Келін т?сіру д?ст?рі сценарий

?ыз - ?ріс, ?ыз ?она?Ма?саты:Хал?ымызды? бойына ?асырлап сі?ген ?лтты? мінез, ?лтты? т?рбие, жа?сы д?ст?рімізді жа??ыртып, ?ла?атты ?асиеттерді сі?іріп, ?лгі-?

«?ыз — ?ріс, ?ыз – ?она?»

Ма?саты: Хал?ымызды? бойына ?асырлап сі?ген ?лтты? мінез, ?лтты? т?рбие, жа?сы д?ст?рімізді жа??ыртып, ?ла?атты ?асиеттерді сі?іріп, ?лгі-?неге алу?а баулу; хал?ымызды? ?лтты? д?ст?рімен таныстыру.

   К?рнекілігі:  интербелсенді та?та,  слайдтар,  ?анатты с?здер, шарлар, г?лдер, суреттер.

2.    «??да т?су»

3.    «?алы? мал»

4.    «??йры? бауыр» (Сахналы? к?рініс.)

5.    «?лі-тірі»

6.    «?ынаменде» (?рын келу, к?рініс)

7.    «Сы?су»

8.    «?ыз ?зату» (Сахналы? к?рініс)

М??алім с?зі: ??рметті ?она?тар, ?ымбатты о?ушылар, б?гінгі «Сырласу» ?ыздар клубы м?шелері ?йымдастырып отыр?ан   «?ыз – ?ріс, ?ыз ?она?»  атты кешіміз  «?ызды ?зату?а» дейінгі салт-д?ст?рлерімізді еске т?сіріп, оны орындау?а арналады. Бізді? хал?ымызды?  «?ыз т?рбиесі-?лт т?рбиесі» деген ?анатты с?зінен-а?  ?ыз т?рбиесіне ерекше к??іл б?летіні к?рініп т?р. ?аза? хал?ыны? салт-д?ст?рлеріні? ?зіндік ерекшеліктері бар. Сол д?ст?рлерді? мазм?ны мен т?рбиелік м?ні зор. Саба?ымызды? ма?саты сол ?лтты? болмысымыз?а т?н салт-д?ст?рлерден ?зінді к?рсету ж?не оны ?йрену, есте са?тау. Кезекті о?ушылыр?а береміз.

«?ыз айттыру»

1-о?ушы: «Анасын к?ріп ?ызын ал»  деген ?а?ида бойынша  ?лына тегі жа?сы, к?ргенді елмен ??да бол?ысы келген  адам ?зіні? ниетін білдіреді. «?лына жар та?да?ан ?ке. адамды «жаушы» етіп жібереді. ?рине халы? «?ызды кім айттырмайды» десе де ?ызын с?ра?ан адамды жаудан бетер жек к?рген.  «Жаушы»  деген с?з осыдан шы??ан. 4-5  адамды бастап келген  «жаушы» мен ?ызды? ?ке-шешесі ж?не а?айын-туыстары келіскеннен кейін «жаушылар» «?ар?ыбауын» ?сынады, я?ни  жор?а немесе ж?йрік ат болады. ?ыз жа?ы жаушы?а «шеге шапан» к?десін жасайды немесе шапан кигізеді.

2-о?ушы: ?ыз айттыру т?рлері ?р т?рлі жа?дайлар?а байланысты болады. Іште жат?ан балаларды атастыру «бел ??да», бесікте жат?ан балаларды атастыру «бесік ??да», ал б?рын ?ызын ал?ан ??дасы ол ?йге ?ызын беретін болса «?арсы ??да», б?рын ??да бол?ан адамдарды? арасында  «с?йек жа??ырту»  деген д?ст?р бар.

 «??да т?су»

3-о?ушы:  Ертеден ж?не ?азір де жал?асып келе жат?ан жа?сы ?рі жарасты д?ст?рлерді? бірі ??да т?су. Жігітті? ?кесі немесе оны? жа?ын туыстары ?ызы бар ?йге ??да т?седі бой жеткен ?ызын с?райды. ??далар ??рметке лайы? сыйлы адам деп саналады.?ыз ?кесі келісім берген со? ??далы?ты? ж?н-жорал?ысы жасалады.Оны? т?рі ?те к?п.мысалы: ??да аттанар, ??да тарту, ат байлар, ??йры? бауыр та?ы бас?а ырымдар мен к?делер, алымдары болады.??далы?ты бас?арып бар?ан адам  «бас ??да»  болады. Т?рмыс ??ратын жігіт пен ?алы?ды?ты? ?ке-шешесі бауыздау ??да болады.

«?алы? мал»

4-о?ушы: ??да т?су р?сімі келісілген со? дала за?ы бойынша к?йеу жа?ы ?алы? мал т?леуге тиіс. Б?л ?аза?  ?аза? бол?алы б?лжыма?ан ежелгі д?ст?р. Оны? м?лшері ??даларды? д?режесі мен д?улетіне байланысты екі жа? келісе отырып шешеді. «Б?рын?ы кедейлер арасында?ы ?алы? мал м?лшері 5-6 малмен тынса, ірі байлар арасында екі ж?з, бес ж?з, мы? жыл?ы?а дейін жеткен бол?ан.» Б?л д?ст?р ?лі де жал?асып келеді.

«??йры? бауыр»

5-о?ушы  «??йры?-бауыр жеді? бе, ??да болдым деді? бе».Екі жа? келісіп ??да бол?ан жа?дайда олар?а ??йры?-бауыр салып арнаулы сый ?келеді.Б?л ??далы? д?ст?р р?сімі бол?анмен ?лт д?ст?рімізде орны б?лек жай. ??йры?-бауыр ?аза? д?ст?рінде ??да болуды? за?ды белгісі-??жат болып бекітілген.

1-ж?ргізуші:  Осындай «??да т?су», «?алы? мал», «?лі-тірі», «??да тартар»,  «??йры?-бауыр» сынды озы? д?ст?рлерімізді ?йірме м?шелеріні? орындауында тамашала?ыздар.

2-ж?ргізуші:

Сахналы? к?рініс к?рсету. ( ??да т?су,?алы? мал,?лі-тірі, ??да тартар, ??йры?-бауыр д?ст?рлерін к?рсету. Б?л д?ст?рлерде ??далар арасында?ы той к?ні, ?алы? мал м?лшері т.б. ырым, к?делер жасал?аннан кейін ?арулы жігіттер мен жас ?йелдер жа?ы жарасымды, тіпті кейде ерсі ?ылы?тар к?рсетеді. Мысалы: ат?а теріс мінгізіп отыр?ызу, ?зенге де апарып с??гітеді. ??даларды? ая?ын байлап есікке ?арай тартады. К?десін жасамайынша ойынды то?татапайды.Б??ан ??далар жа?ы ашуланбайды. Одан ?рі ойын -сауы??а ?ласып кетеді. Бір ?йел шы?ып ??далар?а «Бауырдай жа?ын, ??йры?тай т?тті болы?дар»,- деп тілек білдіріп ??йры?-бауыр сал?ан арнаулы сый ?келеді. Одан барлы? ??далар ауыз тиеді.)

1-ж?ргізуші: ??далар арасынды?ы  «??да тартар» д?ст?рі ойын сауы??а, сын?а ??рыл?ан д?ст?р. Б?л жарасымды  салт -д?ст?рден кейін оны? арты  ?н-к?й мен биге ?ласады.  Кезекті биші ?ыздар?а береміз

2-ж?ргізуші?аза?ты? ?лтты? биі. «?ара жор?а».

«?лі-тірі»

6-о?ушы: Екі жа? келісімі ны?ай?ан со? к?йеу жа?ынан ??даларына бір білікті адамды бас етіп «?лі-тірі» я?ни к?делі мал-жыл?ы жіберіледі. «?лі-тірі» деген – «?лі мен тірі арасында адалмыз, ??дай ?ос?ан ??далы?ымыз а?и?ат» деген ?лтты? ?ла?атты ??ымды білдіреді. Б?л д?ст?рден ??далы? бекіді дегенді білдіреді, «?лі-тірі» ?ткен со? к?йеу ?алы?ды?ына «?рын»  баруына жол ашылады.

?ынаменде»  (?рын келу)

7-о?ушы: ??да т?сіп, у?де пісіп ?алы? мал т?леген со?, к?йеуді? атастыр?ан ?алы?ды?ын ал?аш к?руге келген тойы «?ынаменде»  деп аталады.Б?л д?ст?р кейбір жерлерде  «?алы?ды? ойнау», «?рын келу» деп те аталады. ?аза? ?шін  же?гелері мен жастар арасында ?зінше ерекше бір той. Болаша? к?йеу  ?ыз аулына к?рінбеген болып, біра? ?ара??ы т?се салтанатпен, жора-жолдастарымен келеді. К?йеу ?зіні? болаша? жарын к?ріп танысып- білісіп, тілдесіп к??ілін демейді.

Сахналы? к?рініс: 4-5 жора-жолдастарымен к?йеу ?алы?ды? к?руге келе жатады. Алдынан ж?гіріп шы??ан ?ыз же?гелері: «сені к?тіп ж?гіреміз  деп ентігіп ?алды?»  деп  «ентікпе»,  енді біреуі «балдыз к?рімдік»  «с?укеле бай?азы» т.с.с. ырым к?делер с?райды.

1-ж?ргізуші: «?рын той» ?ткізіліп к?йеуге ж?не оны? жолдастарына ??рмет к?рсетіліп, сый тартылып еліне ?айтарылады.

2-ж?ргізуші:

«??ла?тан кіріп бойды алар,

Жа?сы ?н мен т?тті к?й.

К??ілге т?рлі ой салар,

?нді с?йсе? менше с?й», — деп Абай атамыз айт?андай кезекті ?нге береміз.

?н «?ыз сыны»  

 «Сы?су»

7-о?ушы: «Сы?су» д?ст?рі бойынша ?затылатын ?ыз ?з боса?асынан аттанар алдында а?айын-туыс?андарын аралайды. Же?гесін ертіп а?айын-туыс?андарын аралап ж?рген ?ыз ?зіні? балалы? д?уреніні?, о? жа?та б?л?а?тап ?скен ба?ытты к?ндеріні? ?ткендігін, аяулы ата-анасыны?, туыс?андарыны? м?пелеп ?сірудегі е?бегін ?ле?мен айта ж?ріп ?ксиді. Б?л ?ле?-жырды «сы?су»  дейді.

«?ыз ?зату»

8 о?ушы: «?лын-?я?а, ?ызын-?ия?а ?ондыру» ата-ананы? тілегі, ?рі парызы. Соны? ішінде ?ыз ?зату  —  ?лкен той, думан ?рі ?ызы?. Б?л к?ні ата-ана ?рі ?уанады, ?рі жылайды.?ызды м?пелеп ?сіріп ??тты жеріне ?ондырып ?уанса, ?рине ?имасты? к??ілі жылатады. ?ызды алу?а бес не жеті кейде одан да к?п адам келеді. М?ны? ішінде бас ??да, ??далар, к?йеу жолдас т.б. болады.?детте ??далар кешкілік  баруы керек. Ойын — сауы?, ??далы? р?сімдер,  к?де-жоралар жасалады. Жа?ын адамдар ??даны ша?ырады. ?затылатын ?ызды д?ст?р бойынша та? ата ж?нелтеді. Оны? алдында ?ыз «?оштасу жырын», жастар жа?ы «Жар-жар», «Аушадияр», «Ау-жар»ды орындайды. Со?ында «??да аттандырар»  к?десі беріледі.

Сахналы? к?рініс: ?уелі ?ыз туыс?андарыны? ?йлеріне барып ?оштасу р?сімі «Сы?су» д?ст?рі, одан со? ??даларды? аттануы «??да аттандырар» к?десі к?рсетіледі.

?орытынды. М??алім с?зі. «?ызды ?зату» д?ст?рі т?рбиелік м?ні бар салтанатты д?ст?р. Біра? ?азіргі кездегі ?ызды ?затуды? ж?ні б?лек. К?біне д?ст?рлеріміз ?згеріп кеткен, кейде тіпті орындалмайды да. ?ыздарымыз «о? боса?ада» отырып балалы болып содан со? к?йеуге шы?ады, немесе «азаматты? неке» деген тіпті санамыз?а сыймайтын ??ым пайда болды. Бір к?ргеннен танысып «?ашып» кететін д?ст?рлер бар. Б?л саба? ?ыздарымызды? сана сезіміне ой ?ялатар, немесе жаман ?деттен аула? болу?а ж?не м?дениеті озы? ?дет-??рпымызды са?тау?а ы?пал етеді  деп ойлаймын. ?лтымызды? ?ла?атты ?дет ??рыптарын есте са?тап, ?мірге енгізетін болса?, м?дени ?азынамыз да, ?неріміз де ?се т?сер еді.

??да т?су.   ?атысатындар: автор,?ызды? ?кесі, шешесі, а?алары, же?гелері,бас ??да, бауыздау ??да, кіші ??да, т.б.

Сахна т?рінде ?ызды? ?йі ?ке-шешесі,туыс?андары,к?ршілері, отырады. ?йге 3 кісі келеді.Бас ??да, бауыздау ??да, кіші ??да.

Автор: Жуырда ?ана С?йінбай байды? аулына «жаушы» келіп ?ызын айттырып кеткен болатын. «Жаушы»лар  «?ар?ыбау»д?ст?ріне  арнап ж?йрік аттарын  ?ткізіп, «шеге шапандарын» киіп кетті. Енді сол ауыл?а та?ы да ат бастарын б?рды. Ендігі ма?саттары «?алы? мал» м?лшерін ж?не той к?нін ?ткізуді белгілеу еді.

Келін: Ата, ??далар келіп ?алды. Келі?іздер, мына отау?а кірі?іздер.

Бауыздау ??да: Ассалаума?алейкум!

Бас ??да :?айырлы к?н! Армысыздар!

Кіші ??да:Амансыздар ма?

?ыз ?кесі: Уа?алейкумассалам! Бала-ша?а, мал-жан аман ба?

Анасы:Т?рлеті?іздер.

А?асы: Отыры?ыздар. ?ош келді?іздер.

Бас.??да: Рахмет. Халдары?ыз жа?сы ма?

?ыз ?кесі: ??дай?а ш?кір. И? б?йымтайлары?ызды айта отыры?ыздар.

Бас ??да:  Ие, біздер сол ?ткенде «жаушы»  жіберіп ?ызды айттырып кеткен едік. Енді ?аза? ?аза? бол?алы ?зіндік салт д?ст?рлері, ырым к?делері бар ?ой. Сол жа?тарын с?йлесіп, той к?нін белгілейік деген ниетпен келдік.

Бауыздау ??да:  ?рине текті жермен ??да бол?ан?а не жетсін. ?рпа?ымызды жал?астыратын келінімізден несін аяймыз. Сол ырым к?делерімізді ?рине жасаймыз.

?ыз ?кесі: Ал, енді біз де бір ?ауым елміз ?ой. А?айын туыс?андармен а?ылдасып былай деп шештік. ?алы? мал м?лшері елді? ішінде жа?дай?а ?арап ?р т?рлі ?ой. Біз 600 жыл?ы, 500 ірі ?ара деп шештік. Ал, той к?ні ?рине с?рсенбіні? с?тті к?ні бол?аны жа?сы ?ой.

Бас ??да: И?, баламыздан несін аяймыз. Осы той?а жи?ан-тергенімізді?  барлы?ын шашамыз ?ой. Дегендері?із болсын. Тойды ?ткізу к?нін  туар айды? с?рсенбі к?ні деп белгілейік.

?ыз ?кесі: Жарайды. Ал, ??да осы ?аза?ты? та?ы бір д?ст?рі «?лі-тірі» делінеді. Со?ан не атады?ыздар.

Бас ??да: ?рине, «?лі мен тірі арасында адалмыз, ??дай ?ос?ан ??далы?ымыз а?и?ат»  дегендей «?лі-тіріге»  бір «ірі ?ара»  атады?.

?ыз же?гесі: ?аза? атамны? салты к?п ?ой, сол д?ст?рлерді? бірі «??да тартар» к?десін жасаймыз. ?й ?айным келе ?ой, мына ??да к?десін молдау етіп жасасын ая?ын жіп байлап тарты?дар.  (??даны? ая?ын жіппен байлап тартады)

Кіші ??да: М?, ала ?ой мына алтын мен к?міс а?шаларды алы?ыздар.

Же?гесі: О, ?ома?ты екен жарайды. Мынаны келіндерге ?лестірі?дер. Ана келінді ша?ыр. «??йры?-бауыр» д?ст?рін жасасын. ?й келін ??йры?-бауырды ?келе ?ой.

Келіні: «??йры?-бауыр жеді? бе, ??да болдым деді? бе», — ал бас ??да ??йры? бауырдан алы?ыз, бауыздау ??да сіз де, кіші ??да сіз де алы?ыз.

Бас ??да:  ??далы?ымыз ?за?ынан болсын. ??йры?тай т?тті, бауырдай ж?мса?  болайы?. М?, келін ??йры? — бауырды? к?десі. (??далар бірінен со? бірі к?десін беріп жатады)

?ыз а?асы: Ал, енді  «к?йеу ж?з жылды?, ??да мы? жылды?» дегендей «бауыздау ??далар» т?с ?а?ыстырсын.

(?ыз ж?не к?йеуді? ?келері т?с ?а?ыстырып ??ша?тасады.)

?ыз анасы: ?, б?рекелді. Отыры?ыздар. Енді ас ?айтарып мына дастар?анны? батасын бері?іздер. Ал ??да бата бері?із.

Бауыздау ??да: Ал, ?олдары?ызды жайы?ыздар. Мен бір бата берейін.

?умин десе? ма?ан,  ??дай берсін са?ан

О? жа?ы?а ?араса? алтыннан терек орнасын,

Сол жа?ы?а ?араса? к?містен терек орнасын

Еш жаманды? болмасын,

?ыдыр болсын жолдасы?

Дастар?анны? байлы?ын,  денні? саулы?ын берсін

?за?ынан с?йіндіріп,

??далы?ымыз мы? жылды? болсын.  Аумин!

Автор: Міне осылай ??далар арасында ?аза? хал?ыны? д?ст?рлері бірінен со? бірі жал?асып ойын-сауы??а ?ласып жатады.??далар?а киіттерін кигізіп оларды ж?нелтеді.С?йінбай  байды? аулы енді «?ынаменде», «?ыз ?зату»  р?сіміне дайындалады.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа

«?аза? хал?ыны? салт-д?ст?рлері. ?ыз-?ріс, ?ыз-?она?. »

« Жақсы келін — ырысың » атты келіндер сайысы

Материал жайлы қысқаша түсінік:

Еліміздің ертеңін тәрбиелейтін аналар, келіндер «Бүгінгі қыз ертеігі ана. Сол себептен ұлтымыздың салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын олардың бойына сіңіріп өсіру-басты мақсатымыз. Сондықтан осы байқауда аналарымыз көп біліп, білімдерін көтереді деп ойлаймын.

Төмендегі Ойындар, Сценарийлер толық нұсқасы емес, тек сізге танысу үшін көрсетілген, сайтқа жарияланған документтен айырмашылығы болуы мүмкін. Жүктеу үшін осы беттің төменгі жағындағы жүктеу деген жазуды басу керек

« Жақсы келін — ырысың » атты келіндер сайысы

Жүргекбаева Гүлнар Омарқұлқызы

«Алакөл ауданының Бескөл ауылдық округі әкімінің аппараты» Мемлекеттік мекемесінің «Василек» бөбекжай-балабақша мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорыны тәрбиешісі

11.03.2019

3218

2

Назар аударыңыз, сертификатты “менің материалдарым” деген бетте жүктеп алуға болады

Өз пікіріңізді қалдырыңыз

Продолжим знакомство с традициями и обычаями наших предков, которые собраны в моей новой книге «Қарашаңырақ». Сегодня – окончание рассказа о том,

Как казахи невест провожали. Часть II.

Другие главы книги «Қарашаңырақ»

«Келін түсіру» переводится как – «привести невесту в новый дом». По смыслу. При этом ее не подвозили к самому подъезду юрты на кортеже из праздничных повозок в шестьсот лошадиных сил каждая, а просили сойти с лошадки подальше от аула, чтоб она могла размять ножки вместе со своими подружками и женгешками, и пройтись пешочком. Полюбоваться, так сказать, красотами природы.

Иногда на окраине ставили юрту, и невеста ночевала там. Но теперь уже с новыми родственницами. В ауле она появлялась только на следующий день. К тому времени и жених уже успевал воротиться. Он должен был в любом случае опередить ее.

Встречали делегацию невесты уже местные: опять же шутками-прибаутками, песнями-плясками, шашу…

(Драки на этот раз уже не было).

А насчет шашу. Между прочим, тут есть что сказать.

Видите ли, в чем дело. Из традиций прошлого шашу прочно закрепился в народном сознании. Сам обряд символизирует, если можно так сказать, небесную манну. Когда на молодых льется дождем божественная благодать. Как известно, во время торжества виновников принято осыпать сладостями. И монетами. Чтобы жизнь была сладкой и сытной. Традиция эта популярна и в наши дни. Однако, проводя ее, надо помнить, что делать это следует весьма осторожно. Без лишнего азарта. Не выкрикивая громких имен и не призывая в помощь духа предков. Особенно монеты. Да и конфеты тоже бывают разные. Попадаются конфеты размером с увесистый булыжник. Во избежание недоразумений и в целях сохранности невесты с женихом нужно заранее сделать отбор конфет с монетами, определить их суммарный вес и только потом приступать к шашуметанию. И надо проследить, чтобы метанием занимались люди опытные и проверенные. Хорошо бы бабушки…

Помимо всего прочего, необходимо знать, что нельзя кидаться кусочками торта и остатками пирожных, как это, к примеру, делается в некоторых дурацких американских фильмах с участием таких прожженных холостяков как Ричард Гир и Джордж Клуни… Эти персонажи до добра не доведут. Они имеют отрицательную ауру и с точки зрения казахской ментальности – повторение американских традиций может привести к хаосу и неразберихе, а казахские дочки так и останутся незамужними.

Теперь дальше.

После обязательного шашу невесту заводили в покои. Там ее ждал «шымылдық».

Не пугайтесь, шымылдық это не хмурый мужик с грязными мыслями в голове. Это – тонкая такая занавесочка в виде театральных штор (ширма). Невеста устраивалась за ней как в игрушечном домике и ждала.

Нет, не жениха она ждала. Она ждала, когда все соберутся на пир. А казахи, сами знаете, как собираются. Пока мужики все вымоют головы, причешутся, побреются и разгладят бабочки к смокингам, пока женщины выберут платье, туфли, пока накрасятся и напудрятся… А надо еще скот подоить, по сараям их запереть, навоз в кучу собрать, детей всех умыть и уложить…

Впрочем, возможно, я слегка утрирую. Но главное, что в этот день никто не работал. Всем хотелось отчаянно «шаркнуть по душе» и «устроить небольшой забег в ширину!» То есть всем хотелось немножечко праздника.

Короче, когда все собирались, солнце уже клонилось к закату и невесту, наконец-то, выводили на люди.

Выводили в торжественной обстановке. Правда, без гимна. Без труб. Фанфар тоже не было. Пел один, специально подобранный, красноречивый и голосистый жырши (акын). Эта песня называлась «беташар» – «открывание лица» – и условно делилась на три части. В первой части певец расписывал достоинства невесты, тем самым как бы знакомя ее с новыми родственниками. Во второй части в незлобивой форме описывался устав, согласно которого невеста теперь должна будет жить. То есть, буквально – «не хмуриться, не грустить, не киснуть, не сплетничать, не читать желтых газет, не смотреть бесконечные сериалы, не пялиться в сотовый телефон, не чатиться с подружками, не зависать на тупых сайтах, постоянно светиться лучезарной улыбкой, быть послушной, немногословной, трудолюбивой, пахать до дому и так далее». («Так далее» – самый важный раздел).

В третьей части своей ознакомительно-познавательно- информативно-дидактической песни жыршы представлял невесте ее новую родню.

А невеста все это время пряталась за вуалью (фатой, платком, покрывалом). И пока жырши пел, она должна была кланяться. Кланяться тому, о ком пел жырши. А пел он опять же не легкомысленную «астанадажоқжоқ» и не банальный «негеменітүсінбейсің».

Он представлял невесте всех ее новых родственников и о каждом говорил только в превосходных тонах. «Естессно», о плохих качествах и некоторых щепетильных моментах жырши благоразумно умалчивал. Если по-честному, он мог, конечно, вставить пару куплетов о невозвратных кредитах или об уголовном прошлом какого-нибудь «брәтішке» жениха, но он этого не делал. Не мог он и воспеть тайны офшоров и недавний коррупционный скандал вокруг папаши. Все это оставалось «на потом», для кухонных откровений. А тут, на тое, при такой аудитории, при таком скоплении народа, где могли прятаться представители спецслужб, петь принято было только о хорошем. Даже если его было мало. Но певец на то и певец. Он должен был заранее все пробить и разузнать, если нет, то поднатужиться и найти, и потом уже как следует подготовиться и воспеть. Да так, чтобы и тени сомнений не осталось. Чтобы каждый, послушав, подумал – да, это самая классная семья в округе! Повезло же невесте!

Как только певец произносил новое имя, невеста делала грациозный книксен и в этот момент слегка приподнимался уголок ее платочка. Это она как бы посылала воспетому господин-у (-динше) привет – сәлем. И в этот самый момент воспеваемый (-емая) родственник (-ца) должен был выкрикнуть во всеуслышание – что он дарит невесте. И люди должны были сделать большие глаза, выпучиться, восхититься, защелкать языками и обхватить голову руками. Или же, наоборот, выразить недовольство продолжительным гулом и свистом. Это если родственник попадался скупой и «зажал».

Между прочим, когда-то кланялись женихи. Правда, такое происходило задолго до свадьбы. В период выплаты калыма. А иной раз случалось так, что сватовство растягивалось на несколько лет. Года на три примерно. Пока жених полностью не расплатится за свою невесту. И пока он не стал ей законным мужем, он обязан был посещать ее урывками. И всякий раз привозить с собой подарки всем ее родным и близким. И кланяться. Всем, кто ему встретится по пути.

Обычно, зная о будущем визите жениха, родственницы невесты ставили ему юрту неподалеку от аула. Жених приезжал и кланялся тем, кто эту юрту собрал – тәжім по-казахски. Кланялся он и тем, кто мог от него потребовать проявить к себе уважения. А потребовать такое мог всякий (не только местный гаишник) – или же всякая, – что имели отношение к невесте.

Вообще жених должен был вести себя скромно и учтиво. Он должен был казаться робким и учтивым. Ему нельзя было до свадьбы попадаться на глаза будущему тестю или теще. Завидев их, он стремглав бежал куда-нибудь подальше, в кусты, и тихо там сидел.

Все то время, пока он находился в ауле невесты, над ним постоянно шутили. Его дразнили и задевали. Он даже питался отдельно. Его подкармливали украдкой сердобольные женгешки. За это он их отдельно благодарил. И все это время он должен был стойко переносить все эти издевательства и кланяться, кланяться, кланяться…

Сейчас я думаю: может и хорошо, что эту традицию у нас потихоньку забыли. И теперь кланяется только невеста. Ну и в самом деле – что с того? С нее же не убудет. Тем более, что всякий раз, когда невеста сегодня кланяется, ей преподносится көрімдік. (Мы уже знаем, что это такое. Гонорар за погляд). В этом смысле невесты, скорее всего, не против, если у жениха их оказывалось много. Родственников, я имею в виду. Ведь с каждым таким поклоном мысленно ведется подсчет и гонорар растет в геометрической прогрессии.

Но как бы то ни было – всему в этом мире наступает конец. Заканчивалась и песня беташар. Сегодня вторая и третья части этой ознакомительной песни поменялись местами. Теперь устав озвучивается последним. Жырши перечисляет права и обязанности невесты: какой ей теперь следует быть, что ей надлежит делать, а чего не делать, как себя вести, как наливать чай, как кипятить самовар, как украсить дом, как одеваться, как ходить, как садиться, как говорить, как молчать, и в красках описывает, какой прекрасной теперь будет у ней жизнь.

После разминки с беташаром, жырши грифом домбры приоткрывал лицо невесты. В некоторых регионах фату снимала матушка жениха. Обнимала-целовала, желала счастья и отдавала присутствующим женщинам на растерзание. Те рвали ее на части и уносили с собой. Фату я имею в виду, а не невесту. Дома они обвязывали оторванным кусочком посуду, в которой хранился кумыс (шубат, айран, молоко, пепси-кола, самогон) и в тайне желали: «Бие қысырамас». Это означало вкратце: да не усохнет вымя у нашей кобылицы и да уродится у нашей коровы еще один теленок! Вот таким был этот обряд.

Сегодня этой тряпочкой, оставшейся от платочка, можно обвязать, допустим, кубышку, в которой припрятаны деньги на черный день. Или же привязать ее к ножке служебного кресла, на котором сидит дражайший. И пожелать про себя: да не усохнет дно нашей кубышки, да удержится муж мой в своем кресле до новых времен, да нехай растет его кресло года в год и да вознесет его на самый верх!

Ну а потом начиналась сама жениховская свадьба.

А свадьба для казаха это вам не хухры-мухры! Для некоторых это самый настоящий смысл жизни.

Интересно, что когда-то, через несколько дней после свадьбы, отец мужа или даже его дед, надевал на голову невесты уздечку, брал ее под уздцы и водил вокруг дома. Этот обряд назывался жүгіну. Символически он означал, что девушка теперь «обуздана». То есть, она теперь послушная и управляемая, а не то, что некоторые…

Неуправляемых и непослушных жен казахи не любили и называли жүгенсіз. То есть, беспредельщица. Отмороженная. Словом, косячница по жизни. И это был приговор. За это могли даже «спросить». Или просто развестись и отправить обратно, к родителям. При чем все ее приданое оставалось у бывшего. То есть, залог был невозвратным. Но такое происходило очень редко и только в крайнем случае. Обычно, казахские жены были самыми лучшими женами в мире. Самыми послушными, самыми управляемыми и самыми терпеливыми. И это тоже научно доказанный факт. Хотите удостовериться?

Об этом в следующих главах…

«Жаңа заман келіндері»

Жүргізуші.
Наурыз тойы — мерекесі ұлтымның
Берекесі ырысы мен құтымның
Тәуелсіздік думанымен бір келген
Ұлы күні, Ұлыс күні жұртымның

Наурыз – салт, Наурыз — дәстүр, Наурыз дінің
Жыл басы, Ұлыс күні, жаңа жылың
Көктем көк көл — көсір боп жердің жүзі
Көк басар туған жердің бар адырын

Армысың, жиылған жұрт, асыл халқым,
Сақтаған ғасыр бойы дәстүр — салтын
Ынтымағын, елдігін биік ұстап,
Шығарған талай жерде қазақ атын

Құрметті ұстаздар, сіздерді Ұлыстың ұлы күні — Наурыз мерекесімен шын жүректен құттықтаймыз!
Бір қолымен бесікті, бір қолымен әлемді тербеткен қасиет бойынан табылған келіндер қазақтың әдет — ғұрпы мен салт — дәстүрі, ұлттық тағам түрлерін әзірлеу, көркемсөз оқу, ісмерлік пен қолөнер шеберліктерін қаншалықты меңгергендерін көру үшін «Жаңа заманның келіндері» атты мерекелік сайысымызды тамашалаңыздар!

Жүргізуші: Сайысқа қатысушы үміткерлерімізбен таныс болыңыздар!
1 Ізбасарова Мөлдір
2 Арзықұлова Жәмилә

Жүргізуші:
Келіндер бес түрлі сайыстар бойынша бақтарын сынайды.
1) Мен келінімін қазақтың (Таныстыру, қай руға келін болып барғаны, өзі қай рудан шыққанын айта кету)
2) Кім неге бейім? (Келіндер өз өнерлерін паш ету)
3) Жолдасыңның сүйікті асы (ас мәзірін даярлау)
5) Сен салт дәстүрді білесіңбе? (сұрақ – жауап)
6) Табақ алу рәсімі
Осы сайысқа әділ бағаларын беретін әділ қазылар мүшелерімен таныс болыңыздар.
1 Егізбаева Ақсары Насырадинқызы
2 Байекенова Айыш Орынбайқызы
3Медетова Орынбике Жұмахметқызы

Жүргізуші:
Қазағымның дәстүрінің көзіндей
Көнермейтін кемеңгердің сөзіндей
Ағайынға аймақ болған жеңгелер
Абысынға қаймақ болған келіндер

Өлең қуып келіндер өтер дейміз
Бір басына өнері жетер дейміз
Сайысқа келген 8 келін кезектесіп
Таныстырып өздерін өтсе дейміз

(Келіндер жеке — жеке таныстырады)

Өнер, өлең – жастық шақтың белгісі,
Келер оны әркімнің — ақ көргісі
Кезде келді өлеңге ерік беретін
Келіндердің жыр маржанын төгетін

Сайысымыздың екінші шарты « Кім неге бейім?» келіндер өз өнерлерін ортаға паш етеді.

1 Сағымбаева Мария
2 Көшимова Айгерім

Жүргізуші: Бұзбаған дәстүр менен әдет — салтын
Келіндер бар сұлулықты егіз қылып
Іскерлік бар сұлулықты егіз қылып
Ерекше жаратыпты әйел затын —
деп ендігі кезекте үшінші сайысымыз « Кім жылдам?» мұнда келіндер берілген уақыт ішінде нан(қамыр) жаю.( ортаға үміткерлерді атап шақыру.)
Жүргізуші:
Ата салты ардақты
Әрбір сөзі салмақты
Ол сөздерді ұқпасаң
Тістерсің бір күн бармақты.

Қазақ халқы үшін дастарханнан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ. « Ас адамның арқауы», « Жаман ауруға – жақсы ас» деп тегін айтпаған. Менің ойымша, қазақтың келіндері ең алдымен еріне қарсы келмейтін, несібесін ысырап етпейтін, баланың тәрбиесіне аса мән беретін болуы керек. Әйел үшін ең бастысы отбасының берекесі. Сайысымыздың төртінші шарты « Жолдасымның сүйікті асы», Мұнда келіншектер өз жолдасын қаншалықты құрметтеп, сыйлайтынын көреміз. Ас мәзірі. Қандай тағам екенін айтып таныстырып кетеміз.
(Ортаға үміткерлер шығады, жеке — жеке)

Жүргізуші: Сайысымыздың бесінші шарты «Сұрақ — жауап», үміткерлерге сұрақтар таратылады, ойлануға 1 миннут беріледі.

Жүргізуші:
Халқымыздың ежелгі үрдісі бар
Адастырмас оң жолдан үлгісі бар
Аңыз болған жоғалмай бұл ғасырға
Салт — дәстүрі халқымның жалғасуда
Сайысымыздың соңғы шарты «Табақ алу рәсімі», келіндер иіліп сәлем салып табақ алу рәсімін көрсетеді.(ортаға келіншектерді шақыру)
Ене көзімен қарағандай, ене сөзімен сынағандай, төрде төрелік еткен әділқазы мүшелеріне сөз берелік.
Үміткерлерге номинация бойынша атақ беру, дипломмен марапаттау.
1. Инабатты келін
2.Парасатты келін
3.Өнерпаз келін
4. Шебер келін
5. Көрікті келін
6. Жаңа заман келіні

Осындай атақтармен марапатталады.
Бүгінгі « Жаңа заманның келіндері»атты сайысымыз өз мәресіне жетті. Барлық аналарды, қыз келіншектерді өткен 8 — наурыз халықаралық мейрамымен құттықтаймыз. Ұлыстың Ұлы күні Наурыз мейрамымен шын жүректен құттықтай отырып, отбастарыңызға амандық, дендеріңізге саулық тілейміз. Сайысты көріп көңіл бөлгендеріңізге көп рахмет.

Понравилась статья? Поделить с друзьями:
  • Келин кысты айтырары сценарий
  • Келин кыс айтырары сценарий
  • Келин кыс айтырар сценарий
  • Келин дилээринин сценарий
  • Келин айтырар езулал сценарий