Исем кушу йоласы сценарий башкортса

«Исем ҡушыу йолаһы башҡорт халҡында Ислам дине талаптарына ярашлы башҡарылған. Мулла саҡырғандар, Кендек инәһен, яҡын туғандарын йыйғандар. Өйгә шайтан инмәһен өсөн, мулла килгәнсе ишек-тәҙрәләр

Инеш ҡобайыр.

А.К.: -Бер тигәс тә ни яман

Иленә һынау килгән саҡта

Берләшмәгән шул яман.

-Ике тигәс тә ни яман

-Ирек өсөн көрәшкәндә

икеләнһәң, шул яман

-Биш тигәс тә ни яман

Ҡурсаҡ кеүек өй эсендә

Бишек булмау, шул яман

Сәхнә асыла, Ҡарт өләсәй бәпес бәүетеп ултыра. Бишек йырын йырлай, эргәһендә 5-6 йәштәрҙәге бала.

-Әлли –бәлли итергә

Ал бишеге бар уның

Илағанда тирбәтергә

Өләсәһе бар уның

Әлли бәлли итер ул

Мәктәпкә лә китер ул

Тырышып һабаҡ уҡыһа

Ғалим булып китер ул

-Эй ғүмер тигәнең…үтәһең дә ғүмер, ай үтәһең… тигәндәй. өлкән улымдың оло малайына килен төшөрөп, хоҙай миңә өсөнсө быуын ейәндәремде лә күрергә насип иткән, аллаға шөкөр, мин тағы бишек тирбәтеп ултырам.

Кендек инәһе килеп инә, ейәсәрен эйәртеп.

А.К.: -Әле шәпмеһегеҙ, әхирәт?

А.Ф.: — Әйҙүк, әхирәт, түрҙән, ҡалай маҡтап йөрөйһөгөҙ, фатихаң киң булһын .

А.К.: -Эйе, амин, мәжлестәр ҡотло булһын, кәңәштәр ҡушылһын, Исем ататырға булғанһығыҙ икән шул, бик мәслихәт, бала тынысланып ҡала ул.

Бала мыжый. Өләсәй бала бәүетә.

А.Ф.:

  • Аллаһыу, аллаһыу,
  • Кәзәләрҙе тауға ҡыу,тауға ҡыу
  • Тауҙан ҡайтһа, һыуға ҡыу, һыуға ҡыу
  • Һыуҙан ҡайтһа һау ҙа ҡуй,һау ҙа ҡуй
  • Бәпесебеҙ йоҡлаһын, сәскә башы мыртлаһын.

А.К.: -Минең ҡыҙым да бәпес йоҡлата белә ул. йәле, ҡыҙым, йырлап күрһәт.

-Йоҡларға, йоҡларға “(Муса Сиражи һүҙҙәре , Р.Сәхәүетдинова музыкаһы)

-Ә беҙ шиғыр беләм. (Элиза, Риана, Элина шиғыр ятлайҙар)

А.К.: -Эй, ҡайһылай оҫта! (бәпес күстәнәсе өләшелә балаларға)

А.Ф.:  -Ә тиҙәйткес беләһегеҙме?

А.К.:  –Әйҙәгеҙ ,өйрәнәйек әле.

Мейес башында биш бесәй

Биш бесәйҙең биш башы

Биш бесәйҙең биш башына

Емерелмәһен мейес башы

Т.Ф.: -Эй кендек инәйебеҙ ҙә килеп еткән икән, һауғынамы инәй, хәл әхүәлең нисек?

А.К.: -Аллаға шөкөр, килен, бына ҡыҙыл еп менән ҡортбаш алып килдем, кеше –маҙар йыйылып бөткәнсе бәпестең башлығына тегеп, ебен ҡулына тағып ҡуй әле, күҙ тейә күрмәһен.

А.Ф.: -Эйе шул, былай ҙа илап тора әле, килендең апаһы килгән ыңғайына яратҡан ине, ахырыһы, шуның күҙе тейҙе, күлдәк итәгенән һүрентеһен урланым әле, үҙе түрбашта саҡта төтәтә һалайым әле.

Ҡара күҙҙҙән, һоро күҙҙән,

Зәңгәр күҙҙән, көф-ф,көф ф!

Ҡайҙан килдең, шунда кит

Күҙең ҡара ҡаҙан аҫтына

Күҙең ҡара ҡаҙан аҫтына

Тфү, көф-ф!

(Cәңгелдәк тирәләй төтәтә)

(Мулла, хужалар килеп инә, ултырышалар)

(Мулла)

Бөгөн бик ҡыуаныслы көн, сөнки бөгөн  донъяға килгән ҡыҙ балаға исем ҡушыу байрамына йыйылғанбыҙ, йола буйынса элек –электән ир балаға атаһы,ҡыҙ балаға өләсәһе исем һайлаған. Ниндәй исем таптығыҙ?

А.Ф.: -Әҡлимә исемле ҡыҙ бала,

Беләгемде талдыра,

Үҙе биләүҙә генә булһа ла

Күп егеттәрҙе хайран ҡалдыра

(һамаҡлап өләсәһе ҡыҙ баланы мулла янындағы яҫтыҡҡа ҡиблаға ҡаратып һала.

Мулла

-Ата әсәңә шәфҡәтле бул,

Олоға кесе бул,

Кесегә оло бул,

Уң ҡолағыңа –аҙан

Һул ҡолағыңа –исем!

Мулла аҙан уҡып, уң ҡолағына, шунан һуң һул ҡолағына 3 тапҡыр исемен әйтә.

-Бик хуп!

-Бик мәслихәт!

Мулла.

Атын мин бирҙем, йәшен алла бирһен

Балаға исем ҡуштыҡ-

Донъя гиҙәһе генә ҡалды.

-Эйе бик тә шәп, матур исем һайлағанһығыҙ. Беҙҙең ата бабаларыбыҙ ҙа элек мәғәнәле исемдәр ҡушалар ине, шул ғәҙәтте ташламауығыҙҙы хуплайым, ҡалғандарға ла ошо теләгемде теләйем. Исем-есеменә тап килергә тейеш. Ер – һыуға ,тәбиғәткә бәйләп: Айһылыу, Көнһылыу, Урал тип, тыумыштан миңле булһа Минлебикә, Миңлеғәле, Миңлегөл тип, атаһына иш булһын өсөн Ишбирҙе, Иштуған, Ишбулды тип ҡушҡандар. Бына исем ҡушҡанда ошоларҙы иҫтә тотһағыҙ һеҙгә рәхмәтем сикһеҙ булыр ине, йәш быуын!

-Исем ябай ғына атама түгел. Уға киләсәккә өмөт бағлаған, ата – әсәһенең һөйөүе һалынған .

Т.Ф.: — Эйе, кил әле үҙемә, Әҡлимә ҡыҙым. (баланы алып һикертә)

Балам бар – наҙы бар,

Бер ай һынлы ҡыҙым бар

Йылтыр-йылтыр күҙе бар,

Бөтә кеше ҡыҙығыр

Тфү- тфү,тфү икән,

Ай һынлы түгел икән.

Атаhы баланы алып һөйә.

— Ҡыҙым, ҡыҙым, ҡыҙ кеше,

Ҡыҙыма килер йөҙ кеше.

Йөҙ кешенеӊ араhынан,

Алып китер ҡыҙымды

Арыҫландай бер батыр!

А.Ф.: -Минән ейәнсәремә бүләккә юрған бүләк итәм.Бәхетле бул,балаҡай.

ҺАП-ҺАП минең ҡулым түгел

Ғәйшә-Фатима ҡулы

Олоно оло тиең

Кесене кесе тиең

Атаны атам тиң,

Әсәне әсәм тиң

Олонан кесе, кесенән оло була бел

Иҙел күрмәй итек сисмә

Сабырлы, түҙемле бул,

А.К.: — Оҙон ғүмерле бул. Һеҙгә бүләккә ойоҡбаш бәйләнем.

Ата–әсәhенә терәк, ярҙамсы булhын.

Мулла.

— Йома, изге көн, ҡайһылай сауаплы булдығыҙ бына туғандар, йәштәр, бәлки, бик белеп тә етмәйҙер, йома көндө кем ҙурлаһа, йәннәттәргә тура китәр.

Мулла

-Ен-пәрей, шайтан алыштырмаһын өсөн сәңгелдәккә бысаҡ, йә ҡайсы һалып йөрөгөҙ.

-Эйе, эйе шулайтырбыҙ.

(Сәңгелдәккә һалып бишек йыры йырлайҙар).

Т.Ф. : -Әлли – бәлли  итәр ул

Йоҡоларға китәр ул

Бәү-бәү итеп күҙ йомоп

Тирләп, йоҡлап китәр ул.

Шул арала бәпес бүләге тараталар.

Байрам сәйенә рәхим итегеҙ.

1.“Батмус бейеүе»

Батмус менән ашамлыҡтар сығаралар ҙа ултырышалар.

2. Йыр. «Әсәйҙең доғалары». (Р.Миңнуллин һүҙҙәре,И .Закиров музыкаһы)

Балага исем уйлау.

Бишек уртада тора (2-3 кыз бала чыгалар).

Сеңлем, энекәшкә исем кушабыз бүген әле без исем дә сайламдык.Бик матур исем кирәк энебезгә…Әйе апам, әле мичкә күмәч тә тыкмадык, әлбә дә пешмәгән, тиз бул тиз -бул хәзер кунаклар килеп җитә бит.Ник кычкырып сөйләшәсез, бәбәй уянды бит.( баланы тирбәтәләр, бишек җыры җырлыйлар)

Бәү – бәү итә энекәш, Вакыт җиткән йокларга. Абыйларга, апаларга Кечкенә балаларга. Көн үтте, ә кояшны Кара карга урлаган. Нәни энекәшебез  Әле йоклап туймаган.

Энебез дәү-дәү үсә.Ай бишектә төн үтә. Шул төн үткән вакытта Дәү егет бәү-бәү итә.

(Кунаклар килә)

Малай: -Әссәләмәгәләйкем,

Исәнмесез, саумысез,

Нигә саумыйсыз кәҗә.

Каршылагыз хөрмәт белән

Күчтәнәч тулы әрҗә.

Кыз:

Килдегезме, кунаклар,

Түрдән узыгыз әйдә!

Мичтә күмәч, җамаякта

Изелеп пешкән әлбә.

Малай:

Күчтәнәчнееееее җәлләмәдек

Алып килдек мул итеп.

Бәбине күрсәтсеннәр, дип

Апаларына –читеееек.

Кыз:

Күз тимәскә шомырт куйдык

Салдык олы имезлек.

Бүген мунча юындыргач

Көчек күлмәк кигездек.

Нинди күлмәәәәк?Баланың беренче күлмәген көчек күлмәге дигәннәр борыннгылар.ӘӘӘӘ, Әйтегез соң, исеме ничек сабыйның?Исемне бергәләп уйларбыз инде.Әйдәгез, бездән калмаган, исемнәр беләбез без, уйлашыйк. Әллә бармак уены белән башлыйкмы?Әйдәгез,алайса, башлыйк.Бергәләп җырлыйлар берәү санаү рәвеше китерә: ( түгәрәкләнеп)

Бармак уены чыккан ,диләр

Оталсам ярар иде.

Иң матур затлы исемне

Мин тапсам ярар иде.( Берәүне чыгара. Тегесе кисәк кенә):

Минсара ! Шат күңелле, ачык , дигән сүз!Кит моннан, сабыебыз ир бала бит!(җыр, тагын берәүне чыгаралар)

-Мөхәммәтгариф! Укымышлы дигән сүз!

— Авылыбызда 12 Гариф бир, шул җитеп торыр мәллә?….

-Ярар, алайса . (җырлыйлар, тагын берәү кала)

Байтуган! Байтуган булсын!(бергәләп)

Булсын, булсын, бик күркәм,

Туры килсен үзенә.

Бай күңелле егет булып

Үссен безнең кечкенә.

Аллага шөкер, исем уйлап таптык бит! Әйдәгез , Мулла бабай килгәнче җырлы уен уйнап алыйк, Байтуган да ишетсен!

Балалар, кулга-кул тотынышып, түгәрәк ясыйлар. Бер бала, чигүле кечкенә мендәр тотып, уртага чыгып баса. Балалар түгәрәк буенча җырлап әйләнәләр:

Юл читендә зәңгәр чәчәк

Якты нурлар тарата.

Безнең кызлар һәм малайлар

Йомшак мендәр ярата.

(Тукап биеп торалар, ә уртадагы бала, мендәр тотып, түгәрәк буенча биеп йөри):

Якын дуслар арасыннан

Берсен сайлап ал әле.

Тезләреңә ипле булыр —

Мендәреңне сал әле.

Мендәр тоткан бала мендәрен бер бала алдына куя һәм, тезләнеп, аңа кулын бирә. Ул бала аның тирәли әйләнә, башкалар кул чабып торалар.

Түгәрәкле уйнаганда

Әйләнеп җырлаганда.

Күңелле дә булмас иде

Сез дуслар булмаганда.

Алсу чәчәкнең таҗына

Кунган зәңгәр күбәләк

Яшәү рәхәт, көн күңелле,

Дуслар белән бергәләп!

Баланы алып,яратып кереп китәләр.

13.06.2017

закиева

“Исем- күңел көзгесе”
Максатлар: сәнгать әсәрләренең төп кыйммәтен,әһәмиятен һәм мәгънәсен аңлауга, кабул итүгә алшартлар булдыру;
балада үз халкына, гореф-гадәтләренә, йолаларына һәм мәдәниятенә карата уңай хисләр, мөнәсәбәтләр формалаштыру.
Бурычлар:
• Балаларны исем кушу йоласы белән таныштыру.
• Балада татар халкының гореф- гадәтләренә кызыксыну уяту.
• Милләт тойгысы һәм милли горурлык хисе тәрбияләү.
• Буыннар бәйләнеше,исемнәр, аларның килеп чыгышы, мәгънәсе турында күзаллауларын тирәнәйтү;
• Гаиләң белән горурлану хисләре, өлкәннәргә ихтирам, хөрмәт тәрбияләү;
Җиһазлау: компьютер,экран, өй күренешенә атрибутлар,бишек, мендәр, бала төрү өчен күлмәк, бал һәм май салынган савытлар, күчтәнәчләр.
Алдан башкарылган эш: татар халык уеннары уйнау, татар халык әкиятләре тыңлау һәм карау, әңгәмәләр оештыру, мәкаль һәм әйтемнәр өйрәнү, татар исемнәренең мәгънәсен ачыклау.

Оценить




1193

Содержимое разработки

ТР Актаныш муниципаль районы “Актаныш башлангыч мәктәп- балалар бакчасы”

БАЛАЛАР БАКЧАЛАРЫ ТӘРБИЯЧЕЛӘРЕ ӨЧЕН СЦЕНАРИЙ

ИСЕМ- КҮҢЕЛ КӨЗГЕСЕ”

(Татар халкының гореф- гадәтләрен саклауга багышланган күңел ачу кичәсе.)

Актаныш башлангыч мәктәп-

балалар бакчасы” тәрбиячесе

Гөлнар Наил кызы Закиева

Актаныш, 2016

Исем- күңел көзгесе”

Максатлар: сәнгать әсәрләренең төп кыйммәтен,әһәмиятен һәм мәгънәсен аңлауга, кабул итүгә алшартлар булдыру;

балада үз халкына, гореф-гадәтләренә, йолаларына һәм мәдәниятенә карата уңай хисләр, мөнәсәбәтләр формалаштыру.

Бурычлар:

Балаларны исем кушу йоласы белән таныштыру.

Балада татар халкының гореф- гадәтләренә кызыксыну уяту.

Милләт тойгысы һәм милли горурлык хисе тәрбияләү.

Буыннар бәйләнеше,исемнәр, аларның килеп чыгышы, мәгънәсе турында күзаллауларын тирәнәйтү;

Гаиләң белән горурлану хисләре, өлкәннәргә ихтирам, хөрмәт тәрбияләү;

Җиһазлау: компьютер,экран, өй күренешенә атрибутлар,бишек, мендәр, бала төрү өчен күлмәк, бал һәм май салынган савытлар, күчтәнәчләр.

Алдан башкарылган эш: татар халык уеннары уйнау, татар халык әкиятләре тыңлау һәм карау, әңгәмәләр оештыру, мәкаль һәм әйтемнәр өйрәнү, татар исемнәренең мәгънәсен ачыклау.

Бәйрәм барышы:

Борынгы татар өе күренеше. Уртада бишек эленеп тора. Салмак кына музыка уйный.

Алып баручы:

Исәнмесез!- диеп башлыйм әле,

Танышу бит шулай башлана.

Сезнең белән очрашканга, дуслар,

Күңелкәем шундый шатлана!

Исәнмесез хөрмәтле ата- аналар, килгән кунаклар! Бүген без сезгә татар гаиләсендә уза торган йолаларның берсе — Исем кушу йоласын күрсәтербез.

Кыз бала исеме йолдыз балкышына охшасын, назлы гөлчәчәктәй нәфис булсын. Ир-ат исеме кылычлар чыңлавын хәтерләтсен, аның мәгънәсендә гакыл гәүдәләнсен»,- дип язганРәсүл Гамзатов.

Яхшы исем кыйммәт барсыннан да,

Аннан тугры дусны күрмисең;

Безнең хакта мәңге ядкарь саклап,

Картаймыйча яши һәр исем. (Гамзат Цадаца)

Сәхнәгә Ак әби чыга. Бишек янына килеп бишек җыры җырлый.

Ак әби: Бүген бездә зур шатлык. Дөньяга сабый туды. Өйдә гаиләгә яңа ямь, юаныч, бәхет өстәлде. Бәхетле булып, алтын канатлы булып үссен сабыебыз. Котлы булсын, бәби ашы, котлы булсын!

— Бүген без кунаклар җыябыз. Кая соң әле үзләре, күренмиләр (Тәрәзәдән карый). Киләләр икән киләләр.

Кулларына бүләкләр алып балалар чыга.

Балалар: Без, без, без идек

Без унике кыз идек.

Базга төштек бал ашадык,

Келәткә кердек май ашадык.

Балы да тәмле булды,

Мае да тәмле булды,

Әмирханга да калды.

Балалар кулларын биреп Ак әби һәм кунаклар белән күрешәләр. Бүләкләрен өстәлгә куялар.

Ак әби: Рәхмәт балакайларым. Бик зурлап килгәнсез. Түрдән узыгыз, әйдә.

Балалар ике якка капма- каршы тезелеп басалар.

1нче бала: Ә кая соң бәби? Безнеңбәбине бик күрәсебез килә.

Балалар: Әйе, әйе. Күрәсебез килә.

Ак әби: Бала бәбәй мунчасында шул әле. Яшь баланы көн саен мунчада коендыру файдалы.

2 нче бала: Ә без баланы юындырганда әйтә торган юаткыч беләбез. Сөйлибезме?

Балалар:Сөйлибез!

Балалар “Йомшак су, йөгерек су” шигырен сөйлиләр. Сүзләргә туры килгән хәрәкәтләр ясыйлар.

Йомшак су, йөгерек су (Җ.Тәрҗеманов)

Йомшак су, йөгерек су!

Син мине чиста ю!

Бер тап та калмасын.

Битләремаллансын,

Кулларым агарсын.

Тешләрем тазарсын..

Авызым елмайсын,

Колгым тыңласын,

Йомшак су, йөгерек су!

Һәммәсен чиста ю!

Ак әби: Рәхмәт балакайлар. Менә булдырасыз.

Кунак әбиләр килә. Кулларында мич ашлары (бәлеш, өчпочмак, кыстыбый, чәк- чәк һ.б. )

Ак әби: Әйдәгез, әйдәгез, рәхим итегез кадерле кунаклар. Күптән сезне көтәбез.

Алып баручы: Әбиләребез күчтәнәчләр белән килгәннәр.

1 нче әби: Яшь бала туган гаиләгә мич ашлары пешереп алып килү – күркәм гадәт. Менә шундый тәмле ризыклар кебек әнисенең дә, әтисенең дә телләре татлы булсын.

Алып баручы: Болар бит татар халкынын милли ризыклары. Без аларны беләбез. Балалар,әйдәгез, аларның исемнәренәйтик.

2 нче әби: Йомырка белән онны

Бутап камыр басканнар.

Бәрәңге, ит, тоз салып,

Почмаклар ясаганнар. 

Балалар: Өчпочмак.

3 нче әби:Утырсам да мин менә

Тыйнак кына, тик кенә.

Эчем тулы ит кенә,

Май белән, дөге белән.

Балалар: Бәлеш.

1 нче әби:Вак-вак кына итеп кисеп,

Өяләр аны таудай!

Чак-чак кына алып, өзеп

Аша, дустым, син шулай.

Балалар:Чәк-чәк.

2 нче әби:Чыж иттереп саласың,

Бик тиз генә аласың.

Балга манып кабасың.

Ул нәрсә?   

Балалар: Коймак.

Әбиләр күчтәнәчләрен өстәлләргә куялар һәм урындыкларга барып утыралар.

3 нче бала: Без дә коймаклар пешерергә яратабыз. Сезгә дип җырлы- биюле уен да әзерләп килдек.

Балаларга уртага чыгып басып «Коймаклар» дигән җырлы- биюле уенны уйныйлар. Сүзләргә туры килгән хәрәкәтләр ясыйлар.

Җырлы- биюле уен «Коймаклар»

Әмирханның туган көнендә

Без чакырдык кунаклар.

Кунакларның килүенә

Без пешердек коймаклар.

Коймакларга карасаң,

Менә шулай күпергән,

Менә шулай җәелгән.

Менә шулай кысылган.

Коймагыңны майлап ал,

Теләгәнеңне сайлап ал!

Җырлы- биюле уен берничә тапкыр уйнала. Балалар урындыкларга барып утыралар.Бала күтәргән Ана чыга. Ул бишек җырын җырлый.

Бишек җыры. (Г. Тукай шигыре, татар халык көе)

Әлли-бәлли итәр бу,

Мәдрәсәгә китәр бу,

Тырышып сабак укыгач,

Галим булып җитәр бу.

Йокла, углым, йом күзең,

Йом, йом күзең, йолдызым,

Кичтән йокың кала да,

Еглап үтә көндезең.

Ана: Бу безнең улыбыз . Бүген аның бәйрәме- Бәби ашы. Караәле улым, күпме кунак сине котларгакилгән.

1нче әби:Бала тугач, күңелле мәшәкатьләр башлана. Аның беренчесе – исем кушу. Аңа нинди исем бирергә. Бу сорау ата-ананы, туганнарны борчый, чөнки исем кешегә бер генә тапкыр бирелә.

2 нчеәби:Һәр кешегә исеме туган тел кебек якын, газиз, кадерле. Балага исем кушу – бик җаваплы вакыйга . Күркәм исем белән дәшү балага дога кебек уңай тәэсир итә. Шуңа да балага яхшы мәгънәле исем кушарга кирәк.

3 нчеәби: Элек исемнәрне уйлап кушканнар. Кызларга күбрәк чәчәк исемнәре кушканнар, чәчәк кебек матур булсын дигәннәр.

4 нче бала: Әбекәй, ә малайларга элек нинди исемнәр кушканнар соң?

3 нче әби: Ә малайларга тимер кебек нык булсын өчен Тимерхан, Биктимер исемнәрен кушканнар. Бай булсын дип, Байбикә, Алтынбикә, Байбулат дип кушканнар.

5 нче бала: Ә без бу нәниебезгә нинди исем бирербез соң?

Ана: Без балабызга Әмирхан исеме кушарбыз.Әмирхан – өметле, ышанычлы, дигәнне аңлата.Әмирхан исемен йөртүче кешетөгәл кеше. Ул кайда һәм ничек эшләргә кирәк икәнлегенһәрвакыт яхшы белә.

Ана баланы бишеккә сала. Кечкенә бала елаган тавыш ишетелә. Экранда мулланың балага исем кушуы күрсәтелә.

Алып баручы: Бәйрәмебез кунаклары, әйдәгез бергәләп җырлы- биюле уен уйнап алыйк. Әмирханыбыз да ишетеп ятсын әле.

Җырлы- биюле уен “Зәңгәр чәчәк.”

Балалар, кулга-кул тотынышып, түгәрәк ясыйлар. Бер бала, чигүле кечкенә мендәр тотып, уртага чыгып баса. Балалар түгәрәк буенча җырлап әйләнәләр:

Юл читендә зәңгәр чәчәк

Якты нурлар тарата.

Безнең кызлар һәм малайлар,

Зәңгәр чәчәк ярата.

Туктап биеп-җырлап торалар, ә уртадагы бала, мендәр тотып, түгәрәк буенча биеп йөри:

Якын дуслар арасыннан

Берсен сайлап ал әле.

Тезләреңә ипле булыр

Мендәреңне сал әле.

Мендәр тоткан бала мендәрен бер бала алдына куя һәм, тезләнеп, аңа кулын бирә. Ул бала аның тирәли әйләнә, башкалар кул чабып торалар.уен берничә тапкыр уйнала.

Алып баручы: Балалар, ә хәзер кечкенә Әмирханга матур теләкләр әйтеп бүләкләребезне бирик.

Балалар: Бәхетле бул!

Әти- әниеңне тыңла!

Батыр, көчле булып үсеп җит!

Сау — сәламәт бул!

Матур бул!

Таза- сау бул!

Тигез канатлы бул!

Тәүфыйкълы бул!

Алып баручы:(Анага карап) Улыгызга бик матур, мәгънәле исем куштыгыз. Безнең балаларның да исемнәре бик матур. Алар да үз исемнәренең нәрсә аңлатканын беләләр.

Балаларүз исемнәре турында сөйлиләр.

Алып баручы: Әйдәгез әле, балалар кунак әбиләребез белән дә уйнап алыйк.

Җырлы – биюле  уен «Кунаклар»

Уенның сүзләре балалар белән алдан өйрәнелә. Балалар тәгәрәкләнеп басып торалар. Бер бала, кулларын чәбәкли-чәбәкли, җырның беренче куплетын җырлый. Калган балалар аңа җавап кайтаралар – җырның калган өлешен җырлыйлар. Уен барышында төрле хәрәкәтләр ясала. Мәсәлән, өйләре бик тә ямьле» дигәндә, балалар кулларын өскә күтәрәләр, «очтылар, киттеләр» дигәндә, кулларын, як-якка җәеп, очкан кебек итәләр, «башыма килеп кунды» дигәндә, кулларын башларына куялар.

Әбиләр:Чәбәк, чәбәк, чәптеки –

Чәмәк авылы Әптеки.

Сез кайларга бардыгыз?

Ничек кунак булдыгыз?

Балалар:Әбиебезгә бардык без,

Кунак булдык, кундык без,

Ашатты безгә ашлар,

Эчертте ул әйрәннәр.

Өйләре бик тә ямьле,

Ашлары бик тә тәмле,

Әйрәннәре бик татлы,

Ә кошлары канатлы –

Очтылар, киттеләр,

Башыма килеп кундылар!

Очтылар, киттеләр,

Башыма килеп кундылар!

Кунаклар, балалар үз урыннарына барып утыралар.

Акәби:Безнең улыбыз арыгандыр инде. Кая әле, күз тимәсенөчен, телетатлы булсын өчен май белән бал буяп куям.

Такмаклый.

Үс-үс, үс-үс итә,

Баламүсеп түҗитә,

Казлар канат бирсен,

Торналар аяк бирсен

Бүдәнәләр май бирсен,

Ябалаклар йон бирсен.

Үс-үс, үс-үс.

Әйт иткән, тәйт иткән-

Кәҗәбез кая киткән?

Кәҗәбез суга киткән,

Минем бәби зур үскән,

Үс-үс, үс-үс.

тисенең күлмәгенә төрик. Улыбыз әтисе белән бер сүздә булсын. Гаилә нигезен саклаучы булсын. (Баланы ир-ат күлмәгенә төрә)

Алып баручы: Әмирхан бераз ял итсен.Сау-сәламәт, акыллы булып үссен.

Ана:Рәхмәт.Сез дә тәрбияле, бәхетле һәм сау- сәламәт булыгыз.

Ана баласын алып чыгып китә.

Алып баручы: Бәйрәмебез ахырына да якынлаша. Килгән кунаклар өчен бүләгебез дә бар. Сезгә кадерле кунаклар бездән музыкаль сәлам.

Балалар “Әйлән-бәйлән” (Ф. Әбүбәкеров музыкасы, РМиңнуллин сүзләре, Р.Еникеева эшкәртүендә) җырын башкаралар.

Алып баручы: Хөрмәтле кунаклар, “Исем- күңел көзгесе” дип аталган бәйрәмебез ахырына да якынлашты.Кытай халык мәкалендә хаклы рәвештә: «Начар исем начар язмыштан да яманрак», дип әйтелә. Балаларыбызга дөрес һәм мәгънәле исемнәр бирик. Игътибарыгыз өчен рәхмәт.

Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/261017-isemkel-kzgese-5-6-jashlek-balalar-chen-

Свидетельство участника экспертной комиссии

«Свидетельство участника экспертной комиссии»

Оставляйте комментарии к работам коллег и получите документ
БЕСПЛАТНО!

Перейти к содержанию

Балага исем кушу тэртибе, бәби туе уздыру

На чтение 2 мин Опубликовано 22.07.2015

Бала тугач та аңарга тиз арада исем кушарга кирәк, бу йола татарларда атна-ун көн эчендә башкарыла.

Балага исем кушу өчен имам чакырыла, гадәттә бәби туе уздырыла. Балага матур һәм бигрәк тә мәгънәле исем сайларга кирәк, чөнки бернинди мәгънәсез татарларга хас булмаган исемне имам кушмаска хаклы.

Исем кушу мәҗлесе  әти-әни, әби-бабай, гаилә әгъзалары һәм туганнар катнашында үтсә яхшы. Исем кушу Аллаһ Тәгалә, милләт һәм баланың үзе каршында зур җаваплылык. Чөнки пәйгамбәребез саллалаһү галәйһи вәссәләм әйткән «Кыямәт көнендә үзегезнең һәм атагызның исеме белән чакырылырсыз» — дигән. Шуна күрэ дә исем илаһи, милли һәм аһэнле булырга тиеш. Шулай ук исемнен күп вакытта жисеменә туры килүен истэ тотарга кирэк. Чонки исем ул яшәү туграсы, гомер тамгасы.

Балага исем ничек кушыла?

Имам баланың уң колагына азан, сул колагына камәт әйтә. Синең исемең Фәлән Фәлән улы яки кызы дип колагына пышылдап әйтә.  Аннан соң, Коръәни Кәримнән бер сүрә укылып, дога ителер. Баланың иленә, милләт һәм диненә файдалы кеше булып җитешүе өчен дога кылына. Әти-әнисе тәбрик ителә.

Ни өчен намаз алдыннан кебек азан белән камәт әйтелә дигән сорауга дин галимнәре әлеге азан белән камәт адәм баласына җеназа намазы укыр өчен дип аңлаталар. Чөнки күбебез белә — җеназа намазы алдынннан азан да әйтелми камәт тә төшерелми, чөнки алар инде кешегә тугач та әйтелгән. Бу безнең гомеребезнең шулкадәр тиз үтеп китүен аңлатыр өчен һәм күбрәк изгелекләр эшләп калырга соңга калмаска үзенә күрә бер кисәтү дә булып тора.

Татарские имена для мальчиков и девочек

Малайлар һәм кызлар исеме

Бала дөньяга килү белән шайтанны күрә. Аның елавы — әти-әнисенә һәм барча кешеләргә мөрәҗәгате. Бала нинди дөньяга һәм ни өчен килүен сизә. Шуңа күрә, «Газиз әти-әнием, кешеләр, сез мине менә бу күңелсез зат карамагында калдырмагыз, туры юлны табарга ярдәм итегез», — дип бөтен кешелек дөньясына мөрәҗәгать итә.

Бәби туды. Өйдә гаиләгә яңа ямь, юаныч, бәхет өстәлде. Шуның белән бергә яңа туган сабый ата-анасына өстәмә күңелле мәшәкатьләр дә китерә. Аның беренчесе — балага исем кушу. Аңа нинди исем бирергә? Бу сорау һәрбер ата-ананы, баланың өлкән туганнарын, кардәш, тумачаларын уйландыра, борчый. Чөнки исем кешегә бер генә мәртәбә бирелә һәм ул аның гомерлек юлдашына әверелә, һәр кеше үз исеменә шулкадәр күнегә, ул аның туган теленең иң якын, иң газиз, иң кадерле сүзе булып тоела.

Балага исем кушу — бик җаваплы һәм мөһим вакыйга. Кытай халык мәкалендә хаклы рәвештә: «Начар исем начар язмыштан да яманрак», дип әйтелә. Күркәм исем белән дәшү балага дога кебек үк уңай тәэсир итә. Начар мәгънәле һәм ярамаган исем балага начар йогынты ясый, аның психикасы бозылуга, ямьсез холыклы булуына, авыруларга ансат бирешүенә сәбәп була. Моның хаклыгын бүген фән дә раслады.

Бүген, кызганычка каршы, электән килгән бик күп матур гадәтләребез югалып барган кебек, күп гаиләләр исем кушуга да җитди карамый. Күбебез кечкенә баланы теләсә кем уйнап карый ала торган аңсыз курчак дип кабул итә. Кызганычка каршы әти-әниләр генә түгел, әби-бабайлар да бәби алып кайтуны күп вакыт «супермаркеттан» «кукла барби» алып кайту урынына күрәләр.

Менә шул Барби курчагына исем сайлау башлана: Әльвина, Мальвина, Дюймовочка… Әйтерсең, ул бала белән уйнап туйгач, ташлыйсы,   ул баланың шул исем белән картаясы, әби кеше, бабай кеше буласы юк. Исем мәңгегә бирелә. Шуның өчен дә балага матур исем сайлау әти-әнинең төп бурычы. Дөрес тәрбия бирү дә күркәм исем һәм хәләл ризыктан башлана. Исем шәригатебезгә муафыйк, гарәпчә, татарча, күркәм бер мәгънәгә ия булырга тиеш. Шулай булганда әти-әни фарызларын үтәгән булып санала.

Малайлар исеме

«А»

АБДУЛЛА (Абдул, Абдель, Габдулла) — раб Аллаха, раб божий
АБДУРАХМАН (Абдурахма́н, Абдрахма́н, Габдрахман) – Раб Всемилостивого
АДИЛ (Адил) – справедливый
АЗАТ (Азáт) – Свободный, независимый – происходит от «пехлеви» (Yazata) в арабской фонетике Азат
АЙВАЗ (Айвáз) – Слуга, Ясный месяц, Полная луна, Смена
АЙВАР (Айвáр) – Лунный, Красивый, как месяц
АЙДӘР (Айдáр) – Достойный
АЙРАТ (Айрáт) – Лесной народ, Лесной житель
АЛИМ (Алúм) – Сведущий, ученый
АЛМАЗ (Алмáз) – Драгоценный, Бриллиант
АЛМАС (Алмáс) – Этого ребенка обойдут стороной болезни, злые силы не причинят ему вреда
АЛЬБЕРТ (Альбéрт) – Славный, Знаменитый, Благодетельный
АПАНАЙ (Апанáй, Абанáй) – Образованное присоединением к слову «аба ~ апа», имеющему в древнетюркском языке значение «старший брат», уменьшительно-ласкательного аффикса «най». Сохранилось в фамилии Апанаев
АРЫСЛАН (Арслáн) – Лев
АФЗАЛ (Афзáл) – Самый: Лучший, Достойный, Дорогой
АЯЗ (Аяз) – Сметливый, Смекалистый, С хорошей памятью

«Ә»

ӘБРАР (Абрáр) – Святой, Благочестивый
ӘБҮЗӘР (Абузяр) – Источник сияния, Светоч, Старец
ӘГЪДӘС (Агдáс) – Самый святой
ӘГЪЗАМ (Агзáм) – Величайший, Высокий, Возвышенный, Высокопоставленный, Старший, Большой
ӘГЪЛӘМ (Аглям) – Знающий больше всех, Обладающий большими знаниями, Очень большой знаток
ӘДИП (Адúп, Эдúп, Адúб) – Благовоспитанный, Призывающий к морали, Литератор, Писатель
ӘДҺӘМ (Адгáм, Эдгéм) – Смуглый
ӘЗҺӘР (Азгéр, Азхáр) – Белоликий, Очень красивый, Светлый, Ясный, такой, от которого невозможно отвести взор
ӘКРАМ (Акрáм) – Щедрый, Великодушный, Святой
ӘЛТӘФ (Альтáф, Альтяф) – Самый симпатичный, Обаятельный, Красивый
ӘМИН (Амúн) – Надежный, Честный, Верный, Хранитель, Страж
ӘМИР (Амúр Эмир) – Глава, Руководитель
ӘМИРХАН (Амирхáн) – Эмир+Хан – Повелитель, Властелин
ӘНӘС (Анáс) – Радостный, Веселый, Жизнерадостный, Дружественный
ӘНВӘР (Энвéр, Анвáр) – Лучистый, Очень Светлый
ӘНҮР (Анỳр, Аннỳр) – Лучистый, Сияющий, Светлый
ӘСГАТЬ (Асгáт) – Самый счастливый
ӘСКӘР (Аскáр) – Воин, Солдат, Ратник
ӘСХӘТ (Асхáт) – Самый счастливый
ӘХӘТ (Ахáт) – Единственный
ӘХМӘДИ (Ахмадú) – Воздающий хвалу, Благодарящий, Возвеличивающий
ӘХМӘТ (Ахмет) – Достойный похвалы
ӘХНӘФ (Ахнáф, Ахняф) – Хранитель секретов
ӘХСӘН (Ахсáн) – Хороший, Добродетельный, Красивый, С ценными качествами
ӘХТӘМ (Ахтям) – Щедрейший из щедрых
ӘШРАФ (Ашрáф) – Самый уважаемый, Пользующийся большим авторитетом, Благородный, Знатный, Ценимый
ӘЮП (Аюп, Айюб) – Кающийся (имя пророка)

«Б»

БАЙНАЗАР (Байназáр) – Бай (Богатый, Могущественный)+Назар (Зоркий)
БАЙТИМЕР (Байтимéр) – Бай (Могущественный)+Тимер (Железный)
БАКЫЙ (Бакú) – Вечный, Живущий вечно (Один из эпитетов Аллаха)
БАҺАУ (Багáу) – Блестящий (сияние Аллаха)
БАРЛАС (Барлáс) – Бесстрашный, Смелый, Сильный, Сокол
БАРЫЙ (Барú) – Создатель, Творец (Один из эпитетов Аллаха)
БАТУ (Батỳ) – Крепкий, Здоровый, Надежный, Постоянный
БАЯЗИТ (Баязúт) – Превосходный, Превосходящий
БАЯН, БӘЯН (Баян Богатый) – Сильный, Счастливый, (BAJAN)
БӘКЕР (Бакúр) – Молодой, Чистый, Целомудренный
БӘХТИЯР (Бахтияр) – Счастливый, Тот, кому сопутствует счастье
БӘШИР (Башúр) – Радующий, Приносящий радостную весть
БИКТИМЕР (Биктимéр) – Бек (князь)+Тимер (железо), Как Бек и крепкий, как железо
БИЛАЛ (Билáл) – Исцеляющий, Оздоровляющий, Исправляющий
БОРҺАН (Бургáн, Бурхáн) – Доказательный, Истинный, Правдивый
БУЛАТ (Булáт) – Крепкий как сталь особой прочности

«В»

ВАЗЫЙХ (Вазúх) – Ясный, Открытый, Четкий, Определенный, Четко и Внятно объясняющий
ВАКЫЙФ (Вакúф) – Сведущий, Обладающий большими знаниями, Умный, Понимающий, Знающий, Докапывающийся до сути вещей
ВАҺАП (Вагáп) – Дающий всё, Одаривающий всем (один из эпитетов Аллаха)
ВАСИЛ (Васúль) – Неразлучный друг, Умеющий ждать, Достигающий цели, Приблизившийся к Аллаху
ВАФА (Вафá) – Честностный, правдивый, верный, верный слову, Выдержанный, Тактичный
ВАХИТ (Вахúт) – Единственный или первый ребенок
ВӘГЫЙЗ (Вагúз) – Наставник, Проповедник морали, Увещатель, Агитатор, Рассказчик
ВӘДҮТ (Вадỳт) – Любящий
ВӘККӘС (Ваккас) – Силок, ловушка. Имя, которым нарекали новорожденного мальчика в семье, в которой часто умирали дети. Считалось, что это имя будет ловушкой для смерти.
ВӘКИЛ (Вакúль) – Представитель, Поверенный, Доверенный, Уполномоченный
ВӘЛИ (Валú) – Владелец, Хозяин, Господин; Защитник, Святой, Близкий друг Аллаха, Друг благородных властителей и добрых людей (Один из эпитетов Аллаха)
ВӘЛИТ (Валúт) – Мальчик, Потомок
ВӘСИМ (Васúм) – Очень красивый, Симпатичный, Обаятельный
ВИЛ (Вил, Виль, Вилен) – Владимир Ильич Ленин
ВИЛДАН (Вильдáн) – Мальчик, Служитель рая, Ангел, Дитя, Ребенок, Вил+Дан (Слава Владимиру Ильичу Ленину)

«Г»

ГАББАС (Габбáс, Аббáс) – Строгий, Суровый, Угрюмый
ГАБДЕЛБӘР (Габдульбáр) – Габдел (Раб Аллаха)+Бәр (повелительное наклонение)- Раб создателя
ГАБДЕЛИСЛАМ (Габдельислáм, Габдислам) – Слуга Ислама
ГАБДЕЛФӘТ (Габдулфáт) – Тот, кто служит во имя дружбы
ГАБДЕЛХАК (Габдулхáк) – Габдел (Раб Аллаха)+Хак (Истинный, Правильный, Верный) – – Раб создателя
ГАБДЕЛХӘЙ (Габдулхáй) – Габдел (Раб Аллаха)+Хәй (Служитель племени, рода)
ГАБДЕРАХМАН (Габдерахман, Абдрахмáн, Абдурахма́н) – Раб милостивого, милосердного (Аллаха)
ГАБДЕРӘҮФ (Габдераỳф) – Раб милостивого, милосердного (Аллаха)
ГАБДЕРӘШИТ (Габдерашúт, Абдрашйт) – Раб того, кто наставляет на путь истины (Аллаха)
ГАБДУЛЛА (Габдуллá, Абдуллá) – Раб, слуга Аллаха
ГАБИТ (Габúт) – Совершающий богослужение, поклоняющийся
ГАДЕЛ (Гадéль, Адéль) – Честный, Справедливый, Правдивый
ГАДЕЛША (Гадельшá, Адельшá) – Справедливый шах
ГАДИЛ (Гадúль) – Правдивый, Тот, кто вершит правый суд, Справедливый
ГАЗИ (Газú) – Борец за веру, за исламскую религию, Герой-победитель, Воинственный, Устремленный, Воин
ГАЗИЗ (Газúз) – Дорогой, Милый
ГАЗИНУР (Газинỳр) – Гази (Борец за веру, за исламскую религию, Герой-победитель, Воинственный, Устремленный, Воин)+Нур (Луч, Сияние), Сияющий воин исламской веры
ГАЗЫЙМ (Газúм) – Великий, Знаменитый, Самый дорогой, Серьезный, Важный, Интеллигентный
ГАЙНАН (Гайнáн) – Истинный, Верный
ГАЙНЕТДИН (Гайнутдúн, Айнутдúн) – Источник религии
ГАЙСӘ (Гайсá) – Милосердие Аллаха
ГАЙФИ (Гайфú) – Прощённый
ГАЛӘҮ (Галяу) – Космический
ГАЛИ (Галú) – Великий, Возвышенный, Высший, Наивысший, Высокопоставленный, Дорогой, Мощный, Сильный, Могущественный, Превосходящий над всеми (Один из эпитетов Аллаха)
ГАЛИӘСГАР (Галиаскáр) – Младший Гали
ГАЛИМ (Галúм) – Высокообразованный, Обладающий большими знаниями, Учёный, Всезнающий, Всёведающий (Один из эпитетов Аллаха)
ГАЛИМҖАН (Галимджáн, Галимзян) – Галим (Ученый, Высокообразованный)+Җан (Душевный, Человек), Ученый, Высокообразованный человек
ГАЛИУЛЛА (Галиуллá) – Великий, Авторитетный слуга Аллаха
ГАЛЛӘМ (Галлям) – Высокообразованный, Всезнающий, Великий знаток, Ученый
ГАМИЛ (Гамúль) – Трудолюбивый, Человек, любящий труд
ГАМИР (Гамúр) – Исправный, Целый, Достаточный, Цветущий, Прекрасный, Обильный
ГАНИ (Ганú) – Очень богатый, Состоятельный (Один из эпитетов Аллаха)
ГАРӘФ (Гарáф) – Тот, кто приносит вести из будущего, Заранее данный знак
ГАРӘФИ (Гарафú, Гарафетдúн) – Вестник религии, Знаток религии, Умеющий разъяснить каноны религии
ГАРИФ (Гарúф, Арúф) – Знающий, Сведущий, Образованный, Умный
ГАСЫЙМ (Гасúм) – Предостерегающий от неправедных дел, Безгрешный, Защищающий
ГАТА (Гатá) – Дар, Подарок
ГАТИЯТ (Гатият) – Дары, Подарки
ГАТУФ (Гатуф) – Очень милосердный, добросердечный
ГАФИЯТ (Гафият) – Спокойный, Мирный, Здоровый
ГАФУР (Гафỳр) – Прощающий, Милующий, Бесконечно милостивый, Милосердный (Один из эпитетов Аллаха)
ГАФФАН (Гаффáн) – С широкой душой, В здравом уме
ГАФФАР (Гаффáр) – Милостивый, Прощающий ошибки, Грехи (Один из эпитетов Аллаха)
ГАЯЗ (Гаяз, Гайяс) – Знатный, помощник, спаситель
ГАЯН (Гаян) – Известный, Признанный, Знатный, Заметный, Видный
ГӘРӘЙ (Гарéй, Гарáй) – Пристрастный, Желающий, Стремящийся, Достойный, Сильный, Могущественный (Эпитет-титул ханов крымской и казанской династий)
ГӨБӘЙ (Губáй) – Маленький раб божий, Ребенок
ГОМӘР (Гумéр) – Жизнь (время от рождения до смерти), Человеческий век, Живучий (Имя второго Халифа)
ГОСМАН (Гусмáн, Усмáн) – Костоправ, Герой, Мужественный (Имя третьего Халифа)
ГЫЙЗЗӘТ (Гиззáт) – Почетный, Уважаемый, Духовно близкий, Сильный, Мощный, Могущественный
ГЫЙЛӘҖ (Гиляз) – Лекарь, Целитель, Исправляющий
ГЫЙЛЬМАН (Гильмáн) – Мальчик, Работник, Раб, Служитель рая
ГЫЙЛЬФАН (Гильфáн) – Страж, Хранитель, Золотых дел мастер, Ювелир
ГЫЙМАДЫЙ (Гимадú) – Опора, Поддержка
ГЫЙНИЯТ (Гиният) – Заботливый, Содействующий, Помогающий, Святой, Добрый
ГЫЙРФАН (Гирфáн) – Знающий, Образованный, Благодарный

«Д»

ДАМИР (Дамúр) – Да здравствует мир, Даешь мировую революцию
ДАНИЛ (Данúль) – Дар Аллаха, Человек близкий к Аллаху, Божий суд
ДАНИС (Данúс) – Дан (Слава) – Славу-Несущий, Славу-Приносящий
ДАНИЯР (Данияр) – Обладающий большими знаниями, Умный
ДАУТ (Даỳт) – Любимый, Притягивающий к себе
ДӘҮЛӘТ (Давлéт) – Государственный
ДИЛҮС (Делюс) – Радость души
ДИЛШАТ (Дильшат) – Жизнерадостный, довольный, удовлетворенный

«Җ»

ҖӘВАД (Джавáд) – С широкой душой, Щедрый, Аргамак, Скаковая лошадь, Вечный
ҖӘМИЛ (Джамúль, Замúль, Ямúль) – Красивый, Прекрасный, Милосердный
ҖӘҮДӘТ (Джаудáт) – Превосходящий, С отсутствием любых Недостатков и Изъянов, Щедрый, С широкой душой
ҖИҺАНГИР (Джигангúр) – Завоеватель, Покоритель Мира, Покоритель Вселенной, Хозяин Мира
ҖИҺАНША (Джиганша) –

«З»

ЗАКИР (Закúр) – Поминающий, Вспоминающий, Помнящий, Прославляющий Аллаха, воздающий хвалу Аллаху
ЗАРИП (Зарúп) – Красивый, изящный
ЗАРИФ (Зарúф) – Деликатный, Любезный, Приятный, Красивый, Сладкоречивый, красноречивый, обладающий Ораторским искусством, Находчивый
ЗАҺИР (Загúр, Захúр) – Выдающийся, Сияющий, Блистающий, Цветущий, Красивый (Один из эпитетов Аллаха)
ЗАҺИТ (Загúт) – Святой, Благочестивый, Скромный, Суфий, Отшельник, Аскет
ЗӘБИР (Забúр) – Крепкий, Сильный, Мощный
ЗӘЕТ (Заúт) – Растущий, Превосходящий, Больший, Лучший
ЗӘЙНИ (Зайнú) – Украшенный
ЗӘКӘРИЯ (Закария) – Всегда помнящий об Аллахе, Настоящий мужчина
ЗӘКИ (Закú) – Одаренный, Способный, Хваткий, Чистый, непорочный
ЗИННӘТ (Зиннáт) – Роскошный, Блестящий, Нарядный
ЗИННУР (Зиннỳр) – Излучающий свет, Лучезарный
ЗӨБӘЕР (Зубаúр) – Сильный, Умный
ЗӨЛФӘТ (Зульфáт) – Кудрявый, Любвеобильный
ЗӨФӘР (Зуфáр) – Победитель, Тот, кто добивается исполнения желания
ЗЫЯ (Зия) – Свет, Сияние знания, Светоч

«И»

ИБРАҺИМ (Ибрагúм) – Отец народов. Происходит от имени общего праотца арабов Абрахама и евреев Авраама
ИДЕЛ (Идéль, Итéль, Атúль, Изéль, Изúль) – Буквально: Река – Волга
ИДРИС (Идрúс) – Ученик, Обучающийся, Старательный
ИКРАМ (Икрáм) – Возвеличенный, Великий, Почётный, Уважаемый
ИЛБАРИС (Ильбарúс) – Иль (Страна)+Барс (Барс, Тигр) – Герой страны
ИЛГИЗ (Ильгúз) – Буквально: Объезди страну – Путешественник
ИЛГИЗӘР (Ильгизáр) – Странник, Путешественник
ИЛДАР (Ильдáр) – Имеющий Родину, Руководитель Страны, Правитель
ИЛДУС (Ильдỳс) – Друг Своей Страны, Своего Народа, Любящий Свою Страну, Любящий Свой Народ
ИЛҺАМ (Ильгáм) – Вдохновлённый, Воодушевлённый
ИЛНУР (Ильнỳр) – Луч народа, Сияющий
ИЛСУР (Ильсỳр) – Народный герой
ИЛФАК (Ильфáк) – Чистый, Непорочный Слуга Своей Страны, Своего Народа
ИЛФАТ (Ильфáт) – Друг Своей Страны, Своего Народа
ИЛШАТ (Ильшáт) – Радующий Родину, Знаменитый
ИЛЬЯС (Ильяс) – Могущественный, Мощный, Приходящий на помощь (Могущество Аллаха)
ИНАР (Инáр, إنارة) – Верь, доверяй, убедись, поверь, пробслеск света
ИНСАФ (Инсáф) – Воспитанный, Благовоспитанный
ИРЕК (Ирéк) – Свободный, Вольный, Привольный, Раздольный
ИРШАТ (Иршáт) – Проводник, Ир (Мужчина)+Шат (Весёлый) – Весёлый мужчина
ИСКӘНДӘР (Искандéр) – Защитник, Победитель – арабизированная форма От Александр Македонский
ИСЛАМ (Ислáм) – Покорный воле Аллаха
ИСМӘГЫЙЛЬ (Исмагúль) – Аллах всё слышит
ИСХАК (Исхáк) – Смешливый, Улыбчивый, Весёлый
ИХСАН (Ихсáн) – Добрый, Добродетельный, Благодетельный, Помощник, Содействующий; Проявляющий Милосердие
ИШМОРАТ (Ишмурáт) – Иш (Ровня, Друг, Товарищ)+Морат (Желанный) – Желанный друг

«Й»

ЙОСЫФ (Юсỳф, Юсуп) – Получивший прибавку, Дополнительные блага от Аллаха, Дополнительно Возвышенный Аллахом, Красавец (Имя легендарного пророка Аллаха)

«К»

КАВИ (Кавú) – Мощный, Могущественный, Всесильный (Один из эпитетов Аллаха)
КАДЫЙР (Кадúр) – Всемогущий, Могущественный, Всесильный (Один из эпитетов Аллаха)
КАМАЛЕТДИН (Камалетдин) – Совершенство религии. Диалектальные варианты: Камай, Камалый, Камали, Камкай, Камук, Камуш, Камалюк
КАМИЛ (Камúль) – Совершенный, Без изъяна
КАСЫЙМ (Касúм) – Делящий, Распределяющий, Раздающий, Делящийся
КАШШАФ (Кашшáф) – Первооткрыватель, Изобретатель, Тот, кто Объясняет, Растолковывает
КАЮМ (Каюм) – Сущий, Самостоятельный, Независимый ни от кого и ни от чего, Не Нуждающийся ни в ком и ни в чём, Тот, кто заботится обо всём, Благодаря которому Существует всё сущее, Тот, кто Сотворил творения и Содержит их, Тот, кто Владеет знанием обо всём (Один из эпитетов Аллаха)
КӘБИР (Кабúр) – Большой, Старший, Великий, имеющий Важное значение
КӘРИМ (Карúм) – Великодушный, Благородный, Щедрый, Милосердный, с Широкой Душой, Честный, Уважаемый, Почитаемый, Дорогой
КИРАМ (Кирáм) – Щедрый, Благородный, Дорогой, Славный, Прямодушный, Чистосердечный, Искренний
КОТДУС (Кутдỳс) – Святой, Чистейший, Очень Дорогой
КЫЯМ (Киям) – Волнующий народ

«Л»

ЛӘБИБ (Лябúб) – Умный, Способный
ЛЕНАР (Ленáр) – Ленинская Армия

«М»

МАКАРИМ (Макарúм) – Обладающий хорошим и благородным характером
МАЛИК (Малúк) – Обладающий богатством, Хозяин, Владыка, Царь, Правитель, Государь, Султан, Мыслитель, Советник
МАННУР (Маннур) – Лучезарный
МАНСУР (Мансỳр) – Победитель
МАРАТ (Марáт) – Желанный
МАРС (Марс) – Бог войны
МАРСЕЛЬ (Марсéль) – Имя в честь одного из руководителей рабочего движения во Франции Марселя Кашена, получившее широкое распространение в 30-е годы ХХ века
МӘГЪСУМ (Магсỳм) – Безгрешный, Безвинный, Целомудренный, Непорочный, Не имеющий Недостатков (ребенок), Хранимый, Защищенный, Неприкосновенный
МӘҖИТ (Мазúт) – Прославленный, Знаменитый
МӘРДӘН (Мардáн) – Мужчина-Герой, Парень-Богатырь
МӘСГУТ (Масгỳт) – Счастливый, Благодетельный
МӘҮЛЕТ (Мавлет, Маулет) – в честь религиозного праздника «МӘҮЛЕТ (Мавлет, Маулет)» – дня рождения пророка Мухаммеда
длится ровно месяц и в эти дни не только в мечети, но и в каждом доме мусульманина должны с благоговением произносить имя пророка Мухаммеда, восхвалять его, накрывать праздничный стол в его честь и делать пожертвования
МӘҮЛЕТБАЙ (Мавлетбай) – «имя счастливого (богатого) ребёнка, родившегося в праздник МӘҮЛЕТ (Мавлет, Маулет)»
МӘХМҮТ (Махмỳт) – Прославленный, Достойный Похвалы
МИДХӘТ (Мидхáт) – Прославленный
МИҢНЕГАЛИ (Миннигалú) – Минни – с родинкой, имеющий родинку; Гали – великий, возвышенный, высший, наивысший, высокопоставленный, дорогой, мощный, сильный, могущественный, превосходящий над всеми
МИНҺАҖ (Мингáз) – Со Светлым будущим
МИРГАЛИМ (Миргалúм) – Учёный Эмир, Царь
МИРЗА (Мирзá) – Сын Эмира Сын Царя, Царевич, Принц, Белая Кость, Благородный, Знатный, Ценный
МИРЗАҖАН (Мирзаджáн) – Благородная душа
МИРКАСЫЙМ (Миркасúм) – Мир (Измененное Эмир)+Касим (Делящий, Распределяющий, Раздающий, Делящийся) – Эмир Одаривающий, Насыщающий
МИРСӘЕТ (Мирсаúт) – Мир (Измененное Эмир)+Саит (Властелин, Повелитель, Хозяин) – Властелин Мира
МИРФАТЫЙХ (Мирфатúх) – Эмир Побеждающий, Эмир Завоевывающий
МИРХӘЙДӘР (Мирхайдáр) – Эмир-Лев
МИСБАХ (Мисбáх) – Факел, Пламя – Освещающий, Согревающий
МИФТАХ (Мифтáх) – Ключ, Открывающий
МОРАТ (Мурáт) – Целеустремлённый, Желающий, Желанный
МОСТАФА (Мустафá) – Избранный, Самый Чистый, Превосходящий других, Самый Лучший (Эпитет пророка Мухаммета)
МОХТАР (Мухтáр) – Выбранный, Избранный, Свободный, Волевой, Независимый
МӨНИР (Мунúр) – Освещающий, Озаряющий Светом, Одаривающий Лучами
МӨХӘММӘТ (Мухаммéт, Мухамéт, Мухаммад) – Восхваляемый, Прославляемый, Восхваляющий, Прославляющий, (Имя пророка – основателя исламской религии)
МУДАРРИС (Муда́рис)- от персидского (مدرس) учитель, наставник
МУЛЛАНУР (Мулланỳр) – Мулла (Служитель религиозного культа у мусульман )+Нур (Луч, Сияние) – Светлый Мулла, Просвящённый Мулла
МУСА (Мусá) – Имя пророка

«Н»

НАДИР (Надúр) – Противоположный
НАЗЫЙМ (Назúм) – Строящий, Приводящий в порядок, Строитель, Организующий, Поэт
НАИЛ (Наúль) – Дар, подарок, Достойный подарка, Достигающий успеха, Полезный
НАУШИРВАН (Науширван, Наушир) – Бессмертная душа, вечная жизнь
НӘБИ (Набú) – Пророк, Посланник
НӘГЫЙМ (Нагúм) – Счастье, Спокойствие, Благополучие, Безбедная жизнь, Сладкий вкус, Удовольствие, Наслаждение
НӘҖИП (Наджúп) – Ценный, Драгоценный, Умный, Способный, Из благородного, Знатного рода
НӘКЫЙ (Накú) – Чистый, непорочный
НӘКЫЙП (Накúп) – Избранный Руководитель, Старшина
НӘСИХ (Насúх) – Увещеватель, Призывающий к Добру, Благодеяниям, Близкий Советчик, Доброжелатель, Сочувствующий, Солидарный
НӘФЫЙК (Нафúк) – Полезный, Прибыльный, Выгодный, Добрый, Совершающий Благодеяния, Нужный
НИЗАМ (Низáм) – Порядочный, Организованный, Системный
НИЛ (Нил) – Черный, мутный, Молодой, Новый
НИЯЗ (Нияз) – Необходимый, Желанный, Милосердный, Сочувствующий, Сострадающий, Подарок
НОГМАН (Нугмáн) – Красный, Цвета Крови, Милосердный, Благодеяние, Разновидность Лилии
НУР (Нур) – Лучистый, Светлый
НУРГАЛИ (Нургалú) – Сияние Величия, Величественный
НУРИ, НУРЫЙ (Нурú) – Лучистый, Светлый

«Ө»

ӨЛФӘТ (Ульфáт) – Дружащий, Любящий

«Р»

РАВИЛ (Равúль) – Подросток, Юноша, Весеннее Солнце, Путешественник, Странник
РАДИК (Рáдик) – Уменьшительно-ласкательная форма имени Радий – Луч
РАИЛ (Раúль) – Закладывающий Основу, Фундамент, Основатель, Основоположник, Строитель
РАМАЗАН (Рамазáн, Рамадáн) – Девятый священный месяц мусульманского лунного календаря
РАСИХ (Расúх) – Основательный, Серьезный, Крепкий, Выносливый, Стойкий, Терпеливый, Твердый, Устойчивый
РАФАЭЛЬ (Рафаэль, Рафаúл) – Исцелённый Аллахом
РАШАТ (Рашáт) – Истинный Путь Правды
РӘДИФ (Радúф) – Сопровождающий кого-либо, Последний, стоящий позади всех Страж, Самый младший (последний) ребенок в семье, Спутник
РӘҖӘП (Разяп) – Название седьмого месяца мусульманского лунного года (один из месяцев, в котором были запрещены войны)
РӘИМ (Раúм) – Образовано от имени Рим – Революция и Мир
РӘИС (Раúс) – Председатель
РӘИФ (Раúф) – Образовано от Риф – Подводная морская Скала, Коралловый остров
РӘКЫЙП (Ракúп) – Страж, Охранник, Сторож, Конкурент, Соперник
РӘМЗИ (Рамзú) – Имеющий Метку, Помеченный Знаком
РӘМИЛ (Рамúль) – Волшебный, Чудесный, Чудодейственный
РЕНАТ (Ренáт, Ринáт) – Обновленный, Заново Родившийся, сокращение от Революция Наука и Труд
РӘСИМ (Расúм) – Художник
РӘСҮЛ (Расỳль) – Пророк, Посланник
РӘҮФ (Раỳф) – Милосердный, Милостивый, Добросердечный, Разделяющий Горе
РӘФГАТЬ (Рафгáт) – Величественный
РӘФИС (Рафúс) – Известный, Видный, Выдающийся, Замечательный, Популярный
РӘФКАТЬ (Рафкáт) – Провожающий, Сопровождающий
РӘФЫЙК (Рафúк) – Друг, Товарищ, Спутник, Добросердечный
РӘХИМ (Рахúм) – Милостивый, Милосердный, Сострадающий
РӘШИТ (Рашúт) – Идущий Верным, Правильным путём
РИЗА (Ризá) – Избранный, Благожелательный, Благосклонный
РИЗВАН (Ризвáн) – Радостный, Благосклонный, Удовлетворенный, С Веселой Душой, (Имя ангела, охраняющего ворота рая)
РИМ (Рим) – Белая Антилопа, сокращение имени Ринат
РИФ (Риф) – Подводная морская Скала, Коралловый остров
РИФАТ (Рифáт) – Достигающий Высокого Положения
РИФГАТЬ (Рифгáт) – Достигающий Высокого Положения
РИФКАТЬ (Рифкáт) – Достигающий Высокого Положения
РИШАТ (Ришáт) – Вставший на Верный Путь, Добрый
РОБЕРТ (Рόберт) – Прелестный, Прекрасный
РӨСТӘМ (Рустéм, Рустáм) – Исполин, Великан
РУЗӘЛ (Рузáль) – Счастливый, Имеющий Свою Долю
РУСЛАН (Руслáн) – Лев, форма имени Арслáн
РУШАН (Рушáн) – Лучезарный, Светлый, Озаряющий

«С»

САБИР (Сабúр) – Терпеливый, Выносливый (Эпитет пророка Аюпа)
САБИТ (Сабúт) – Крепкий, Твердый, Прочный, Стойкий, Выносливый, Терпеливый, Тот, кто всегда Держит Слово
САДРЫЙ (Садрú) – Частица Сердца, Души, Руководитель, Начальник
САЛАВАТ (Салавáт) – Молящийся, Благословенный, Хвалебная песня, Панегирик
САЛИХ (Салúх) – Хороший, Добрый, Добродетельный, Святой, Справедливый, Верный, с Чистой Душой
САМАТ (Самáт) – Вечный, Живущий Вечно, Руководитель, Вождь (Один из эпитетов Аллаха)
САТТАР (Саттáр) – Прощающий, Всепрощающий (Один из эпитетов Аллаха)
САФА (Сафá) – Чистый, Святой, Веселый, Наслаждающийся, Блаженствующий, Беззаботный, Беспечный, Спокойный
САФУАН (Сафуáн) – Чистый, Святой, Здоровый, Крепкий как – Камень, Гранит, Скальная порода
СӘГАДӘТ (Сагадáт) – Счастливый, Благоденствующий, Наслаждающийся, Блаженствующий, Успешный, Удачливый
СӘГЫЙТЬ (Сагúт) – Счастливый, Благоденствующий, Живущий Безбедно
СӘЕТ (Саúт) – Руководитель, Властелин, Повелитель, Хозяин, Белая Кость, Господин, Счастливый, Удачливый (Титул, данный роду, берущему начало от детей дочери пророка Мухаммета Фатимы)
СӘЙДӘШ (Сайдáш) – Руководитель, Властелин, Повелитель, Хозяин, Белая Кость, Господин, Счастливый, Удачливый
СӘЙФИ (Сайфú) – Вооруженный Мечом, Клинком
СӘЛАМ (Салям) – Приветствующий
СӘЛӘХ (Салях) – Очень Хороший, Лучший
СӘЛИМ (Салúм) – Здоровый, с Чистой Душой
СӘҮБӘН (Саубáн) – Попечитель, Воспитатель
СИБГАТЬ (Сибгáт) – Красивый, Нравственный, Мыслящий
СИРАЗИ (Сиразú) – Светильник, Свеча, Лампа, Факел
СИРАЙ (Сирáй) – Светильник Религии
СОЛТАН (Султáн) – Государь
СӨЛӘЙМАН (Сулеймáн) – Здоровый, Живой, Благополучный, Живущий Спокойно
СУФИЯН (Суфиян) – Сторонящийся Всего Неблаговидного, Греховного, Благочестивый Человек

«Т»

ТАҖИ (Тазú) – С Венцом, Короной, Коронованный
ТАҖДАР (Таждар) – персидское имя «коронованный»
ТАХИ (Таха) – привет, поздравление, святое пожелание, дар
ТАҺИР (Тагúр, Тахúр) – Чистый, Святой, Безгрешный
ТӘЛГАТЬ (Талгáт) – Красивый, Привлекательный
ТӘҮЗИХ (Тавзúх, Таузúх) – Объясняющий, Разъясняющий
ТИМЕР (Тимỳр) – Железный
ТӨХФӘТ (Тухфáт) – Редкостный, Дорогой
ТУЛӘК (Туляк) – Дорогой ребёнок
ТУФАН (Туфáн) – Наводнение

«У»

УРАЛ (Урáл) – Путающийся, Вертящийся, Извилистый

«Ү»

ҮЗБӘК (Узбéк) – Узбек
ҮТӘМЕШГӘРӘЙ (Утямыш-Гирéй) – Пристрастный, Желающий, Стремящийся, Достойный, Сильный, Могущественный

«Ф»

ФАГИМ, ФАИМ – Сообразительный, понятливый, смышленый, разумный; хваткий, расторопный
ФАЕЗ, ФӘЕЗ (Фаúз) – Достигающий Цели, Торжествующий, Победитель, Живущий в Изобилии, в Достатке, Богатый, Добрый, Полезный, Милостивый, Милосердный, Щедрый
ФАЗЫЛ (Фазúл) – Превосходящий других, Совершенный, Достойный, Честный, Человечный, Обладающий Большими Знаниями, Ученый, Талантливый (Титул, эпитет учёного)
ФАИКЪ (Фаúк) – Имеющий Превосходство над Другими, Обладающий Трезвым Умом
ФАИЛ (Фаúль) – Дающий Хороший Знак, Являющийся Доброй Приметой
ФАРСИЛ (Фарсúль) – Добродетельный
ФАРУК (Фарỳк) – Умеющий Очень Точно Отделять Хорошее от Плохого
ФАСИЛ (Фасúль) – Разрешающий какой-либо Вопрос, Производящий Разделение, Решительный, Окончательный, Категорический
ФАТЫЙХ (Фатúх) – Открывающий, Начинающий, Завоеватель, Победитель
ФАЯЗ (Фаяз) – Обильный, Щедрый, Приумножающей Съестные Запасы, Дающий Пищу
ФӘЙЗИ (Файзú) – Милосердный, Щедрый, Живущий Свободной Жизнью
ФӘНИЛ (Фанúль) – Обладающий Большими Знаниями, Образованный
ФӘНИС (Фанúс) – Указывающий путь, Освещающий, Учёный
ФӘННУР, ФӘННҮР (Фаннỳр) – Указывающий путь, Освещающий, Учёный
ФӘНҮС (Фанỳс) – Указывающий путь, Освещающий, Учёный
ФӘРВАЗ (Фарвáз) – Летящий
ФӘРГАТЬ (Фаргáт) – Красивый
ФӘРИТ (Фарúт) – Бесподобный, Не Имеющий Себе Равных, Единственный, Особенный
ФӘТТАХ (Фаттáх) – Открывающий Двери Счастья, Прокладывающий Путь, Завоевывающий Что-Либо, Побеждающий, достигающий успеха (Один из эпитетов Аллаха)
ФӘТХЕРАХМАН (Фатхрахман) – ?
ФӘТХИ (Фатхú) – Победитель
ФӘҺИМ (Фагúм) – Сообразительный, Понятливый, Смышлёный, Разумный, Хваткий, Расторопный
ФИДАИЛ (Фидаúль) – Творящий Добро, Обладающий Хорошими Качествами, Авторитетный, Почитаемый
ФИКРӘТ (Фикрáт) – Идейный, Мыслитель
ФЛОРИД (Флорúд) – Усыпанный Цветами
ФЛҮН (Флюн) – Дорогой, Любимый Человек
ФЛҮР (Флюр) – Цветок
ФУАТ (Фуáт) – Сердечный, Душевный

«Х»

ХАЛИТ (Халúт) – Тот, кто будет жить Вечно, Бессмертный, Постоянный, Непрерывный
ХАММАТ (Хаммáт) – Восхваляющий, Прославляющий, Поющий Славу
ХАРИС (Харúс) – Хлебопашец, Пахарь, Плугарь, Страж, Хранитель, Защитник
ХАРРАС (Харрас) – Страж, Хранитель, Защитник
ХАТЫЙП (Хатúп) – Проповедник, Наставник, Оратор
ХАФИЗ (Хафúз) – Хранитель, Защитник (один из эпитетов Аллаха), Заучивающий Наизусть Коран, Знающий Наизусть Коран
ХӘБИР (Хабúр) – Сведущий, Обладающий Знаниями, Извещающий, Вестник
ХӘЙ (Хай) – Живой
ХӘЙДӘР (Хайдáр) – Лев (Прозвище халифа Али)
ХӘЙРИ (Хайрú) – Добрый, Благодетельный, Добродушный
ХӘЙРУЛЛА (Хайрулла) – Добрый, Благодетельный, Святость Аллаха
ХӘКИМ (Хакúм) – Умный, Образованный, Мыслящий, Учёный, Мыслитель, Мудрец
ХӘЛИЛ (Халúль) – Близкий, Настоящий, Верный Друг, Живущий Праведной Жизнью
ХӘЛИМ (Халúм) – Терпеливый, Выносливый, Мягкий, Добрый, Скромный (Один из эпитетов Аллаха)
ХӘЛИФ (Халúф) – Продолжатель Дела, Наследник, Спутник, Заместитель (Титул Государя, являвшегося также Духовным Главой Мусульман и почитавшегося в качестве Преемника Пророка Мухаммета)
ХӘМЗӘ (Хамзá) – Острый, Обжигающий
ХӘМИТ (Хамúт) – Достойный Похвалы, Знаменитый, Прославленный (Один из эпитетов Аллаха)
ХӘНӘФИ (Ханафú) – Последователь Суннитской Религиозно-Правовой Школы Ханафитов (от имени основателя – Абу Ханифы)
ХӘНИФ (Ханúф) – Прямодушный, Любящий Правду, Истину
ХӘСӘН (Хасáн) – Хороший, Добродетельный, Красивый, С Ценными Качествами (Традиционное имя, дававшееся одному из мальчиков-близнецов)
ХИСАМ (Хисáм) – Участвующий в Словесном Поединке, Дискуссии, Споре (Клинок, Меч, Сабля)
ХИСМӘТ (Хисмáт) – Благовоспитанный, Высоконравственный
ХӨСӘЕН (Хусаúн) – Красивый, Хороший, Один из Двух Красавцев (Традиционное имя, дававшееся одному из мальчиков-близнецов)

«Һ»

ҺАДЫЙ (Хадú) – Вождь, Руководитель, Предводитель, Идущий Вперед, Воин
ҺАРУН (Гарỳн) – Горный (Имя пророка)
ҺӘНҮЗ (Ханỳз) – Всё ещё, До сих пор, По-прежнему
ҺИДИЯТ (Хидият) – Вставший на Правильный Путь

«Ш»

ШАКИР (Шакúр) – Прославляющий, Благодарящий, Тот, кто ценит Всё То, Что Имеет, Благодарный, Ценящий Хорошее Отношение К Себе
ШАМИЛ (Шамúль) – Всеобъемлющий, Всеохватывающий, Вобравший В Себя Все Положительные Качества
ШИҺАП (Шигаб, Шигап, Шаяп, Шиап, Шияп, Шибай) – Летящая звезда, метеор
ШИҺАБЕТДИН (Шигабутдин) – ***
ШАҺИД, ШАҺИТ (Шагúд, Шахúт) – Свидетель, Очевидец, Отдавший Свою Жизнь За Святое Дело, Погибший За Веру
ШАҺИНУР (Шаһинỳр) – Властелин Лучей, Властелин Сияния
ШӘЙХУЛЛА (Шайхулла, Шайхи, Шайхул) – Старец Аллаха, шейх Аллаха
ШӘМСИ (Шамсú) – Солнцеподобный
ШӘРӘФ (Шарáф) – Благородный, Знатный, Аристократический
ШӘРӘФИ (Шарафú) – Дорогой, Уважаемый, Знаменитый, Известный, Знатный, Благородных Кровей
ШӘРИФ (Шарúф) – Знаменитый, Достойный Уважения, Милосердный, Святой, Интеллигентный, Великодушный, Великий
ШӘЯХМӘТ (Шаяхмéт) – Шах+Ахмет – Знаменитый, Прославленный
ШӘҮКӘТ (Шевкéт, Шавкáт) – Сильный, Могущественный, Мощный, Главенствующий, Величественный
ШИҺАП (Шигáп) – Обладающий Быстротой Молнии, Испускающий Лучи

«Э»

ЭНГЕЛЬ (Энгель) – Ангел, Приносящий Известие

«Ю»

ЮНЫС (Юнỳс) – Голубь (Имя пророка)

«Я»

ЯКУБ (Якỳб) – Сопутствующий, Сопровождающий, Не Отстающий, Идущий Следом (Имя пророка)
ЯКУП (Якỳп) – Сопутствующий, Сопровождающий, Не Отстающий, Идущий Следом (Имя пророка)
ЯРМИ (Ярмú) – Приносящий Богатство, Изобилие
ЯСӘВИ (Ясавú) – Имя, образованное от титула приверженцев знаменитого поэта-мистика Ходжи Ахмета Ясави, жившего в XП веке в туркестанском городе Яса
ЯХЪЯ (Яхъя) – Воодушевляющий, Вдохновляющий (Имя пророка)

Кызлар исеме

«А»

АБРУЙ (Абрỳй) – Авторитетная, Честная, С Хорошей Репутацией
АБДЕЛХӘЯТ (Абельхаят) – Живая вода, Эликсир
АЗАЛИЯ (Азáлия) – Вечная, Бесконечная, Цветок
АИДА (Аúда) – Посещающая, Возвращающаяся (К Благому), Вознаграждение, Полезная
АЙБИКӘ (Айбикя) – Девушка, Родившаяся В Лунную Ночь, Девушка, Подобная Луне
АЙГӨЛ (Айгỳль) – Подобная Луне и Цветку, Лунный Цветок
АЙЗИРӘК (Айзиряк) – Девочка, Восхищающая Всех Своей Одаренностью, Одарённая Девушка
АЙСЫЛУ (Айсылỳ) – Красивая, как Луна, Лунная Красавица
АЙША (Аиша, Ойша) – Жизнь, живущая, живая, деятельная, энергичная, полная жизни
АЛИСӘ (Алúса) – Из Благородного, Знатного Рода, Красивая, Изящная
АЛИЯ (Алия) – Божественная, Величественная, Драгоценная, Любимая
АЛМАЗИЯ (Алмазия) – Драгоценная
АЛСУ (Алсỳ) – Розоватая, Аленькая, Румяная, Светло-Розовая
АЛТЫНЧӘЧ (Алтынчéч) – Золотовласая
АЛЬБИНА (Альбúна) – Белая, Белолицая
АСИЯ (Асия) – Исцеляющая, Помогающая Слабым, Успокаивающая, Дающая Утешение, Женщина-Врач
АСМА (Асмá) – Очень Высокая, Возвышенная, Великая, Добродетельная (Дочь Абу Бакра)
АСЫЛГӨЛ (Асылгỳль) – Ценный, Красивый Цветок

«Ә»

ӘДИБӘ (Адибá) – Благовоспитанная, Призывающая к Морали, Женщина-Литератор, Писательница
ӘКЪЛИМӘ (Аклимá) – Сознательная, Разумная, Умная, Интеллектуальная (Имя дочери пророка Адама)
ӘЛҮЗӘ (Алюзá) –
ӘЛФИНУР (Альфинỳр) – Луч, Сияние Дружбы (Кусимова),.Та, От Которой Исходит Тысяча Лучей, Очень Красивая
ӘЛФИЯ (Альфия) – Та, Которая Будет Жить Тысячу Лет, Самая Первая
ӘМИНӘ (Аминá) – Надежная, Честная, Верная, Со Спокойным Нравом, Находящаяся В Спокойном, Безопасном Месте, (Имя Матери Пророка Мухаммета)
ӘНИСӘ (Анисá) – Близкая Подруга, (Форма Почтительного Обращения К Девушке)
ӘНҮЗӘ (Анузá) – Всё Ещё, До Сих Пор, По Сей День
ӘСМА (Асмá, Эсма) – Очень Высокая, Возвышенная, Великая

«Б»

БАНАТ (Банáт) – Девушка, Девственная
БАНУ (Банỳ) – Девушка, Молодая женщина, Дама, Госпожа
БӘДӘР (Бедéр) – Полная Луна
БӘДРИЯ (Бадрия) – Полная Луна, Привыкшая Вставать Рано
БӘЙНӘ (Байнá) – Доказательство, Факт, Подтверждение
БӘЛКЫЙС (Балкúс) – Имя Легендарной Царицы
БӘҺРАМИЯ (Бахрамия) – Победительница, Богиня Победы
БӘРИРӘ (Барирá) – Послушная, Умная
БӘРИЯ (Бария) – Создающая, Творящая, Любящая
БИБИ (Бибú) – Девочка, Девушка, Дама, Хозяйка
БИБИГӨЛ (Бибигỳль) – Девочка Цветок
БИБИНУР (Бибинỳр) – Девочка Луч
БИБИСАРА (Бибисара) – Самая Лучшая, Прекрасная Девочка
БИКӘ (Бикя) – Госпожа, Барыня

«В»

ВАГЫЙЗӘ (Вагизá) – Наставница, Обучающая Этике, Морали, Нравственности
ВАФИРӘ (Вафирá) – Богатая, Обильная, С Широкой Душой
ВӘЛИДӘ (Валидá) – Мама
ВЕНЕРА (Венéра) – Богиня Любви и Красоты
ВӘСИЛӘ (Василя) – Стремящаяся к Сближению
ВӘСИМӘ (Васимá) – Очень Красивая, Обаятельная, Симпатичная

«Г»

ГАДЕЛИЯ (Гаделия) – Справедливая
ГАДИЛӘ (Гадиля, Адиля) – Справедливая, Честная, Правдивая, Верная
ГАЗЗӘ (Газзя) – Любимая, Дорогая
ГАЗИЗӘ (Газизя) – Очень Дорогая, Милая; Уважаемая, Знаменитая, Известная, Сильная, Могущественная, Редкостная, Ценная, Святая
ГАЙНИЯ (Гайния) – Торжественная
ГАЙШӘ (Гайшá) – Живая, Живущая, Живучая
ГАЛИМӘ (Галимá) – Образованная, Обладающая Большими Знаниями, Ученая
ГАЛИЯ (Галия) – Великая, Занимающая высокое положение, Дорогая
ГАЛИЯБАНУ (Галиябанỳ) – Галия (Великая, Занимающая высокое положение, Дорогая)+Бану (Девушка, Молодая женщина, Дама, Госпожа) – Дорогая девушка
ГАМБӘР (Гамбáр) – Благоухающая
ГАМИЛӘ (Гамилá) – Работающая, Трудящаяся, Труженица, Работящая
ГАСИМА (Гасимá) – Оберегающая Себя От Всего Дурного, Безгрешная
ГАТИФӘ (Гатифá) – Чувственная, Переживающая, Приятная, Симпатичная
ГАФИЯ (Гафия) – Прощающая, Здоровая, Благополучная
ГАФФӘ (Гаффá) – Непорочная, Честная, Благовоспитанная, Скромная, Уважаемая; Благодетельная
ГӘҮҺӘР (Гаухáр) – Драгоценный Камень, Жемчуг, Коралл
ГӘҮҺӘРИЯ (Гаухария) – Драгоценный Камень, Жемчуг, Коралл
ГӨЛБАНУ (Гульбанỳ) – Символ Красоты, Изящности, Непорочности+Девушка, Молодая Женщина, Дама
ГӨЛБИКӘ (Гульбикя) – Символ Красоты, Изящности, Непорочности+Девушка, Молодая Женщина, Дама
ГӨЛГЕНӘ (Гульгинá) – Состоящая Только из Одних Цветов
ГӨЛӘНДӘМ (Гуляндáм) – Стройная и Статная, как Цветок
ГӨЛҖАМАЛ (Гульджамáл) – Красивый цветок
ГӨЛҖИҺАН (Гульджихáн) – Цветок мира
ГӨЛЗАДӘ (Гульзадá) – Дочь Цветка
ГӨЛЗИФА (Гульзифá) – Статный, Стройный, Красивый Цветок
ГӨЛИНӘ (Гулинá) – Зеркальный цветок
ГӨЛИЯ (Гулия, Галия, Галья) – Великая, Возвышенная, Занимающая Высокое Положение, Дорогая
ГӨЛЙӨЗЕМ (Гульюзỳм) – Личико, Похожее на Цветок, Красавица, Подобная Цветку
ГӨЛМӘРЬЯМ (Гульмарьям) – Символ Красоты, Изящности, Непорочности+Любимая, Приятная, Пришедшаяся по Сердцу
ГӨЛНАЗ (Гульнáз) – Нежная, Грациозная, Как Цветок
ГӨЛНАР (Гульнáр) – Цветок Гранатового Дерева
ГӨЛНАРА (Гульнáра) – Цветок Гранатового Дерева
ГӨЛНӘЗИРӘ (Гульназирá) – Символ Красоты, Изящности, Непорочности+Примерная, Образцовая, Очень Красивая, Смотрящая, Наблюдающая, Министр, Смешливая, Улыбчивая, Цветущая.
ГӨЛНИСА (Гульнисá) – Символ Красоты, Изящности, Непорочности+Женщины и Девушки, Дама, Госпожа
ГӨЛНУР (Гульнỳр) – Лучезарная, Как Цветок
ГӨЛНУРА (Гульнурá) – Лучезарная, Как Цветок
ГӨЛСАРА (Гульсарá) – Символ Красоты, Изящности, Непорочности+Дама, Госпожа, Знатная Женщина, «Белая Кость», Мать Рода
ГӨЛСЕМ (Гульсỳм) – Полнолицая, С Алыми Щеками
ГӨЛСӘРИЯ (Гульсария) – Символ Красоты, Изящности, Непорочности+Родник, Нечто Очень Ценное, Благородная Личность
ГӨЛСИНӘ (Гульсинá) – С Грудью, Похожей На Цветок, С Цветущей Душой
ГӨЛСИРӘ (Гульсирá) – Комнатный Цветок
ГӨЛУСӘ (Гулюсá) – Растущий цветок
ГӨЛФАЯ (Гульфая) – Дорогая, Как Цветок
ГӨЛФӘНИЯ (Гульфания) – Символ Красоты, Изящности, Непорочности+Обладающая Большими Знаниями, Образованная
ГӨЛФИНӘ (Гульфинá) – Цветник
ГӨЛФИНУР (Гульфинỳр) – Цветок Среди Лучей, Цветок, Окутанный Сиянием
ГӨЛФИРӘ (Гульфирá) – Превосходный, Превосходящий Других Цветок
ГӨЛФИЯ (Гульфия) – Похожая На Цветок, Подобная Цветку
ГӨЛЧӘҺРӘ (Гульчехрá) – С Лицом, Похожим На Цветок, С Цветущим Лицом, С Лицом Изящным, Как Цветок
ГӨЛЧӘЧӘК (Гульчачáк) – Роза
ГӨЛЧИРӘ (Гульчирá) – С Лицом, Похожим На Цветок, С Цветущим Лицом, С Лицом Изящным, Как Цветок
ГӨЛШАҺИДӘ (Гульшагидá) – Символ Красоты, Изящности, Непорочности+Пожертвовавшая Своей Жизнью Во Имя Святого Дела
ГӨЛШАТ (Гульшáт) – Радостный Цветок, Цветок Радости
ГҮЗӘЛ (Гузéль, Гузяль, Гюзель) – Очень Красивая, Неписаной Красоты, Ослепительная
ГҮЗӘЛИЯ (Гузалия) – Очень Красивая, Неписаной Красоты, Ослепительная

«Д»

ДАМИРА (Дамирá) – Крепкая, Да Здравствует Мир или Даешь Мировую Революцию
ДАНИЯ (Дания) – Близкая, Знаменитая, Известная, Прославленная
ДӘЛИЛӘ (Далиля) – Обоснованная, Доказательная, Подтверждающая
ДӘЛИЯ (Далия) – Георгин, Гроздь Винограда
ДИАНА (Диáна) – Богиня Охоты, Богиня Луны
ДИЛБӘР (Дильбáр) – Любимая, Притягивающая, Располагающая К Себе, Очень Красивая, Очаровательная, Симпатичная, Шаловливая
ДИЛӘ (Диля) – Душа, Сердце, Ум
ДИЛӘРӘ (Диляра) – Красавица, Радующая Сердце, Любимая, Возлюбленная
ДИЛШАТ (Дильшат) – Жизнерадостная, довольная, удовлетворенная
ДИЛӘФРҮЗ (Диляфрỳз) – Радующая Душу, Освещающая Душу, Светильник Души
ДИНАРА (Динáра) – Драгоценная
ДИНӘ (Дúна) – Религиозная, Верующая
ДОЛОРЕС (Долόрес) – Скорбящая Богоматерь

«Җ»

ҖӘВАҺИРӘ (Джавахирá) – Драгоценная, Бриллиант
ҖӘМИЛӘ (Джамиля) – Красивая, Красавица
ҖӘҮҺӘР (Джаухáр) – Драгоценная, Бриллиант
ҖӘҮҺӘРИЯ (Джаухариá) – Драгоценная, Бриллиант
ҖИҺАН (Джихáн) – Мир, Вселенная

«З»

ЗАКИРӘ, ЗӘКИРӘ (Закирá) – Принимающая Во Внимание, Поминающая, Вспоминающая, Помнящая, Читающая Молитву, Воздающая Хвалу
ЗАҺИДӘ (Загидá, Захидá) – Святая, Благочестивая, Набожная, Аскетичная, Скромная
ЗАҺИРӘ (Загирá, Захирá) – Открытая, Цветущая, Очень Красивая
ЗАРИМА (Зарúма) – Воспламеняющая, Зажигающая, Обжигающая
ЗАРИФА (Зарифá) – Красивая, С Хорошим Вкусом
ЗӘЙНӘП (Зайнáп) – Полного Телосложения, Сбитая, Здоровая
ЗӘЙТҮНӘ (Зайтунá) – Оливковое Дерево, Вечнозеленое Дерево
ЗӘКИЯ (Закия) – Одаренная, Способная, Хваткая, Чистая, Непорочная
ЗӘЛИФӘ (Залифá) – Заботливая Девушка, Кудрявая
ЗӘМЗӘМИЯ (Замзамия) – Обильная, Щедрая, Прекрасная, Замзам – Название Священного Колодца У Входа В Мечеть Кааба В Мекке
ЗЕМФИРА (Земфúра) – Сапфир
ЗИДӘ (Зúда) – Растущая
ЗИЛӘ (Зúля) – Милосердная, Добросердечная, Чистая, Непорочная
ЗИФА (Зифá) – Стройная, Статная, Красивая
ЗӨБӘЙДӘ (Зубайдá) – Избранная, Самая Ценная, Благородная, Знатный Подарок
ЗӨБӘРҖӘТ (Зубарджáт) – Изумруд
ЗӨЛӘЙХА (Зулейхá) – Здоровая, Сбитая, С Красивой Фигурой
ЗӨЛФӘ (Зульфá) – Кудрявая, Вьющийся Локон, Волосы Возлюбленной, Дочь Рассвета
ЗӨЛФИРӘ (Зульфирá) – Имеющая Преимущество, Превосходство, Кудрявая
ЗӨЛЬФИЯ (Зульфия) – Кудрявая, С Локонами, Обаятельная, Красивая
ЗӨҺРӘ (Зухрá) – Лучезарная, Сияющая, Цветок, Утренняя Звезда, Венера

«И»

ИЛГИЗӘ (Ильгизá) – Путешественница, Странница
ИЛДАРИЯ (Ильдария) – Имеющая Родину, Руководительница Страны, Правительница
ИЛҺАМИЯ (Ильгамия, Ильхамия) – Вдохновлённая, Воодушевлённая
ИЛСӨЯ (Ильсия) – Любимая Страной, Народом; Любящая Свою Страну, Свой Народ
ИЛСӨЯР (Ильсеяр) – Та, Которую Будет Любить Страна, Народ, Та, Которая Будет Любить Свою Страну, Родину
ИЛҮЗӘ (Илюзá) – Растущая, Крепнущая Страна
ИЛҮСӘ (Илюся) – Растущая, Крепнущая Страна
ИЛЬМИРА (Ильмúра) – Порядочная, Совестливая, Славная, Известная
ИРКӘ (Иркя) – Нежная, ласковая, Милая
ИСЛАМИЯ (Исламиá) – Покорная, Преданная Аллаху, Образцовая Мусульманка
ЙОЛДЫЗ (Юлдỳз) – Звездочка

«К»

КАДРИЯ (Кадрия) – Дорогая, Достойная Почитания и Уважения
КАМӘРИЯ (Камария) – Лунная, Лучезарная, Светлая, Красивая, Как Луна
КАМИЛӘ (Камилá, Камиля) – Совершенная Во Всех Отношениях, Не Имеющая Недостатков
КАРЛЫГАЧ (Карлугáч) – Ласточка
КАФИЯ (Кафия) – Обеспеченная, Самодостаточная, Способная, Даровитая
КӘРИМӘ (Каримá) – Великодушная, Благородная, Щедрая, Милосердная, С Широкой Душой, Честная, Уважаемая, Очень Дорогая, Близкая
КӘТИБӘ (Катибá) – Писательница, Пишущая, Женщина-Секретарь
КӘҮСӘРИЯ (Каусария) – Родничок, Очень Ценная
КӘШИФӘ (Кашифá) – Открывающая, Изобретающая Новое, Открытая, Найденная
КИФАЯ (Кифая) – Обеспеченная, Самодостаточная, Способная, Даровитая
КЛАРА (Клáра) – Светлая, Открытая, Чистая, Непорочная
КОЯШ (Кояш) – Солнышко

«Л»

ЛАЛӘ, ЛӘЛӘ (Ляля) – Лилия, Тюльпан
ЛАНДЫШ (Лáндыш) – Ландыш
ЛАРИСА (Ларúса) – Чайка
ЛӘБИБӘ (Лябибá) – Умная, Способная, С Острым Умом, Находчивая
ЛӘЙЛӘ (Лéйля, Ляйля) – Черноволосая
ЛӘЙСӘН (Лейсáн, Ляйсáн) – Щедрая
ЛЕНА (Лéна) – Река, Факел
ЛИЛИЯ (Лúлия) – Кувшинка, Водяная Лилия, Белый Тюльпан
ЛИЯ (Лúя, Лея) – Нежная, Ласковая
ЛУИЗА (Луúза) – Славная Битва, Столкновение
ЛЮЦИЯ (Люция) – Излучающая Свет, Лучезарная

«М»

МАҺИНУР (Магинỳр) – Источник Лучей, Света
МАҺИРӘ (Магирá) – Мастерица, Умелая, Расторопная, Дельная
МӘГЪМҮРӘ (Магмурá) – Подвергнутая Обработке, Исправленная
МӘГЪРҮФӘ (Магруфá) – Знаменитая, Прославленная, Известная, Получившая Одобрение
МӘГЪСУДӘ (Магсудá, Максудá) – Желанная, Долгожданная
МӘГЪСҮМӘ (Магсумá) – Безгрешная, Невинная, Оберегающая Себе От Всего Дурного
МӘДИНӘ (Мадúна) – От названия города Медина (Саудовская Аравия) – культурного центра ислама
МӘЙСӘРӘ (Майсарá) – Богатство, Изобилие, Мир
МӘЛИКӘ (Маликá) – Жена Хана, Повелителя, Царица, Владычица
МӘМДҮДӘ (Мамдудá) – Долгожительница
МӘРЗИЯ (Марзия) – Приятная, Миловидная, Обаятельная, Симпатичная, Красивая, Всеми Любимая
МӘРФУГА (Марфугá) – Стоящая Выше Других, Преобладающая Над Другими
МӘРЬЯМ (Марьям) – Любимая, Приятная, Пришедшаяся По Сердцу, Святая Мать
МӘСГУДӘ (Масгудá) – Счастливая, Благодетельная
МӘСРҮРӘ (Масрурá) – Радостная, Веселая
МӘҮЛИДӘ (Маулидá) – Новорожденная
МӘҮЛИХА (Маулихá) – Благородных Кровей
МӘҮЛИЯ (Маулия) – Хозяйка, Знатная Женщина
МӘФРҮЗӘ (Мафрузá) – Удовлетворённая
МӘФТУХА (Мафтухá) – Открытая
МӘХФҮЗӘ (Махфузá, Махфузя) – Берегущая Себя, Береженая
МИЛӘҮШӘ (Миляушá) – Фиалка
МИҢЛЕГӨЛ (Миннигỳль) – Счастливая Красавица, Цветок с Родинкой
МИҢНИСА (Миннисá) – Счастливая Красавица, Цветок с Родинкой
МИҢНУР (Миннỳр) – Счастливый Луч
МИҢСЫЛУ (Минсылу) – Счастливая Красавица
МӨНӘВӘРӘ (Мунаварá) – Светлая, Лучезарная
МӨНҖИЯ (Мунжия) – Спасительница
МӨНИРӘ (Мунирá) – Освещающая, Раздающая Лучи
МӨРШИДӘ (Муршидá) – Ведущая За Собой, Учащая Уму-Разуму, Призывающая Встать На Правильный Путь
МӨСЛИМӘ (Муслимá) – Мусульманка
МӨСФИРӘ (Мусфирá) – Блестящая, Сияющая, Находящая
МӨХЛИСӘ (Мухлисá) – Чистосердечная, Настоящий Друг

«Н»

НАДИРӘ, НӘДИРӘ (Надирá) – Бесподобная, Не Имеющая Себе Равных, Обладающая Редкой Красотой
НАҖИЯ (Нажия, Назия) – Изящная, грациозная
НАИЛӘ (Наиля) – Достигающая Цели, Полезная
НАҺАР (Нахáр) – Полдень
НӘГЫЙМӘ (Нагимá) – Счастливая, Удовольствие, Наслаждение
НӘҖИБӘ (Наджибá) – Благородного Происхождения
НӘЗАФӘТ (Назафáт) – Честная, Чистая
НӘЗИМӘ (Назимá) – Приводящая в Порядок, Женщина-Организатор, Поэтесса
НӘЗИРӘ (Назирá) – Примерная, Образцовая, Очень Красивая, Смотрящая, Наблюдающая, Министр, Смешливая, Улыбчивая, Цветущая
НӘЗИФӘ (Назифá) – Чистая, Непорочная, Безгрешная
НӘКЫЯ (Накия) – Чистая, Непорочная
НӘСИМӘ (Насимá) – Добросердечная, Нежная, Обаятельная, Симпатичная
НӘСИХӘ (Насихá) – Дающая Хорошие Советы От Чистого Сердца, Сочувствующая, Солидарная, Настоящая Подруга
НӘФИГА (Нафигá) – Полезная, Прибыльная, Выгодная, Делающая Добро
НӘФИСӘ (Нафисá) – Изящная, Красивая, Утонченная, Дорогая, Благородная, Знатная
НУРАНИЯ (Нурания) – Лучезарная, Сияющая, Освещающая
НУРЗИДӘ (Нурзидá, Нурджидá, Нурдзидá) – Луч Чувства, Лучезарная
НУРИЯ (Нурия) – С Лучистым, Сияющим Лицом, Светлая, Лучезарная
НУРСӘНӘ (Нурсанá) – Лучезарный Свет
НУРСӨЯ (Нурсия) – Лучезарная Любимая

«О»

ОРКЫЯ (Уркия, Ркыя, Рукия) – Волшебная, Колдовская, Приковывающая, Притягивающая к Себе (Имя Самой Красивой Дочери Пророка Мухаммета)
ОЧКЫН (Учкỳн) – Искра

«Ө»

ӨММЕГӨЛСЕМ (Уммугульсỳм, Эмма-Гульсум, Гульсум) – Мать розовощекой девушки

«Р»

РАБИГА (Рабигá) – Весенняя, Подснежник, Четвертая Девочка
РАВИЛӘ (Равиля) – Подросток, Юная Девушка, Весеннее Солнце
РАВИЯ (Равия) – Рассказывающая Легенды, Сказительница, Полная, Обильная
РАЗИЯ (Разия) – Согласная, Удовлетворенная, Пришедшаяся По Душе, Любимая, Избранная (Эпитет Дочери Пророка Мухаммета Фатимы)
РАИЛӘ, РӘЙЛӘ (Раиля, Райля) – Закладывающая Основу, Фундамент Чего-Либо, Основательница, Основоположница
РАКЫЯ (Ракия, Ркыя) – Волшебная, Колдовская, Приковывающая, Притягивающая к Себе, Растущая, Идущая Вперед, Идущая впереди, Поклоняющаяся, Оказывающая Почести (Имя Самой Красивой Дочери Пророка Мухаммета)
РАЛИНА (Ралинá) – Ра – Солнце, Солнеподобная
РАНИЯ (Рания) – Красивая, Цветущая
РАСИХА (Расихá) – Крепкая, Стойкая, Основательная, Рассудительная, Серьезная
РАУЗА (Раузá, Роза) – Цветник, Райские Кущи
РАУШАНИЯ (Раушания) – Лучезарная, Озаряющая Сиянием, Светлая
РАФИГА (Рафигá) – Высокая, Возвышенная, Великая, Заслуженная
РӘГЪДӘ (Рагдá) – Богатая, Обеспеченная
РӘДИФӘ (Радифá) – Следующая За Кем-Либо, Самая Младшая, Спутник
РӘЗИЛӘ (Разиля) – Спокойного Нрава, Кроткая, Терпеливая, Надежная
РӘЗИНӘ (Разинá) – Спокойного Нрава, Кроткая, Терпеливая, Надежная
РӘЗИФӘ (Разифа) – Согласная
РӘЙСӘ (Райсá, Раисá) – Женщина-Руководитель, Женщина-Председатель
РӘЙХАНӘ (Райханá) – Удовольствие, Наслаждение, Блаженство
РӘМЗИЯ (Рамзия) – Знак, Метка, Тавро, Символ
РӘМИЛӘ (Рамиля) – Волшебная, Таящая в Себе Волшебство, Чудесная, Чудодейственная
РӘСИЛӘ (Расиля) – Посланница, Представительница
РӘСИМӘ (Расимá) – Быстро Шагающая, Художница
РӘСИФӘ (Расифá) – Крепкая, Здоровая
РӘҮФӘ (Рауфá) – Милосердная, Милостивая, Благодетельная; Разделяющая Горе с Кем-Либо, Любящая
РӘФИГА (Рафигá) – Высокая, Возвышенная, Великая, Заслуженная
РӘФИНӘ (Рафинá) – С Золотистыми Волосами
РӘХИЛӘ (Рахиля) – Овечка, Невеста
РӘХИМӘ (Рахимá) – Милосердная, Милостивая
РӘШИДӘ (Рашидá) – Идущая По Прямой Дороге, Идущая Верным, Правильным Путем
РЕЗЕДА (Резедá, Резидá) – Ароматный Голубой Цветок
РИФА (Рúфа) – Коралловая
РИММА (Рúмма) – Красивая, Нравящаяся Всем
РОЗА (Рόза) – Очень Красивая
РОЗАЛИЯ (Розáлия, Роза) – Очень Красивая
РУЗИДӘ (Рузидá) – Дающая Пищу, Питающая, Насыщающая
РУЗИЛӘ (Рузиля) – Счастливая
РУЗИЯ (Рузия) – Счастливая, Имеющая Пищу
РУМИЯ (Румия) – Уроженка Византии, Византийка
РУФИНА (Руфина) – С Золотистыми Волосами
РУФИЯ (Руфия) – С Золотистыми Волосами
РУШАНИЯ (Рушания) – Источник Лучей, Сияния, Осыпающая Лучами, Озаряющая Светом

«С»
СӨЕМБИКӘ (Сююмбикя)
(около 1516 — после 1554)

САҖИДӘ (Саджидá, Сажидá) – Совершающая Земной Поклон Во Время Молитвы, Преклоняющаяся, Почитающая Кого-Либо
САИМӘ (Саимá) – Держащая Уразу
САЛИСӘ (Салисá) – Третья Дочь
САНИЯ (Сания, Санья) – Высокочтимая, Великая
САРА (Сарá) – Дама, Госпожа, Знатная Женщина, «Белая Кость», Мать Рода
САФИЯ (Сафия) – Чистая, Без Примесей, Настоящая, Искренняя, Избранная
САФУРА (Сафурá) – Звезда, Мерцающая
СӘВИЯ (Савия) – Прямая, Правдивая, Истинная
СӘГЫЙДӘ (Сагидá) – Счастливая, Наслаждающаяся Жизнью
СӘЙДӘ (Сайдá, Саидá) – Благородная, Знатная Женщина, Госпожа, Счастливая, Удачливая
СӘКИНӘ (Сакинá) – Спокойная, Терпеливая
СӘЛИМӘ (Салимá) – Здоровая, В Добром Здравии
СӘЛИХА (Салихá) – Творящая Добро, Совершающая Благие Поступки, Благодетельная, С Чистой, Непорочной Душой, Щедрая
СӘЛИЯ (Салия) – Дающая Утешение
СӘРБИНАЗ (Сарбинáз) – Статная, Стройная, Грациозная
СӘРВӘР (Сарвáр) – Женщина-Руководитель, Почитаемая, Авторитетная
СӘРВИНАЗ (Сарвинáз) – Стройная, Грациозная
СӘРИЯ (Сария) – Родник, Нечто Очень Ценное, Благородная Личность
СӘХИЯ (Сахия) – Щедрая, С Широкой Душой
СОЛТАНИЯ (Султания) – Дочь Султана, Царица, Королева, Величественная, Царственная, Красивая
СОРУР, СРУР (Сорỳр, Срур, Сурур) – Радость
СӨЕМБИКӘ (Сююмбикя) – Любимая Госпожа
СӨМБЕЛ (Сюмбéль, Сумбéль) – Месяц Август, Гиацинт
СУСЫЛУ (Сусылỳ) – Водная Красавица, Русалка
СУФИЯ (Суфия, Софья) – Не Совершающая Неблаговидных Поступков, Святая, Благочестивая
СЫЛУ (Сылỳ) – Красивая, Стройная, Статная

«Т»

ТАИФӘ (Таифá) – Единоверцы
ТАЛИЯ (Талия) – Имеющая Хороший Вкус, Близкая
ТАҢСЫЛУ (Тансылỳ) – Прекрасная, Как Утренняя Заря
ТАҺИРӘ (Тахирá, Тагирá) – Непорочная, Чистая, Безгрешная
ТӘГЪЗИМӘ (Тагзимá) – Почитаемая
ТӘЗКИРӘ (Тазкирá) – Вспоминающая
ТӘЛИГА (Талигá) – Идущая Впереди
ТӘНВИРӘ (Танвирá) – Светящаяся, Озаряющая
ТӘНЗИЛӘ (Танзиля) – Ниспосланная Свыше
ТӘСЛИМӘ (Таслимá) – Приветствующая
ТӘСЛИЯ (Таслия) – Радостная

«Ф»

ФАЗИЛӘ (Фазиля) – Превосходящая Других, Совершенная, Самая Лучшая, Честная, Человечная, Обладающая Большими Знаниями, Ученая, Талантливая
ФАЙЗӘ (Файзá, Фаизá) – Победительница, Та, Которая Добивается Поставленных Целей, Живущая Богато, На Широкую Ногу, С Широкой Душой
ФАКИҺӘ (Факихá) – Плодовитая, Женщина-Юрист
ФАКИЯ (Факиá) – Плодовитая, Женщина-Юрист
ФАРАДИЯ (Фарадия) – Способная, Умная, Расторопная, Подвижная
ФАТЫЙМА (Фатимá) – Девочка-Младенец, Которую Отняли От Материнской Груди, Взрослая Девушка (Имя Дочери Пророка Мухаммета, Жены Четвертого Халифа Али-Хазрета, Матери Хасана и Хусаина)
ФАТЫЙХА (Фатихá) – Благословенная, Открывающая Что-Либо, Победительница (Первая Сура Корана)
ФАХИРӘ (Фахирá) – Очень Хорошая, Прекрасная, Благородная, Достойная Похвалы, Такая, Которой Можно Гордиться
ФАЯГӨЛ (Фаягỳль) – Ценный, Дорогой Цветок
ФӘГЫЙЛӘ (Фагиля) – Работающая, Работящая, Любящая Работу
ФӘЙМӘ (Фаимá) – Умная, Способная, Сообразительная, Находчивая
ФӘЙРҮЗӘ (Файрузá) – Бирюза, Лучезарная
ФӘНЗИЛӘ (Фанзиля) – Учёная
ФӘНИСӘ (Фанисá) – Светоч, Маяк
ФӘНИЯ (Фания) – Обладающая Большими Знаниями, Образованная
ФӘНҮЗӘ (Фанузá) – Светоч, Маяк
ФӘНҮСӘ (Фанусá) – Светоч, Маяк
ФӘРДӘНӘ (Фарданá) – Одинокая, Единственная
ФӘРДИЯ (Фардия) – Одинокая, Единственная
ФӘРЗӘНӘ (Фарзанá) – Образованная, Умная, Способная, Обладающая Большими Знаниями
ФӘРИДӘ (Фаридá) – Жемчужина, Бриллиант, Бесподобной Красоты, Не Имеющая Себе Равных По Красоте
ФӘРХАНӘ (Фарханá) – Счастливая, Радостная
ФӘСИЛӘ (Фасиля) – Решительная, Строгая, Категоричная
ФӘТХИЯ (Фатхия) – Победительница
ФӘҺИМӘ (Фагимá, Фахимá) – Умная, Способная, Сообразительная, Находчивая
ФӘҮЗИЯ (Фаузия) – Победительница, Добивающаяся Успеха, Торжествующая
ФӘҮИЯ (Фавия) – Ароматная
ФӘХЕРНИСА (Фахернисá) – Очень Хорошая, Прекрасная, Благородная, Достойная Похвалы, Такая, Которой Можно Гордиться, Госпожа
ФӘХРИЯ (Фахрия) – Достойная Похвалы, Достигшая Славы, Гордая
ФИДАНИЯ (Фидания) – Самоотверженная, Старательная
ФИДАЯ (Фидая) – Не Жалеющая Себя, Самоотверженная
ФИЛСИНӘ (Фильсинá) – С Широкой Душой
ФИРАНИЯ (Фирания) – Превосходящая
ФИРАЯ (Фирая) – Изумительно Красивая
ФИРДАНИЯ (Фирдания) – Одинокая, Единственная
ФИРДӘВЕС (Фирдаỳс) – Райская
ФИРДӘҮСӘ (Фирдаусá) – Райская
ФИРДИЯ (Фирдия) – Одинокая, Единственная
ФИРСИНӘ (Фирсинá) – Превосходная
ФИРҮЗӘ (Фирюзá) – Счастливая, Превосходящая Других, Лучезарная
ФЛЁРА, ФЛЮРА (Флёра, Флюра) – Цветущая

«Х»

ХАҖИРӘ (Хажирá, Хаджирá) – Самая Лучшая, Самая Красивая
ХАЛИДӘ (Халидá) – Вечно Живущая, Вечная, Бессмертная
ХАНИЯ (Хания) – Красивая, Симпатичная, Приятная, Миловидная, Страстная, Увлеченная
ХӘБИРӘ (Хабирá) – Сведущая, Имеющая Знания, Вестница
ХӘДИЧӘ (Хадичá) – Незрелая, Родившаяся Прежде Времени (Имя Жены Пророка Мухаммета)
ХӘКИМӘ (Хакимá) – Женщина-Судья, Повелительница, Обладательница Большого Ума, Женщина-Философ
ХӘЛИМӘ (Халимá) – Терпеливая, Мягкая, Добросердечная, Милосердная, Скромная
ХӘМДИЯ (Хамдия) – Достойная Похвалы, Воздающая Хвалу, Прославляющая
ХӘМИДӘ (Хамидá) – Достойная Похвалы, Знаменитая, Прославленная
ХӘНИФӘ (Ханифá) – Прямая, Честная, Любящая Истину, Чистая, Непорочная
ХӘСӘНӘ (Хасанá) – Красивая, Хорошая, Добрая, Благодетельная
ХӘТИМӘ (Хатимá) – Очень Щедрая
ХӘТИРӘ (Хатирá) – Реликвия, Воспоминание
ХӘЯТ (Хаят) – Жизнь
ХӨРРИЯ (Хуррия) – Свободная, Вольная
ХӨРШИД (Хуршúд) – Солнцеподобная Красавица
ХӨРШИДӘ (Хуршидá) – Солнцеподобная Красавица
ХӨСНИЯ (Хусния) – Самая Прекрасная, Красивая

«Һ»

ҺАВА (Хавá) – Мать, Та, Которая Дает Жизнь, Источник Жизни
ҺАҖӘР (Хазяр, Хазáр) – Городская, Ведущая Оседлую Жизнь
ҺӘДИЯ (Хадия) – Указывающая Верный Путь, Наставляющая На Верный Путь
ҺӘНҮЗӘ (Ханузá) – Все Ещё, До Сих Пор, По Сей День

«Ч»

ЧӘЧКӘ (Чачкя, Чечкя, Чачкá) – Цветок
ЧУЛПАН (Чулпáн) – Утренняя Звезда, Планета Венера

«Ш»

ШАКИРӘ (Шакирá) – Воздающая Хвалу, Благодарящая, Согласная На Всё, Благодарная
ШАҺИДӘ (Шагидá) – Пожертвовавшая Своей Жизнью Во Имя Святого Дела
ШАҺСӘНӘМ (Шахсенéм) – Главная Фея, Пери, Красавица, Которой Поклоняются Шахи
ШӘМСЕГӨЛ (Шамсегỳль) – Цветок Подобный Солнцу
ШӘМСИЯ (Шамсия) – Подобная Солнцу
ШӘРИГА (Шаригá) – Законопослушная, Воспитанная, Порядочная
ШӘРИФӘ (Шарифá) – Овеянная Славой, Почитаемая, Интеллигентная, Великодушная, Честная, Чистая
ШӘФИКА (Шафикá) – Защищающая, Защитница, Любимая Подруга
ШИФА (Шифá) – Целительница

«Э»

ЭЛЬВИРА (Эльвúра, Ильвúра) – Оберегающая, Защищающая Всех
ЭЛЬЗА (Эльза) – Поклявшаяся в верности Аллаху
ЭЛЬМИРА (Эльмúра) – Честная, Добросовестная, Прославленная, Знаменитая, Электрификация Мира
ЭНҖЕ (Энжé) – Жемчуг

«Я»

ЯЗИЛӘ (Язиля, Джазиля) – Свободная, Живущая Богато, Привольно, Здоровая, Крепкая
ЯЗИРӘ (Язирá) – Маленькая, Легонькая, Снисходительная, Кроткая
ЯСИРӘ (Ясирá) – Маленькая, Легонькая, Снисходительная, Кроткая

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

«Бардымская средняя общеобразовательная школа №2»

структурное подразделение « 1 Красноярский детский сад»

Конспект открытого занятия

по татарскому национальному фольклору

на тему: “ Исем күңел көзгесе”.

(“Имя- зеркало души”)

Для детей старшего дошкольного возраста.

Составила:

музыкальный руководитель

Юнусова Айгуль Мидхатовна.

1 Краснояр

2019 г.

Исем күңел көзгесе.

Максатлар:

  • Сәнгәть әсәрләренең төп кыйммәтен, әһәмиятен һәм мәгънәсен аңлауга, кабул итүгә алшартлар(предпосылки) булдыру:

  • Балада үз халкының гореф – гадәтләрен(традиция), йолаларын(обряд) һәм мәдәниятенә карата уңай хисләр, мөнәсәбәтләр формалаштыру.

Цели:

  • Сохранение традиционных ценностей, важности и смысла традиции и обрядов своего народа;

  • Формирование отношенийи добрых чувствребенка к своим корням, традициям, обрядам, культуре.

Бурычлар:

  • Балаларны исем кушу йоласы белән таныштыру.

  • Балада татар халкының гореф- гәдәтләренә кызыксыну уяту.

  • Милләт(национальности) тойгысы(чувства) һәм милли горурлык(гордость) хисе тәрбияләү.

  • Буыннар бәйләнеше, исемнәр, аларның килеп чыгышы, мәгънәсе турында күзаллауларын тирәнәйтү;

  • Гаиләң белән горурлану хисләре, өлкәннәргә ихтирам, хөрмәт тәрбияләү;

Задачи:

  • Знакомить детей с обрядом имя наречениями новорожденных детей.

  • Проявить устойчивый интерес ребенка к своим традициям.

— Воспитывать национальное самосознание у дошкольников, уважение к своему народу.

— Закрепить представление детей о семье, семейных традициях.

— Развивать у детей чувство причастности к традициям и культуре татарского народа.

Җиһазлау: компьютер, экран, өй күренешенә атрибутлар, бишек, мендәр, бал һәм май салынган савытлар, күчтәнәчләр.

Оборудование: компьютер, атрибуты домашней утвари – для оформления, колыбель, коляска, подушка, подарки и гостинцы.

Репертуар: Разучивание: “Татарский национальный танец», «Бишек жыры».

Алдан башкарылган эш: татар халык уеннары уйнау, татар халык әкиятләрен тыңлау һәм карау, әңгәмәләр оештыру, мәкәль һәм әйтемнәр өйрәнү, татар исемнәрнең мәгънәсен ачыклау.

Предварительная работа:провести беседу, играть в татарские народные игры, слушание и просмотр татарских народных сказок, ознакомление детей значениями пословиц и поговорок, научить понимать значение татарских имен.

Дәрес барышы.

(Зал татар милли ылулында бизәлгән. Акрын гына татар милли моңы яңгырый.Балалар милли киемнәрдә урындыкларда утыра).

А.б:.У-у-у-у-у безгә бүген кунаклар да килгән икән. Әйдәгез балалр исәнләшик кунаклар белән!

Балалар: Исәнмесез, кәдерле кунаклар!

А.б.:Балаларбезгә буген зур кунаклар килә, алар Кристина белән Ренатның әнисе белән энесе.

Әйдәгез аларны көткән арада, мин сезгә хәзер бик кирәкле нәрсә сөйлим, ә сез игьтибар белән тыңлагыз.

— Бала яңа тугач, күңелле мәшәкәтьләр башлана. Аның беренчесе- исем кушу. Аңа нинди исем бирергә? Бу сорау ата- ананы, туганнарны борчый, чөнкиисем кешегә бер генә тапкыр бирелә. Һәр кешегә үз исеме туган тел кебек якын, газиз, кадерле. Әти – әни өчен бик җаваплы вакыйга (событие). Күркәм (матур, красивый) исем белән дәшү балага дога кебек уңай (положительно) тәэсир (впечетляет) итә. Шуңа да балага яхшы, мәгьнәле (смысл) исем кушарга кирәк. Мәсәлән, мина әтием белән әнием Айгөл исемен биргәннәр. Ай кебек яктыһәм гөл (чәчәкләр) кебек матур булсын дигәннәр.

Менә сезнең барчагызның да исемнәрегез бик матур, ә сез беләсезме сезнең исемнәрегез нәрсәне аңлата?

— Ренат, сиң әйтә аласыңмы?

Ренат:Әйе, минем исемем яңартылган, яңадан туган дигәнне аңлата.

А.б: Айсылу, ә син балакаем беләсеңме?

Айсылу:Әйе, ай кебек матур кызларны шулай дип әйткәннәр.

А.б:Динара, ә сиң?

Динара:Беләм, минем исемем алтын таш дигәнне аңлата.

Руслан: Ә минем исемем арыслан кебек көчле булуын аңлата.

А.б:Дөрес балалар, барлык исемнәрнең аңлатмасы бар. Мәсәлән Султанның исеме хәкимлек итуче (властный правитель)- дигәнне аңлата.

Азалия: чәчәк исеме.

Аделина: гәдел, намуслы (честная, порядочная).

Диана: илаһи(божественная).

А.б:Шулай итеп һәрбер исемнең үзе аңлатмасы бар.

Шушы уңайдан, әйдәгез балалар “Исемең кем?” дигән уенын уйнап алыйк әле…

Ул уенда 2 уенчы катнаша. Уенның эчтәлеген тыңлап үтегез:

-Балалар сезнең аркаларыгызга кеше исеменэ аңлатма – рәсемнәрберкетелә. Бер- берегезгә рәсемнәрне күрсәтмәскә тырышырга тиешсез. Биеп йөри- йөри тизрәк рәсемне күреп күршесенең исемен әйтә (кем тизрәк укый, кулын күтәрә).

А.б: Бик шәп әйбәт уйнадыгыз! (балалар урыннарына утырылар).

Менә хәзер тагын бер йолабелән танышып үтәрбез. Ул бишек туе.”Бишек туе” бала туу хөрмәтенә уздырыла торган мәҗлес. Сез бишек туйларына барганыгыз яки аның турында ишеткәнегез бармы? Мәҗлестә нәрсәләр эшлиләр? (Әңгәмә)

Бала:Мәҗлестә ата- ананың туганнары, күршеләре киләләр. Бишеккә баланы салып, иң олы кешедән такмак әйттергәннәр.

Бәхетле бала туды, батыр булып үс, матур булып үс, дигәннәр.

А.б: Һәм шулай ук баланың бишегенә менә шушындый тәнкәләрдә салганнар.(Тәнкә курсәтелә).

Бала туу белән бәйле тагын бер йола бар, ул исем кушу. Сез сеңелләрегезгә, энелерегезгә исем кушканнарын күргәнегез бармы? (Әңгәмә).

Бала:Исем кушарга мулла чакыралар.

А.б.:Ә кем соң мулла? Ул балалар олы яшьтәге һәм догалар укучы бабай.

А.б: Әйдәгез, мулланың балага исем кушканда укыла торган догасын тыңлап үтик әле. (язмада мулла дога укыган тавыш бирелә).

А.б.: Ул балага исем кушканда нәрсә эшли соң?

Баланы ястык өстенә сала һәм дога укый, азан әйтә, колагына өч тапкыр исемен әйтә, шулай итеп, балага исем кушалар.

(Бала елаган тавыш ишетелә һәм бирегә баланы юата — юата, колясканы тирбәтә- тирбәтә ана килеп керә).

Ана: Исәнмесез балалар! (әниләрен күреп калгач каршыларынаДинара белән Ринат йогереп баралар, һәм әнисен кочаклап алалар). Ә-ә-ә-ә-ә, минем балакайларым, сез монда икән, ә мин сезне югалтым, иптәшләрегез янындадыр дип уйлаган идем, шуңа килдем инде.Ярар инде балам,елама(баланы кулына ала, тирбәтә).

А.б: Нәрсә булган соң, балага? (бала янына килә)

Ана: Менә бит, юаталмыйм. Сез миңа баланы юатырга булышмасызмы? Бәлки йоклап китәр?

А.б.: Булышабыз, нигә булышмаска? Әйдәгез балалар, бала өчен бишек җырын җырлыйк, аннан тынычлап йоклап та китәр, аллага бирсә.

Балалар “Бишек җырын” башкаралар.

Бәү-бәү итә энекәш,

Вакыт җиткән йокларга.

Абыйларга, апаларга

Кечкенә балаларга.

Көн үтте,ә кояшны

Кара карга урлаган.

Нәни энекәшебез

Әле йоклап туймаган.

Энебез дәү- дәү үсә

Ай бишектә төн үтә.

Шул төн үткән вакытта

Дәү егет бәү-бәү итә.

Ана: Рәхмат балалар, йоклап китте минем балакаем.

А.б.: Ләйсән ханум, әйтегез әле сабыйның исеме ничек соң?

Ана: Әй…, уйладым, уйладым башыма бер юнле исем дә килмәде. Бәлки сез миңа балага исем уйларга булышырсыз.

А.б.: Әйдәгез, бездән калмасын, исемнәр беләбез без, уйлашыйк.

(Балалар һәр бересеүз фикерләрен әйтеп чыгалар)

1 бала: Мәсәлән миңа бик тә Тимур исеме охшый, ул тимер кебек көчле дигәнне аңлата.

Кристина: Ә миңа Арслан исеме бик охшый, ул исемен балага бирсәк, арыслан (лев) кебек көчле барынанда баш булыр иде.

3 бала: Марат исеме дә бик әйбәт, ул бик якын дигәнне аңлата.

Ана: Йә балалар, рәхмат сезгә, миңа минем кызымның фикере охшады, Арслан дигән исеме.

Динара белән Ринат:

Арслан! Арслан! Арслан!

Булсын, булсын, бик күркәм,

Туры килсен үзенә.

Бай күңелле егет булып

Үссен безнең кечкенә.

А.б:. Аллага шөкер, исем уйлап таптык!

Ә без балага бүләкләр дә әзерләгән идек бит…

Әйдәгез, мулла бабай килгәнче Арыслан балага үзебезнең кечкенәгенә бүләкләрне тапшырыйк балалар.

(Балалар, бер- бер артлы теләкләр теләп бүләкләрен тапшыралар)

Руслан: Бәхетле, таза бала булсын.

(чигелгән кул яулыгын бирә).

Алмир:Җан җимешегез шәфкәтьле, тауфыйклы булып үссен.

(түбәтәй бүләк итә)

Сильвия:Кайгы- хәсрәт күрмичә,үтсен аның гомере.

(тастымал буләккә бирә)

Азалия: Озын гомерле, бала булсын.

(мендәр тышын буләк итә)

А.б.: Шушы шатлыклы вакыйгага багышлап, әйдәгез балалар күңелле итеп биеп алыйк әле!

(Балалар, татар халык биюен башкаралар).

Ана: Бик зур итеп рәхмәт сезгә балалар, Айгөл ханум сезгәдә!

Сезгә чын күңелдән тазалык һәм бәхетле тормыш теләп, үземнең исемемнән кечкенәгенә күчтәнәчемне бирәсем килә, бала туе хөрмәтенә чәкчәк пешергән идем. Кая минем кәрзинем? Менә монда чәкчәк сез аларны алыгыз һәм иптәшләрегез белән чәй эчәрсез.

А.б, балалар белән:. Бик зур рэхмәт!!!

(балаларга кәрзинне куеп, ана чыгып китә).

Дәрес нәтиҗәсе:

А.б.:Балалар, без бүгенге дәрестә сезнең белән нинди йола белән таныштык?

Бала: исем кушу йоласы белән

А.б.:Ә ул йола турында сез нәрсә аңладыгыз?

Бала:Буыннар бәйләнеше, исемнәр, аларның килеп чыгышы, мәгънәсе турында белем алдык.

А.б.: Бик тә дөрес җавып бирдегез, игътибарлы булып утырганыгызга бүгенге дәрестә мин бик шатмын.

Бүгенге дәрес шушының белән тәмам, сау сәламәт булыгыз.

Балага исем кушу

Читайте также:

  1. IV. На вершине Тас-Балагана. Удивительный мальчишник. Улукиткан маскируется под барана. Неудачная охота. Меня находят свалившимся в пропасть. Мы идем к Пугачеву.
  2. Балага исем кушу.
  3. Балага күз тию һәм башкалар
  4. ПРИБАУТКИ БАЛАГАННЫХ И КАРУСЕЛЬНЫХ ЗАЗЫВАЛ

Балага исемне туып, ничә көн үткәч кушалар икән?

— Балага исемне тизрәк кушарга кушалар ые. Шайтан исем кушмасын, дигән сүз бар ые.

Ә исемне кем куша: мулламы, әллә абыстаймы?

— Мулла, мулла инде, мулла куша.

Аның менә ничегрәк уздырылганын әйтеп китә алмыйсызмы?

— Ничегрәк, дип инде… Ул хәзерге кебек инде. Хәзер мәчеткә апбаралар инде. Шулай мулла куша, чакырасың да. Әйе.

Бабайлар чакыралардыр…

— Бабайлар, әйе. Әбиләр, бабайлар.

Балага исем кушучы кеше балага яки баланың әти-әнисенә бүләкләр бирмиме алай?

— Юк.

Бала тугач, бәйрәмнәр уздыралар идеме элек?

— Бала тугач, ул бәби туе ясыйлар инде, бәби туе була.

Аны ничегрәк үткәрәләр иде менә?

— Менә хәзерге аш уздырган кебек инде.

Аш шикелле идеме?

— Әйе.

Мондый гына мәҗлес түгел инде…

— Мондый гына түгел инде. Кайсы ничек. Безнең заманда инде аракы да эчәләр ие инде. Анысы кирәкми инде, иң борынгы заманда алай булмагандыр мужет.

Агач утыртулар бар бит. Ир бала туса, агач утырталар, кыз бала туса, каз канаты бирүләр… Алар безнең якларда бармы?

— Безнең якта белмим анысын.

Кунаклар инде, ашка килгәндә, буш кул белән килмәгәндер?

— Буш кул белән килмиләр инде алар. Бүләкләр апкиләләр.

Кием-салымдыр инде…

— Кием-салым, ашамлык…

Кем ничек булдыра.

— Кем ничек булдыра, әйе.

Балага гына бүләкме, әллә әнисенә дә бүләк бирәләрме?

— Рәте булган кеше әнисенә дә апкилә.

Кем ничек булдыра инде, мөмкинлегенә карап.

— Кем ничек булдыра, әйе.

Хатын-кызга, беренче баласын тапкач, бүләкләр кыйбатлырак, дәрәҗәлерәк булмый идеме?

— Ни булса, ире ала инде, аруракны, бүләкләрне, әйе. Чыгар чыгышы булса, булмаса инде, үзеннән артмаса, алмый инде.

Бәби ашына пешкән ризык, камыр ризыклары алып килмиләрме?

— Киләләр.

Күрше-тирәдер, туганнар…

— Күрше-тирә, туганнар.

Һәм таба ашларының билгеле бер саны юк идеме?

— Юк.

Сөтле аш, сөтле боткалар да китерелмиме?

— Аларын белмим. Шул бавырсак, бәлеш, коймаклар апкиләләр ие. Бәлеш, коймак – аларын беләм, башкасын юк. Бардыр ул, безнең якта юк.

Була бит очраклар: балага икенче исем кушалар. Анысын нигә кушалар?

— Анысы баланың я елак була, я ничек була, я сигәк була, я нәрсәкәй, я нәрсәкәй… Бала исемен яратмый инде. Шуңарга мөрҗәдән акырталар инде.

Мөрҗәдән акыралармыни?

— Ыхым.

Баланы ничә көнгә хәтле кеше күзенә күрсәтергә ярамый, диләр?

— Анысын белмим, балам. Күрсәтмәгәне күрсәтми инде аның, күрсәткәне күрсәтә. Кайсы тәпи йөри башлагач күрсәтәләр, хәзер дә ул.

Ыым. Баланы кырык көнгә кадәр ялгыз калдырырга ярамый, дип әйтәләр бит инде.

— Анысы бар.

Анысы нәрсә өчен икән?

— Анысы тагын шул шайтаннар нитмәсен, тимәсен, шайтан куркытмасын өчен инде, шайтан, шулай сүлиләр ие, шайтан, шайтан, дип.

Шайтаннан саклаганнар инде?

— Әйе. Шайтаннан саклау…

Әгәр берүзен генә калдырырга туры килсә инде, кырыена саклар өчен…

— Пычаклаар.

Пычак?

— Пычаклар, китаплар куясың инде.

“Коръән” китабыдыр инде?

— Әйе.

Аннан соң баланы җен алыштыру очраклары булмадымы икән безнең авылда?

— Безнең авылда юк. Менә сүлиләр ие аны элгәре.

Бар дип сөйлиләр идеме?

— Бар, диләр ие.

Аны ничек беләләр инде менә?

— Менә бала икенче төрле була, күрәсең. Әле корсагыннан җен урлаган дигән ниләр чыга, ишетелә ие элгәре. Имеш, корсагыннан җен урлаган, теге нәрсәкәй, нәрсәкәй, дип. Менә без бәләкәй иек инде әзрәк. Кеп-кечкенә. Баласы кирәк булмыйча төшергән дә җен урлаган, дип әйтәләр ие. Анысы болай сүз арасында гына инде ул.

Ыым. Аны ничегрәк белеп була? Ул елыйдыр инде, әйеме? Бүтән төрле…

— Елый, бүтән төсле була. Акыра инде.

Аны кире кайтарып буламы соң?

— Анысын белмим бер дә, кайтаралар дип ишеткән барын бар. Ничек итеп – анысын әйталмыйм инде.

Бала бишеге

Бишекне теләсә нинди агачтан да ясарга ярыймы, әллә аерым агачтан гынамы?

— Юк, теләсә нинди агачтан да ярый.

Әтисе ясый инде, әйеме?

— Әтисе ясарга тиеш.

Аны кайсы җиргә эләләр, өйнең түренәме?

— Өй түренә эләләр инде, нигә… Ничек, ничек әйтим инде? Ишек катына элмиләр инде. Безнекеләр ишек катында булды инде.

Аны әтисе эләме инде?

— Әтисе элә инде.

Баланың башы кайсы якка карап торырга тиеш?

— Баланың башын, анысын әйталмыйм. Кыйблагадыр инде. Үлекнекен генә боралар.

Ыым. Хәзерге көннәрдә бишекне алай кулдан ясамыйлар инде, әйеме?

— Һә бишек ясамыйлар да бит инде. Арба.

Әйе, арбада, коляскада…

— Арба, коляска хәзер.

Буш бишекне дә тирбәтергә ярамый, диләрме?

— Бала елый, елак бала була, диләр.

Бишекне дә буш калдырырга ярамагандыр инде?

— Буш элеп куярга ярамый бишекне.

Эченә нәрсә дә булса куялармы?

— Дога, китаплар була инде аның.

Балага ниндирәк бишек җырлары җырлыйлар иде? Җырлап күрсәтә алмыйсызмы?

— Ээээй, миннән… Каян килсен инде? Элгәре җырлый ием, бүтәнчәли юк.

Рәхмәт яусын, Рәхилә апа, җавапларыгыз өчен!

Татарстан Республикасы

Лениногорск районы, Урмышлы авылы,

12 август 2011 ел.

Информант: Ризатдинова Рәхилә

Абзал кызы, 1933, Урмышлы.

Трек №2

Татарстан Республикасы

Лениногорск районы

Урмышлы авылы экспедициясе

Материал җыючы һәм паспорт

төзүче: Фәрзиева А.Ө.


Дата добавления: 2015-12-07; просмотров: 1334 | Нарушение авторских прав



mybiblioteka.su — 2015-2023 год. (0.043 сек.)

Понравилась статья? Поделить с друзьями:
  • Ирония судьбы продолжение сценарий
  • Ирландский праздник самайн
  • Ирландский праздник осенью
  • Ирландский праздник клевер
  • Ирландский праздник зеленый