Бишілер сайысы сценарий

Мың бұралған бишілер

Қызылорда облысы, Арал қаласы
№2 Облыстық арнайы санаториялық мектеп-интернатының
Тәрбиешісі: Жетпісбаева Айнұр Бақытқызы

Мақсаты: Өз халқының және өзге халықтардың мәдинетін танып білуге бағыттау. Оқушыларды музыка жанрын түсініп білуге баулу, ұлттық өнердің қыр-сырын үйрету.

«Шаттық» биімен ортаға қыздар тобы шығады.

«Шаттық» би үйірмесінің жетекшісі Жетпісбаева Айнұр кештің мағынасын ашып береді.

1 – жүргізуші: Сәлем — анам — алтын күн
Сәлем асыл ұстазым.
Уақытыма риза боп
Бақытыма шалқыдым
Ашық болсын күніміз
Ашылады нұрымыз
Бай тұлғалы өңірде
Айтылады жырымыз
2 – жүргізуші: Ассалаумағалейкум халқым менің,
Ардақта дәстүріңді салтыңды елім
Мереке басы болсын берекеңіз
Игі еңбектің жемісін бәрі көрсін дей келе бүгінгі «Шаттық» би үйірмесінің ұйымдастыруымен өткізілгелі отырған «Мың бұралған бишілер» атты би байқауына хош келдіңіздер»!

Екеуі бірге: Мың бұралған бишілерімізді қошеметпен қарсы алайық!

1 — жүргізуші: Би — музыкалық ырғаққа сай дене қимылымен көрсетілетін өнер. Адамдардың күнделікті еңбек процесіндегі іс — әрекеттері, қоршаған дүниеден алған сезім — әсерлері. Би қимыл — қозғалыстары мен ишараларына негіз болған. Табиғат құбылыстарын, аңшылық және соғыс көріністерін белгілі жүйеге түскен ырғақты қимыл — бимен бейнелеу көне дәуірдегі өмір талабынан туды.
2 — жүргізуші:. Келе — келе би қимылдарының мәнерлеу мүмкіндігі мен тәжірибенің молаюына орай жеке би өнері қалыптасты. Көне мәдениеттер ордасы болған Шығыс елдерінде  билеу мәдениеті шеберліктің биігіне жетті.
2 — жүргізуші: Сонымен бишілеріміздің реттік санын белгілеу үшін жеребе тасталынады.

1 — жүргізуші: Жеребе алу үшін әр сыныптан бір адамнан оратаға келулеріңізді сұраймыз. (Әр сыныптың реттік саны анықталады)

2 — жүргізуші: Бишілермізді өз өнерлерін көрсетуге дайындалу үшін  сахна төрінен босатамыз

1- жүргізуші: Бишілер дайындалып болғанша мектебіміздің жас әншісі Сариева Сандуғаштың орындауында Мұқағали Мақатаевтың сөзіне жазылған  «Бақыт деген» әнін қабыл алыңыздар!
1 — жүргізуші: Билеу деген ол жай кез келген қимыл жасау емес. Әр халықтың биіне қарап сол елдің тұрмысын, салт дәстүрін, тіршілігін, жалпы өмірін, мінез құлқын көруге болады дейді өнер адамдары.
2 — жүргізуші: Ендеше бүгінгі сайыскерлеріміздің қайсысы өздері таңдаған ұлттың  табиғатын, тұрмыс тіршілігін қимыл қозғалыс арқылы, ырғақты көрсете алар екен көре(лік.
1 — жүргізуші: Алғашқы болып өнер көрсететін……………….сыныпты қарсы алыңыздар.

2 — жүршгізуші: Мен – қазақ, қазақпын деп мақтанамын,
Ұранға Алаш деген атты аламын.
Сүйгенім қазақ өмірі, өзім қазақ,
Мен неге қазақтықтан сақтанамын?
1 — жүргізуші: Өнер қуған жасынан
Өнері судай тасыған
Келесі біздің бишілер
Көрінген көштің басынан.
2 — жүршгізуші: Алдарынызда………………..сыныптың бишілер тобы.
1 — жүргізуші: Жалпы би өнері бұл да спорттың бір түрі екен.
2 — жүршгізуші: Әрине, би билеген адамның дене мүшесі бәрі қозғалады. Ал, қозғалыс деген денсаулықтың бірден – бір кепілі ғой
1 — жүргізуші: Олай болса жігіттер мен қыздар үнемі би билеп шынығып жүрейік.
2 — жүгізуші: Келесі сайыскерлеріміз ……………… сыныбын қарсы алайық!

1 — жүргізуші: Мың бұралып сахнада тамсанып,

Би билеңдер босатылып бар жүктен.

Көрермендер  өте ыстық қарсы алып,

Шапалақтап жібереді зал біткен.

2 — жүгізуші: Жанарында жұлдыз жанып тұрады,

Қарап тұрған мылқауларды сөйлеткен,

Көрерменнің көңілінен шығады,

Мың бұралған бишілердің өнері!

2 — жүгізуші: Келесі сайыскерлеріміз …………… сыныбын қарсы алайық!

1 — жүргізуші « Алау болып жанамыз,
Жеңісті біз аламыз»,-
Деп келіпті бишілер
Қуана қарсы аламыз!

1 – жүргізуші: Келесі сайыскерлерміз …….. сыныбын қарсы алайық!

2 — жүгізуші: Ой арманын кешемін,
Халқыма  қызмет етемін.
Бүгінгі би сайыста
Өнердің сырын шешемін.

1 – жүргізуші: Ендеше ……… сыныбын өз өнерлерімен қарсы алайық.

2 – жүргізуші: Теңіздей тербетіліп көл бетінде,
Бишілер билеп кетті тербетіле.
1 – жүргізуші: Аққудай қалықтаған теңіздегі,
Бишілер өнерлерін көрсетуде,- алдарыңызда ……. сынып бишілері!

2 – жүргізуші: Десек те уақытпен жарыспайды,
Қиялға қиялменен қарыштайды.
1 – жүргізуші: Бишілер шын жүректен тебіреніп,
Өнерін сайыстарда тек шыңдайды!

2 – жүргізуші: Алдарыңызда өнер көрсететін ……… сынып бишілері!

1 – жүргізуші: Құрметті көрермендер! Барлық сынып өз өнерлерін көрсетіп болды! Енді әділ қазылар алқасынан өз шешімдерін дайындауды сұраймыз!

2 – жүргізуші: Ал біз бұл уақытта «Шаттық» би үйірмесінің орындауында орыс биі «Кадрил»!

1 – жүргізуші: Құрметті оқушылар және ұстаздар! Бізге бүгін қонаққа сонау Үнді елінен қонақтар келіпті!

2 жүргізуші: Ендеше, қарсы алыңыздар, Үнді биі!

2 – жүргізуші: Демеңіз біз өнерді аяп қалды,
Мезгіл де біраз жерге таяп қалды.

1– жүргізуші: Сайыскерлеріміздің жүлделі орындарын хабарлау және осы бір айтулы кештің қорытынды сөзін айту үшін сөз кезегін Қалия апайға береміз!

Жүргізуші: Ассалаумағалейкум халқым менің,
Ардақта дәстүріңді салтыңды елім
Мереке басы болсын берекеңіз
Игі еңбектің жемісін бәрі көрсін дей келе бүгінгі өткізілгелі отырған «Ал, қане бишілер!» атты би байқауына хош келдіңіздер»!

Мың бұралған бишілерімізді қошеметпен қарсы алайық!

Би — музыкалық ырғаққа сай дене қимылымен көрсетілетін өнер. Адамдардың күнделікті еңбек процесіндегі іс — әрекеттері, қоршаған дүниеден алған сезім — әсерлері. Би қимыл — қозғалыстары мен ишараларына негіз болған. Табиғат құбылыстарын, аңшылық және соғыс көріністерін белгілі жүйеге түскен ырғақты қимыл — бимен бейнелеу көне дәуірдегі өмір талабынан туды.
Келе — келе би қимылдарының мәнерлеу мүмкіндігі мен тәжірибенің молаюына орай жеке би өнері қалыптасты. Көне мәдениеттер ордасы болған Шығыс елдерінде  билеу мәдениеті шеберліктің биігіне жетті.

Бүгінгі би өнерінің шарттары:

1. Таныстыру

2. Сұрақ-жауап.

Үй тапсырмасы (үйден дайындап келген билерін билейді)

Сонымен бишілеріміздің реттік санын белгілеу үшін жеребе тасталынады.

Жеребе алу үшін әр топтан бір адамнан оратаға келулеріңізді сұраймыз. (Әр топтың реттік саны анықталады)

Әділқазы, ақ қазыға бір сәлем.
Әділдікке бас иеді күллі әлем
Жүйрік озар сайыстарда неше бір
Сарапқа сал әділдікпен шеше біл … дей келе бүгінгі сайысымызға қазылық жасайтын әділқазылар алқасымен таныс болыңыздар!

1. Нұрмира Абуқызы

2. Күлшат Төлепбергенқызы

3. Гүлжан Сапарқызы

Қатысушы командалар дайындалғанша ортаға «Аққайың» ортаңғы тобының бишілерін шақырамын.

Жүргізуші:

Сәлем берем, сәлем беру салтымыз,

Сәлемменен сөз бастаған халқымыз дей келе қатысушы топтарға өздерін таныстыруға кезек беріледі.
«Білімді мыңды жығар, білекті бірді жығар»демекші, келесі кезегіміз сұрақ-жауап бөлімі.

1.Қазақстанда ЕХРО қай жылы болды?(2017)

2.Биылғы қандай жыл?(Жастар жылы )

3.Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан Халқына арналған соңғы жолдауын қашан жариялады?(5қараша 2018ж)

4.БАЛБҰЛАҚ бөбекжайы қашан ашылды?(4 наурыз 2010ж)

Қатысушы топтар дайындалғанша «Балбөбек» тобының бишілерін қарсы алыңыздар.

Жүргізуші: Мың бұралып сахнада тамсанып

Би билеңдер босатылып бар жүктен.

Көрермендер  өте ыстық қарсы алып,

Шапалақтап жібереді зал біткен.

Сайысымыздың келесі туры бойынша қатысушыларымызға кезек беріледі.

Міне, сайысымызда аяқталды. Қатысушы топтар үш тур бойынша өз өнерлерін көрсетті. Ендігі кезекті әділ-қазыларға береміз. Олар не дейді екен?. Қандай пікірлер айтады екен?

Тәрбиеші педагогтардың қатыстырылуымен ұйымдастырылған «Ал, қане бишілер!» атты сайысымызда өз мәресіне жетті. Барлықтарыңызға еңбектеріңізге табыс, жанұяларыңызға бақыт тілеймін!Келесі қортынды сөз кезегін бөбекжай меңгерушісі:.И.Н.Абуқызына . береміз. Келесі кездескенше сау болыңыздар.

«АЙГӨЛЕК» ән би байқауы

Байқаудың мақсаты бастауыш сынып оқушылар арасынан ән-би өнеріне қабілетті оқушыларды анықтау, оқушыларды өнерге баулу, сахна мәдениетін үйрету, шығармашылық қабілеттерін шыңдау, өздерін бір сәт кішкентай жұлдыздардай сезіндіру.

Жүргізуші:
Армысыздар, ағайын, құрбы — құрдас,
Бармысыздар, ән сүйер әз қауымдас.
Бүгінгі кеш әуенін біз бастайық,
Сайыста көңілменен қол соғайық.
Жүргізуші:
Армысыздар, ұлағатты ұстаздар,
Бармысыздар, жадыраған жас достар.
Бүгінгі «Айгөлек» ән-би байқауына қош келдіңіздер.
Жүргізуші:
Осы кезеңге 9 әншіміз, 6 бишілер тобы жолдама алған болатын, соларға жолдарыңыз ақ болсын демекпіз. Әділ қазы алқалары оқу ісінің меңгерушісі Шайзат мұғалім, , мектебіміздің психологы Асылзат мұғалім, мектебіміздің 11-сынып оқушысы Бекетова  Ақжарқын.  Ал ендікешімізді бастауға рұқсат етіңіздер.

Бүгінгі байқауымыздың алғашқы  сөз кезегін  мектебіміздің басшысы  Бралин Абдиманат Саматұлына береміз.
Жүргізуші:
Ән де, күй де еріккеннің ермегі емес, адам жанының айнасы, өмір құбылыстарының көрінісі. Өмірдің алды ыстық болса, арты қайғы – мұң. Әсем әуезді ән – адам өмірінің тамаша бейнесі. Олай болса бүгінгі кешімізді  ән өнері сайысқа түсетін өнерпаздарымызбен таныс болыңыздар: 1-сынып оқушысы Бақдәулет 1 номерлі, 2-ші болып бірінші сынып оқушысы Гүлзат, 3 кезекте 2 сынып оқушысы Серікболсын, 4 кезекте 2-сынып оқушысы Арафат, 5 болып Ерасыл, 6 номерде 3 сынып оқушысы Әсемай, 7 номерде 3 сынып оқушысы Арайлым, 8 болып 4 сынып оқушысы Айғаным,9 номерде 4 сынып оқушысы Хадиша өнер көрсетеді. Ал енді би сайысы бойынша өнер кқрсететін өнерпаздармен танысайық. 1-сыныптың биші жігіттері, 2-сыныптың биші ұлдары, 2-сыныптың биші қыздары, 3-сыныптың биші аруы, 4-сыныптың биші қыздары.  Ендеше алғашқы жас өренімізге шақырмас бұрын бейне материалға назар аударайық. Сонымен алдарыңызда  1 сынып оқушысы Бақдәулет «Туған жер» әнімен. Қошеметтеп қарсы алайық.

Енді Бақдәулеттің ұпай сандарын білсек:
Дауысың қандай сырлы еді,
Табиғатты тыңдатқан.
Көркің қандай нұрлы еді,
Таңшолпанмен астасқан –  дей келе 2 номерде өнер көрсететін 1 сынып оқушысы Гүлзатпен жүргізілген сұхбатқа назар аударайық. Алдарыңызда 1-сынып оқушысы Гүлзат «Ақбұлақ» әнімен.

Енді Гүлзаттың ұпай сандарын білсек:

Жүргізуші:
Құлақтан кіріп бойды алар,
Жақсы ән мен тәтті күй.
Көңілге түрлі ой салар,
Әнді сүйсең менше сүй, — деп Абай атамыз жырлағандай, келесі кезекті 2-сынып оқушысы Серікболсынға берейік. Алдымен экранға назар аударайық Алдарыңызда 2сынып оқушысы Серікболсын «Атамекен» әнімен.

Енді Серікболсынның ұпай сандарын білсек:
Жүргізуші:
Жақсы әнші өнеге,
Сегіз қырлы, бір сырлы.
Өнерді үйрен бір — бірлеп,
Әнде шырқап, би билеп.
Халық айтса біледі,
Талаптыға нұр жауар,
Өнерлі өрге жүзер,
Талаптылар құрқалма! — деп, 2-сынып оқушысы Арафатпен жүргізілген сұхбатқа назар аударайық. Сонымен алдарыңызда 2-сынып оқушысы Арафат  «Қазақстан» әнін шырқайды.

Енді Арафаттың  ұпай сандарын білсек:

Жүргізуші:
Әннің әсері де әрқилы. Тәтті әуеннің әрбір ырғағында ұялаған терең мәнімен адамның ұйықтап жатқан жүрегін оятады. Оятады да оның жан дүниесін, әр түрлі күйге келтіреді. Зауқын сергітеді, мұңға бөлейді, бұғып жатқан дертін қозғайды. Адам көңілін жас баладай әлдилеп оятады. Ендеше келесі кезекті 2-сынып оқушысы Ерасылға берейік. Экранға назар аударайық. 2-сынып оқушысы Ерасыл

«Алатау» әнімен.

Енді Ерасылдың ұпай сандарын білсек:
Уа, жараңдар, жараңдар.
Бәрің бермен қараңдар.
Бишілер  кеп  қалыпты,
Бір сәт зейін салайық – деп келесі кезегімізді 4 сынып оқушыларына береміз. Қошеметтеп қарсы алайық!

Енді біздің арулардың  ұпай сандарын білсек

Жүргізуші:
Ал оқушы, ұстаздар,
Ортаға назар салыңдар.
Арайлым келіп ортаға,
Бар өнерін төгеді- дей келе 3-сынып оқушысы Арайлымды Аққу биімен қарсы алайық.

Енді Арайлымның ұпай сандарын білсек

Жүргізуші:

Би десе барын салатын,
Құмары содан қанатын.
Биле, кәне, достарым,
Кезекті сізге жолдадым – деп келесі кезекті 1сыныптың биші арландарын шақырайық . «Шекарашы сарбаздар» биі. Енді біздің арландардың  ұпай сандарын білсек

Жүргізуші:

Билер-билер! Ұш әуемде,
Ұш көгімде, күллі әлем,
Көктем келсе гүл боп елге,
Мен де бірге түрленем,-деп 2-ші сыныптың ұлдарын ортаға «боз жорға» биімен қарсы алайық.
Енді біздің арландардың  ұпай сандарын білсек

Жүргізуші:
Алдымызда ұзақ жол,
Ізденуден талмағай.
Қиындыққа мойымай,
Өнер жолын жалғағай — деп, кезекті 3сынып оқушысы Әсемайдан алған сұхбатқа береміз. Алдарыңызда 3-сынып оқушысы Әсемай «Саржайлау» әнін орындайды.

Енді Әсемайдың  ұпай сандарын білсек:

Жүргізуші:

Уа, халайық, халайық,
Мұнда назар салайық.
Ата жолын жалғамақ,
Ел дәстүрін сақтамақ
Ел намысын қорғамақ,
Арайлым шықсын ортаға,
Бүгін әнші атанбақ-дей келе Арайлымға кезек берейік. 3-сынып оқушысы Арайлым «Ғажап көбелек» әнімен.

Енді Арайлымның ұпай сандарын білсек

Қазақ халқы өнегелі бай ел екен,

Өнер деген мол қазына, кең екен.

Домбыра тартып, ән айтып жырламайтын

Өнерсіз қазақ кем де кем.- деп 4сынып оқушысы Айғаныммен жүргізілген сұхбатқа назар аударайық. Айғанымды «Табиғатым махаббатым» әнімен  қарсы алайық.

Енді Айғанымның ұпай сандарын білсекАл енді соңғы ән орындайтын оқушы 4 сынып оқушысы Хадишаны қарсы алайық. Хадишаның орындауында Сағындым Алматымды әні

Жүргізуші: Қуанып жасымыз да, кәріміз де,
Билейміз көңілді би  бәрімізде.
2сынып бишілері ортамызда
Халқына ән арнайды шапалақта-дей келе  2 сыныптың мың бұралған биші қыздарын шақырайық.

Енді биші қыздарымыздың  ұпай сандарын білсек

Жүргізуші:
Сән — салтанат жасайық,
Күйсандықты ашайық.
. Бұл мереке, бұл тойға,
Бимен шашу шашайық – деп ортаға 4 сыныптың биші қыздарын «Көңіл толқыны» биімен шақырамыз. Қане, қошеметтепқояйықағайын!

Енді биші қыздарымыздың  ұпай сандарын білсек

Осымен «Айгөлек» ән-би байқауы  өз мәресіне жетті.
Күнде жиын бола бермес дәл осындай,
Күн сайын өзгереміз, өркендейміз.
Ұл – қыздың бақыты үшін ғұмыр кешкен,
Алдымызда отырған әділқазы қонаққа сөз береміз.
Сын — шын, бағалау әділеттіболсын! Жеңіске жеткен жеңімпаздарды жеңістерімен құттықтаймыз!
Көріскенше күн жақсы болсын!!! Басымыз аман, бауырымыз бүтін болсын! Қош сау болыңыздар!

«Балдаурен» би байқауы

Армысыздар, ардақты ата — аналар, аяулы бүлдіршіндер, қадірменді қонақтар! Бүгінгі «Балауса» балабақшасының «Балғын бишілер» сайысына қош келдіңіздер. Сайымызды ашу үшін сөз балабақша меңгерушісі Ұ. Әшірбековаға беріледі.
Әр шаңыраққа әсем үнімен, ерке қылығымен бақыт сыйлайтын, әр отбасының базары мен ажары болған бүлдіршіндер бүгін ортамызда би билеп өнерлерін көрсетпек. Бүлдіршіндердің өнерін сараптайтын қазылар алқасымен таныстырамын:
1. Алтынай апай
2. Ақынсара апай
3. Гүлмира апай

Сайыстың шарттары:
Сайыс 2 бөлімнен тұрады, қатысушы бірінші қазақ биін, екінші еркін биін билейді. Қатысушының биге икемі, киімі, сахнаны меңгеруі ескеріледі.

Қош келіпсіз ақ жаулықты аналар,
Жүздерінен мейірімді нұр тамар
Алдарыңда жауқазындай құлпырған
Біз бақытты балғын шақты балалар,- деп кезекті биші қыздарымызға береміз.
Би билейді талмайды,
Әсем ән де шырқайды
Сүп — сүйкімді Жанельді
Барлық бала тыңдайды.
Жанельдің орындауында қазақ биі «Қамажай».

Әдепті ол сақтайды,
Шындықты әркез жақтайды
Айдананы апайлар
Тәртіпті деп мақтайды.
Айдананың орындауында «Бақыт» биі.

Үлкенге сәлем береді,
Кішіге қамқор жүрегі
Алмас кызы Мерейдің
Кезегі енді келеді,- деп би кезегін Мерейге береміз «Қамажай»

Бүгінгі би жарысқа
Шықты Дильназ қызымыз
Өнерде де, өмірде
Ашық болсын жолымыз,- деп Дильназды «Шашу» биімен шақырамыз.

« Алау болып жанамын,
Жеңісті өзім аламын»,-
Деп келіпті Балжан қыз
Қуана қарсы аламыз!
Сүйкімді бүлдіршін Балжанның « Япырай» биін тамашалайық!

Ой арманын кешемін,
Ақылды боп өсемін
Бүгінгі би сайыста
Өнердің сырын шешемін,- деп келген Балаусаны «Аққу» биімен қарсы алайық!
Ал мен ақын боламын,
Сусылдаған қаламым
Дейді біздің Жансая
«Таудан асқан талабым»
Жансаяның «.» биін тамашалайық.

Кезекті ересектер тобына береміз.
Мен де биші боламын,
Жұлдыз болып жанамын
Деп жүр біздің Нұрила
Шұғыладай боламын!
Нұриланы «Ақшолпан» биімен қарсы алайық.

Ертеңгі күнін ойлайтын,
Биіктерге самғайтын
Меруерттей әсем қызымыз
өнерден құр қалмайтын,- деп Меруертті «Қара жорға» биімен қарсы алайық.
Өзі алғыр, жан — жақты,
Қызымыз бар сымбатты
Нұрсәуле біздің әрқашан
Ұстайды өзін салмақты,- деп келесі биші қызымыз Нұрсәулені ортаға шақырамыз.
Өнерменен көрсетейік біздер қызмет,
Әділқазы сіздерге де көп — көп рахмет!
Көрсетпесін өмір — өзен еш тауқымет,
Ризамыз ата — анаға жүрген демеп!

«Балғын бишілер» сайысына қатысушы бүлдіршіндерге өнер биігіне самғаған қанаттарың талмасын деп сайымызды аяқтаймыз.

Қызылорда облысы, Қазалы ауданы
Қазалы ауылы, №9 «Балауса» балабақшасының тәрбиешісі
Дауылова Күләнда Қожахметқызы