Килен т?ш?р?? йола?ы сценарий на русском

Живые традиции

Живые традиции

или Как башкиры встречали невестку в доме жениха:
обряд «Килен төшөрөү»

«йола»

Семейные традиции, обычаи и обряды или, говоря по-башкирски, «йола» были и остаются неотъемлемой частью культуры и быта башкирского народа. Йола сопровождали и регулировали поведение человека на протяжении всей его жизни – от рождения до смерти. Люди верили, что здоровье и благополучие их семьи, а то и всего рода зависит от того, насколько правильно соблюдаются обычаи.

При этом у башкир, как и у многих других народов, центральным событием в жизни человека считалась свадьба. Серьезное отношение к браку подтверждается и народными пословицами: «И у птицы есть гнездо» («Ҡоштоң да ояһы бар»), «У того, кто не женится, дома нет,
у того, кто дом не имеет, нет родины» («Ире юҡтың өйө юҡ, өйө юҡтың иле юҡ») и так далее.

В своей книге «Литература, фольклор, литературное наследие» ученый-фольклорист Кирей Мэргэн так характеризует обряды бракосочетания: «Свадебные обряды по своей сути приобрели форму многоступенчатого представления (народной драмы, народного театра). В этом удивительно своеобразном представлении (драме) отражаются мировоззрение народа, его поэтическая и музыкальная культура, особенности социально-бытового и общественного развития. Свадебные обряды – своеобразное поэтическое наследие народа, имеющее тысячелетнюю историю».

Свадебный обряд
«Килен төшөрөү»

Башкирская свадьба («туй») богата оригинальными традициями и обрядами. «Килен төшөрөү» является среди них одним из самых ярких, эмоциональных и наполненных содержанием обрядов.

Обряд встречи невестки («килен») в доме жениха относится к послесвадебным церемониям. Это долгожданный момент для родственников мужа, поскольку многие из них еще не видели новоиспеченную родственницу.

О наиболее популярных свадебных традициях башкир рассказывается в книге «Башкиры. Этническая история
и традиционная культура» (авторы: Н.В. Бикбулатов, P.M. Юсупов, С.Н. Шитова, Ф .Ф . Фатыхова):
«У дома жениха собирались родственники, соседи, односельчане. Как только подводы подъезжали, специальный человек, дежуривший у ворот, быстро отворял их, другие брали лошадей за узду и вводили во двор. Когда въезжала последняя подвода, раздавался ружейный выстрел, извещающий о прибытии невестки.

Молодая не спешила сходить с подводы и трижды падала на колени перед родителями суженого. Трижды ее поднимали с колен, признавая в ней равную.

Свекровь подводила к ней телку в подарок и говорила: «Сойди, невестушка, опираясь, принеси в дом счастье, удачу и богатство» («Төклө аяғың менән»). Невеста сходила, наступив на пуховую подушку. В дом свекрови невеста обычно входила в сопровождении женщин, которые причитали: «В доме жениха ложись камнем» («Төшкән ереңдә таш булып бат», то есть останься навсегда).

За порогом дома молодых снова встречала свекровь с чашами, наполненными медом и маслом, и говорила: «Будь, как мед, сладкой, как масло, податливой!» («Бал кеүек татлы бул, май кеүек йомшаҡ бул!»). Сначала она подавала невестке ложку меда, затем масла. Ритуал с подушкой означал пожелание доброго нрава, спокойной жизни, с медом — сладкоречивости, с маслом — мягкости в обращении с другими.

По некоторым традициям, войдя в дом к родственникам мужа в первый раз, невестка должна была повесить на гвоздь узорное полотенце или скатерть.

В восточном Зауралье и на северо-востоке Башкортостана невесту вводила в дом одна из женщин (по выбору родителей жениха). Проводив невесту в женскую половину дома, она развязывала ее пояс и перетягивала им талию младшей сестры или племянницы жениха. С этого момента женщина становилась посаженой матерью, а девушка — «поясной золовкой».

Значительным моментом в свадебных торжествах, проводимых на стороне жениха, является обряд показа источника воды — «Һыу башлау» — у южных и юго-восточных башкир, «Һыу юлы башлатыу» — у северо-западных, «Һыу күрһәтеү» — у зауральских башкир.

Утром, по традиции, новобрачная шла к реке с коромыслом и ведрами («көйәнтә» и «биҙрә») и несла с собой серебряную монетку, которую должна была бросить в воду.
Согласно древнему обычаю – это дар духу воды, задабривание его и пожелание счастливой и гармоничной жизни на новом месте. Наполненные ведра невеста аккуратно несет до дома, стараясь не расплескать воду.
От аккуратности невесты во время этого обряда зависит благополучие молодой семьи.

К моменту показа источника в доме родителей жениха собирали женщин деревни на чай («Килен сәйе»). Перед этим из привезенных сундуков на общее обозрение вынимали вещи молодой: личную одежду, предметы убранства дома, посуду. Присутствующим раздавали подарки невесты («килен буләге», «бирнә»): нагрудные повязки, платки, куски ткани, нитки. С этого времени килен начинала выполнять работы по дому: ставила самовар, пекла блины, топила баню».

Удивительно, но этот обряд показа источника воды – «Һыу юлы башлатыу» – настолько любим башкирами, что и сейчас пользуется популярностью.

При этом исследователи справедливо указывают на консерватизм и относительность свадебной обрядности. «Каждое новое поколение вносило и вносит в обрядовое оформление брака те или иные изменения, обусловленные конкретными обстоятельствами современного ему экономического и культурного развития. Да и сама обрядность, регламентируя действия людей в одних ситуациях, предоставляла им свободу в других. Благодаря этому в обрядах свадебного цикла возникали локальные варианты, а обрядность постепенно видоизменялась, дополняясь новыми деталями. Изменения уживались со старыми обычаями, порой очень архаичными», – указывают авторы книги.

Доктор филологических наук, исполнительница народных песен Розалия Султангареева в книге «Жизнь человека в обряде» отмечает особую роль женщины в башкирской обрядовой культуре:
«Женщина, как воспроизводитель жизни, богиня плодородия, почитаемая на уровне Земли, Воды, в обрядовой культуре заняла центральное место. Она и участница, и героиня, и исполнительница. Невесту готовят, наряжают, заботятся о ней как о божестве: она ведет себя и как богиня, и как жертва. Почти все действа в обрядах производятся женщинами. Магизм женщины как созидающей силы инсценируется в нормах обращения ее
к Воде (хождение к источнику, умилостивление, поклоны животворящей стихии воды), к Земле (поклоны, прощание с девичеством в поле, в лесу), в ритуальных хождениях, прощаниях со всем родовым коллективом (происходили обязательные одаривания невесты благословлённым подарком)», – пишет автор.

В наши дни башкирская свадьба сохранила тот неповторимый колорит старинных традиций, который делает ее удивительным, ярким и необыкновенным событием. Молодые пары, особенно в деревнях, по-прежнему соблюдают обычаи и передают их из поколения в поколение. Даже в городах, где проживает башкирское население, прикладывается немало усилий по сохранению народных традиций.

В частности, по всей республике проводятся региональные, районные, городские фестивали народного творчества башкир и других народов, которые здесь проживают. Например, фестиваль «Бердэмлек» («Содружество»), объединяющий представителей всех национальностей, проживающих на территории Башкирии.

Большая работа по сохранению национальных традиций и обрядов также проводится в рамках Республиканского фестиваля-конкурса старинных национальных свадебных обрядов «Играли свадьбу в старину», проводимого на Грант Главы Республики Башкортостан.

Пару лет назад молодожены Фатима Янбаева и Талгат Юнусов организовали в Уфе очень красивую свадебную церемонию в башкирском национальном стиле. По версии журнала «Woman’Day», эта церемония бракосочетания была признана «Свадьбой года в Башкортостане».

«Я никогда не мечтала о какой-то особенной свадьбе, все получилось само собой. А началось с того, что по старинной традиции жених должен подарить своей будущей супруге подарок, какой она пожелает. На тот момент я мечтала о традиционном национальном башкирском костюме, не сценическом, а именно аутентичном, таком, который носили наши предки», – поделилась Фатима.

За костюмом молодожены обратились к Ильдару Гатауллину, который известен тем, что впервые в мире воссоздал древний башкирский национальный костюм на 3D-принтере. Он и подал жениху и невесте идею о национальной свадьбе, отметив, что это будет первая такая свадьба за последние сто лет.

Само торжество, по словам Фатимы, прошло на открытом воздухе, где все было оформлено в национальном духе, вплоть до угощений. Также молодожены полностью отказались от алкоголя на празднике.

«К процессу подготовки торжества мы подошли со всей серьезностью, продумывали каждую деталь, чтобы всё смотрелось красиво и органично. Решили привлечь к этому гостей и родственников, которые также должны были присутствовать на церемонии в национальных нарядах. Наши близкие восприняли идею на ура и очень помогли с организацией свадьбы, – рассказала Фатима Янбаева. – Мы понимали, что делаем это не только для себя, поэтому пригласили на свадьбу очень много фотографов и видеографов. Как специалисты по продвижению в интернете, мы смогли распространить эти снимки и видео. Поэтому считаем свою миссию выполненной: мы пробудили интерес к башкирской традиционной свадьбе. Наш опыт показал, что современной молодежи это интересно».

О том, что все больше людей в Башкирии проявляют интерес к национальным традициям, говорит появление на рынке еvent-услуг компаний, специализирующихся на проведении торжеств по всем канонам башкирской культуры.

Свадебные обряды в искусстве и литературе

Свадебные обряды, плотно вошедшие в быт башкирского народа, в первую очередь нашли отражение в фольклоре, в том числе в эпических произведениях «Алдар и Зухра», «Заятуляк и Хыухылу», «Кузыйкурпяс и Маянхылу» и др.

Классическим образцом воспевания брачной пары является эпос башкир «Урал-батыр», считает журналист и исследователь башкирского фольклора Салимьян Бадретдинов. «Свадебные обряды башкир, являясь уникальной формой проявления исторически сложившейся этнической культуры, воспринимаются современными исследователями также в качестве содержательного и поучительного фольклорно-поэтического наследия народа», – пишет он в одной из своих статей, опубликованных в журнале «Ватандаш».

Эстетику башкирских свадебных обрядов мы также видим в произведениях Джалиля Киекбаева («Родные и знакомые»), Хадии Давлетшиной («Айбика»), Кирея Мэргэна, в поэзии Мустая Карима.

Особенно в этом ряду выделяется мелодрама Мухаметши Бурангулова «Башҡорт туйы» («Башкирская свадьба»), написанная в 1926 году. Это произведение башкирского драматурга дает возможность прикоснуться к истории, показать свадебные обряды, послушать народные песни.

Впервые пьеса была поставлена в 1928 году Башкирским театром драмы (режиссер Валиулла Муртазин-Иманский). Новая постановка «Башкирской свадьбы» была представлена в 1990 году в БАТД им. М. Гафури (режиссер Рифкат Исрафилов). В 1988 году на сцене Сибайского театра драмы осуществили постановку мелодрамы к 100-летию со дня рождения автора (режиссер Лек Валеев). В 1991 году в ГТРК «Башкортостан» сняли одноименный телефильм (режиссер Раис Исмагилов).

Весной 2019 года в Национальном молодежном театре имени Мустая Карима была представлена новая версия истории любви Юлдыбая и Гульзифы. Теперь сватовство, борьба на поясах, выкуп невесты, обмен подарками, плач невесты при отъезде в дом мужа, поход невесты с коромыслом за водой, питье кумыса — эти и другие башкирские обряды можно снова увидеть на сцене.

  • НМТ им М. Карима и из личного архива Фатимы Янбаевой

ГТРК Башкортостана и из личного архива Фатимы Янбаевой

  • Аглиуллина А.М., автор-составитель, 2019
Источник

М.АҠМУЛЛА
ИС. БАШҠОРТ ДӘҮЛӘТ ПЕДАГОГИЯ УНИВЕРСИТЕТЫ

БАШҠОРТ
ФИЛОЛОГИЯҺЫ ФАКУЛЬТЕТЫ

Мәктәп
сәхнәһе өсөн башҡорт халыҡ йола байрамдары, сценарийҙар

Өфө
2010

Төҙөнө
– һатлыҡова Әлфиә

Мәктәп
сәхнәһе өсөн башҡорт халыҡ йола байрамдары, сценарийҙар

Өфө
2010

Баш
һүҙ

Хөрмәтле
китап уҡыусылар! Башҡортостан борон-борондан ил данын һаҡлаусы ал бирмәҫ
батырҙар, ил рухын яҡлаусы йырсы сәсәндәр, аҡһаҡалдар, ил инәләре менән дан
тотҡан. Үткәндәр менән ғорурланып, күкрәк ҡағып ҡына йәшәү етмәй, ә
ата-бабаларыбыҙҙан ҡалған изге мираҫты тарҡатмай, быуындар ағышында үҫтереү
зарур. Тарихҡа һөйөү уятыу, рухи яҡтан бай шәхес тәрбиәләү өсөн был төп шарт. Ә
инде яңы тамырҙарҙы үҫтереү мәктәп тормошонан башлана. Шуға күрә лә, мәктәп
сәхнәһе өсөн эшләнгән был йола йыйынтығында халҡыбыҙ тарихында һаҡланып ҡалған,
бәлки, онотола барған матур йолалар, көйлө һамаҡтар, төрлө фольклор үрнәктәре
урын алды. Мәктәп сәхнәләре йыш ҡына сценарийҙарға, йола байрамдарына ҡытлыҡ
кисергәнен үҙ тәжрибәмдән белә күрә, мәктәп уҡыусыларына һәм уҡытыусыларға
тәҡдим ителгән китапсыҡ, байрамдарға әҙерләнгәндә, ҙур ярҙамсы булыр тип
ышанам. Халыҡ ижадын үҫтереү, яратыу  һәр кемдә булырға тейеш.

Килен төшөрөү йолаһынан күренеш

Тирмә
алды. Халыҡ күп. Бала-саға ағас ат менеп сабышып йөрөй, ҡыҙ-ҡырҡын бер ергә
төйнәлеп нимәлер серләшә, килендәр алъяпҡыс быуып тирмә алдында бөтөрөнөп
йөрөй, ир-ат сабыр ғына гәп һата, ололар үҙ дәрәжәһен һаҡлап уртала баҫҡан.
Килен килгәнен күреп шаулашалар, бала-саға тирмә алдынараҡ алға сығып баҫа, ҡул
төртөп “Ана!!!” тип күрһәтәләр. Киленде оҙата килеүселәр арбанан төшәләр, ә
килен төшмәй. Шул саҡ, “киленгә таянсыҡ кәрәк!” тиҙәр. Аяҡ аҫтына аҡ кейеҙ
менән мендәр һалалар. Килен төшә. Уның төшкән сағында һамаҡлап әйтәләр:

Ҡырын
төштө — ҡырын килер,

Тура
төштө – тура килен.

Етеҙ
төштө – етеҙ килен,

Текә
төштө – текә килен.

Уңған
аяҡ – уң аяҡ,

Уң
аяҡтан төш килен,

Тояҡтарың
еңел булһын,

Таштай,
ҡомдай бат килен!

Ҡәйнә
кеше килене менән күрешә, кәсә менән аҡ бирә. Һамаҡлап әйтә:

Әйҙә
матур киленсәк,

Булма
улай оялсаҡ.

Әсәңдә
һин ҡолонсаҡ,

Ҡәйнәңдә
һин уйынсаҡ.

Бер
ҡулың балда булһын,

Бер
ҡулың майҙа булһын,

Көлдөксәң
тулы көл булһын,

Ҡаҙаның
тулы аш булһын.

Килендең
яуабы:

Һүҙем
балдай татлы,

Йөҙөм
айҙай яҡты булыр, әсәкәй!..

Һыуҙағы
т аштай батырмын,

Аҡыллы
ул һәм ҡыҙҙар табырмын.

Халыҡ:

—
Һай, афарин, телсән бала!

—
Эйе, телсән дә, эшсән дә булғанға оҡшай!..

—
Әйҙә, әйҙә матур киленсәк, һыр бирмә, ҡәйнәңдең дә һүҙен бүлмә!.. — тигән
теләктәр яуа.

Килендең
яурынына аҡ шәл һалалар, төрлө теләктәр әйтәләр.

Ҡәйнә
ҡунаҡтарға ҡарап көйләп әйтә:

—                    
Ҡунаҡтар ҡайҙан килгәндәр?

Ҡара
итек кейгәндәр.

Уйнар
өсөн килгәндәр,

Һынар
өсөн килгәндәр.

Әйҙәгеҙ,
түрҙән уҙығыҙ,

Киленебеҙҙе
күрегеҙ.

Бары
менән ҡунаҡ булып,

Риза
булып китегеҙ!.. – тип тирмәгә саҡыра.

Башҡорттарҙа бала ҡаршылау

“Алтындан
баһалы,

ожмах
ниғмәттәренән ҡәҙерле

булған
нәмә – тәрбиәле балалар”.

(Ризаитдин бин Фәхретдин).

Сәхнә
матур итеп биҙәлгән. Тирмә ауыҙы сәхнәгә күренеп тора. Йорт алдында 7 – 9
йәштәр тирәһендәге ике малай уйнап йөрөй. Шула саҡ тирмә ишегенән кендек инәй
күренә:

—                    
Йә, бәрәкәтулла! Донъяға сабый тыуҙы!
Бөгөн ырыу йән бер батырға артты!…— ти ул ҡулдарын күккә һоноп. Шул саҡ
уның янына малайҙар йүгереп килә:

1-се
малай: — Ни тиһең, әбекәй?

2-се
малай: — Кем, кем?..

—                    
Барығыҙ, атағыҙға һөйөнсөләгеҙ. Атай,
тағы ла бер улың бар тип әйтегеҙ! Һуҙылмағыҙ! Атағыҙ ҙа бында килһен! – ти
ҙә кендек инәй тирмә эсенә инеп юғала. Ике малай йән-фарман сабышып, таяҡ
аттарын менеп, сәхнәнең бер яҡ ситендә һалабаш үреп ултырған ир янына киләләр.
1-се малай:

—                    
Атай, атай, һөйөнсө! Һөйөнсөгә ни
бирерһең?

Атай:

—                    
Һөйөнсөһөнә икегеҙгә лә  өр-яңынан
күлдәк! – ти.

1-се
малай:

—                    
Атай, атай, беҙҙең ҡустыбыҙ бар!

2-се
малай:

—                    
Атай, әсәй малай алып ҡайтты!

Атай:

—                    
Һай,
уландарым, яҡшы хәбәрегеҙ өсөн рәхмәт! Кендек инәй сыҡтымы? Ни тине, мине
саҡыртманымы?

1-се
малай:

—                    
Эйе,
ул һине лә саҡырҙы!

2-се
малай:

—                    
Ярай,
атай, беҙ уйнарға киттек! – ти ҙә ағас атында сабып сығып китә. Икенсе малай
ҙа китергә ашыға. Атай кеше улдарының артынан:

—                    
Сафа
олатағыҙҙы, Бибиәсмә өләсәгеҙҙе, ике күршене, Нур мулланы саҡырығыҙ, балалар!
Бәпәй сәйенә килһендәр! – тип ҡысҡырып ҡала.

Шул
саҡ тирмә ишегенән ҡулына йүргәккә уралған сабыйҙы тотҡан кендек инәй сыға.
Тирмә алдында йыйылып өлгөргән халыҡ алдында ул былай тип һамаҡлай:

—                    
Балаһы
бар – маҙаһы бар,

Бер
уҫлаптай улы бар.

Йылтыр-йылтыр
күҙе бар,

Әҙәм
төҫлө һыны бар.

Тфү,
тфү, тфү, буш икән,

Маҡтар
ере юҡ икән!

Толомдары
ялтырап,

Ирендәре
ҡалтырап,

Утыҙ
икән балаһы,

Бала
түгел, бәләһе…

Атай
кеше:

—                    
Балам
балам, бал ғынам,

Балдан
татлы ул ғынам! – тип үрелеп ҡарай.

Кендек
инәй:

—                    
Йә,
Арыҫлан улым, үҙеңдәй батыр, ҡалҡандай ҡалҡыр улың бар. Һөйөнсөгә ни бирерһең?

Атай
кеше:

—                    
Бындай
батыр улан өсөн һиңә бер ни йәл түгел! Көтөүемдән үҙеңә оҡшаған бер һарыҡты
бәрәсе менән алып ҡайтырһың! – ти.

Кендек
инәй:

—                    
Рәхмәт,
Арыҫлан улым! Ризалаттың! Уландарың изгелеген күрергә насип итһен!

Сабыйҙы
атаһына бирә. Ҡурай моңо көсәйә. Халыҡ тына. Атай балаһына ҡарап әҫәрләнеп
һөйләй:

—                    
Илдә
бер батыр булһын,

Дошман
дер ҡурҡыр булһын,

Ярышта
ал бирмәҫ бул,

Яуҙа
тоғро юлдаш бул!

Аҡһаҡал:

—                    
Тәүфиҡлы
бала булһын,

Иманлы
бала булһын.

Илдең
данын һаҡлаһын,

Илдең
ҡанын яҡлаһын!

Мулла:

—                    
Ата-инәңә
шәфҡәтле бул,

Олоға
кесе бул,

Кесегә
оло бул.

Иман
әйтеп, намаҙ ҡыл,

Яҙыҡ
эштән ҡырын бул!

Кендек
инәй:

—                    
Бәхетле,
тәүфиҡлы бул,

Татлы
телле бул.

Таштай
ныҡ бул,

Бүрәнәләй
бүкән бул!

Оло
һүҙен тыңлар бул,

Атаң,
әсәң, мине бел,

Хөрмәтлә
һин илеңде,

Хөрмәтлә
һин телеңде,

Хөрмәтләрҙәр
үҙеңде! – тип сабыйға май менән бал ҡаптыра.

—                    
Хәҙер,
әйҙәгеҙ, бәпәй тыуыу ҡыуанысынан байрам табынына рәхим итегеҙ! Өлгөр хужалар
ҡымыҙын да бешкән, ҡаҙан аҫып итен бешергән! Түрҙән уҙығыҙ! – тип халыҡты
тирмә янына саҡыра.

Исем туйы

Сәхнә
башҡорт йорто һымаҡ матур итеп биҙәлгән. Һәндерәлә бер төркөм кескәй ҡыҙҙар һәм
кендек инәһе ултыра. Талғын ғына ҡурай көйө ағыла. Кендек инәй:

—                    
Бына,
балалар, бәпәйҙең ҡырҡы ла тиҙҙән сыға, алла бирһә, мулла саҡыртып, аҙан
әйттереп, исем дә ҡуштырырбыҙ. Шулай булғас, ҡыҙҙар, әйҙәгеҙ әле, исем һайлайыҡ
бәпесебеҙгә.

1-се
ҡыҙ. Әйҙәгеҙ,
Зәйнәп тип ҡушайыҡ. Зәйнәп – ғәрәп исеме, таҙа тигәнде аңлата.

“Зәйнәп”
йырын йырлайҙар:

Зәйнәп
килгән өйөмә,

Зәйнәп
килгән өйөмә.

Зыңҡылдатып
бейергә,

Зыңҡылдатып
бейергә.

2-се
ҡыҙ.
Әйҙәгеҙ, Мөғлифә тип атайыҡ. Был исем фарсы теленән алынған, ризыҡ биреүсене
аңлата.

Сылтырап
аҡҡан шишмәләрҙән,

Мөғлифәкәй
һыу ала.

Ударница,
комсомолка,

Һәр
эштә алда бара.

3-сө
ҡыҙ.
Хәтирә исеме лә бигеркә матур бит, ҡыҙҙар! Хәтирә – ғәрәпсә иҫтәлек
тигәнде аңлата.

Ҡыҙҙар. Эйе шул, беҙҙең “Хәтирә”
исемле яратҡан йырыбыҙ ҙа бар бит!

Ҡапҡа
төбөндә тораһың,

Ҡапҡа
төбөндә тораһың,

Кем
өсөн өҙөләһең, Хәтирәм,

Кем
өсөн өҙөләһең, Хәтирәм!

4-се
ҡыҙ. Мәҙинә
исеме лә бигерәк матур. Ул изге ҡала исеме. Минең ҡыҙым булһа, шул
исемде ҡушасаҡмын!

“Мәҙинә”
йырын йырлайҙар:

Ҡулъяулығым
икәү ине,

Береһе
аҡты һыуҙарға.

Мәҙинәм,
гөлкәйем,

Береһе
аҡты һыуҙарға, бәғеркәйем.

5-се
ҡыҙ. Юҡ,
юҡ, әхирәттәр! Заһира исеме ифрат матур бит! Ул ғәрәпсә нур сәсеүсе, бик
матур тигәнде аңлата.

“Заһира”
йыры башҡарыла.

Зәңгәр
күлдәктәр килешә,

Һаҙҙа
бесән сапҡанда.

Һеҙ,
дуҫтарым, иҫемә төшә,

Һыҙылып
таңдар атҡанда.

Ал-зар,
Заһира,

Гөл-зар,
Заһира.

Дошман
бит ул ҡара йөрәк,

Һөйгәнеңдән
айыра.

6-сы
ҡыҙ.
Дуҫтар, мин бик матур исем беләм! Ул – Шәһүрә! Был исем ғәрәп телендә ҡәҙерҙе
белгән, танылған тигәнде аңлата.

“Шәһүрә”
йыры башҡарыла.

Аҡлы
ғына күҙле күк күгәрсен,

Шәһүрә
– аҫыл ҡыҙ бала.

Күләгәгә
төшкән, көн теймәй,

Бәйләнмәгән
аҫау ҡолон кеүек,

Шәһүрә
– аҫыл ҡыҙ бала.

Ҡайҙа
ғына үҫтең күҙ теймәй.

Шул
саҡ шаршау артынан сабый илаған тауыш ишетелә. Кендек инәһе бәпәйҙе ҡулына ала.

Кендек
инәй.
Әлли-бәлли бәпкәһе,

                        Ҡайҙа
киткән әнкәһе?

                        Тау
буйына еләккә,

                        Бәпесемә
бүләккә!

                        Әлли-бәлли
итәр ул,

                        Өфөләргә
китәр ул.

                        Өфөләрҙән
ҡайтҡансы,

                        Табиб
булып етәр ул!

—                    
Бына
бөгөн һиңә, бәпес, исем ҡушабыҙ! Аллаға шөкөр, ҡырҡ көн имен-аман үтеп тә
китте. Хәҙер ҡунаҡтар килеп етер.

Бер
нисә әбей, мулла килеп инәләр.

Кендек
инәй.
Әйҙүк, әйҙүк, түрҙән уҙығыҙ! Маҡтап ҡына йөрөйһөгөҙ! Аш-һыу әҙер, көтәбеҙ
үҙегеҙҙе!

Ҡыҙҙар
ҡунаҡтарҙың ҡулдарын сайҙыра, таҫтамал тоттора.

Әбейҙәрҙең
һәр береһе күрешеп сығалар. Ултыралар. Өләсәй кеше уларға кендек ебе бирә. Ул,
аяҡланып, осо төйөлгән була. Еп әбейҙәрҙең уң яҡ тубығына һалына.

1-се
әбей.
Оҙон ғүмерле булһын!

2-се
әбей.
Тиҙерәк атлап китһен!

3-сө
әбей.
Ата-әсәһенә изгелекле, илгә – игелекле булһын!

4-се
әбей.
Тәүфиҡлы, бәхетле булһын!

Әбейҙәр
доға ҡылалар.

Мулла. Ата-инәңә шәфҡәтле бул,

                        Олоға
кесе бул,

                        Кесегә
оло бул,

                        Уң
ҡолағыңа – аҙан,

                        Һул
ҡолағыңа исем.

                        Гөлназ
атлы булырһың!

Баланың
әсәһе (бәпесен
ҡулына ала, һөйә).

Һәтес,
һәтес, һәтес тә,

Бигерәк
матур бәпес тә.

Кем
ҡарамай, кем һоҡланмай,

Бындай
матур бәпескә!

Күмәкләшеп
сәй эсәләр.

Башҡорттарҙа бала һатып алыу йолаһы

Сәхнә
ауыл урамына оҡшатып биҙәлгән. Бала тыуған йорт тәҙрәһе күренеп тора. Кендек
инәһе ҡулына ҡырҡ ямауға уралған бәпесте тотҡан, һамаҡлап өйҙән-өйгә атлай:

—                    
Ергә
һалдым – ер алмай,

Күккә
сөйҙөм – ҡош алмай.

Эткәһалдым
– эт алмай,

Бала
һатам, кем ала,

Бала
һатам, кем ала?

Алдан
әҙерләп ҡуйылған асылмалы тәҙрә асыла, унан атай булып кейенгән малай ҡарай:

—                    
Мин
алам. Күпме тора? Бер баш ҡолонло бейә бирәм, һатырһыңмы?

Кендек
инәй:

—                    
Һатам.

Бала
һатам, кем ала?

Ергә
һалдым – ер алмай,

Күккә
сөйҙөм – ҡош алмай.

Эткәһалдым
– эт алмай,

Бала
һатам, кем ала,

Бала
һатам, кем ала?

Атай
кеше:

—                    
Бала
һатһаң, мин алам.

Нимәһе менән
һатаң?

Кендек
инәй:

—                    
Ғүмере
менән һатам,

Бәхете менән
һатам.

Атай
кеше:

—                    
Нимәһе
менән һатаң?

Кендек
инәй:

—                    
Ғүмере
менән һатам,

Бәхете
менән һатам.

Атай кеше:

—                    
Нимәһе
менән һатаң?

Кендек
инәй:

—                    
Ғүмере
менән һатам,

Тәүфиғы менән
һатам.

Атай
кеше:

—                    
Бала
һатһаң, миңә һат,

Ғүмере
менән бергә һат,

Бәхете
менән бергә һат,

Һибәһенә
тун бирәм,

Уға
ҡушып мал бирәм.

Атай
кеше тәҙрәнән баланы ала. Сәхнәгә бар ҡатнашыусылар сығып балаға теләктәр
әйтәләр:

—                    
Оҙон
ғүмерле булһын!

—                    
Тиҙерәк
атлап китһен!

—                    
Бәхетле
булһын! Ата-инәһенә шәфҡәтле, илгә мәрхәмәтле булһын!

—                    
Амин!

Башҡорттарҙа ҡунаҡ ҡаршылау йолаһы

Уртала
тирмә, эсе боронғоса биҙәлгән. Тирмә янында халыҡ ҡайнаша. Улар ҡунаҡ ҡаршы
алыу ығы-зығыһы менән мәшғүл Бер яҡ ситтәрәк ҡурайсылар ҡурайҙа уйнай. Ҡунаҡтар
килгәне күренә. Тирмә алдында Аҡһаҡал тора. Ҡулында һырлы таяҡ. Уның ике яғына
һөңгөләрен тотоп, яу кейемендә ике егет — һаҡсылар баҫҡан. Ҡунаҡтар килеп етеү
менән Аҡһаҡал, ололап, һүҙ башлай, ҡурай моңо уның һүҙҙәрен оҙатып бара:

Түңгәүерҙәр,
түңәрәп

Бер
ҡор булып килегеҙ!

Тимер
Ҡотло бейебеҙ,

Ҡанбабабыҙ,
тийегеҙ!

Илебеҙ,
ни, белегеҙ,

Ҡотло
ил ул, тийегеҙ!

Ундай
илдәр һирәктер,

Ил,
тип, ир-ат, беләк төр!

Ир-ат
илгә кәрәктер –

Ир-ат
– илгә терәктер!

Илгә
инһәң, белеп кер,

Шуны
затыңа еткер:

Ҡошобоҙ
булыр һайыҫҡан,

Ораныбыҙ
бит – “Табан!”

Шуны
әйтәм артабан:

Ярымтыҡ
булып тамғаң,

Тамғабыҙ
беҙгә таман!

“Табан!”,
“Табан!”, “Табан!” (бөтәһе күмәкләп көр тауыш менән оранын әйтә)

Килең,
барың, биртабан!

Килде
берләшер дәүер!

Оран
һала Түңгәүер.

Оран
һалһа Түңгәүер,

Йөрәктән
яҙа ғәүер!

Һай,
хөрмәтле ҡунаҡтар, әйҙүк, әйҙүк, беҙҙең ҡорға рәхим итегеҙ! – тип һүҙен
бөтөрә Аҡһаҡал. Аранан милли кейемдәге йәш егет алға сыға:

—                    
Беҙҙең йоланан да ситтә ҡалмағыҙ! Һәр
һабантуй йәме – ҡолғаларға яулыҡ бәйләү. Әйҙәгеҙ, һабан туйына изге теләктәрҙе
йәлләмәйек!

Тирмә
алдында алдан әҙерләп ҡуйылған ике ҡолғаға яулыҡ бәйләү.
Шул саҡ һәр бәйләп бөткән ҡунаҡтар янына милли кейемдәге ике ҡыҙ килеп,
береһе сәк-сәк, икенсеһе ҡымыҙ  ауыҙ иттерә:

—
Бына ҡымыҙынан ауыҙ итегеҙ! Күпереп бешкән сәк-сәге!..

—
Ниндәй байрам йыр-моңһоҙ үтһен? Әйҙә, башла йырыңды, мах бирмәйек!- тип
берәү аранан йырсыны күтәрмәләй.

-Булдырабыҙ
уны! – ти йырсы һәм “Дүңгәүер” йыры башҡарыла:

Бәләкәй
генә турысай юл башлай,

Эйәрҙәге
егет йыр башлай.

Ҡайҙа
ғына бармай, ниҙәр күрмәй,

Беҙҙең
генә гәзиз был башҡай. (йырсыны ҡурай моңо оҙатып бара)

Халыҡ
йырсыны данлай:

-Һай,
тынының оҙонлоғо, күкрәктәренең киңлеге!..Афарин!

Ҡымыҙынан
ауыҙ иткән кешеләр:

-Һай,
ҡымыҙы ла ҡымыҙы!..

Аҡһаҡал
барыһын да тирмәгә саҡыра:

-Ә
хәҙер, әйҙәгеҙ, тирмәгә рәхим итегеҙ! Төклө аяғығыҙ менән! табын әҙер!

Ике
һаҡсы һөңгөләре менән ситкә китеп юлды аса. Ҡунаҡтар тирмәгә уҙа.

Мәңге йәшәр еребеҙ!..

Тирмә
алды. Халыҡ йыйылған. Моңһоу ҡурай моңо талғын ғына уйнай. Уртала Урал батыр
ята. Уны уландары уратып алған. Аҡһаҡал  батырға мөгөҙ һона(эсендә эсемлек):

—                    
Батыр, бына, таптыҡ, һиңә тип алып
килдек, тереһыу был! Ауыҙ итсе, мәңгелек үлмәҫ, тере йән булып беҙҙең менән
йәшәсе!

Урал
батыр мөгөҙҙө ҡулына ала, урынынан тороп ултыра, яйлап тороп баҫа, ҡулдарын ҡаш
өҫтөнә ҡуйып, алыҫтарға төбәлгәндәй итә, халыҡҡа ҡарап:

—                    
Ниндәй матур был донъя!!!  Күпме халыҡ
йыйылған… Һәр береһе үҙенсә шатлана, мәңгелекте йәшәтә!.. Мин – бер кеше, ә һеҙ
– тотош халыҡ! Әйҙә ошо матурлыҡ йәшәһен, үлемһеҙ булһын, халҡым мәңгелек
булһын!..

Тау
буйҙары йәшәрһен,

Мәңге
үлмәҫ төҫ алһын,

Ҡошо
һайрап маҡтаған,

Халҡы
йырлап хуплаған,

Ерҙән
ҡасҡан дошмандар,

Бар
күреп һоҡланған,

Ил
һөйөргә ил булып,

Ер
һөйөргә бағ булып,

Дошман
күҙен ҡыҙҙырып

Балҡып
торған ер булһын!

 —
тип йәншишмәне йән-яғына һибә. Шул ваҡытта Үлем батырҙың боғаҙынан ала. Ул
әкрен генә ергә ауа. Шул саҡ шомло, хафалы  көй уйнай, халыҡ араһында шаулашып
алалар:

—
Был ни ғәләмәт!?…

—
Батыр, ни эшләүең был?

—
Аһ, аһ, беҙҙең өсөн һинең тере булыуың кәрәк!!!

—
Атай!..

Артабан
диктор сәхнә артында шиғыр юлдарын уҡый:

Урал
батыр үлгән һуң,

Халыҡ
ултырып барыһы

Башын
түбән эйгән, ти,

Күктән
йондоҙ атылып, һомайға оран биргән, ти…

Ошо
ваҡыт халыҡ араһынан аҡ кейемдә Һомай атылып сыға, ерҙә ятҡан Урал батырға
килеп ҡаплана, бит осонан үбеп ала, көйләп, әрнеп һүҙен әйтә:

—                    
Ай, Уралым, Уралым,

Йәнеңә
килеп етмәнем,

Аҙаҡ
һүҙең ишетеп,

Күңелемде
баҫманым.

Инде
хәҙер ни эшләйем?

Ни
әйтергә белмәйем.

Ҡыҙ
булып кемгә ҡарайым?

Һомай
исемем ҡалһа ла,

Кешеләр
ҡош тиһә лә,

Ҡош
тунымды һалмайым,

Ситтәр
күҙен алырлыҡ

Ҡабат
һылыу бумайым…

Һиндәй
батыр таба алмам,

Батырға
әсә була алмам.

Илең,
батырым, йәшәр,

Ерең,
батырым, йәшәр.

Өс
улыңдан таралып,

Ерең-һыуың
йәшәрер…

Һомай
Уралға ҡарап онотолоп ҡарай, алғы планға — аталарының аяҡ осона — Уралдың өс
улы – Яйыҡ, Иҙел,Нөгөш сығып баҫа. Теҙелешеп торалар, ҡында ҡылыс, башта ҡамсат
бүрек, ҡараштар ғорур, халыҡҡа төбәлгән. Башта оло улы Яйыҡ башлай (ошо ваҡытта
һыйырҙар мөңрәгән, аттар сабышҡан, кешнәгән тауыштар ишетелә):

Яйыҡ:
Батырҙан тыуған ир батыр,

Аптырауҙы
ҡалырмы?

Илен,
халҡын уйламайса,

Бот
күтәреп ятырмы?

Иҙел:
Атам үҙе үлһә лә,

Ҡылысы
ҡалды ҡулында.

Буҙаты
ҡалды янында.

Даны,
эше ҡалды

Халҡым
аңында!..

Нөгөш:
Урал – хазина иле,

Урал
– ризыҡтар иле.

Унда
йәшәй батырҙар

Һәм
дә гүзәл матурҙар.

Һомай
алғараҡ сығып (көйләп) әйтә:

Урал
батыр васыятын

Әйтәмен
һеҙгә, халҡым!

Яҡшылыҡ
буһын атығыҙ,

Кеше
буһын затығыҙ,

Бөтәһе
бергә әйтә:

Яманға
юл ҡуймағыҙ,

Яҡшынан
баш тартмағыҙ!

Ҡунаҡ килә…

Сәхнәлә
тирмә. Эргәләге ҡайын ағасында сәңгелдәк аҫылған, батман, көбөләр ҡуйылған,
ситәндән ҡойма.  Ҡурай моңо яңғырай, өләсәй тирмә янында самауыр менән булаша.
Ике ҡыҙыҡай сәңгелдәк йырын йырлап, уны бәүетәләр. Өс малай балыҡ ҡаптыра.

Ат
тояҡтары тауышы ишетелә, кешеләр шау-гөр киләләр. Пар аттарҙа милли кейемдә
башҡорт батырҙары килеп төшә. Өләсәй уларҙы:

-Ҡайһы
яҡтарҙан килдегеҙ, балалар? Ҡайһы йылға һыуын һыулайһығыҙ? – тип ҡаршылай.

1-се
ҡунаҡ: Мин Бөрйән ырыуынан килдем. Беҙҙең
тамғабыҙ – яғалбай, ҡошобоҙ – көсөгән, ағасыбыҙ – имән, ораныбыҙ – аҡ туған.

2-се
ҡунаҡ: Мин – ҡатай башҡорто. Беҙҙең тамғабыҙ –
айбалта, ҡошобоҙ – ҡауҙы, ағасыбыҙ – артыш, ораныбыҙ – талаҡ.

3-сө
ҡунаҡ: Ә мин – ҡыпсаҡ ырыуы башҡорто. Беҙҙең
тамғабыҙ – даға, ҡошобоҙ – бөркөт, ағасыбыҙ – ҡарама, ораныбыҙ – туҡсаба.

4-се
ҡунаҡ: Ә мин – мең ырыуы вәкиле. Беҙҙең тамға
– ҡош ҡабырғаһы, ҡошобоҙ – ҡарсыға, ағасыбыҙ – ҡайын, ораныбыҙ – алас.

5-се
ҡунаҡ: Табын башҡорто булам. Тамғабыҙ –
һепертке, ҡошобоҙ – ҡарағош, ағТамғабыҙ – һепертке, ҡошобоҙ – ҡарағош, ағасыбыҙ
– ҡарағас, ораныбыҙ – салауат.

6-сы
ҡунаҡ: Ә мин – тамъян ырыуы башҡорто. Ырғаҡ –
беҙҙең тамға, ҡошобоҙ – ҡарға, ағасыбыҙ – тирәк, ораныбыҙ – тутыя.

7-се
ҡунаҡ: Мин үҫәргән ырыуынан. Тамғам –
ҡойошҡан, ҡошом – торна, ағасым – миләш, ораным – мөйтән.

Өләсәй:

—                    
Һай, алыҫтарҙан килгәнһегеҙ икән!
Сарсағанһығыҙҙыр, талсыҡҡанһығыҙҙыр! Ял итеп алығыҙ. Тирмәбеҙҙә урын етәрлек! Ә
мин ҡаҙанымды ҡуя торайым. Һеҙ, ана, йәш-елкенсәк менән күңел аса тороғоҙ, — тип
тирмә янына йүнәлә.

Егеттәр:

—                    
Булдырабыҙ уны! – янында торған
ҡурайсы егеткә ҡарап – Йә, әле, дуҫ, һыҙҙырт ҡурайыңда, күңелдәр елкенһен!

Ҡунаҡтар
ҡурайҙа дәртле көйҙәр уйнап ишеттерә.

Уларға
ҡаршы баҫып торған йәштәр үҙ-ара шаулашып ала:

—                    
Беҙ ҙә мах бирмәбеҙ! Әйҙә, шафиҡ, башла
яратҡан йырҙы!

Күмәкләшеп
йырлап ебәрәләр (ҡунаҡтар ҙа ҡушыла):

Һеҙ
ҙә килгәнһеҙ икән дә,

Беҙ
ҙә килгәнбеҙ икән,

Ҡунаҡтарҙы
ҡаршы алыу

Иң
матур йола икән!

Һай
илдәре, илдәре,

Илдәрендә
күлдәре.

Шул
илдәрҙә йырлай йәштәр,

Һандуғастай
телдәре! Һай!..

Өләсәй:

—                    
Һаа-ай, йәш күңел тигәне шул инде ул!
Бигерәк телсән, үткер балаларһығыҙ! Әйҙәгеҙ, табын әҙер, аш һыуына! – тип
әйҙүкләп тирмәгә саҡыра.

Источник

26 августа, 2012

Татарский свадебный обряд «Су юлы» («Путь к роднику»)

Описание:

Вода – источник жизни, хозяйка-хранительница очага. Молодой невесте показывали путь к роднику (к источнику воды). Это сопровождалось обрядовыми песнями, шутками. Обряд проводился для того, чтобы день свадьбы был незабываемым.

Место бытования ОНН: Российская Федерация, Оренбургская область, Шарлыкский р-н, с. Новомусино.

Формы жанровых направлений ОНН: Празднично-обрядовая культура , обряды, исполнительное искусство, песенное искусство.

ОНН зарегистрирован: ГБУК «ОМЦНТ», номер: ORN016

Полное название: Оренбургское областное государственное бюджетное учреждение культуры «Областной методический центр народного творчества».

Адрес: 460000 г. Оренбург, ул. Пролетарская, д.24.

Информация об ответственности относительно ОНН.

Лица, имеющие отношение к ОНН.

ФИО: Улумбекова Гульюзум Гайсовна.

Дата рождения — 27ноября 1949года.

Тип ответственности: Исследователь.

Место работы: Областной методический центр народного творчества.

Сведения об особенностях ОНН.

Принадлежность:

Этнокультурная принадлежность: татарская.

Ключевые слова: Свадебный обряд «Су юлы»; Оренбургская область, Шарлыкский р-н, с. Новомусино.

Техники исполнения ОНН:

Наименование: Исполнение свадебного обряда в сопровождении обрядовых песен.

Предметы, связанные с ОНН:

Костюм:

Наименование: наряд невесты: белый вышитый фартук, коромысло, украшенные ведра, вышитые белые носовые платочки.

Сведения об особенностях распространения и использования ОНН:

Средства выражения традиций:

Обрядовые действия, песни, пляски и другие элементы свадьбы жителей села Новомусино.

Описание свадебного обряда «Су юлы» («Путь к роднику»)

Наиболее распространенным видом свадьбы являлось бракосочетание по сватовству.

Первый период – предсвадебный (сватовство) – кыз сорату. Почетную миссию играл сват (яучы), эту роль выполняли старики или старушки, родственники или знакомые, люди, пользующиеся уважением. При согласии родителей невесты со стороны свата велись переговоры о выкупе и о порядке проведения свадьбы.

Если дело пойдет на лад, то сват должен получить знак согласия. Этим служили вышитое полотенце, белый вышитый платочек, для жениха пуховый шарф и вязаные пуховые перчатки. Второй период – бракосочетание (никах укыту). Это проводилось в доме невесты по мусульманскому обряду до свадьбы. Третий период — свадьба.

Жених со своими дружками увозил невесту на повозке, запряженной тройкой лошадей. Во время переезда невесты, дружки распевали специальные на этот случай песни «Килен каршылау».

Прежде чем зайти в дом мужа, невеста вставала на подушку, которую обычно клали ей под ноги. Порог дома невеста переступала правой ногой. Перед входом в дом жениха молодых угощают медом и маслом (бал-май). Это кушанье обязательно должен был отведать каждый из участников праздника. Этот обычай проводился с той целью, чтобы жизнь молодых была сладкой как мед и благополучной. После застолья на другой день молодой невесте показывали путь к воде (су юлы), к роднику или к колодцу. Она хранительница очага, а вода источник жизни. На другой день молодая хозяйка должна была и готовить и убирать. Дорогу ей показывали маленькие дети со стороны жениха. Она их должна была одаривать памятными подарками. Ими являлись вышитые белые платочки. У татар вышитые платочки это не только аккуратность, опрятность, но и символ любви, преданности.

Если молодая девушка подарила молодому человеку вышитый платочек, это говорит о том, что она призналась ему в любви.

Об этом очень хорошо написал М.Джалиль в стихотворении «Платочек».

Невесту до родника провожали песней, гармошкой. В песне поется о том, какая она красивая, трудолюбивая. В песне прославляется их брак.

Оборудование: белый вышитый фартук для невесты, коромысло и два

ведра, платочки. Этот обряд проводился везде, где жили татары. Особенно в деревнях. В селе Новомусино Шарлыкского р-на, Оренбургской области этот обряд проводится очень интересно и красочно. Все жители села выходят смотреть на молодую невесту. Желают молодым любви, благополучия. Именно здесь невеста как бы проходит первое испытание. Как она шагает с полными ведрами? Не расплескалась ли вода? Все это проходит в сопровождении музыки и обрядовых песен. В городе этот обряд мы проводим в комплексе «Национальная деревня» в Татарском подворье с целью сохранить обычаи, передавать их молодым, укреплять духовную связь поколений и эпох, показать культурную самобытность татарского народа. Для этого созданы все условия.

Су юлы күрсәтү

Килен булып төшкән көнне туй мәҗелесенә кадәр, я булмаса икенче көнне кыз көянтә-чиләк белән су алып кайтырга тиеш. Су – яшәү чыганагы. Яшҗ килен – учак хуҗабикәсе. Килен башка авылдан төшсә дә, үз авылыннан булса да, беренче мәртәбә суга үзен генә җибәрмәгәннәр. Йола буенча аны егетнең кыз туганнары озаткан. Килен аларга үзенең бүләкләрен – чиккән кулъяулыклар өләшкән. Бу йола татарлар яшәгән hәр төбәктә дә үткәрелгән.

Ак алъяпкыч таккан килен көянтәгә чиләкләр асып, яшь кияү белән парлап баралар. Аларны туйда катнашучылар гармуннар, җырлар белән озата баралар.

Яшь киленгә су юлын

Күрсәтү изге бурыч,

Туры, дөрес юлдан гына,

Килен, йөрергә тырыш.

hәр көн саен таң яктысы

Сирпеп битеңне үбәр,

Син барасы су юлына

Зөhрә йолдыз нур сибәр.

Ай бизәкле чиләкләрең

Таң суында йөзсеннәр,

Сандугачлар, сайрый-сайрый,

“Уңган килен!”- дисеннәр.

Мөлдерәмә тулы булса

hәрвакытта чиләгең,

Зур бәхеткә ирешерсең,

Кабул булыр теләгең.

Килен чишмә суын чиләкләренә тутырып алганнан соң, чишмәгә көмеш (ак төстәге) акча ташлый.

Шулай ук суга баручылар “Сания апа” җырын да җырлыйлар, киленнең исемен кушып.

Сания апа суга бара

Җем-җем итә чиләге,

Чиләгенә караганда

Үзе кура җиләге.

Сания апа, чиләгеңнең

Сулары түгелмәсен.

Кеше сүзләренә карап,

Күңелең сүрелмәсен.

Суны өйгә алып кайтып җиткергәч, суны беренче булып кияүнең әти-әниләре татып карый, аннан кияү үзе hәм калган кунаклар. Кайбер очракларда суны сатырга да була. Су эчкән кеше яшьләргә үзенең теләкләрен тели. Шул ук вакытта туй мәҗелесенә, килен төшерүгә багышланган йола җырлары да башкарыла.

Атларыбыз, атларыбыз,

Канатлы чакларыбыз,

Безнең дә бер булыр икән

Киленле чакларыбыз.

Китмәскә килерең булсын,

Йөзең гел көләч булсын,

Табыныңда hәрвакытта

Бал да май, күмәч булсын.

Әй, ай батсын, ай батсын,

Кызарып таңнар атсын,

Тулган айдай киленне

Туганнарыгыз яратсын.

Килен төшүгә бәйләнешле әлеге йола, әлбәттә, яшьләрнең никахларын ныгыту, киләчәк тормышларын бәхетле итү, туй көнен онытылмаслык ясау өчен үткәрелә.

Татарский свадебный обряд «Су юлы» («Путь к роднику»)

Источник

  • татарские народные праздники и развлечения

    Зравствуйте, уважаемые музыкальные руководители! Вношу свою скромную лепту. Сценарий на 8 марта для подготовительной группы на татарском языке. Может, кому-то пригодится в работе. Я первый раз выкладываю материал, заранее извините, если что не так.
    Әниемә бер җыр бүләк булсын…

    (Мәктәпкә әзерлек төркемендә 8 Мартка багышланган ШТК)
    Балалар музыка астында залга керәләр, ярымтүгәрәк булып урындыклар янына тезеләләр.
    Алып баручы. Кырлар әле кардан ачылмаган,
    Тик яз инде якын, бик якын.
    Бу ак пәрдә кинәт ачылыр да,
    Язлар җитәр җәеп канатын.
    1 бала. Язның беренче бәйрәме
    Сезгә бүләк, әниләр.
    Чөнки тормышның яме
    Сез ул,
    Балалар.(бергә) Сез ул , әниләр!
    Алып баручы. Хөрмәтле, әниләр, әбиләр, дәү әниләр, кадерле балалар! Сезне барыгызны да 8 Март халыкара хатын-кызлар бәйрәме белән котлыйбыз. Сәламәтлек, ак бәхетләр юлдаш булсын сезгә! Балаларыгызның матур җырлары, күңелле биюләре, шаян шигырьләре сезгә бәйрәм бүләге булсын.
    2 бала. Килеп җитте 8нче Март!
    Әниләр, бу сезнең көнегез.
    Сез үстергән балалардан бүген
    Кайнар котлау кабул итегез.
    3 бала. Чәчәк бәйләме сузсак,
    Үрелеп ала алмассыз.
    Җыр бәйләме бүләк итсәк,
    Кабул итми калмассыз.

    “Яраткан әниебез” җыры
    (Ф. Рәхимголова сүзләре, Л.Батыр-Болгари көе) башкарыла

    4 бала. Ак яулыклы, көләч йөзле,
    Шат күңелле, әйбәт тә.
    Кем ул, диеп сорыйсызмы?-
    Дәү әнием, әлбәттә.
    Алып баручы. Алмаз ярата әбисен,
    “Әби”,- дип яна-көя.
    Бәйрәмгә килгәч, аңа дип
    Бер шигырь сөйләп бирә.

    Алмаз “Әбием килгән” Ф.Зыятдинова
    Алып баручы. Әбиләр, дәү әниләр, сез бит әле дә әниләр. Сезгә багышлап
    “Кояш гомере” җыры
    (Г.Зәйнәшева сүзләре, Ф.Әхмәдиев көе) башкарыла.
    5 бала. Күрәсезме, бүген әти
    Ничек назлы елмая,
    Чәчәк бәйләмнәре белән
    Әнине көтеп ала.
    6 бала. Сезгә бүләк ясадык,
    Иренмәдек, тырыштык.
    Үзең хезмәт куйган әйбер –
    Зур бүләк дип уйлаштык.

    (Балалар әниләренә, әбиләренә, кунакларга бүләкләр тапшыралар).

    Алып баручы. Бүген без әниләр бәйрәме көнендә
    “ШАЯННАР һәм ТАПКЫРЛАР КЛУБЫ” ачабыз.
    Балалар һәм әниләр бу ярышларда үзләренең җитезлекләрен, зирәклекләрен, иң мөһиме күңелле итеп шаяра белүләрен күрсәтсеннәр.
    Балалар командасы “Умырзаялар”.
    Команданың капитаны __________________________________
    Команданың сәләмләвен тыңлыйбыз.
    “Умырзаялар” капитаны:
    Әниләр бәйрәмендә без
    Шаярырбыз, көләрбез,
    Җырларбыз да, биербез,
    Һәм хөрмәтле әниләр:
    Балалар (хор белән) Сезгә без тиз генә бирешмәбез.
    Алып баручы. Хәзер әниләр командасы белән таныштырам. Аларның исеме “Нәркисләр”.
    Команданың капитаны________________________________
    Команданың сәләмләвен тыңлыйбыз.
    “Нәркисләрнең” капитаны:
    “Умырзаялар” сезгә
    Ялкынлы кайнар сәлам.
    Дөрес җавап һәм уңышлар
    Теләп калабыз сездән.
    Алып баручы. Уенчыларны дәрәҗәле жюри бәяләр.(Алар белән таныштыру). Сүз сезгә жюри әгъзалары.

    Уенчыларның күңелләрен күтәрергә үзенең җыры белән Гәлләмова Энҗе ярдәм итәр.

    1 муз.номер: “Гармун уйныйм”

    1 конкурс: “Уеңны уйдырып сал”.
    Алып баручы. Башларны эшләтеп, әзрәк уйлап алыйк. Халыкның бик күп мәкаль, әйтемнәре бар. Бу уен “башы бар, ахырын тап” диеп атала.
    1. Әткәй шикәр, ….(әнкәй бал.)
    2. Анаң кебек кешегә…(тел озайтма.)
    3. Дөньяда иң йомшак нәрсә…(әниемнең куллары.)
    4. Әни суккан… (авыртмый.)
    5. Кунак сые: якты йөз, тәмле сүз
    Аннан кала…(ипи,тоз.)
    Ә хәзер сорауларга җавап эзлибез.
    6. Атнада ничә көн? (7 көн)
    7. Бер кулда ничә бармак? (5)
    8. Иң кыска ай? (февраль)
    9. Кечкенә сыер – ул бозау,
    ә кечкенә эт — (көчек)
    10. Ни өчен машиналарның тормозлары бар?
    11. Мәскәү, Казан, Түбән Кама – нәрсәләр?

    2 муз. номер. Татар халык биюе “Әнисә”
    Аяклар тими идәнгә
    Дәртләнеп биегәндә.
    Йөрәкләр җырлый берләшеп,
    Парлашып биик әйдә.
    2 конкурс. “Уңган хуҗабикәләр”.

    3 музыкаль номер. Җыр “Раз — ладошка”
    Алып баручы. Сүз жюрига бирелә.
    Алып баручы. Алда капитаннар ярышы.

    3 конкурс. “Җитез куллар — олы йөрәкләр”
    Әнисенә яки баласына бүләк итәр өчен кем тизрәк йөрәк кисәр.
    Алып баручы. Ә Фәнис безгә үзенең шигырен сөйләр.

    “Кирәк” шигыре.

    4 музыкаль номер. “Чәчәкләр белән бию”

    4 конкурс. “Назлы сүзләр — җанга дәва”
    Алып баручы. Безнең капитаннар кискән йөрәкләрне бүләк итешер өчен һәр командадан берәр кеше чакырыла. Алар бер-берләренә назлы сүзләр әйтә-әйтә каршы атлыйлар. Кем беренче әнисенә яки баласына килеп җитә, шул җиңүче була.

    5 музыкаль номер: җыр “Курчакка күлмәк тектем”
    (Р.Вәлиева сүзләре)
    Алып баручы. Ә хәзер сүз жюрига бирелә.

    5 конкурс: “Кабарткыч – шарларны кем тизрәк уч төпләрендә күчерер” (һәр командадан 4-5 кеше катнаша)

    Алып баручы. Котлау өчен сүзне малайларга бирәбез.
    Азат “Әниемнең кызы юк бит”
    Ислам шигырен рус телендә сөйләр.
    6 музыкаль номер: җыр “Мы шагаем как солдаты”.

    6 конкурс. Татар халык уены “Капкалы”
    Динар шигырь сөйли “Почмакта торам”

    7 конкурс: “Мин матур, мин чибәр, миңа карап туймаслык”
    (һәр командадан 2-3 кеше кәрҗиннән киемнәр алып киенәләр, көзгегә карап үз-үзләрен мактыйлар.)

    Алып баручы .Cүз жюрига бирелә.( Бүген бездә ана һәм бала мәхәббәте җиңде).
    Танец с мамами. Приглашение на чаепитие.

  • татарские народные праздники и развлече&

    Нәүрүз бәйрәме.
    Бакча буенча күңел ачу чарасы

    Зал бәйрәмчә бизәлгән.
    Залга Айгөл керә.
    Айгөл. Тиздән Нәүрүз бәйрәме җитә, ләкин үзе һаман килми. Урманга барып, эзләп кайтыйм әле. Бәлки ул урманда йөридер.
    Көшлар тавышы ишетелә.
    Айгөл җырлый. Ай- һай, бигрәк күңелле урманда, кошлар сайрый. Умырзаялар да чәчәк аткан икән. нинди матурлар! Чәчәкләр җыйыйм әле. Нәүрүзгә бүләк итәрмен, бәйрәм белән котлармын. Эх-эх!(колачларын жәеп әйләнә, җырлый)
    Урман хуҗасы килеп чыга.

    Урман хуҗасы. Кем бар анда, минем язгы урманымда кем тавыш чыгарып йөри?
    Айгөл. Бу мин- Айгөл.
    Урман хуҗасы. Ни эшләп йөрисең син, кызыкай?
    Айгөл. Тиздән Нәүрүз бәйрәме җитә, ә Нәүрүз үзе юк та юк. Анны
    эзләргә дип килгән идем, адаштым. (Елый)
    Урман хуҗасы. Иә, елама, менә мин сиңа тылсымлы чәчәк бүләк итәм (чәчәк бирә), ул сиңа Нәүрүзне табарга ярдәм итәр.
    Айгөл. Ай, минем елыйсым килми башлады, күңелем күтәрелег ките, җырлыйсы, биисе килә. әйдә бер биеп алыйк!
    «Татар халык биюе»н башкара. Урман хуҗасы кушыла

    Урман хуҗасы. Ярый, Айгөл, хәерле юл сиңа, мин дә китим, чөнки
    урманда эшем бик күп, яз бит.
    Айгөл. Рәхмәт сиңа, Урман хуҗасы, сау бул.
    Айгөл, кулын болгап, Урман хуҗасын озатып кала, упман буйлап
    китә, чәчәк җыя, сөйләшә, кинәт аның каршына бүре килеп чыга.
    Бүре. У-у-у, ашарга ит тә булды…. Ашыйбыз.
    Айгөл. Тукта, Бүре дус! Исәнмесез!
    Бүре. Карале, нинди ягымлы кыз! Кем син, исемең ничек?
    Айгөл. Минем исемем — Айгөл, карагыз әле, нинди матур чәчәк, исе тәмле, иснәгез.
    Бүре. Нинди хуш ис бу! Явызлыгым тәмам бете. Җырлыйсы килә башлады. Яз бит, шул турыда бер җырлап алыйк булмаса.
    «Яз җыры» башкарыла.
    Айгөл. Рәхмәт сезгә, Бүре дуслар!
    Шулвакыт куаклар арасында куян күренә, алар калтырап утыралар.

    Айгөл. Куяннар, килегез бирегә.
    Куяннар, (калтырап). Ю-ук, без бүредән куркабыз.
    Айгөл. Курыкмагыз, ьилегез бирегә.(чәчәк иснәтә)
    Куяннар. Нинди хуш исле гүзәл чәчәк, берәүләрдән дә курыкмый
    башладык. Безнең уйныйсы килә.
    ( Куяннар уен уйныйлар)
    Айгөл. Рәхмәт сезгә, бик матур итеп уйнадыгыз. Куянкайлар, тыңлагыз! Мин Яз кызы- Нәүрүзне эзләп йөри идем. сез белмисезме, ул кайда икән? Куяннар. Беләбез, беләбез, әйдә безнең арттан.
    Нәүрүз яшәгән өй янына киләләр, звонок бирәләр.
    Нәүрүз. Кем бар анда?
    Айгөл. Бу мин- Айгөл.
    Нәүрүз. Исәнме, Айгөл, син бу вакытта урманда нишләп йөрисен? Айгөл. Тиздән Нәүрүз бәйрәме бит, сине бәйрәмгә алырга килгән идем.
    Нәүрүз. Ай рәхмәт, Айгөл, бәйрәм җиткәнен онытып торам икән бит. Хәзер барабыз.
    Айгөл. Мин килгәндә урманда бик күп төрле җәнлекләр очраттым, барысы да шундый әйбәтләр, аларны да бәйрәмгә алып барасым килә.
    Нәүрүз. Ярый Айгөл, барсыннар. Иптәш кызларыңны, дусларыңны да чакырырга онытма.
    Айгөл. Дусларым, малайлар, кызлар! Әйдәгез, Нәүрүз бәйрәменә барабыз. Соңга калмагыз! Ашыгыгыз! Ашыгыгыз!
    Балалар залга керәләр.
    «Нәүрүз җыры»н җырлап, авылга юнәләләр.
    Нәүрүз. Дуслар, әйдәгез, бәйрәмгә сый җыйыйк, барлык кешеләрне бәйрәмгә чакырыйк.
    Шигырьләр.
    1 нче бала. Нәүрүз килде, яз булды,
    Яңгыр яуды, аз булды.
    Яз булса да саз булды, Нәүрүз мөбарәкбад!
    2 нче бала.Әгәр булмаса акчагыз,
    Йөзегез кызартмагыз,
    Ни булса да бирегез, Нәүрүз мөбарәкбад!
    3 нче бала. Әгәр булса көнегез,
    Бардыр сезнең оныгыз.
    Савап булып, бирегез,
    Нәүрүз мөбарәкбад!

    4 нче бала. Бардыр сезнең маегыз,
    Яки бардыр балыгыз. Барын бергә куегыз, Нәүрүз мөбарәкбад!
    5 нче бала. Ач ишегең, керәбез,
    Нәүрүз әйтә киләбез.
    Нәүрүз котлы булсын!
    Нәүрүз мөбарәкбад!
    Түтәй. Кем бар анда? Әй, исәнмесез, балалар.
    Гөрләп тора ишегалдым.
    Җырлап тора матур көйгә.
    Нәүрүз килә. Нәүрүз килә,
    Теләк теләп матур көйгә.
    Балалар. Хуш киләсең, Нәүрүз, түрдән уз!
    Түтәй. Хуш киләсең, Нәүрүз!
    Бирим әле сезгә күкәй,
    Май бирим, күмәч, калач.
    Бәйрәм көнендә шатланып.
    Рәхәтләнеп күңел ач.
    Балалар. Рәхмәт, түтәй, әйдә безнең белән бәйрәмгә.
    Балалар, шулай итеп, берничә «йорттан» күкәй җыялар.
    Нәүрүз. Балалар, күрегез, никадәрле сый җыелды! Бергәләп ашап алабызмы, әллә бераз күңел ачабызмы?
    Балалар. Күңел ачабыз, күңел ачабыз!
    Түтәй. Әйдәгез, бер матур итеп җырлап күрсәтегез әле.
    «Сыерчык» җыры.
    Ишектә телеграмма тоткан Сыерчык күренә.
    Сыерчык. Телеграмма, телеграмма!
    Түтәй, күрегез, сыерчык килгән, безгә телеграмма китергән. Кемнән булыр ул телеграмма? Укып карыйк әле.( Укый) Кадерле балалар. Тиздән сезгә килеп җитәчәкмен.
    Кыш бабай.
    Кызык, Кыш бабай яңадан киләм дигән, аның вакыты үтте бит инде.
    Музыка уйный. Ишектә Кыш бабай күренә.
    Кыш бабай. Миннән башка гына нинди бәйрәм уздырасыз, балалар?
    Түтәй. Яз кызы — Нәүрүз килде, Кыш бабай, анны каршылап. Нәүрүз бәйрәме үткәрәбез.
    Кыш бабай. Ничек алай? Мин бит әле китмәгән, китәргә дә җыенмыйм. Нәүрүз белән ярышып карыйк. Әгәр ул җиңсә, яз киллер, мин җиңсәм, яңадан кыш булыр.
    Кыш бабай ( беренче ярыш). Менә минем чанам. Икебез ике якка йөгерәбез. Кем алдан чанага килеп утыра, шул җиңүче булла.
    Кыш бабай җиңелә.
    Кыш бабай. Бу ярышта мин җиңелдем. Безнең бит әле икенче ярыш та бар.
    Капчык киеп йөгерү.
    Кыш бабай җиңелә.
    Кыш бабай. Булмады бу. Инде, Нәүрүз, синең белән Бию ярышы игълан итәм.
    Нәүрүз. Мин риза, Кыш бабай.
    Бииләр.
    Кыш бабай егыла.
    Кыш бабай. Уф, арыдым, эрим, агам, ярдәм итегез! Балалар бабайга булышалар, җилләндерәләр. Кызым, Нәүрүз, бик булдыклы, зирәк, уңган икәнсең. Инде мин тыныч күңел белән сиңа үземнең тәхетемне калдырып китәм, имин яшәгез, бәхетле булыгыз, балалар! Сау булыгыз. Чыгып китә.
    Нәүрүз. Бәйрәмне дәвам итәбез. Инде бер биеп алыйк.
    «Парлаштык» биюе Шүрәле килеп чыга.
    Шүрәле. Туктагыз әле, туктагыз, нишләп мине Нәүрүз бәйрәменә чакырмадыгыз?
    Түтәй. Нәрсә бар, Шүрәле, нишләп болай ямьсез тавыш белән кычкырасың?
    Шүрәле. Мин берүзем урманда калганмын, барлык урман җәнлекләре Нәүрүз бәйрәменә киткәннәр. Нәүрүз минем турында бөтенләй оныткан. (шүрәле үпкәләп, әйләнеп баса)
    Нәүрүз. Ярый, Шүрәле, гафу ит мине. Әйдә әле, үпкәләп торма, син бит бик матур итеп бии беләсең, бер бие әле.
    «Шүрәле биюе»
    Түтәй. Әй, булдырдың да инде, Шүрәле.
    Шүрәле. Карале, онытып торам икән, минем әбием- өлкән Шүрале — бүген сезнең балалар бакчасында Нәүрүз бәйрәме икәнен әйтте Шушы серле гөмбәне балаларга илтеп бирергә кушты. Яз бәйрәме белән котлыйм сезне, балалар. Менә сезгә күчтәнәч (гөмбәне бирә)
    Түтәй. Ай, рәхмәт сиңа, Шүрәле. Өлкән Шүрәлегә дә бик зур рәхмәтебезне тапшырырсың.
    Нәүрүз. Ә хәзер безгә китәргә вакыт. Безне башка балалар бакчаларында да көтә торганнардыр Киттек, Шүрәле. Сау булыгыз.(чыгып китәләр)
    Түтәй, балалар әйдәгез әле, бу серле гөмбәне ачып карыйк. Нәрсә бар икән аның эчендә? (карыйлар) Менә нинди тәмле конфетлар икән.
    (конфет тараталар)
    Айгөл. Язлар, җәйләр имин килсен,
    Күк йөзе аяз булсын.
    Барчабызга сәламәтлек,
    Бәхетләр алып килсен!

  • развлечение

    Каз өмәсе.
    Милли йолаларга бәйле мәктәпкә хәзерлек төркеме өчен күңел ачу чарасы

    Залда авыл күренеше : түрдә мич, ипи көрәге, сәке, сәке өстендә чигелгән мендәрләр, өстәл, чынаяклар, самовар. Стенада шулай ук чигелгән сөлгеләр, «Аятел көрси» эленгән, почмакта сандык тора.

    Әби тыштан утын ҺӘМ комган күтәреп керә. Комганын мич алдына куя,утынын мичкә туга да җеп эрләргә утыра. Ерактан «Уйна тальян гармуныңны» җыры ишетелә (әкрен генә яңгырый).
    Әби: Их,бар иде бит ул безнең яш чаклар! Егетләр урам тутырып җырлап әйләнәләр иде, ә кызлар өмәләрдә, аулак өйләрдә сер бирмичә генә егетләрне көтеп утыралар иде. Эй, егетләр килгәч , китәр иде уен-көлке,җыр-бию, такмак әйтәшү. Хәзер искә төшереп утырасы гына калды инде!
    | Бер кыз йөгереп килеп чыга).
    Кыз: Исәнме,әбекәй, ни хәлләрдә яшәп ятасың, авырмыйсыңмы? Аяк-кулларың сызламыймы?
    Әби: И-и-и, балакаем, аллага шөкер, исән-сау гына торам әле. Рәхмәт яхшы сүзеңә. Әйдә, кер балакаем, чәем дә әзер, чәй эчеп алабыз.
    Кыз: Юк-юк, әби, чәйләр эчеп тормыйм, бер йомыш белән кергән идем. Әбекәем, утыр әле, утырып тыңла. Әбекәем, матуркаем, сандугачым-былбылым,бүген сездә җыелып,кызлар белән кич утырып гына алыйк әле.
    Әби: И-и, балалкаем,әле бая гына теге егетләр җырлап урам әйләнгәч, яш чакларымны искә төшереп утыра идем. Ярар-ярар, кич утырсагыз утырыгыз, гик батакаем,бик тәртипле генә була күрегез.
    Кыз: Әбекәем, без бик тыныч, бик тәртипле генә,җырлап кына утырырбыз.
    Әби: Ярый,ярый,кызым.
    Кыз: И-и, әбекәй.бигрәкләр дә әйбәтсең инде үзең! Рәхмәт.әбекәй, сүз тыңлаганың өчен. Мин хәзер кызларны гына чакырып киләм.
    ( кул эшләре тотып, кызлар керә).
    Әби: Мин Хупҗамал әбиеңнәргә генә кереп чыгыйм әле, йомышым бар иде , карагыз аны, тәртилле генә утырыгыз.
    (Әби чыгып китә).
    Кызлар: Сөлге чигәм асыл җепләр белән,
    Гөл җепләрен кушып алына,
    Насыйп булса иде бу бүләгем,
    Мәйданнарда җиңгән батырга!
    Алмагачлары» көе ишетелә. Егетләр килеп ишек шакыйлар. Кызлар — «егетләр килде» диеп хщ луша башлыйлар.)
    Егетләр: Кызлар, аулак өйгә кертегез әле!
    Кызлар:Кертәбезме? Кертәбез!
    Кыз: Бусага ялын түләп керсеннәр.
    Егетләр 4 кулъяулык күрсәтәләр, ишектән кызлар тартып алмакчы була, кулъяулыклар юйләнгән булып чыга, шарга ияреҗегетләр дә керә.)
    Җырлы-биюле уен «Челтәр элдем читәнгә.» ‘(парлашып биеп китәләр).
    Кызлар: Егетләр, әйдәгез, » Кулъяуклы» уенын уйнап алабыз!
    «Кулъяулык » уены.
    (Кемдә кулъяулык кала, шуңа җәза бирелә.)
    Шул вакытта әби керә ҺӘМ әкрен генә карап тора.
    Егет: Әби кайткан!
    (Бөтенесе оялып китәләр).
    Әби: И-и, баланкайларым, курыкмагыз миннән., мин сезгә карап сокланып алам. Үзезмнең яшь чакларымны искә алам.
    Кыз: Әбекәй,сөйлә әле безгә үзеңнең яшь чакларыңны, нинди өмәләргә җыелыша идегез.
    Әби: Әгэгр дә сезгә кызык булса, мин сезгә өмәләрнең ин зурысы турында-«Каз өмәсе» турында сөйләр идем.
    Бергә: Сөйлә, әби, сөйлә.
    (Балалар утырышалар.)
    Әби: Безнең авылда ел саен каз өмәсе үткәрелә иде. Каз өмәсе чоры- яшьләр өчен иң күңелле чак иде. Минем өчен бигрәк тә күңелле иде- чөнки мин ул өмәләрдән кайтып та керми идем,хәттә күрше авылларга да чакыралар иде. Уен- көлке белән башлыйсың да бик тә яратып эшлисең: башта казның йонын, аннан мамыгын йолкыйсың. Ә кич җиткәч, әниләр күрше-тирәгә чыгып китәләр һәм өйгә башта кызлар, аннары егетләр киләләр иде. Шаярын, уйнап, көлеп- вакыт узганын сизми дә идек.
    Каурый сибәм су юлына
    Ишле булсын казыгыз,
    Өмәләрдә эш күрсәтеп,
    Ярлар табып калыгыз.
    Бии-уйный сылу кызлар,
    Чыңлый чулпы төймәсе,
    Борыңгыдан килгән гадәт-
    Татарның каз өмәсе!
    Кыз: Әбекәй, ә сез анда нинди уеннар уйный идегез соң?
    Әби: Уеннары бик күп иде инде аның, балалкайларым.
    Кыз: Әбекәй, зинһар өчен, андагы уйнаган уеннардан безгә дә берничәсен өйрәтеп китәле!
    Әби: Өйрәтәм, бәбкәләрем, бик теләп өйрәтәм. Әйдәгез әле, «Йөзек салыш» уенын уйнап алабыз.
    «Йөзек салыш «уены уйнала. (Җщелечүгә җәза бирелә).
    Әби: Ә хәзер мин сезнең тапкырлыгыгызны тикшереп алам. Әйдәгез әле,кызлар һәм
    егетләр, табышмак әйтүдә ярышып алыгыз.
    Кызлар:Ач дисәң- ачыла,
    Яп дисәң- ябыла. Ул нәрсә?
    Егетләр:Авыз.
    Егетләр:Бертуктаусыз йөри,
    Урыныннан кузгалмый.
    Кызлар: Беләбез, беләбез, ул- сәгать.
    Кызлар:Ишектән керер,
    Түргә менеп утырыр. Беләсезме җавабын?
    Егетләр: Моныда белмәскә- суык ич бу!
    Егетләр:Кышын ята таштай,
    Язын чаба атгай. Нәрсә ул?
    Кызлар:Ул- боз.
    Әби: Булдырдыгыз,молодцы. Бигерәк үткен һәм тапкырлар икән үзегез.
    Тагын бик күңелле уен беләм әле мин- «Ачык авыз» дигәнен. Кая әле, түгәрәккә басыгыз
    әле!
    «Ачык авыз » уены.
    Әби: Уф, арыдым, әзрәк утырып торыйм әле!
    Кыз: Әбекәй,син ял итеп ал, ә без сиңа җыр җырларбыз.
    Җыр «Кояшлы ил».
    Әби: Бигерәк матур җырлыйсйз икән, ә татарча матур иттереп бии беләсезме соң?
    Егетләр: Ничек кенә! Әйдәгез әле, кызлар, бергәләшеп биеп алыйк!
    «Татарча бию «.
    Кыз: Ярар, әбекәй, ардырдык бугай без сине, китик инде без.
    Әби: Күңелемне ачтыгыз.,балакайларым: үзегезнең дә осталыкларыгызны күрсәттегез, мине дә яшь чакларыма кайтардыгыз- бик зур рәхмхт инде сезгә!
    Ә без- татарларда, кунакларны сыйламыйча , чәй эчертмичә җибәрми торган гадәт бар. Рәхим итегез ,дуслар,өстәлгә, самовар чәен эчәргә!

  • праздник культуры речи, народных традици

    Матурлыкка бай ул безнең халык
    Уртанчылар төркемендә йолаларга бәйле бәйрәм кичәсе
    ТЕМА: «Матурлыкка бай ул безнең халык» МАКСАТ:
    1. Балаларны татар халык иҗаты белән таныштыру, сәнгать үрнәкләреннән эстетик ләззәт алу белү, матурлыкны күрү сәләтен үстерү.
    2. Халык әсәрләре аша балаларда кешелеклелек, ягымлылык кебек әхлакый сыйфатлар тәрбияләү, сөйләмдә ягымлы сүзләр, изге теләкләр куллануны активлаштыру.
    3. Балаларга татар халкы йолалары аша әхлакый тәрбия бирүдә музыка җитәкчесе һәм тәрбияченең уртак эшчәнлеген дәвам итү.

    Хәзерлек эше
    1. Җырлар, шигырьләр, уеннар, изге теләкләр, әйтемнәр, үртәвечләр өйрәнү.
    2. Залны бизәү. Ябыштыру шйгылендә кулъяулыклар әзерләү.
    3. Әти-әниләр, әбиләр белән элемтәгә керү һәм гаиләләрдә булган халык иҗаты үрнәкләре (чиккән сөлгеләр, кулъяулыклар һ.б.) ярдәмендә.

    Сүзлек өстендә эш
    1. Балаларны сузык һәм җиңел сүзләрне ачык әйтеп жырларга өйрәтү.
    2. Сүзләрдәге аерым авазларга басым ясатып, аларны ачык һәм дөрес әйтү.
    Кичәдә катнашучы балалар милли киемнәр киеп керәләр.
    Зал бәйрәмчә бизәлгән. Стенада биеп торучы кыз — малай рәсемнәре.
    Почмакта авыл өе сурәтләнгән.
    Сандык, өстәл, скамейка, тәрәзәдә пәрдәләр, бишек тора.

    “Тәфтиләү” көе астында алып баручы кичәне ачып җибәрә.
    Ал.б.: — Карагыз балалар безгә кунаклар килгән, алар белән исәнләшик
    әле.
    Балалар: — Исәнмесез!
    Кунаклар: — Исәнмесез!
    Ал.б.: — Ә хәзер бер беребезгә карап елмаейк әле, менә нинди матур булдыгыз. Ә хәзер кунакларыбызга да шулай матур итеп елмаейк. Менә хәзер * тагын да матуррак былдыгыз.
    Тәрбияче: Без күңелле уен, ял кичәсенә җыелдык. Туган җирең — Идел буе,
    Һәр телнең бар туган иле
    Туган җирең кебек назлы,
    Җырдай моңлы татар теле!

    1 нче бала:
    Туган телемдә сөйләшеп
    Яшим мин туган илдә
    «Туган ил» дигән сүзне дә
    Әйтәм мин туган телдә.
    2нче бала:
    Без бәхетле шат балалар
    Без кайгыны белмибез
    Эх, ямьле соң, күңелле соң
    Безнең туган илебез. Җыр: «Туган телдә җырлыйбыз» (Ишек шакыган тавыш ишетелә)
    Тәрбияче: Балалар, әллә инде безгә тагын кунаклар килгән, ишекне ачабызмы?
    Балалар: Ачабыз.
    (Залга милли киемнәр кигән әби керә, тәрбияче белән исәнләшә).
    Тәрбияче: — Балалар, әйдәгез әле — әбекәй белән исәнләшик.
    Балалар: Исәнмесез, әбекәй! , Әбекәй: И-и-и, балалар исәнмесез! Менә урамнан узып барганда » матур татарча җыр ишеттем. Тукта әле, мин әйтәм кереп карыйм әле бу йортка.
    (Гаҗәпләнеп, залны карап йөри).
    — Балалар бакчасы икән бу. Ә сез, сабыйларым, бакчагызның исемен беләсезме соң?
    Балалар: — Беләбез — «Алтынчәч»
    Әбекәй: — И-и-и, рәхмәт төшкере, үзегез шикелле исеме дә матур икән бакчагызның. Балалар, сез матур итеп татарча сөйләшәсез икән, әллә сон : . телен белмисезме?
    Балалар: — Беләбез.
    Тәрбияче: Әбекәй, безнең бакчада балалар татарча да, рус сөйләшә. Алар ике телне дә өйрәнәләр. Безнең бакчада башка милләт балалары да бик теләп йөриләр. Без барыбыз бергә дус-тату, бер-беребезне хөрмәт итеп яшибез. Милли ашларны, уеннарны өйрәнәбез

    Знче бала:
    Уеннар бит, бездә,
    Витамин кебек алар
    Күңелләрне үстерә
    Йөрәкләргә көч бирә.
    Тәрбияче: Ә хәзер балалар, әйдәгез әле «Утыр әле Мәликә- уенын уйнап күрсәтик әбекәйгә.
    (Уен «Утыр әле Мәликә»)

    Әбекәй: Балалар, телисезме, мин сезгә бер уен өйрәтәм? Без яшь вакытта аны бик яратып уйный идек. Ягез әле уйнап алыйк.

    («Күрсәт әле үскәнем»)
    Әбекәй: И-и-и, рәхмәт төшкерләре, бигрәк тәртипле, акыллы булып чыктыгыз әле.
    Тәрбияче: — Әйе, безнең балалар барысын да булдыра. Матур итеп шигырьләр сөйли алар, җырлыйлар, бииләр дә. Хәзер аларны тыңлыйк.

    4нчс бала:

    Татарча да яхшы бел Русчада яхшы бел
    Икесе дә безнең өчен
    Иң кирәкле затлы тел.
    5нче бала:
    —
    Татарчасы туган тел
    Безгә газиз булган тел
    Әти-әни, әби-бабай
    Безне сөя торган тел
    Әби: — Сез шигырь сөйләп, җыр җырлап кына калмыйсыз икән, төрле уеннар да уйныйсыз. Әйдәгез әле минем белән тагынбер уен уйнап алыйк әле, балалар.
    (уен «Талым, талым талчыбык»)
    Талым, талым талчыбык
    Уртасында бал чыбык
    Ал яулыкъ гөл яулык,
    Давай миңа бер яулык,
    (шигырь, үртәвеч, җыр).
    Тәрбияче: — Әйе, безнең балалар барсын да булдыра. Ә хәзер әбекәй сиңа бер җыр бүләк итәбез.
    (Җыр. «Бергәләшеп биик»).

    бнчы бала:
    Бик матур көй уйнар өчен
    Бер гармунчы табыгыз
    Бер гармунчы тап мае агыз
    Бергәләп кул чабыгыз.
    (Татарча бию)
    Тәрбияче: — Халкыбызның күркәм гадәтләреннән берсе — чиккән кулъяулык бүләк итү булган. Без дә балаларыбыз белән әбекәйгә һәм килгән кунакларга кулъяулыклар әзерләдек.
    Әйдәгез әле балалар үзебезнең изге теләкләребезне теләп килгән кунакларыбызга кулъяулыклар бүләк итик.
    (Теләкләр телиләр).
    Тәрбияче: Исәнлек саулык, тазалык, байлык телим.
    Балалар әйтә:
    Ай рәхмәт төшкере,
    Кулларыңа гөлләр үскере
    Аяк-кулың сызлаусыз булсын, күңелең сырхаусыз булсын,
    Бай, бәхетле бул
    Бер урынына ун булсын, эшләрең гел уң булсын.
    Йөз яшә, йөзем аша.
    (Кулъяулыклар бирелә).
    Әби: И-и-и нинди матур ял кичәсе булды. Әйе , татар халкы гомег-гомергә бәйрәмнәргә тәмледән тәмле ризыклар әзерләгән. Балалар, ә сез нинди татар халык ризыклары беләсез.
    (Балаларның җаваплары)
    Очпочмак, бәлеш, кыстыбый, коймак.
    Әби: Белмәгәнегез юк икән. Менә рәхмәт төшкерләре. Мин дә сезгә бүгенге бәйрәмгә күчтәнәчкә коймак пешереп алып килдем. Әйдәгез бергәләп чәй эчәргә.
    (Әби белән чыгып китәләр)
    Бәйрәм тәмам.

  • развлечение

    «Май аеның ни икәнен белми торгансыздыр әле..».
    Уртанчылар һәм зурлар төркеме өчен күңел ачу иртәсе

    Бина эче милли рухта бизәлгән, һәр төркемдә чиккән сөлгеләр, кулъяулыклар, тәрәзә пәрдәләре һ.б. бар. Сабыйларга халкыбызның гореф-гадәтләре, милли бәйрәмнәре һәм йолалары өйрәтүгә зур әһәмият бирәбез.

    Май аеның ни икәнен
    Белми торгансыз эле.
    Безнең якта май ае
    -Күкәй җыю бәйрәме.
    һәрбер йортта иртә таңнан
    Төсле күкәйләр пешә.
    Иң матуры, иң өлгере
    -Кем беренче җитешә?

    Өйдән-өйгә йореп шулай
    Күкәй җыя һәр бала.
    Менә шушы күркәм йола
    Күкәй бәйрәме була.

    Алып баручы. Безнең бабаларыбызның онытыла барган бәйрәмнәре, аларның гореф-гадәтләре, ниһаять, яңадан әйләнеп кайта башлады. Татар авылларында яз айлары истә кала торган мизгелләрнең берсе булган. Язның бер көнендә балалар, өйдән-өйгә кереп, йомырка җыйганнар. Бу көн турында халыкка алдан ук белгерткәннәр, шуңа күрә хуҗабикәләр кичтән йомырка кызартып, күчтәнәчләр әзерләп куя торган булганнар. Иртән сабыйлар, «Аягым җиңел булсын» дип тели-тели, авыл буйлап өй саен кереп йөргәннәр. Бер ук вакытта алар күршеләре, туганнары, авылдашлары белән дә танышканнар. Өлкәннәр да сабыйларны сынаганнар: кем баласы исәнләшә һәм рәхмәт әйтә белә, кыюмы, зирәкме, аның үз-үзен тотышы ничек һ.б. турында белгәннәр.
    Җыелган йомырканы кырга алып чыгып, балалар төрле уеннар уйнаганнар. Сыйланганнан калган йомыркаларны җир өстенә сибеп киткәннәр. Шулай иткәндә игеннәр мул булла, ел җиңел килә, дип ышанганнар. Татар халкының гореф-гадәтләре, милли йолалары күңелебездән чыкмаган әле. Алар белән кызыксыну арта гына бара. Без, тәрбиячеләр, ата-бабаларыбыздан калган мирас белән нәниләрне дә дәими таныштырабыз.
    Әби. Кызларым, бүген яшьләрне, балаларны йомырка җыярга чыгалар дип әйткәннәр иде. Күчтәнәчләремне әзерлим әле. (Балаларның җыр тавышы ишетелә).
    Кызлар. Килеп җиттеләр, ахрысы.
    Балалар ишек шакыйлар.
    2 иче бала. Кыт-кытыйк, кыт-кытыйк, Әби-бабай өйдәме?
    Әби. өйдә, өйдә, әйдәгез, түрдән узыгыз. Сезне килерләр дип көттек.
    3 иче бала. Әссәламегаләйкем, йорт хуҗалары!
    Балалар (барысы бергә). Исәнмессез!
    4 нче бала.Әби-эби, әбекәй,
    Җәтрәк бир безгә күкәй,
    Безгә би эсәң өч күкәй,
    Тавыгыг салыр йөз күкәй.
    Әби. Мәгез, мәгез, сезгә дип әзерләп куйдым.
    5нче бала. Табакка каймак кирәк,
    Май, күкәй, коймак кирәк
    Күмәчен дә кызганма,
    Озак яшә, сызланма.
    (Әби күчтәнәчләр бирә).
    Алып баручы. Балалр, сый-хөрмәт күп җыелдымы? Күрсәтегез әле.
    Балалар (күрсәтәләр). Менә, менә, күпме җыйдык.
    Бала. Безне бик зурладылар, сый-хөрмәт күп җыелды. Еллар тыныч, уңышлар мул булсын. Тазалык, саулык белән яшәргә язсын.
    Бала. Әбекәй, безгә сезнең өйдә күңел ачарга, җырлап-биергә рөхсәт итмәссезме икән?
    Әби. Рөхсәт, балалар, рөхсәт. Бергә-бергә куңелле булыр.
    Бала: Рәхмәт, әбекәй. Әйдәгез, күңел ачабыз.
    «Эх, күңел ачабыз» дигән татар халык җыры башкарыла.
    Әби кызлар белән бии.
    Бала: Йорт хуҗалары бик матур биеделәр.
    Менә сезгә күчтәнәчләр (йомырка бирә).
    10 нчы бала.
    Кашык кабып йөгерәм дип,
    Мактанырга ашыкма.
    Син менә йөгереп кара,
    Күкәй салып кашыкка.
    Кашыкка йөмырка салып (йөмырка урынына теннис шары алына) узышу уздырыла, ярышта ике пар катнаша.
    Алып баручы. Әйдә, дуслар, килегез,
    Күңел ачу көнебез,
    Татарча матур итеп,
    Биибез дә җырлыйбыз.
    Түгәрәктә яшьләр уены оештырыла.
    1.Җырлыйк әле, җырлыйк әле,
    Җырлап ачыла күңел.
    Җырлап ачылмаса күңел,
    Мәңге ачылачак түгел.
    2.Җырлыйк әле, җырлыйк әле,
    Җырлыйк әле берәрне
    Җырлап искә төшерербез
    Бергә булган көннәрне.
    Әби. Балалар, сез бик матур итеп җырлыйсыз да, биисез дә икән. Минем яшь чакларым исемә төшеп китте.
    бала. Әйдәгез, хәзер «Назалы» уенын уйныйк.
    Балалар. Уйныйк, уйныйк.
    Ишек шакыйлар.
    Балалар. Кемдер бап, ахрысы.
    Булмәгә Гөлчәчәк керә.
    Гөлчәчәк. Исәнмесез, балалар!
    Балалар. Исәнмесез!
    Гөлчәчәк. Бәйрәмгә соңга калам дип торам. Матур җырларыгыз, шат тавышыгыз урманга ишетелеп тора.
    Алып баручы. Гөлчәчәк, бәйрәмегезгә килүегез өчен рәхмәт. Безнең кунагыбыз булырсың. Әйдә, түрдән уз. Бергә-бергә күңел ачарбыз.
    Балалар. Әйдәгез, «Капкалы» уйныйбыз.
    Гөлчәчәк. Әйдәгез.
    (Уртада калган парга җәза бирелә. Мәсәлән, 1 нче пар җырлый, 2 нчесе -Бии, 3 нчесе, әйтик, шигырҗ сөйли һ.б.)
    бала. Гөлчәчәк, син бик матур кәрзин алып килгән идең. Аның
    эчендә нәрсәләр бар соң?
    Гөлчәчәк. И-и-и, балалар, онытып та торам икән. Мин бит сезгә бик матур уеннар алып килдем. Менә кулъяулыкла та чиктем. Хәзер «Кулъяулык тапшыру» дигән уенны уйныйк әле. Ул болай оештырыла.
    Нәниләр түгәрәк ясап басалар. Бер бала кулъяулыкны ике почмагыннан тотып тора. Көй ишетелгәч, ул анны тиз генә янындагы иптәшенә бирә, шулай итеп кулъяулык кулдан-кулга күчә. Музыка тукталганда кулъяулык кемдә калса, шул уеннан чыга. Уен бары берәү — җиңүче калганчы дәвам итә.
    бала. Ә хәзер «Яшьләр уены» уйныйбыз.
    (Кызлар һәм малайлар кара-каршы тезелеп басалар. Бер-берсенә «Челтәр элдем читәнгә» дигән татар халык җырының куплетларын җырлыйлар.)
    Алып баручы. Җырларыбыз юлдаш булсын,
    Юлдаш булсын, яңгырап торсын.
    Эшләрегез уңган булсын,
    Илебезне бизәп торсын.
    «Матур булсын» дигән татар халык җыры башкарыла.
    Әби. Кадерле балалар! Минем сезгә зур үтенечем бар: табигатьне саклагыз, елгаларның суы саекмасын, болыннарыбыздан киек казлар китмәсен.
    Гөлчәчәк. Әби-бабайларга, яклаучысы булмаганнарга ярдәм итегез. Дөньялар тыныч булсын, зәңгәр күкне кара болыт капламасын. Үләннәр һәрчак яшел торсын. Игеиңәр һәрчак мул уңыш бирсен.
    Алып баручы. Дусларым, бик дөрес әйттегез. Сезгә кушылып шуны өстим: барлык изге теләкләрегез кабул булсын.
    Балалар. Амин, шулай булсын.
    бала. Без уйнадык, җырладык,биедек, күңел ачтык.
    Алып баручы. Ә хәзер барыбыз да бергәләп су буена төшәбез, шунда җыелган күчтәнәчләр белән сыйланырбыз. (Чыгып китәләр).

    —

  • выпускной на русском и татарском языках

    Выпускной на русско-татарском языке (для татарский дс)
    А.Б.:Исәнмесез, кадерле әти-әниләр, килгән кунаклар! Шатлыклы пәм моңсу булган бәйрәм көнебез килеп җитте: балаларыбыз мәктәп яшенә кадәр үстеләр. Бакча ишегеннән беренче тапкыр килеп кергән вакытта сөйләшә дә белмәгән, әле генә тәпи йөреп киткән нәниләребез зур булып үсеп җиттеләр. Безгә күпме күңелле мизгелләр бүләк иткән, бәйрәмдә дә, эштә дә безнең ярдәмчеләребез булган балалар бүген бакчабызда соңгы тапкыр бәйрәмгә җыелдылар. Алар һәрберсе үсә-үсә үзенчә якты йолдызга әверелде, рәхим итеп аларны каршы алыгыз!
    — Җитез һәм спорт сөючән егетебез — Дамир
    — Иң талантлы, музыкаль кызыбыз — Эльвина
    — Иң акыллы, тырыш егетебез — Фаил
    — Иң тыйнак, сабыр кызыбыз — Алина
    — Иң сөйкемле, ярдәмчел егетебез — Айдар
    — Иң мөлаем, саф күңелле кызыбыз — Азалия
    — Иң оста биюче, җырга-моңга гашыйк егетебез — Руслан
    — Хезмәт сөючән, уңган кызыбыз — Аида
    — Әз сүзле, әмма елмаючан, булдыклы егетебез — Нияз
    — Иң зирәк һәм яхшы күңелле егетебез — Данил
    — Иң нечкә күңелле, гүзәл кызыбыз — Наташа
    — Иң актив, күп белүчән егетебез — Алмаз
    — Иң көчле, физик яктан нык егетебез — К.Максим
    — Иң игътибарлы, җаваплы кызыбыз — Настя
    — Иң шаян һәм үзсүзле егетебез — М.Максим
    — Иң әдәпле һәм мәрхәмәтле егетебез — Андрей
    — Иң сылу һәм таләпчән кызыбыз — Эмилия
    — Иң тыңлаучан һәм яңалыклар яратучы егетебез — Эмиль
    — Иң шук һәм җитди кызыбыз — Айсылу
    — Иң кызыксынучан һәм чибәр егетебез — Салават Руслан Юлы бәйрәм бүген бездә,
    Зурлар инде хәзер без.
    Бакча белән хушлашабыз
    Бүген соңгы көнебез. Эмиль:»Алтынчәч» диеп атала
    Безнең гүзәл бакчабыз.
    Истәлекле көн бүген
    Сезнең белән хушлашабыз. Алина:Из года в год 5 лет подряд
    Мы приходили
    Весёлые, довольные
    Но миновали те деньки Сегодня мы вынускники!
    Фаил:Ничә көннәр, ничә айлар, Кышын һәм җәен дә
    Сагынып сиңа килә идек,
    Бакчабыз, һәммәбез дә. Дамир:Туган йорттай син кадерле, Син якын күңелләргә
    Ничек кенә хушлашасы,
    Китәсе килми бер дә.
    Андрей:Наш сад сегодня приуныл
    И мы грустим, совсем немного
    Вот день прощанья наступил,
    И ждёт нас дальняя дорога.
    Настя:Да, мы грустим совсем немного
    И время не вернуть назад.
    И нам пора, пора в дорогу
    Вместе: Прощай, любимый д /сад!

    Песня «Д / сад любили «
    (балалар утыралар)
    А.Б.: Кадерле балалар, әти-әниләр! Без сезнең белән 5 ел бергә булдык. Шатлыкларыбыз да, борчуларыбыз да уртак булды. Бергә көлдек, бергә еладык, уйнадык, шаярдык. Инде менә аерылышу көннәре килеп җитте. Балалар, сезне чын күңелдән мәктәпкә китүегез белән котлыйбыз. Мәктәптә тырышып укыгыз, тәртипле булыгыз. Без сезне бик сагынырбыз.
    А.Б.: Ә шулай да бүген безнең күңелләребез шат, чөнки балалар барысы да матурлар, таза-саулар! Эш дигәндә мин диеп, ял иткәндә җырлыйм, биим дип тыпырдап торган, күзләре күп беләсе килү теләгеннән янып торган балаларны без ныклы белем алырга, укырга, язарга өйрәнергә бик сөенеп укытучы апаларына тапшырабыз. (Белмәмеш керә.)
    А.Б.Балалар, карагыз әле, Кем бу? Сез бу кешене таныйсызмы?
    Балалар:Әйе, таныдык, бу бит Белмәмеш.
    Бел-ш: Мен ә- менә! Сез дә мине «белмәмеш» дип үртисез! Барысы да мине үрти — белмәмеш, белмәмеш имеш. Мәктәптә дә гел «2» леләр генә куялар. Бармыйм мин бүтән мәктәпкә — укыйсым килми, өйләнәсем килә минем!
    А.Б.Ничек инде укыйсың килми? Сиңа соң нигә «2»леләр куялар — әллә тырышып укымыйсыңмы, дәресләреңне өйрәнмисеңме?
    Бел-ш:Ничек инде тырышмыйм ди! Менә сез бүген төнлә
    йокладыгызмы? Ә мин йокламадым, дәрес әзерләп утырдым.
    А.Б.Ә нигә соң син альрны төнлә өйрәнәсең?
    Бел-ш:Әй, көндез урар, да уйныйм бит мин, дәрес әзерләп утырырга вакытым юк!
    А.Б.Төнлә ничек дәрес өйрәнәсең инде, йоклыйсы килә бит.
    Бел-ш:Мин дә шулай уйладым да, яттым да йокладым.
    А.Б.Дәресең әзер булмагач, укытучы нәрсә эшләтте соң үзеңне?
    Бел-ш.Нишләтсен инде, «2»ле куйды.
    А.Б.Әйе, хәлләрең шәптән түгел икән шул синең! Кайгырма, Белмәмеш, мин сиңа ярдәм итәргә тырышырмын. «2»леләреңне төзәтер өчен, сиңа «Белем иле»н табарга кирәк. Аны табу бик җиңел эш түгел — күп сынаулар аша үтәргә туры килер. Түзәрсең микән?
    Бел-ш:Мин әзер!(пышылдап) Шулай да куркыта бит үзем генә барырга. А.Б.Кайгырма, Белмәмеш, кирәк чакта без сиңа ярдәм итәргә тырышырбыз.
    Бел-ш:Хәерле юл теләгез миңа, дуслар! (Белмәмеш «Вместе весело шагать» көенә зал буенча атлый. «Уенчыклар иле» күрсәткече янында туктый. )
    Бел-ш:Кая эләктем икән мин? (як-ягына карана) Бу «Белем иле» түгелме? (курчакларны күреп шакката) Монда күпме уенчык! Ләкин алар нигәдер барысы да бик моңсу, нәрсә булды икән аларга?
    «Песня игрушек»
    Уенчык(бала):Ничек инде безгә моңаймаска, кайгырмаска, безнең белән уйнап үскән балалар бүген мәктәпкә китәләр һәм безне калдыралар (елый). Аю:Уенчыкларга бүген Бигрәкләр инде моңсу Яраткан балаларыбыз китә, Бигрәкләр дә ямансу.
    Куян:Без сезнең белән бергә Биш ел бергә яшәдек. Шаян-моңсу мизгелләрне Бергәләшеп кичердек.
    Кукла:И вздыхают очень тяжко Куклы, Мишки, Неваляшки Вы о нас не забывайте В д/сад к нам забегайте!
    Бел-ш:(күңелсез) Ничек ярдәм итәргә икән бу уенчыкларга? Бигрәк күңелсез аларга, ямансулап утыралар .
    Салават:Моңаймагыз, уенчыклар,
    Моңаймагыз, елмаегыз.
    Без дә сезне онытмабыз
    Хәтердән чыгармабыз.
    А.Б.Кайгырмагыз, матурларым, акыллыларым. Тиздән бакчабызга яңа балалар килер, без сезне аларга бирербез, шул кечкенәләр белән сез озак аерылмассыз. Менә бу шарлар сезгә безнең балалардан бүләк, рәхим итеп алыгыз(шарлар бирә, балалар уенчыклар белән хушлашалар).
    Бел-ш: Бу ил «Белем иле» булмады, юлымны дәвам итим инде. (Музыка астында алга таба китә, яңа күрсәткеч янында туктый)
    «Тридевятое царство» (читает)
    Бел-ш: Может, «Страна знаний» находится здесь?(отходит в сторону)
    (на сцене появляется король и принцесса)
    Песня Короля и принцессы.
    Король: Что же делать, как мне быть?(радостно)
    Ну, конечно, нужно Звездочёта пригласить!
    — Эй, стража! Звездочёта ко мне!
    Стража: Слушаемся, ваше величество! Звездочёта к Королю!
    Звездочёт: Слышу я! Сейчас иду! ( выходит под восточную музыку, кланяется Королю и Принцессе)
    — Что желает знать Король?
    Король:Посмотри на мою Принцессу . Похудела она, побледнела и не хочет ничего… Что мне делать, подскажи, в гороскоп Принцессы погляди.
    (Звездочёт смотрит в гороскоп)
    Танец Звездочек.
    Звездочёт: Так смотрел И так глядел
    И увидел я одно-
    Ждёт Принцесса Принца своего.
    (кланяется по восточному и уходит)
    Король:(немного подумав)
    Охрана! (охрана подбегает)
    Слушай мой приказ. Пропускать в царство всех, кто пожелает быть мужем Принцессы, кто сможет развеселить её, тот и будет её мужем и получит полцарства в придачу!
    Охрана: Слушаемся, ваше величество!
    (выходит Незнайка, оглядывается)
    Нез-ка: Интересно, куда я попал? ( видит Короля, испуганно)
    Ой, здравствуйте, ваше величество! Это случайно не «Страна знаний», которую я ищу?
    Король: Какая ещё «Страна знаний», это «Тридевятое царство»! А вот сидит моя дочь, которую нужно развеселить. Раз ужты здесь, давай, весели нас: если получится — женю тебя на моей ненаглядной Принцессе.
    Нез-ка: Вот ещё, смеши их! Я вам клоун что ли? И вообще, жениться мне ещё рановато, ^ем более на этой… (презрительно обварачивается, Пр 1нцесса начинает громко плакать)
    Король:Ах, так! Стража ко мне! (стража подбегает) Схватить этого негодника и отрубить ему голоау!
    Стража: Слушаемся, ваше величество!
    Нез-ка: Караул! Убивают! Ребята, на помощь!
    Вед: Ребята, Незнайка попал в беду, нужно срочно его выручать!
    ЦИРКАЧ И.
    ( Принцесса смеётся, хлопает в ладоши) Принцесса: Соловьи поют в садочке с утра до вечера!
    Что мне делать царской дочке, если делать нечего?
    Ах, солнышко скрывается в густые облака
    От скуки мне зевается, замучала тоска! (грустно вздыхает)
    Вед: Не горюй, Принцесса! Чтобы тебе не было скучно , приходи учится в школу.
    Принцесса: Эка, невидаль такая, что за школа такая. Чему меня учить — не знаю, я и так сама всё знаю!
    Вед: Объясните ей получше, чему учат в школе.
    ПЕСНЯ » Учат в школе «
    Принцесса: Ребята, я обязательно пойду учится . Ах, как здорово: там научат и писать, и рисовать, и читать, и считать.
    Нез-ка: А мне здесь больше делать нечего. До свидания, Принцесса. До свидания, Ваше величество.
    (Нез-ка идёт дальше, останавливается возле нового указателя. «Лунное царство» , ежится от холода, оглядывается)
    Бел-ш: Бигрәк салкын икән монда! Әй, берәр исән кеше бармы биредә? (артыннан Робот килеп төртә, Белмәмеш куркып китә) Ой, мин синнән куркам! Син миңа тимисеңме?
    Робот: Ку-рык-ма, мин си-ңа тн-мим.
    Бел-ш: Мин «Белем иле»н эзли идем, дөрес килдемме?
    Робот: Бу «Бе-лем и-ле» тү-гел, бу «Мар-си-ан-нар и-ле».
    Бел-ш: Кая мондагы кешеләр, нишләп син үзең генә йөрисең?
    Робот: (кнопкага баса) При-ем! При-ем! Мар-си-ан-нар чы-гы-гыз, без¬гә ку-нак кил-гән, кү-ре-гез! (балалар Робот янына киләләр)
    «РОБОТ» җыры (балалар утыралар)
    Бел-ш:Бигрәк кызык икән болар! Сикерештеләр-сикерештеләр дә, каядыр качып беттеләр. Үзләре кунак дигән булалар. Бер әйбер белән дә сыйламадылар! Әй, ярар, бу да «Белем иле» булмады бит әле. Юлымны дәвам итим.
    (Шагает дальше, останавливается около нового указателя)
    «Страна невыучанных уроков»
    Нез-ка:А это что ецё за страна такая? Что-то я всё время не туда попадаю. Сй, кто-то идёт, спрячусь и посмотрю , что будет дальше? (прячется).
    (Выходят Азбука, Математика, Скрипичный ключ, Карандаш.
    В руке у Азбуки дневник.)
    Азбука: Вот дневник этого двоечника — Незнайки.
    Полюбуйтесь, чтение — 2.
    Матем: И математика — 2.
    Скрип.ключ: И по музыке — 2.
    Карандаш: И по рисованию — 2.
    Матеем: А вы слышали, что он где-то здесь, в «Стране невыученных уроков». (все ищут его)
    Скрип.ключ:А вот и он!
    Карандаш: А ну-ка, двоечник, иди сюда!(Нез-ка подходит, опустив голову)
    Скрип.ключ:Ты так и не научился
    Ни петь, ни танцевать,
    Поэтому, по танцам
    Прошу экзамен сдать.
    Нез-ка:(шёпотом) Я танцевать не умею! Ребята, выручите, научите танцевать.
    ТАТАРСКИЙ ТАНЕЦ.
    Азбука: А буквы знаешь, ты Незнайка? Сейчас по чтению проверю всё.
    Ты загадки отгадай
    И быстро слова составляй.
    (подает Нез-ке буквы)
    ИГРА С БУКВАМИ.
    Азбука: Кто шагает с сумкой, книг
    Утром в школу (ученик)
    В коридоре топот ног
    Кто зовет нас всех (звонок)
    Очень скоро встретит нас
    Школа и просторный (класс)
    Если всё ты будешь знать,
    То получишь в школе (пять).
    Карандаш: (Нез-ке)
    Почему на рисованье
    Ты приходишь без желанья?
    Надо двойки исправлять,
    Прошу пейзаж нарисовать.
    Нез-ка: О, горе мне! Пейзаж! А что такое пейзаж? Помогите мне, ребята, его нарисовать. (карандаши выходят)
    Карандаши: Мы братишки дружные,человечки нужные.
    Мы- карандаши! меж собой похожие,
    Только разнокожие, все мы хороши!
    Мы братишки дружные с острыми носами.
    Человечки нужные- убедитесь сами!
    Синий кар-ш:Вы любите, синего человечка?
    Где я появлюсь, будет синяя речка.
    Синее небо над головой
    Синий цветок — василёк полевой,
    Синие ленты у девочек в косах,
    Воротники у костюмов матросов!
    Жёлтый кар-ш: Я- жёлтый человечек
    Раскрасить я могу кувшинку,
    Одуванчик и лютик на лугу.
    Пушистые цыплята и выводок утят
    И бабочка и солнце
    Со мной дружить хотят.
    Зелёный кар-ш: Я раскрашу ёлочку и листья у осинки.
    Надену я всем девочкам зелёные косинки
    Работает старательно зелёный человек,
    Похвалит обязательно меня в траве кузнечик.
    Красный кар-ш:А красив ли красный цвет?
    Да — вы скажите в ответ.
    Цветом своим я горжусь.
    я для цветов и ягод пригожусь.
    Нарисую я зарю, грудку птичке- снегирю.
    Подарю тебе, дружок, яркий праздничный флажок.
    Коричневый кар-ш:Братишки- медвежата под деревом лежат.
    Я- карандаш коричневый, раскрасил медвежат. –
    Вы и меня раскрасте!- попросит боровик,
    Коричневую шляпу грибок носить привык.
    Кар-ши:(вместе) Мы- братишки дружные,человечки нужные.
    Мы карандаши меж собой похожие,
    Только разнокожие, все мы хороши!
    «ПЕСЕНКА БРАТЬЕВ»
    (ставится мальберт с пейзажом)
    Матем-ка:(Нез-ке)Математику не знаешь, только двойки получаешь
    Я сейчас хочу узнать, как умеешь ты считать.
    1 .К серой цапле на урок прилетели 7 сорок,
    Из них лишь 3 сороки приготовили уроки.
    Сколько сорок не выучило урок?
    (Нез-ка не знает, ему помогают дети)
    2.Вяжет бабушка- лисица 3 внучатам рукавицы.
    Подарю вам скоро, внуки, рукавицы по 2 штуки.
    Берегите, не теряйте. Сколько их, пересчитайте.
    (Нез-ке помогают дети)
    Матем-ка:Да, плохи твои дела! А сколько будет дважды два?
    Нез-ка:(чешет голову) Дважды два…
    Матем-ка:Дважды два четыре, это знают во всём мире!
    ТАНЕЦ «ПОЛЬКА «
    А.Б. Бел-ш, син балалар ярдәме белән барлык сынауларны да уңышлы үтәп чыктың, «2»леләреңне төзәттең. Шуның өчен мин сиңа «Белем иле»нең ачкычын тапшырам, ә «Белем иле»нең ишекләрен сиңа мәктәп ачар.Ләкин сиңа анда тырышырга туры килер.
    Бел-ш:Рәхмәт сезгә!(ачкычны ала) Моннан соң мин бик тәртипле булырмын, укытучы апаларны да тыңлармын, тырышып укырмын. Балалар, ә сез укырга барырга ныклап әзерләндегезме?Барлык кирәкле әйберләрне алдыгызмы?
    Бал-р: Юк!
    Бел-ш:Юк? Җитмәгән әйберләрне базардан алыйк, сумкалар тутырыйк.
    УЕН: «МӘКТӘП БАЗАРЫ»
    Бел-ш: Ярар, балалар, миңа китәргә вакыт. Әле минем дә мәктәпкә кирәкле әйберләр аласым бар. Мәктәптә очрашырбыз, сау булыгыз!
    А.Б., бал-р: сау бул, Белмәмеш!
    (Балалар чәчәкләр белән ярымтүгәрәк ясап басалар) Азалия:Друг наш близкий и родной д/с наш дорогой.
    Посидим перед дорогой и немножко помолчим(пауза).
    Мы сегодня слов так много тебе сказать хотим,
    Был ты нам любимым домом, согревал своим добром.
    И не раз ещё мы вспомним о тебе с большим теплом.
    Нияз:Бик зур рәхмәт барыгызга
    Яшегезгә, олыгызга.
    Безнең турыда гел кайгыртып
    Янып, көеп торучыга.
    М.Максим:Өстәлебездә һәрвакыт тәмле ашлар тулы иде,
    Рәхмәт повар апаларга, тамагыбыз гел тук иде.
    К.Максим:Спасибо нашей медсестре, не страшна простуда мне.
    Посмотрите вы на нас, как мы выросли сейчас!
    Эльвина:Гөлүсә апабыз лаек мактауның зурысына.
    Җитезлеге, уңганлыгы үрнәк булыр барсына. Айдар:Ничек кенә мактасаң да, әз кебек сүзләребез.
    Ләйсән, Гөлназ апаларыбыз, сездән башка ни эшләрбез? Фаил:Лариса апа булганда, ничек соң яратмыйсың спортны?
    Туплар белән дә уйнадык, баулардан да сикердек. Руслан:Бакчадагы аг аларны хәтердән чыгармабыз.
    Җыр һәм би1 )гә өйрәтте безне Лилия апабыз. Эмилия:Бакча мөдиребезгә дә уңыш теләп калабыз.
    Әни кебек бит ул безгә, хөрмәт белән карагыз. Аида:Сегодня в зале с нами те, кто нас учил
    Жить в коллективе дружно.
    Кто нас жалел, кто нас любил
    Ведь это нам так было нужно.
    Алина:Кто петь и рисовать учил
    Кто нам стирал, кто нас лечил
    И тем, кто вкусно нас кормил
    Все: Мы все спасибо говорим! (дарят цветы)
    Данил:Вальс прощальный, чуть печальный.
    Нелегко кружится в нём!
    Вальс прощальный, провожальный
    В лёгком платье выпускном
    ВАЛЬС.
    Андрей:До свидания, сад любимый
    Растаемся мы с тобой
    До свидания, до свидания
    Садик милый, дорогой!
    Все:3а то, о чём мечтали здесь
    Мы столько лет подряд.
    За то, что было, будет, есть –
    Спасибо, д/ сад!
    П Е С Н Я » Мы скоро пойдём первый раз в первый класс».

  • татарские народные игры

    Татар халык уеннары
    Чума үрдәк, чума каз.

    Уйнаучылар кара- каршы ике рәт булып тезеләләр, парлашып кулга — кул тотыналар. Рәт башында бер ялгыз уенчы басып тора. Балалар барысы бергә җырлыйлар:
    Чума үрдәк, чума каз,
    Тирән күлне ярата ул, ярата.
    Әлфия үзенә иптәш эзли,
    Белмим, кемне ярата шул, ярата.
    Илназны ул ярата шул, ярата.

    Уйнаучылар, җыр ритмына туры китереп, хәрәкәтләнеп торалар. Ялгыз бала (Әлфия), рәт арасыннан узып, үзенә бер иптәш сайлый ҺӘМ аны (Илназны) җитәкләп ахырга барып баса. Үз парыннан аерылган уйнаучы рәт башына китә.
    Уен шулай дәвам итә.

    Кунаклар.

    Балалар, кулга — кул тотынышып, түгәрәкләнеп басалар. Уртага бер бала чыга. Кырыйдагы балалар түгәрәк буенча әйләнеп җырлыйлар:

    Ямьле бәйрәм көн килде,
    Чакырдык без кунаклар;
    Кунакларны сыйларга,
    Салдык майлы коймаклар.
    Чыж — пыж итеп коймаклар
    Җәелде, әй, җәелде.
    Менә тагын кечкенә
    Булып калды, җыелды.
    Җыелды, әй, җыелды.
    Аннан ары кабарды,
    Кабарды, әй, кабарды.
    Шиңде, юп — юка калды.
    Пеште инде коймаклар,
    Сыйландылар кунаклар,
    Сыйландылар кунаклар.
    Тордылар, баш иделәр,
    Таралдылар, әй, шатлар,
    Бииләр, ай — яй, шатлар.

    Түбәтәй.

    Балалр түгәрәкләнеп басалар. Түбәндәге җырны җырлый-җырлый, түбәтәйне бар-берсенә бирәләр:
    Түбәтәеңне кигәнсең,
    Бик ераклардан килгәнсең,
    Төскә матурлыгың белән
    Шаккатырыйм, дигәнсең.

    Кушымта: Түп – түп-түбәтәй,
    Түбәтәең укалы.
    Чиккән матур түбәтәең
    Менә кемдә тукталды.

    Җыр ахырында түбәтәй кемдә калса, шуңа җәза бирелә (бии, җырлый, әтәч булып кычкыра н. б.). Уен шулай дәвам итә.

    Зәңгәр чәчәк.

    Балалар, кулга-кул тотынышып, түгәрәк ясыйлар. Бер бала, чигүле кечкенә мендәр тотып, уртага чыгып баса. Балалар түгәрәк буенча җырлап әйләнәләр:
    Юл читендә зәңгәр чәчәк
    Якты нурлар тарата.
    Безнең кызлар һәм малайлар
    Зәңгәр чәчәк ярата.

    Тукап биеп торалар, ә уртадагы бала, мендәр тотып, түгәрәк буенча биеп йори:
    Якын дуслар арасыннан
    Берсен сайлап ал әле.
    Тезләреңә ипле булыр —
    Мендәреңне сал әле.

    Мендәр тоткан бала мендәрен бер бала алдына куя ҺӘМ, тезләнеп, аңа кулын бирә. Ул бала аның тирәли әйләнә, башкалар кул чабып торалар.

    Утыр, утыр, Мәликә.

    Балалар түгәрәккә басалар. Берәү, күзен бәйләп, түгәрәк уртасына утыра. Балалар, кулга-кул тотыгнышып, түгәрәктә җырлап әйләнәләр:

    Утыр, утыр, Мәликә, алмагачның төбенә,
    Кем утырган каршыңа, әйтеп бирче тиз генә.

    Берәү аның янына килп утыра. Уртадагы бала аны капшап танып исемен әйтергә тиеш. Әгәр белмәсә, аңа җәза бирелә. Уен шул рәвешчә дәвам итә.

    Ак калач.

    Балалар, кулга-кул тотынышып, түгәрәккә басалар. Берсе уртага чыгып баса. Түгәрәктәге балалар, җырлый-җырлый, калачның ничек пешүен, җәелү-кысылулуарын кул хәрәкәтләре белән күрсәтәләр:

    Булатның туган көненә
    Без пешердек ак калач;
    Менә шулай ул биек,
    Менә шулай тәбәнәк,
    Менә шуның киңлеге,
    Менә шуның тарлыгы.
    Ак калач, ак калач,
    Теләгәнеңне сайлап кач!

    Бала үз урынына берәүне сайлап чыгара да түгәрәктәгеләргә кушыла. Уен-җыр шулай дәвам итә.

    Түбәтәйле.

    Уртада 5-6 урындык тора, урындыкларга түбәтәйләр куела. Балалар урындыклар тирәли басалар ҺӘМ, көй башлануга, җиңелчә йөгерә башлыйлар. Көй туктауга, түбәтәйләрен кияләр, шул арада урындыкларга утырып өлгерергә тиешләр. Кем урынсыз кала, шул уеннан чыга. Икенче мәртәбә уйнаганда. Уртада өч урындык кала, уйнаучылар саны артыграк була. Соңга таба бер урындык калдыралар. Шулай итеп, иң игътибарлы, җитез бала билгеләнә.

    Агыйдел.

    Балалар, парлашып, бер бер артлы басалар. Бер бала парсыз кала, ул алга чыга. Кушымтаны җыр таганда, бачачар кулларын бер-берсенә тотынган килеш өскә күтәрәләр (күпер ясыйлар). Шул вакытта парсыз бала күпер аркылы чыга ҺӘМ үзенә ошаган баланы сайлый. Уен дәвам итә.
    Агыйделнең суларында
    Ак чиләгем күмелде.
    Әйдә, дустым, безнең якка,
    Безнең яклар күңелле.
    Кушымта:
    Зәңгәр чәчәк жыя-җыя,
    Зэңгэрләттем кулымны.
    Бергә-бергә уйныйк әле,
    Бир дускаем, кулыңны.

    Әйт, күгәрчен.

    Балалар түгәрәккә басалар. Ике бала уртага чыгып баса. Алар уенны алып баручылар ҺӘМ җыр башлаучылар булалар. Балалар салмак көйгә түгәрәк буйлап җырлап әйләнеп йөриләр. Җыр эчтәлегендә нәрсә турында сүз барса, шул хәрәкәтне бергәләп башкаралар:

    Әйт, күгәрчен, син генә,
    Яшь кызлар ничек йөри?
    Ул шулай да, ул болай,
    Яшь кызлар йөри шулай.
    Балалар яулык очларын тотып йөриләр.
    Әйт, күгәрчен, син генә,
    Куяннар ничек йөри?
    Ул болай да, ул шулай,
    Куяннар шулай йөри.
    Куян кебек сикереп йөриләр.
    Әйт, күгәрчен, син генә,
    Үрдәкләр ничек йөри?
    Ул болай да, ул шулай,
    Үрдәкләр шулай йөри.
    як-якка янтаеп, алпан-тилпән йөриләр.

    Миңлебай.
    Балалар түгәрәк уртасына бер бала сайлап чыгаралар. Үзләре кулга-кул тотынышып, түгәрәк байлап жырлап йөриләр:
    Без йөрибез әйләнеп,
    Син уртада, Миңлебай,
    Син нишләсәң, ни кылансаң,
    Без кыланырбыз шулай.
    Кырыйдагы бачачар туктап калалар, уртадагы бала, җырлый-җырлый, нинди дә булса, хәрәкәт күрсәтә:
    Бер болай, бер болай,
    Иә, кылыныгыз шулай.
    Балалар аның җырын, ул ясаган хәрәкәтләрне кабатлыйлар:
    Бер болай, бер болай,
    Моны эшләү бик уңай.
    Уртадагы бала түгәрәктән берәүне уртага чыгара да, бергә әйләнеп, үзе аның урынына баса.
    Уртага кыз бала чыгарылса,түбәндәгечә әйтәләр:
    Без йөрибез әйләнеп,
    Син уртада, матуркай.
    Син нишләсәң, ни кылансаң,
    Без кыланырбыз шулай.
    Уен шулай дәвам итә.

    Яулык алыш.
    Бу уен күбесенчә кыз балалар тарафыннан уйнала. Кызлар бер урынга түгәрәкчәнеп басалар ҺӘМ бер кеше яулык җыючы итеп сайлап куялар. Ул уртага чыгып баса да:
    Талым, талым, талчыбык,
    Уртасында бал чыбык,
    Ал яулык, гөл яулык,
    Бир син миңа бер яулык, —
    дип, такмаклый-такмаклый, барлык кызлардан да яулык җыеп чыга. Җыеп бетергәч, яулык хуҗаларына берәм-берәм җәза бирелә. Җәзадан соң уен тагын яңадан башлана.

    Кәрия-Зәкәрия.
    Балалар, кулга-кул тотынышып, түгәрәкләнеп басалар. Уртага бер бала чыга. Түгәрәктәгеләр бер якка хәрәркәт итеп җырлыйлар. Җырларда уртадагы баланың укуда, хезмәттә, җыр-биюдә булган сәләте, уңганлыгы мактала:
    Бу бик яхшы биюче,
    Бу бик яхшы биюче,
    Аның биюе матур,
    Аннан үрнәк алыгыз.
    Җырдан соң түгәрәктәгеләр туктап калалар, кул чабып, такмак әйтәләр:
    Кәрия-Зәкәрия, коммая
    , Кәрия-Зәкәрия, коммая,
    Кәри комма, Зәкәр комма,
    Зәкәрия коммая
    Бу вакытта уртадагы бала бер иптәшен алып әйләнеп тора. Әйләнеп туктагач, чакырган иптәшен калдырып, түгәрәккә баса. Тагын җыр башлана:
    Бу бик яхшы җырлаучы,
    Бу бик яхшы җырлаучы.
    Аның җырлавы матур,
    Аннан үрнәк алыгыз.
    Шулай йөзүче, укучы, буяучы һ.б. дип төрлечә әйтеп, җырлап-биепуенны дәвам итәләр.

    Яшерәм яулык.
    Балалар түгәрәк ясап басалар. Кулларын артка куялар. Санамыш ярдәмендә яулык салучы билгеләнә. Аның кулында кулъяулык. Ул, түгәрәктән чыгып, шушы сүзләрне җырлап йөри:
    Кулъяулыгым яшел, яшел,
    Яшел чирәм астында.
    Сиздермичә ташлап китәм
    Бер иптәшем артына.
    Сүзләрне әйткәндә, бер баланың уч төбенә кулъяулыкны калдырып китә. үзе түгәрәк эченә кереп баса. Кулъяулыклы бала, тиз генә артка чыгып, сүзләрне әйтә-әйтә, уенны дәвам итәргә тиеш. Әгәр ул тоткарланып торса яки кулъяулык салганны сизмәсә, аңа җәза бирелә.

    Куянкай.
    Балалар, кулга-кул тотынышып, түгәрәккә басалар. Түгәрәк уртасына кереп, бер бала чүгәли Ул — «куян «. Куян, бер кулын иягенә куеп, моңаеп утыра. Түгәрәктәгеләр җырлый-җырлый әйләнәләр:
    Ак куянга ни булган,
    Әллә инде авырган?
    Иптәшен дә табалмый,
    Урыныннан да торалмый,
    Куян, куян, син сикер,
    Иптәшең табып китер!
    Куян биленә таянып сикерә башлый. Аннан бер иптәшен уртага алып әгаәнәләр дә, чакырылган бала куян булып кала. Уен шулай дәвам итә.

    Болында.
    Балалар кулга-кул тотынышып, түгәрәкләнеп баесалар. Бер бала (Халидә) уртада кала. Түгәрәктәгеләр, әйләнә буенча бер якка хәрәкәт итеп, җыр җырлыйлар:
    Чәчәкләр үскән болында
    Җырлыйбыз әйлән-бәйлән
    Халидә, Халидә,
    Әйләнәсең кем белән?
    Халидә бер иптәшен уртага ала (Әминә). Җыр тагын кабатлана:
    Әминә, Әминә,
    Әйләнәсен кем белән?
    Шул рәвешчә уртага 5-6 бала җыелгач, уртадагылар түгәрәкләнеп басалар да, кырыйдагыларга капма-каршы юнәлештә хәрәкәт итеп, барысы бергә җырлыйлар:
    Гөлнара, Гөлнара,
    Син каласың уртада.
    Хәрәкәт туктала. Уртадагылыр күмәк рәвештә бер яраткан җырларын башкаралар. Аннан соң, Гөлнарадан башкалары кырый түгәрәккә басалар, ҺӘМ уен яңадан башлана.

    Без-без, без идек.
    Без-без, без идек,
    Без унике кыз идек;
    Базга төштек бал каптык,
    Келәткә кердек май каптык;
    Кап та коп,кара, Якуб,
    Тимер туп,
    Авызыңны ач та йом!
    М-м-м
    Балалар уен сүзләрен көйләп әйтәләр, аннары, берьюлы авызларын йомып, җиңелчә, күңелле көйгә төрле шаян хәрәкәтләр ясыйлар. Кем көлеп җибәрә, шул уеннан чыга ҺӘМ җәза үтәргә тиеш була (җырлый, бии, сорауларга җавап бирә н.б.).

    Башмакчы.
    Балалар түгәрәк ясап басалар. Өлкәннәрдән берәү уенны оештыручы була. Ул, кулына бер башмак алып (башмак уйнаучы балаларның аяк размерыннан зуррак булырга тиеш), уртага баса. Җырлый:
    Төрле һөнәр беләбез,
    Матур итеп тегәбез;
    Асыл төсле җепләр белән
    Башмак башын чигәбез.
    Балалар аңа каршы, түгәрәк буйлап йөреп, җыр җырлыйлар:
    Әй, башмакчы, башмакчы,
    Үзең оста такмакчы.
    Син җырлама такмагын,
    Бир кияргә башмагын.
    Балалар җырлап бетергәч, алып баручы башмакны ике бала арасыны куя ҺӘМ аларның иңнәренә кагыла. Ике бала ике якка түгәрәк буйлап йөгереп китәләр. Кем беренче килеп җитә, шул башмакны кия. Ул башмакчы була.
    Уен яңадан башлана.

    Урманга бару.
    Балалар, бер-бер артлы тезелеп басачар. Марш астында атлап баралар. Урманга килеп кергәч. . лирик көй тыңлана. Балалар, таралышып, салмак хәрәкәтләр ясап, җиләк җыялар, җырлыйлар:
    Тиз-тиз итеп савытыма
    Эре җиләкләр җыям.
    Аларны йә киптерәм,
    Иэ татлы каклар коям.
    Монда җиләк күп икән,
    Аю-бүре юк микән?
    Соңгы юлны әйтүгә, «аю» белән «бүре» килеп чыга да балаларны куа башлый.

    Ачык авыз.
    Балалар, аллы-артлы парлашып, түгәрәк ясап басалар. Бер бала парсыз кала. Ул уртада басып тора. Бию көе уйнала. Шул вакытта эчке якта торган балалар түгәрәк ясап җитекләшәләр ҺӘМ бию көенә әйләнәләр. Шулай бераз әйләнгәннән соң. көй кинәт кенә туктала ҺӘМ эчке яктагылар тышкы якта басып калган балалар белән парлашалар. Бер бала тагын парсыз кала. Ул, уртага чыгып: «Мин кем? » — дип кычкыра. Иптәшләре аңа: «Ачык авыз син!» — дип җавап бирәләр. Аннан соң «ачык авыз «ның бер әйбере алына. Уен шулай кабат-кабат уйнала, ҺӘМ «ачык авыз «лар биш-алтыга җиткәч, аларга җәза бирелә.

    Әйдә, танышабыз.
    Уйнаучылар, ике түгәрәк булып, кулга-кул тотынышып басалар. Уен башлангач, алар әкрен генә җырлап әйләнә башлыйлар. Эчтәгеләр сәгат теле уңаена, ә тыштагы түгәрәк аңа каршы хәрәкәт итә. Җырның бер куплеты беткәч, барысы да туктап калалар. Ике түгәрәктәге уенчылар да бер-берсенә йөз белән борылып басалар, кулларын кысышалар: бер-берсе белән танышалар. Уйнаучылар танышып беткәнче, уен шулай дәвам итә.

    Күрсәт әле, үскәнем.
    Балалр түгәрәк ясап басалар ҺӘМ бер баланы уртага чыгаралар. Күмәк җырлап әйләнеп, уртсдагы балага төрле эшләр кушалар. Уртадагы бала кушылган эшне башкара. Кырыйдагылар да: «Менә шулай, менә шулай»,-дип, ул эшләгән эшне кабатлыйлар. Эш кушу өчен түбәндәге җыр-такмаклар файдаланыла:
    — Күрсәт әле, үскәнем,
    Ничек кошлар очалар?
    — Менә шулай, менә шулай,
    Шулай кошлар очалар.
    — Күрсәт әле, үскәнем,
    Ничек йөри аюлар?
    — Менә шулай, менә шулай,
    Шулай йөри аюлар.
    — Күрсәт әле, үскәнем,
    Ничек чаба поездлар?
    — Менә шулай, менә шулай,
    Шулай чаба поездлар.
    — Күрсәт әле, әскәнем,
    Ничек сикерә куяннар?
    — Менә шулай, менә шулай,
    Шулай сикерә куяннар.

    Гөлбаһар.
    Балалар, кулга-кул тотынышып, бер сафка басалар. Берсе «бакча каравылчысы итеп билгеләнә. Ул балалар алдында басып тора. Каршы яктан бер бала «көтүче » булып килә. Җырлый:
    — Әй, әбекәй, Гөлбаһар,
    Синең артта ниләр бар?
    — Шалкан белән торма бар.
    — Берсен миңа бирсәнә!
    — Көчен җитсә тартып ал!
    Көтүче балаларның берсен тотып үз ягына тарта башлый, ә «әби » аның юлына каршы чыгып йолкытмаска тырыша.
    «Шалкан-тормалар » берсенә берсе нык тотынышканнар, ычкынмаска, иптәшен дә ычкындырмаска тырышалар. Шулай берәм-берәм йолкып алып бетергәнче уен дәвам итә.

    Такыя үрәм.
    Балалр түгәрәк ясап бас тар. Тәрбияче алып баручы була. Берничә балага «чәчәк» исеме кушыла, ҺӘМ аларга шул чәчәктән ясалган башлык бирелә:
    Без йөрибез болында,
    Чәчәкләр бик күп монда.
    Матур чәчәк җыябыз,
    Такыялар үрәбез.
    Алып баручы:
    Ал кирәк, гөл кирәк,
    Безгә нәфис гөл кирәк.
    Энҗе чәчәк, кил әле,
    Бер елмаеп көл әле.
    Энҗе чәчәк:
    Энҗедәй чәчәк атам мин
    Яз көнендә урманда.
    Миңа берни дә кирәкми
    Күләгәләк булганда.
    Балалар:
    Энҗе чәчәк, күр әле!
    Такыя итеп үр әле!
    Энҗе чәчәк чүгәләп утыра. Уен башка чәчәкләр исемен кушып дәвам итә. Исеме аталган нәр чәчәк уртага чыгып утыра. Шулай итеп, такыя үрелә.
    Ромашка:
    Күкчәчәк:
    Кечкенә көнбагыш кебек
    Чәчәк булам мин үзем.
    Таҗларымны санап кара,
    Әгәр булсаң бик түзем.
    Арыш арасында үсәм,
    Зәп-зәңгәр чәчәк атам.
    Зәңгәр күкле, чат кояшлы
    Аяз көнне яратам.
    Такыя үрелеп беткәч, такыя бер якка, түгәрәктәге балалар икенче якка әйләнеп җырлыйлар:
    Без йөрибез болында,
    Чәчәкләр бик күп монда.
    Матур чәчәк җыйдый без,
    Такыялар үрдек без.

    Наза.
    Балалар парлашып, бер-б р артлы тезеләләр. Бер бала парсыз, ул уенчылыр каршысына чыгып баса. Балалар, җырлый-җырлый, баскан җирдә аякларын-кулларын хәрәкәтләндерәләр:
    Наза дигән кыз баланың
    Бөрлегәне түгелгән;
    «Наза» дигән уенны без Уйныйбыз чын күңелдән.
    Кушымта:
    Наза, наза,
    Наза матур кыз бала.
    Наза тырыш, уңган бала,
    Зирәк, акыллы бала.
    Кушымтаны җырлаганда, парсыз бала каршыдагы уенчылар арасыннан биеп үтә, үзенә пар сайлый, ҺӘМ алар икенче башка барып басалар. Парсыз калган бала уенны дәвам итә.

    Нардуган.
    Бер бала уртага чыга. Башка балалр аның тирәсендә бер түгәрәк ясап, кулга-кул тотынышып, нардуган җырын җырлап әйләнәләр:
    Син уртада, без кырыйда,
    Әйләнәбез, нардуган,
    Син нишләсең, ни кылансаң,
    Мин дә шуны булдырам!
    Җыр беткәндә, уртадагы бала нинди дә булса бер хәрәкәт ясый, түгәрәктәге балалар шул хәрәкәтне кабатларга тиешләр. Кем шуны булдыра алмый, уртадагы бала үз урынына аны чыгара да, уен баштагыча дәвам итә.

    Бу дустың белән күреш.
    Балалар, кулга-кул тс пынышып, түгәрәккә басалар ҺӘМ, җырның эчтәлегенә әйтелгән ? әрәкәтләрне ясап, «‘Сандугач-күгәрчен » көенә җырлап әйләнәләр:
    Аякларың тыпырдат,
    Куларыңны чәбәклә,
    Бер монда, бер монда,
    Кыен эш түгел бер дә.
    Башың аска иеп ал,
    Кул бармагың янап ал,
    Бер монда, бер монда,
    Кыен эш түгел бер дә.
    Бу дустың белән күреш,
    Бу дустың белән күреш,
    Йә иптәш, йә, әйлән,
    Бик кыен түгел буэш.
    Жырга туры килгэн хэрэкэтлэр эшлилэр.

    Түгәрәк алан.
    Балалар, кулга-кул тотынышып, түгәрәктә йөриләр ҺӘМ такмак әйтәләр:
    Бу аланда чәчәкләр күп, Кыймыйм ләкин өзәргә. Әминә, Гөлфия,
    Әйдә әле биергә.
    Бу аланда чәчәкләр күп
    Без аларга тимибез,
    Лилия, Гөлия,
    Әйдә бергә биибез.
    Исеме әйтелгән балалар, уртага чыгып, бергәләп әйләнәләр ҺӘМ икесе дә кырыйдагы балалар арасыннан берәр балалның каршына килеп башларын ияләр. Уен әлеге балалрның исемен әйтеп дәвам итә.

    Бүген кемнең туган көне?
    Балалар, кулга-кул тотынышып Түгәрәк ясыйлар. Бер бала (туган көне булган бала) уртага чыга. Уйнаучылар, җырлый-җырлый, бер якка таба әйләнәләр, ә уртадагы бала түгәрәк эчендә каршы якка йөри. Тәрбияче балалар белән бергә җырлый:
    — Бүген кемнең туган көне?
    Нигә кояш елмая?
    — Белдек, белдек, Гөлсинәгә
    Бүген алты (3, 4, 5) яшь тула.
    Гөлсинәгә карагыз:
    Ничек матур киенгән!
    Сәламәтлек, бәхет, шатлык
    Телибез чын күңелдән.
    Икенче куплетны җырлаганда, балалар туктап, кул чабып торалар, Гөлсинә бии.

    Яулык бирәм.
    Уйнаучылар көй астында — зур түгәрәктә, ә уенны алып баручы түгәрәк уртасында бию хәрәкәтләре ясап әйләнәләр. Көй туктауга, уенны алып баручы бер бала янына килә дә: «Яулыгымны ал, кесәңә сал»,- ди. Балалар:
    «Бер, ике,өч, дүрт, биш, тотарга тырыш!»,-диюгә, бала уенны алып баручыны тотарга ҺӘМ яулыкны аннан атырга тырыша.

  • “Зәем, син ямьле төбәгем!”
    (Балалар бакчасы өчен Шәһәр көненә багышланган күңел ачу чарасы)

    (Залда көй яңгырый, балалар көй астында урындыкларга кереп утыралар.)
    А.б:: Туган ил, туган тел, туган җир! Кемгә дә газиз, якын һәм кадерле ул! Ә туган якның һәр җире, почмагы әллә никадәр истәлекләр саклый.
    Яшь вакытта ярлы булган Зәем,
    Хәзер аны муллык балкыта.
    Үз халкымның гүзәл төзелешләре
    Тирә- юнебездә дан тота. (Михаил Денисов)
    Җыр “Кояшлы ил” Луиза Батыр-Болгари муз.
    А.б: Кадерле балалар, без бүген сезнең белән “Зәем- ямьле төбәгем” дигән кичәгә җыелдык.
    — Балалар, әйтегез әле, без нинди республикада яшибез?
    — Татарстан Республикасында.
    — Ә безнең республика башкаласы ничек дип атала?
    — Казан шәһәре.
    — Без сезнең белән төзек, матур, чиста шәһәрдә яшибез. Шәһәребезнең исемен кем белә?
    — Зәй шәһәре.
    — Зәй шәһәренең матурлыгы җырларда җырлана, шигъри юлларга салына.
    1 бала: Зәем! Ямьле синең уйчан табигатең,
    Шифалы бит синең суларың.
    Ярышларда алдынгылык яулый,
    “Сер” бирмәүче батыр улларың. (Михаил Денисов)

    2 бала: Ямьле Зәйнең су буйлары,
    Диңгездәй киң сулары.
    Җәйләр җиткәч, гөрләп уза,
    Синдә Сабантуйлары.

    3 бала: Зәем, Зәем- Зәй ягым,
    Көн дә матурланасың.
    Синдәй сөйкемле калада,
    Яшәүгә шатланасың. (Мәслах Кашапов)
    А.б: Рәхмәт, сезгә, балалар. Сезнең туган төбәгебез турында күп шигырьләр белүегез шатландыра.

    Тирә-якка каранып, шарлар тотып, аптырап Белмәмеш керә.

    Белмәмеш: Нинди җир бу? Мин кая килеп эләктем?
    А.б: Белмәмеш, синме соң бу? Нишләп йөрисең?
    Б-ш: Урам йөрергә чыккан идем, адаштым.
    А.б: Белмәмеш, бүген без балалар белән Зәй шәһәре турында сөйләшәбез һәм алар белән сәяхәткә чыкмакчы булабыз. Теләсәң ияртербез.
    Б-ш: Бик теләп барырмын. Минем дә Зәйнең истәлекле урыннарын күрәсем килә.
    А.б: Балалар, Белмәмеш, ә сәяхәткә нәрсә белән чыгыйк икән?
    Б-ш: Менә минем шарларым бар. Әйдәгез, шулар белән очабыз.
    А.б: Балалар, сез ризамы?
    Балалар: Әйе.
    ( Уен “ Шарлар”. Балалар түгәрәкләнеп утыралар, алып баручы көй астында төрле биремнәр әйтә. Мәсәлән: “көчле җил исә”, “җил акрынайды”, “каршыга самолет килә”, “кошлар очалар” һәм башкалар.)
    А.б: Менә балалар, без сәяхәтебезнең беренче тукталышына килеп җиттек.

    1 нче тукталыш. “Энергетик” мәдәният йорты. (рәсем күрсәтелә)
    А.б: Бу мәдәният йорты. Анда төрле зур бәйрәмнәр, очрашулар, концертлар үткәрелә. Монда төрле бию, җыр түгәрәкләре оешкан. Аларны үз эшләренең осталары җитәкли.Мәсәлән: Лидия Нестягина, Марина Петленко, Владислав Тыткин.
    Б-ш: Ә сезнең нинди сәләтләрегез бар?
    А.б: Безнең балаларыбыз җырга-биюгә бик оста, алар шәһәребезнең булачак йолдызлары.
    Татарча бию “Карауҗа авылы көе”
    Б-ш: Балалар, миңа торган саен күңеллерәк була бара. Тагын кая барабыз?
    А.б: Ашыкма, Белмәмеш. Безнең барасы урыннарыбыз бик күп. Хәзер җәяүләп кенә Җиңү паркына юл тотарбыз. Балалар, искә төшерик әле, юл аркылы ничек чыгабыз?
    Балалар: Зебра аша.

    2 нче тукталыш. Җиңү паркы. (рәсем күрсәтелә)
    А.б: Менә бу Җиңү паркы дип атала. Монда без ел саен Бөек Җиңү көнен билгеләп үтәбез. Билгесез солдат һәйкәле янында мәңгелек ут яна.
    Б-ш: Ә сезнең ветеран бабайларыгыз булганмы?
    А.б: Әйе, безнең ата-бабаларыбыз Бөек Ватан сугышында илебез азатлыгын яклап сугышкан, күбесе фашист корбаннары булып яу кырында ятып калганнар.
    (балалар кыскача гына ветеран бабалары турында сөйләп китәләр).
    А.б: Рәхмәт, балалар. Безнең аларны онытырга хакыбыз юк.
    Б-ш: Мин дә бабаларыбызны һәрвакыт искә алырмын.

    3 нче тукталыш. “Космос” яшьләр үзәге. (рәсем күрсәтелә)
    А.б: Балалар, Белмәмеш, без хәзер “Космос” яшьләр үзәгендә.Монда кино, мультфильмнар күрсәтәләр, төрле спорт, гаилә бәйрәмнәре үткәрәләр.
    Б-ш: Ә мин уйнарга, ярышырга бик тә яратам. Әйдәгез, җырлап-уйнап алабыз.
    “Түбәтәйле” татар халык уены
    “Кәрия-Зәкәрия” татар халык җырлы-биюле уены
    “Миңлебай” татар халкының җырлы-биюле уены.
    А.б: Без уйнап, ял итеп алдык. Ә хәзер без сезнең белән шәһәребезнең тагын бер бик күренекле урыны- китапханәгә барырбыз.

    4 нче тукталыш. Китапханә.
    А.б: Балалар, без китапханә эченә үтәбез. Үзегезне тәртипле, тыныч тотыгыз. Бу китапханә якташыбыз, язучы Сөббух Рәфыйков исемен йөртә (портреты күрсәтелә). Аның исеме шулай ук Зәй шәһәренең бер урамына бирелгән. Китапханәдә бик күп китаплар, журналлар бар.
    Б-ш: Ә сез үзегезнең шәһәрдә үсеп чыккан нинди күренекле шәһесләрне беләсез?
    Балалар: Аяз Гыйләҗев, Рабит Батулла, җирле язучылар-Флүн Разов, Госман Мухамов, Анатолий Цыганов.
    А.б: Әйдәгез, алар иҗат иткән шигырьләрне искә төшерик.
    4 бала: Зәйдә үскән сәнгать кешеләре,
    Олы юлдан алга киттеләр.
    Аяз Гыйләҗев һәм Мөдәррисләр
    Үз якларын данлы иттеләр.
    5 бала: Сәхнәләрдә Наил Дунай уйный,
    “Гөргери кияүләрен”.
    Ә Батулла исбат итә
    Милләтнең үткәннәрен.( Михаил Денисов)

    5 нче тукталыш. “Карамалы” ял паркы.
    А.б: Шәһәребезнең тагын бер гүзәл урыны- Ринат Шәех улы Фәрдиев исемендәге “Карамалы” ял паркы. Ринат Шәех улы Фәрдиев — район һәм шәһәр тарихына матур гамәлләре, күркәм эшләре белән кереп калган шәһес. Зәйлеләрнең яраткан ял итү урынына әверелгән бу парк та ул җитәкчелек иткән чорда төзелә башлады. Аның якты истәлеге булып паркта стелла урнаштырылды. Җирле язучы Сания Әхтәмова аның турында болай дип язды:
    Бу тормыш — атылган йолдызның
    Җиһанны нурлаган балкышы.
    Иң матур җирендә өзелгән
    Илаһи моңлы җыр тавышы.
    Тик ул җыр онтылмас, ул яшәр,
    Искәртеп олуг зат кадерен.
    Бу исем мәңгегә яктыртыр,
    Җылытыр зәйлеләр хәтерен.
    “Карамалы” паркы – ул зәйлелзрнең горурлыгы. Без аны һәрвакыт чиста, матур итеп тотарга тырышабыз. Паркта гүзәл чәчәкләр, фонтаннар, аллеялар бар. Сәхнәдә атна саен төрледән-төрле чаралар үткәрелә.
    Б-ш: Әйдәгез, без дә күңелле итеп ял итеп алыйк.
    Җырлы-биюле уен “Бу дустың белән күреш”
    А.б: Менә, балалар, бүгенгә сәяхәтебез тәмам. Әйдәгез, шарларга утырып, бакчага кайтыйк.
    (Шарларда очалар)
    А.б: Сәяхәтебез сезгә ошадымы?
    -Әйе.
    Б-ш: Миңа да бик ошады. Минем сезгә күчтәнәчләрем бар. (конфетлар тарата)
    А.б: Син кечкенә бер шәһәрсең,
    Гади, тыйнак халкың бар.
    Республикамның бер кисәге-
    Мактанырга хакым бар.( Госман Мухамов)
    Җыр “Туган ягым –татарстан” Яриева көе, Вәлиева сүзләре.
    Бәйрәм тәмам.

  • Перспектив план.
    СЕНТЯБРЬ

    ТӨРЛӘР

    РЕПЕРТУАР
    ПРОГРАММА ТӘЛӘПЛӘРЕ
    Тыңлау “Туган илем” Якубов
    “Һәр вакыт булсын кояш” Островский
    “Детская полька” Глинка Муз. белемнәрен киңәйтү. Әсәрләрнең аермаларын әйтү, таный белергә өйрәтү.
    Күнегү “Баскыч” Бакиева
    “Песи-нечкәбил” Фразаларны чиста итеп, ахырына кадәр сузып, йомшак итеп җырлау.
    Җырлау “Туган илем” Мозаффаров
    “Күгәрчен гөрлидер” Тат. халык җыры
    “Көз” Исмәгыйлев
    “Күңелле балачак” Көйне дөрес итеп җырларга, җырны бердәм башлап, бердәм бетерергә, сүзләрне ачык әйтеп бырларга өйрәнү.
    Музыка ритмына хәрәкәтләр “Әтәчем”
    “Түгәрәк буйлап йөгерү” Музыканын характерына туры килә торган ритмик хәрәкәтләр башкарырга өйрәтү.
    Биюләр “Кул чабып бию” Биюләрдә үзенчәлекле итеп мөстәкыйл рәвештә хәрәкәт итәргә йөрәтү.
    Уеннар “Көз киләсен беләбез” Мөстәкыйл рәвештә хәрәкәт итәргә өйрәтү.
    Дидак. уеннар “Ике аваздан җырны тап” Таныш җырлардан уенны тезәргә.
    Иҗади эш “Дулкыннар һәм аккошлар”

    ОКТЯБРЬ

    ТӨРЛӘР

    РЕПЕРТУАР
    ПРОГРАММА ТӘЛӘПЛӘРЕ
    Тыңлау “Кечкенә аккошлар биюе” П. И. Чайковский Муз. белемнәрен киңәйтү. Бөек рус композиторы белән танышу.
    Күнегү “Вальс” Халитов
    “Әтәчем” Тат.халык җыры
    “Әнисә” –тыпрдаулы йөреш.
    “Кадак кагу” Төрле хәрәкәт итә күнегүләрен камилләштерү, сәнгатле итеп башкару.
    Җырлау “Алфавит” Л. Батыр-Болгари
    “Күңелле балачак”
    “Көз” Исмәгыйлев
    “Туган җир” Җырны мөстәкыйл рәвештә башлау, сәнгатле итеп, фразалар арасында сулыш алып башкару.
    Музыка ритмына хәрәкәтләр “Җырла исемеңне”
    “Баскыч” Сүзләрне ачык итеп җырларга өйрәнү.
    Биюләр “Әпипә”
    “Көзге яфраклар белән бию” Ике-өч кисәктән торган әсәрнен характерын тоеп, хәрәкәтләнеп мөстәкыйл рәвештә төрләндерергә өйрәтү.
    Уеннар “Көз һәм балалар”
    “Ал яулык” Җырлы уеннарны сәхнәләштерегә, сәнгатле итеп өйрәтү.
    Дидак. уеннар “Музыкаль кораллар” Музыка кораллары белән таныштыру.

    НОЯБРЬ

    ТӨРЛӘР

    РЕПЕРТУАР
    ПРОГРАММА ТӘЛӘПЛӘРЕ
    Тыңлау “Детская полька” Глинка Төрле җанрдагы әсәрләр белән танышу. Муз. белемнәрен киңәйтү.
    Күнегү “Кояш” Халитов
    “Чыпчык” Андреянова Сәнгатьле итеп до 1- ре 2 диапозонында тавыш көчен акрынайтып, тезләтеп җырларга.
    Җырлау “Көзге ямь” Гатауллин
    “Җирдә миңа ни кирәк” Гыймадиева
    “Чыршы” А. Вафина Җырны мөстәкыйл рәвештә башлау һәм тәмамлау, ялгыз һәм күмәк җырларга өйрәтү.
    Музыка ритмына хәрәкәтләр
    Вальс “Вальс” Р.Халитов
    “Алмагачларым”- баш, үкчә Кулга уенчыклар тотып төрле хәрәкәтләр ясый белергә өйрәтү.
    Биюләр “Әнисә” Тат. халык көе
    “Күмәк бию” Гади халык биюләре белән таныштыру. Музыка ритмына кереш өлештән соң хәрәкәтләрне мөстәкыйл рәвештә башлап китү.
    Җырлы уеннар “Күз бәйләш”
    Җырлы уеннарны сәхнәләштерегә өйрәтү.
    Дидак. уеннар “Күңелле ямансу” Мөстәкыйл рәвештә башкаруга омтылыш булдыру.
    Иҗади эш “Көчле җил”

    ДЕКАБРЬ

    ТӨРЛӘР

    РЕПЕРТУАР
    ПРОГРАММА ТӘЛӘПЛӘРЕ
    Тыңлау “Вальс” С.Сәйдәшев
    “Матур булсын” Җ.Бакиров эшкәртүендә Балаларны авазларның югарылыгын (квинта-терция) аера белергә өйрәтү. Бию төрләрен, җыр, марш аера, әсәрнең өлешләрен ишетә һәм аера белергә өйрәтү.
    Күнегү “Тыпыр-тыпыр” Тат. халык җыры
    “Дуслар” И. Җиһаншина Музыкаль белемнәрен киңәйтү.
    Җырлау “Яңа ел” Л.Батыр-Болгари
    “Син усал түгелсең”Р.Гыймадиева
    “Кыш көне” А. Вафина Җырны мөстәкыйл рәвештә башлау һәм тәмамлау.Сулышны дөрес алырга өйрәтү.
    Музыка ритмына хәрәкәтләр
    “Аерым бию” – җиңелчә бию
    “Бодай чәчтем” – бер аяк белән тыпырдау
    “Ай, дубыр, дубая” – өчле тыпырдау Музыкага карап хәрәкәтләрне үзгәртә белергә күнектерү. Аякларны чиратлашып тыпырдату, җиңел итеп аяк очларында йөгерү.
    Биюләр
    Уеннар “Лирик бию” Тат. халык көе
    “Шалтыравыклар белән уен”
    “Төсле яулыклар”
    “Кар бөртекләре биюе” Музыка ритмына кереш өлештән соң хәрәкәтләрне мөстәкыйл рәвештә башлап китү.
    Дидак. уеннар “Урман буйлап кем килә” (аю, куян)
    “Шалтыравык белән барабан”
    “Акрын көчле”

    ЯНВАРЬ
    ТӨРЛӘР

    РЕПЕРТУАР
    ПРОГРАММА ТӘЛӘПЛӘРЕ
    Тыңлау “Аю” Р.Ахиярова
    “Йокла курчак” М.Мозаффаров
    “Клоун биюе” Ю.Виноградов Балаларны музыкаль әсәрне ахырга кадәр тыңларга күнектерү. Музыканың характерын аера белергә өйрәтү.
    Күнегү “Тук тук тукыран”
    “Өч дус” Бер нотаны тотып торырга өйрәтү.
    Җырлау “Кыш җыры” А.Вафина
    “Беренче кар” Батыршин
    “Әтәчле сәгать”Р.Курмашин
    “Курчакка күлмәк тегәм” Л.Батыр-Болгари Җырларны җырның үз характерында җырларга өйрәтү.
    Муз. ритмына хәрәкәтләр
    “Казан кызы” З.Хәбибуллин – аяк очында һәм үкчәдә йөрү
    “Матур булсын” Җ.Фәйзи – тасмалар белән йөгерү
    “Полька” –кырын сикереш Ритмны тоеп көйгә туры китереп хәрәкәтләр ясау.
    Биюләр “Бишле бию” Тат. халык көе
    “Клоуннар биюе” Р. Халитов
    “Куяннар биюе” М.Шәймарданов
    “Кар бөртекләре биюе”
    Яңа бию хәрәкәтләрен өйрәтү. Музыка ритмына кереш өлештән соң хәрәкәтләрне мөстәкыйл рәвештә башлап китү.
    Җырлы уеннар, Биюле уеннар “Яулык алыш” М.Вәлиуллин
    “Бүре һәм куяннар” М.Шәймарданов
    “Кыш бабайны биетү”
    Уендагы төрле образларны дөрес итеп күрсәтергә өйрәтү.
    Дидак. уеннар “Кышкы көн” Кышны аерырга өйрәтү.

    ФЕВРАЛЬ

    ТӨРЛӘР

    РЕПЕРТУАР
    ПРОГРАММА ТӘЛӘПЛӘРЕ
    Тыңлау “Тәккәбер әтәч” Р.Еникеев
    “Ак күгәрчен”Вәлиуллин
    “Бишек җыры” Хәбибуллин Музакль әсәрнең жанрын аера белергә тырышу.
    Күнегү “Тыпыр-тыпыр” Тат. халык җыры
    “Дуслар” И. Җиһаншина Музыкаль белемнәрен киңәйтү.
    Җырлау “Әниләр бәйрәме” Л.Батыр-Болгари
    “Кар яугач” Батыршин
    “Мамин праздник” Гомонова Сәнгатьле итеп, кычкырмыйча җырларга өйрәтү.
    Музыка ритмына хәрәкәтләр
    “Колын” Бакиров (голоп) кабатлау
    “Татар халык биюе” – култыклашып әйләнү
    “Вальс” – куллар өчен күнегү Бер аякны алга куеп турыга сикерү. Музыкаль фразага характер туры китерү.
    Биюле, җырлы
    уеннар “Читекләр” Тат. халык көе
    “Аю кунакка йөри”
    “Кулъяулык йөртәм”
    “Күмәк бию” Музыканы ритмга туры китереп тырышып биеп карарга.
    Дидактик уеннар “Кемнең өе” (аю, куян)
    “Баскыч” Музыкада аваз югарылыгын ишетергә өйрәтү. Динамик төчмерләрне үстерү.

    МАРТ
    ТӨРЛӘР

    РЕПЕРТУАР
    ПРОГРАММА ТӘЛӘПЛӘРЕ
    Тыңлау “Яз” М.Мозаффаров
    “Безнең дәү әни”Вәлиуллин
    “Кем уяткан Ләйләне” Хәбибуллин Тыңлаган әсәрләрне танып белергә өйрәтү.
    Күнегү “Тук тук тукыран”
    “Өч дус” Бер нотаны тотып торырга өйрәтү.
    Җырлау “Яз, яз җитә” Л.Батыр-Болгари
    “Әтәчем, әтәчем ник иртә торасың” Л.Батыр-Болгари
    “Күңелле балачак” Шәмсетдинов Дәртле, күңелле, шаян итеп җырларга өйрәтү.
    Музыка ритмына хәрәкәтләр “Баскычтан баскычка”) кабатлау
    “Татар халык биюе” – култыклашып әйләнү Алга сикереп бару, туктап бер урында тыпырдау.
    Биюле, җырлы
    уеннар “Зәкәрия” Тат. халык көе
    “Дуслаштык”
    Музыка характерына карап хәрәктләрне үзгәртә белергә өйрәтү.
    Дидактик уеннар “Кошлар белән кошчыклар” (аю, куян)
    “Тыпыр-тыпыр”
    “Әнисә” Ритмларны сизмеләргә өйрәтү. Музыкада аваз югарылыгын ишетергә өйрәтү.

  • Здравствуйте! хотела выложить татарские плюсы и минусы которые поет моя дочь, но не знаю как это сделать.

  • праздник «Нардуган». Проводится зимой 22-14 января, когда день равняется с ночью.
    Алып баручы: Исәнмесез, балалар, килгән кунаклар! Без бүген сезнең белән татар халык бәйрәме — Нардуганны билгеләп үтәргә җыелдык. Татар халкы яши торган кайбер төбәкләрдә борын заманнарда үк Яңа ел көннәрен Нардуган вакыты дип атаганнар. Ә нигә әле безгә дә Яңа ел көннәрендә үткәрелә торган “Чыршы бәйрәмен” “Нардуган” дип атамаска да, борынгылардан калган котлауларны, татар халык уеннарын, биюләрен кире кайтармаска?
    Нардуган бәйрәмендә яшьләр җыелып, ят киемнәргә киенеп, үзләрен танытмый гына йорттан-йортка кереп, уйнап-шаярып йөргәннәр. Нардуган бәйрәме – ул күрәзәлек, багу, тылсымлы йолаларга ышануны чагылдырган бәйрәмнәрнең берсе. Нардуган бәйрәмендә иң кызыгы – танытмый торган итеп киенеп, өйдән-өйгә йөрү, бер-береңә матур теләкләр теләү. Ә хәзер без сүзебезне бәйрәмебезгә матур, шаян итеп киенеп-бизәнеп килгән кунакларыбызка бирик.
    — Нардуган, Нардуган,
    Нардуган, хуҗалар.
    Котлы, мөбарәк булсын,
    Тормыш түгәрәк булсын.

    — Нардуганыбыз нар булсын,
    Әче-тышы нур булсын.
    Нардуган башы кемгә тияр,
    Ул бик бәхетле булсын.

    — Нардуганым нар булсын,
    Эче-тышы нур булсын,
    Нардуган башы кемгә тияр,
    Ул бик бәхетле булсын!

    -Хуш киләсең, нардуган!
    Май бирәм, күмәч, калач.
    Бәйрәм көнендә шатланышык,
    Рәхәтләнеп күңел ач!
    Алып баручы: Балалар, әйдәгез әле, Нардуган бәйрәмен хөрмәтләп, бер күңелле уен уйнап алыйк!
    Татар халык уены “Күрсәт әле, үскәнем”
    Алып баручы: Бәйрәмгә чакырылган кунаклар килеп бетте, инде уйнадык, күңел ачтык, ә Нардуган атасы һаман күренми. Әллә адашып, безне таба алмый йөриме? Балалар, әйдәгез бергәләп Нардуган атасын чакырыйк, бәлки, ул безне ишетер.
    Нардуган атасы керә.
    Нардуган атасы: Исәнмесез, балалар, килгән кунаклар! Мин килеп җиттем, сезгә яңа елалып килдем!
    — Нардуганым нур булсын,
    Ризыклары мул булсын!
    Нардуган ашы кемгә тия,
    Шул бик бәхетле булсын!
    Алып баручы: Рәхим ит бәйрәмебезгә, Нардуган атасы! Без сине бик сагынып көттек.
    Нардуган атасы: Балалар, ә сез кышны яратасызмы?
    Алып баручы: Әй, ул йомшак ап-аккарлы кышны кем генә яратмый микән? Менә без дә, сине сәләмләп, яңа елга атлап кергәнебезгә сөенеп, балаларыбыз белән сиңа диеп өйрәнгән шигырьләребезне, җырларыбызны башкарасыбыз килә. Рәхим итеп тыңла!
    Балалар шигырьләр сөйлиләр.
    Җыр “Чыршыкай”
    Алып баручы: Инде хәзер биеп алсак та була. Түгәрәктә “Татар биюе”нә рәхим итегез.
    Татарча бию.
    Нардуган атасы: Рәхмәт, балалар. Шигырьләрегез һәм биюегез бик яхшы, матур булды.
    Ә кыш аена чыдамлылыгыз ничек икән? Ягез әле, сезне сынап карыйк әле, күңелле ярышлар үткәрик! Ике командага бүленеп, уен-эстафетелар үздырыйк!
    Уеннар: 1. Туп тәгәрәтеп, кеглялар аудару.
    2. Чаңгыда ярышу.
    3. Машина белән кар йомарлары ташу.
    4. Кар йомарларын чиләккә ату.
    5. Чанада узышу.
    Нардуган атасы: Бәйрәмебез бик күңелле узды, ләкин миңа китәр вакыт та җитте. Мин сезгә күчтәнәчләр алып килдем, рәхим итеп алыгыз! (күчтәнәчләр тарата).
    Алып баручы: Бик зур рәхмәт сиңа, Нардуган атасы! Икенче елга да кил, бик күңелле булды!
    Нардуган атасы: Саубулыгыз, киләсе очрашуларга кадәр!
    Бәйрәм тәмам.

  • Это мой авторский сценарий к 125-летию со дня рождения Г. Тукая. Сценарий на 2 языках (русский и татарский).
    Әкрен генә “Тәфтиләү” көе яңгырый, балалар залга керәләр.
    Алып баручы: Исәнмесез, кадерле балалар, хөрмәтле кунаклар! Татар халкының бөек шагыйре, әдәбиятебезнең йөзек кашы Г. Тукайга багышланган әдәби- музыкаль кичәне башлыйбыз.
    Ведущая: Здравствуйте дети, дорогие гости! Мы очень рады видеть вас всех на празднике, посвященном 125-летию со дня рождения нашего любимого поэта и сказочника_ Габдуллы Тукая.
    Бала: Тормышыңда бәйрәмнәр аз булган,
    Сагыш белән тулган көннәрең
    Шуңа, ахры, искә алынмыйча,
    Үткән синең туган көннәрең.
    Бәйрәмнәрең алда икән әле –
    Кара, шагыйрь бүген текәлеп,
    Халкың килде сиңа мәхәббәтен
    Ал чәчәчкләр итеп күтәреп.
    “Туган тел” җыры.
    Ведущая: Ребята, Габдулла тоже когда-то был ребенком, но в отличие от всех вас, его детство было трудным и безрадостным.
    Алып баручы: Габдуллага 5 ай булганда аның әтисе вафат була.
    Ведущая: Когда отца Габдуллы не стало, его маму сосватали в соседнюю деревню за бедняка, у которых было своих пятеро детей. Габдулле пришлось остаться в своей деревне, у соседки-старухи, потому что в семье бедняка для него не было места- не на чем было спать, нечего есть, нечего одеть-обуть.
    Сәхнәгә кечкенә Габдулла чыга.
    Габдулла: Сасна авылана киткәндә, әни мине вакытлыча Шәрифә исемле карчыкта калдыра. Шәрифә карчык мине тәрбияләмәде. Хәтта ачык йөз дә күрсәтмәде. Кышкы салкыннарда ул мине яланаяк урамга чыгарып бастыра иде, өйгә кертми иде, ә минем аякларым бозга ябышып бетә иде. (елый).
    Ведущая: Материнское сердце не выдержало разлуки, и мама забрала его к себе, в семью бедняка. Но счастье длилось недолго- вскоре мама Габдуллы тоже умирает, и малыш в 4 года остается круглым сиротой. В семье бедняка Габдулла стал считаться лишним ртом, нахлебником. Отчим решил избавиться от Габдуллы, а как он это сделал, мы сейчас увидим.
    Ике бала чыга.
    Бала (ямщик): Мин бүген Казанга, печән базарына китәм.
    Үги әти (Әпүшне алып чыга): Менә бу баланы да үзең белән алып кит әле…
    Ямщик: Ә мин аны Казанда кая куярмын?
    Үги әтисе: Әй, син аны базарда берәрсенә биреп җибәр.
    Ямщик берет Габдуллу за руку, они уходят.
    — Выходят ямщик с Габдуллой.
    Ямщик: Эй, честной народ! Подходи, подбегай! Кому нужен мальчик-подмастерье, даром забирай!
    Выходит Сагди.
    Сагди: Меня зовут Сагди. Я родом из деревни Кырлай. Этого мальчика я заберу с собой, обещаю не обижать, любить его и уважать.
    Ямщик и Сагди хлопают друг друга по рукам, Сагди уводит мальчика с собой.
    Алып баручы: Оядан-ояга күчеп, җылылык эзләп йөргән бу сабыйның алдагы тормышы Кырлай авылы белән бәйле.
    Ведущая: Сагди оказался очень хорошим человеком, поэтому о деревне Кырлай в душе Тукая остались только самые теплые воспоминания. В деревне жило много мальчишек и девчонок, с которыми Тукай очень быстро сдружился.
    Бер бала чыга
    Бала: Малайлар, кызлар, әйдәгез уйнарга!
    Балалар: Әйдәгез, әйдәгез!
    Башмакчы уенын уйныйлар.
    Бала: Биеп тә алыйк инде?
    Татарча бию.
    Алып баручы: Шулай итеп Габдулла авыл малайлары белән бергә су буенда балыкта, печән вакыты җитсә — ул да печәндә, урагы җитсә ул да уракта була.
    Влетает сорока.
    Сорока: Спасите, спасите, помогите! В лесу чрезвычайное происшествие! Шурале попал в беду, ему нужна ваша помощь! Помогите, помогите, ему на помощь поспешите! (улетает).
    Ведущая: Ничего не понимаю. Шурале попал в беду? Интересно, что с ним могло случиться? Ребята, чтобы все выяснить, нам нужно немедленно отправляться в лес.
    Песня «Прогулка в лесу»
    Ведущая: Как красиво в лесу! Птицы поют, цветы растут…. Ой, ребята, я слышу какой-то странный шум. Что бы это могло быть?
    Күбәләк очып керә. Аның артыннан кулына кәрзин токан кыз керә, кәбәләкне куа.
    Кыз: Нинди матур күбәләк, сөйләшикче бергәләп.
    “Бала белән күбәләк” җыры.
    Алып баручы: Чибәр кыз, нишләп йөрисең берүзең урманда?
    Кыз: Җиләк җыям, как коям Дәү әнигә бүләккә
    Монда җиләк күп икән, аю, бүре юк икән.
    “Бүләк” Җыры.
    Алып баручы: Юлыбызны дәвам итик, Шүрәлене эзләп табыйк.
    Идут под музыку, навстречу им выбегает собачка и мальчик.
    “Кызыклы шәкерт” шигыре.
    Ведущая: Как много интересного в лесу! Но нам нужно продолжить наше путешествие.
    Идут, и встречают козу и барана (они плачут).
    Ведущая: Что с вами приключилось? Почему вы так горько плачете?
    Коза: Дедушке с бабушкой стало нечем нас кормить, и они отправили нас в лес, чтобы мы сами себе искали еду.
    Баран: А мы боимся идти в лес, ведь там полно злых, голодных волков. Вот сидим здесь и плачем.
    Ведущая: Не плачьте, друзья, пойдемте с нами. Когда нас много, нам не страшен никакой, даже самый злой волк! Как раз и травки в лесу покушаете, и домой мы вас потом проводим. Согласны?
    Коза и баран кивают головой.
    Ведущая: Ребята, прежде чем снова отправиться в путь, давайте немного отдохнем, поиграем.
    Татарча уен, стихи.
    Дети идут дальше.
    Ачы итеп кычкырган тавыш ишетелә. Шүрәле үкереп керә, кулы бүрәнәге кысылган.
    Шүрәле: Коткарыгыз! Кысты, кысты, Былтыр кулымны кысты!
    Алып баручы: И, Шүрәле, Шүрәле! Һаман шулай кети-кети уйнап йөрисеңме? Күпме әйткәнебез бар инде сиңа, бәйләнмә кешеләргә, яхшы бул, әйбәт бул! (кулын ычкындыра)
    Шүрәле: Мин бит булышырга теләгән идем. Ә Былтыр миңа ышанмады, кулымны кысты. Минем бит кешеләр белән дуслашасым килә, ә алар миңа ышанмыйлар! (елый).
    Алып баручы: Елама Шүрәле, без сиңа ышанабыз, сине яратабыз. Әнә, син бәләгә эләккәч, тизрәк сине коткарырга йөгердек. Ә балалар сиңа диеп бер матур җыр да өйрәнеп килделәр. Я, тыңла әле.
    “Шүрәле” җыры.
    Алып баручы: Шүрәле, ә син беләсенме, бүген бит без яраткан шагыйребезнең – Тукайның туган көне.

    Шүрәле: Кем соң ул Тукай?
    Алып баручы: Сине таныткан, һәм сине дөняга чыгарган шагыйребез. Ул бик күп шигырьләр, хикияләр язган. Балаларыбыз шуларны бик яратып укыйлар, яттан өйрәнәләр.
    Шүрәле: Балалар, мина да өйрәнгән шигырьләрегезне сөйләп утегезче әле, мин бик яратам шигырь тыңларга.
    Шигырьләр.
    Алып баручы: Балалар, Шүрәле, ә сез беләсезме, Тукайның иң яраткан уены нинди булган? Дөрес, “Ачык авыз”. Әйдәгез, бергәләшеп шуны уйнап алыйк.
    “Ачык авыз” уены.
    Алып баручы: Ярар, Шүрәле, без бик кызыклы сәфәрдә булдык, сине дә коткардык, ләкин безгә кире яраткан бакчабызга кайтырга кирәк.
    Шүрәле: Рәхмәт сезгә, яхшылыкларыгызны онытмам, һәм сезгә урман күчтәнәчләре биреп кайтарам.
    Күчтәнәчләр тарата, саубуллашалар.
    Алып баручы: Менә, балалар, кайтып та җиттек. Ошадымы сезгә бәйрәм? Кемгә багышланган иде бүгенге бәйрәмебез? Әйдәгез, язга багышлап – чөнки ул безгә Тукайны бирде, бер матур җыр башкарыйк.
    “Яз килә!” җыры

  • Лилия, а нельзя игры на русском языке и какие-нибудь сценарии для детского сада, но праздники татарские ( тоже на русском языке). Я из Челябинской области и наш сад начал работу по программе «Наш дом-Южный Урал», мы учим русские, татарские и башкирские игры. Вот планируем провести сабантуй, конечно же применимо к нашим деткам. В общем буду благодарна за ответ и помощь. Если что мой емайл nmasaylo@yandex.ru

  • Күңелле Сабан туйлары
    (Урта яшьтәге балалар һәм зурлар төркемнәре өчен)
    Сабантуй буласы мәйданчык бәйрәмчә бизәлә. Озын колгага чигүле сөлгеләр, кулъяулыклар, төрле төстәге шарлар эленә. Уеннар оештырыла торган урыннар тиешенчә җиһазландырыла. Балалар милли киемнәрдән. Уртага ике бала чыга.
    1 нче бала. Шатлыклар күңелебездә,
    Ак кояш күгебездә.
    Килегез, дуслар, кунакка:
    Сабантуй бүген бездә.
    2 нче бала. Җилферди чиккән сөлгеләр,
    Бүләкләр күбебезгә.
    Көрәшик тә, узышыйк та —
    Сабантуй бүген бездә.
    Балалар бергәләп «Сабантуй» җырын (М. Садри сүзләре, татар халык көе) башкаралар.
    Сабан туе — хезмәт туе, Шау-гөр килә киң болыннар,
    Шатлык һәм бәхет туе, Кырлар һәм су буйлары,
    Уйнап-биеп, җырлап-көлеп Котлы булсын, гөрләп торсын
    Бәйрәм итик көн буе. Ямьле Сабан туйлары!
    Алып баручы. Кадерле балалар, хөрмәтле кунаклар, хәерле көн! Без бүген татар халкының олы бәйрәме — Сабан туена җыелдык. Сабантуй — ул хезмәт, дуслык бәйрәме, һәркемнең көтеп алган изге бәйрәме. Барыгызны да шушы бәйрәм белән котлыйм. Балалар бакчасында эшләүче барлык тәрбиячеләр, апаларыгыз исеменнән сезгә бәхетле балачак, ныклы сәламәтлек телим. Алдагы көннәрегез дә бүгенге кебек ямьле, күңелле булсын! Өстәлләребездә ризыклар мул булсын!
    «Сабан туе» җыры (Г. Зәйнашева сүзләре, Л. Батыр-Болгари көе) башкарыла.
    Күңелле Сабан туйлары,
    Бүген бәйрәм, зур бәйрәм.
    Матур җырлар җырлый-җырлый
    Уйныйбыз әйлән-бәйлән.
    Кушымта:
    Без җырлыйбыз Сабантуйда,
    Иң матур җырлар сайлап.
    Безнең җырга зәңгәр күктән
    Кошлар кушыла сайрап.
    Күбәләкләр безнең белән
    Уйныйлар әйлән-бәйлән.
    Сабантуй — күбәләкләр һәм
    Кошлар өчен дә бәйрәм.
    Кушымта.
    Әти-әниләребезгә
    Җыйдык чәчәк бәйләме.
    Матур булсын, ямьле булсын
    Сабан туе бәйрәме.
    Кушымта.
    Кызлар вокаль-ансамбле «Һаман бию кызык шул» җырын (Д. Гарифуллин сүзләре, Л. Батыр-Болгари көе) башкара.
    Бик матур көй уйнар өчен,
    Бер гармунчы табыгыз.
    Бер гармунчы тапмасагыз,
    Бергәләп кул чабыгыз.
    Кушымта:
    Әйе шул, шулай шул,
    Менә шулай кызык ул.
    Такмак әйтеп кул чапканга
    Һаман бию кызык шул.
    Бүләк читеккә күңеле
    Күтәрелгән кызларның.
    Хәзер инде тыпыр-тыпыр
    Биисе бар аларның.
    Кушымта.
    Алып баручы. Ә хәзер Сабантуй уеннарын башлыйбыз.
    1. Чүлмәк ватам, чүлмәк ватам,
    Ватып булырмы икән?
    Бүләккә бер чиккән яулык
    Алып булырмы икән?
    «Чүлмәк вату» уены.
    2. Икегезгә ике капчык,
    Ягез әле, тотыгыз.
    Сабан туенда ярышып,
    Сез дә бүләк алыгыз.
    «Капчык белән сугышу» уены.
    3. Менә сиңа сулы чиләк,
    Көянтә эл иңеңә.
    Йөгер тизрәк, иң алдан кил,
    Егыла гына күрмә!
    «Су ташу» уены.
    Мәйданга Камырша белән Батырша керәләр:
    — Исәнмесез, балалар! Исәнмесез, кунаклар! Камырша. Таныш булыйк. Бу минем туганым Батырша була.
    Б а т ы р ш а. Ә бу — минем җан дустым Камырша.
    Алып баручы. Безнең бәйрәмгә килүегезгә зур рәхмәт, кунаклар. Әйдәгез, бергәләп күңел ачыйк. Уеннар уйныйк. Менә сезгә бау. «Аркан тартыш» уены уйныйбыз.
    Камырша белән Б а т ы р ш а (бергә). Була ул!
    Икесе аркан тартышалар.
    Алып баручы. Балалар, әллә сез дә булышасызмы? Барысы бергә, ике якка бүленеп, бау тартышалар.
    Алып баручы. Сабантуй елга бер килә,
    Күңелле, олы бәйрәм!
    Нур өстенә нурлар иңсен,
    Биеп алыйк, ичмасам!
    Татар халкының күмәк биюе башкарыла. Бию ахырында, шаулаша-шаулаша, шамакайлар керә.
    Шамакайлар бергә.
    Исәнмесез, балалар!
    Котлы булсын Сабан туйлары.
    Алып баручы. Рәхмәт! Балалар, безнең бәйрәмгә шамакайлар килгәннәр. Әйдәгез әле, аларны да үзебезнең уеннарга катнаштырыйк.
    Капчык белән йөгерү. Башта шамакайлар, аннары балалар ярышалар.
    Шамакайлар. Бик күңелле икән сездә! Балалар, сезнең тагын нинди һөнәрләрегез бар?
    Алып баручы. Җыр-биюсез бер бәйрәм дә
    Узмый, шуны белегез.
    Балаларыбыз бик булган,
    Концерт карап китегез.

    Балалар җырлар, биюләр башкаралар, шигырьләр сөйлиләр.

    Алып баручы. Дуслар, көтеп алган Сабан туйлары ахырына якынлашты. Барыгызга да саулык-сәламәтлек телим. Киләсе елга да Сабан туйларында очрашырга язсын. Сау булыгыз!

  • Утренник «Минем ин якын кешем»

    Музыка астында балалар ззалга йогереп керэлэр дэ,
    парлашык торле жиргэ басалар.

    Жыр башкарыла:

    1 бала: Тып-тып тама тамчылар,
    Жырлап бэйрэм коенэ.
    Бэйрэм буген, диеп, хэттэ
    Тамчылар да соенэ.

    2 бала: Коннэр якты, булсык очен
    Балалар: Эни кирэк!

    3 бала: Йокы татлы булсык очен
    Балалар: Эни кирэк!

    4 бала: Ашлар тэмле булсын очен.
    Балалар: Эни кирэк!

    5 бала: Жил- янгырдан саклар очен,
    Усаллардан яклар очен,
    Бэхет – шатлык артсын очен
    Бергэ: Эни кирэк! Эни кирэк !

    6 бала: Ин кадэрле кеше жирдэ
    Эни димэк!

    7 бала: Энием, кадерлем !
    Син энже бортегем !
    Син хормэ жимешем,
    Син йорек тибешем.

    8 бала: Мин сине яратып
    Иркэлэп торырмын
    Мин сина тормышта
    Тояныч булырмын.

    Жыр башкарыла:

    Балалар урындыкларына утыралар.

    1) Русча шигырлэр (2-3 шт.)
    2) Жыр башкалыра (солистлар)
    3) «Такмаклар» — 9 гр.
    3 бала чыгып шигыр сойлилэр чиратлап:

    1 бала: Язын кояш нурында
    Эри кар бортеклэре
    Буген бездэ зур бэйрэм
    Энилэрнен бейрэме.

    2 бала: Булэккэ энилэргэ
    Умырзая бирергэ
    Урманга барыйк, дуслар,
    Жыек матур чэчэклэр

    3 бала: Авыр булыр барырга
    Кар урман буйлап ята.
    Ботен юллар чуала
    Жил- бураннар тузгыта.

    Милэушэ чыга, кулында кэрзин
    Кара урманга барыйм
    Умырзаялар жыйем
    (Музыкага, зал буйлап, куян каршысына килэ)

    Куян: Аякларым бик туна,
    Нишлэргэ сон чара юк.
    Аякларны жылытырга
    Эй, кызыкай, ярдэм ит !

    Милэушэ: Сикер, сикер, куянкай, кунелле итеп.
    Тэпилэренне селкет тизерэк итеп.

    Милэушэ: Безнен белэн бас эле,
    Буген эни бэйрэме!
    Кумэклэтеп без дэ, дуслар,
    Жырлап алыйк, эйдэле,
    Котлы булсын, горлэп торсын,
    Энилэрнен бэйрэме.

    «Куяннар биюе»

    Куян: Эй, туктагыз, тынлагыз
    Ботак шытырдый енэ
    Эллэ хэйлэкер толке
    Монда ашыга мэллэ.

    (Куяннар качалар. Толке йогереп керэ)
    Толке: Калакларым бик туна,
    Нишлэргэ сон чара юк ?
    Колакларны жылытырна
    Эй, кызыкай, ярдэм ит.

    Милэушэ: Менэ сина кулъяулык,
    Бэйлэп куй тизрэк.
    Колакларына синен
    Булыр жылырак.

    Толке: Мин сина бер сер ачам,
    Кулъяулыкны бэйлэгэч,
    Монда зур бэйрэм була
    Яз hэм кыш очрашкач.
    (Толке китэ)

    «Кар бортеклэре» музыкасы янгырый
    «Кар бортэклэре биюе»

    Милэушэ: Тирэ-як бар да ап-ак,
    Кар кортлэре оеле
    Эйлэн – бэйлэннэр белэн
    Бирегэ бит кыш килэ.
    Исэнмесез ап-ак кыш hэм кар бортеклэре !

    Кыш: Исэнме, матур кыз,
    Исеменне эйт син тиз.

    Милэушэ: Милэушэ !
    (Куян hем толке чыга)

    Куян: Милэушэ безгэ
    Ярдэм курсэтте
    Аякларны ул,
    Безнен жылытты.

    Толке: Милэушэ мина
    Ярдэм курсэтте
    Колакларымны.
    Минем жылытты.

    Кыш: Рэхмэт сина Милэушэ,
    Яхшы эшлэрен очен
    Эйт инде хэзер безгэ
    Урманга килдэн нигэ ?
    Милэушэ: Умырзая жыярга дип
    Килгэн идем урманга,
    Лэкин таба алмыйм шул мин,
    Бу чыршылар тобендэ.

    Кыш: Язын умырзаялар,
    Матур чечек аталар
    Буген манда зур бэйрэм
    Очрашам мин яз белэн
    Хушламам барсы белэн.

    Музыка астында «Яз — бии- бии- керэ»

    Кыш: Яз- сенелкэш, исэнме !
    Алыштыр инде мине.

    Яз: Кыш — сенелкэш, исэнме !
    Ял чорын килде инде.

    Март аенда, кар остендэ
    Кояш нурлар уйната Яз килэ, каршы алыгыз
    Дигэн хэбэр тарата.

    Сез белэсезме, жылы язнын
    Ин беренче бэйрэме ?

    Балалар: Энилэр, эби – апалар,
    Хатын – кыззлар бэйрэме.

    Кыш: Эй, сенелкэш, бераз гына
    Кунеллэр ачыйк инде.
    (Кыш Яз белэн hэм барлык балалар да «Парлы бию» башкарыла)

    Кыш: Я, балалар, хушыгыз
    Бэйрэмне минэн башка
    Бэргэлэп каршылагыз
    Мине дэ онытмагыз
    Мин бит кунелле вакыт.
    Хэзергэ сау булыгыз.
    (Кыш хушлашып чыгып китэ)

    Яз: Кояшлы коннэре белэн
    Ямьле яз килеп житте
    Бу чэчэклэрне безгэ бэйрэмгэ
    Матур яз булэк итте
    Унда чечек, сулда чечек,
    Алдымда да чечеклэр,
    Мина монсу Милэушэлэр
    Изге юл курсэтэлэр.

    «Чэчэклэр биюе»

    Яз: Умырзаяларны ал да
    Йогер тизрэк оене
    Бу матур Гузэл чечеклэр
    Булэк булыр узенэ.

    Милэушэ: Сылу – яз, рэхмэт сина
    Чэчэклэр ошый мина.

    (Милэушэ чэчэклэрне кэрзингэ жыя, кызлар урыннарына утыралар)

    Яз: Дуслар, инде мин китим
    Язнын анын куп эше,
    Табигатьне уятыйм,
    Сезнен белэн хушлашыйм
    Каршылагызз бергэлэп,
    Бэйрэмне миннэн башка
    Очрашырбыз тагын да,
    Яз килде инде тышта.
    (Яз китэ…)

    Алып баручы: Милэушэбез бакчабызга
    Чэчэклэр алып килгэн
    Энилэргэ булэккэ дип,
    Умырзаялар жыйган.

    (Балалар Милэушэдэн чэчэклэр алалар…)

    1 бала: Кадерле энилэребез
    Борчылмагыз беркайчан
    Матур булып, Гузэл булып
    Яшь калыгыз hэркайчан.

    2 бала: Йозлэрегез hэрвакытта.
    Балкып торсын энилэр
    Булэк булсын бездэн сеззгэ
    Елмаю, жыр чэчэклэр

    3 бала: Жырларыбыз янгырасын
    Кадерле энилэргэ,
    Барсы очен, барсы очен
    Эйтэбез:

    Бергэ: Рэхмэт сезгэ!

    Алып баручы: Язгы чэчэклэр биреп,
    Котлыйк без энилэрне.
    Бэйрэмне ямьлэндереп,
    Соендерик аларны.

    (Чэчэклэрне булэк итэлэр)

  • Сценарии праздника «Науруз» Утренник «Котлы булсын нэуруз!»

    Музыка астында балалар залга керэлэр дэ, парлашып басалар.

    1 бала: Тып-тып тама тамчылар
    Жырлап бэйрэм коенэ
    Бэйрэм буген, диеп, хэттэ
    Тамчылар да, соенэ.

    2 бала: С первым солнечным лучом
    Постучался праздник в дом
    И от радости сосульки
    Зазвенели под окном.

    3 бала: Кызкайлар, дускайлар
    Житте ич Нэуруз айлар
    Эшегезне ташлагыз
    Бэйрэмгэ ашыгыгыз

    4 бала: Яз бэйрэме мобарэк булсын
    Кунеллэргэ шатлык тулсын.

    Жыр: «Яз килэ»

    5 бала: Яз килэ, яз килэ
    Балалар белэн колэ
    Тэрэзэлэр ачтырып
    Ойлэргэ кадэр керэ.

    6 бала: Март аенда, кар остендэ
    Кояш нурлар уйната
    Яз килэ, каршы алыгыз
    Дигэн хэбэр тарата.

    Вед. Балалар нэрсэ сон ул Нэуруз ?
    Нэуруз ул – Яна ел, яна кон дигэн суз.
    Бу бэйрэм – борынгыдан килгэн бэйрэм
    Нэуруз –кон белэн тон тигезлэшкэн
    Чакка — 21-22 мартка туры килгэн
    Шулай ук бу бэйрэм безнен тэбэклэрдэ
    Язны коршылап, язгы чэчу
    Эшлэре алдыннан уткэрелэ торган
    Халык бэйрэме булып санала
    ( загадывает загадку)

    Вед: Боз hэм кар эреде, сулар йогерде
    Елап елгалар, яшьлэр тугелде.
    Коннэр озая, тоннэр кыскара
    Бу кайсы вакыт ? Йэ, эйтеп кара!

    Балалар: Яз!

    Музыка янгырый Нэуруз керэ
    Нэуруз: Исэнмэсез, нэни дуслам! Сез мине таныдыгызма ?

    Балалар: Эйе ! Син Нэурузбикэ.

    Нэурузбикэ: Эйе, мин Яз Кызы – Нэурузбикэ.
    Сеэзгэ яз шатлыгы алып килдем ! Барыгызны
    да бэйрэм белэн котлыйм

    Алып баручы: Исэнме, Нэурузбикэ.
    Хуш килден, эйдэ!
    Сине – куптэн без
    Сыгынып котэбез.

    Нэурузбикэ: Кояш сибэ жылы нурын
    Болын, кырларга
    Без жыйналдык, язны мактап,
    Биеп жырларга.

    Балалар тугэреккэ басалар.

    «Яз килэ»
    дигэн жыр бышкарыла

    ( урындыкларына утыралар)

    Нэурузбикэ: Кояшлы коннэре белэн
    Ямьле яз килеп житте
    Бу чэчэклэрне безгэ бэйрэмгэ
    Матур яз алып килде
    Унда чэчэк, сулда чэчэк
    Алдымда да чэчэклэр
    Мина монсу Милэушэлэр
    Изге юл курсетэлэр.

    «Чечеклер биюе»
    Башкарыла.

    Музыка янгырый. Карга «Очып» керэ.

    Карга: Кар-карр! Кар-карр!
    Язлар житте, балалар!
    Матур бэйрэм конендэ,
    Сезгэ телеграмма барр!

    Алып баручы: Курегез, карга килгэн,
    Безгэ телеграмма китергэн.
    Кемнэн булыр ул телеграмма ?
    Укып карыйк эле. (Укый)

    « Кадерле, балалар, тиздэн сезгэ килеп житэчекмен !»

    Алып баручы: Кыш бабай янадан килэм дигэн.
    Анын вакыты утте бит инде.
    Ул килеп житкэнче, эйдэгез биеп алыйк эле.

    Парлашу биюе

    Музыка янгырый . Ишектэ Кыш бабай куренэ, чанасын тыртып керэ.
    Кыш бабай: Бу нинди тавыш монда? Кем эле минем билэмэлэрэмэ
    хужа булмакчы ?

    Алып баручы: Кыш бабай, юкка ачуланма.
    Билэмэлэренне язга – Нэурузбикэгэ
    Тапшырыр вакыт житте бит инде.
    Куз сал тэрэзэгэ,тышта шаулап – горлэп яз килэ.

    Кыш бабай: Туктагыз эле, туктагыз! Коч сынаймыйча,
    тартышмыйча Язга — Нэурузбикэгэ урынымны
    биру-юк !

    Нэурузбикэ.: Ботен шартларына да кунэрмен.
    Кыш бабай, э бу нэрсэ ?

    Кыш бабай: Э-э ! Бу сезгэ миннэн кучтэнэч !
    Йэ-ле ! Булыш эле мина, Нэурузбикэ.

    ( Капчыктан булэклэр чыгара, алар бер бауга бэйлэнеп куйган.
    Бер бала чыга да, бэйлэнгэн кузлэре белэн, качы алып кисеп ала)

    Уеннар.

    Кыш бабай: Булнады бу. Индэ Нэуруз, синен белэн бию ярышы
    Игълан итэм.

    Нэурузбикэ: Мин риза, Кыш бабай.
    (биилэр, Кыш бабай егыла)

    Кыш бабай: Уф, арыдым, эрим, агам, ярдэм итегез!
    (Балалар бабайга торырга булышалар)

    Кыш бабай: Кызым, Нэурузбикэ, бик булдыклы, зирэк, унган
    икэнсэн. Инде мин тыныч кунел белэн сина уземнен
    тэхетемне калдырып китэм. Имин яшэгез, бэхетле
    булыгыз, балалар! Сау булыгыз!

    (чыгып китэ)

    Нэурузбикэ: Бэйрэмне дэвам итэбез. Инде бер биеп алыйк.

    «Парлаштык» биюе.

    Бию тэмамланганнан сон, урман языннан кулына зур гомбэ тоткан Шурэле килеп керэ.

    Шурэле: Туктагыз эле,нишлеп мине Нэуруз бэйременэ
    чакырмадыгыз.

    Алып баручы: Нэрсэ бар,Шурале,нишлэп болай ямьсез тавыш
    белэн кычкырасын?
    Шурале: Мин бер узем урманда калганмын, барлык урман
    жэнлеклэре Нэуруз бэйрэменэ киткэннэр.
    Нэуруз минем турында ботенлэй оныткан
    (Упкэлэн, эйлэнеп баса).

    Нэуруз: (Шурэлене сыйпап) Ярый, Шурэле, гафу ит мине. Эйдэ
    эле упкэлэп торма, син бит бик матур итеп бии белэсен,
    безнен белэн бие эле.

    «Шурэле» дигэн жыр.

    Алып баручы: Эй, буллдырдын да инде, Шурэле,

    Шурэле: Карале, онытып торам икэн, минем эбием-олкэн
    Шурэле, буген сезнен балалар бакчасында Нэуруз
    бэйрэме икэнен эйтте. Шушы, серле гомбэне балаларга
    илтеп бирергэ кушты.

    Шурэле: Яз бэйрэме белэн котлыйм сезне, балалар. Менэ сезгэ
    кучтэнэч. ( гомбэне бирэ)
    Алып баругы: Ай, рэхмэт сина, Шурэле.

    Нэурузбикэ: Э хэзер безгэ китэргэ вакыт.
    Безне башка балалар бакчаларында да котэ
    торганнардыр. Киттек, Шурэле, Сау булыгыз.
    (чыгып китэлэр).

    Алып баручы: Балалар, эйдэгез эле, без серле гомбэне ачып
    карыйк. Нэрсэ бар икэн анын эчендэ ?
    Менэ нинди тэмле конфетлар киэн.
    Язлар, жэйлэр имин килсен,
    Кук йозе аяз булсын
    Барчабызга сэлэмэтлек
    Бэхетлэр алып килсен !

    Балалар группаларына китэлэр.

  • Утренник
    Науруз

    Под музыку дети входят в зал.

    1 ребенок: Март аенда, кар остендэ
    Кояш нурлар уйната
    Яз килэ, каршы алыгыз
    Дигэн хэбэр тарата
    2 ребенок: С первым солнечным лучом
    Постучался праздник в дом
    И от радости сосульки
    Зазвенели под окном
    3 ребенок: Кызкайлар, дускалар
    Житте ич Нэуруз айлар
    Эшегезне ташлагыз
    Бэйрэмгэ ашыгыгыз.
    4 Бала: Яз бэйрэме мобарак булсын
    кунеллэргэ шатлык тулсын

    Песня «Яз житте».
    Дети садятся.

    Ведущий: Нэуруз — фарсыча «яна кон» дигэнне анлата. Ул бик борынгыдан килгэн бэйрэм — Яна елны каршылау бэйрэме булган. Нэуруз кон белэн тон тигезлэшкэн чорга — 21 — 22 мартка туры килгэн. Шулай ук бу бэйрэм безнен тэбэклэрдэ, язны каршылып, язгы чэчу эшлэре алдыннан уткэрелэ торган халык бэйрэме булып санала.

    Приглашает детей в гости к бабушке за гостинцами. Дети идут в гости, один с гармошкой, второй — с кураем в руках, у девочек корзинки для яиц, выпечка, конфеты.

    1 ребенок: Ойдэме, тутэй? Жэтрэк бир кукэй.
    Бирсэн безге 3 кукэй, тавыгын салыр 100 кукэй.
    2 ребенок: Таббакка кабак кирэк, май, кукэй, калач кирэк
    Кумэчен дэ кызганма, озак яшэ, сызланма.
    Бабушка: Карагыз эле, балалар, кумпе сый — хормэт жыйдык. Эйдэгез аларны илтэп куйык.
    Танец мальчиков со скатертью.
    Дети ставят угощение на стол. Садятся на места.
    Бабушка: Уйныбыз да, жырлыйбыз да
    Гармун кулларыбызда
    Алсу голлэр чэчэк атсын
    Иоргэн юлларыбызда
    Эйдэгэз бабалар «Су агышын» уйнап алабыз.
    Игра «Ручеек».

    Выходят мальчик и девочка.
    Мальчик: Тынлагыз, тынлагыз, табигат патшасынын фэрманы бар!
    Девочка: Тынлагыз, тынлагыз, табигат патшасынын фэрманы бар!

    Все дети: Нэуруз котлы булсын!
    Ребенок: Борын уткэн заманнан, болгар белэн Казаннан
    Жаек белэн Иделдэн, бу бэйрэм безгэ килгэн
    Все вместе: Науруз мобэрэк булсын!

    Бабушка: Науруз килэ, нэуруз килэ, нэурузне зурлыйк эле
    Горлэвеклэр челтрэвенэ кушылып жирлыйк эле

    Входит Нэуруз.

    Нэруз: Агымсулар кичтем, мин сезгэ килеп життем мин
    Нэуруз эйтеп уттем мин. Нэуруз! Мобарак бул син!
    Бабушка:
    Газиз балаларым, кызларым, улларым! Кон белэн тон тоташкан, тигезлэшкан конне, кешелэргэ бэхет телегэз, бер — берегезгэ ягымлы булыгыз кешелер белэн ике кулыгызны биреп курешигез.
    Нэуруз: Ай — хай матур кызлар куп, кунеллэре мэржэн кук юш килсен телегегез, пар булсын сойгэнегез.

    Татар биюе.

    Ведущий: Нэуруз бэйрэме уткэргэндэ торле — торле уеннар уткэргэннэр, кунел ачканнар.

    Бездэ буген уеннар уйнарбыз.

    1-че уен:

    2-че уен:

    Кыш бабай керэ: Бу нинди товыш монда? Кем эле минем билэмэлэремэ хужа булмакчы?

    Ведущий: Кыш бабай, юкка ачуланма. Билэмэлэренне язга — Нэурузбикэгэ тапшырыр вакыт житте бит инде. Куз сал тэрэзэгэ, тышта шаулап — горлэп яз килэ.

    Кыш бабай: Туктагыз эле, туктагыз! Коч сынашмыйча, тартышмыйча, язга — нэурузбикэгэ урынымны биру юк.

    Нэурузбикэ: Ботен шартларына да кунэрмен.
    Кыш бабай: 1-че Шартым
    Менэ кашык, мэнэ кукэй, тот кулына чибэркэй
    Синдэ йогер, мин дэ калмам
    1
    2

    Кыш бабай: 2-че шартым
    Бие, бие, чибэркэй, мине узалмассын син
    син яшь, мин карт булсам да
    Биюдэ калышмам мин.
    Кыш бабай Hэм Нэуруз белэн биюе.

    Ведущий: Эйттек бит инде кыш бабай Нэурузбике белэн узышма дип?
    Менэ сина тундырма — боегып утырма.
    Килэсе елга да килергэ онытма.

    Кыш бабай китэ.

    Аби: Салкын кышны яз жиндэ — моны барчагыз курде.
    Куллар кулга татынып без бэйрэм итик инде.

    «Каз канаты» биюе.

    Ведущий: Нэуруз бэйрэменен тагын бер узенчэлекле ягы бар. Ул олыларны хормэт иту. Аларга булышу. Берген кунакка дэу энилэр килгэннэр. Сузне аларга бирэбез.

    Эбилэр чыгыш ясылар.

    Ведущий: Шунгын белэен бэйрэмебез тэмам,
    Сезгэ зур унышлар, бик куп исэнлек — саулык, яз кук
    Йозе телибез.
    Нэуруз: Дуслар, эшегез ун булсын
    Телэгегез юш булсын,
    Кунелегез хуш булсын
    Нэуруз мобарэк булсын

    Жыр «Яз килэ».

    Дети под музыку идут в группу.

  • Цитата:

    Лилия, а нельзя игры на русском языке и какие-нибудь сценарии для детского сада, но праздники татарские ( тоже на русском языке). Я из Челябинской области и наш сад начал работу по программе «Наш дом-Южный Урал», мы учим русские, татарские и башкирские игры. Вот планируем провести сабантуй, конечно же применимо к нашим деткам. В общем буду благодарна за ответ и помощь. Если что мой емайл nmasaylo@yandex.ru

    Присоединяюсь к этой просьбе. У нас требуют учитывать региональный фактор (живут русские, татары, чуваши, мордва)

  • Девочки, извините, пожалуйста, что долго не отвечала, мы переехали в новую квартиру, занимаемся ремонтом, в инете сидеть времени вообще не хватает. Но сейчас начался учебный год, буду бывать здесь почаще. Я посмотрю на работе, что у меня есть, но татарских игр, переведенных на русский язык, я что-то не припомню. Давайте сделаем так: когда будете готовить очередной праздник, пишите сюда или в личку, а я постараюсь подобрать для вас соответствующую сужету игру или песню. Возможно, мы вместе сделаем перевод. Также могу помочь в написании сценариев.

  • Здравствуйте уважаемые форумчане! У меня такая просьба, в нашем саду открыли новую татарскую группу. И в честь этого нужно провести фольклорное развлечение на тему «Новоселье» (Ой туе) может у кого что есть , может идеи какие?????Любой подсказке буду очень рада!

  • Цитата:

    Сообщение от Лилия Разаковна
    Посмотреть сообщение

    Девочки, извините, пожалуйста, что долго не отвечала, мы переехали в новую квартиру, занимаемся ремонтом, в инете сидеть времени вообще не хватает. Но сейчас начался учебный год, буду бывать здесь почаще. Я посмотрю на работе, что у меня есть, но татарских игр, переведенных на русский язык, я что-то не припомню. Давайте сделаем так: когда будете готовить очередной праздник, пишите сюда или в личку, а я постараюсь подобрать для вас соответствующую сужету игру или песню. Возможно, мы вместе сделаем перевод. Также могу помочь в написании сценариев.

    Лилия, мы играем например в «Тимербай» говорим на русском- пять джетей у Тимербая и так далее. Затем напррмер «Продай горшок» или Липкие пеньки. И другие игры. Меня интересуют праздники татарские и башкирские ( тот же сабантуй) как можно провести его на русском языке в детском саду. вот как я проводила сабантуй в нашем саду на русском языке:
    Вед. Добрый день, дорогие гости! Сегодня у нас большой праздник. Сабантуй-это праздник древний и новый. Раньше праздновали его в честь начала весенних полевых работ, теперь же в честь их окончания. Сабантуй издревне интернационален, в праздновании принимают участие все народности
    . Сабантуй раз в год
    Народ весело встречает,
    Веселится и поёт
    И ничуть не унывает.
    (Заходят дедушка и бабушка)
    Дед. Ой, ой, мы опоздали на праздник,это ты , бабуля, долго наряжаешься.
    Бабушка. Ну как же, Сабантуй ведь раз в году. Без красивого платья не пойдешь. Вот купила специально на праздник красивый платок, платье, фартук.
    Дед. Дети, смотрите, что бабушка мне купила на праздник: тюбетейку, жилет, штаны.
    Вед. Мы вам очень рады, проходите, с праздником Вас!
    Баб. Мы на праздник не с пустыми руками пришли. Мы вам подарки принесли.
    Вед. Ребята, давайте мы сейчас поиграем в игру «Срежь подарок». Дедушка и бабушка, вы тоже хотите с нами поиграть.
    Игра «Срежь подарок»
    (На веревку навешиваются мелкие игрушки, конфеты, чупа-чупсы, а дети с завязанными глазами должны разрезать себе подарок)
    Дед. Я сегодня собрал яйца в курятнике, хочу проверить, как вы подготовились к празднику.
    Вед. Ну, дедушка, покажи, пожалуйста, как дети будут соревноваться.
    Игра «Не урони яйцо»
    (Дети выстраиваются в две команды по пять человек, на вытянутой руке в деревянной ложке должны пронести яйцо.)
    Баб. Устала я играть, хочу с вами поплясать.
    Танец ( татарский хоровод )
    Бабушка. Ой, дед, совсем я стара стала, надо домой бежать, у нас корова не кормлена.
    (Бабушка и дедушка уходят)
    Вбегает Мальчик.
    Мальчик. Как я торопился на праздник. Очень уж хотел, чтоб к вам на праздник пришли герои из сказок. Вы любите сказки?
    Дети. Да.
    Мальчик. А вы знаете сказки Габдуллы Тукая?
    Дети. Да.
    Мальчик. Тогда смотрите внимательно, из сказки Габдуллы Тукая Водяная идёт.
    Водяная. Здравствуйте. Что это за праздник у вас? Куда я попала?
    Дети. У нас праздник Сабантуй.
    Водяная. Что это за праздник? Первый раз о таком слышу. Что же там делают?
    Дети. Играют, поют, веселятся.
    Водяная. Играют? Вот я вам принесла воду из своей речки, давайте с вами будем соревноваться.
    1.Игра”Донеси и не пролей”
    (Дети выстраиваются в две команды по пять человек, чья команда быстрее наполнит ведро водой с помощью ложек.)
    2.Игра “Разбей горшок”
    (С завязанными глазами ребенок должен разбить глиняный горшок)
    Вед. Водяная, спасибо тебе за интересные игры.
    Водяная. Спасибо, вам, дети. Мне очень понравилось у вас на празднике, но пора возвращаться в водяное царство. До свидания, ребята.
    Вед. Сабантуй продолжается. Что это за шум? Что случилось?
    (идет Шурале- дух леса, убивал людей щекоткой)
    Шурале. Аха , решили Сабантуй провести, а меня не пригласили? Сейчас всех вас перещекочу.
    (Шурале начинает всех щекотить.)
    Вед. Шурале, не щекоти наших детей, лучше с ними поиграй.
    Шур. Ну ладно, так и быть, ведь сегодня праздник. Я у Батыра взял лошадь, чтобы с вами поиграть.
    Игра “Скачки на конях”
    (Дети выстраиваются в две команды по пять человек, изображая скачки на конях бегают)
    Шур. В моём мешке ещё что-то есть, Вы знаете что это?(канат) Давайте силами померимся, кто сильнее.
    Игра “Перетяни канат”
    (Детей распределяют на две команды, чья команда претянет канат на свою сторону.)
    Шур. Спасибо, ребята, мне очень понравилось. Я больше не буду вас обижать, но на прощание я хочу с вами поиграть в мою любимую игру.
    Игра
    Шур. Ребята, мне пора с вами прощаться, не забудьте меня пригласить на следующий год.
    (Влетает Баба-Яга)
    Вед. Что это ты Баба-Яга подушками обвязалась?
    Баба-Яга. Ой, я болею, радикулит меня замучил, летела я к Лешему, обещал поясницу полечить.
    Вед. Мы тебя мигом вылечим, полетишь обратно здоровенькой.
    Баба-Яга. Да, да полечите меня, я в долгу не останусь, отблагодарю вас.
    Вед. Давай, Ягуся, развязывай свои подушки, поиграем с детьми.
    Игра «Кто кого собъет»
    Баба-Яга. Какая интересная игра, а у меня еще мешки есть, давайте и с ними поиграем.
    Игра «Бег в мешках»
    (Дети бегают по очереди, одев мешки на ноги)
    Баба-Яга. Ой, а ведь спина-то у меня перестала болеть. Вот милому несла угощение, раз вы меня вылечили, вас угощу. Где же мой узелок? Вот нашла, угощайтесь, мои хорошие.
    Всех поздравляю с праздником! Мне пора, до свидания, детки.
    (Баба-Яга улетает)
    Вед. Вот и закончился наш долгожданный праздник. Желаю всем здоровья и долголетия. До встречи на Сабантуе на следующий год.

  • Девочки, может кому пригодится…праздник «Карга боткасы»

    Алып баручы:Хөрмәтле кунаклар,без бүген традиция буенча карга боткасы бәйрәмен үткәрергә җыелдык.белгәнегезчә бәйрәм көнне авыл балалары,кулларын карга канатын каккан шикелле җилпеп,урам буйлап чабып,халыкны бәйрәмгә чакырып йөргәннәр.
    Бер бала йөгереп залны әйләнеп килә:
    Карга әйтә кар-кар,Туем җитте бар,бар.
    Ярма күкәй алып бар,Сөт маеңны алып бар,
    Ипи-итең алып бар,Карр,карр,карр!
    Шуннан соң барлык балалар,азык-төлекләр алып,су буйларына яки тау битләренә җыелганнар.Анда казан асып,ботка пешергәннәр,уеннар уйнаганнар,җырлаганнар,төрле биюләр биегәннәр.Бәйрәм бергәләшеп ботка ашау белән тәмамланган.Ләкин балалар ботканы үзләре генә ашамаганнар,өйләренә кайтып киткәндә: “Рәхмәт,кошкайлар,безгә язны алып килдегез “ дип,каргаларга да калдырып киткәннәр.Хөрмәтле кунаклар һәм балалар!Хәзер без сезгә менә шушы борынгы бәйрәмне-яз бәйрәме булган”Карга боткасы”н икенче төрле “Карга туен”уйнап күрсәтербез. Балалар,безнең бәйрәмебезгә тиздән кунаклар килер,Кара каргалар да очып килерләр,ә безнең әле бер нәрәсәбездә әзер түгел.Әйдәгеә бәйрәм өчен ннәрсәләр кирәклеген искә төшерик.
    Балалар:Ярма,сөт,күкәй,ит,май
    Алып баручы:Әйе,дөрес балалар,әйдәгез өйдән өйгә йөреп сый җыйык.
    Балалар бәйрәмгә азык-төлек җыen йөрилар. Балалар бер өй янына киләләр, кулларында төрле азык. Алар матур итеп такмак әйтәләр:
    -өйдәме түтәй?Бир,зинхар күкәй.
    Бирсәң безгә өч күкәй,Тавыгың салыр йөз күкәй.

    Балалар:Оның булса, он чыгар, Пешерербез без чумар.
    Шикәр кирәк, тоз кирәк, Чыгар, түтәй, тизерәк!
    Синең кебек уңган түтәй бу дөньяда бик сирәк

    Түтәй: Мәгез, мә, үскәннәрем, рәхим итегез, каргалар безнең сыйдан да авыз итсеннәр.

    Б а л а л а р. Рәхмәт сезгә, мең рәхмәт, матур түтәй! Кар¬га туе! Карга боткасы, Карга боткасы! Бәйрәмгә рәхим итегез, әйдәгез, әйдегез, тизрәк килеп җитегез! Бергәләп, язны чакы¬рыйк, ул тизрак килсен!
    Балалар парлашып залны әйләнеп чыгалар.

    Кыш бик озак кунак булды, Китсен ул, китсен.
    Сулар аксын, кошлар кайтсын, Тизрәк яз җитсен! Тизрәк яз җитсен!
    Балалар күңелле көйгә залны әйләнеп үтәләр,ярым түгәрәк ясап басалар.
    Алып баручы: карагыз әле балалар,нинди матур аланга килеп чыктык.
    Бала: Ачылды ак калын юрган, Исте апрель җилләре.
    Кошлар кайта- сагындырган, Туган үскән илләре.
    Бала:Көннәрен юлда үткәреп,Куанышып очалар.
    Канатларына күтәреп,Яз китерә ич алар.
    Бала:Ямьле, бик ямьле Туган илебез
    Килегез кошлар, Безгә килегез.
    Җыр: “Яз килә”

    Бала:Кояш,кояш, кыздыр ныгырак Салкыннар китсен.
    Кар эреп бетсен,кар эреп бетсен!
    Бала: Яз килсен тизрәк,яз килсен, Кояш син елмай.
    Бу безгә язны китергән Иң күңелле ай, Иң күңелле ай.
    Ашыгып кына бабай белән әби керә.Бабайның кулында утыннар,әбинең кулында казан.
    Бабай: Әй балакайларым артыгыздан көчкә җитештек бит,карга туена соңга кала язганбыз дип торам.
    Әби:Әйе шул,шул арада әллә-кайларга барып җиткәнсез, карга боткасын пешерергә нинди матур алан тапкансыз икән, әйдә бабай,менә шул тирәгәрәк казанны асарбыз,син учак тергезә торырсың,ә балалар,сез матур итеп уйнагыз,җырлагыз,йоласы шул бит.
    Алып баручы:Ярар,әби,менә биредә балалар күп кенә сый җыйдылар,алыгыз әле,ә без бәйрәмебезне дәвам итәбез.
    Җыр: «Весенний хоровод”

    әби: менә шулай,балалар,матур итеп җырладыгыз.
    Бабай: (КАзанны аскач канәгатьләнеп елмаеп тора).
    Менә шәп булды бу,ә?Сезнеңчә ничек,егетләр,казанны котлаучы булырмы икән соң?
    Алып баручы:Булыр,булыр.Ник булмасын!Әйдәле ……………шигыреңне сөйләп күрсәт әле.

    Карга әйтә: карр! КАрр! Карурманда кар бар.
    Эреп бетсен тизрәк, Учак ягарга кирәк.
    Карга әйтә: карр! КАрр! Утлы учак бар,бар.
    Ботка куярга кирәк, Ит тә турарга кирәк.
    Бабай: Менэ булдырдың,әйдә инде әбисе,ит салып ботканы куярга да вакыт җиткәндер.
    әби:Хәзер,хәзер,ит тә салабыз,ботка да пешерзбез,ә сез балалар,уйный торыгыз.

    Җырлы биюле уен : “Кэрия -Зэкэрия”.

    әби: Менә рәхмәт,булдырдыгыз,балалар!
    Бабай: Кунакларны чакырыр вакыт та җитә инде,әбекәй,ничек анда,ботка пешәме инде?
    әби:пеште инде,пеште.Аллага шөкер,кая барыгыз,кунакларны чакырып килегез.
    Балалар:Хәзер,хәзер,чакырып киләбез.(Балалар,капка ясап басалар,ата-аналар шул капкадан үтәләр)
    Әйдә кунаклар килегез,Капкалардан үтегез.
    Капкалардан үтегез,Кунак булып китегез,
    Кунак булып китегез,Гөрләп бәйрәм итегез.
    Бабай:Менә ничаклы кунаклар килгән икән,әйдәгез,әйдә,табын тирәли утырышыгыз.
    Ата-аналар,балалар табын тирәли утырышалар.
    Әби:Сез балалар,кояшны,җылыны гына чакырмагыз әле,җир өчен яңгыр да бик кирәк,яңгырны да чакырырга онытмагыз,ягез әле балалар!
    Җыр: “Тамчылар бии”
    Әби:Әй аллам,онытылып та киткәнбез икән.боткабыз пешкәндер инде.Кая әле,авыз итеп карыйк.(Ботканы кабып карый)Әй булган бугай бу.Бик тә тәмле булган инде менә,телеңне йотарсың.
    Ботка ашау.
    Бабай:Карап-карап торам да әйтмичә булдыра алмыйм.Әллә,мәйтәм,шушындый да тәмле ботканы мактаучы да юк инде?
    Алып баручы: бар,бар,бабакай.хәзер безнең кунаклар бик матур итеп мактап күрсәтерләр.
    Ата-аналар берәм-берәм ботканы мактап чыгалар.
    Бабай: балалар,уйнадык та,җырладык та инде бәйрәмебезне түгәрәкләргә дә вакыт җиткәндер.Әйдәгез әле,барыбыз бергә җыр белән озатыйк бу күңелле бәйрәмебезне.
    Күмәк җыр: “Яз җитә”.(Ж.Файзи)
    Алып баручы:Хөрмәтле кунаклар,шуның белән безнең бәйрәмебез ахырына якынлашты.Ә шулай да халкыбызның борынгы гореф-гадәтләрен онтмыйча,әби-бабаларыбыздан калган бәйрәмнәрне югалтмыйча,үзебезнең балаларыбызда туган телгә карата мәхаббәт хисләрен уятуны дәвам итсәк иде.

  • Җырдай моңлы татар теле.
    развлечение для 2 младшей группы
    Зал бәйрәмчә бизәлгән.
    Алып баручы. Туган җирең – идел буе, хәр телнең бар туган иле.
    Туган җирең кебек назлы, җырдай моңлы татар теле.
    Бала. Ямьле илдә без – иң матур гөлләр,
    Гөрләп үсәбез – без бәхетлеләр.
    2 бала. Дөньяда иң матур ил — Ул – минем туган илем.
    Дөньяда-иң матур тел ул минем туган телем
    3 бала.Әтиләр, әниләр, бабайлар, әбиләр,
    Бакчага килегез, килегез карагыз –
    Нәрсәгә өйрәнә бакчада балагыз,
    Кадерле балагыз, бәхетле балагыз.
    4 балаНынче день у нас хороший, веселятся все кругом
    Пляшут, хлопают в ладоши, ну и мы не отстаем.
    Җыр башкарыла “Безгә бәйрәм килде”
    Ишек шакыган тавыш ишетелә.
    Алып баручы. Балалар, кемдер ишекне шакый бугай, ишекне ачабызмы?
    Балалар. Ачабыз.
    Залга милли киемнәр кигән әби керә.
    Алып баручы. Балалар, әйдәгез әле әбекәй белән матур итеп исәнләшийк. Исәнмесез.
    Балалар. Исәнмесез.
    Әбекәй. И-и-и-и, балалар, исәнмесез! Менә урамнан узып барганда бик матур татарча җыр ишеттем. Тукта әле, мин әйтәм, кереп карыйм әле бу йортка. (Гаҗәпләнеп залны карап йөри.) Балалар бакчасы икән бу. Ә сез, сабыйларым, бакчагызның исемен беләсезме соң?
    Балалар. Беләбез. “Алтынчәч”.
    Әби. И-и-и-и, рәхмәт төшкере, үзегез шикелле исемедә матур икән бакчагызның.
    Балалар, сез матур итеп татарча сөйләшәсез икән. Әллә соң урыс телен белмисезме.
    Балалар. Беләбез.
    Алып баручы. Әбекәй, безнең бакчада балалар татарча да, русча да сөйләшә. Алар ике телне дә өйрәнәләр.
    Әби. Бигрәк уңган балалар булып чыктыгыз әле сез.
    Алып баручы. Әйе, безнең балалар барысын да булдыра. Хәзер аларны тыңлыйк.
    Бала. Татарча да яхшы бел, урысча да яхшы бел
    Икесе дә безнең өчен иң кирәкле, затлы тел.
    Алып баручы: Әбекәй, без балалар бакчасында шигерҗ сөйләп, җыр җырлап кына калмыйбыз, төрле уеннар да уйныйбыз. Әйдәгез балалар уеннарыбызны уйнап күрсәтийк.
    “Күрсәт әле үскәнем”
    “Килде әби кунакка”.
    Әби. Балалар, ә сез әкиятләр беләсезме?
    Алып баручы: Әйе әбекәй, без бакчада бик күп төрле әкиятәр укыйбыз, хәтта аларны сәхнәләштерәбез дә. Телисеңме сиңа да уйнап күрсәтәбез.
    “Теремок” әкияте.
    Алып баручы: Тугн оясыннан аерылган кош канатына мәңге юл тапмый.
    Туган телне яратмаган кеше, башкаларның телен яратмый.
    Бала. Без бәхетле, шат балалар, без кайгыны белмибез.
    Эх, ямье соң, күңелле соң безнең туган илебез
    Песня “К нам гости пришли”
    Алып баручы: Татар халкының бик күркәм бер гадәтләренең берсе – килгән кунакны хөрмәт итү, сыйлап чәйләр эчертү. Менә әбекәй без балалар белән уйнадык, биедек, җырладык, ә хәзер бергәләшеп төркемебездә тәмләп чәй эчик.

  • Икмәк булса табында.
    развлечения для подготовителҗной группы
    Тәрбияче: Исәнмесез, балалар!
    Балалар: Исәнмесез, саумысыз!
    Тәрбияче: Хәерле көн дисәм,
    Балалар: Хәерле көн дибез.
    Тәрбияче: Кәефләрегез ничек дисәм,
    Балалар: Кояшлы көн кебек,
    Тукай телен анам телен өйрәнергә диеп килдек.
    Тәрбияче: Балалар, тыңлагыз әле мине, мин сезгә бер табышмак әйтәм:
    Үзе түгәрәк, урыны түрдәрәк, эче тулы күзәнәк.
    Әчкелтем дә төчкелтем, бар нәрсәдән кадерлерәк.
    Я, кем әйтә, бу нәрсә?
    Балалар: Икмәк.
    Тәрбияче: Әйе, дөрес, балалар, бу ипи. Менә бүген без сезнең белән ипи турында сөйләшербез. Ипи кешегә яшәү өчен кирәк булган иң кирәкле ризык. Без ипине кадерләп, төрлечә атыйбыз: ипи, икмәк, ипекәй, күмәч, калач. Ипине без барыбызда бик яратабыз, һәр көн кулланабыз, аннан бер дә туймыйбыз.
    Бала: Икмәк миңа бик кадерле, әткәй — әнкәй кебек ул.
    Ансыз яшәве җайсыз, икмәксез дөня җайсыз.
    Бала: Һәркемгә ипи кирәк, һәр көн дә ипи кирәк.
    Ипи космонавтка да, очучыга да кирәк.
    Ипи сатучыга да, ипи сезгә дә кирәк.
    Ипи безгә дә кирәк, ипи һәммәбезгә дә кирәк.
    Тәрбияче: Балалар, әйдәгез әле без сезнең белән үзебез икмәк пешереп карыйбыз. Сез ризамы? Ләкин баллы икмәгебез тәмле булсын өчен төрле-төрле биремнәр үтәргә туры киләчәк. Беренче бирем — ипинең камыры нәрсәдән ясала?
    (балалар җавап бирәләр, тәрбияче өстәлдәге продукталарны күрсәтә).
    Ә хәзер эшкә керешик, һәм биремне үтәгән саен ипи камырына кирәкле эйберләрне салып барырбыз. Әйдәгез әле бергәләп “Мин башлыйм – син дәвам ит” дигән уен уйнап алабыз.
    1. Ипи, тоз – якты йөз.
    2. Ипи – иң зур байлык.
    3. Икмәк – ил байлыгы.
    4. Икмәк тәмен ач белә.
    5. Ипидән зур нәрсә юк.
    Сез бу биремне уңышлы башкарып чыктыгыз, ипи камырына беренче булып нәрсә салабыз? Әйдәгез, бергәләп аны салыйк.
    — Балалар, безнең татар халкы оннан бик күп төрле камыр ашлары эзерли. Әйтегез әле миңа, бәйрәмнәрдә, ял көннәрендә әниләрегез сезне нинди камыр ашлары белән сыйлый? (җаваплар). Сез бик дөрес әйттегез, ипи камырына тоз салыйк.
    Ә менә монысы нәрсә икән?
    Балалар: Коймаклар.
    Тәрбияче: Әйдәгез әле, бергәләп коймаклар уенын уйнап алыйк.
    Уен “Коймаклар”
    (камырга чүпрә салына).
    Тәрбияче: Балалар, без сезнең белән алдагы шөгылләрдә икмәкнең нинди юллар үтеп өстәлгә килүе турында сөйләшкән идек. Әйдәгез әле Ленаны тыңлап үтик.
    Лена шигырь сөйли, ипигә май сала.
    Бала: Ипи басуда үсә, аннан амбарга күчә,
    Аннары мичтә пешә, кызарып мичтән төшә.
    Шуннан килә өстәлгә, безгә күәт өстәргә.
    Ипи булса табында булдырам мин барын да.
    Тәрбияче: Камырга бөтен әйбер салынды, ләкин ипи булып пешсен өчен, иң кирәкле – он калды. Бергәләшеп онны салып болгатыйк, һәм ипине пешерергә куик.
    (Балалар он салалар, тәрбияче әзер камырны күрсәтә,ипине пешерергә чыгарып куялар).
    — Ипи пешкән арада биеп – җырлап алыйк.
    “Башмакчы”
    “Ачык авыз”
    Җыр я бию башкарыла.
    Тәрбияче ипи күтәреп керә
    Тәрбияче: Карагыз әле, балалар, икмәгебез нинди талы, тәмлә итеп пешеп чыккан!
    Тәмле исле кайнар икмәк, күмәк хезмәт бүләге.
    Икмәк белән бәхет яулап тибә халык йөрәге.
    Икмәк – тормыш көче, икмәк – табын түрендә.
    Икмәк булса көчең арта, икмәк булса үсәсең.
    — Үзебез пешергән ипине авыз итик, тәмләп чәй эчеп алыйк!

  • Карга боткасы.
    Алып баручы: Хәерле көн балалар, кадерле кунаклар! Татар календарендә иң популяр, иң күңелле язгы бәйрәмнәрнең берсе – һичшиксез, карга боткасы. Борын – борын заманда кшеләр нилектән яз булганын белмәгәннәр, ди. Алар ямле язны җылы яктан кара каргалар алып килә, дип уйлаганнар. Шуның өчен карлар эреп, сулар ага башлагач, гөрләвекләргә таба, яңаруга – яшәрүгә йөз боргач, каргалар килү хөрмәтенә бәйрәм ясый торган булганнар. Ана “Карга боткасы” — дип атаганнар.
    1-нче бала: Ачылды ак калын юрган,
    Исте апрел җилләре,
    Кошлар кайта, сагындыра
    Туган – үскән җирләре.
    2-нче бала: Көннәрен юлга үткәреп куанышып очалар.
    Канатларын күтәреп яз китерә ич алар.
    (“Кар-р, кар-р”, дип ике карга очып керә)
    1-нче карга: Канат очларыма тагып,
    Яхшы хәбәр килдем алып.
    Яз башлана, яз башлана!
    2-нче карга: КАр, кар, туем җитте бар, бар!
    Матур язлар алып килдек,
    Күңелле бәйрәм китердек.
    Алып баручы: Менә, балалар, каргалар да килде. Аларга да күңелле булсын, бер уйнап – җырлап алыйк әле.
    “Яз килә!” җыры башкарыла.
    Алып баручы: Әйдәгез, хәзер инде өйләргә керәбез, сый – хөрмәт җыябыз.
    (Янчыклар өләшелә. Балалар җырлап өй янына килеп туктыйлар).
    1-нче бала: ӨЙдәме түтәй? Тизрәк бир күкәй!
    Бирсәң безгә өч күкәй, тавыгың салыр йөз күкәй.
    Әби чыга.
    Әби: Балакайларым килгән икән бит. Каргалар да килеп җиткәннәр (сый бирә).
    Балалар: Рәхмәт, әби.
    Бабай чыга: Кһым, кһым, һәй кунаклар бар икән. И, балалакайларым, Аллага шөкер, барысы да бар, ботка да пешерербез, чәен дә куярбыз.
    Әби: Бар, бабай, учагыңны ягырга эзерлән, балалар белән бергәләшеп ботка пешереп ашарбыз.
    Алып баручы: Ә без ботка пешкәнче балалар белән уйнап – биеп алырбыз, күңел ачарбыз.
    Балалар утыралар
    Уртанчылар төркеме “Дустым бар”
    Зурлар төркеме “Чума үрдәк, чума каз”
    Зурлар төркеме “Башмакчы”, “Кәрия-Зәкәрия”
    Бабай: Сезгә карап, үзебезнең яшь вакытлар искә төште, без дә бәйрәмнәрне бик күңелле итеп үткәрә идек.
    Әби: Карт, без яшь чакта нинди уеннар уйный торган идек әле?
    Бабай: “Ачык авыз” уены бик күңелле була торган иде. Бергәләп уйнап алыйк әле шуны.
    “Ачык авыз” уены.
    Әби: Балалар, бигрәк матур җырлыйсыз, биисез икән, сезгә карап күңелләр соклана. Ә шигырьләр беләсезме соң?
    Алып баручы: Әлбәттә, әбекәй. Чулпан әбиләр турында бик матур шигырь белә, рәхим итеп тыңлап үтик аны.
    Чулпан, Наркиз, Җәмилә шигырь сөйлиләр.
    Бабай ботканы карап килә: Ботка тиздән пешеп җитә, аны көткән арада җырлап алыйк.
    Җыр “Бергәләшеп биик”
    Әби: Ботка пеште, ботка пеште! Ал да итәрбез әле, гөл дә итәрбез әле.
    Бергәләшеп тәмле итеп ботка ашарбыз әле!
    Бергәләшеп ботка ашыйлар.

  • Сабантуй.

    Иң элек сабантуй үткәрү өчен мәйдан әзерләнә. Бөтен кирәк – ярак алдан чыгарып куела. Бер төркем балалалр һәм тәрбияче участоктан участокка йөреп, балаларны “Әйдәгез сабантуйга”, “Сезне сабантуй көтә” дигән сүзләр белән мәйданга чакырып йөриләр. Бер малайның кулында бүләкләр эленгән калга. Икенчесендә — матур капчык һәм төркем балалары әзерләгән бүләкләр шул капчыкка куялар. Балалалр мәйданга җыелалар.
    Алып баручы: Кадерле балалар! Хөрмәтле кунаклар! Хәерле көн! Без бүген татар халкының олы бәйрәме – Сабан туйга җыелдык. Сабантуй – ул хезмәт бәйрәме! Сабантуй – ул дуслык бәйрәме!
    Сабантуй – ул һәркемнең көтеп алган изге бәйрәм! Котлы булсын Сабан туйлары! Кадерле балалар, балалар бакчасында эшләүче барлык тәрбиячеләр – Сабан туе бәйрәме белән котлыйм сезне! Һәр көнегез бүгенге кебек ямьле, күңелле булсын!
    1 бала: Шатлыклар күңелебездә, ал кояш күгебездә,
    Килегез, дуслар, кунакка, Сабантуй бүген бездә!
    2 бала: Җилфердәп чиккән сөлгеләр, бүләкләр күбебездә.
    Көрәшик тә, уйнашыйк та, Сабантуй бүген бездә!
    3 бала: Күңелле Сабан туйлары, бүген бәйрәм, зур бәйрәм!
    Матур җырлар җырлый-җырлый, уйныйбыз әйлән – бәйлән!
    4 бала: Урам тулы җыр йөри, көндезен, кичен, иртән,
    Нигә бу сабантуйлары көн саен булмый икән?
    5 бала: Без уйныйбыз, уйныйбыз, якты көннән туймыйбыз,
    Сабан туе гөрләп торсын – биибез дә, җырлыйбыз!
    “Сабан туе” җыры.
    Бабай керә.
    Бабай: Ник шаулашасыз, ни бар?
    Алып баручы: Сабан туе бит бүген, бабакай!
    Бабай (ишетми): Ә, нәрсә дисең, кызым?
    Алып баручы тагын кабатлый, ләкин бабай ишетми, балалар хор белән әйтәләр.
    Балалар (хор белән): Сабан туе!
    Алып баручы: Бәйрәмгә рәхим ит, бабакай!
    Бабай: И-и, Сабан туе мени? Мин бик яратам бу бәйрәмне!
    Алып баручы: Бабакай, син бит олы кеше, сабантуйларын күп күргәнсеңдер! Сөйлә әле безгә, ничек үтә иде бүтән сабантуйлар?
    Бабай: Сабантуйлармы? Сабан туенда без уйный, җырлый, бии идек. Кая әле, биеп күрсәтим әле сезгә дә. (такмак әйтеп бии): Бие, бие, хайрулла, биегән кеше бай була.
    Биегән кеше бай булмаса, кесә ягы сай була.
    Әби керә.
    Әби: Бабай, бабай, дим! Нишләвең бу, и-и-и, Ходаем! Күпме кеше алдында оялмыйча биеп торасың тагы!
    Бабай: Сабан туе бит бүген, карчык! Ничек биимисең ди! Менә миннән сорадылар, ничек үтә иде сабантуйлары, ә мин күрсәттем. Бик күңелле итә иде шул!
    Алып баручы: Әбекәй, менә бабай биеп күрсәтте, ә тагын нәрсәләр эшли идегез сабантуйда?
    Әби: Их, яшьегетләр, җитез малайлар атлар чабыштырыр иде!
    Алып баручы: Була ул! Атлар чабышына әзерләнәбез!
    “Ат чабышы” уены
    Бабай: Ә хәзер, җиннәрне сызганып көрәшеп тә алыйк әле!
    Алып баручы: Булдырабыз аны! Көрәшчеләр, уртага чыгыгыз!
    “Көрәшү”
    Әби: Тагы әле капчык киеп йөгерә идек.
    Алып баручы: Башта әйдәгез, үзегез йөгереп күрсәтегез, яшь чакларыгызны искә төшерерсез.

    Әби: Ай, булдыра алырбыз микән?
    (әби белән бабай йөгерешәләр).
    “Капчык киеп йөгерү”
    Әби: Бабай! Исеңдәме, Сабан туйларында чүлмәкне ничек тиз вата торган идек!
    Алып баручы: Бабай, күрсәтәле һөнәреңне!
    Бабай: Мактана диеп уйламагыз, мин бит белеп мактанам.
    Чөнки мин менә бу чүлмәкне күрмичә дә вата алам!
    (вата алмыйча йөри)
    — Уф, булмады, картайганмын. Ягез, балалар, сез яшьләр, күрсәтегез, ничек кирәк ватарга.
    “Чүлмәк вату” уены
    Бабай: Карчык, исеңдәме, кашыкка йомырка салып йөгергәндә, син гел беренче килә идең. Әйдәле, бүген дә йөгереп кара!
    Әби: Әй, булмас ла!
    Алып баручы: Әби! Әйдә бергә йөгерәбез! Ләкин мин синнән алдан киләм – мин бит шәп йөгерәм!
    “Кашыкка йомырка салып йөгерү”
    (әби беренче килә, алып баручы аны мактый, аннан алар белән бергә балалар уйныйлар).
    Алып баручы: Сабантуй елга бер килә, күңелле, олы бәйрәм.
    Нур өстенә нурлар иңгәнче, биеп алыйк, ичмасам!
    “Татарча бию”
    Алып баручы: Менә, дуслар, көтеп алган сабантуйлары да тәмам. Тагын бер елга сау бул, Сабантуй!
    Әби, бабай: Без дә рәхәтләнеп ял иттек, бөтен уеннарыгызда да катнаштык. Безгә бик тә ошады. Ә хәзер бездән балаларга күчтәнәчләребезне таратырга рөхсәт итегез!
    (күчтәнәчләр тараталар).
    Бабай: Барыгызга саулык – сәламәтлек телим, киләсе елга да сабан туйларында очрашырга язсын! Саубулыгыз, дуслар! (чыгып китәләр)
    Бәйрәм тәмам.

  • Лилия Разаковна, а нет ли у вас татарских сценариев на 8 марта для младшей и средней групп?

  • сценарий осенний( из интернета)автора не знаю

    Көзсылу бүләкләре
    (Зурлар төркеме балалары өчен көз бәйрәме сценариясе)

    Катнашалар:

    Зурлар: Алып баручы
    Көзсылу
    Уңыш бабай
    Яңгыр

    Балалар: Җәнлекләр (Куян, Аю, Керпе, Тычкан)
    Яшелчәләр (берничә малай)
    Яңгыр тамчылары (берничә кыз)
    Матрёшкалар (берничә кыз)

    Салмак көй яңгырый.
    Залга балалар керәләр һәм ярымтүгәрәк ясап басалар.
    Алып баручы котлау сүзләре әйтә.

    Алып баручы: Хәерле көн, балалар! Хәерле көн килгән кунаклар! Без бүген сезнең белән ел да үтә торган зур бәйрәмгә җыелдык. Бу иң матур бәйрәмнәребезнең берсе – көзге бәйрәм, уңыш бәйрәме. Табигатьтә барлык үсемлекләр әйтерсең лә берсеннән-берсе матуррак күлмәк кигән: агачларда сары-кызыл яфраклар. Бәйрәмгә тиздән Көзсылу үзе дә килеп җитәр. Без аңа шигырьләребезне сөйләрбез, җыр-биюләребезне бүләк итәрбез. Әйдәгез, бәйрәм иртәбезне башлап җибәрик.

    Балалар көз турында шигырьләр сөйлиләр.

    1 бала: Ни арада җәй үтте,
    Матур көз килеп җитте.
    Шатлык тулы бу бәйрәмне
    Балалар күптән көтте.

    2 бала: Яшел куаклар буялды
    Ал, кызыл, сары төскә.
    Көз көне яңгыр белән
    Яфраклар ява өскә.

    3 бала: Көзге җил сукмакларга
    Яфраклар сибеп йөри.
    Шаяртып, уйнап-көлеп
    Битләрдән үбеп йөри.

    4 бала: Одарила гостья Осень,
    Урожаями плодов.
    Моросящими дождями,
    Кузовком лесных грибов.

    5 бала: Так давайте славить Осень
    Песней, пляской и игрой!
    Будут радостными встречи,
    Осень, это праздник твой!

    Балалар көз турында җыр башкаралар
    («Осень наступила»).

    Алып баручы: Сары, сары, сап-сары
    Агачның яфраклары.
    Җил исә, ява яфрак –
    Көзнең матур чаклары.
    Оча яфрак, уйный яфрак,
    Һаваларда әйләнеп.
    Бүген, бүген, бүген, бүген
    Яфракларның бәйрәме!
    Рәхим итегез, дусларым,
    Көзге бәйрәмгә.
    Яфраклар тотып
    Бер биик әйдә.

    Балаларның кулларына яфраклар тоттыралар.
    Алар «Яфраклар белән бию» башкаралар.
    Биюдән соң урыннарына барып утыралар.
    Алып баручы яфракларны җыеп ала.

    Алып баручы: Ай, балалар, ниһаять бәйрәмебезгә Көзсылу дә килә бугай! Рәхим ит, хөрмәтле Көзсылу!

    Бераздан салмак көй астында залга Көзсылу керә.
    Кулында кәрзине. Көзсылу балалар белән исәнләшә.

    Көзсылу: Исәнмесез, балалар! Күрәм, бүген сездә бәйрәм. Менә мин дә сезнең янга буш кул белән килмәдем. Мине зарыгып көткән өчен зур рәхмәт сезгә, дусларым! Минем көзге патшалыгыма рәхим итегез!

    Моңлы, гүзәл, матур, аяз көннәр,
    Мул игеннәр – минем бүләгем.
    Сокландыргыч минем табигатем,
    Бигрәк матур, ай-һай, күлмәгем!

    Көзсылу: Билгеле, һәрбер кеше көзне үзенчә каршылый. Ә менә урман җәнлекләре көз бәйрәмен ничек каршылыйлар икән? Салкын кышка ничек әзерләнәләр икән? Әйдәгез әле, алардан сорап карыйк.

    Күңелле көй яңгырый.
    Зал уртасына җәнлекләр маскасы кигән берничә бала чыгып баса.

    Куян: Мин Куян булам. Соры тунымны акка алыштырырга вакыт җитте. Чөнки озакламый кыш җитәчәк бит.

    Аю: Мин – Аю. Көз көне үземә өн казып куйдым. Тиздән анда кереп ятам һәм кыш буе йоклыйм. Яз җиткәч кенә уяначакмын.

    Керпе: Ә мин – Керпе. Салкыннардан бик куркам. (Сыртындагы яфракларга күрсәтеп әйтә): Күрәсезме, мин көз көне күп итеп яфраклар җыям. Кыш җиткәч, алар белән ябынып йоклыйм. Җәй көне бик күп эшләр эшләдем: гөмбәләр җыйдым, аларны тозладым. Хәзер бик арыдым, миңа ял итәргә кирәк.

    Тычкан: Ә мин – бәләкәй тычкан. Җәй буе үземә бодай җыйдым. Шуңа күрә мин көздән дә, салкын кыштан да курыкмыйм.

    Көзсылу (җәнлекләргә): Күрәм, сез бик тырыш һәм уңган икән, урман җәнлекләре! Салкын кышка сез әзер. Мин бик шат! Бәйрәмебезгә рәхим итегез, дусларым!

    Урман җәнлекләре урындыкларга барып утыралар.

    Көзсылу (балаларга мөрәҗәгать итә): Бүгенге бәйрәмнең кунагы буларак, мин сезне барыгызны да биергә чакырам. Басыгыз әле түгәрәккә!

    Балалар парлашып басалар һәм «Күмәк бию» башкаралар.
    Биеп бетергәч, бер-бер артлы урындыкларына барып утыралар.

    Көзсылу: Мин Көзсылу – иң бай ел фасылы. Чөнки җиләк-җимеш, яшелчәләр бүләк итәм. Минем бер якын дустым бар, ул минем уң кулым. Аның исеме Уңыш бабай. Ул бик эшчән, минем көзге байлыгымны саклый. Әйдәгез әле, аны бергәләп кунакка чакырыйк.

    Барысы бергә: Уңыш бабай! Уңыш бабай!

    Бергәләп чакыралар, тик Уңыш бабай килми.

    Көзсылу: Балалар, Уңыш бабай гади генә кунак түгел ахрысы. Ул килсен өчен безгә бик нык тырышырга кирәк.

    Алып баручы: Хөрмәтле Көзсылу! Безнең балалар хезмәтне бик яраталар, эштән курыкмыйлар. Шулаймы, балалар?

    Балалар: Әйе.

    Идәнгә яшелчә, җиләк-җимеш макетлары таратыла.

    Көзсылу: Дусларым, миңа бакчадан яшелчә, җиләк-җимешне җыеп алырга ярдәм итегез әле.

    Уен үткәрелә: «Яшелчә, җиләк-җимешне җый».

    Уенның барышы: Уенда берничә бала катнаша. Алар ике төркемгә бүленә. Күңелле көй астында бер төркем балалар кәрзингә яшелчәләрне, ә икенче төркем – җиләк-җимешне тутыра. Уен берничә тапкыр кабатланып уйнала.
    Уеннан соң залга Уңыш бабай керә.

    Уңыш бабай: Исәнмесез, балалар! Исәнме, Көзсылу! Тырышып эшләгәнегезне күрдем дә, кунакка килдем. Булдырдыгыз! Беләм-беләм, сез мине болай гына чакырмагансыз. Шулаймы?

    Көзсылу: Бик дөрес, хөрмәтле Уңыш бабай. Син бик тапкыр һәм шаян.

    Уңыш бабай: Әйе, шулай.

    Көзсылу: Алайса безнең балаларны шатландыр, сөендер.

    Уңыш бабай: Бик рәхәтләнеп. Мин сезгә табышмаклар әзерләп килдем. Карап карыйм әле, җавапларын белә алырсыз микән?

    Уңыш бабай балаларга табышмаклар әйтә.
    Табышмакларга җавабын тапкач, Алып баручы залда утырган берничә малайга яшелчә, җиләк-җимеш маскасын кигертә.

    1. Озын, яшел – түтәлдә,
    Сары, тозлы – кисмәктә.

    Балалар: Кыяр (Малайга кыяр маскасы кигертәләр).

    2. Үсеп утыра бер чүлмәк,
    Өстенә кигән йөз күлмәк.

    Балалар: Кәбестә (Малайга кәбестә маскасы кигертәләр).

    3. Түтәлдә яткан чагында
    Тула ай кебек.
    Бәлешкә ярып куйганда
    Эче сары бал кебек.

    Балалар: Кабак (Кабак маскасы кигертелә).

    4. Ул җир астына төшкән,
    Кып-кызыл булып пешкән.
    Ашка тәм һәм төс бирер,
    Кем әйтер соң, кем белер?

    Балалар: Чөгендер (Чөгендер маскасы кигертелә).

    5. Җир астында җирән ат,
    Аның тиресе җиде кат.
    Кисәрсең дә тунарсың,
    Тунаганда еларсың.

    Балалар: Суган (Суган маскасы кигертелә).

    6. Үзе булыр җир эчендә,
    Чәчләре – җир өстендә.

    Балалар: Кишер (Кишер маскасы кигертелә).

    7. Чәчәге агачында, алмасы – тамырында.

    Балалар: Бәрәңге (Бәрәңге маскасы кигертелә).

    8. Итләч, йомры, яшелен,
    Өзеп алдым, яшердем.
    Гаҗәпләндем бераздан –
    Кояшсыз да кызарган.

    Балалар: Помидор (Помидор маскасы кигертелә).

    9. Алма дисәң дә, алалар –
    Нәрсә соң ул, балалар?

    Балалар: Алма (Алма маскасы кигертелә).

    Алып баручы: Күрдеңме, Уңыш бабай! Балалар табышмакларыңа җавапны бик тиз әйтеп бирделәр.

    Уңыш бабай: Булдырдыгыз, балалар! Мин бик шат! Сез бик тапкыр икәнсез. Балалар, сез Көзсылуны яратасыз, мин килгәнгә дә сөенәсез. Бәлки сез безгә үзегезнең һөнәрләрегезне күрсәтерсез һәм безне шаккаттырырсыз, ә?
    Алып баручы: Булдырабыз аны. Хөрмәтле Көзсылу, Уңыш бабай! Балалар кызыклы җырлы-биюле уен әзерләгәннәр. (Уңыш бабайга мөрәҗәгать итә): Уңыш бабай, түгәрәккә син дә бас, безнең балалар белән бергә уйна.

    Уңыш бабай (яшелчәләр булып киенгән балаларга мөрәҗәгать итә): Кайда әле минем яшелчәләрем? Дусларым, бирегә чыгыгыз әле.

    Түгәрәктә «Уңыш бабай белән балалар» җырлы-биюле уены башкарыла.
    Яшелчәләр булып киенгән балалар җыр барышында
    түгәрәк эчендә бииләр. Җырлы-бию Уңыш бабай һәм балалар тарафыннан башкарыла.

    Җырлы-биюле уенның барышы: Балалар түгәрәккә басалар, Уңыш бабай уртада. Яшелчәләр бер-бер артлы чыгып (җыр сүзләре буенча), түгәрәк эчендә бииләр (проигрыш вакытында). Калган балалар кул чабып тора.

    1. Уңыш бабай, әйт әле,
    Кәрзинеңдә ниләр бар? Түгәрәк буенча йөриләр.
    — Кәрзинемдә кыярлар,
    Помидор һәм алмалар.

    Проигрыш: Уртага Кыяр, Помидор, Алма маскасын кигән малайлар чыгып, бию башкаралар. Калган балалар кул чабып тора.

    2. Уңыш бабай, әйт әле,
    Кәрзинеңдә ниләр бар? Түгәрәк буенча йөриләр.
    — Кәрзинемдә чөгендер,
    Бәрәңге һәм кәбестә.

    Проигрыш: Уртага Чөгендер, Бәрәңге, Кәбестә маскасын кигән малайлар чыгып, бию башкаралар. Калган балалар кул чабып тора.

    3. Уңыш бабай, әйт әле,
    Кәрзинеңдә ниләр бар? Түгәрәк буенча йөриләр.
    — Кәрзинемдә кабаклар,
    Кишерләр һәм суганнар.

    Проигрыш: Уртага Кабак, Кишер, Суган маскасын кигән малайлар чыгып, бию башкаралар. Калган балалар кул чабып тора.

    Җырлы-бию ахырында бергәләп
    бии-бии урындыкларга барып утыралар.

    Уңыш бабай: Күңелле җыр-биюегез өчен бик зур рәхмәт сезгә, нәни дусларым! Миңа инде китәргә вакыт. Мине бакчалар, басу-кырлар көтә. Аларны күзләп-барлап чыгарга кирәк, бәлки кайда да булса уңышларым җыелмагандыр. Ашыгыйм, ә сез сау-сәламәт һәм бәхетле булып үсегез. Сау булыгыз, балалар!
    Уңыш бабай саубуллашып чыгып китә.

    Алып баручы: Хөрмәтле, Көзсылу! Син моңсу, сагышлы ел фасылы булсаң да, үзеңчә матур, үзеңчә сөйкемле. Әмма без бүген бәйрәмне күтәренке кәеф белән дәвам итик. Көзсылу, балаларыбызның сиңа дип әзерләгән шигырьләрен тыңла.

    Индивидуаль шигырьләр сөйләнә.

    1 бала: Көзсылу килгән ерактан,
    Нәрсә генә алмаган.
    Нинди бүләк кирәклеген
    Әйтмәсәң дә, аңлаган.

    2 бала: Каеннарга сары яулык,
    Миләшкә муенсалар.
    Чиягә көрән алкалар –
    Бик килешеп торалар.

    3 бала: Если дождик бьёт в лицо,
    Ветер треплет деревца.
    Тучи по небу плывут –
    Это Осенью зовут.

    4 бала: Көз ашыга агачларга
    Үз бизәген салырга.
    Урманнарны болыннарны
    Буяп китә сарыга.

    5 бала: Осень! По утрам морозы,
    В рощах жёлтый листопад!
    Листья около берёзы
    Золотым ковром лежат.

    Алып баручы: Балалар, Көзсылуга багышлап үзебезнең матур җырыбызны бүләк итик. Ул аны ишетер дә, бик шатланыр.

    Балалар җыр башкаралар
    («Көзсылу кунакка килгән»).

    Көзсылу: Минем турында шундый матур шигырьләр сөйләүегез һәм җырлар җырлавыгыз өчен сезгә бик рәхмәтлемен, нәни дусларым!

    Кинәт аудиоязмадан яңгыр яуган көй яңгырый.

    Көзсылу: Нинди тавыш бу? Күрәсең, бу минем дусларым – яңгыр тамчыларыдыр. (Яңгыр тамчыларына күрсәтә): Менә ич алар! Аларның шаян биюе дә бик матур! Карагыз әле!

    Зал уртасына Яңгыр тамчылары булып киенгән
    берничә кыз-бала чыгып баса.
    Алар «Яңгыр тамчылары биюен» башкаралар.

    Бию ахырында кулына султанчик тотып, залга Яңгыр керә.
    Ул Яңгыр тамчылары янына килеп баса.
    Тегеләр аны урап алалар.

    Яңгыр: Исәнмесез, балалар! Мин шаян Яңгыр булам, уйнарга бик яратам. Сез мине көттегезме? Телисезме, мин сезне чылатып бетерәм?

    Күңелле көй яңгырый.
    Яңгыр султанчигы белән балалар яныннан үтә, аларны сиптереп йөри.
    Яңгыр тамчылары урындыкларга барып утыралар.

    Алып баручы: Без сиңа бик шат түгел шул, Яңгыр. Син яуган вакытта, без урамга чыга алмыйбыз. Чыланып салкын тигермәс өчен өйдә утырырга туры килә.

    Яңгыр: Бик кызганыч, мине берсе дә яратмый. Берсе дә минем белән уйнарга теләми. Киресенчә, качалар гына.

    Алып баручы: Беләбез, Яңгыр һәм сине аңлыйбыз. Бездә бүген көз бәйрәме бит. (Көзсылуга таба күрсәтеп әйтә): Күрәсеңме, Көзсылу да кунакка килгән. Шуңа күрә яңгыр яуын теләми идек, бәйрәмнең яме китә бит.

    Яңгыр: Алай булгач мин бүген берегезне дә чылатмыйм. Курыкмагыз. Мин бер кызыклы уен беләм. Балалар, минем белән уйнарга телисезме?

    Балалар: Әйе.

    Уен үткәрелә: «Кулыңа зонтик тотып йөгер».

    Уенның барышы: Уенда барлык балалар катнаша. Алар 2 командага бүленә. Һәр командага берәр зонтик бирелә. Күңелле көй яңгырый. Уенчылар чират буенча, кулларына зонтик тотып, аякларына галуш киеп, билгеләнгән урынга кадәр йөгерәләр һәм кире әйләнеп кайталар. Эстафетаны киләсе балага бирәләр. Эстафета ахыргы уенчыга кадәр дәвам итә.

    Уен өчен кирәкле атрибутлар: Зонтик, галуш, обручлар.

    Яңгыр: Балалар, сезгә минем уеным ошадымы? Мин дә әйбәт була алам, һәм сезгә ошарга бик телим. Хәзер инде без чын дуслар, шулаймы?

    Балалар: Әйе.

    Яңгыр: Ә хәзер миңа китәргә кирәк. Әле эшлисе эшләрем бик күп: басу-кырларга, бакчаларга салкын кышлар җиткәнче су сибеп калырга кирәк. Сау булыгыз балалар, икенче елга сезнең янга кунакка тагын килермен. Киләсе очрашуларга кадәр!

    Барысы бергә: Сау бул, Яңгыр!

    Күңелле көй астында Яңгыр чыгып китә.

    Көзсылу: Бәйрәмебез тагын да күңеллерәк булсын өчен, без яңадан кунаклар чакырыйк.
    Күңелле көй яңгырый.
    Зал уртасына, кулларына кулъяулыгы тотып,
    Матрёшкалар булып киенгән берничә кыз йөгереп чыга.
    Алар бии-бии «Матрёшкалар җырын» башкаралар.
    Җыр ахырында бер рәткә тезелеп басалар.

    Матрёшка (бер кыз): Исәнмесез! Без түгәрәк битле, кызыл иренле матрёшкалар. Нәни курчаклар, җыр-бию яратабыз. Һәм балалар бакчасында яшибез.

    Көзсылу: Ай-яй-яй, бигрәкләр дә матур биедегез инде, нәни Матрёшкалар. Рәхим итегез безнең көзге бәйрәмгә!

    Матрёшкалар бии-бии урыннарына барып утыралар.

    Көзсылу (кәрзинен күрсәтә): Балалар, карагыз әле. Минем кулымда кәрзин. Анда минем көзге уңышым, сезнең өчен бәйрәм күчтәнәчләре. Матур җырларыгыз, дәртле биюләрегез өчен сезгә рәхмәт әйтәм һәм кызарып пешкән алмалар белән барыгызны да сыйлыйм. Кабул итеп алыгыз, нәни дусларым! Төркемгә кайткач, тәмләп ашарсыз, яме? Ә мин сезгә саулык-сәламәтлек теләп, саубуллашам. Тиздән салкын кыш килер, миңа аңа юл бирергә кирәк.

    Көзсылу кәрзин белән алмаларны Алып баручыга тоттыра.
    Барысы бергә рәхмәт әйтәләр.

    Көзсылу: Түгәрәккә җыйналып
    Басыйк, дуслар тизерәк.
    Саубуллашыр алдыннан
    Уйныйк-җырлыйк бергәләп.

    Балаларның кулларына яфраклар тоттыралар.
    Балалар Көзсылу белән түгәрәктә җырлы-биюле уен башкаралар
    («Осень по садочку ходила»).
    Җырлы-биюле уеннан соң, яфракларын идәнгә куеп,
    ярымтүгәрәк ясап басалар.

    Җырлап бетергәч, салмак көй астында
    Көзсылу саубуллашып чыгып китә.
    Балалар аның белән саубуллашалар.

    Көзсылу: Сау булыгыз, балалар!

    Барысы бергә: Сау бул, Көзсылу!

    Алып баручы: Менә, балалар, көз бәйрәмебез үтеп тә китте. Без сезнең белән рәхәтләнеп күңел ачтык, матур итеп ял иттек. Бәйрәм ошадымы сезгә?

    Балалар: Әйе.

    Алып баручы: Ә хәзер төркемебезгә кайтып, Көзсылу бүләк иткән алмалардан авыз итик.

    Күңелле көй астында бергәләп залдан чыгып китәләр.
    Бәйрәм тәмамлана.

  • 8 марта средняя группа(из интернета)

    8 март бэйрэме. Средняя группа
    А.Б. Хәерле көн, безнең иң кадерле кунакларыбыз – әниләребез, әбиләребез. Сезнең шушындый матур көнне “САНДУГАЧ” садиктагы күрүебездә без бик шатбыз. Сезне 8 март Халыкара хатын-кызлар көне белән чын күңелдән тәбрик итәбез. Сезгә бәхетле картлык, тыныч тормыш, сәләмәтллек телибез. Шундый матур бәйрәмдә балалар әзерләгән концертыбыз сезнең күңелләрдә бик матур, җылы вакыйга булып озак еллар саклансын иде дигән теләктә клабыз. Ләкин без сезнең белән шартлы рәвештә генә икегә бүленеп, уеннар да уйнап алырбыз, ә балалрның чыгышлары аларны тагында тулыландырып җибәрер.

    Тел ачылгач,үз телендә әйтә алсаң «Әни!», — дип,
    Тел ачылгач,үз телендә әйтә алсаң «Әти!»,-дип,
    Күзләреңә яшьләр тыгылмас,
    Туган телең әле ул булмас.
    Соң минутта әйтә алсаң “Әни!”,-дип,
    Соң минутта әйтә алсаң “Әти!”,-дип,
    Күзләреңә яшьләр тыгылыр
    Туган телең әнә шул булыр.
    Әйе, туган телебездә «Әни!»,-диеп әйтү — нинди бәхет!

    Якты дөньяга аваз салган көннән башлап, безнең янда иң якын кешеләребез-әниләребез була. Алар безгә җан җылысы, ана мәхәббәте бирә. Без аларга гомер буе рәхмәтлебез.

    Җылы наз ул, әнием — синдә генә,
    Иркә сүзләр синең телдә генә…
    Матур хисләр, уйлар йөрәгеңдә,
    Изге синең әнием, теләгең дә.

    Адерле әниләребез,
    Чал чәчле әбиләребез.
    Бәйрәм белән котлый бүген
    Сезне ул һәм балаларыгыз.

    Җыр “Бәйрәм бүген”

    1.Күтәренке күңелле
    Бар да көләч шат бүген
    Күктә кояш елмая
    Яшералмый шатлыгын.
    Кушымта: Тып-тып тама тамчылар
    Җырлап бәйрәм көенә
    Бәйрәм бүген, бәйрәм дип
    Тамчылыр да сөенә.
    2.Җырлыйсы килеп кенә
    Тора бүген безнең дә
    Көтеп алган бәйрәме
    Бүген һәммәбезнең дә.
    3. Күтәренке күңелле
    Бар да көләч шат бүген
    Бүген әни бәйрәме
    8-нче март бүген.

    1 бала: Һәммәсенә әни кирәк.
    Ә әнигә кем кирәк?
    Әниләргә без кирәк
    Якты, аяз көн кирәк.

    2 бала: Әнием минем матур,
    Күзләре якты, көләч.
    Шундый күңелле була
    Ул өйгә кайтып кергәч.

    3бала: Мин әнигә булышам,
    Идәннәрне юышам.
    Әнием күк эш остасы
    Булу өчен тырышам.

    Җыр “Мин әнигә булышам”

    4 бала:
    Син, әнием, минем өчен
    Бу дөньяда бер генә.
    Елмайганда йөзләреңнән
    Бар өйгә нур бөрке
    5 бала:
    Язның беренче бәйрәмен
    8 март диләр.
    Бәйрәмегез котлы булсын,
    Әниләр, әбиләр!

    Җыр “Торле тестәге яулыклар”
    6 малай:
    Мин кыз булсам әлбәттә
    Булышыр идем әниемә
    Киендереп сеңелемне
    Йөяртер идем урамда.

    Проводится игра “кто быстрее завяжет платочки”.
    (мамы и дети делятся на две команды, мамы сидят на стульях, дети подбегают с платочками и завязывают на голову)
    7 малай
    Мин кыз булсам әлбәттә
    Коне буе өйдә
    Рәсемнәр ясар идем
    Әни белән бергә.
    КОНКУРС “РИСУЕМ С МАМОЙ ВЕСНУ”
    (Әниләр ясыйлар рәсәм бәләгән күзләре белән)

    8 бала: Мин әни булсам әгәр
    Картайсам оныгымны
    Ыршмас идем бер дә
    Яратыр идем аны.
    Бүләкләрне һәр көндә
    Бирер идем анарга
    Әлбзттә охшар идем
    Үземнең әбиемә.

    ҖЫР: “ӘБИЕМ”

    1.Әбиемнең чәчләренә
    Әйтерсең лә кар яуган
    Ә йөзләре, ә йөзләре
    Җыерчыкланып калган.
    Кушымта:
    Картайса да, әбиемнең
    Күзләре тора келеп
    Кунакка баргач иркәли
    Назлый аркамнан сөеп.
    2.Мин дә аны бик яратам
    Эшләрендә булышам
    Аны сөендерер өчен
    Тыңнарга бик торышам.

    9 бала: Мин әни булсам иде әгәр
    Әнинең урында
    Көне буе кызым белән
    Биер идем бергәләп.

    ПАР БИЮЕ.
    Килеп керә убырлы карчык. Кулында таз белән керләр, һәм каптыргычлар.
    Убырлы: Бик кызык, кызык, әниләрне, әбиләрне бәйрәм белән котладыгыз, ә минем турында матурымны, чибәркәйне, оныттыгызмы?
    А.б. Әбикәй, син бит бәйрәмнәрне бозып кына йөрисен!
    Убырлы: Мин ник шулай эшлим, характерым шундый!
    А.б. Бозып йөрмәсәң, бәйрәмгә сине чакырыр идек!
    Убырлы: булды инде, хәзер мин үзгәрдем.
    А.б. Ярар алайса, кал инде бәйрәмебездә, күрсәт нәрсә кулыңда алып килдең?
    Убырлы: керләр юдым әле, элергә булышучы юк. Сезнең әниләрнең—әбиләрнең менә күпме булышучы, ә миңа беркем дә булышмый!
    А.б. Кайгырма әбикәй балалар сиңа булышылар! Әйдәгез, балалар булышыйк әле әбикәйгә.
    Конкурс “Развесь белье» (шапочки, платочки, маечки)
    Мамы держат веревку, дети делятся на две команды, по одному берут из одного тазика белье, из другого тазика прищепку и бегут к веревке. Вешают белье и прищепкой закрепляют и бегут обратно, затем бежит следующий.
    А.б. Әбикәй, синең керләреңне элдек, кара әле ничек кызлыр керләне юа беләләр.
    ТАНЕЦ «СТИРКА»
    Убырлы: Ай, яхшы юалар, сез биегәндә минем керләрем кипте дә киредән тазга җыеп куегыз әле!
    Конкурс «Сними белье»
    Убырлы: Ай, рахмәт! Киңәндердегез, мин дә сезгә бүләк итермен, булышкан өчен. Әй, казларым! Мин яраткан җырымны җырлап бирегез әле, балаларга!!!
    Сюрпризный момент.
    Ярый, сай булыгыз, киттем Кощейга пирог пешерергә бар әле, аны кунака яштем, бәйрәмгә! (керләрне ала да, өенә кереп китә)
    Күмәклшеп без дә дуслар
    Җырлап алыйк, әйдәле.
    Котлы булсын, гөрләп торсын
    Әниләрнең бәйрәме!
    Җыр – Музыканты веселей.
    Мы в саду своем любимом, научились петь, плясать.
    А еще как музыканты мы хотим для вас сыграть!
    Оркестр.
    Бәйрәм бүләксез булмый ул. Барыгыз да беләсез.
    Безнең ничек тырышканны Хәзер менә күрерсез!

    Нәни кулларым белән мин Тик сиңа диеп кенә.
    Әзерләдем бүләгемне Бик зур кйч куеп менә.
    (Әниләргә бүләк бирү)
    А.б.
    Гөлләр дә елмаеп баш ия. Яшәгез, кадерле әниләр, әбиләр.
    Сез булган урында Мәңгелек язларның яме бар.
    Балалар әниләре белән группага чыгып китәләр.

  • средняя группа осень

    Көзге урманга сәяхәт
    (Уртанчылар төркеме өчен көз бәйрәме сценариясе)

    Катнашалар:

    Зурлар: Алып баручы
    Көзбикә
    Гном

    Балалар: Куян
    Керпе
    Аю
    Гөмбәләр

    Зал бәйрәмчә бизәлгән. Идәндә алтын-сары, кызгылт яфраклар ята.
    Зал читендә зонтиклар тезелгән. Музыка яңгырый, залга бәйрәмчә киенгән балалар кереп, ярымтүгәрәк ясап басалар.

    Алып баручы: Балалар, карагыз әле, залыбыз ничек матур итеп бизәлгән. Тирә-ягыбызда алтын сары яфраклар ята. Бәйрәмебезне башлап җибәрергә вакыт җитте. Ә Көзбикәбез әле һаман да килеп җитмәгән. Бәлки ул безнең шигырьләребезне, җыр-биюләребезне ишетеп, килеп тә җитәр.

    Зал уртасына балалар чыгып, көз турында шигырьләрен сөйлиләр.

    1 бала: Исәнме, Көз, Алтын Көз!
    Безне сагынып килдеңме?
    Агачларга, куакларга
    Сары чуклар элдеңме?

    2 бала: Прошло, пролетело веселое лето
    И солнышко мало приносит тепла.
    Осень пришла, листва пожелтела,
    И с летом прощаться настала пора.

    3 бала: Көннәр суынды,
    Чишмәләр тынды.
    Безне калдырып
    Кошлар да китте.

    4 бала: Кошлар шикелле
    Бергә гөр килеп
    Ямьле үткәрик
    Бүген бәйрәмне.

    5 бала: Мы праздник сегодня устроим
    И Осень к себе позовем.
    Попляшем мы с ней, поиграем,
    Осенние песни споем.
    Балалар көз турында җыр башкаралар («Көзге моң»).
    Җырдан соң шигырь сөйләүләрен дәвам итәләр.

    6 бала: Болын өстендәге ак чәчәкләр
    Башкайларын түбән игәннәр.
    Инде менә көз дә килеп җитте,
    Саргаерга вакыт дигәннәр.

    7 бала: Кояшы да җылы нурлар чәчми,
    Кошлары да никтер тын калган.
    Әйтерсең лә, җирдә тереклек юк,
    Бар яшәеш гүя тукталган.

    8 бала: Как осень бывает красива!
    Запомним ее листопад.
    Осенние гроздья рябины
    Огнем ярко-красным горят!

    9 бала: Көз көннәре бик күңелле,
    Бик күп җиләкләр пешә.
    Помидор, карбыз өлгерә,
    Алмалар өзелеп төшә.

    10 бала: Һәр көз үзенчә килә ул,
    Һәр көз үзенчә матур.
    Яфракларны алып, бер биесәк,
    Көзне ярату булыр.

    Алып баручы: Балалар, тирә-ягыбызда яткан яфракларны кулларыбызга алып, бер биик әле.

    Балалар «Яфраклар белән бию» башкаралар.
    Биеп бетергәч, урыннарына барып утыралар.
    Бераздан залга, кулына кәрзин тотып, Көзбикә керә.

    Көзбикә: Исәнмесез, дусларым! Бәйрәмегезгә соңарып килгән өчен, зинһар гафу итегез мине. Көзге эшләрем бик күп минем, аларны һич тә калдырырга ярамый. Әле генә кошлар җылы якларга китеп барды, язын кайтырбыз дип вәгъдә иттеләр. Мин аларны озатып калдым. Сезнең янга урманнар аша ашыга-ашыга килдем. Тик менә болыт чыкты да, яңгыр ява башлады. Мин яңгырга эләктем һәм бераз чыландым.

    Алып баручы: Исәнме, Көзбикә! Рәхим ит безнең көзге бәйрәмгә! Ә болтытны без куып җибәрербез. Безнең кызларыбыз сиңа ярдәм итәр.

    Зал уртасына кызлар чыгып, «Зонтиклар белән» җыр-бию башкаралар.
    Биюдән соң урыннарына барып утыралар.
    Көзбикә балаларны мактый.

    Көзбикә: Менә, ниһаять, яңгыр да үтеп китте. Балаларыгыз бик яхшы бии һәм җырлый икән. Рәхмәт сезгә, нәни дусларым!

    Алып баручы: Инде бәйрәмебезне дәвам итсәк тә була. Көзбикә, син юлда арыгансыңдыр. Утыр әйдә, ял ит! Балаларыбызның өйрәнеп килгән шигырьләрен тыңла.

    Зал уртасына балалар чыгып, көз турында шигырьләрен сөйлиләр.

    11 бала: Сарыларга сарган ак каенга
    Шыбыр-шыбыр килеп кем дәшә?
    Уттай янган кызыл миләш белән
    Пышылдашып кем ул сөйләшә?

    12 бала: Здравствуй, Осень золотая,
    Голубого неба высь!
    Листья желтые, слетая
    На дорожку улеглись.

    13 бала: Алтын яфраклар очалар,
    Безнең башларга тиеп.
    Саубуллаша кыр казлары
    Язын кайтырбыз диеп.

    14 бала: Что грустить теперь о лете,
    Осень в гости к нам пришла.
    В позолоченной карете
    Всем подарки принесла.

    15 бала: Көз айларын яратам мин
    Җил-яңгырлары өчен.
    Алтын төсле Көз чибәрдән
    Бүләкләр алган өчен.

    Алып баручы: Хөрмәтле Көзбикә, ә хәзер балаларыбызның җыр-бүләген кабул итеп ал!

    Көз турынада җыр җырлана («Листик желтый»).
    Җырдан соң урыннарына утыралар.

    Көзбикә: Дусларым, мин барыгызны да уйнап алырга чакырам!

    Уен үткәрелә: «Кулыңа зонтик тотып йөгер».

    Уенның барышы: Балалар 2 командага бүленә. Һәр командага берәр зонтик бирелә. Уенчылар чират буенча, кулларына зонтик тотып, аякларына галуш киеп, билгеләнгән урынга кадәр йөгерәләр һәм кире әйләнеп кайталар. Эстафета ахыргы уенчыга кадәр дәвам итә.

    Көзбикә: Ниһаять, күңелле итеп уйнап та алдык. Балалар, хәзер мин сезгә табышмак әйтәм, җавабын игътибар белән уйлагыз әле.

    Көзбикә табышмак әйтә. Балалар уйлыйлар.

    Көзбикә: Утыра алар урманда
    Ап-ак эшләпә киеп.
    Киптерә дә, кыздыра да
    Кешеләр аны җыеп.
    (Гөмбә)

    Көзбикә (залдагы балаларга мөрәҗәгать итә): Гөмбәләр, чыгыгыз әле бирегә. Үзегез турында сөйләп күрсәтегез.

    Күңелле көй яңгырый. Зал уртасына гөмбә маскасы кигән балалар
    чыгып баса. Алар үзләре турында сөйлиләр.

    Ак гөмбә: Без ак гөмбә,
    Без батыр гөмбә.
    Курыкмыйбыз беркемнән дә,
    Менә шундый кыю гөмбә.

    Каен гөмбәсе: Без тауда да үсәбез
    Һәм тау астында да,
    Каеннар һәм чыршы төбендә дә.
    Үләннәр арасына да качабыз,
    Тапсагыз безне, бик сөенәбез.

    Усак гөмбә: Үсәм усак агачлары төбендә,
    Шунлыктан аталам да
    Усак гөмбәсе диеп.

    Гөреҗдә гөмбә: Без гөреҗдә гөмбәләре,
    Бер төсле бөтенебез.
    Безне табу кыен түгел –
    Урман юлыннан эзләсәгез.

    Баллы гөмбә: Мин – баллы гөмбә,
    Үсәм көндез һәм төнлә.

    Балалар «Гөмбәләр биюен» башкаралар. Аннары урыннарына барып утыралар. Бу вакытта почмакка Гном утыра. Көзбикә аны күреп ала.

    Көзбикә: Ой, нинди зур гөмбә утыра монда. Үзе йоклый да бугай. (Гөмбәгә карап): Әй, Гөмбәкәй, уян йокыңнан. Монда бик күп балалар җыелган, үзеңне күрсәт әле.

    Гном уяна башлый, киерелә, сузыла.

    Гном: Кем ул анда мине гөмбә дип атый. Мин урман Гномы булам. Шаярырга, күңел ачарга бик яратам. Иртән торып, урманга чыксам, тирә-юнь тып-тын калган. Белмим, нәрсә булган? Урман дусларым кайда югалды икән? Мине никтер берсе дә уйнарга чакырмый. Хәзер менә бу бүкәнгә утырам да, барысын да ачыклыйм. (Янәшәдәге бүкәнгә утыра). Пышылдап сүзләр әйтәм, үз тирәмдә берничә тапкыр әйләнәм…

    Гном үз тирәсендә бөтерелеп йөри, әйләнә, сихерләгән кебек нәрсәдер пышылдаша башлый. Шулвакыт кулына кишер тотып Куян килеп чыга.

    Куян: Исәнме, Гном! Көз җитте, бакчада эшләр башланды. Менә мин дә тик тормадым, кышка дип күп итеп кишер җыйдым. Мә, Гном, син дә сыйлан. Ә мин ашыгам, сау булыгыз!

    Куян Гномга кишер тоттырып, саубуллашып чыгып китә
    (урындыкка барып утыра).

    Гном: Дөрес әйтә, Куянкай. Илебезгә көз килде, тирә-ягыбыз алтын-сары төскә күмелде. Бакчаларда көзге эшләр башланды. Минем башка урман дусларым нәрсә эшләп яталар микән? Тикшереп карыйм әле.

    Гном яңадан сихерли башлый, пышылдаша. Кулына чикләвек тутырылган кәрзин тотып, Керпе килеп чыга.

    Керпе: Исәнме, Гном! Исәнмесез, кунаклар! Буш кул белән килмәдем, сезгә көз байлыгы – кәрзин тулы чикләвекләр алып килдем! Ә хәзергә ашыгам, кышка әзерләнергә кирәк. Бәйрәмегез котлы булсын, саубулыгыз!

    Керпе кәрзинне Гномга тапшыра һәм саубуллашып чыгып китә (урындыкка барып утыра).

    Гном: Тагын сихерләп карыйм әле. Бәлки тагын кем дә булса кунакка килер.
    Гном сихерли, пышылдаша. Әйләнә-тирә бөтерелә.
    Кулына бер тәпән бал тотып, аю килеп керә.

    Гном: Исәнме, аю дус! Кер әйдә, рәхим ит бәйрәмебезгә. Күрәм син дә буш кул белән килмәгәнсең?

    Аю: Исәнмесез, дусларым! Исәнме, Гном! Бәйрәмдә кала алмыйм, тиздән кыш җитә бит. Миңа йокларга әзерләнергә кирәк. Миннән сезгә бүләгем – бик тәмле бал (Гномга тапшыра). Хушыгыз, исән-имин яшәгез!

    Саубуллашып чыгып китә (урындыкка барып утыра).

    Гном: Урман дусларымның эше бик күп. Нишлисең бит, алтын көз килеп җитте. Аларның барысына да салкын кышка әзерләнергә кирәк. Ә без, дусларым, бәйрәм итик. Көзне күңелле җырлар, биюләр белән каршы алыйк.

    Түгәрәккә басып, барысы бергә җыр башкаралар.
    Көз уртада балалар белән җырлый («Көз белән балалар җыры»).

    Гном: Җырыгыз күңелемә бик хуш килде. Рәхмәт сезгә, нәни дусларым! Ә миңа инде кайтырга вакыт җиткән. Урманга кайтып, ял итеп алыйм әле. Саубулыгыз!
    Гном саубуллашып чыгып китә.

    Көзбикә: Дуслар, бәйрәмебез тагын да күңеллерәк булсын өчен бергәләп биеп алыйк әле.
    Балалар «Парлы бию» башкаралар.

    Көзбикә: Сезнең белән хушлашасы килмәсә дә, миңа китәргә вакыт җитте, дусларым. Тиздән кышны каршыларсыз, ә мин сезнең янга икенче елга килермен. Сезгә күчтәнәч итеп, шушы кәрзинне калдырам. Анда тәмле алмалар. Рәхмәт бәйрәмегезгә, саубулыгыз! (Кәрзин белән алмаларны Алып баручыга бирә).

    Балалар Көзбикәгә рәхмәт әйтеп, саубуллашалар.
    Көй астында Көзбикә чыгып китә.

    Алып баручы: Балалар, бүгенге көзге бәйрәм иртәбез үтеп тә китте. Ә хәзер без группага кайтып, Көзбикә бүләк иткән тәмле алмалар белән сыйланырбыз. Әлеге бәйрәм безнең күңелләребездә озак сакланыр дип уйлыйм.
    Көй яңгырый.
    Алып баручы балалар белән залдан чыгып китә.

  • стихи на 8 марта( на башкирском)
    Тып-тып тама тамсылар
    Йырлап байрам көйөнә
    Байрам бөгөн тейеп хатта
    Тамсыларза һөйөнә

    Мин һине яратып
    Иркәләп торормын
    Мин һиңә тормошта
    Таяныс булырмын

    Яҙын ҡояш нурында
    Ирей ҡар бөртөктәре
    Бөгөн беҙҙә ҙур байрам
    әсәйҙәрҙең байрамы.

    Бүләккә әсәйҙәргә
    Сәскәләр бирергә
    Урманға барайыҡ дуҫтар
    Йыяйыҡ матур сәскәләр!

    Һигеҙенсе март килде тип
    Ҡоштар һайрай тирәктә
    Ҡоштар моңо,ҡояш-нуры
    әсәйҙәргә бүләккә.

    әсәй,әсәй,ҡәҙерлем
    мәңге йәшә донъяла
    бүләк иттең һин мине
    тылсымлы был донъяға

    әсәкәйем,гүзәлем
    күҙ нурым һин гөлкәйем.
    Нурланып сыҡҡан ҡояштай
    Яҡты һинең йөҙкәйең

    әсәнән дә бөйөгөрәк
    бармы ҡәҙерле исем?!
    шуға әсәйҙәр байрамы
    байрам бөтәбеҙ өсөн!

    иң тәүге нәфис сәскәләр
    әсәйҙәр өсөн үҫкән.
    яҙғы моңдар таңғы нурҙар
    шул сәскәләргә күскән.

    мин яратам әсәйемдең
    сәсен тарап үргәнен
    тағын уның ихлас итеп
    өй балкытып көлгәнен

    әсәкәйем берҙән-берем
    изге һинең уйҙарың
    яҙғы гөлдәр кеүек
    наҙлы йомшаҡ ҡулдарың.

  • “Өч кыз” әкияте ( из интернета взята)
    Татар халык әкияте буенча балалар өчен спектакль

    Төзеделәр: Балтач 3 нче номерлы балалар бакчасының өлкән тәрбиячесе Фазылҗанова Ф.Я., музыка җитәкчесе Федорова Е.М.

    Өй эче күренеше. Әни кеше бишек тирбәтә.
    Алып баручы: Борын-борын заманда яшәгән ди бер хатын. Аның булган ди өч кызы. Әниләре кызларын бик яраткан, аларны бишек җырлары җырлап йоклаткан.
    Әлли-бәлли итәр бу,
    Йокыларга китәр бу,
    Алма кебек тәгәрәп,
    Үсеп буйга җитәр бу.
    Йокла, кызым, йом күзең,
    Йокла, кызым, күз нурым.
    Үсеп матур кыз булганнан соң
    Кияү табарсың үзең.
    Әлли-бәлли бишеге,
    Кызыма килер йөз кеше.
    Шул йөзәүнең арасыннан
    Кияү булыр берсесе.

    Алып баручы: “Кызларымның тамаклары тук, өсләре бөтен булсын”, – дип, көне-төне эшләгән ди әниләре. Ананың теләкләре кабул булган. Аның кызлары бик сылу, бик уңган булып үсеп җиткәннәр, бер-бер артлы кияүгә дә киткәннәр.
    Бер ел үткән, ике ел үткән, өч ел үткән. Шулай яхшы гына яшәгәндә, әниләре авырып киткән.
    Авылдан ерак түгел генә урман булган. Ул урманда әбинең дусты Тиенкәй – Акбикә яшәгән. (Урман күренеше).
    Тиен җырлый:

    1.Ашыкмыйча, һәрбер таңда
    Чикләвек ватам оямда.
    Чарт-чорт-чорт,
    Чарт-чорт-чорт.

    Кушымта:
    Шатланамын да уйныймын,
    Күңелсез булса, җырлыймын:
    Лә-лә-лә! Лә-лә-лә!

    2.Күз генә миңа йөгерә,
    Ябалдаш буйлап йөгерәм.
    Трэм, трэм, трэм,
    Трэм, трэм, трэм.
    Кушымта.
    3. Ап-ак кар кебек киенәм,
    Яшел нараттан җилдерәм.
    Рэм-рэм-рэм!
    Рэм-рэм-рэм!
    Кушымта.

    Тиен: Минем киемем ак булганга, авылда яшәүче дус әбием миңа Акбикә дип эндәшә. Акбикә – минем исемем. Ошыймы ул сезгә? Һай, чикләвекләр җыеп, онытып та җибәргәнмен. Әбекәйнең хәлен белеп кайтыйм әле, ничек яшәп ята икән.
    Җырлый-җырлый бара, әбинең өенә килеп җитә.
    Тиен: Кая соң бу әбекәй, ишек алдында да күренми? Әллә авырып киткән инде. (Әбинең ыңгырашкан тавышы ишетелә).
    Тиен: Әби, исәнме? Мин бүген бераз соңладым. Менә, сиңа урманнан күчтәнәчләр алып килдем.
    Әби: Рәхмәт, Акбикә. Үзем дә сине көтеп ята идем. Тиен дустым килми калмас, хәлемне белми калмас, диеп. Сиңа үтенечем бар иде, тиенкәем, менә авырып киттем бит әле. Зинһар өчен, кызларыма барып әйтсәнә, хәлемне белергә килсеннәрче.
    Тиен: Ярар, ярар, әбекәем. Җилдән җитез булырмын, хәзер барып әйтермен. (Тиен чыгып йөгерә).
    Өй күренеше.Олы кызы җырлый-җырлый ләгәннәр чистарта.
    Тиен: Исәнме, Миңсылу! Мин сиңа әниеңнән хәбәр китердем. Әниең авырый, бар, хәлен белеп кайт.
    Олы кызы: Һай, бик барыр идем дә, ләгәннәрне читартып бетерәсем бар шул.
    Тиен: Шулаймыни? Сине карап үстергән әниеңнән шушы ләгәннәр кадерлерәкмени? Алайса, син шушы ләгәннәреңнән гомереңә дә аерылма.
    Кыз гөберле бакага әверелә, аның суга чумган тавышы ишетелә.
    Тиен: Әй, тәүфыйксыз бала, ана кадерен белмәсәң, шулай була ул. Кая, Гөлсылу янына барып карыйм инде.
    Гөлсылу җеп эрләп утыра, җырлый.
    Тиен (ишек шакый): Гөлсылу, бу мин, әниеңнең дусты, тиенкәй, сиңа хәбәр алып килдем. Әниең авырып урын өстендә ята, аңа чәй эчерүче, аш пешерүче дә юк. Барсана, хәлләрен белеп кайтсана.
    Гөлсылу: Һай, бик барыр идем дә, базарга кадәр җеп эрләп бетерәсем бар шул.
    Тиен: Игелексез бала икәнсең. Анасының кадерен белмәгән, үзе дә рәхәт көн күрмәс. Алайса, син шул җепләреңнән беркайчан да аерылма. Бөтен гомерең җеп эрләп үтсен!
    Уртанчы кыз үрмәкүчкә әверелә. Тиен ачуланып чыгып китә.
    Өченче кыз Айсылу җырлый- җырлый камыр баса. Тиен тәрәзә шакый.
    Айсылу (йөгереп чыга): Тиенкәем, син икәнсең. Исәнме, әйдә, түрдән уз. Сагынып беттем үзеңне. Нигә син бик күңелсез? Әллә әниебезгә берәр хәл булдымы, авырыймы әллә?
    Тиен: Әйе шул, әниегез авырып китте.
    Айсылу: Әйдә, ашыгыйк, тиенкәй, тизрәк барып җитик.
    Тиен: И, сөекле бала, гомерең буе игелек күр, кешеләрне бәхетле ит. Кешеләр дә сине сөярләр, яхшылыгыңны онытмаслар.
    Әниләре янына килеп җитәләр.
    Кыз: Исәнме, әнием! Кай җирең авырта? Хәзер чәй куеп җибәрәм. Мәтрүшкәләп, баллап чәй эчкәч, хәл кереп китәр.
    Әни: Рәхмәт, балакаем. Тиенкәем Акбикә, олы кызларым ник күренмиләр, син аларны чакырмадыңмы әллә?
    Тиен: Чакырдым, әбекәй, тик алар ана кадерен белмиләр. Мин аларны каргадым, олы кыз Миңсылу – бакага, уртанчы кыз Гөлсылу үрмәкүчкә әверелде.
    Әни: Һай, алай итәсең калмаган, тиенкәй, менә кулда ун бармак, аларның кайсын гына тешләсәң дә, авырта. Балалар да шулай газиз, аларның берсен дә җәберлисе килми.
    Айсылу: Менә, чәй дә кайнап чыкты. Әйдә, әни, син менә монда утыр. Тиен, син дә кил.
    Шулвакыт “гафу ит” дигән тавыш ишетелә. Бака күренә.
     Әни, гафу ит.
    Әни: Һай, балакаем! Менә бит, үз гаебен таңлаган. Гафу итәм, балам!
    Бака кызга әйләнә, әнисен кочаклап ала.
     Әнием, бәгырем, гафу ит мине. Мин беркайчан да сиңа каты күңелле булмам. Һәрчак сиңа булышырмын, кадерләп кенә торырмын.
    Тагын “гафу ит” дигән тавыш ишетелә. Үрмәкүч күренә.
    Ана: Гафу итәм, балакаем, сине дә гафу итәм.
    Үрмәкүч кызга әверелә, әнисен кочаклап ала.
    Айсылу: Әйдәгез, апалар, чәй янына утырыгыз.
    Әни: Кинәт кенә хәлем яхшырып китте, балалар, сезне сагынудан булган икән авыруым. Сезне күрүгә, кәефем күтәрелде. Рәхмәт сезгә, балакайларым. Һәрвакыт тәүфыйклы булыгыз.
    Алып баручы: Әниләрне беркайчан да рәнҗетмәгез. Ана хакы бик олы. Никадәр генә яхшылык эшләсәгез дә, аналарга бурычыгызны түләп бетерә алмассыз. Тәүфыйклы булыгыз, игелекле булыгыз, әниләрегезнең кадерен белегез!

    Ана турында җыр: “Әниемә”, Г. Гәрәева музыкасы, Л. Юнысова сүзләре.
    1. Әнием, кадерлем!
    Син – энҗе бөртегем.
    Син  хөрмә җимешем,
    Син – йөрәк тибешем.
    Кушымта: Әнием, әнием,
    Иң кадерлем син минем!
    2. Мин сиңа багышлап
    Җырлыйм бу җырымны.
    Мин сиңа бу җырда
    Ачам бар җанымны.
    Кушымта.
    3. Мин сине яратып,
    Иркәләп торырмын.
    Мин сиңа тормышта
    Таяныч булырмын!
    Кушымта.

  • Хоттабыч маҗаралары

    Мәктәпкә хәзерлек төркемендә чыгарылыш кичәсе программасы

    Төзеделәр: Балтач 3 нче номерлы балалар бакчасы тәрбиячеләре Гомәрова Ф.Ж., Шәрәфиева Г.Н., Рәхимҗанова З.Н., музыка җитәкчесе Федорова Е.М.

    Балалар музыка астында бәйрәмчә бизәлгән залга керәләр.
    Ярымтүгәрәк ясап басалар.
    Алып баручы: Хөрмәтле балалар, хөрмәтле кунаклар! Бүген бездә мәктәпкә чыгарылыш бәйрәме. Безнең балаларны яңа һәм кызыклы мәктәп тормышы көтә. Без аларга сәламәтлек, укуларында уңышлар телибез.

    1.Ничә ел инде менә
    Майның шушы көнендә,
    Безнең матур бакчага
    Мәктәптән хәбәр килә.

    2. Безнең бакча балаларын
    Укытучы апалар,
    Беренче сыйныфка дип,
    Укырга чакыралар.

    3.Бүген менә аларны,
    Бергә-бергә, әлбәттә,
    Тантаналы рәвештә
    Озатабыз мәктәпкә.
    Ә хәзер сүзне чыгарылыш төркеме балаларына бирәбез.

    Гөлшат “Карлыгач” дип атала
    Безнең гүзәл бакчабыз.
    Истәлекле көн бүген.
    Бакча белән хушлашабыз.
    Туган йорттай син кадерле
    Һәм якын күңелләргә.
    Ничек кенә хушлашасы,
    Китәсе килми бер дә.

    Динар: День за днем, 5 лет подряд
    Мы ходили в детский сад.
    Миновали те деньки,
    Мы теперь – выпускники.
    Открыла школа двери,
    Нас ждет просторный класс.
    Уходим мы, но верьте:
    Мы не забудем вас!

    Раян: Бакча белән хушлашабыз,
    7 яшь тулды безгә.
    Мәктәпкә белем алырга
    Барабыз быел көзгә.

    Зур-зур булып үстек инде,
    Килгән идек бирегә.
    Өйрәнеп кенә килгәндә
    Яңа тәпи йөрергә.

    Җыр. “Хушлашабыз бакча белән”.

    Алып баручы: (Як-ягына карана, өстәлдә торган тузанлы кувшинга игътибар итә).
    – Бу нәрсә икән? (якынрак килә, савытны ала).
    – Тәк, кичә бу савыт монда юк иде. Каян килеп чыкты икән ул монда (алып чыгып карый).
    – Бигрәк пычрак савыт икән бу, моның эчендә микроблар, бактерияләр дә күптер, берәр чир эләктерербез тагын., ташлыйм әле мин моны. (ширма артына ыргыта).
    Каты тавыш яңгырый. Ширма артыннан Хоттабыч килеп чыга.
    Аның кулында савыт ватыклары.
    Хоттабыч: О, Балтачның иң гүзәл тәрбиячеләре! Мин сезгә үземне коткаруыгыз өчен рәхмәтләр укыйм. Бик озак еллар мин бу савытта бикләнеп яттым. (савыт ватыкларын ширма артына ташлый).
    – Сезгә рәхмәт әйтеп кулыгызны үбәргә рөхсәт итегезче!
    Алып баручы: Ә сез кем буласыз соң?
    Хоттабыч: О, кадерле ханым, уйлавымча, балалар мине таныганнардыр инде.
    Балалар: Син Хоттабыч бабай! Ә без синең турында җыр да беләбез.
    Җыр. “Хоттабыч карт”.
    Хоттабыч: О, сөекле балалар! Сез бик матур җырлыйсыз. Бик күңелләрем булды әле. Минем дә сезгә шуның өчен бер яхшылык эшлисем килеп китте. Телисезме, мин сезгә капчык-капчык тәм-томнар бүләк итәм.
    Алып баручы: Юк-юк, кирәкми, тәм-томнарны бакчабызда да бик күп ашаталар.
    Хоттабыч: Ярый алайса, гүзәл солтаным, мин сезгә матур кызлары белән дөя кәрваны бүләк итәм.
    Алып баручы: О, Хоттабыч, без көнчыгыш көйләрен бик яратабыз. Көнчыгыш кызларының биюләре, киемнәре дә бик матур була бит.
    Хоттабыч: Шулаймыни, алайса, сезнеңчә булсын. (Сакалыннан 1-2 чәч йолкып ала да тылсымлы сүзләр әйтә):
    Трах-тиби-дох,
    Трах-тиби-дох.
    Бию. “Шәрыкъ кызлары биюе”.
    Хот-ч: Кадерле вә мәрхәмәтле балалар. Минем сезне келәм-самолетта да очыртасым килә.
    А.Б.: Ә бу куркыныч түгелме соң?
    Хот-ч: Юк, юк, сакалым белән ант итәм, куркыныч түгел. (Хоттабыч сихерле сүзләр әйтә).
    Көнчыгыш көе яңгырый, 4 шәрыкъ кызы келәм-самолетны алып керәләр, келәмне җәяләр.
    Хот-ч: Әйдәгез, рәхим итегез минем келәм-самолетыма. Кая барырга телисез? (утыралар, күзләрен йомалар, очу тавышы чыгарып музыка уйный).
    А.Б.: Карагыз аны, Хоттабыч, сез миңа балалар өчен башыгыз белән җавап бирәсез.
    Хот-ч: Барысы да яхшы булыр, о, йөрәк җимешем.
    Очканда радиодан тавыш килә:
    – Игътибар, игътибар, без диңгез өсте тигезлегеннән 2 мең метр биеклектә, очу тизлеге сәгатенә 540 км. Бар системалар да яхшы эшли.
    Хот-ч: Бар да мин теләгәнчә, без әкияткә якынлаштык, төшү өчен түбәнәябез.
    Балалар очканда кар патшалыгы декорациясе куела.
    Боз патшабикәсе: Ах, ничек туйдым мин барысыннан да: карлардан да, бозлардан да, бураннан да! Кая карама, бар җирдә дә кар һәм боз. Һәм гомер буе шулай. Минем боз сараемда беркем дә яшәргә теләми. Бар иде дә бер Кай исемле малай. Ләкин аны да тотып кала алмадым. Герда исемле кыю кыз миннән дә көчлерәк булып чыкты. Уйлап карагыз әле, миннән, Боз патшабикәсеннән! Ләкин мин моны болай гына калдырмаячакмын. (Кулына глобус алып, әйләндереп утыра). Менә инде җәй дә җитә: чәчәкләр ата. Ә менә мин хәзер өрәм дә, суык җилләр чакырам да, карлар яудырам. Дания, Швеция һәм Финляндиягә суыклар җибәрдем инде. Туктале, бәлки миңа Италиягә дә кар яудырыргадыр? Менә алар рәхәтләнеп су коенып, кызынып ятканда, мин аларга боз, яңгыр, кар яудырам. Германиягә су ташу! Ә Грециягә… минус 3. (Глобуска өрә). Ха-ха-ха! Күз алдына китердем! Тәк, монда безнең Россия. Ул зур икән, аны капларга карым җитмәс. Ярар, бер өлешен булса да карга күмәм. Менә, мәсәлән, Татарстанның Балтач районын… Хәзер мин аларга кар җибәрәм!
    А.Б.: Бөек галиҗәнәп, зинһар өчен, кирәк түгел! Бездә болай да кышлар карлы, суык! Әзрәк ял итәсе килә суыклардан.
    Боз п-се: Ә сез монда ничек барлыкка килдегез, кем сез? Сез кемнән сорап минем матур ак биләмәләремә кердегез?
    Хот-ч: О, бөекләрнең бөеклесе! О, карлыларның карлысы, ачуланма! Бу мин, синең сараеңа балаларны алып килдем, һәм моның өчен бик үкенәм! Мин шулкадәр туңдым! (тешләрен шакылдата).
    Боз п-се: Ой, нинди кызык бабакай! Ха-ха-ха! Ә сакалын карагыз! Ә туфлиләрен! Ой! Көлүгә чыдап булмый. Ой, көлдердегез әле сез мине. Ярар алайса, әгәр минем табышмакларыма җавап бирсәгез һәм минем теләкләремне үтәсәгез, мин сезне җибәрермен. Булдырмыйсыз икән, мәңгелеккә катырып калдырам!
    Хот-ч (сакалыннан чәчләрен йолкый-йолкый): Хәзер күрсәтәм мин сиңа, кем көчле икәнен күрерсең, җебетәм мин сине хәзер. Трах-тибидох! О, кайгы миңа, сакалым бозланган. Нишлим соң, бу явыз тылсымчыны бернәрсә дә эшләтә алмыйм.
    Боз п-се: Шуңа күрә, бабакай, табышмакларга җавап бирсәң, әйбәтрәк булыр.
    Хот-ч: Туры килер инде.
    Боз п-се: 1) Нәрсә җиңелрәк: 1 кг кармы, әллә 1 кг тимерме? (бертөсле).
    2) Нәрсә башы белән аска карап үсә? (Боз сөңгесе).
    3) Әгәр яулыкны кара диңгезгә төшерсәң, яулык нишли? (чылана).
    4) Ул барганда, аннан сикереп чыгып була, әмма сикереп кереп булмый. (самолет).
    Боз п-се: Ярый, булдырдың, бабакай, мин сезне җибәрер идем. Әмма ләкин сезнең белән шундый кызык. Мин сезне монда калдырырга булдым әле.
    А.Б.: Бөек галиҗәнәп, без сезнең сараегызда берничек тә кала алмыйбыз. Бүген балаларның мәктәпкә чыгарылыш бәйрәме. Аларның мәктәпкә барасы бар.
    Боз п-се: Ә мәктәп нәрсә ул? (Балалар җавап бирәләр). Нәрсәгә кирәк соң ул? Менә мин королева, бернинди мәктәптә дә укымадым.
    А.Б.: Хәзер без сезгә мәктәп турында сөйләп күрсәтербез.

    Витя: Сегодня день весенний, светлый,
    Такой волнующий для нас!
    Промчится лето незаметно,
    Нас встретит школа, первый класс!

    Адель: Телибез хәреф танырга,
    Алфавитны ятларга.
    Хәрефкә хәрефне ялгап,
    Сүзләр тезеп язарга.

    Бик күп китаплар укырбыз,
    Күп нәрсәләр белербез.
    Үскәч кирәк һөнәрләрнең
    Серенә төшенербез.

    Илназ: Санарга да өйрәнербез,
    Тапкырларга, бүләргә.
    Исәпне белер өчен бит
    Кирәк саный белергә.
    Ә хәзергә без боларны
    Белмибез шул, әлбәттә.
    Боларның бөтенесенә
    Өйрәтәләр мәктәптә.

    Боз п-се: Үзегезнең матур шигырьләрегез белән сез минем йөрәгемне җебеттегез. Ярар алайса, җибәрәм мин сезне. Ә кыш җиткәч җилләрем, суыкларым, карларым белән сезгә кунакка килермен.
    А.Б. Балалар, рәхим итегез. Сау булыгыз.
    Хот-ч: Ниһаять, сакалым җебеде. Әйдәгез, тизрәк утырыгыз келәмгә, йомыгыз күзләрегезне. Трах-трах-тибидох…
    Радиодан тавыш ишетелә: Тирә-юньдәге температура – 51 ºС. Очу тизлеге – сәгатенә 358 км. Очу шартлары яхшы.
    А.Б. Ә бәлки, безгә урыс әкиятенә кереп чыгаргадыр?
    Хот-ч: Синең теләгең минем өчен закон, о, җан сихәтем! Төшү өчен түбәнәябез.
    Музыка тына. Йорт декорацияләре куела. Кәҗә костюмнары кигән балалар өй җыештыралар. Тузан сөртәләр, идән себерәләр, табак-савыт юалар.
    А.Б.: Балалар, без нинди әкияткә эләктек?
    Балалар: “Бүре һәм 7 кәҗә бәтие” әкиятенә.
    А.Б. Дөрес. Әйдәгез, әкиятне бераз читтән карап торыйк.

    1-нче кәҗә бәтие: Менә, әниебез кайтышка өебез чип-чиста булачак!
    2-нче к.б. Идән себерелгән.
    3-нче к.б. Табак-савыт юылган.
    4-нче к.б. Төшке аш та әзер.
    5-нче к.б. Керләр үтүкләнгән.
    6-нчы к.б. Дәресләр әзерләнгән.
    7-нче к.б. Әни генә тоткарлана.
    Бүре килеп чыга. Ул кәҗә булып киенгән. Өй ишеген шакый.
    Бүре: Кәҗәләрем, бәтиләрем,
    Ачыгыз ишекне.
    Сөт тутырып әниегез кайтты,
    Кертегез тизрәк мине!
    Кәҗә бәтие: Әнием, ни өчен синең тавышың шундый калын? Карлыккан да әллә?
    Бүре: Әй, улым, суык тидергәнмен, чишмәдән салкын су эчтем, шуңадыр. (йөткерә). Әй, күп сөйләшеп тормагыз инде, ачыгыз тизрәк ишекне! (ишекне ачмакчы була).
    А.Б. Балалар, кәҗә бәтиләренә тиз генә булышырга кирәк! Бергәләп бүрене җиңә алырбыз. Хоттабыч, безгә бер таза бау кирәк.
    Хот-ч: Мәгез, алыгыз! (бау суза).
    А.Б. Балалар, Хоттабыч белән без аны хәзер бәйләп ташлыйбыз. (Бүрене бәйлиләр).
    Бүре: Нишлисез сез? Каравыл, үтерәләр! Мескен бүрене рәнҗетәләр.
    Кәҗә (кайтып керә): Кая, монда кемне рәнҗетәләр? Күпме халык җыелган монда? Абау, бу бүре түгелме соң?
    Бүре: Сәлам, түти!
    Кәҗә: Сәлам сиңа да. Ә син маскарадка бармыйсыңдыр ич, киенгәнсең, ясангансың. Ә, син монда килеп, минем балаларымны ашамакчы булгансыңдыр әле? Явыз бүре. Хәзер, хәзер, бераз хәл алыйм да (яткан бүре өстенә утыра), ә аннары … мөгезләрем белән чәнчим, тәпиләрем белән таптыйм мин сине.

    Кәҗә әкрен генә тора, җиңнәрен сызгана.
    Бүре: Кәҗә матурым, кыйнама мине, мин бүтән алай эшләмәм, ант итәм. (кәҗә киемен салып ташлый). Мин инде күптән кәҗә ите ашамыйм. Ит ашарга тешләрем дә калмады. Кәҗә бәтиләре, балакайлар! Гафу итегез мине!
    Кәҗә: Ярый алайса, гафу итәбез бүрене, шулаймы, бәтиләрем?
    Бүре: Әйдәле, матурым, дуслашабыз!
    Кәҗә: Әйдә, сорыкай.
    Бүре: Мадам, безнең дуслык хөрмәтенә Сезне танго биюенә чакырырга рөхсәт итегез!
    Кәҗә белән бүре танго бииләр. ( чыгып китәләр.)
    А.Б. Менә барысы да әйбәт тәмамланды.
    Хот-ч: Әйе, кадерлем, юлга чыгыйк! Бу җирдә озак токарландык инде. (Балалар келәмгә утыралар). Трах-тибидох! (Келәмгә утыру белән, музыка яңгырый).
    А.Б. Балалар, очканда ничек рәхәт, нинди йомшак җил битләрне иркәли, нинди йомшак болытлар, кояш җылыта.
    Хот-ч: Балалар, мин аста ниндидер караңгылык күрәм. Минем уйлавымча, без бик куркыныч әкияткә тап булганбыз.
    А.Б. Ишетәсезме, кемдер килә! Хәзер беләбез, бу әкияттә кем яшәгәнен.
    Биеп, Атаманша һәм разбойниклар керә.
    Биеп бетергәч, балаларны күреп алалар.
    Атаманша: Егетләр, карагыз, безнең кулыбызга һавадан нинди табыш төшкән.
    1-нче юлбасар: Ой, нинди матур балалар!
    2-нче юлб. Әле алар байдадыр.
    3-нче юлб. Аларны сатып, акча эшләрбез.
    Атаманша: Ә киемнәре нинди затлы! Булмады инде. Әйдә, алмашыныйк әле. Сез миңа берәрегез матур күлмәгегезне, ә мин сезгә үземнең супермодный юбкамны бирәм. Әле ул өр-яңа диярлек, 1 генә тишеге бар. (юбкасындагы тишекне күрсәтә). Мин учак янында утырганда, йоклап киткәнмен дә, бераз янып киткәнмен. Я, ничек, алмашынабызмы?
    А.Б. Юк, Атаманша, без сиңа беребез дә матур киемнәребезне бирә алмыйбыз, бездә бүген чыгарылыш кичәсе, матур киемнәребез үзебезгә кирәк.
    Атаманша: Ә, сез шулаймы әле, сез матур күлмәкләр киеп йөргәндә, мин ертык юбка белән йөрерменме? Юк, хәзер күрсәтәм мин сезгә күрмәгәнегезне. (пистолет тери, пычак чыгара).
    Хот-ч: Трах-тибидох….. Ай-яй-яй, бу явыз хатынны. Бу минуттан яхшы күңелле, ягымлы булсын!
    Атаманша (үзендәге үзгәрешләрне сизеп): Ой, ой! Ничек рәхәт! Мин нинди әйбәт! (Юлбасарларга мөрәҗәгать итә). Дусларым, мин моннан соң сезне дә гел яхшылыкка гына өйрәтермен. Тик шулай да бүген аларга бары яхшылык кына эшлисе килә. Телисезме, мин сезне багып карыйм. Киләсе елга ниләр буласын әйтәм? Ярыймы? Әйдәгез, берәмләп килегез яныма.
    Атаманша балаларга теләкләр әйтә:
    – Син 5 леләргә генә укырсың.
    – Син мәктәптә иң акыллы бала булырсың.
    – Син көн саен мәктәпкә килеп, анда сине кире алуларын сорарсың.
    – Ә син мәктәпнең иң матур кызы белән бер партада утырырсың.
    – ….
    А.Б. Рәхмәт сиңа, хөрмәтле Атаманша! Безгә инде балалар бакчасына кайтырга вакыт. Анда безне әти-әниләр, апалар көтеп, арып беткәннәрдер.
    Атаманша: Туктагыз әле, мин үземнең юлбасарларым белән сезгә биеп күрсәтәсем килә.
    Атаманша + юлбасарлар биюе.
    Чыгып китәләр.
    А.Б. Ну, Хоттабыч, бүгенгә маҗаралар җитеп торсын. Безне кире алып кайтыгыз инде. (Хоттабыч тылсымлы сүзләр әйтә). (Келәмгә утыралар).
    А.Б. Балалар, очуы нинди рәхәт. Әнә, горизонтта Мәмлиевның чаңгы таулары, Каракүл, Сабантуй мәйданы күренә.
    Хот-ч: Трах-тибидох, келәм җиргә төшсен.
    Музыка тына, балалар җиргә төшә, урыннарына утыралар.
    А.Б. Рәхмәт, Хоттабыч, бу бик гаҗәеп сәяхәт булды.
    Хот-ч: Мин сезгә файдалы булуыма бик шатмын. Ә хәзер миңа кире үз әкиятемә кайтырга вакыт.
    Балалар Хоттабыч белән саубуллашалар, рәхмәт әйтәләр.
    Хоттабыч тылсымлы сүзләр әйтә, 4 кыз келәмне алып кереп китәләр.

    А.Б. Менә безнең әкиятләр иленә сәяхәтебез тәмам булды. Сез, әле мәктәптә укый башлагач, бик күп әкиятләрне үзегез укырсыз. Сезгә мәктәптә 4 ле, 5 ле билгеләренә генә укуыгызны телибез. Таза, матур булып үсегез. Мәктәптә безнең горурлыгыбыз булырсыз, дип ышанабыз.

  • “Күңел ачыйк бергәләп”

    Мәктәпкә хәзерлек төркемендә стандарт булмаган атрибутлар
    кулланып үткәрелгән физкультурадан күңел ачу кичәсенең программасы

    Төзеде: Балтач 3 нче балалар бакчасы тәрбиячесе Федорова С.А.

    Максат: — стандарт булмаган җиһазлар белән уен аша балаларның хәрәкәт эшчәнлеген активлаштыру;
    — балаларның күз белән карап үлчәү, тигезлек саклау күнекмәләрен, тизлеген, җитезлеген үстерү;
    — балаларда ярдәмчеллек сыйфатлары тәрбияләү, күңел күтәренкелеге булдыру.
    Җиһазлау: кеглилар, кыршаулар, геометрик фигуралар, гимнастик таяклар, “жираф”, “үрдәк”, планшетлар.

    Кичә барышы.

    Балалар музыка астында залга керәләр. 3 рәткә тезелеп басалар, кыршаулар белән күнегүләр.
    Тәрбияче: Кадерле балалар, без бүген сезнең белән җитезлектә, көчлелектә, тизлектә сынашырга килдек. Без шулай ук ярышырбыз, узышырбыз, көтелмәгән хәлләр һәм сюрпризлар да булачак.
    Хәрәкәттә – бәрәкәт
    Икәнен онытмагыз.
    Бер урында тик торудан
    Күгәреп тутыкмагыз.
    Безнең бәйрәмне карарга
    Дусларыбыз килгәннәр.
    Бергәләп күңел ачыйк,
    Уйнап алыйк дигәннәр.
    Сез әзерме безнең белән
    Арыганчы уйнарга?
    Күңелле уен башладык,
    Әйдә, рәхим итегез!

    Ишеккә шакыйлар. Ишек ачыла, 2 клоун йөгереп керә.

    1 клоун (Кызыл борын): Исәнмесез, балалар! Сез мине таныдыгызмы? Мин Кызыл борын булам (алдан керә).

    2 клоун (Сары борын): Мин Сары Борын булам. Без цирк белән үтеп барышлый сезне күрдек тә, яныгызга керәсе булдык. Без – цирк клоуннары. (Мактана.)

    1 клоун: Сары борын, син иң башта балалар белән исәнләш, аннары мактана башларсың.

    2 клоун: Әй, оныттым. Хәзер исәнләшәм. (һәрбер бала янына килеп, кулын бирә башлый.)

    1 клоун: Болай бик озак булыр, монда балалар бик күп бит.
    (Сары борын аякларыннан тотып исәнләшә).

    1 клоун: Сары борын, син балалар белән исәнләшә белмисең икән. “Исәнмесез, балалар!” дип әйт. (Сары борын исәнләшә).

    2 клоун: Балалар, без сезгә бик күп уеннар алып килдек.
    (Клоуннар балаларга фокуслар күрсәтәләр).

    Тәрбияче: Кемнәр уйнарга ярата,
    Кемнәр өлгер һәм җитез?
    Безнең белән ярышырга
    Кемнәр тели, әйтегез?
    Безнең белән ярышырга
    Җитез балалар кирәк.
    Кемнәр ярышырга әзер,
    Чыгып басыйк тизрәк!
    Командалар бер-берсен сәламлиләр.

    1 уен. “Тоннельдә йөрү”.
    (Бу ярышта балалар рәттән берничә кыршау эченә керергә тиеш. Чүгәләп, башны иеп.)

    2 уен. “Көнгерә”.
    (Тупны ике тез арсына куеп, кеглилар арасыннан сикереп бару; тупны тапшырып, артка барып басу).

    Клоуннар: Сез бик җитез икәнсез. Без сезгә табышмаклар әйтәбез.

    Кызыл борын:

    1) Сикерә белә, йөгерә белми. (туп).

    2) Ике аягы үгез,
    Маңгаенда куш мөгез. (велосипед.)
    3) Ияремә менәләр,
    Өзәнгемә тибәләр;
    Үкертеп йөгертәләр,
    Китәк җиргә китәләр. (мотоцикл)

    Сары борын:

    1) Шома табанлы чана,
    Атсыз да алга чаба.
    Җитез булса аяклар,
    Кулда була таяклар. (чаңгы)
    2) Кышын таудан шуабыз,
    Җәеп җыеп алабыз. (чана).
    3) Түп-түгәрәк яссы мин,
    Кышкы уен ясыймын.
    Этәләр дә төртәләр –
    Җәтмәләргә кертәләр. (шайба)

    3 уен. “Бормалы юл”
    (Бу уенда һәр команданың малайлары колоннага тезелә. Кызларның кулларында кыршаулар һәм гимнастик таяклар, алар шеренгада басып торалар).

    Тәрбияче: Ике клоун алга йөгереп, иң башта кыршау эченә керәләр, аннары гимнастик таяк астыннан шуышып чыгалар һәм шулай дәвам итәләр. Аннан, йөгереп кайтып, кулларындагы флажокларын беренче кешегә бирәләр. (Башны кыршауга тидермәскә, гимнастик таяк астыннан дөрес итеп шуышып барырга.)

    4 уен. “Төз ату”.
    “Жирафның” һәм “үрдәкнең” муенына боҗралар киертү (басып, гәүдәне аз гына алга иеп).
    Велосипедны аркасына куеп, Убырлы йөгереп килә.

    Убырлы: Ой, ой, мин кайда килеп җиттем, Ой, туктый алмыйм, нишләргә миңа?
    Тәрбияче: Тукта әле, нәрсә булды сиңа, Убырлы, сикермә әле.

    Убырлы: Мин туктый алмыйм, туктатыгыз мине. Мин бик ардым. Хәзер егылам… . Бу велосипед мине шулай сикертә. Мин аны бер малайдан урлап качкан идем.

    Тәрбияче (велосипедны аркасыннан алып куя, Убырлы егыла): Син, Убырлы, нигә кеше әйберенә тиясең? Карак булырга ярамый.

    Убырлы: Минем сезнең ярышыгызга өлгерәсем килде. Себеркем сынгач, бу велосипедны алган идем бер малайдан… әйтмичә.

    5 уен. Кеглилар арасыннан себеркегә атланып йөгерү.

    Убырлы: Балалар, сез бик җитез, өлгер, акыллы икән. Ярый, мин хәл алдым, велосипедны хуҗасына илтеп бирим. (Аркасына салып, йөгереп китә). Кайдан алдым, шунда илтәм.

    6 уен. “Кыршауга кер”. (Һәр команданың кызлары кыршау эченә керергә тиеш. Кайсы команда тизрәк эшли.)

    7 уен. Эстафета “Физкультура атрибутлары”. (Селкенеп торучы күпердән атрибутларны яр буена чыгарасы.)

    8 уен. “Кем тизрәк чәчәк җыя”. Геометрик фигуралардан төзү.

    Тәрбияче: Шушының белән безнең уеннар тәмам.

    Клоуннар медальләр тапшыралар һәм саубуллашып китәләр.

  • ТЕМА: “БЕЗ КУЯНГА БУЛЫШТЫК”

    Беренче кечкенәләр төркемендә сөйләм үстерү һәм рәсем буенча
    интеграль шөгыль конспекты
    Конспектны төзеде: Балтач 3 нче балалар бакчасы тәрбиячесе Закирова С. Т.

    Максат: Татар халык авыз иҗатын кулланып, сөйләм телен үстерү, сүзлек запасын баету, хәрәкәт активлыгын үстерү, кыргый хайваннар турында балаларның белемнәрен арттыру, кул чукларының физик үсешен ныгыту, фикерләү сәләтен арттыру.

    Занятие барышы.
    Тәрбияче группада балаларны эзләү хәрәкәте ясый, эндәшә. Балалар бер түгәрәк эчендә “йоклыйлар”.
    Тәрбияче: – Кая минем нәниләрем, алтыннарым, матурларым, батырларым? әллә инде йоклаганнар? Нәниләрем, торыгыз, инде күп йокладыгыз.
    Балалар уяналар.
    – Әйдәгез, уяныгыз, кояшны уятыгыз, күңелле, җылы булсынга аны да чакырыгыз.
    Балалар кояшны чакыралар:
    Кояш, чык, чык, чык,
    Майлы ботка бирермен,
    Тәти кашык бирермен,
    Майлы ботка казанда,
    Тәти кашык базарда.
    Кояш чык, болыт кач,
    Без уйнарбыз җылыткач.
    Тәрбияче: Балалар, карагыз әле, кояш та чыкты, ул йокыдан уянды, безгә дә җылы, рәхәт, күңелле булды. Әйдәгез, кояшка елмаеп карыйк. Кояшка сузылыйк. (сузылалар, аяк очларына күтәрелеп, кулларын сузалар).
    Тәрбияче: Балалар, бүген урамда нинди һава?
    Балалар: Суык, кояшлы, рәхәт һ.б.
    Тәрбияче: Әйе, суык, ә менә сез суыкта бакчага килгәндә туңмадыгызмы?
    Бал-р: Юк. (Әйе).
    Тәрбияче: Әйдәгез, бүген урманга барабыз. Анда нәрсәләр яши әле?
    Бал-р: Аю, бүре, куян һ.б.
    Тәрбияче: Ә сез аю-бүредән курыкмыйсызмы? (Юк).
    Тәрбияче: Әйдәгез, алайса урманга барабыз. (атлап китәләр). Карагыз әле, монда эзләр бар. Нәрсә эзләре икән алар, шул эзләрдән атлыйк әле.
    – Туңмадыгызмы? Карагыз әле, балалар, шулкадәр күп кар яуган. Әйдәгез, урманга үзебезнең шигырьне сөйлик әле:
    Кар яуган, яуган,
    Мамык кебек кар.
    Ап-ак булганнар
    Урманнар, кырлар.
    Тәрбияче: Балалар, миңа суык булып китте, туңдым, сез дә туңмадыгызмы?
    Бал-р: Туңдык. (Юк).
    Тәрбияче: Бармаклар да туңды, әйдәгез, аларны җылытабыз.
    “Бармак” уены уйнау:
    Бу бармак – бабай бармак,
    Бу бармак — әби бармак,
    Бу бармак — әти бармак,
    Бу бармак — әни бармак,
    Бу бармак – бәби,
    Аның исеме – чәнти.
    Баш бармак бау ишә, (бау ишү хәрәкәте)
    Имән бармак имән кисә, (имән кисү хәрәкәте)
    Урта бармак ут кабыза, (ут кабызу хәрәкәте)
    Атсыз бармак ат җигә,
    Чәнти бармак чәй эчә. (чәй эчү хәрәкәте)
    Нәрсәнеңдер елаган тавышы ишетелә, балалар аны эзлиләр. Бу куян булып чыга, ул туңган, курыккан, иптәшләрен югалткан, аның тамагы ачкан.
    Тәрбияче: Әйдәгез, балалар, куян белән җылынып, уйнап алыйк:
    Ак куянкай утырган, (утыралар)
    Колакларын селкетә. (кулларын куеп селкетәләр)
    Менә шулай, менә шулай
    Колакларын селкетә.
    Куян туңа башлагач,
    Аякларын җылыта. (кулларын сузып, як-якка җибәрәләр)
    Куян һаман да туңа,
    Сикергәләп тә куя,
    Менә шулай, менә шулай
    Сикергәләп тә куя. (сикерәләр)
    Кемдер аны өркетте,
    Ул урманга элдертте.
    Тәрбияче: Карагыз әле, безнең уйнаганны күреп, куянның дуслары да килгән. (зур һәм кечкенә куяннар).
    Тәрбияче: Әйдәгез, аларга күңелле булсын өчен, тәмле әйбер бирик. Куян нәрсә ярата әле ул?
    Балалар: Кишер, кәбестә һ.б.
    Балалар зур куянга зур кишер, кечкенә куянга кечкенә кишер бирәләр.
    (Куян тәрбиячегә нәрсәдер әйтә).
    Тәрбияче: Балалар, куян бүредән бик куркам, ди. Әйдәгез, куянны яшерәбез. (Зур ватманга сюжетлы рәсем ясау). Балалар, җиңнәрне сызганып, йодрыкларны буяуга манчып алыйк та, кар яудырыйк. Бүре куянның эзләрен таба алмасын.
    Ап-ак карлар яудырдык,
    Без куянны качырдык.
    Бүре таба алмасын,
    Куянны куркытмасын.
    Тәрбияче: Ә хәзер кулларны юындырыйк. (Табак белән су алып килә). Балалар, карагыз әле, табакта нәрсә бар?
    Бал-р: Су.
    Тәрбияче: Су нинди?
    Бал-р: Чиста, йомшак, җылы һ.б.
    Тәрбияче: Әйдәгез, балалар, кулларны юыйк:
    Су-су-су,
    Чиста су, йомшак су,
    Кулларны чиста ю-ю-ю.
    Һәр бала үз сөлгесенә кулын сөртә.

  • Әниләр көненә багышланган сценарий.
    Төзеде: Сабирова Т.И.

    «Илгә — матурлык, җиргә — батырлыкны сез бирәсез, газиз әниләр!»
    «Солнышко, радость, счастье моё – мая мама!»

    Кичә Римма Ибраhимова башкаруында композитор Р.Абдуллиннын, Т.Миннуллин сузлэренэ язылган жыры янгырый. «Бишек жыры».
    Сәхнәгә ике алып баручы чыга.
    1.А-б. Ана назы — жирдэ ул мэнгелек,
    Мэнгелек жыр — бишек жырыгыз.
    Без узасы юлда маяк булып
    Гомер буе балкып торыгыз.
    Тормышларыгыз матур, йөзләрегез көләч, булсын, сәламәтлек һәрдаим юлдашыгыз булсын. Кадерле әниләр! Сезне бәйрәмегез белән тәбрик итәбез. Сезгә озын гомер, бәхет,сәламәтлек телибез.
    2 а.б. На свете добрых слов немало,
    Но всех добрее и важней одно:
    Из двух слогов простое слово: «мама»
    И нету слов дороже, чем оно.

    — Дорогие мамы!
    Поздравляем вас с Днем Матери.
    Без сна ночей прошло немало,
    Забот, тревог не перечесть.
    Земной поклон вам все родные мамы
    За то , что вы на свете есть !
    1.а.б. Елмайса йозеннэн анлыйм
    Энкэемнен телэген.
    Донья кинлегенэ тинлим
    Энкэемнен йорэген,
    Энкэй, сина булэк итэм
    Ботен донья голлэрен.
    Юллар кебек озын булсын,
    Энкэем, гомерлэрен.
    Ай нурыннан да нурлырак
    Энкэемнен йозлэре.
    Монлы койдэй кунелемдэ
    Энкэемнен сузлэре.

    Айдан, кояштан кадерле — син ул, әнием.
    Иң ягымлы ,иң сөйкемле — син ул, әнием
    Безнен бугенге бэйрэм кичэбез кадерлелэребез сезгэ, газиз энилэребезгэ багышлана
    2.а.б. Слова «Мама, мать-одни из самых древних на Земле». Все люди уважают и любят матерей. Словом «Мать» называют и свою Родину, чтобы подчеркнуть , что она по- матерински относится к своим детям.
    Во многих странах отмечается «День Матери». Люди поздравляют своих матерей и приезжают к ним в гости, дарят подарки, устраивают для них праздник. И мы сегодня собрались здесь чтобы поздравить своих мам.
    1 а.б. Мәхәббәте һичбер киртәләрне белми торган, күкрәк сөте белән хәят биргән… ананы олылыйк! Дөньяның бөтен матурлыгы анада. Анадан башка шагыйрь дә, анадан башка батыр да булмый. Дан аналарга!
    Мэрхэмэтле безнен энилэр.
    Жиргэ матурлыкны, илгэ батырлыкны
    Сез бирэсез, гузэл энилэр.
    Сездэ яши сурелмэслек хислэр,
    Йөзегездэ шәфкать нурлары.
    Сезнен жырлар аша кучә безгә
    Туган халкыбызнын моннары
    Бүген әйтеләсе теләкләребез, җырларыбыз, биюләребез – барысы да чын йөрәктән, күңелнең иң-иң түреннән — сезнең өчен. Кабул итеп алыгыз, рәхәтләнеп тыңлагыз, ял итегез.
    Концерт номеры.________________________________________________________________
    Лирик көй яңгырый. алып баручылар чыга.
    1.а.б. Энием! Энкэем! Газиз Анам! Синнэн дэ якынрак, кадерлерэк кем бар сон доньяда?! Кукрэк сотен имезеп, конен-тонгэ, тонен-конгэ ялгап, куз карасыдай устерэсен бит син балаларынны.
    2.а.б. Мама! Мамочка! Сколько тепла таит это магическое слово. Материнская любовь греет нас до старости. Мама учит нас быть мудрыми, дает советы, заботиться о нас, передает свои песни, оберегает нас.
    Младенец старательно складывает по слогам «Ма-ма » и почувствовав удачу, смеется счастливый. Мама! Вслушивайтесь, как гордо звучит этот слово! В народе живет много добрых слов о матери. Например:

    При солнышке- тепло , при матери –добро.

    1.а.б. Ана өчен баладан газиз нәрсә булмас.

    2. а.б. Нет лучшего дружка, чем родная матушка.

    1 а.б. Баланың бармагы авыртыр, ананың йөрәге авыртыр.

    2.а.б. Без отца полсироты, а без матери и вся сирота.

    1.а.б. Улы данга чыкса, анасы яшәрер.
    1 а.б. Әйе, Ана – бөек исем,
    Нәрсә җитә ана булуга!
    Шуңа күрә
    Зур горурлык белән
    Без сөйлибез АНА турында.
    Концерт номеры.________________________________________________________________
    Лирик көй яңгырый. алып баручылар әкрен генә чыга.
    1 А. б. Бар хэстэрем, бар хэсрэтем
    Бала очен.
    Хормэтем да, хезмэтем дэ
    Бала очен.
    Укенулэр, утенулэр
    Бала очен.
    Тынгысыз кон,
    йокысыз тон
    Бала очен.
    2 А.б. Утка, суга укталуым
    Бала очен.
    Чыгар юлдан тукталуым
    Бала очен.
    Таннан эувэл кайнар аш та
    Бала очен.
    Тэгэрэгэн кайнар яшъ тэ
    Бала очен.
    1 А.б. Иртэн — кичен йорэк хисем
    Бала очен.
    Барлык эшем, барлык кочем
    Бала очен
    Янам — тузэм ,кеям — кунэм
    Бала очен.
    Горур башны тубэн иям
    Бала очен.
    Тонен якты таннар котэм
    Бала очен.
    Кунелемдэ жырлар йортэм
    Бала очен.
    Бала очен…
    Концерт номеры________________________________________________________________
    !.А.б. Ана күңеле кебек җылы, нурлы
    Күк йөзендә кояш, йолдыз юк.
    Ана сөюе кебек чиксез тирән
    Җир йөзендә һичбер диңгез юк.
    Синең өчен кайгыртучы әниең булуы нинди зур бәхет ул. Аны ярату гына җитми, аның кадерләрен белергә,сүзен тыңларга, яхшы укуың, үзеңне үрнәк тотуың, әшкә өйрәнеп үсүең белән анны шатландырырга кирәк.

    1А.б. Ак чэчлэрен жем-жем килэ,
    Энкэй, ул шатлыктандыр.
    Гомереннен бакчасында
    Былбыллар озмэсен жыр.
    Кадерлелэребез! Бу жырыбыз сезгэ багышлана.
    Концерт номеры________________________________________________________________
    2 а.б. Люблю тебя мама, за что не знаю.
    Наверно за то , что дышу и мечтаю.
    И радуюсь солнцу и светлому дню,
    За это тебя, я родная люблю.
    За небо, за ветер, за воздух вокруг.
    Люблю тебя мама , ты лучший мой друг!
    Алексей Максимович Горький писал: «Без солнца не цветут цветы, без любви нет счастья, без женщины нет любви, без матери нет ни поэта, ни героя. Вся радость мира- от матерей!.»
    Если вы хотите сделать маму самым счастливым человеком, поступайте так, чтобы она радовалась и с гордостью могла сказать : «Знаете, какие у меня хорошие дети!»

    1.а.б. Есть мама у жеребенка,
    Есть мама у львенка,
    Есть мама у самого маленького котенка
    И у ребенка есть мама
    Любимая, славная, самая!

    «Песня мамонтенка».__________________________________________________________________

    Лирик җыр яңгырый
    1А.б. Аналар ботен йорэк жылыларын биреп устергэн балалар, усеп буйга житу белэн, очар кошлар кебек, тирэ-якка таралалар. Нишлисен бит, ананын боеклеге дэ энэ шунда — ул илебез-нен, hэр почмагында, намус белэн хезмэт итэ алырлык, белемле, тырыш сэлэтле, илhамлы балаларын устереп Ватаныбыз кулына тапшыра.

    2 А.б. Э аннан сон?!
    Аннан сон, кош теледэй генэ бер хат котэ, изге хэбэр котэ ана.
    Хат ташучы килми микэн, диеп. ,
    Борылып карый барган юлыннан.
    Конгэ чыкса, кузе тэрэзэдэ,
    Иртэ — кичен сунми уты да.
    Хатлары юк, узе кайтыр, диеп,
    Бик сон гына китэ йокыга.
    Ана котэ,
    Ана омет итэ…

    1 А.Б.Менэ шулай, усеп буйга житкэн, инде узлэре эти hэм эни булган, туган ояларыннан еракта яшэуче балалар, соекле энилэренэ хат яздылар.
    Лирик җыр яңгырый. Балалар урындыкларга утыралар, дәфтәр, ручка алалар.
    1 бала.
    «Кил син безгэ, эни, ботенлэйгэ
    Бер кайгысыз, рэхэт торырсын,
    Оебезнен. курке булырсын».
    2 бала.
    «Син безгэ кил, эни!
    Без доньянын, ожмахында гомер итэбез.
    Килэм дисэн, шушы сэгатьтэ ук
    Алыр очен кайтып житэбез»
    3 бала.
    «И шатланыр идек, эни эгэр,
    Килер ризалыгын белдерсэн.
    Туп-тугэрэк бэхетебез безнен
    Тулып ташыр иде, син килсэн».
    4 бала.
    «Кайчан курешербез, бик сагындык…»
    5 бала.
    «Кон туды исэ сине котэбез».
    6 бала.
    «Ник килмисен инде, эни, ник килмисен?»

    А. б.: Алты бала шундый хат язды
    Озелеп-озелеп, сагынып ананы.
    Шушы сузлэр булды ананын
    Алты хатка язган жавабы.
    (Прожектор Ана образын яктырта). (кой янгырый)
    (Ана балаларына язган хатын укый)
    «Бара алмыйм сезгэ, балаларым.
    Сагынсагыз, кайтып курегез,
    Кайта алмас жирдэ тугелсез.
    Ана кунеле ераклыкны белми,
    Тоеп яшим сезнен, хэллэрне,
    Кирэклекне сизсэм, узем барырмын мин,
    Котеп тормам сезнен хэбэрне.
    Китэ алмыйм буген, .
    Эгэр китсэм, мэрхум эткэегез кайтып керер сыман,
    Мине таба алмый бер ялгызы
    Боегып йорер сыман.
    Чит нигездэ сагыну авырлыгы
    Ныграк сизелер сыман,
    Туган нигез белэн бэйлэп торган
    Жеплэр озелер сыман.
    Яудан каитмый калган зур улым да
    Кайтып житэр сыман.
    Туган нигез хэтерлэтэ мина,
    Сезнен бергэ чакны,
    Туган нигез сезнен hэp адымын
    истэлеген саклый.
    Нигез ташлап киту авыр мина,
    Кем белми сон аны, кайсыгыз?!
    Сез узегез жыелып кайтыгыз!
    Мин сорамыйм сездэн артыгын,
    Сез тоярсыз кайту шатлыгын».

    А.б. Ана, ана!
    Син куш йорэкледер,
    Кэусэр сенгэн синен кунелгэ.
    Баштан сыйпап бер елмайдын исэ,
    Ботен донья ямьгэ кумелэ.
    Ана булу-изгелекнен тажы,
    Доньяда ин олы дэрэжэ.
    Ана хеше hэрбер баласынын
    Бэхетенэ ача тэрэзэ.
    Ана сина гел яхшылык тели,
    Гаеплэрен булса — кичерэ…,
    Турылыклы калыйк гомер буе
    Ана дигэн куркэм кешегэ.
    Әниләр турында җыр башкарыла.
    2 а.б. Мама! Самое понятное слово на земле. Оно звучит на всех языках мира одинакого нежно. У мамы самые ласковые и нежные руки, они все умеют. У мамы самое доброе и чуткое сердце. Оно ни к чему не остается равнодушным. И сколько бы ни было человеку лет 5 или 50, ему всегда нужна мама…
    Руки мамы качали детей в колыбели, когда они были маленькими. Это мама согревала их своим дыханием и убаюкивала своей песней.
    1.Солнца ярче для меня- мама!

    2. Мир и счастье для меня-мама!

    1.Шум ветвей, цветы полей-мама!

    2.Зов летящих журавлей- мама!

    1. В роднике чиста вода-мама!

    2. В небе яркая звезда-мама!

    1. Пусть звенят повсюду песни
    Про любимых наших мам.
    Мы за все, за все родные
    Говорим «Спасибо Вам!»
    Песня «Милая мама»_____________________________________________________________
    А.б. Татар хатыннары. Безнен, жан сойгэннэр, аналар…
    Аналарны хормэтлэп жирдэ шигырьлэр языла,
    аналарны хормэтлэп жирдэ сурэтлэр ясала,
    аналарны хормэтлэп жирдэ hэйкэллэр куела,
    Э аналар тапкан балаларнын жаннары кыела.
    Жирдэ hаман эле тынмаган сугышларда кыела.
    Аналарны кадерлилэр, аналарны соялэр,
    аналарнын алдында башларны иялэр,
    э аналар йокысыз тондэ бишек жырлары жырлыйлар,
    сугышларда жаннары кыелган уллары очен елыйлар.
    Безнен тобэктэн дэ никадэр ана Боек Ватан сугышына газиз баласын озатты, шунын күпмесе яу кырында ятып калды, хэбэрсез югалды. Ачы хэсрэттэн чэчлэренэ чал тошкэн, вакытсыз картайган энкэйлэрнен дэ инде кубесе вафат, урыннары ожмахтадыр, арсландай батыр уллар устергэн, фэрештэлэрнен.
    Купме солдат, Ватан алдындагы сугышчан антын утэп, Эфган сугышында, Чечня сугышында hэлак булды.
    А.б. Хормэтле энилэр!
    Без сезнен алда баш иябез. Мен-мен рэхмэт сезгэ!

    Питрау флольклор ансамбле чыгышы. «Солдат озату» күренеше.
    1 А.б. Газиз Энкэй!
    Йомшактыр кулларын,
    Татлыдыр сузлэрен,,
    Жылыдыр карашын,
    Тансыктыр табынын.
    Сабыйлык языннан
    Бугенге конгэчэ
    Безлэргэ зур бэйрэм
    Тибеше жаныннын!
    И, Ходай, кабул ит
    Безлэрдэн зур гозер
    Энкэйгэ бир саулык!
    Энкэйгэ бир Гомер!
    2 А.Б. Пусть день твой будет
    Солнечным, прекрасным.
    И розами твой будет устлан путь.
    И каждый вечер – звездным,
    Чистым, ясным.
    О, мама!
    Всегда счастливой будь!

    А. б. Газиз Энкэй!
    Ин сойкемле сузлэр-синеке!
    Йомшак, жылы куллар-синеке!
    Ин-ин татлы сузлэр-синеке!
    Жан изрэткеч жырлар-синеке!
    Синсез донья курмэс идек,
    Синсез берни белмэс идек,
    Синсез берни кылмас идек,
    Синсез кеше булмас идек!
    2 А.Б. Пусть этот день станет своеобразным днем благодарения нашим дорогим и любимым мамочкам, за их неоценимый труд, за их всемогущую любовь.

    1.А. Б. Чәчәк букетлары бүләк итсәк,
    Чәчәк букетлары корыр ул.
    Йөрәк җылыбызны бүләк иттек,
    Югалтмассыз, мәңге торыр ул.
    Ходай Сезгэ жан тынычлыгы, тэн сихэтлеге, озын гомер насыйп итсен. Мен-мен рэхмэт Сезгэ, энкэйлэр!
    2 А.Б. На этом наш праздник заканчивается. И мы еще раз поздравляем Вас, милые мамы! И пусть не покидает вас терпение, которое так необходимо сейчас вам всем. И пусть все восхищаются вашей красотой. Ведь вы — самое прекрасное, что есть. Вы – самый красивый, нежный и благоуханный цветок в мире. До свидания!
    1. А.Б. Хушыгыз!
    Барлык катнашучылар сәхнәгә чыга.
    «Бәхеттә-шатлыкта» җыр яңгырый ____________________________________________

  • Әниләргә багышланган кичә

    Кыз. Хәерле кич, безнең иң кадерле кунакларыбыз — әниләребез, хөрмәтле укытучылар! Сезне барыгызны да Әниләр бәйрәме белән тәбрик итәбез. Бүген без бәйрәмебезне “Иң-иң” дип атадык. Ни өченме?
    Малай. Чөнки бүген иң-иң ямьле, затлы бәйрәмнәрнең берсе. Бүген бездә кунакта иң-иң кадерлеләребез — Әниләр.
    Кыз. Ә без, аларның иң-иң яраткан балалары, иң-иң матур чыгышларыбызны аларга бүләк итәбез.
    Малай. Балаларның әниләргә әйтәсе җылы сүзләре шулкадәр күп җыелган, кайсыннан гына башлыйк икән, Алсу?
    Кыз. Әйдә, иң-иң кечкенәләрдән башлыйк әле.
    (1, 2 класслар чыгышы)
    Кыз. Кадерле әниләр!
    Бәйрәмегез сезгә бәхет,
    Сәламәтлек китерсен,
    Көнегез гел шат булсын.
    Елның һәрбер көне Сезгә
    Әниләр көне булсын!

    Малай. Алсу, бүген безнең бәйрәмебез “Иң-иң” дип атала. Залга кара әле,
    иң-иң матур әни кемнеке икән?
    Кыз. Әлбәттә, минеке!

    Малай. Балалар, ә сезнеңчә ничек, иң-иң матур әни кемнеке?
    Балалар. Ми-не-ке!
    “Иң матур әни”, Гөлинә, шигырь.
    “Иң иртә”, Индира, шигырь.
    Кыз.Әни!
    Безнең барыбызның да теле әнә шундый ягымлы сүз белән әннә дип ачылган. Әле бишектә яткан чакта ук әниебезнең якты, нурлы йөзен күреп елмайганбыз, әниебезнең бишек җырын тыңлый-тыңлый татлы йокыга киткәнбез. Аның йомшак кулларына тотынып, тәпи йөрергә өйрәнгәнбез.

    Малай. Әни! Кеше үз гомерендә шушы изге, кадерле сүзне ничәмә-ничә тапкыр гына кабатламый икән?! Әйткән саен ул сүз яңадан-яңа мәгънә алып килә.
    Кыз. Ә безнең балалар “әни” дигән сүзне нинди телләрдә әйтә алалар, үз туган телебездә нинди төсмерләрдә куллана беләләр икән, тикшереп карыйк әле.
    Балалар. Әнкәй, әсәй, әнием, Нәнәй, Инәй, Инәкәй, Мама, Мамаң,
    Анне, Муттер…

    Малай. Әни!
    Әнә шулай дип бер генә тапкыр эндәшүеңнән генә дә ана синең шатлыгыңны да, кайгыңны да, уйларыңны да тоеп ала. Йөрәктән чыккан сүз генә йөрәккә үтеп керә. Әни, дип әйттеңме, син инде көчле дә, син инде бәхетле дә, син инде горур да.

    Кыз. Әни!.. Әниләр! Алар яныбызда булса, без – көчлеләр, без – батырлар. Әниләр янәшәбездә торганда ата каздан да курыкмыйбыз, усал этләр дә куркыныч түгел.

    Малай. Безнең балаларга әниләр ни өчен кирәк икән, тыңлап карыйк әле.
    — Көннәр якты булсын өчен,
    — Йокы татлы булсын өчен,
    — Җил-яңгырдан саклар өчен,
    — Усаллардан яклар өчен,
    — Ашлар тәмле булсын өчен,
    — Дөнья ямьле булсын өчен,
    — Гөлләр чәчәк атсын өчен,
    — Бәхет-шатлык артсын өчен
    Бергә: — Әни кирәк!

    Кыз. Әйе, әниләрдән безгә бик күп кирәк. Ә әниләргә бездән күп кирәкме? Алар бу хакта әйтмиләр. Әмма әйткән сүзләрен, йомышларын тыңласак, алар чиксез шатлык хисе кичерәләр.

    Малай. Балалар, сез ничек уйлыйсыз, әниләргә бездән нәрсә кирәк?
    — Безнең көннәр якты булу кирәк аңа!
    — Безнең йокы татлы булу кирәк аңа!
    — Җил-яңгырдан безне саклау кирәк аңа!
    — Усаллардан безне яклау кирәк аңа!
    — Безнең ашлар тәмле булу кирәк аңа!
    — Бөтен дөнья ямьле булу кирәк аңа!
    Бергә: — Шуңа күрә ул бит ана!

    “Әниемә ял кирәк” — Рамилә, 1 класс
    Кыз. Әни!
    Бердәнбер иң кадерле, иң хөрмәтле, иң якын кешебез ул безнең. Авырып, сырхаулап китсәк тә әни кочагына килеп сыенабыз. Тамагыбыз ачыкса да әни каршына йөгереп киләбез. Әни – безнең яклаучыбыз да, саклаучыбыз да. Барыр юлларыбызны яктыртып торучы мәңге сүрелмәс кояшыбыз ул!

    Зөһрә, шигырь.

    Малай. Әниләр безгә бары тик бәхет телиләр. Безнең һәрбер сулышыбызны да сизеп торалар. Без шатлансак – алар да шатлана, без елмайсак – алар да елмая, без еласак – аларның да күзләрендә яшь тамчылары ялтырый. Әниләр шундый алар.

    “Күзләремнән күргән” , Данил, 3 класс.
    “Әниемнең кызы юк бит”, Фәннур, 4 класс,
    “Шунысы начар”, Әдилә, 4 класс.
    Кыз. Әни! Әниемнең җырлары… Бәләкәй чагымнан ук тоеп, сизеп, күреп,
    аңлап үстем. Әгәр өйдә әни әкрен генә көйләп-җырлап йөрсә, дөньям түгәрәк булды. Димәк, өйдә тынычлык, иминлек, бөтенлек.

    Нәдилә, 5 класс. Шигырь.
    “Бишек җыры” Ләйлә, 1 класс.

    Малай. “Ата-ана хакы – тәңре хакы” дигән борынгылар. Татар халкының
    әти-әниләр турындагы мәкальләре, әйтемнәре хәзерге заман балаларына
    барып җитә алдымы икән, тикшереп карыйк әле.

    Балалар мәкальләр әйтәләр.

    Кыз. Ә хәзер сүзне мәктәбебезнең иң актив, сәнгатьне үз иткән, спортта көчле алдынгы укучыларына бирәбез.
    9 класс.

    Кыз. Бүген — Әниләр көне. Шуңа микән, аларга иң-иң матур сүзләр генә әйтәсе килеп тора.

    Малай. Тик шулай да балаларның өлкәннәргә бераз гына үпкә сүзләре дә бар.

    “Кем гаепле?” Илшат, 3 класс.
    “Булган әйбәт заманнар” 3 класс.

    Кыз. Әле ярый җирдә чишмәләр бар!
    Җырлар өчен илһам кайдан килер иде?
    Малай. Әле ярый җирдә болыннар бар!
    Гүзәллекне ничек таный белер идек?
    Кыз. Әле ярый җирдә әниләр бар!
    Безгә кемнәр хисле күңел бирер иде?
    Бергә. Әле ярый җирдә чишмәләр бар,
    болыннар бар,
    әниләр бар!

    Кыз. Әниләр!.. Балаларыгыз турында гел яхшы сүзләр генә ишетеп яшәргә язсын иде сезгә! Без бит беләбез: әниләр өчен моңардан да зуррак бәхет юк!

    Малай. Иң-иң якыннарыбызга йөрәкләребездән чыккан иң-иң матур сүзләрне әйтәсе килә.

    “Рәхмәт әйтәсе килә” Илсаф, Азалия, 4 класс.

    Кыз. Бүген бәйрәм — Әниләр көне. Бу бәйрәм кыш башына туры килгән. Күбәләктәй ак кар бөртекләре җирне акларга, сафларга, пакъларга теләп
    җир өстенә куналар. Әйтерсең, алар да безнең белән бергәләп әниләребезне котларга телиләр.

    Малай. Матур булсын, котлы булсын бәйрәмегез, кадерле әниләребез!

  • “Көлсылу”
    Әкияттә – кунакта
    ( “Социальләштерү”, “Аралашу”, “Сәламәтлек”, “Музыка”
    белем бирү өлкәләрен интеграцияләү)

    Мөхәмәтҗанова Зөһрә Мансур кызы
    Әтнә районы Олы Әтнә “Кояшкай”
    балалар бакчасы музыка җитәкчесе

    Максат.
    Балалар эшчәнлегенең төрле төрләрен берләштереп, балаларның фонтазияләрен, матурлыкны күзәллауларын киңәйтү.
    Бурычлар.
    1. Кешеләр арасындагы үзара мөнәсәбәтләрдә дуслыкның, яхшылыкның иң мөһим сыйфатлар булуына ышаныч булдыру.
    2. Җырлау тавышы формалашуын һәм музыка астында хәрәкәт итү күнекмәләрен үстерү.
    3. Театральләштерелгән күренешләрдә, биюләрдә, җырларда төрле образларны сәнгатьле итеп башкарырга өйрәтү.
    Җиһазлау.
    Көлсылулар өе, патша сарае панорамасы, өй өчен кирәк булган барлык атрибутлар.

    Катнашалар:
    Әкиятче (олы кеше)
    Фея (олы кеше)
    Көлсылу
    Үги әни
    1 кыз
    2 кыз
    Принц
    Патша
    Министр
    Кучер
    Ат (1 бала)
    Кунаклар: 1 кыз, 3 малай.

    Әкиятче.
    Борын-борын заманда булган бу хәл. Патша сараенда бал оештыра. Тирә якта яшәүче барлык кызларны, егетләрне бу балга чакыра.
    Бу патшалыкта урманчы гаиләсе яши. Хуҗабикә авырып, кечкенә кызын калдырып үлеп китә. Бу кайгыдан урманчы бик борчыла, кызын бик кызгана.
    Еллар уза. Урманчы 2 кызы булган хатынга өйләнә. Үги әни бик усал, көнче булып чыга. Үги кызны бердә яратмый, өйдәге барлык эшне дә аңа йөкли һәм аны Көлсылу дип атап йөртә башлый. Көлсылу үз өендә хезмәтче була.
    Шулайда матур, бәхетле көннәрнең килеренә ышана.

    1 пәрдә.

    Көлсылулар өенең бер бүлмәсе (кухня). Көлсылу мич янында нидер эшли. Үги әнисе керә.
    Үги әни.
    Көлсылу, син нигә бернәрсәдә эшләмисең? Идәннәр себерелмәгән, учак ягылмаган, киемнәр үтүкләнмәгән.
    Пижамадан бүлмәгә Көлсылуның апалары керә. Киереләләр, авыз ачалар.
    Үги әни.
    Тордыгызмы, алма бөртекләрем? Ничек йокладыгыз?
    1 кыз.
    Әйбәт
    2 кыз.
    (Эчен уып). Ашарга булмадымы әле?
    Өстәл янына килеп утыралар.
    Үги әни.
    Хәзер, хәзер, балаларым бирәм, мәгез ашагыз.
    Көлсылу поднос белән йөгереп килеп җитә.
    Кызлар зур итеп кабып, чапылдатып ашый башлыйлар.
    Фанфар тавышы. Урамнан.
    Игътибар! Игътибар!Патша фәрманын тыңлагыз. Патша сараенда бал оештыра. Барлык кызлар, егетләр балга килергә тиеш. Барысы да.
    Үги әни.
    Менә бәхет! Менә шатлык! Көлсылу! Кемнәребезне әзерлә, өчәү балга барабыз.
    Кызларын кочаклый. Көлсылу чыгып китә.
    2нче кыз көзге каршына утыра, матурлана.
    1 кыз.
    Бир әле, мәрҗәнне. Әнинеке бит ул.
    2 кыз.
    Бәйләнмәле, минем эшләремә кысылма.
    1 кыз.
    Яхшылык белән сорыйм. Үтенәм сине, миңа бир. Ачуландырма мине.

    Бер берсенә каршы киләләр, сугышмакчы булалар.
    Үги әни.
    Кызларым кычкырышмагыз!
    Көлсылу, ашыга төш. Вакытыбыз әз калды.
    1 кыз.
    Минем күлмәгем кайда?
    2 кыз.
    Ленталарым әзерме?
    1кыз.
    Я, ник сузасың, чәчемне тара инде тизрәк.

    Көлсылу 2 туганы арасында, кушканнарын үтәп, бөтерелә.
    Туганнары киенергә кереп китәләр.
    Көлсылу.
    Эх, мин балга барсаммы….
    Себеркесен тотып бии.
    Бию беткәч үги әни белән туганнары чыга.
    Көлсылу.
    Барысы да әзер. Сез бик матур. Эх, минем дә бит балга барасым килә.
    1 кыз.
    Син анда барсаң патша аптырар иде.
    2 кыз.
    Ул шапшакларны балга чакырмаган шул.
    Туганнары Көлсылуны үчеклиләр, һава үпиләре җибәрәләр. 3 бергә чыгып китәләр.
    Көлсылу күңелсезләнеп, аптырап кала, елый башлый. Шул чак Фея керә.
    Көлсылу.
    Исәнме Фея. Мин бик шат, син бик вакытлы килдең.
    Фея.
    Борчылма Көлсылу, мин барысында беләм, балга барасы килгәнеңне дә принц белән биисең килгәннедә. Синең яхшылыкларың үзеңә яхшылык белән кайталар.
    Көлсылу.
    Фея син барысын да беләсең ?
    Фея.
    Беләм шул. Әле мин бик күпне булдыра да алам.

    Фея Көлсылу тирәли әйләнеп йөри. Көй барышында тагын 2 фея чыгалар, Көлсылу кереп китә. Феялар бииләр. Көлсылу матур күлмәкләрдән чыга. 2 Фея кереп китә.
    Фея.
    Менә сиңа матур туфлилар, күлмәгеңә дә бик килешә. Мондый матуры башка бер җирдә дә юк.
    Көлсылу.
    Фея, мин бик бәхетле. Рәхмәт сиңа.(Йөгереп китмәкче була).
    Фея.
    Тукта, тукта. Иң мөхиме, исеңдә калдыр. Төңге 12 суга башлау белән өйгә кайт. Минем сихер көчем шунда бетә.
    Көлсылу.
    Рәхмәт, рәхмәт мин барысында аңладым. 12 не суга башлау белән мин балдан китәчәкмен.
    Фея.
    Алайса алга, сине карета көтә.
    Ишектән чыгып китәләр. Аларны ат җигелгән карета көтеп тора. Көлсылу залдан каретага утырып чыгып китә. Фея кул болгап кала, чыгып китә.
    Музыка астында декорацияалыштырыла.

    2 пәрдә.
    Кунаклар парлап парлап керәләр. Беренче булып патша, аның артыннан принц һәм министр. Патша,принц белән министр як-ягына утыралар.
    Патша
    Улым, кара мондагы кызларны. Дөньяның бөтен җиреннән килгәннәр.
    Министр.
    Күрше патшалыктан чакырылганнары да бар.
    Патша.
    Синең үзеңә тиң дус булырын сайлап алуыңны телим.
    Министр.
    Принц, рөхсәт итегез мин сезне көньяк чибәре белән таныштырам. Аның биюе… аккош йөзгән кебек.
    Патша.
    Үтенәм улым, күзләреңне кыскалап, авызыңны ачып торма инде.
    Төрек биюе.
    Принц башын иеп утыра.
    Министр.
    Хәзер, хәзер бу кызлар сиңа хичшиксез ошаячак. Сайлап, карап утыр.
    Үги әни кызлары атлап чыгалар.
    Принц.
    Нәкъ солдатлар кебек атлыйлар. (Башын читкә бора).
    Патша.
    Ашыкмале, улым.

    Бию.
    Принц кулын гына селки.
    Фанфар тавышы.
    Патша.
    Нәрсә булды?
    Аңлатыгыз.
    Тагын кунаклар килде?.
    Министр.
    Таныш түгел принцесса.
    Кем? Каян килгән? Менә хәлләр.

    Көлсылу трон янына килә, баш ия. Принц Көлсылу янына килә.
    Принц.
    Безнең балга килүегезгә мин бик шат. Рөхсәт итегез сезне биергә чакырырга.
    Министр.
    Ә хәзер балның төп биюе- Вальс.

    Малайлар кызларны чакыра һәм алар парлашып бию урыннарына басалар.
    Вальс биюе.
    Биегәннән соң Көлсылу белән принцны уртада калдырып бөтен кунаклар да таралыша.

    Принц.
    Кем сез, билгесез сылу?
    Көлсылу.
    Минем сезгә бер җыр бүләк итәсем килә.
    Җыр. “ Бәхетле буласың килсә”.
    Люция Зиннурова сүзләре, Гөлнара Якупова көе.
    Бәхетле буласың килсә,
    Син бер яратып кара.
    Якынайган кебек булыр,
    Күк белән синең ара.

    Аңламассың бәхетеңнән
    Синме күкләргә аштың
    Әллә күкнең җисемнәре
    Акыллырыннан шашты.

    Бар хыялың чынга ашар,
    Гел җырлап торыр йөрәк.
    Гомереңдә бер булса да
    Яратып калу кирәк.

    Принц.
    Сезнең бу сарайда гомерлеккә калуыгызны телим.
    Көлсылу.
    Мин бу балны гомеремдә дә онытмам, әмма мин сезне калдырып китәргә тиеш.

    Сәгат 12 не суга башлый.
    Көлсылу.
    Принц сау булыгыз.! Бик кызганыч. Миңа ашыгырга кирәк.
    Принц.
    Тагын азга гына калыгызчы.
    Көлсылу.
    Юк, гафу итегез, миңа ярамый.

    Көлсылу залдан чыгып китә, принц аның артыннан йөгерә, әмма ишеккә җиткәч туктап кала. Аның янына Патша һәм министр килеп җитәләр.
    Патша.
    Принцесса кайда?
    Принц. (Күңелсез генә)
    Качты.
    Минстр залдан чыгып китә.
    Патша.
    Барыгызда минем янга! Куып тотарга!
    Ул сиңа нәрсә диде? Ни исемле ул, аны кайдан эзләргә?
    Министр әйләнеп керә кулында 1 сыңар туфли.
    Министр.
    Ах, Патша, ул юкка чыккан. Менә туфлиен гына таптым.
    Патша.
    Бөтен патшалыкны эзләп чыгарга. Җир астыннан булса да табарга.

    Музыка астында барысыда залдан чыгалар.
    3 пәрдә.
    Әкиятче.
    Патша ярдәмчеләре көн- төн дими серле принцессаны эзлиләр. Кайларда гына булмый алар. Иң башта туфлины патша кызларына, аннан вәзир кызларына киертеп карыйлар, әмма берсенәдә ярата алмыйлар. Инде бар булган ышанычларын җуеп урманчы өенә барырга чыгалар.
    Шул арада декорация үзгәртелә.
    Көлсылулар өе. Көлсылу бүлмәгә керә, учак каршына утырып туфлиен карый. Үги әни кызлары белән кайтып керәләр. Көлсылу куркып туфлиен кесәсенә яшерә.
    1 кыз.
    Мин сине бик кызганам. Шундый яхшы бал булды.
    2 кыз.
    Күрсән иде принц принцесса белән биеде.
    1 кыз.
    Алар шундый чибәр!
    Үги әни.
    Аның киемнәре күз явын алырлык.
    2 кыз.
    Берсүзсез, принц аңа гашыйк булды.
    1 кыз.
    Сарайда барысыда алар турында гына сөйләшәләр.
    Үги әни.
    Нәкъ төн уртасында качып китте, беркемдә куып тота алмады.
    2 кыз.
    Бер сыңар туфлиен гына төшереп калдырган.
    Үги әни.
    “Патшалыкның барлык кызларына да туфлины киертеп карарга”- дип патша указ чыгарган.
    1 кыз.
    Кемдә кемгә яраса, шул принцның якын дусты булачак.
    Ишек шакыган тавыш.
    2 кыз.
    Кемдер ишек шакый бугай.
    Фанфар тавышы астында министр хезмәтче белән керәләр.
    Кулларында мендәргә куелган туфли.
    Министр.
    Сезнең өегездә туташлар бармы?
    Үги әни.
    Бар әлбәттә, бар! Әйдә бир тизрәк киертеп карыйм.
    ( 1 кызга киертеп карый.)
    Тиз утыр киеп кара. Катырак тарт инде. Юк булмады бу.
    (2 кызга киертеп карый.)
    Ә хәзер син кызым!
    Бармакларыңны бөкләберәк ки. Тагын бер тартып кара әле.
    Министр. Көлсылуны күреп.
    Бу нинди туташ читтә генә утыра. Нинди гүзәл, әмма бик моңсу күренә.
    Үги әни.
    Ул шапшак,Көлсылу. (Көлсылуга) Күз алдыннан югал тизрәк.
    Көлсылу китә башлый, Министр туктата.
    Министр.
    Көлсылу? (аптырап сорый). Мин сезнең калуыгызны сорыйм.
    Указны үтәргә кирәк.
    Көлсылу туфлины киеп карый.
    Министр.
    Я Алла. Ул аңа тап таман.
    Үги әни.
    Юкны сөйләмә, булмастыр.
    Министр.Минем белән сүз керәштермәгез.
    (читкә, кулларын уып). Болай булса, мин орден алам.
    Көлсылу кесәсеннән икенче сыңар туфлины алып киеп куя.
    Министр.
    Патшага хәбәр салыгыз, принцка сөенче әйтегез. Аларны монда тиз алып килегез, ә мин монда калып торырмын.
    Үги әни белән кызлары аптырашта, нишләргә дә белмиләр.
    Музыка астында Фея кереп Көлсылуның иске киемнәрен салдыра.
    Көлсылу матур күлмәктән кала.
    Фанфар тавышлары, залга Патша белән Принц керәләр.
    Принц.
    Әтием, нинди бәхет!
    (Көлсылуга, кулын биреп).
    Мин сезнең белән дус булырга телим.
    Көлсылу ризалашып кулын бирә.
    Әкиятче.
    Көлсылу хыялланып көткән матур, бәхетле көн килеп җитте. Үги әнисе, апалары гаепләрен аңлап Көлсылудан үзләрен гафу итүләрен үтенделәр. Көлсылу аларны берсүзсез гафу итте. Шушы көннән ике гаилә дус булып аралашып яши башлады.
    Музыка яңгырый. Җыр “Бергә- гомергә”.
    Нур Әхмәдиев, Наилә Шәрифуллина сүз.Гөлназ Зарипова көе.
    Янсын йөрәк, әверелсен
    Кара күмергә.
    Дуслар булыйк бергәләп без
    Бергә – гомергә.
    Дуслык ул – ныклы терәк
    Менгәндә дә үргә.
    Җырлап, көлеп яшик, дуслар,
    Бергә – гомергә.
    Син янымда булсаң, дустым,
    Арымам бер дә.
    Шатлык, кайгы уртак булсын
    Бергә – гомергә!

    Катнашучылар барысы бергә баш ияләр.

  • Көз-тылсымчы
    (Мәктәпкә хәзерлек төркеме өчен көз бәйрәме)

    Зал төсле яфраклар белән бәйрәмчә бизәлгән. Күңелле көй астында алып баручы белән балалар залга керәләр.
    Алып баручы. Балалар, карагыз әле. Бүген безнең залыбызда ничек якты һәм матур. Тирә-юньдә төсле матур яфраклар янып тора. Бүген безгә бәйрәм килгән.
    Әйе, бүген Көз бәйрәме!
    Яфракларны күр әле:
    Алтын төскә кергәннәр,
    Бар дөньяны күмгәннәр!
    Җил чыкканда шаулашалар,
    Оча-оча уйнашалар,
    Һавада әйләнәләр
    Һәм җиргә сибеләләр…
    “Яфрак ява” җыры башкарыла (И.Саитова көе, Л.Лерон сүзләре).
    Җыр барышында “Яфраклар” биюе башкарыла.
    Алып баручы. Нинди матурлык! Көз – табигатьнең иң гүзәл мизгеледер бу! Балалар, күрегез әле! Безнең тәрәзә каршындагы миләш агачы кызгылт “күлмәген” кигән, ә аның янәшәсендәге каен алтын-сары төскә кергән.
    1 нче бала. Оча яфрак, уйный яфрак
    Һаваларда әйләнеп.
    Бүген, бүген, бүген, бүген
    Көзнең матур бәйрәме.
    2 нче бала. Көз җиттеме, бар агачлар
    Алтынга манган сыман.
    Кызыл яфраклы чаганнар
    Утларда янган сыман.
    3 нче бала. Көз җиттеме, җир өстенә
    Алтын яфрак җәелә.
    Карап туеп булмый һич тә
    Бу фасылның яменә.
    “Көз” җыры башкарыла (М.Әндерҗанова сүзләре һәм көе).
    Аудиоязмада салмак кына яңгыр яуган тавыш ишетелә.
    Алып баручы. Кемдер бу якка килә. Тавышы ишетелә…
    Яңгыр яуган тавыш катырак ишетелә. Залга Болыт йөгереп керә. Кулында
    яңа ел ялтыравыгы белән бизәлгән таякчыклар.
    Болыт. Мин көзге болыт булам!
    Җиргә яңгыр яудырам.
    Телим икән, сезне дә мин
    Яңгыр белән чылатам!
    Күңелле көй уйный. Болыт балалар янында йөгереп йөри, таякчыклары белән
    хәрәкәтләр ясый: “яңгыр яудыра”.
    Алып баручы. Болыт, Болыт, тукта әле,
    Син алай шаярма әле.
    Без бик матур җыр беләбез,
    Сиңа аны бүләк итәбез.
    “Яңгыр” татар халык уен җыры башкарыла.
    Болыт. Нинди матур җыр! Нәкъ менә минем өчен. Рәхмәт сезгә, балалар, күңелемне күтәрдегез.
    Яңгыр ява иләкләп,
    Яңгыр ява чиләкләп.
    Тып та тып, тып та тып,
    Тәрәзә шакылдытып.
    Шаян, нәни тамчылыр
    Уйнарга чакыралар:
    “Чыланам дип курыкма,
    Зонтик ал син кулыңа”.
    “Зонтиклар” эстафетасы уздырыла. Балалар 2 командага бүленә. Һәр командага берәр зонтик бирелә. Уенчылар чират буенча, кулларына зонтик тотып, аякларына галуш киеп, билгеләнгән урынга кадәр йөгерәләр һәм кире әйләнеп кайталар. Эстафета ахыргы уенчыга кадәр дәвам итә.
    Болыт. Сез бик җитез икәнсез. Булдырдыгыз. Молодцы! Яңгырдан куркып тормадыгыз.
    Алып баручы. Юк, без яңгырдан курыкмыйбыз. Яңгыр безгә бик кирәк. Яңгыр җиләк-җимеш, яшелчәләрне үстерә, һаваларны сафландыра. Ләкин хәзергә яңгыр туктап торсын, кояш чыксын иде.
    1 нче бала. Кояш, чык!
    Болыт, кач!
    Без уйнарбыз җылыткач!
    2 нче бала. Кояш, чык, чык, чык!
    Майлы ботка бирермен.
    Майлы ботка казанда,
    Тәти кашык базарда.
    Барысы бергә. Кояш, чык!
    Болыт, кач!
    Без уйнарбыз җылыткач!
    Матур көй астында залга Кояш керә.
    Кояш. Исәнмесез, мин килдем,
    Чакыруыгызны ишеттем.
    Мин Кояш – алтын Кояш!
    Мин Кояш – матур Кояш!
    Бар дөньяны яктыртам,
    Бар дөньяны җылытам!
    Болыт. Әйе, Кояш, син якты да, син җылы да. Ә менә миңа кара әле. Мин су белән тулы. Ә сусыз яшәп тә булмый. Димәк, мин дә кирәк бу җирдә.
    Кояш белән Болыт кем мөһимрәк, кирәгрәк булуы турында бәхәсләшә башлыйлар.
    Алып баручы. Сез безгә икегез дә бик кирәк. Зинһар өчен, тынычланыгыз. Тату булырга кирәк.
    Әйдәгезче, дуслашыйк,
    Бергәләп биеп алыйк!
    “Дуслаштык” биюе башкарыла. (Р.Бойко көе).
    Кояш. Без бүтән талашмыйбыз.
    Болыт. Без дуслаштык инде.
    Алып баручы. Бик яхшы. Ә без бәйрәмебезне дәвам итик.
    Кигән ап-ак эшләпә,
    Төшереп кашына ук.
    Эшләпәсен салдырсаң,
    Каш түгел, башы да юк.
    Бу нәрсә?
    Балалар. Гөмбә!
    1 нче бала. Кәрзиннәрне алабыз,
    Урманга без барабыз.
    Барабыз, барабыз,
    Гөмбә күреп алабыз.
    Иеләбез, алабыз
    Һәм кәрзингә салабыз.
    “Гөмбә җыябыз” эстафетасы уздырыла. Идәнгә төрле гөмбә муляжлары (яисә гөмбә рәсеме ясалган карточкалар) куела. Балалар 2 төркемгә бүленәләр. Һәр төркемдә әйдәүче билгеләнә, аларга кәрзиннәр бирелә. Тәрбияче сигналы буенча һәр ике төркемдәге балалар гөмбә җыя башлыйлар. Алар кәрзингә ашарга яраклы гөмбәләрне генә салырга тиешләр. Ахырдан һәр ике төркемнең кәрзине тикшерелә. Гөмбәләрне тиз һәм иң күп җыйган төркем җиңүче була.
    Кояш. Бигрәк күңелле итеп уйнадык. Сезнең янда кызык, ләкин безгә китәргә вакыт. Әйдә, Болыт дустым. Сау булыгыз, балалар!
    Болыт. Сау булыгыз!
    Кояш белән Болыт күңелле көй астында бии-бии чыгып китәләр.
    Алып баручы. Бу якка кемдер килә…
    Үзе дер-дер-дер килә.
    Кем булыр икән ул шаян?..
    Куян сикереп керә.
    Алып баручы. Ай, бу бит куркак Куян!
    Куян. Бар көчемә мин чаптым,
    Бүредән көчкә качтым!
    Куркуымнан дерелдим,
    Кая качарга белмим!
    Алып баручы. Курыкма син, Куянкай,
    Тынычлан син, Шаянкай.
    Без сине шатландырыйк,
    Бик матур бер җыр җырлыйк.
    “Уңыш җыябыз” җыры башкарыла. (Т.Волгина сүзләре, А.Филиппенко көе, Г.Гәрәева тәрҗемәсе).
    Җырдан соң көзге уңышка кагылышлы үсемлекләр битлеген кигән балалар
    үзләре турында сөйлиләр.
    Арыш. Кар астында кыш үткәрәм,
    Яшел тунымны киеп,
    Көздән чәчеп калдырганга
    Өлгерәм мин иң элек.
    Башта буынга сикерәм,
    Аннан серкә очырам.
    Мин буламдыр арыш,
    Буем була ун карыш.
    (арыш салынган капчыкны кәрзингә сала)
    Бодай. Буем озынлыгы белән
    Аз калышам арыштан.
    Мин аңардан күп уздырам
    Уңыш өчен ярышта.
    Эшкәртсәләр бөртегем
    Бөтен шартын китереп,
    Бодайдан күмәч пешә,
    Күбек кебек күпереп.
    (бодай салынган капчыкны кәрзингә сала)
    Солы. Мин бигрәк сусыл солы,
    Бөртекләрем сулы-сулы.
    Балаларны тиз үстерәм,
    Атларга көч-куәт бирәм.
    Солыны күбрәк чәчегез,
    Файдасы күп, белегез.
    (солы салынган капчыкны кәрзингә сала)
    Тары. Солыныкы шикелле үк
    Чукларым бар.
    Меңәрләгән бөртегем бар.
    Мин бит тары булам,
    Сөттә җидегә ярылам.
    Алтын сары бөртекләрдән
    Бик тәмле ботка булам.
    (тары салынган капчыкны кәрзингә сала)
    Карабодай. Бал кортлары үбә,
    Карабодай керфекләрем.
    Тары кебек бик вак түгел
    Минем бөртекләрем.
    Соң чәчеләм, иртә кайтам
    Басу, кырдан.
    Табыннарда мин бик затлы
    Ризык булам.
    (карабодай салынган капчыкны кәрзингә сала)
    Борчак. Сабакларым җиргә ятып
    Үсә минем.
    Чәчәкләрем ал-шәмәхә
    Төстә минем.
    Балаларга ошый минем
    Яшел чагым.
    Карабодай белән һич юк
    Охшаш ягым.
    (кәрзингә борчаклар сала)
    Кукуруз. Озын-озын егетләр без,
    Кукуруз исемле без.
    Кәүсәләребез биекләр,
    Башыбызда бүрекләр,
    Чәчләребез сары хәтфә,
    Орлыгыбыз алтын гәрәбә.
    (кәрзингә кукуруз чәкәне сала)
    Көнбагыш. Сары эшләпә киябез,
    Җем-җем итә күзебез.
    Гел кояшка караганга
    Кояш төсле үзебез.
    Көн багабыз, төн йоклыйбыз,
    Без булабыз – көнбагыш.
    (кәрзингә көнбагыш сала)
    Суган. Тышым сары, эчем ак,
    Исемем дә бит суган.
    Ай-һай, бигрәк яратам,
    Ерактан торып елатам.
    (кәрзингә суган сала)
    Кишер. Таң нурларын, кичке шәфәкъ төсен
    Җәй буена үзем җыйдым да,
    Алтын казык булып, татлы булып,
    Үстем менә җир куенында.
    (кәрзингә кишер сала)
    Шалкан. Түгәрәк мин, ай түгел,
    Сары, тик кояш түгел.
    Тәмле, тик алма түгел.
    Койрыклы, тычкан түгел.
    (кәрзингә шалкан сала)
    Чөгендер. Берсеннән аның заводлар
    Тәмле шикәр алалар.
    Исенчесен вак-вак итеп
    Турап ашка салалар.
    Без икебез бертуган –
    Беребез кызыл, беребез ак,
    Чөгендер без, күреп бак.
    (кәрзингә чөгендер сала)
    Кабак. Үзем бер бөртек,
    Эчемдә мең бөртек.
    Башым җирдә,
    Койрыгым комда.
    (кәрзингә кабак сала)
    Кәбестә. Кәбестәләр үсеп утырды,
    Тәгәрәп китәрдәй булып,
    Витамин күп кәбестәдә,
    Уңды быел күп булып.
    (кәрзингә кәбестә сала)
    Бәрәңге. Яшелчәнең иң туклыклысы мин,
    Аларның аксакалы.
    Эшем күп, ашым тәмле,
    Иренмичә генә эшлә, яме!
    (кәрзингә бәрәңге сала)
    Куян. Ай, яратам да инде мин кәбестә белән кишер ашарга.
    Алып баручы. Без, Куянкай, сиңа кәбестә белән кишерне бүләк итәрбез. Ләкин син башта аларны эзләп табарга тиеш. Әгәр балалар каты итеп кул чапса, димәк, син кирәкле урынга якынайгансың, ә инде балалар кулларын әкрен генә чапса, димәк, син яшелчәләр яшерелгән җирдән ерак киткәнсең. Аңладыңмы, Куянкай?
    Куян. Әйе! Әйдәгез, уйныйбыз!
    “Яшелчәләрне тап” уены уздырыла. Куян яшерелгән кишер белән кәбестәне таба.
    Алып баручы. Менә булдырдың, Куянкай. Бу сусыл кәбестә белән баллы кишер сиңа бүләк булсын!
    Куян. Рәхмәт сезгә күчтәнәчләрегез өчен!
    Күчтәнәчләрне алып, куана-куана Куян чыгып китә.
    Алып баручы. Менә безгә кунаккка яңгырлы Болыт та, якты Кояш та, куркак Куян да килеп киттеләр. Ә безнең бәйрәмебезнең төп кунагы – Алтын Көз күренми нигәдер. Әйдәгез, бергәләп аны чакырып карыйк.
    Көз, көз, алтын Көз,
    Без сине бик көтәбез.
    Бик моңсу безгә синсез,
    Килче тизрәк безгә, Көз!
    Матур көй яңгырый. Залга Алтын Көз керә.
    Алтын Көз. Исәнмесез, дусларым,
    Балаларым, матурларым.
    Чакырдыгыз, ишеттем,
    Ашыгып килеп җиттем.
    Алып баручы. Рәхим ит, әйдә, Алтын Көз,
    Тансык кунак син безгә.
    Уйна, бие, күңел ач,
    Ямь бир бәйрәмебезгә.
    “Алтын көз” җыры башкарыла (З.Нури сүзләре, А.Батыршин көе).
    Күңелле көй яңгырый. Залга Тычкан йөгереп керә.
    Тычкан. Исәнмесез, балалар,
    Матур кызлар, малайлар!
    Сез шат күңелле булганга
    Килергә булдым монда.
    Сезгә уеным да бар,
    Кем минем белән уйнар?
    “Шалкан” уены уздырыла. Балалар түгәрәк ясап басалар, уртада – “шалкан”; түгәрәкнең тышкы ягында – “тычкан”. Балалар, кулга-кул тотынышып, түгәрәк буенча җырлап баралар:

    Бакча җирен йомшарттык,
    Язын шалкан утырттык.
    Шалкан, үс нык булып,
    Зур булып, тәмле булып!
    Шалканны тычкан күрде,
    “Шалкан минеке!”– диде.
    Шалкан, кач! Тычкан, ку!
    Чынлап түгел, уен бу!
    Җыр дәвамында “шалкан” “үсә”, ә “тычкан” түгәрәкнең тышкы ягы буенча йөри. Җыр бетүгә балалар кулларын өскә күтәрә. “Шалкан” качмакчы була, ә “тычкан” аны тотарга тырыша. “Шалкан” тотылгач, икесе бергә түгәрәк уртасына кереп бииләр.
    Алтын Көз. Күзләрегезне йомыгыз. Тыныч кына торыгыз…
    Бу вакытта залга эченә алмалар тутырылган, папье-машедан ясалган зур шалкан кертелә.
    Алтын Көз. Бер, ике, бер, ике,
    Күзләрне ачтык инде.
    Тычкан (шалкан тирәли әйләнә-әйләнә карый, гаҗәпләнеп):
    Мондый шалканнар сирәк,
    Нинди матур, түгәрәк!
    Мин шалканны яратам…
    Ярыймы ашап карасам?
    Алтын Көз. Син ашыкма әле, Тычкан.
    Гади түгел бу шалкан.
    Аның серен без табыйк,
    Җирдән тартып чыгарыйк.
    Алтын Көз шалканга тотына, аның артыннан бер-бер артлы балалар басалар. Тычкан булышырга теләмичә читтә тора.
    Алтын Көз һәм балалар (тарта-тарта):
    Тартабыз, тартабыз,
    Тартып чыгара алмыйбыз.
    Алтын Көз. Һай, тартып чыгарып кына булмый бит. (Читтә торган Тычканны күреп ала). Тычкан, дустым, син безгә булышчы.
    Тычкан арттан килеп баса һәм шалканны тартырга булыша.
    Бергә. Тартабыз, тартабыз,
    Тартабыз, тартабыз,
    Һәм тартып та чыгардык шалканны!
    Алтын Көз. Менә булдырдык та! Без бит бердәм булдык! Бердәмлектә – көч!
    Күңелле көй яңгырый. Тычкан “шалкан” эченнән берничә алма ала.
    Тычкан (гаҗәпләнеп):
    Карагыз әле монда:
    Шалкан эчендә алма!
    Алтын Көз. Шалканның серен ачтык,
    Тәмле алмалар таптык.
    Алтын Көз белән Тычкан, “шалкан” эченнән алмаларны алып, балаларга тараталар.
    Тычкан. Монда шундый күңелле булды. Уйнадык та, биедек тә.
    Алтын Көз. Менә, Тычкан дус, сиңа да бар минем күчтәнәчем. (Кәрзиннән алып Тычканга чын шалкан бирә).
    Тычкан. Рәхмәт, Алтын Көз. Мин чыннан да бик яратам шалканны.
    Алтын Көз. Миңа инде китәргә вакыт.
    Алып баручы. Рәхмәт сиңа, Алтын Көз. Икенче елга безнең бәйрәмебезгә тагын кил.
    Алтын Көз белән Тычкан. Сау булыгыз!
    Чыгып китәләр.
    Алып баручы. Шатлыклар – күңелебездә,
    Ал кояш – күгебездә!
    Рәхәтләнеп бәйрәм иттек –
    Алтын Көз килде безгә!
    “Әйлән-бәйлән уйныйбыз” җырлы-биюле уены оештырыла
    (Л.Батыр-Болгари көе, Р.Батулла сүзләре).

  • Яңа ел бәйрәменә
    (Яңа елны каршылау кичәсе)

    Искәрмә: Бу программа «Кар кызы бәйрәмгә чакыра» дип аталган тамаша күренешләре арасындагы чыгышлар рәвешендә төзелгән. Тамаша үрнәге «Кар кызы бәйрәмгә чакыра» дигән файлда бирелде.

    Беренче чыгыш
    Музыка яңгырап тора. Олы пәрдә алдында ике алып баручы.
    Беренче алып баручы. Хәерле кич, хөрмәтле тамашачылар!
    Икенче алып баручы. Яңа ел белән сезне! Якынлашып килүче Яңа ел белән!
    Беренче алып баручы. Нигә якынлашып килүче генә булсын? Килеп җиткән ич инде… Яңа ел белән сезне!
    Икенче алып баручы. Ә ничегрәк булыр икән киләсе Яңа ел? Ул ниләр алып килер икән?
    Беренче алып баручы. Яңа елмы?
    Яңа ел ул – үргә баскыч,
    Бәхетеңә тәрәзә.
    Яңа шатлык, яңа ачыш,
    Яңа абруй, дәрәҗә.
    Икенче алып баручы.
    Яңа ел ул – күк гөмбәзендә
    Ил йөген иңдә йөртүче
    Җемелдәүче энҗеләр.
    Ару белмәс кешеләр.
    Беренче алып баручы.
    Яңа ел ул – Кар кызлары,
    Күңел бәйсезлеген хуплап
    Җирдә очкан аккошлар.
    Бердәм купкан алкышлар.
    Икенче алып баручы.
    Яңа ел ул – чыршыларның
    Киләчәктән бер илче ул
    Ямь сибүе залларга.
    Без яшәгән заманга.
    Яңа ел турында җыр башкарыла.
    Беренче алып баручы. Менә шулай җыр белән кичәбезне башлап җибәрдек. Бүгенге кичәдә җырларга да, биергә дә, төрле кызыклы хәлләр сөйләргә дә мөмкин булачак. Әзер булып торыгыз!
    Икенче алып баручы. Хәзер маскарад костюмнары парады.
    Беренче алып баручы. Маскарад костюмнары киеп килгәннәрне сәхнәгә чакырабыз.
    Марш яңгырый. Костюмнар белән килүчеләр сәхнә буйлап йөриләр һәм бер рәткә тезеләләр. Алар костюмның исемен, максатын әйтергә тиеш. Җыр-бию башкарырга, кызыклы мәзәк сөйләргә мөмкин.
    Беренче алып баручы. Бүгенге программада сез «Кар кызы бәйрәмгә чакыра» дигән тамаша карарсыз. Күренешләр арасында без сезнең белән җыр-бию ярышы үткәрербез, уеннар оештырырбыз. Уенда без ромашка чәчәген файдаланырга булдык.
    Икенче алып баручы. Менә ул. Нинди матур! Шулай да аны өзгәләргә туры килә инде. Хәзер мин залга төшеп сезгә ромашка чәчәгенең таҗларын өзәргә тәкъдим итәм. Аның арткы ягына бирем язылган.
    Беренче алып баручы. Тәртип номеры да бар. Шул тәртип буенча без сезне чакырырбыз. Хәзерләнү өчен, сәхнә артына керергә мөмкин. Музыкантлар сезгә рәхәтләнеп булышыр. Залга төшеп, ромашка чәчәгенең таҗларын өздереп йөриләр.
    Беренче алып баручы. Хөрмәтле тамашачылар! Хәзергә без югалып торабыз. Сәхнәне әкият геройларына бирәбез.
    Икенче алып баручы. Аларны матур итеп кул чабып каршылыйк!
    Кул чабалар. Үзләре кереп китәләр. Пәрдә ачыла. «Кар кызы бәйрәмгә чакыра» тамашасы башлана һәм ул беренче күренеш тәмамланганчы дәвам итә.
    Икенче чыгыш
    Беренче алып баручы. Менә күрдегезме, нинди кызык!
    Икенче алып баручы. Хәзер без алардан да кызыграк ясыйбыз.
    Беренче алып баручы. Ничек итеп?
    Икенче алып баручы. Ничек итепме? Хәзер күрерсез.
    Сәхнәгә озын кеше – марсиан чыга. Ул төрле хәрәкәтләр ясап, бер көлдереп ала. Исәнләшә. Кая килеп төшкәнен сораша, кайда икәнлегенә төшенгәч, бик тә күңеле төшә.
    Марсиан. Ниүжәли … га егылып төштем инде мин? Ничекләр китәрмен? Тәлинкәм ватылды, автобуска билет булмас. Туктале, начальство берәр машинасын биреп тормасмы? Аларны бик юмарт дип ишеткән идем. Монда телефон да бар икән, шылтыратып алыйм булмаса. (Шылтырата.) Алло! Миңа хакимият башлыгы кирәк. Кайда? Клубка китте, дисеңме? Хе. Мин клубның нәрсә икәнен каян белим? Ашый торган нәрсәме соң ул? Ә-ә-ә… Анда нишлиләр соң? Дурак саталар? Дурак кем соң ул? Әй, нәрсә дигәнем, нәрсә белән ашыйлар? Ашамыйча соң… Мин ач, ашханә дисеңме? Анысы нәрсә тагын? Кафемы?.. Кафетерийдыр инде. Эшләми ич ул. Анда булдым инде мин. Ул бит кино куя торган җирдә дигәннәр иде. Заманында ул бик шәпләп ачылган ди үзе, сатарга коктейль дә булмагач, нинди кафетерий була инде ул? Менә безнең Марс планетасында перәме боздан ясыйлар, туңдырма көтеп ятмыйлар. Кушасың инде, кушасың, анда бит апельсиннар гына үсә, шуны кушасың. Бик тиз әзер була ул! Я, ярый, аңлатканыгыз өчен сезгә зур рәхмәт, хушыгыз. Яңа ел белән сезне! (Трубканы куя. Залга.) Яңа ел белән сезне, Җир кешеләре! Яңа елда яңа уңышлар сезгә, космоста очрашканга кадәр! (Чыгып китә.)
    Беренче алып баручы. Ә хәзер ромашка таҗларын өзгән тамашачыларны сәхнәгә чакырабыз!
    Икенче алып баручы. Димәк, «ромашка» уены башлана.
    Беренче алып баручы. Әйе, башлана. Рәхим итегез – сәхнәдә ромашканың беренче таҗын өзгән… (Исеме әйтелә) чакырыла.
    Ул кеше ромашка таҗына язылган биремне үти.
    Икенче алып баручы. Бу башкаручыга Кыш бабайның алдан ук җибәргән Яңа ел бүләген тапшырабыз. Рәхмәт сезгә. Хәзер әкиятнең дәвамын карагыз.
    Тамаша дәвам итә.
    Өченче чыгыш
    Концерт номерлары. Аннан соң тамаша тагын дәвам итә.
    Дүртенче чыгыш
    Ассистент. Исәнмесез, хәерле кич! Яңа ел белән! Мөмкин булса, без хәзер тамашачылар белән уеннар үткәреп алабыз. Уеннарның шартын аңлатам. Беренче уен –Яңа ел календаре. Хәзер без аны өләшеп чыгабыз. Шуның үзегезгә ошамаган өч аен сызып, исем-фамилиягезне язып безгә тапшырыгыз. Хәзер, сезгә булышу өчен, кичәне алып баручыларны чакырам. Рәхим итегез, кызлар (егетләр)! Кыш бабайга да календарь бирелде, әгәр ул сызган айларга сезнең сызган айлар туры килсә, бүләк алачаксыз. Әйдә, башладык, уйнап җибәр, (Фәлән) абый, баянда күңелле көйләрне!
    Уен үткәрелә.
    Ассистент. Иптәшләр, икенче уенны башлап җибәрсәк тә ярый. Бу уенны үткәрү өчен ике егет кирәк булачак. Рәхим итегез! (Залдан ике егет чакырыла.) Яле, кара-каршы килеп басыгыз. Кул бирешегез, танышыгыз. Шушы минуттан сез мәңгелек дуслар булып калырсыз. Хәзер мин сезнең аркагызга плакатлар беркетәм, анда ясалган рәсемгә карап, сез аның исемен атарга тырышыгыз. Тик бер шартым бар – сез бер-берегездән алданрак әйтеп бирергә тырышырга тиеш. Кайсыгыз алдан әйтә – приз шуңа була. Әмма сез язуны үз аркагыздан түгел, дустыгыз аркасыннан укыгыз, шул ук вакытта үз аркагызга язылганны күрсәтмәскә тырышыгыз. Бер-берегезгә кул белән кагылу тыела. Я, башладыкмы?
    Уенчыларга көч биреп тора. Тамашачылар булышмаска тиеш. Берсенә кишер, икенчесенә чөгендер рәсеме ясарга һәм шул рәсемнәргә ярашлы сүзләр язарга мөмкин.
    Ассистент. Ә хәзер тамашаның дәвамын карагыз!
    Тамаша дәвам итә.
    Бишенче чыгыш
    Беренче алып баручы. Әкият тәмам. Ләкин тамашачы кайтырга ашыкмасын, әле безнең кичәбез бетмәде. Хәзер сезнең каршыга чыгучылар – безнең күптәнге дусларыбыз.
    Икенче алып баручы. Туктале, алдан әйтеп куйгач, кызыгы бетә, кемнәр икәнен әйтми торыйк!
    Беренче алып баручы. Сәхнәдә маскарадчылар!
    Музыка уйный. Бер төркем маскарадчылар сәхнәгә биеп чыгалар. Костюмнар төрле һәм һәрберсенең үз программасы булырга тиеш. Яки маскарадчыларның гел бертөрле киенеп, бер программа нигезендә чыгыш ясавы мөмкин. Моны фольклор коллективы белән әзерләргә кирәк. Кул чабулардан соң, алып баручылар чыга. Маскарад киемнәреннән, чыгучыларга бүләкләр тапшырыла.
    Беренче алып баручы. Инде кичәбез тәмамлана дип әйтсәк тә була. Кадерле дуслар! Сезнең барлык өметләрегез дә аклансын! Яңа елда яңа уңышлар телибез!
    Зур өметләр белән каршылыйбыз
    … ның ел башын.
    Игелек һәм миһербанлык кына
    Булсын иде синең юлдашың!
    Икенче алып баручы.
    Яңа елда исән-мул тормышка
    Аяк бассак иде, йа Рабби!
    Кил, Яңа ел, изгелегең белән,
    Явызлыкны беркем яратмый.
    Беренче алып баручы.
    Күкләр аяз, дөнья имин булсын,
    Авырлыклар ишек какмасын.
    Шәфкатьле бул, беркем бу тормышта
    Шатлык чәчеп кайгы тапмасын!
    Икенче алып баручы.
    Иңнәренә тормыш авырлыгын
    Күтәрмәсен ялгыз аналар.
    Ата-ана тигезлеге белән
    Пар канатлы үссен балалар!
    Икесе бергә.
    Яңа ел мөбарәк булсын,
    Табыннар түгәрәк булсын!
    Беренче алып баручы. Бүгенге бәйрәм дәвам итә. Хәзер фойеда яшьләр өчен милли биюләр һәм дискотека башлана. Яңа елның беренче сәгатьләрендә бию залына рәхим итегез!

    Бәйрәмнәр, туйлар өчен. Тамаша үрнәкләре. Сәмига Сәүбанова туплавында. Казан, «Раннур» нәшрияты, 1999.

  • муз.занятия на башкирском языке
    Дәрес маҡсаты: Ритмик хәрәкәттәрҙе көй менән бергә башларға һәм
    көйҙөң аҙағына бөтөрөргә, көйҙөң характерына
    ҡарап хәрәкәтләнергә өйрәтеү.
    Йырҙа ҡабатланған музыкаль фразаларҙы
    тәрбиәсегә ҡушылып йырлап.

    Дәрес барышы
    Музыка етәксеһе: Һаумыһығыҙ балалар! Бөгөн беҙҙе ҡунаҡҡа ҡуян саҡырып ките. Әйҙәгеҙ урманға ҡарай атлап барайыҡ әле. Марш көйөнә һалдаттар булып атланыҡ. Кәүҙәләрҙе төҙ тотабыҙ, аҫҡа ҡарамайбыҙ. ( марш). Көй үҙгәреүгә уларға йүгереп барыуҙы аңлатыу.
    Ҡыҙҙар күлдәктәрен тотоп, малайҙар ҡулдарын бөйөргә ҡуйып йүгерҙек.( Шәп көй).
    Йүгереп барып ҡуяндың өйөн үтеп киткәнбеҙ, әйҙәгеҙ атлап киттек. («Атлайбыҙ, йүгерәбеҙ»).
    Ҡуян һаумы, бына балалар ҡунаҡҡа килде һиңә. Әйҙәгеҙ, күмәкләп һаулыҡ һорашайыҡ! Атлап, йүгереп килеп арыныҡ, әйҙәгеҙ ултырғыстарға ултырайыҡ.
    Ҡуян ҡара әле, беҙ үҙебеҙ менән бесәй балаһы алып килдек. Үҙе кескәй генә булыуына ҡарамаҫтан ҡаршылашып һөт эсмәйем ти. Әйҙәгеҙ балалар шуның турала йыр тыңлап алайыҡ, бәлки эсеп ҡуйыр һөтөн. Барыбыҙҙа төҙ итеп ултырҙыҡ, һәм тыныс ҡына йыр тыңлайбыҙ. ( Тыңлау «Бесәйем» Р. Сәлмәнов).
    Афарин балалар! Бигерәк матур ултырҙығыҙ. Нимә тураһында булды был йыр? Күңеллеме, яймы? ( яуап ) дөрөҫ, яй булды!
    Ә хәҙер ҡуянға үҙебеҙҙең яңы өйрәнә башлаған йырыбыҙҙы йырлап ишеттерәйек! ( Йыр өлөшө: «Бесәй»).
    Афарин балалар, йырҙы бик шәп башҡарҙығыҙ! Ә ҡуянға үҙе тураһында йырҙы йырлап ишеттермәһәк үпкәләр ул, Әйҙәгеҙ йырлап үтәйек! ( Йыр «Ҡуян» ).
    Бигерәк шәп булды! Ҡуян ҡыуанып китеп беҙгә бер бүләк бирҙе. Әйҙагеҙ әле йәшникте ҡарайыҡ әле, эсендә нимәләр бар икән. Бына уның эсендә төҫлө ҡулъяулыҡтар бит, ниндәй матур үҙҙәре. Әйҙә ҡулъяулыҡтар менән бейеп алайыҡ. ( Бейеү өлөшө: «Ҡулъяулыҡтар» )
    Афарин! Матур бейенегеҙ, йырланығыҙ! Әйҙәгеҙ ҡуянға рәхмәт әйтеп хушлашайыҡ һәм төркөмгә ҡайтайыҡ! Һау булығыҙ балалар!

  • сценарий осень средняя группа

    Вальс көйөнә бейеп балалар килеп инә, һәм ярым туңәрәк яһап торалар.

    Алып барыусы: һаумыһығыҙ балалар!Бөгөн беҙ һеҙҙең менән байрамға йыйылдыҡ.Ә ниндәй байрам икән,кем белә?дөрөҫ,көҙ байрамы,мул уңыш,йәшелсә байрамы.

    Моңһоуланды урмандар,
    Һарғайҙы ҡырҙар өҫтө.
    Йылға-күлдәр топ-тоноҡ,
    Көҙ килде бит,көҙ килде.

    Йыр “йәй үтте
    (Көҙ,япраҡтар тураһында шиғырҙар)
    Алып барыусы: Әйҙәгеҙ әле ҡыҙҙар,шул матур япраҡтар менән бейеп күрҙәтегеҙ әле!

    “Япраҡтар бейеүе”
    (Бейеү бөткәс һепереүсе һеперткеһен тотоп инә)

    Һепереүсе: Һеперткемде алам да мин ҡулыма,
    Сығам ишек алдына.
    Был япраҡтар сәскә кеүек,
    Һары ғына, ал ғына.
    Мин һеперәм-һеперәм япраҡты өйөп ҡуям!
    (Ҡыҙҙар япраҡтар бер ергә өйөлөп барып ултыралар)
    Арып киттем бигерәк ,ял итеп алыр кәрәк.
    ( Һепереүсе ултырып йоҡлап китә.Ел килеп инә)

    Ел: Мин көҙгө әсе ел,
    Осам төрлө яҡтарға,
    Ағастағы япраҡтар
    Бер өрөүҙә юҡ була!
    (Ел балаларға өрөп ебәрә,улар урындарына барып ултыралар.Һепереүсе уяна)

    Һепереүсе: Мин һепереп үткән ерҙе
    Килеп күрһәм ҡабаттан.
    Өйөп ҡуйған япраҡтарҙы
    Ел килгән дә таратҡан.
    Мин һеперәм-һеперәм япраҡты өйөп ҡуям.Арып киттем бигерәк, ял итеп алыр кәрәк.
    (Һепереүсе йоҡлап китә, Ел килеп инә)

    Ел: Мин көҙгө әсе ел,
    Осам төрлө яҡтарға,
    Ағастағы япраҡтар
    Бер өрөүҙә юҡ була!
    (Ел балаларға өрөп ебәрә,улар урындарына барып ултыралар.Һепереүсе уяна)

    Һепереүсе: Ел тырыша –ботаҡтарҙа
    Япраҡтар ҡалмаһын тип.
    Ергә төшөрмәҫ борон тотоп алырға кәрәк.
    ( Һепереусе япраҡтарҙы баҫтыра, улар ултырғысҡа барып ултыралар.)
    Һепереүсе: Арыным мин йүгереп.Шаян япраҡтарҙы баҫтырып.Юлдарҙа күләүектәр генә ята,башҡа һепереүсе кәрәкмәй.Китәм мин был яҡтарҙан.Һау булығыҙ!
    Алып барыусы: Балалар!Тағы кемдер беҙгә килә тугелме?
    ( Вальс көйөнә көҙһылыу килеп инә)
    Көҙһылыу:Һаумыһығыҙ балалар! Бигерәк эшем күп булды шул, шуга
    Ла әҙерәк һуңланым.Урмандағы,баҡсаларҙағы япраҡтар
    Ҙы үләндәрҙе һары,ҡыҙыл төҫкә буяным.Бөтә ҡоштарҙы
    Йылы яҡҡа оҙаттым да һеҙҙең янга килеп еттем.Бары-
    Ғыҙҙа бик матур кейенгәнһегеҙ!Ә шуны әйтегеҙ әле
    Балалар!Бейей беләһегеҙме һеҙ?
    Балалар: Әйе!

    “Күмәк бейеү”
    Алып барыусы: әйҙәгеҙ көҙһылыу,түрҙән үтегеҙ,байрамда бергә-
    ләп күңел асайыҡ.

    Беренсе бала: Вот и осень наступила
    Все вокруг позолотила,
    Подрумянила калину,
    Разукрасила рябину.
    Икенсе бала: Рыжий клен,березки,ивы
    Удивительно красивы.
    Но рябинка краше всех
    В алых бусах для потех.
    Алып барыусы: Ә хәҙер Әмилә,Вилена,Лера беҙгә Миләшкәйҙәр
    Тураһында йыр йырлайҙар.

    Йыр-бейеү “Миләшкәйҙәр”
    Көҙһылыу:Афарин балалар!Бигерәк матур йырланығыҙ,бейенегеҙ!
    Бөгөн һеҙҙең баҡсағыҙҙа
    Йәшелсәләр йыйылган
    Шуга күрә һөйләшәйек
    Тик ошо хаҡта гына!
    ( Һуған,кишер,помидор,сөгөлдөр сыгып шигыр ятлайҙар)
    Күмәкләп: Витаминдарға беҙ бай!
    Көҙһылыу: Ә хәҙер түңәрәккә тороғоҙ,йәшелсәләр менән күмәк йыр
    Башҡарығыҙ!

    Йыр”Йәшелсәләр “
    Көҙһылыу: Афарин балалар!Урындарығыҙға ултырығыҙ!
    ( Талғын ғына ямғыр тауышы ишетелеп ҡала)
    Алып барыусы:Балалар Ишетәһегеҙме?Был нимә тауышы ул?
    Әллә тышта ямғыр яуа инде.
    Ямғыр:Һаумыһығыҙ балалар,көҙһылыу. Бына миңәлә сират етте
    Балалар янына килергә.куптән көттөм инде ошо көҙ көнөн.
    Көҙһылыу:Ямғыр туҡта.шундай кире булып сыҡтыңда инде.
    Кем һине байрамға саҡырҙы?бар кит байрам кәйефен
    Боҙма.
    Ямғыр:Минең дә бәләкәстәрҙең бейеп, йырлағанын тыңлағым килгәйне.Ә һеҙ мине ҡыуаһығыҙ(илай).
    Алып барыусы:Балалар ямғырҙы ҡалдырайыҡмы байрамда?
    Балалар:-әйе.
    Алып барыусы:Беҙ ямғыр һинең турала шиғырҙар,йырҙар
    өйрәндек.Шигырҙы тыңла әле!
    (Ямғыр тураһында шиғырҙар)

    Милана Яркеева йыр” Капелька”.
    Ямғыр:Бигерәк күңелле икән һеҙҙең менән!

    Көҙһылыу:Һин ямғыр балаларҙы һыуыҡ ямғырҙарың менән
    ҡурҡытам тип уйлама.Улар һинән ҡурҡмайҙар,
    сөнки уларҙың ҡулсатырҙары бар.
    Ҡыҙҙар һиңә бейеү әҙерләгәндәр.

    Бейеу” “Зонтиктар
    Ямғыр:афарин ҡыҙҙар!Матур бейейһегеҙ,йырлайһыгыҙ!Ярай мин ҡайтайым байрамығыҙҙы боҙмайым.Һау булығыҙ!
    (Музыка аҫтында ҡуян инә)
    Ҡуян: Урман буйлап һикереп,
    Йөрөргә мин яратам.
    Көҙгө уңган бәшмәкте
    Йыйырға мин яратам.
    Ә ҡайҙа ул бәшмәктәр?Ҡайҙа йәшенгәндәр улар?яңы гына ямғыр яуып китте.
    (музыка аҫтында йөрөй,эйелеп бәшмәк эҙләй.Ҡапыл көҙһылыуҙы куркп ҡала ул)
    Көҙһылыу:Һаумы ҡуянҡай!
    Ҡуян:уй!һаумыһығыҙ балалар!көҙгө уңган бәшмәкте йыйырға тип сыҡҡайным.Бәшмәктәр бигерәк шаян булып сыҡты,һары япраҡтар аҫтына йәшенеп боткәндәр.ҡайҙан табырга инде?
    Көҙһылыу:Ҡайгырма һин ҡуян.Хәҙер мин тылсымлы һүҙҙәремде
    әйтһәм ошо залда уҡ бәшмәктәр үҫеп сыҡыр.
    (Эстән тылсымлы һүҙҙәр әйтә.Бәшмәктәр үҫеп сыга).

    “Бәшмәктәр бейеүе”
    Көҙһылыу:Ҡуян күрәһеңме?Бәшмәктәр үҫеп сыҡты.
    Ҡуян: ООО.Хәҙер йыйып алам үҙҙәрен.(бәшмәктәр алып барыусы
    Артына йәшенәләр)
    Көҙһылыу:Бер,ике,өс баҫтырып тотоп ҡара!

    Уйын “Бәшмәкте тот”
    Көҙһылыу:Күрәһеңме ниндәй етеҙ бәшмәктәр.берәүһендә тота
    Алманың.хәҙер балалар менән уйнап алайыҡ.

    Уйын “бәшмәк йыйыу”
    Көҙһылыу: Бына һиңә балалар күпме бәшмәк йыйып бирҙеләр.
    Ҡыш буйына етер үҙеңә.
    Ҡуян:Рәхмәт һеҙгә балалар!миңә ҡайтырга кәрәк.Һеҙҙең менән күңелле булды.Һау булығыҙ осрашҡанға
    Көҙһылыу:Хәҙер япраҡтарҙы тылсымлы һүҙҙәр менән тәмлекәстәргә
    әйләндерәм.Барығыҙҙа күҙегеҙҙе йомоғоҙ,ҡарамағыҙ
    был яҡҡа.
    ( кәрзиндәрҙе алыштыра)
    Имән,саған япраҡтары
    әйләнегеҙ тәмлекәскә!
    Яулыҡты алып ҡарайыҡ әле.
    Алып барыусы:Балалар ҡарағыҙ әле!Япраҡтар ысынлапта тәмле-
    Кәстәргә әйләнгән.
    Көҙһылыу: миңә хушлашырға ла ваҡыт етте.Һау булығыҙ,киләһе йыл осрашҡанға тиклем!
    Алып барыусы:ошоноң менән байрам тамам.төркөмгә ҡайтайыҡ!

  • Татарская песня.rar
    Песня «Уз жырыбыз» на татарском языке. Здесь плюс и минус. Слова чуть поменяла (школу на садик).

    Уз жырыбыз

    1. Жырлар бик куп тэ тугел, безгэ дигэннэре аз
    Эйдегез без языйк эле алып тэ калэм, кагаз.
    Уз жырыбыз булсын эле, жырларга бэйрэмнэрдэ,
    Жырдан башка торалмыйбыз бакчада да ойдэдэ.

    2. Тапкырлагач сузлэрне, узгэртэбез жырларны,
    Чонки безгэ иртэрэк шул мэхэббэт дип жырларга.
    Уз жырыбыз булсын эле, жырларга бэйрэмнэрдэ,
    Жырдан башка торалмыйбыз бакчада да ойдэдэ.

    3. Бик охшаса жырыбыз, энилэрдэ кушылсын.
    Ор яня жыр ойрэнэбез бер екм читтэ калмасын.
    Уз жырыбыз булсын эле, жырларга бэйрэмнэрдэ,
    Жырдан башка торалмыйбыз бакчада да ойдэдэ.

    Уз жырыбыз булсын эле, жырларга бэйрэмнэрдэ,
    Жырдан башка торалмыйбыз бакчада да ойдэдэ.
    Уз жырыбыз булсын эле, жырларга бэйрэмнэрдэ,
    Жырдан башка торалмыйбыз бакчада да ойдэдэ.

    Жырдан башка торалмыйбыз бакчада да ойдэдэ.
    ….. бакчада да ойдэдэ.

  • Иделя, матур сөенарийларыгыз белан соендерганага — зур рэхмэт сезгэ!!!

  • Иделя, спасибо большое за выложенные сценарии! Очень ценный материал!!!

  • https://yadi.sk/d/CvAfbR1fqEyLG Сценарий Навруз для подготовительной группы (русской). Откуда то скачан, переделан под своих детей.

  • Девочки,хочу поделиться. Вот такой праздник мы провели со своими детьми. Может,что-то и вам понравится.

    https://www.youtube.com/watch?v=FOtRrLAAmZQ&feature=youtu.be

  • fashka, Приветствую, Майя! Пишет тебе Альфия из Казани. Я тебя помню очень хорошо. Ты меня тоже знаешь, так как я постоянно показываюсь на Республиканских курсах. Так мне понравились твои ребятки со сказкой про Шурале и Су анасы и про …. Очень захотелось поставить у себя в саду. С видео не всё понятно, если списывать текст… Пожалуйста, вышли мне на электронку a-k-gib@yandex.ru Заранее благодарю. Альфия. 8-927-241-6411

    • Источник

    7 нче сыйныфның рус төркемендә әдәбият дәресе

    Тема: Кайгы җиле ишек какмасын. (Р. Миңнуллинның “Килен төшкәндә” шигырен өйрәнү.)

    Максат:  1.фәнни :  Р. Миңнуллинның тормыш юлы һәм иҗаты

                   белән танышу. Актив лексика ярдәмендә текстның эчтәлегенә  

                   төшенү;

                    2.коммуникатив: фикерләү, күзәтә һәм нәтиҗә ясый белү сәләтен    

                   үстерү;

                    3.тәрбияви:  шагыйрь иҗатына, шигърияткә карата

                    кызыксыну уяту. Гаилә йолаларына мәхәббәт, хөрмәт хисләре

                    тәрбияләү.

     Җиһазлау: дәреслек, китаплар күргәзмәсе, портрет, мультмедиа.

    Дәрес тибы:  УМ кую һәм чишү 

    Кулланган структуралар:     Си-финк- уандэ,     ТЭЙК ОФ-ТАЧ ДАУН                   

                                             Дәрес барышы

        I Ориентлашу һәм уңай мотивлар этабы формалаштыру.

    1. Сәламләшү. Уңай психологик халәт тудыру. (талгын көй астында)
    • Исәнмесез, хәерле көн укучылар.

    Хәерле көн телик таңнар саен.

    Аяз күкләр телик җиребезгә.

    Кояшлы көн телик һәр кешегә,

    Һәм иминлек телик җиребезгә.

    Хәерле көн телик барчабызга,

    Хәерле көн телик үзебезгә.

    -Барчабызга да хәерле көннәр теләп дәресебезне башлыйбыз.

    1. УМ кую ситуациясе.

    Си-финк- уандэ структурасы. (Что вы видите? Что вы думаете об этом? О чем это заставляет вас задуматься?)

    Экранда Р. Миңнуллинның балалар арасында төшкән фотосы.

    Укытучы: Балалар экранда нәрсә күрәсез?

    (- Балалар күрәбез.

    -Уенчыклар, рәсем күрәбез.

    -Балалар арасында утыручы өлкән кешене күрәбез.)

    Укытучы: — Укучылар, бу рәсем турында нәрсә уйлыйсыз?

    (- Бу балалар бакчасы.

    -Бәлки бу абый ниндидер язучыдыр, чөнки ул китап тотып утыра.

    — Рәсемдә балалар шагыйре Р. Миңнуллин)

    Укытучы: —  Бу рәсем сезне нәрсә турында уйланырга мәҗбүр итә?

    (- Балалар бакчасына йөргән чакларны сагындыра.

    — Нинди матур, күңелле балачак.

    — Балалар шат, чөнки Р. Миңнуллин аларга кунакка килгән.

    — Минем дә шул балалар арсында буласым килә)

     Укытучы: Афәрин, балалар! Инде танып та өлгердегез. Без бүгенге дәресебезне  Р. Миңнуллинның тормыш юлы һәм иҗатын өйрәнүгә багышларбыз. “ Килен төшкәндә” шигыре белән танышачакбыз. Иң элек кыскача гына шагыйрьнең тормыш юлына тукталып китик.

    II. Адымлап башкару этабы

    1. — Әйдәгез, укучылар, Р. Миңнуллинның туган ягына барып кайтыйк әле.

    (Презентация ярдәмендә укытучы Р. Миңнуллинның тормыш юлы һәм иҗаты белән таныштыра)

       Татарстанның халык шагыйре Роберт Мөгаллим улы Миңнуллин 1948 елның 1 августында Башкортстанның Илеш районындагы Нәҗәде авылында туа. Бер елдан соң аларның гаиләсе Кыпчак авылына күчеп килә. Әтисе Мөгаллим анда берничә ел эшләгәннән соң үзенең туган авылы Шәммәткә кайтып төпләнә. Булачак шагыйрьнең балачагы, үсмер еллары Сөн буена урнашкан, Татарстанның Актаныш районына терәлеп кенә торган шул гүзәл авылда уза. 
        Казан дәүләт университетының татар теле һәм әдәбияты бүлегендә укып йөргән чагында ук инде Роберт Миңнуллин талантлы яшь шагыйрь булып таныла. Ул балалар әдәбиятына, балалар язучыларына багышланган мәкаләләр яза, мәктәпләрдә очрашулар уздыра, ун ел дәвамында Татарстан телевидениесендә «Шигъри тәлгәшләр» исемле тапшырулар циклы оештыра. Университетны тәмамлаганнан соң Роберт Миңнуллин «Яшь ленинчы» газетасында эшли башлый, балалар дөньясы белән якыннан таныша.

    (Роберт Миңнуллинның   китаплары белән таныштыру, әсәрләре турында  кыскача белешмә бирү) .

             Р. Миңнуллин — журналист, дәүләт эшлеклесе дә. Озак еллар “Казан утлары” журналында — бүлек редакторы, җаваплы секретарь, Татарстан телевидениесендә — баш редактор, “Сабантуй” газетасында корреспондент, баш редактор булып эшли. 1995-1999 елларда — Татарстан Республикасы Дәүләт Советының Мәдәни һәм милли мәсьәләләр комиссиясе рәисе, 2004 елларда Татарстан Республикасы Дәүләт Советы Рәисе урынбасары вазыйфаларын башкара.  

    1988-94 елларда — Татарстан Балалар фонды рәисе, 1990 елдан — Татарстан халык депутаты, 1990-95 елларда Татарстан Югары Советы Президиумы әгьзасы, 1979 елдан — Татарстан Язучылары союзы идарәсе, 1995 елдан — “Сабантуй” газетасының шеф редакторы булып эшли.

            — Ә хәзер дәреслектәге библиографик язма белән танышыйк.

    ( Укытучы укый башлый, укучылар дәвам итә)

        — Р. Миңнуллинның тормыш юлы турында нәрсәләр исегездә калды икән, тикшереп карыйк әле.

    ТЭЙК ОФ-ТАЧ ДАУН (встать-сесть) – “бас”-“утыр”  структурасы. Дөрес дип тапкан җавапка басыгыз.

    1. Р. Миңнуллин 1948 нчы елның 1 августында Башкортстанның Илеш районы Нәҗәде авылында туа.
    2. Казан дәүләт университетының татар теле һәм әдәбияты бүлегендә укый.
    3. Университетны тәмамлагач мәктәптә укытучы булып эшли башлый.
    4. Аның шигырьләренә язылган бер-ике генә җыр бар.

    2.  -Ә хәзер әйдәгез, йолалар турында искә төшереп китик . Йола фольклоры ничәгә бүлеп өйрәнелә? (Ырымнар, календарь йолалар, өмәләр, аулак өйләр, гаилә йолалары)

    1. Туй йоласы нинди йолага керә? (Гаилә йоласына)
    2. Туй йоласы турында нәрсәләр беләсез?

    Укытучы: — Бүген без сезнең белән Р. Миңнуллинның “Килен төшкәндә” шигыре белән танышырбыз.  Иң элек шигырьдә очраячак яңа сүзләр белән танышыйк. (Экранда сүзләр чыга. Укучылар сүзләрне өйрәнәләр)

    Күбек- пена

    Юрга- иноходец

    Салулаган- раскатываться

    Борынгы- древний

    Кәләш- невеста

    Җилкендерү- манить

    — Ә хәзер шигырьне тыңлыйк.

    Укытучы шигырьне яттан сөйли.

    Укучылар шигырьне эчтән укыйлар. Берничә укучы кычкырып укый.Укытучы укучыларның аңлаганлыкларын тикшерү максатыннан сораулар бирә.

    • Шигырьдә сүз кайсы йола турында бара?
    • Килен төшкәндә нинди вакыйгалар була?(экранда терәк сүзләр чыга)
    • Юргалар………….
    • Бала-чагалар…………..
    • Халык чыга………..
    • Әниләр, әбиләр…………..
    • Өйнең капкасын ………
    • Киленне каршылаганда әниләр һәм әбиләр ни өчен авыр сулыйлар?
    • Ахыргы куплетта нинди теләкләр әйтелә?
    • Ә сез туйда әйтелә торган нинди теләкләр беләсез?

    Иҗади эш башкарыла. Укучылар теләкләр уйлап язалар. Теләгән бала үзе язган теләкләрне укый.

    3. – Шигырьдә сүрәтләнгән туй белән хәзерге туй арасында аермалы яки охшаш яклар бармы? (Укучылар таблица тутыралар)

                      Шигырьдә

                               Хәзер

    1. Килен атларга утырып төшә.

    1. Хәзер лимузин, яхшы миашина.

                                                               Уртак яклары

      Мамык мендәрләр, халык чыга каршы алырга, зур капканы ачып кую.

     III. Рефлексия,бәяләү.

    1. Укытучы: Р. Миңнуллинның бик күп җырларына көй язылган. “Килен төшкәндә” шигыренә дә композитор Рөстәм яхин бик матур көй иҗат иткән. Әлеге җыр бүгенге көндә дә бик популяр. Әйдәгез, җырны тыңлап карыйк.

      Р. Яхин көе, Р. Миңнуллин сүзләре “Килен төшкәндә” җырын тыңлау. (Илназ Бах башкаруында)

    — Җыр сезгә ошадымы?

    — Ничек уйлыйсыз, ни өчен җыр шулай популяр икән?

    2. – Без бүген кайсы шагырь белән таныштык?

    • Р. Миңнуллинның “Килен төшкәндә” шигыре нәрсә турында?
    • Туй йоласы турында нәрсәләр исегездә калды?
    1. Өй эше бирү.  80 биттәге сорауларга җавап, шигырьне яттан өйрәнергә.

    Укытучы: Туйлар кеше тормышында иң истә кала торган бәйрәм. Туй йоласы һәр халыкта бар. Әби-бабаларыбыздан сакланып калган бу матур йоланы  саклыйк, онытылган өлешләрен кире торгызыйк.

    Источник

    Сценарии на татарском языке. 

    Алып баручы:
    Кадерле укытучылар, укучылар, килгән кунаклар!
    Бүген безнең мәктәптә зур бәйрәм -район укытучылары, мәктәп коллективы, укучылар, әти-әниләр арасында зур хөрмәткә ия булган _______ юбилей тантанасы.
    Җилдәй җитез узып киткән гомер,
    Күпме юллар сизми узылган.
    Якты хатирәләр юл буена
    Гүя маяклар күк сузылган.

    Чәчләрдәге көмеш картлык түгел,
    Шаулап узган тормыш билгесе,
    Тырыш хезмәт, күпме түгелгән тир,
    Ирешелгәннәрнең көзгесе.

    Яшьлек калган, истәлекләр калган,
    Яза-яза тулган көндәлек.
    Кайсы елның кайсы көне генә,
    Түгел микән сагынып сөйләрлек.
    (Юбилярның кыскача биографиясе сөйләнә.)
    Алып баручы:______ !
    Бу тормышның озын юлларыннан
    Атладың да , һаман атладың;
    Кеше дигән, укытучы дигән
    Исемеңне горур сакладың.

    Юбилейлар өчен сценарий

    Хезмәткәрләр күңелендә сиңа,
    Бары хөрмәт, рәхмәт хисләре;
    Гомереңнең зая узмаганын
    Әйтеп тора матур эшләрең.
    (Юбилярның уңышлары әйтелә)
    Алып баручы:
    Укытучы метеор шикелле ул,
    Уттай янып үтә гомерен.
    Адым саен ул кабыза бара
    Нәни дусларының күңелен.

    Картаер бер, ләкин ул кабызган
    Янар тауларны сез күрерсез.
    Аның гомере шул тауларда булыр
    Укытучы эше – үлемсез.
    (Котлау өчен сүз мәктәп директорына бирелә.)
    Алып баручы:
    Бу дөньяда иң кыйммәтле нәрсә – кеше гомере. Әле яңа гына мин яшим дип дөньяга аваз саласың, кай арада инде аккан судай гомер үзенең олылыгын дистәләгән еллар белән билгели. Кечкенә чакта һәр туган көнне шатлык-сөенечләр белән көтеп аласың, тизрәк үсәсе, зур буласы килә. Ә еллар узган саен адәм баласы үзенең туган көннәрен сабыррак каршы ала башлый. Артка борылып караган саен узган гомер юллары, истәлекләре күз алдына килә. Узган еллар, үтелгән юллар заяга узмаганлыгы, гомер көзләренә кергәндә җимешләр инде өлгергәнме – менә шуларны әкрен генә барлый башлыйсың. Хатын – кыз бу чорда алдын – артын уйлап акыл белән эш итә, җиде кат үлчәп бер кат кисә. Сезнең менә шундый матур чорыгыз! Һәрвакыт шулай киң күңелле, ярдәмчел, иҗади эшләүче укытучы булып калыгыз.
    50 яшьне узам димә,
    Син яшьлектән әле китмәгән.
    Үтеп барган еллар йөзләреңә
    Тирән буразналар сызмаган.

    Буй-сының да артык үзгәрмәгән,
    Күзләреңдә шул ук очкыннар.
    Табигатең синең һаман да яшь,
    Әйтерсең лә синдә тылсым бар.

    Җиңел тормыш белән яшәмәдең,
    Хәсрәтең дә булды, сагыш та.
    Тезләндере кебек тоелса да,
    Җиңә белдең син бу алышта.

    Сабыр гына атлап кердең,
    5 ун булган алтын көзеңә.
    Саулык, бәхет янәшәңдә булып,
    Җитсәң иде олуг йөзеңә.
    (Котлау өчен сүз ата-аналар комитеты председателенә бирелә).
    Алып баручы
    __________!Ачуланма инде,
    Узган елларыңны барлыйбыз.
    Бераз көнләшеп тә, сокланып та
    Яратып та Сезгә карыйбыз.

    Көнләшәбез, чөнки мондый хөрмәт,
    Бик күпләргә әле эләкми;
    Хезмәтегез халык күз алдында
    Артык сүзләр монда кирәкми.

    Ничә буын Сезнең образны
    Маяк итеп алган юлына
    Ничә буын рәхмәт әйткән зурлап,
    Аттестатын тотып кулына.

    Тактадагы саннар, цифрлар
    Ничә язып, ничә сөртелгән;
    35 елның һәр көне
    Хезмәт белән сизми узылган.

    (Котлау өчен сүз профком рәисенә бирелә)

    Алып баручы.
    «Укытучы килгән” диеп йөгерде,
    Урамдагы наян балалар.
    Япь-яшь апа идең, еллар, еллар…
    Маңгайларга сырлар салалар.

    Хәтерлисең: класс, укучылар
    Алар өчен янып йөрүләр…
    Төннәр буе дәфтәр тикшерүләр,
    Кеше булсыннар дип йөрүләр.
    (Котлау өчен сүз юбилярның чордашы-хезмәттәшенә бирелә)
    Алып баручы.
    Сабыр да Сез, гади, кешелекле,
    Кылган эшең – бары изгелек.
    Шатлыкларда үтсен синең көннәр
    Бәхетләрең булсын гомерлек.

    Юлларыңда киртә очраса да,
    Тирән упкыннарга юлыкма.
    Һәрчак сиңа ярдәмгә килерлек
    Хезмәттәшләрең барын онытма.
    (Котлау өчен сүз юбилярның хезмәттәшенә бирелә)

    Алып баручы.
    Ярты гасыр күп тә сыман, юк та сыман. Синең гомердә тормышыңның әллә нинди вакытлары булды. Сынмадың, сыгылмадың, югалмадың. Менә дигән ана булдың.
    Кешене бәхет тудырмый, бәхетне кеше үзе ясый. Син үз бәхетеңне үзең тудырып, иреңә, балаларыңа, туганнарыңа өлеш чыгардың. Киләчәктә дә ул хәзинәңнең чишмәсе саекмасын, балаларың берсе-берсе 10 егеткә торсын, күзле-башлы булып, үзеңнеке кебек тату тормыш корсын. Өең шулай элеккечә нурга чумсын.
    (Котлау өчен сүз юбилярның якын туганнарына бирелә).

    Алып баручы
    Аккан сулар кебек еллар үтә,
    Һич туктатып булмый вакытны.
    Һәр ел саен туган көннәр уза
    Якынайтып безгә картлыкны.

    Соления рецепты. Консервирование рецепт. Мясо рецепты.Бесплатные рецепты для мультиварки. Стихи на все праздники. Скачать книги авто. Паспорт станка Сонник снов Суп рецепт Татарские поздравления. Китайские поздравления Английские поздравления Немецкий язык сценарии Сценарий детский на английском Сценарий на татарском Сценарий день рождения взрослого  

    Сценарий Юбилея на татарском языке.

    Сезнең куллар таш пулатлар салмый,
    Манаралар өйми күкләргә;
    Ләкин тыйнак, ихлас хезмәтегез,
    Маяк булды юлда күпләргә.
    (Котлау өчен сүз мәктәпнең элеккеге укучыларына бирелә)
    Алып баручы.
    ______яшь ул гомер чиге түгел,
    Әле алда – таңнар, офыклар;
    Алда көтә әле зур планнар
    Үстерәсе нәни оныклар.

    Таң нурлары булып йортыгызга
    Ак бәхетләр генә сибелсен.
    Түп-түгәрәк булсын тормышыгыз,
    Юлларыгыз гөлгә күмелсен.

    Нурлы еллар гына киләчәккә,
    Сезне мәңге озата барсыннар.
    Сезнең өчен нәни шатлыклар да
    Бәхет булып яфрак ярсыннар.
    (Котлау өчен сүз укучыларга бирелә)
    ________ !
    Менә килеп каршыгызга бастык,
    Иңнәребез шактый ныгыды,
    Мәктәптәге һәрбер көнебез
    Сезнең белән бергә узылды.

    Үстерербез кырда игеннәр,
    Матур җырлар иҗат итәрбез.
    Тормыш юлларына үзебезгә
    Яңа эзләр салып китәрбез.

    Еллар ерагайтыр, һәрберебез
    Күңеленнән Сезгә эндәшер.
    Шатлыкта да, авыр чакларда да
    Һаман Сезнең белән киңәшер.

    Юбилейлар өчен сценарий

    Безнең өчен Сезнең маңгайларда,
    Яңа сырлар бәлки арткандыр.
    Кайбер уйланмаган эшләребез
    Йөзегезгә кызыл яккандыр.

    Омтылдыгыз бар күңелегез белән
    Дөреслеккә, һәрчак хаклыкка;
    Өйрәттегез безне – балаларны
    Намуслылык, аклык, сафлыкка.

    Барсы өчен Сезгә чын күңелдән,
    Чын йөрәктән рәхмәт диябез.
    Без әле дә Сезне якын итеп,
    Үзебезнең апа диябез.

    Бүгенгедәй матур, көләч булып,
    Нык-нык басып бирдә яшәгез.
    Озак еллар сау-сәламәт булып
    Яшен булып күкрәп яшьнәгез.
    Алып баручы.
    Хөрмәтле_________________!
    Сезнең өчен бүгенге көн гаять шатлыклы да һәм бераз гына, бәлки, сагышлы да.
    _______________яшь әле ул әчкелтем-төчкелтем, тозлы-борычлы тормыш тәҗрибәләренең җитлеккән бер чоры гына.
    ___________ яшь әле ул нибары _______кыш, _________көз, _________ җәй, һәм ______ яз гына. Йөзләреңдә нур уйнап торганда Сезнең өчен ул гомерегезнең бер җәе генә. Әле аның көзе дә, кышы да, кабат әбиләр чуагы да булыр. Шушы изге минутларда яшәү дәфтәрегезгә озын, тыныч гомер язылсын, бүгенге ихлас теләкләр барсы да кабул булсыннар.
    Җыр «Сез иң гүзәл кеше икәнсез”.
    (Котлау өчен сүз юбилярның хезмәттәшләренә бирелә.)
    Котлау.
    Кабул ит син безнең ихлас теләкләрне,
    Сәламәт бул, рухың һәрчак көчле булсын,
    Шатландырып, җилкендереп йөрәкләрне
    Күңелеңдә бәхет хисе ташып торсын!

    Килер еллар озын гомер бүләк итсен,
    Безнең өчен бик якын һәм кадерле син!
    Һәр яңа көн сине кабат сөендерсен,
    Уңышларның яңаларын алып килсен!

    Юбилярны котлап җыр башкарыла.
    Алып баручы:
    Чын күңелдән Сезне тәбриклибез,
    Котлы булсын туган көнегез.
    Куанычтан –куанычка атлап,
    Шатлык чәчеп, бәхет игегез!

    Һәрвакытта көләч, шат, ягымлы
    Сау-сәламәт, таза булыгыз.
    Бәхетләрдән-бәхетләргә генә
    Алып барсын йөргән юлыгыз.

    Укучылар котлавы.
    Пушкин, Есениннар җырлаган
    Хисләр белән Сез дә янасыз;
    Бөек рус теленә мәхәббәтне
    Күңелләргә безнең саласыз.

    Тел байлыгы- күңел байлыгы дип
    Өйрәтәсез кереп йөрәккә
    Шул тел кайчак эшне бозып куйса,
    «2” легез үтә үзәккә.

    Андый чакта үпкә сакламыйбыз
    Сез бит безгә әни шикелле;
    Шуңа әйткән һәрбер сүзегез
    Чын күңелдән, ихлас, үтемле.

    Рәхмәт Сезгә барысы, барысы өчен
    Яшәү көче, дәрте сүнмәсен.
    Сәламәтлек Сезне ташламасын
    Авырлыклар бер дә килмәсен.
    (Җыр башкарыла)

    Укучылар котлавы.
    Юл күрсәтте________ апа
    География иленә.
    Муеннан гашыйк һәр бала,
    Аның бай белеменә.

    Артист та ул, якын дус та,
    Әни кебек сизгер дә.
    Тыйнак та, бик ягымлы да,
    Булдыклы да, өлгер дә.

    Сүзен озак сөйләп тормас.
    Әйтер үтәрлек итеп.
    Тапкырлыгына, белеменә
    Исең китәрлек итеп.

    Булды авыр көннәр,
    Ярдәм итте безгә
    Йөрәгегездән чыккан җылы сүзегез.
    Сагынсак та әгәр.
    Кире кайтмас еллар…
    Рәхмәт әйтеп башны иябез.
    (Котлап җыр башкарыла.)
    Алып баручы:
    50 яшең килеп ишек каккач,
    Мендем димә яшьнең түренә,
    Күңелеңдә калсын яз чуагы,
    Гомер үтә диеп сүрелмә.

    Котлы булсын синең туган көнең,
    Шатлык белән үтсен һәр көнең,
    Корычныкы булсын тазалыгың,
    Кояшныкы булсын гомерең.

    Соления рецепты. Консервирование рецепт. Мясо рецепты.Бесплатные рецепты для мультиварки. Стихи на все праздники. Скачать книги авто. Паспорт станка Сонник снов Суп рецепт Татарские поздравления. Китайские поздравления Английские поздравления Немецкий язык сценарии Сценарий детский на английском  Сценарий день рождения взрослого  

    Сценарий к празднику Науруз

    Нэуруз (Весенний праздник)
    Нэуруз (Язны каршылау бэйрэме) // Шакиржанова Э.Б. Мэктэптэ халкыбызнын йола- бэйрэмнэре: Методик кулланма. -Казан: РИЦ «Школа», 2004. -Б.15-24 — (Науруз. Праздник встречи Весны).

    Жиhазлау. Матур итеп бизэлгэн сэхнэ. Турдэ, каеннар арасында, яз кызы — Нэурузбикэ рэсеме. Сулъяктарак айлы Соембикэ манарасы силуэты. Ян пэрдэлэрнен бер ягында — Кояш, икенче дигэн сузлэр язылган. Идэндэ — зур вазада каеннар, «кара каргалар», кабартылган шарлар.

    Музыка янгырый, экренэя. Сэхнэгэ алып баручы чыга.

    Алып баручы. Хормэтле ата-аналар, кадерле кунаклар, балалар! Без буген бирегэ язны — Нэурузбикэне каршы алу бэйрэменэ жыелдык. Бэйрэмдэ халкыбызнын дэртле жырларын, борынгы такмакларын ишетерсез, жырлы-биюле уеннарын курерсез, узегез дэ дэртлэнеп биерсез.
    Бэйрэм тамашасына рэхим итегез!

    Музыка.

    Алып баручы. Э хэзер суз бэйрэмебезнен мохтэрэм кунагы Идрис хэзрэт Галэветдингэ бирелэ. (Ул 3-5 минутлык вэгазь сойли, килгэн кунакларны бэйрэм белэн котлый.)
    Магнитофон язмасында азан тавышы янгырый.

    Алып баручы. Нэуруз бэйрэменен эчтэлеге белэн сезне укытучы … таныштырыр.

    Укытучы. Нэуруз… Бу исем безгэ ят та, таныш та. Нэуруз — борынгы эби-бабаларыбыз уткэргэн язны каршылау бэйрэме ул.
    Мэгьлум булганча, XVIII гасырга хэтле татар халкы Яна елны март аенын 21 ендэ — кон белэн тон тигезлэшкэн вакытта каршы алган. Бу кон Иран календаре нигезендэ «Нэуруз» дип аталган. Иранда hэм ана курше иллэрдэ яна елны хэзер дэ март аенда каршы алу гадэте яшэп килэ.
    «Нэуруз» сузе фарсы-тажик телендэ «Яна кон» дигэн мэгънэне анлата. Борынгы бэйрэмне атна буе дэвам иткэннэр, hэр коннен уз гадэте, уз тэртибе, язылмаган кануннары булган: 7 кон буена гайбэт сойлэмэгэннэр, каргыш телэмэгэннэр, туган-тумачага, курше-кулэнгэ миhербанлык кылганнар, ата-баба
    каберенэ барганнар, сугышлар тукталып торган. Бу конне яшьлэр шэкертлэр, балалар, ойдэн ойгэ кереп, бэет, шигырь эйткэннэр, йорт хужасына исэнлек-саулык, иминлек-байлык, бэхет, унышлар телэп йоргэннэр.
    Бу шэкертлэрнен кунел ачу чарасы гына булып калмаган. Шулай йореп, алар авылдашларынын кунелен кутэргэннэр, асылда салкын кышлар бетеп килугэ бергэлэшеп шатланганнар, язны каршылаганнар.
    Хормэтле эти-энилэр, укучылар! Сезне халкыбызнын ин изге йолаларыннан берсе — Язгы яна ел — Нэуруз бэйрэме белэн котлыйбыз. Саулык-сэламэтлек, бэхет, унышлар телибез. Барлык ометлэрегез дэ чынга ашсын! Язгы Яна ел котлы булсын! Нэуруз мобарэкбад!

    Науруз сценарий.

    Музыка.

    Алып баручы. Борын уткэн заманнан,
    Болгар белэн Казаннан,
    Жаек белэн Иделдэн
    Бу бэйрэм безгэ килгэн.
    Нэуруз мобарэкбад!
    «Эссэламегалэйкем » жыры (Р.Ахиярова музыкасы, Р. Корбанов шигыре).

    1 нче укучы. Эйдэ, кояш, сип нурынны,
    Кызганма бер дэ,
    Зур бэйрэм, кунелле бэйрэм
    Нэуруз буген бездэ.
    2 нче укучы. Тизрэк кил безгэ, жылы яз,
    Тизрэк-тизрэк кил!
    Куяннар тунып беткэндер,
    Иссен жылы жил.
    3 нче укучы. Урманда бит жылы ой дэ,
    Жылы мич тэ юк.
    Куяннарнын эбилэре
    Бэйлэми оек.
    4 нче укучы. Тизрэк кил безгэ, жылы яз,
    Тизрэк-тизрэк кил!
    Чыпчыкларга жырлар ойрэт,
    Уйна, сайра, кэл.
    5 нче укучы. Урманда бит пешермилэр
    Тугэрэк калач.
    Песнэклэрнен туннары юк,
    Тамаклары ач.
    6 нчы укучы. Тизрэк кил безгэ, жылы яз,
    Тизрэк-тизрэк кил!
    Балыкларны коткар берук,-
    Боз астында кул.
    7 нче укучы. Чэчэклэр белэн кумелсен
    Без яшэгэн ил.
    Тизрэк кил безгэ, жылы яз,
    Тизрэк-тизрэк кил!

    «Яз житэ» жыры (Ж.Фэйзи музыкасы, Ф.Кэрим шигыре ) башкарыла.

    1 нче укучы. Эй, малайлар, кызлар!
    Эйдэгез, Нэурузбикэ килгэнче, ойдэн ойгэ йореп, нэуруз эйтик, сый-хормэт жыйыйк.
    2 нче укучы. Башланган Яна ел мул hэм тыныч булсын!
    3 нче укучы. Йорт хужаларына, барлык кешелэргэ исэнлек-саулык, иминлек-байлык телик! (Чыгып китэлэр.)

    Музыка.

    Сэхнэгэ бер торкем балалар керэ. Кулларында чилэклэр, анда йомыркалар, булэклэр.
    1 нче укучы. Ач ишеген, керэбез,
    Нэуруз эйтеп килэбез,
    Хэер-дога кылабыз,
    Аш-сый котеп торабыз,
    Нэуруз мобарэкбад!
    2 нче укучы. Аягым жинел булсын,
    Яна ел котлы булсын,
    Ашлыгыгыз мул булсын,
    Башагы биш карыш булсын,
    Нэуруз мобарэкбад!
    Тутэй, Керегез, кер, балакайларым, без сезне куптэн котэбез инде (Солге белэн кумэч бирэ). Нэуруз котлы булсын!
    3нче укучы. Мал-туарыгыз артсын,
    Колыннарыгыз чапсын.
    Игеннэрегез унсын —
    Нэуруз котлы булсын!
    4 нче укучы. Корымасын колегез,
    Боек Болгар илегез,
    Мон — коегез, телегез,
    Нэуруз мобарэкбад!
    5нче укучы. Сыерыгыз сотле булсын,
    Атыгыз кочле булсын.
    Абыстайлар, тутэйлэр,
    Чыгарыгыз кукэйлэр.
    (Булэклэрне тамашачылар арасыннан йореп жыярга момкин.)
    2 нче тутэй. Мэгез-мэгез, балалар!
    Нэуруз котлы булсын.
    (Кукэйлэр тарата.)
    6 нчы укучы. Нэуруз эйттек без сезгэ,
    Хакын бирегез безгэ.
    Яшегез житсен йозгэ,
    Малыгыз артсын козгэ,
    Нэуруз мобарэкбад!

    Чыгып китэлэр. Балалар музыка астында сэянэгэ килеп керэлэр.

    1нче алып баручы. Балалар, курсэтегез эле, купме жыйдыгыз.
    2 нче алып баручы. У-у, куп булган, булдыргансыз.

    1нче алып баручы. Эйдэгез эле, барыбыз да аны шушы табакка салыйк. (Берэм-берэм китереп салалар, уртага куялар.)
    2нче алып баручы. Алъяпкычын чигуле,
    Узен чиккэн тугелме?
    Жырлап-биеп, уйнап-колеп
    Кутэриек кунелне.
    1нче алып баручы. Эйдэгез берэр уен уйныйк.
    2 нче алып баручы. Нинди уен уйныйк икэн?
    Балалар ( бергэ). «Безгэ бер иптэш кирэк» уенын уйныйк.

    Укучылар кара-каршы 2 рэткэ тезелэлэр. Такмак эйтеп, бер- берсенэ якынаялар.

    Беренче рэт. Безгэ кирэк Лилия,
    Безгэ кирэк Лилия.
    Икенче рэт. Биесэгез бирэбез,
    Биесэгез бирэбез.
    Парлы бию башкаралар. Калганнар, кул чабып, такмак эйтэлэр.
    Сип, сип, сип эйдэ,
    Жиргэ каты тип эйдэ.
    Малайнын менэ дигэне,
    Кызнын да ин чибэре.
    Бию беткэч, исеме аталган кыз беренче рэткэ кучэ.
    Икенче рэт. Безгэкирэк Салават,
    Безгэ кирэк Салават.
    Беренче рэт. Жырласагыз бирэбез,. Жырласагыз бирэбез.

    Икенче рэттэгелэр бер жыр башкаралар. Уен шулай дэвам итэ.
    1 нче малай. Ачуланма безлэргэ,
    Эйтик чынын сезлэргэ.
    Без килдек кыз кузлэргэ,
    Котлы булсын яз!
    Кызлар тиз генэ чаршау артына яшеренэлэр hэм чаршау ярыгыннан карыйлар.
    2 нче малай. Чылтырап чишмэ ага,
    Астында комы кала;
    Чаршаудан кызлар бага,
    Котлы булсын яз!
    3 нче малай. Сузем шулдыр сезлэргэ,
    Карап торган кызларга.
    (бармак яный)
    Куз тидермэ безлэргэ,
    Котлы булсын яз!
    4 нче малай. Нинди икэн атасы,
    Чибэр микэн анасы?
    Бигрэк гузэл баласы,
    Котлы булсын яз!
    Бергэ. Без-без безелдек,
    Без бер рэткэ тезелдек,
    Биибез дэ уйныйбыз,
    Бер дэ оялып тормыйбыз.

    Жырлы-биюле уен «Челтэр элдем читэнгэ».

    Малайлар. Челтэр элдем читэнгэ,
    Жилфер-жилфер итэргэ;
    Без килмэдек буш китэргэ,
    Килдек алып китэргэ.

    Кызлар, чаршау артыннан чыгып, каршы якка тезелэлэр hэм уенга катнашалар.

    Кызлар. Алын алырсыз микэн,
    Голен алырсыз микэн?
    Урталарга чыгып сайлап,
    Кемне алырсыз микэн?
    Малайлар. Алларын да алырбыз,
    Голлэрен дэ алырбыз,
    Кунелебезгэ кем ошаса,
    Шуны сайлап алырбыз.
    Бергэ. Кунелебезгэ кем ошаса,
    Шуны сайлап алырбыз.
    Алып баручы. Балалар,
    Нэуруз килсэ генэ яз була бит.
    Эйдэгез, яз гузэле
    Нэурузбикэне чакырабыз.
    Балалар. Кил, Нэуруз, кил тизрэк!
    Кыз. Нэуруз килэ яшэреп,
    Яшэреп тэ теш ярып.
    Дуслар, безне кетэмсез,
    Табак-савыт бирэмсез?
    Малай. Нэурузгэ табак кирэк,
    Табакка кабак кирэк.
    Май, кукэй, калак кирэк,
    Майланган коймак кирэк.

    Шау-гор килеп, Нэуруз, чэчэклэр керэ. Нэуруз яшел киемнэн.

    Нэурузбикэ. Эссэламегалэйкем, кадерле дусларым!
    Агымсулар кичтек без,
    Сезгэ килеп життек без,
    Нэуруз эйтеп уттек без,
    Нэуруз мобарэк булсын!
    Бергэ. Хуш килэсен! Турдэн уз, Нэуруз!
    Нэурузбикэ. Гайбэт бетсен телегездэ,
    Орыш бетсен илегездэ,
    Ачу китсен йозегездэн —
    Шулай икэн, килэм сезгэ!
    Бергэ. Амин!
    Нэурузбикэ. Бурычларны кичерегез,
    Дошманнарга кул сузыгыз,
    Шунын белэн мэрхэмэткэ,
    Йорэгемэ юл сызыгыз!
    Шулай икэн, килэм сезгэ!
    Бергэ. Нэуруз килде, яз килде!
    Нэуруз, мобарэкбад!

    Нэурузбикэгэ солге белэн ипи-тоз тапшырыла.

    Нэурузбикэ. Мине сагынып котеп алганыгыз очен рэхмэт сезгэ! Кар бортеклэрен ияртеп, Кыш бабай килеп керэ.
    Кыш бабай. Бу нинди тавыш монда, кем эле минем билэмэлэремэ баш булмакчы?
    Алып баручы. Кыш бабай, юкка ачуланасын. Синен коннэрен утеп бара бит инде. Билэмэлэренне язга — Нэурузбикэгэ тапшырырга вакыт житте. Кара эле тэрэзэгэ, горлэп-шаулап яз килэ.
    Кыш бабай. Туктагыз эле, туктагыз, узе белэн сойлэшэм. (Нэурузбикэ каршысына басып.)
    Мина эйтми килгэнсен,
    Кышны жинэм, дигэнсен,
    Ха-ха-ха, ха!
    Бер орермен — жил исэр,
    Шыткан чэчэкне кисэр.
    Ике орсэм — кар ятар,
    Елга, кулгэ боз катар.
    Кит, Нэуруз, кит!
    Нэурузбикэ. Шып, дисэм — жилен тынар,
    Елмайсам — карын елар.
    Узен кит, Кыш!
    Кыш бабай. Кар, яу, яу —
    Нэуруздэн яса зур тау!

    С.Сэйдэшевнен «Укучылар вальсы»на (М.Хосэен шигыре) кар бортеклэре биюе.

    Нэурузбикэ. Кояш, чык, чык!
    Тэти кашык базарда,
    Ботка пешэр казанда,
    Батыр карны елак ит,
    Жылын белэн кунак ит!

    Елмаеп, Кояш килеп керэ. Кыш бабай, куркып, артка чигенэ.

    Кыш бабай. Коела бара тешлэрем,
    Ямьсез керэ тошлэрем,
    Кара куна жиремэ —
    Уна бара тослэрем.
    Ай, еладым, еладым —
    Эле яшэп туймадым.
    — Юк, юк, мин китмим. Тартышмыйча гына язга — Нэурузбикэгэ билэмэлэремне биру юк.
    Нэурузбика. Синен ботен шартларына да кунэм мин.
    Кыш бабай. 1 нче шартым:
    Менэ кашык, менэ кукэй,
    Тот кулына, чибэркэй.
    Син дэ йогер, мин дэ калмам.
    Кем узар бу ярышта?

    (Нэурузбикэ беренче булып килэ.)

    Кыш бабай. Эйдэ, хэзер биюдэ ярышабыз.

    Биилэр. Кыш бабай егыла. Балалар торгызмакчы булалар.

    Кыш бабай. Узем генэ жинэ алмам, ахры, Нэурузбикэне.
    Чык, Дию ахирэт, ярдэмгэ,
    Нэуруз белэн корэшкэ
    Дию сэхнэга кутэрелэ.
    Дию. Баш осте! Нэурузбикэ. Эй, халыкнын асыл улы Алпамша!
    Син Дию явыз белэн керэшкэ эзерме?

    Алпамша килеп чыга.

    Алпамша. Эзер, гузэл Нэурузбикэ!
    Дию. Алыштанмы, салыштанмы?
    Алпамша. Алыш атан башына, эйдэ салыштан!

    Дию белэн Алпамша арасында каты корэш башланып китэ. Ниhаять, кин бэдэнле Алпамша четерексез буынлы Диюне жиргэ кугэреп бэрэ.

    Балалар, Ура! Нэуруз жинде, кыш китте, яз килде! Нэуруз мобарэк булсын!
    Кыш бабай. Уф, арыдым, сусадым,
    Харап булдым, жинелдем, Эредем бит, эредем.

    Егыла. Кесэсендэге шешэсеннэн су ага башлый.

    Алып баручы. Балалар, эйдэгез, тизрэк ярдэм итик. Кыш бабайны торгызыйк, монда эреп бетэр бит ул.

    Балалар Кыш бабайны торгызалар.

    Кыш бабай. Бетте, барысы да бетте,
    Актык сэгатем сукты.
    Сау булыгыз, дусларым,
    Хушыгыз, куз нурларым.
    Шатланыгыз, колегез,
    Уйнагыз.
    Сау булыгыз!
    Вальс уйнала. Кыш бабай hэм, ботерела-ботерелэ,
    кар бортеклэре чыгып китэлэр.

    Алып баручы. Салкын кышны яз жинде,
    Моны барчагыз курде.
    Кулны кулга тотынышып
    Бэйрэм итик кон буе.

    Жыр. «Язгы жыр» (Р.Хэсэнов музыкасы, М.Шиhапов шигыре).

    Жылы нурлар жир остенэ боркелэ,
    Йорэклэрне жилкендереп, яз килэ.
    Кушымта:
    Язны мактап жырлыйк, дуслар,
    Безгэ кушылып сайрый кошлар.
    Зэнгэр куктэ елмаешып,
    Яна якты йолдызлар.

    Кояшка таба урелэ саф голлэр,
    Хезмэт жырына кумелэ кунеллэр.
    Кушымта.

    Бэхет балкый hэp кешенен йозендэ,
    Безне сагынып, язлар килде буген дэ.
    Кушымта.

    Нэурузбикэ (балаларга кучтэнэчлэр олэшэ).
    Игеннэрегез мул булсын,
    Тормышыгыз ямьлэнсен,
    Сэламэт булыгыз!
    Балалар. Амин, шулай булсын!
    Нэурузбикэ. Котлап сэлам бирдегез,
    Мине котеп алдыгыз.
    Тук булсын малларыгыз,
    Мул булсын балларыгыз.
    Инде мине тынлагыз —
    Уйнагыз да колегез,
    Биегез дэ жырлагыз.
    2 нче укучы. Кызлар, кызлар, тынлагыз,
    Нэуруз житте, уйнагыз.
    Каз, кукэй, коймак, май
    Эзерлэек без, давай.
    3 нче укучы. Эйдэгез, эйдэгез,
    Коймак пешерик!
    Ботка пешерик!

    «Коймаклар» уен — жыры уйнала.
    Балалар, кулга-кул тотынышып, тугэрэк ясыйлар,
    Нэурузбикэ уртада.

    Буген Нэуруз бэйрэменэ
    Без чакырдык кунаклар;
    Кунакларнын килуенэ
    Без пешердек коймаклар.
    Коймакларга карасан,
    Менэ шулай купергэн,
    Менэ шулай жэелгэн,
    Менэ шулай кысылган.
    Коймагынны майлап ал,
    Телэгэненне сайлап ал

    4 нче укучы. Нэуруз, Нэуруз,
    Нэуруз, хужалар,
    Котлы, мобарэк булсын!
    Тормыш тугэрэк булсын!
    Уен-жыр горлэп торсын!

    Уен-жыр, бию, такмаклар давам итэ. Ана ата-аналар, килгэн кунаклар да кушыла.

    2 нче алып баручы.
    Зэнгэр куктэ концерт бирэ
    Тургайлар — жырчы кошлар.
    Тургайлар жырына кушылып,
    Ямьле яз килуе белэн
    Котлыйбыз сезне, дуслар!
    1нче алып баручы. Хормэтле дуслар! Бэйрэм тамашасы ахырына
    якынлашты. Эллэ нинди авыр елларда да уз йозен югалтмыйча, энэ шу
    лай шат кунелле, сау рухлы булып калган ул безнен халык. Монын
    очен мен рэхмэт ана. Мэнге шулай зирэк акыллы булсын, имин яшэсен!
    2 нче алып баручы.
    Бугенгенен гузэл мизгеллэре
    Кунеллэрдэ калсын уелып.
    Тагын шулай, дуслар, бергэлэшеп,
    Очрашырга язсын жыелып.
    Бергэ. Хушлашмыйк без, дуслар,
    Бары саубуллашыйк.

    «Яз шатлыгы» жыры (Ж.Фэйзи музыкасы, Г.Насрый сузлэре).

    Соления рецепты. Консервирование рецепт. Мясо рецепты.Бесплатные рецепты для мультиварки. Стихи на все праздники. Скачать книги авто. Паспорт станка Сонник снов Суп рецепт Татарские поздравления. Китайские поздравления Английские поздравления Немецкий язык сценарии Сценарий детский на английском  Сценарий день рождения взрослого  

    Татарские сценарии на новый год

    ХУШ КИЛЭСЕН, ЯНА ЕЛ! ( «Новый год»)
    Рафис Корбан
    Яна ел бэйрэмен уткэру эчен сценарий

    Катнашалар:
    Егет
    Куян
    Кыз
    Кыш бабай
    Кар кызы
    Шурале
    Убырлы
    Балалар

    Егет. Исэнмесез, балалар!
    Кыз.
    Яна ел белэн сезне!
    Яна ел котлы булсын!
    Егет. Бэхетлэр елы булсын!
    Кыз. Шатлыклар елы булсын!
    Егет. Кырларда иген унсын,
    Амбарлар тулып торсын!
    Кыз. Табыннары мул булсын,
    Бэрэкэтле ел булсын!
    Егет. Ап-ак мамык карлар ява
    Акка тереп доньяны.
    Буген безне уз янына
    Яшел чыршы жыйнады.
    Кыз. Бар табигатъ ап-ак кардан
    Калын юрган ябына.
    Э без килдек бергэлэшеп
    Яшел чыршы янына.
    Егет. Без жыйналдык буген монда
    Яна ел бэйрэменэ.
    Яшел чыршы тирэсендэ
    Жыр жырлап эйлэнергэ.
    Кыз. Туктале, (исеме), безнен бэйрэмебез тугэрэк булсын эчен кемнэрдер житми бит. Эйеме, балалар?
    Егет. Эйе шул. Э кем житми? Ягез эле, бергэлэп искэ тэшерик.
    Бергэ. Кыш бабай hэм Кар кызы!
    Кыз. Кайда йерилэр икэн сон алар? Узлэрен кургэн-белгэн кеше юкмы? (Балалардан сорашалар, алар жавап бирэ.)
    Егет. Бая Кыш бабай белэн телефоннан сойлэштем. Юлга чыктык, хэзер килеп житэбез, кетегез, диде.
    Кыз. Шулаймыни?! Алайса, берни эшлэр hэл дэ юк, котэргэ туры килэ. Э алар килгэнче, эйдэгез, чыршы тирэли жыр жырлап эйлэник.
    Егет. Ягез эле, кулларны тотышыйк та бергэлэп жырлыйк.
    Шагыйрь Hyp Баян шигыренэ Жэудэт Фэйзи ижат иткэн «Яшел чыршы» дигэн жырны башкарабыз.
    «Яшел чыршы» жыры башкарыла.
    Жыр бетугэ, уртага йегереп куян керэ. Кулында хат.
    Куян. Уф! Кечкэ килеп життем.
    Кыз. Ни булды, куянкай? Нидэн болай элсерэден?
    Егет. Артыннан телке куды мэллэ?
    Куян (чак тын алып). Ку-ку-кумады. Бик нык йегердем.
    Кыз. Нигэ йегерден? Кемнэн качтын?
    Куян. Тизрэк килеп житим дип ашыктым. Мине Кыш бабай белэн Кар кызы жибэрде. Менэ шушы хатны сезгэ тапшырырга куштылар. (Конвертын егеткэ бирэ.)
    Егет. Яле, яле, нинди хат икэн ул? (Ачып укый.) «Исэнмесез, балалар. Без юлда бэлагэ тарыдык, Убырлы hэм Шурэле тозагына элэктек. Сезгэ куян аша табышмаклар жибэрэбез. Эгэр шуларга дерес жаваплар язып, кире жибэрсэгез, Убырлы hэм Шурэле безне азат итэчэклэр. Кыш бабай hэм Кар кызы».
    Кыз. Менэ кайгы, менэ бэла. Нишлэргэ инде?
    Егет. Ничек инде нишлэргэ?! Табышмакларга жавап язып жибэрегез, дигэннэр бит. Язабызмы, балалар? Табышмакларны чишэбезме?
    Балалар жавап бирэ.
    Кыз. Яле, нинди табышмаклар ул? (Укый.)
    Елга ул тик бер килэ.
    Ул килсэ, жир гор килэ.
    Яшел Чыршы эйлэнэ
    Якты заллар куренэ.
    Егет. Нэрсэ икэн сон бу елга бер генэ тапкыр килэ торган? Яле, балалар, уйлап карыйк эле.
    Балалар. Яна ел!
    Кыз. Дерес! Яна ел. Куянкай, син жавапларны язып бар.
    Кэгазь, калэм бирэлэр, куян яза.
    Егет. Менэ икенче табышмак:
    Килэ бары кыш житкэч,
    Иске ел утеп киткэч.
    Yзe белэн hэрвакыт
    Яна ел алып килэ.
    Булэк тулы капчыгын
    Иненэ салып килэ.
    Кыз. Монысы кем була сон инде?
    Балалар. Кыш бабай!
    Кыз. Дерес. Кыш бабай шул. Монысын да язып куй, куянкай. Эченче табышмакны да укып карыйк инде.
    Кыш бабайнын юлдашы,
    Анын белэн гел бергэ.
    Шуна аны жэй коне
    Мэмкин тугел курергэ.
    Жэй кене ул бетенлэй
    Мэмкин хэтта эрергэ,
    Суга эверелергэ.
    Егет. Монысын да белэбез, эйе бит, балалар. Монысы Кар кызы була. Яле, дуртенче табышмакны укып карыйк.
    Яши дилэр урманда,
    Кемнен дэ юк кургэне.
    Былтыр гына кургэн ди.
    Анын аты — …
    Балалар. Шурале!
    Кыз. Дерес! Шурале!
    Егет. Тагын бер генэ табышмак калды.
    Бер карчык яши
    Кара урманда.
    Ничек курыкмый
    Яши ул анда?
    Анын узеннэн
    Курсэн, куркырлык.
    Куркыныч карчык
    Була — …
    Балалар. Убырлы!
    Кыз. Дерес! Убырлы карчык була монысы! «Йэ, куянкай, язып куйдынмы? Менэ булды, биш табышмакка да жавап таптык. Йэ, куянкай, йегер, тапшыр жавапларны Убырлы белэн Шуралегэ.
    Куян. Йегердем! (Китэ).
    Егет. Э без, балалар, Кыш бабай белэн Кар кызы килеп житкэнче чыршы тирэсендэ тагын жырлап, биеп алыйк. Ягез эле, нинди жыр жырлыйбыз? Яна ел турындамы?
    Берэр Яна ел жыры жырлап чыршы тирэли эйлэнэлэр. Куян да килеп житэ.
    Кыз. У-у! Куян килеп тэ житте! Йэ, куянкай, тапшырдынмы безнен жавапларны?
    Куян. Тапшырдым. Дерес жавап биргэнсез. Убырлы белэн Шурэле Кыш бабай белэн Кар кызын жибэрергэ мэжбур булдылар. Мин тизрэк шул хакта сезгэ житкерергэ дип йегердем. Кыш бабай белэн Кар кызын каршы алырга кирэк.
    Егет. Бик эйбэт. Эйдэгез, балалар. Чакырыйк Кыш бабай белэн Кар кызын.
    Кыз. Ягез эле, бергэлэп, бер, ике, эч. Кыш бабай! Кар кызы!
    Егет. Куренмилэр. Ягез эле, тагын бер тапкыр.
    Бергэлэп. Кыш бабай! Кар кызы!
    Кыш бабай hэм Кар кызы булып киенгэн Шурэле hэм Убырлы керэлэр.
    Кыз. Менэ килделэр! Исэнмесез, Кыш бабай!
    Егет. Исэнмесез, Кар кызы!
    Шурэле. Исэнмесез, пэри балалары!
    Убырлы (анын жинен тарта). Исэнмесез, нэни дусларым. Исегез китмэсен, шулай шаяртырга ярата инде ул безнен Кыш бабай. (Балалар исэнлэшэ.)
    Кыз. Хуш килдегез, Кыш бабай!
    Хуш килдегез, Кар кызы!
    Сезне озак кеттек без,
    Бик сагынып беттек без.
    Шурэле. Сезнен янга килгэндэ
    Тарыдык без бэлагэ. —
    Убырлы hэм Шурале
    Корган явыз хэйлэгэ.
    Убырлы.
    Сезгэ, дуслар, зур рэхмэт!
    Бик тапкырлар икэнсез.
    Бетен табышмакларга
    Дерес жавап биргэнсез.
    Егет. Балалар тырыштылар инде, Кар кызы. Сездэн башка нинди Яна ел бэйрэме булсын ди инде?!

    Сценарий праздника новый год на татарском языке

    Шурале. Нэрсэ, эллэ сез белмисезме?
    Кыз. Нэрсэне?
    Убырлы. Ничек нэрсэне? Быел Яна ел булмый ди бит. Сезгэ шуны эйтергэ ашыкканда Шурале белэн Убырлы элэктерде бит инде безне.
    Егет. Ничек инде булмасын?! Иске елнын коннэре бетеп бара бит. (Яки, «бетте бит», кайсы конне уткэрелугэ карап.)
    Шурале. Бетмэде. Буген менэ ничэсе?
    Балалар (нинди кон булуга карап жавап бирэлэр). Утызы!
    Шурале. Иртэгэ утыз бере! Шулаймы?
    Балалар. Шулай.
    Шурале. Аннары утыз икесе, утыз эче, утыз дурте.
    Кыз. Алай булмый ул, Кыш бабай. Декабрь ае утыз береннэн генэ килэ. Аннары гыйнвар ае башлана. Э беренче гыйнвар — Яна елнын беренче кене! Эйе бит, балалар?!
    Балалар. Эйе!
    Егет (кызга исеме белэн). … карале, болар эллэ Кыш бабай белэн Кар кызы тугел микэн? Кыш бабайнын итэк астында койрыгы куренэ.
    Кыз. Кар кызынын да борыны кэп-кэкре. Нэкъ Убырлыныкы кебек.
    Егет. Кыш бабай, нишлэп синен итэк астында койрык куренэ.
    Убырлы. Эчтэн билен буган билбавы бит ул анын.
    Егет. Кызык.
    Кыз. Э синен борынын нидэн кэкре, Убырлыныкы кебек?
    Шурале. Грузиядэ туган Кар кызы ул. Грузин кызларынын борыннары шундый була.
    Кыз. Алай икэн… Балалар, э сез ни дисез? Чын Кыш бабай белэн Кар кызымы сон болар?
    Балалар. Чын тугел! Шурале белэн Убырлы!
    Егет. Шулай бугай шул. Эйдэгез без аларны тикшереп карыйк.
    Кыз. Ничек итеп?
    Егет. Ничекме? Менэ Чыршыбызнын утларын кабызып курсэтсеннэр.
    Кыз. Эйе шул. Кыш бабай, яле, курсэт hенэренне. Кабыз эле Яшел Чыршыдагы жем-жем утларны.
    Шурале. Утларнымы? (Убырлыга.) Карале, кызым, ничек кабызырга икэн монын утларын?
    Убырлы. Ничек булсын, шырпы сызып! Балалар, кайсыгызда шырпы бар?
    Балалар. Беребездэ дэ юк!
    Кыз. Чыршы утларын кабызыр эчен тылсымлы сузлэр эйтергэ кирэк бит! Эллэ белмисезме, бабакай?
    Шурале. Онытканмын шул. Картлык галэмэте, склероз. Эйтеп жибэр эле?
    Егет. Анлашылды, бернинди дэ Кыш бабай да, Кар кызы да тугел, Шурале белэн Убырлы икэн болар! Балалар, тотыгыз узлэрен, жибэрмэгез.
    Куян. Шурале белэн Убырлы шул алар. Мине куркытып, сезгэ эйтмэскэ куштылар. Кыш бабай белэн Кар кызынын киемнэрен салдырып узлэренэ киделэр. Э аларны Убырлы оендэ биклэп калдырдылар.
    Шурале белэн Убырлыны тотып чишендерэлэр.
    Егет. Ah, эле сез шундый явызлармыни?!
    Шурале. Тимэгез мина. Минем гаебем юк. Энэ ул котыртты.
    Убырлы. Алдашма. Узен гаепле. Син алдап керттен Кыш бабайны минем ойгэ.
    Кыз. Ярар, дуслар, бу ике алдакчы узара сугыша торсыннар, э без Кыш бабай белэн Кар кызын коткарырга Кеше жибэрик.
    Куян. Узем барам. Узем алып килэм мин аларны. Убырлынын ое кайда икэнен мин яхшы белэм.
    Егет. Ярар, бар, йегер, куянкай. Сак бул, телке белэн бурегэ юлыга курмэ.
    Куян. Юлыкмам. (Кыш бабай hэм Кар кызынын киемнэрен алып китэ.)
    Кыз. Э бу ике явызга жэза бирергэ кирэк. Нинди жэза бирик икэн сон?
    Егет. Биетергэ кирэк аларны. Яна ел килми дип кеше алдалап йермэсеннэр. Бу Яна ел бэйрэме хэтерлэрендэ мэнге калырлык булсын — хэлдэн таеп егылганчы биесеннэр!
    Кыз. Эйе шул! Яле, музыка! (Бию кое янгырый.)
    Егет. Эйдэ, биегез! Сез дэ биегез, балалар. Ботенебез дэ биибез. Эйдэгез. (Кумэк бию. Шурале белэн Убырлы бераздан хэлдэн таеп егылалар.)
    Шурале. Уф, уф! Арыдым. Кызганыгыз, бутэн алдашмас идем.
    Убырлы. Аякларымнын хэле калмады. Кызганыгыз мине дэ.
    Егет. Э-э, шулаймыни?! Бутэн алдашмыйсызмы?
    Шурале. Кызганыгыз.
    Убырлы. Кызганыгыз.
    Шурале. Алдашмас идем.
    Убырлы. Берэугэ дэ имэс идем.
    Кыз. Балалар, нишлибез? Кызганабызмы узлэрен?
    Балалар. Кызганабыз.
    Егет. Жибэрикме аларны?
    Балалар. Китсеннэр.
    Кыз. Ишеттегезме? Балалар сезне жибэрик, ди. Барыгыз, Кыш бабай белэн Кар кызы куренгэлэгэнче китеп котылыгыз. Югыйсэ, алар килгэч, сезгэ алардан да элэгуе момкин.
    Шурале. Рэхмэт.
    Убырлы. Рэхмэт.
    Кыз. Исэн булыгыз. Озак яшэгез.
    Егет. Яна ел белэн сезне! Яна ел котлы булсын!
    Шурале. Сезне дэ!
    Убырлы. Яна ел бэхет алып килсен! (Китэлэр.)
    Кыз. Рэхмэт.
    Егет. Йэ, балалар, э хэзер, эйдэгез, чын Кыш бабай белэн Кар кызын каршы алырга эзерлэник.
    Музыка янгырый. Куян, Кыш бабай, Кар кызы куренэ.
    Куян. Килеп життек.
    Егет. Исэнмесез, Кыш бабай!
    Кыз. Исэнмесез, Кар кызы!
    Егет. Исэн-саумы, бабакай?!
    Сезне сагынып коттек без.
    Кыш бабай.
    Сезнен белэн очрашуга
    Кочкэ килеп життек без.
    Кар кызы.
    Кайда эле узлэре —
    Убырлы hэм Шурале?
    Качтылар безне алдап —
    Олгерми калдык анлап.
    Кыз.
    Жэзасын алды алар,
    Келкегэ калды алар.
    Кыш бабай.
    Ярар инде алайса,
    Буген бэйрэм лэбаса!
    Онытыйк борчуларны,
    Бэйрэм итик булмаса!
    Кар кызы.
    Бетен кеше ашкынып,
    Сагынып коткэн бэйрэм бу!
    Кешелэргэ Яна ел
    Алып килгэн бэйрэм бу!
    Котлы булсын Яна ел!
    Бэйрэм булсын мобарэк!
    Тотышыгыз кулга кул,
    Ясап бэйлэм-тугэрэк.
    Жырлап-биеп эйлэник
    Яшел Чыршы тирэли.
    Безнен белэн бэйрэм ит,
    Син дэ, куян, кил эле!
    Егет:
    Тукта, тукта, Кар кызы,
    Оныттык без бер эшне.
    Балкып торырга тиеш
    Безнен Чыршы бу кичне!
    Вакыт житте, Кыш бабай,
    Кабыз Чыршы утларын.
    Жем-жем итеп балкысын
    Нурга тереп Жир шарын!
    Кыш бабай.
    Яшел Чыршы, бизэнеп
    Быел тагын килгэнсен.
    Синсез бэйрэм кунелсез
    Булыр иде, белэмсен?
    Жырлап-биеп тирэндэ
    Эйлэн-бэйлэн уйнарга
    Курэсенме, никадэр
    Нэни дустын жыйналган?!
    Бизэклэрен тагын да
    Матуррак балкысын,
    Сэйлэннэрен нур сипсен,
    Жем-жем утлар кабынсын!
    Чыршыда утлар кабына.
    Чыршы.
    Рэхмэт, Кыш бабай!
    Тылсымын кочле.
    Бер ел кеттем мин
    Сихри бу кичне.
    Яктырак балкып
    Янасым килэ!
    Сезгэ зур бэйрэм
    Ясыйсым килэ!
    Жырла, биегез,
    Уйна, келегез!
    Жырлар конегез,
    Уйнар конегез.
    Туйганчы уйнап
    Кунел ачыгыз.
    Егет:
    Бэхетле булсын
    Бала чагыгыз!
    Рэхмэт, Чыршыкай!
    Рэхмэт, Кыш бабай!
    Жырларга оста
    Барча кыз-малай!
    Куллар тотыштык,
    Дуслар, эйдэле,
    Чыршы тирэли
    Жырлап эйлэник.
    Чыршы тирэли жырлап эйлэнэлэр.
    Егет. Кыш бабай, балаларнын Сез биегэнне дэ курэсе килэ . Бер биеп аласыз мэллэ?
    Кыш бабай. Була ул. Шундый кондэ нишлэп эле бер биеп
    тэ калмаска?! Яле, музыка!
    Бию кое янгырый. Кыш бабай, Кар кызы биилэр.
    Кыз. Булдырдыгыз, молодцы! Афэрин!
    Егет. Балалар, э хэзер, эйдэгез, Кыш бабайга узебез яттан белгэн шигырьлэребезне сойлэп курсэтэбезме? Йэ, кем башлый?
    Балалар берэм-берэм шигырь сойли.
    Кыш бабай. Бик эйбэт! Яле менэ шунын очен булэк бирим узегезгэ. (Капчыгыннан чыгарып булэклэр олэшэ.)
    Егет. Балалар, тунмадыгызмы? Э хэзер, эйдэгез, берэр уен
    уйнап, жылынып алабыз.
    Кар кызы. Дуслар, бугенге бэйрэм очен Кыш бабай белэн без махсус уен эзерлэдек.Эйдэгез, шуны уйныйбыз.
    Кыз. Элбэттэ! Нинди уен ул?
    Кар кызы (уенны анлата. Ватман кэгазеннэн алдан ясалган чыршы хэм йолдыз рэсемнэрен чыгара). Кузне бэйлэгэн килеш менэ шушы йолдызны чыршынын очына ябыштырып куярга кирэк. Туры китергэн балага Кыш бабайдан булэк! Йэ, кайсыгыз булдыра?
    Балалар уйный.
    Кыш бабай. Э хэзер икенче бер уен уйнап карыйк. (Капчыгыннан биш-алты уенчык чыгарып, алдан хэзерлэнгэн
    остэлгэ куя. Бер баланы чакырып чыгара.) Менэ шушы уенчыкларны карап кал. Кузенне бэйлибез дэ уенчыкларнын берсен алып куябыз. Кайсы уенчык юклыгын эйтеп бирсэн, ул синеке. (Берничэ бала белэн уйнап алырга була. Уенчыкларнын урыннарын алыштырып куеп уйнасан да ярый.)
    Кыш бабай. Вакыт дигэнен, хай, сизелми дэ уза! Инде саубуллашыр чак та житкэн икэн.
    Кыз. Китэсез дэмени инде, Кыш бабай?
    Кыш бабай. Вакыт инде, дусларым. Безне башка жирлэрдэ дэ котэлэр.
    Егет. Шулайдыр шул.
    Кыш бабай.
    Сезнен белэн кунелле
    Булды безгэ дэ.
    Бэхетлэр генэ телим
    hэммэгезгэ дэ.
    Сукты китер сэгатьлэр,
    Хушыгыз инде.
    Яна шатлыклар алып
    Яна ел килде.
    Яна елнын таннары
    Гел аяз тусын.
    Ул тарихка бэхет елы
    Булып язылсын!
    Кар кызы.
    Сау булыгыз! Бугенгедэй
    хэрчак булыгыз колэч.
    Курешербез Яна елда
    Тагын да бер ел уткэч.
    Кыш бабай hэм Кар кызы китэлэр.
    Барысы бергэ. Хушыгыз, Кыш бабай! Сау булыгыз, Кар кызы!
    Егет. Э без, балалар, Кыш бабай hэм Кар кызы китте дип, кунелсезлэнмик эле. Бэйрэмебез дэвам итэ.

     Соления рецепты. Консервирование рецепт. Мясо рецепты.Бесплатные рецепты для мультиварки. Стихи на все праздники. Скачать книги авто. Паспорт станка Сонник снов Суп рецепт Татарские поздравления. Китайские поздравления Английские поздравления Немецкий язык сценарии Сценарий детский на английском  Сценарий день рождения взрослого  

    Сценарий 8 марта на татарском

    Фэния Хэсэнова
    «Илгэ-матурлыкны,
    Жиргэ-батырлыкны
    Сез бирэсез, газиз энилэр!»

    Энилэргэ багышланган бэйрэм кичэсен уткэру очен сценарий.

    «Энкэемнен сузлэре» Соембикэ Досаева Эстерхан.

    Елмайса йозеннэн анлыйм
    Энкэемнен телэген.
    Донья кинлегенэ тинлим
    Энкэемнен йорэген,
    Энкэй, сина булэк итэм
    Ботен донья голлэрен.
    Юллар кебек озын булсын,
    Энкэем, гомерлэрен.
    Ай нурыннан да нурлырак
    Энкэемнен йозлэре.
    Монлы койдэй кунелемдэ
    Энкэемнен сузлэре.

    Сэхнэ бэйрэмчэ бизэлгэн, анын ике ягында журнал остэле. Алгы планда кэрзиннэрдэ чэчэклэр.

    «Илгэ-матурлыкны,
    Жиргэ-батырлыкны
    Сез бирэсез, газиз энилэр!»

    Бу сузлэр сэхнэнен, арткы планына язып эленгэн. Пэрдэ ачылганда Римма Ибраhимова башкаруында композитор Р.Абдуллиннын, Т.Миннуллин сузлэренэ язылган жыры янгырый. «Бишек жыры».
    Прожектор, сэхнэ узэгендэ бишек янында сабыен тирбэтеп йоклатучы Ана образын яктырта. Жыр дэвам итэ, ул акрынаеп ераклаша, супер пэрдэ ябыла. Ераклаша барган кой астында алып баручыларнын сузе:

    А-б. Ана назы — жирдэ ул мэнгелек,
    А.б. Мэнгелек жыр — бишек жырыгыз.
    Бергэ: Без узасы юлда маяк булып
    Гомер буе балкып торыгыз.

    (Сэхнэ яктыртыла. Алып баручылар микрофон алдында)
    А.б. Карлар каплый эле кыр юлларын,
    Эмма вакыт язга эйлэнде.
    Бэйрэм белэн сине, Кыз туганым,
    Котлы булсын донья бэйрэме!
    Ямь остэсен бэйрэменэ тагын,
    Бар яктылык конгэ эйлэнеп.
    Тырыш, назлы, гузэл Кыз туганым,
    Котлы булсын язгы бэйрэмен,
    А.б. Бэйрэм жиле кага тэрэзлэргэ,
    Яшьлек кайта жанга, доньяга.
    Умырзая шыта бу мэллэрдэ,
    Кар астында чишмэ уяна.
    Чиксез бэхет телэп, кызыл талда
    Елкылдаша комеш борелэр.
    Бэйрэм белэн, эшчэн апакайлар,
    Алтын куллы сылу сенеллэр!

    (Алып баручылар икесе бергэ:) Бэйрэм белэн!
    (Дэртле бию кое янгырый).
    Сэхнэгэ, залга биючелэр керэ, аларнын кулларында чэчэклэр, сэхнэдэге бер торкем биюче кызларнын кулында чэкчэк.

    Бию коллективларынын бэйрэм белэн Сэламлэве. Бию тэмамлангач, чэчэклэр hэм чэкчэк бэйрэм кунакларына тапшырыла.

    (Кой янгырый)

    А.б. Кояш колмэс,
    Корыч эремэс ялкынсыз.
    Ирне утлы ял.кыннарда яндырып,
    Кол иткэн дэ,
    гол иткэн дэ хатын кыз.
    А. б. Хатын-кызлар табыннарнын. бизэге,
    Жирдэ булган ботен ямьнен узэге.
    Иллэрне да бар иткэн hэм зур иткэн.
    Хатын-кызнын барчасы hэм гузэле.
    А. б. Хатын-кыз-ул нур чэчкэседэй сабый,
    Назлы иркэ, баллардин татлы жаный.
    Ул-ин газиз куз нурыбыз, пакь ана.
    Бар гузэллек аналардан башлана.
    Алып баручы: Безнен бугенге бэйрэм кичэбез кадерле-лэребез сезгэ, хормэтле хатын-кызларга, газиз энилэребезгэ багышлана,

    (Жыр янгырый «Энилэр» Р.Яхин муз.)

    8 марта на татарском сценарий

    Гомер таннарыбыз аткан конне
    Зарыгу белэн котеп алучы.
    Безнен очен тау кадэрле йоклэр,
    Кутэрергэ эзер торучы
    Энилэр…
    Мэрхэмэтле безнен энилэр.
    Жиргэ матурлыкны, илгэ батырлыкны
    Ссз бирэсез, гузэл энилэр.
    Сездэ яши сурелмэслек хислэр,
    Йозегездэ шэфкать нурлары.
    Сезнен жырлар аша кучэ безгэ
    Туган халкыбызнын моннары.
    Кушымта
    Якты йолдыз кебек сез балкыйсыз
    Тормыш юлларыбыз кугендэ.
    Ин кадерле бер кешебез булып
    Сакланырсыз кунел турендэ.
    Кушымта
    Алып баручы: Энием! Энкэем! Газиз Анам! Синнэн дэ якынрак, кадерлерэк кем бар сон доньяда?! Кукрэк сотен имезеп, конен-тонгэ, тонен-конгэ ялгап, куз карасыдай устерэсен бит син балаларынны.

    (лирик кой янгырый)

    А. б. Бар хэстэрем, бар хэсрэтем
    Бала очен.
    Хормэтем да, хезмэтем дэ
    Бала очен.
    Укенулэр, утенулэр
    Бала очен.
    Тынгысыз кон,
    йокысыз тон
    Бала очен.
    А.б. Утка, суга укталуым
    Бала очен.
    Чыгар юлдан тукталуым
    Бала очен.
    Таннан эувэл кайнар аш та
    Бала очен.
    Тэгэрэгэн кайнар яшъ тэ
    Бала очен.
    А.б. Иртэн — кичен йорэк хисем
    Бала очен.
    Барлык эшем, барлык кочем
    Бала очен
    Янам — тузэм ,кеям — кунэм
    Бала очен.
    Горур башны тубэн иям
    Бала очен.
    Тонен якты таннар котэм
    Бала очен.
    Кунелемдэ жырлар йортэм
    Бала очен.
    Бала очен…
    А.б. Безнен бугенге бэйрэм кичэсенэ да, энэ шундый изге телэклэр белэн балаларын устереп, олы тормыш юлына аяк бастырган, гузэл энилэребез кунак булып килгэн!
    (Жирле материалларга нигезлэп, оч hэм аннан да артык бала устергэн олкэн яшьтэге энилэрне хормэтлэу).
    А.б. Ак чэчлэрен жем-жем килэ,
    Энкэй, ул шатлыктандыр.
    Гомереннен бакчасында
    Былбыллар озмэсен жыр.
    Кадерлелэребез! Бу жырыбыз сезгэ багышлана.

    «Исэн-сау бул, эни!» Р.Миннуллин суз., И.Закиров кое.
    (музыка)
    А.б. Татар хатыннары. Безнен жан сойгэннэр, аналар…
    Татар хатыннары тузем булганнар — мен газап чигеп,
    Жан атып, бала тудырганда ынгырашмаганнар, чонки
    батырларны тудырганнар.
    Татар хатыннары тугры булганнар —
    ерак сэфэрлэрдэн, яулардан якыннарын коткэндэ
    пакьлек саклаганнар, чонки батырларны коткэннэр.
    Татар хатыннары сабыр булганнар —
    якыннарын сонгы юлга озатканда куз яшълэрен
    курсэтмэгэннэр, чонки батырларны озатканнар.
    А.б. Татар хатыннары. Безнен, жан сойгэннэр, аналар…
    Аналарны хормэтлэп жирдэ шигырьлэр языла,
    аналарны хормэтлэп жирдэ сурэтлэр ясала,
    аналарны хормэтлэп жирдэ hэйкэллэр куела,
    Э аналар тапкан балаларнын жаннары кыела.
    Жирдэ hаман эле тынмаган сугышларда кыела.
    Аналарны кадерлилэр, аналарны соялэр,
    аналарнын алдында башларны иялэр,
    э аналар йокысыз тондэ бишек жырлары жырлыйлар,
    сугышларда жаннары кыелган уллары очен елыйлар.

    Безнен тобэктэн дэ никадэрь ана Боек Ватан сугышына газиз баласын озатты, шунын… яу кырында ятып калды, хэбэрсез югалды. Ачы хэсрэттэн чэчлэренэ чал тошкэн, вакытсыз картайган энкэйлэрнен дэ инде кубесе вафат, урыннары ожмахтадыр, арсландай батыр уллар устергэн, фэрештэлэрнен.
    Купме солдат, Ватан алдындагы сугышчан антын утэп, Эфган сугышында hэлак булды.
    (Район, жирле узидарэ буенча мисаллар, Чечня сугышын да кертергэ момкин
    Эгэр шундый очрак булса, аларнын энилэрен хормэтлэу оештырыла, чэчэклэр, булэклэр бирелэ, матди ярдэм курсэтергэ момкин.)

    А.б. Хормэтле энилэр!
    Без сезнен алда баш иябез.
    Мен-мен рэхмэт сезгэ!
    Яуда ятып калган газиз улларны, ачы хэсрэттэн вакытсыз гур иясе булган аналарны тынлык белэн искэ алыйк.
    (тынлык)
    А. б. Эйе!
    Аналар доньяга бэбилэр булэк итэлэр,
    аналар омет итэлэр —
    солдат булып сугышларда улэрлэр дип тугел, юк,
    бэбилэр усэрлэр кояшка колэрлэр,
    сойгэннэрен кочарлар, космосларга очарлар дил омет
    итэлэр.
    (музыка)

    А. б. Ана мэхэббэте!
    Кышы да бар, жэе, козе, язы да бар,
    Кукрэгендэ мэнге бетмэс назы да бар,
    Кирэк икэн кайнар башны суытырга
    Котыплардан чыккан салкыннары да бар.
    Хатын-кызлар бэйрэмендэ Жир турында
    Уйлануым тугел бер дэ юкка гына.
    Энилэр дэ Жир энкэбез шикелле ук
    Устерэ бит безне жылы кочагында.
    Шуна да без тырышабыз энилэрнен.
    Акмасын дип кабат канлы хэсрзт яше,
    Кунеллэрдэ сунмэс омет — Кояшыбыз;
    Саклап калыр Жирне Ана мэхэббэте…

    (Жыр «Эни кирэк»)
    (Р.Миннуллин сузлэре, М.Шэмсетдинова кое.)
    яки «Мэдхия» жыры башкарыла. Р.Миннуллин суз,, Р-Абдуллин кое.

    8 марта на татарском сценарий

    А.б. Аналар ботен йорэк жылыларын биреп устергэн балалар, усеп буйга житу белэн, очар кошлар кебек, тирэ-якка таралалар.
    Нишлисен бит, ананын боеклеге дэ энэ шунда — ул илебез-нен, hэр почмагында, намус белэн хезмэт итэ алырлык, белемле,
    тырыш сэлэтле, илhамлы балаларын устереп Ватаныбыз кулына тапшыра.
    А.б. Э аннан сон?!
    Аннан сон, кош теледэй генэ бер хат котэ, изге хэбэр котэ ана.
    Хат ташучы килми микэн, диеп. ,
    Борылып карый барган юлыннан.
    Конгэ чыкса, кузе тэрэзэдэ,
    Иртэ — кичен сунми уты да.
    Хатлары юк, узе кайтыр, диеп,
    Бик сон гына китэ йокыга.
    Ана котэ,
    Ана омет итэ…
    Менэ шулай, усеп буйга житкэн, инде узлэре эти hэм эни булган, туган ояларыннан еракта яшэуче балалар, соекле энилэренэ хат яздылар.

    (Сэхнэдэ ут сунэ, «Сэлам сина, энием» жырынын кое янгырый.
    Прожектор хат язучы, торле позада утырган, балаларны яктырта.
    Хатнын, текстын алып баручы яисэ хат язучы узедэ укырга момкин.)

    1 бала.
    «Кил син безгэ, эни, ботенлэйгэ
    Бер кайгысыз, рэхэт торырсын,
    Оебезнен. курке булырсын».
    2 бала.
    «Син безгэ кил, эни!
    Без доньянын, ожмахында гомер итэбез.
    Килэм дисэн, шушы сэгатьтэ ук
    Алыр очен кайтып житэбез»
    3 бала.
    «И шатланыр идек, эни эгэр,
    Килер ризалыгын белдерсэн.
    Туп-тугэрэк бэхетебез безнен
    Тулып ташыр иде, син килсэн».
    4 бала.
    «Кайчан курешербез, бик сагындык…»
    5 бала.
    «Кон туды исэ сине котэбез».
    6 бала.
    «Ник килмисен инде, эни, ник килмисен?»
    А. б.: Алты бала шундый хат язды
    Озелеп-озелеп, сагынып ананы.
    Шушы сузлэр булды ананын
    Алты хатка язган жавабы.

    (Прожектор Ана образын яктырта). (кой янгырый)
    (Ана балаларына язган хатын укый)

    «Бара алмыйм сезгэ, балаларым.
    Сагынсагыз, кайтып курегез,
    Кайта алмас жирдэ тугелсез.
    Ана кунеле ераклыкны белми,
    Тоеп яшим сезнен, хэллэрне,
    Кирэклекне сизсэм, узем барырмын мин,
    Котеп тормам сезнен хэбэрне.
    Китэ алмыйм буген, .
    Эгэр китсэм, мэрхум эткэегез кайтып керер сыман,
    Мине таба алмый бер ялгызы
    Боегып йорер сыман.
    Чит нигездэ сагыну авырлыгы
    Ныграк сизелер сыман,
    Туган нигез белэн бэйлэп торган
    Жеплэр озелер сыман.
    Яудан каитмый калган зур улым да
    Кайтып житэр сыман.
    Туган нигез хэтерлэтэ мина,
    Сезнен бергэ чакны,
    Туган нигез сезнен hэp адымын
    истэлеген саклый.
    Нигез ташлап киту авыр мина,
    Кем белми сон аны, кайсыгыз?!
    Сез узегез жыелып кайтыгыз!
    Мин сорамыйм сездэн артыгын,
    Сез тоярсыз кайту шатлыгын».
    А.б. Ана, ана!
    Син куш йорэкледер,
    Кэусэр сенгэн синен кунелгэ.
    Баштан сыйпап бер елмайдын исэ,
    Ботен донья ямьгэ кумелэ.
    Ана булу-изгелекнен тажы,
    Доньяда ин олы дэрэжэ.
    Ана хеше hэрбер баласынын
    Бэхетенэ ача тэрэзэ.
    Ана сина гел яхшылык тели,
    Гаеплэрен булса — кичерэ…,
    Турылыклы калыйк гомер буе
    Ана дигэн куркэм кешегэ.

    Сценарий 8 марта на татарском

    Кадерле энилэр! Ин изге телэклэр белэн сезнен. очен (бию, яисэ жыр башкарыла).
    «Энкэйлэр», Р.Миннуллин суз., Р. Мохетдинова муз.
    А.б. Хормэтле энилэр! Кадерле кунаклар! Бэйрэм алды коннэрендэ безнен, «Шэфкать» почтасына да энилэрне тэбриклэп бик куп хатлар килде. Хатлар гына тугел, кучтэнэч-посылкалар да юллаганнар балалар газиз энкэлэренэ. Без бик соенеп шушы изге амэнэтлэрне иялэренэ житкерэбез.
    (Хатлар укыла, кучтэнэчлэр тапшырыла, музыкаль сэламнэр
    янгырый. Эгэр бэйрэм белэн тэбриклэу очен кайткан кунаклар
    яисэ телэк белдергэн кешелэр булса, аларга суз бирелэ).
    (музыка)

    А.б. Эй, эни, бер кон рэхэт курми улеп киткэн эни!
    Тик яну — ялкын белэн тормыш юлын уткэн эни!
    Яшь конемдэ тон буенча ак бишекне тирбэтеп,
    Егъласам, куз яшьлэрем сорткэн, соеп упкэн эни!
    А. б. Мин сине мэнге онытмаска ант иттем хэзер,
    Кунелемэ алтын кебек сузлэр тезеп киткэн эни!
    Мин сойлэрмен, энкэем, илгэ синен ул сузлэрен,
    И, мина тойгым сойлэрлек тел биреп киткэн эни…
    И, мина кукрэк соте берлэн кушып шэфкать канын,
    Куп очен кан-яшь тугэрлек ан биреп киткэн эни!
    Белмим, ил анлар микэн сон яшь кунелнен ялкынын,
    И, кунелгэ мэнгелек эз, калдырып киткэн эни!

    Жыр башкарыла
    «Тэрэзэлэр — эни кузлэре», Р.Газизов суз., В.Эхмэтшин муз.
    «Энкэмнен догалары», Р.Миннуллин суз.,И.Закиров кое.
    (кой янгырый)

    А.б. Газиз Энкэй!
    Йомшактыр кулларын,
    Татлыдыр сузлэрен,,
    Жылыдыркарашын,
    Тансыктыр табынын.
    Сабыйлык языннан
    Бугенге конгэчэ
    Безлэргэ зур бэйрэм
    Тибеше жаныннын!
    И, Ходай, кабул ит
    Безлэрдэн зур гозер
    Энкэйгэ бир саулык!
    Энкэйгэ бир Гомер!
    А. б. Газиз Энкэй!
    Ин сойкемле сузлэр-синеке!
    Йомшак, жылы куллар-синеке!
    Ин-ин татлы сузлэр-синеке!
    Жан изрэткеч жырлар-синеке!
    Синсез донья курмэс идек,
    Синсез берни белмэс идек,
    Синсез берни кылмас идек,
    Синсез Кеше булмас идек!
    А. Ходай Сезгэ жан тынычлыгы, тэн сихэтлеге, озын гомер насыйп итсен.
    Мен-мен рэхмэт Сезгэ, энкэйлэр!

    (Дэртле бию кое янгырый. Залда hэм сэхнэдэ биючслэр финалы. Акрын гына пэрдэ ябыла, шул вакытта «Энилэр» жыры янгырый Р.Яхин кое.)

    Методик кулланманы тозегэндэ халкыбызнын. яраткан шагыйрьлэре Зэки Нуринын, Клара Булатованын, Фэния Чанышеванын, Шамил Анакнын, Вил Казыйхановнын, Мэхмут Хосэеннен, Зыя Ярмэкинен, Ибраhим Биектаулынын, Шамил Маннаповнын шигырьлэре файдаланылды.

    Сценарий к празднику Науруз на татарском 

    Жиhазлау. Матур итеп бизэлгэн сэхнэ. Турдэ, каеннар арасында, яз кызы — Нэурузбикэ рэсеме. Сулъяктарак айлы Соембикэ манарасы силуэты. Ян пэрдэлэрнен бер ягында — Кояш, икенче дигэн сузлэр язылган. Идэндэ — зур вазада каеннар, «кара каргалар», кабартылган шарлар.

    Музыка янгырый, экренэя. Сэхнэгэ алып баручы чыга.

    Алып баручы. Хормэтле ата-аналар, кадерле кунаклар, балалар! Без буген бирегэ язны — Нэурузбикэне каршы алу бэйрэменэ жыелдык. Бэйрэмдэ халкыбызнын дэртле жырларын, борынгы такмакларын ишетерсез, жырлы-биюле уеннарын курерсез, узегез дэ дэртлэнеп биерсез.
    Бэйрэм тамашасына рэхим итегез!

    Музыка.

    Алып баручы. Э хэзер суз бэйрэмебезнен мохтэрэм кунагы Идрис хэзрэт Галэветдингэ бирелэ. (Ул 3-5 минутлык вэгазь сойли, килгэн кунакларны бэйрэм белэн котлый.)
    Магнитофон язмасында азан тавышы янгырый.

    Алып баручы. Нэуруз бэйрэменен эчтэлеге белэн сезне укытучы … таныштырыр.

    Укытучы. Нэуруз… Бу исем безгэ ят та, таныш та. Нэуруз — борынгы эби-бабаларыбыз уткэргэн язны каршылау бэйрэме ул.
    Мэгьлум булганча, XVIII гасырга хэтле татар халкы Яна елны март аенын 21 ендэ — кон белэн тон тигезлэшкэн вакытта каршы алган. Бу кон Иран календаре нигезендэ «Нэуруз» дип аталган. Иранда hэм ана курше иллэрдэ яна елны хэзер дэ март аенда каршы алу гадэте яшэп килэ.
    «Нэуруз» сузе фарсы-тажик телендэ «Яна кон» дигэн мэгънэне анлата. Борынгы бэйрэмне атна буе дэвам иткэннэр, hэр коннен уз гадэте, уз тэртибе, язылмаган кануннары булган: 7 кон буена гайбэт сойлэмэгэннэр, каргыш телэмэгэннэр, туган-тумачага, курше-кулэнгэ миhербанлык кылганнар, ата-баба
    каберенэ барганнар, сугышлар тукталып торган. Бу конне яшьлэр шэкертлэр, балалар, ойдэн ойгэ кереп, бэет, шигырь эйткэннэр, йорт хужасына исэнлек-саулык, иминлек-байлык, бэхет, унышлар телэп йоргэннэр.
    Бу шэкертлэрнен кунел ачу чарасы гына булып калмаган. Шулай йореп, алар авылдашларынын кунелен кутэргэннэр, асылда салкын кышлар бетеп килугэ бергэлэшеп шатланганнар, язны каршылаганнар.
    Хормэтле эти-энилэр, укучылар! Сезне халкыбызнын ин изге йолаларыннан берсе — Язгы яна ел — Нэуруз бэйрэме белэн котлыйбыз. Саулык-сэламэтлек, бэхет, унышлар телибез. Барлык ометлэрегез дэ чынга ашсын! Язгы Яна ел котлы булсын! Нэуруз мобарэкбад!

    Музыка.

    Алып баручы. Борын уткэн заманнан,
    Болгар белэн Казаннан,
    Жаек белэн Иделдэн
    Бу бэйрэм безгэ килгэн.
    Нэуруз мобарэкбад!
    «Эссэламегалэйкем » жыры (Р.Ахиярова музыкасы, Р. Корбанов шигыре).

    1 нче укучы. Эйдэ, кояш, сип нурынны,
    Кызганма бер дэ,
    Зур бэйрэм, кунелле бэйрэм
    Нэуруз буген бездэ.
    2 нче укучы. Тизрэк кил безгэ, жылы яз,
    Тизрэк-тизрэк кил!
    Куяннар тунып беткэндер,
    Иссен жылы жил.
    3 нче укучы. Урманда бит жылы ой дэ,
    Жылы мич тэ юк.
    Куяннарнын эбилэре
    Бэйлэми оек.
    4 нче укучы. Тизрэк кил безгэ, жылы яз,
    Тизрэк-тизрэк кил!
    Чыпчыкларга жырлар ойрэт,
    Уйна, сайра, кэл.
    5 нче укучы. Урманда бит пешермилэр
    Тугэрэк калач.
    Песнэклэрнен туннары юк,
    Тамаклары ач.
    6 нчы укучы. Тизрэк кил безгэ, жылы яз,
    Тизрэк-тизрэк кил!
    Балыкларны коткар берук,-
    Боз астында кул.
    7 нче укучы. Чэчэклэр белэн кумелсен
    Без яшэгэн ил.
    Тизрэк кил безгэ, жылы яз,
    Тизрэк-тизрэк кил!

    Сценарий к празднику Науруз на татарском языке

    «Яз житэ» жыры (Ж.Фэйзи музыкасы, Ф.Кэрим шигыре ) башкарыла.

    1 нче укучы. Эй, малайлар, кызлар!
    Эйдэгез, Нэурузбикэ килгэнче, ойдэн ойгэ йореп, нэуруз эйтик, сый-хормэт жыйыйк.
    2 нче укучы. Башланган Яна ел мул hэм тыныч булсын!
    3 нче укучы. Йорт хужаларына, барлык кешелэргэ исэнлек-саулык, иминлек-байлык телик! (Чыгып китэлэр.)

    Музыка.

    Сэхнэгэ бер торкем балалар керэ. Кулларында чилэклэр, анда йомыркалар, булэклэр.
    1 нче укучы. Ач ишеген, керэбез,
    Нэуруз эйтеп килэбез,
    Хэер-дога кылабыз,
    Аш-сый котеп торабыз,
    Нэуруз мобарэкбад!
    2 нче укучы. Аягым жинел булсын,
    Яна ел котлы булсын,
    Ашлыгыгыз мул булсын,
    Башагы биш карыш булсын,
    Нэуруз мобарэкбад!
    Тутэй, Керегез, кер, балакайларым, без сезне куптэн котэбез инде (Солге белэн кумэч бирэ). Нэуруз котлы булсын!
    3нче укучы. Мал-туарыгыз артсын,
    Колыннарыгыз чапсын.
    Игеннэрегез унсын —
    Нэуруз котлы булсын!
    4 нче укучы. Корымасын колегез,
    Боек Болгар илегез,
    Мон — коегез, телегез,
    Нэуруз мобарэкбад!
    5нче укучы. Сыерыгыз сотле булсын,
    Атыгыз кочле булсын.
    Абыстайлар, тутэйлэр,
    Чыгарыгыз кукэйлэр.
    (Булэклэрне тамашачылар арасыннан йореп жыярга момкин.)
    2 нче тутэй. Мэгез-мэгез, балалар!
    Нэуруз котлы булсын.
    (Кукэйлэр тарата.)
    6 нчы укучы. Нэуруз эйттек без сезгэ,
    Хакын бирегез безгэ.
    Яшегез житсен йозгэ,
    Малыгыз артсын козгэ,
    Нэуруз мобарэкбад!

    Чыгып китэлэр. Балалар музыка астында сэянэгэ килеп керэлэр.

    1нче алып баручы. Балалар, курсэтегез эле, купме жыйдыгыз.
    2 нче алып баручы. У-у, куп булган, булдыргансыз.

    1нче алып баручы. Эйдэгез эле, барыбыз да аны шушы табакка салыйк. (Берэм-берэм китереп салалар, уртага куялар.)
    2нче алып баручы. Алъяпкычын чигуле,
    Узен чиккэн тугелме?
    Жырлап-биеп, уйнап-колеп
    Кутэриек кунелне.
    1нче алып баручы. Эйдэгез берэр уен уйныйк.
    2 нче алып баручы. Нинди уен уйныйк икэн?
    Балалар ( бергэ). «Безгэ бер иптэш кирэк» уенын уйныйк.

    Укучылар кара-каршы 2 рэткэ тезелэлэр. Такмак эйтеп, бер- берсенэ якынаялар.

    Беренче рэт. Безгэ кирэк Лилия,
    Безгэ кирэк Лилия.
    Икенче рэт. Биесэгез бирэбез,
    Биесэгез бирэбез.
    Парлы бию башкаралар. Калганнар, кул чабып, такмак эйтэлэр.
    Сип, сип, сип эйдэ,
    Жиргэ каты тип эйдэ.
    Малайнын менэ дигэне,
    Кызнын да ин чибэре.
    Бию беткэч, исеме аталган кыз беренче рэткэ кучэ.
    Икенче рэт. Безгэкирэк Салават,
    Безгэ кирэк Салават.
    Беренче рэт. Жырласагыз бирэбез,. Жырласагыз бирэбез.

    Икенче рэттэгелэр бер жыр башкаралар. Уен шулай дэвам итэ.
    1 нче малай. Ачуланма безлэргэ,
    Эйтик чынын сезлэргэ.
    Без килдек кыз кузлэргэ,
    Котлы булсын яз!
    Кызлар тиз генэ чаршау артына яшеренэлэр hэм чаршау ярыгыннан карыйлар.
    2 нче малай. Чылтырап чишмэ ага,
    Астында комы кала;
    Чаршаудан кызлар бага,
    Котлы булсын яз!
    3 нче малай. Сузем шулдыр сезлэргэ,
    Карап торган кызларга.
    (бармак яный)
    Куз тидермэ безлэргэ,
    Котлы булсын яз!
    4 нче малай. Нинди икэн атасы,
    Чибэр микэн анасы?
    Бигрэк гузэл баласы,
    Котлы булсын яз!
    Бергэ. Без-без безелдек,
    Без бер рэткэ тезелдек,
    Биибез дэ уйныйбыз,
    Бер дэ оялып тормыйбыз.

    Жырлы-биюле уен «Челтэр элдем читэнгэ».

    Малайлар. Челтэр элдем читэнгэ,
    Жилфер-жилфер итэргэ;
    Без килмэдек буш китэргэ,
    Килдек алып китэргэ.

    Кызлар, чаршау артыннан чыгып, каршы якка тезелэлэр hэм уенга катнашалар.

    Кызлар. Алын алырсыз микэн,
    Голен алырсыз микэн?
    Урталарга чыгып сайлап,
    Кемне алырсыз микэн?
    Малайлар. Алларын да алырбыз,
    Голлэрен дэ алырбыз,
    Кунелебезгэ кем ошаса,
    Шуны сайлап алырбыз.
    Бергэ. Кунелебезгэ кем ошаса,
    Шуны сайлап алырбыз.
    Алып баручы. Балалар,
    Нэуруз килсэ генэ яз була бит.
    Эйдэгез, яз гузэле
    Нэурузбикэне чакырабыз.
    Балалар. Кил, Нэуруз, кил тизрэк!
    Кыз. Нэуруз килэ яшэреп,
    Яшэреп тэ теш ярып.
    Дуслар, безне кетэмсез,
    Табак-савыт бирэмсез?
    Малай. Нэурузгэ табак кирэк,
    Табакка кабак кирэк.
    Май, кукэй, калак кирэк,
    Майланган коймак кирэк.

    Сценарий к празднику Науруз на татарском языке

    Шау-гор килеп, Нэуруз, чэчэклэр керэ. Нэуруз яшел киемнэн.

    Нэурузбикэ. Эссэламегалэйкем, кадерле дусларым!
    Агымсулар кичтек без,
    Сезгэ килеп життек без,
    Нэуруз эйтеп уттек без,
    Нэуруз мобарэк булсын!
    Бергэ. Хуш килэсен! Турдэн уз, Нэуруз!
    Нэурузбикэ. Гайбэт бетсен телегездэ,
    Орыш бетсен илегездэ,
    Ачу китсен йозегездэн —
    Шулай икэн, килэм сезгэ!
    Бергэ. Амин!
    Нэурузбикэ. Бурычларны кичерегез,
    Дошманнарга кул сузыгыз,
    Шунын белэн мэрхэмэткэ,
    Йорэгемэ юл сызыгыз!
    Шулай икэн, килэм сезгэ!
    Бергэ. Нэуруз килде, яз килде!
    Нэуруз, мобарэкбад!

    Нэурузбикэгэ солге белэн ипи-тоз тапшырыла.

    Нэурузбикэ. Мине сагынып котеп алганыгыз очен рэхмэт сезгэ! Кар бортеклэрен ияртеп, Кыш бабай килеп керэ.
    Кыш бабай. Бу нинди тавыш монда, кем эле минем билэмэлэремэ баш булмакчы?
    Алып баручы. Кыш бабай, юкка ачуланасын. Синен коннэрен утеп бара бит инде. Билэмэлэренне язга — Нэурузбикэгэ тапшырырга вакыт житте. Кара эле тэрэзэгэ, горлэп-шаулап яз килэ.
    Кыш бабай. Туктагыз эле, туктагыз, узе белэн сойлэшэм. (Нэурузбикэ каршысына басып.)
    Мина эйтми килгэнсен,
    Кышны жинэм, дигэнсен,
    Ха-ха-ха, ха!
    Бер орермен — жил исэр,
    Шыткан чэчэкне кисэр.
    Ике орсэм — кар ятар,
    Елга, кулгэ боз катар.
    Кит, Нэуруз, кит!
    Нэурузбикэ. Шып, дисэм — жилен тынар,
    Елмайсам — карын елар.
    Узен кит, Кыш!
    Кыш бабай. Кар, яу, яу —
    Нэуруздэн яса зур тау!

    Сценарий к празднику Науруз на татарском 

    С.Сэйдэшевнен «Укучылар вальсы»на (М.Хосэен шигыре) кар бортеклэре биюе.

    Нэурузбикэ. Кояш, чык, чык!
    Тэти кашык базарда,
    Ботка пешэр казанда,
    Батыр карны елак ит,
    Жылын белэн кунак ит!

    Елмаеп, Кояш килеп керэ. Кыш бабай, куркып, артка чигенэ.

    Кыш бабай. Коела бара тешлэрем,
    Ямьсез керэ тошлэрем,
    Кара куна жиремэ —
    Уна бара тослэрем.
    Ай, еладым, еладым —
    Эле яшэп туймадым.
    — Юк, юк, мин китмим. Тартышмыйча гына язга — Нэурузбикэгэ билэмэлэремне биру юк.
    Нэурузбика. Синен ботен шартларына да кунэм мин.
    Кыш бабай. 1 нче шартым:
    Менэ кашык, менэ кукэй,
    Тот кулына, чибэркэй.
    Син дэ йогер, мин дэ калмам.
    Кем узар бу ярышта?

    (Нэурузбикэ беренче булып килэ.)

    Кыш бабай. Эйдэ, хэзер биюдэ ярышабыз.

    Биилэр. Кыш бабай егыла. Балалар торгызмакчы булалар.

    Кыш бабай. Узем генэ жинэ алмам, ахры, Нэурузбикэне.
    Чык, Дию ахирэт, ярдэмгэ,
    Нэуруз белэн корэшкэ
    Дию сэхнэга кутэрелэ.
    Дию. Баш осте! Нэурузбикэ. Эй, халыкнын асыл улы Алпамша!
    Син Дию явыз белэн керэшкэ эзерме?

    Алпамша килеп чыга.

    Алпамша. Эзер, гузэл Нэурузбикэ!
    Дию. Алыштанмы, салыштанмы?
    Алпамша. Алыш атан башына, эйдэ салыштан!

    Дию белэн Алпамша арасында каты корэш башланып китэ. Ниhаять, кин бэдэнле Алпамша четерексез буынлы Диюне жиргэ кугэреп бэрэ.

    Балалар, Ура! Нэуруз жинде, кыш китте, яз килде! Нэуруз мобарэк булсын!
    Кыш бабай. Уф, арыдым, сусадым,
    Харап булдым, жинелдем, Эредем бит, эредем.

    Егыла. Кесэсендэге шешэсеннэн су ага башлый.

    Алып баручы. Балалар, эйдэгез, тизрэк ярдэм итик. Кыш бабайны торгызыйк, монда эреп бетэр бит ул.

    Балалар Кыш бабайны торгызалар.

    Кыш бабай. Бетте, барысы да бетте,
    Актык сэгатем сукты.
    Сау булыгыз, дусларым,
    Хушыгыз, куз нурларым.
    Шатланыгыз, колегез,
    Уйнагыз.
    Сау булыгыз!
    Вальс уйнала. Кыш бабай hэм, ботерела-ботерелэ,
    кар бортеклэре чыгып китэлэр.

    Алып баручы. Салкын кышны яз жинде,
    Моны барчагыз курде.
    Кулны кулга тотынышып
    Бэйрэм итик кон буе.

    Жыр. «Язгы жыр» (Р.Хэсэнов музыкасы, М.Шиhапов шигыре).

    Жылы нурлар жир остенэ боркелэ,
    Йорэклэрне жилкендереп, яз килэ.
    Кушымта:
    Язны мактап жырлыйк, дуслар,
    Безгэ кушылып сайрый кошлар.
    Зэнгэр куктэ елмаешып,
    Яна якты йолдызлар.

    Кояшка таба урелэ саф голлэр,
    Хезмэт жырына кумелэ кунеллэр.
    Кушымта.

    Бэхет балкый hэp кешенен йозендэ,
    Безне сагынып, язлар килде буген дэ.
    Кушымта.

    Нэурузбикэ (балаларга кучтэнэчлэр олэшэ).
    Игеннэрегез мул булсын,
    Тормышыгыз ямьлэнсен,
    Сэламэт булыгыз!
    Балалар. Амин, шулай булсын!
    Нэурузбикэ. Котлап сэлам бирдегез,
    Мине котеп алдыгыз.
    Тук булсын малларыгыз,
    Мул булсын балларыгыз.
    Инде мине тынлагыз —
    Уйнагыз да колегез,
    Биегез дэ жырлагыз.
    2 нче укучы. Кызлар, кызлар, тынлагыз,
    Нэуруз житте, уйнагыз.
    Каз, кукэй, коймак, май
    Эзерлэек без, давай.
    3 нче укучы. Эйдэгез, эйдэгез,
    Коймак пешерик!
    Ботка пешерик!

    «Коймаклар» уен — жыры уйнала.
    Балалар, кулга-кул тотынышып, тугэрэк ясыйлар,
    Нэурузбикэ уртада.

    Буген Нэуруз бэйрэменэ
    Без чакырдык кунаклар;
    Кунакларнын килуенэ
    Без пешердек коймаклар.
    Коймакларга карасан,
    Менэ шулай купергэн,
    Менэ шулай жэелгэн,
    Менэ шулай кысылган.
    Коймагынны майлап ал,
    Телэгэненне сайлап ал

    4 нче укучы. Нэуруз, Нэуруз,
    Нэуруз, хужалар,
    Котлы, мобарэк булсын!
    Тормыш тугэрэк булсын!
    Уен-жыр горлэп торсын!

    Уен-жыр, бию, такмаклар давам итэ. Ана ата-аналар, килгэн кунаклар да кушыла.

    2 нче алып баручы.
    Зэнгэр куктэ концерт бирэ
    Тургайлар — жырчы кошлар.
    Тургайлар жырына кушылып,
    Ямьле яз килуе белэн
    Котлыйбыз сезне, дуслар!
    1нче алып баручы. Хормэтле дуслар! Бэйрэм тамашасы ахырына
    якынлашты. Эллэ нинди авыр елларда да уз йозен югалтмыйча, энэ шу
    лай шат кунелле, сау рухлы булып калган ул безнен халык. Монын
    очен мен рэхмэт ана. Мэнге шулай зирэк акыллы булсын, имин яшэсен!
    2 нче алып баручы.
    Бугенгенен гузэл мизгеллэре
    Кунеллэрдэ калсын уелып.
    Тагын шулай, дуслар, бергэлэшеп,
    Очрашырга язсын жыелып.
    Бергэ. Хушлашмыйк без, дуслар,
    Бары саубуллашыйк.

    «Яз шатлыгы» жыры (Ж.Фэйзи музыкасы, Г.Насрый сузлэре).

    Сценарий к празднику Сабантуй на татарском.

    Иртэгэ — Сабан туе
    (Фольклор — хореографик композиция)
    Сэхнэ милли бизэклэр белэн бизэлэ. Сэхнэ турендэ — челтэрлэп эшлэнгэн тэрэзэ. Ана ак челтэр пэрдэлэр эленгэн. Сэхнэгэ милли киемнэрдэн малайлар йегереп керэлэр.

    — Ура,иртэгэ Сабантуе! Тубэн очтан сорэнчелэр бирегэ таба килэлэр.
    Алып баручы. Урамда булэк жыялар,

    Сыгыла колга башы.

    Кайчакта такмак эйтешеп

    Алалар кара-каршы. (Г.Л.)
    — Эй булэге, булэге,
    Атлас икэн кулмэге.
    Шул булэкне алам дип,
    Тибэ батыр йерэге!..
    1 нче малай. Мактыйлар булэклэрне,
    Уены-чыны бергэ.
    Без ияреп йерибез,
    Калу юк инде бер дэ. (Г.Л.)
    «Сабан туе» кое янгырый. Сэхнэгэ 8 кыз биеп чыга. Алар биеп бетеругэ,жырлый-жырлый серэнчелэр керэ. Алдагысы чигуле солгелэр бэйлэгэн колга тоткан. Калганнарынын кулларында бизэкле чилэклэр, шарлар, шелдерлэр, гармун.
    «Сабан туе» жыры (Халык кое, М.Садри шигыре). Сабан туе — хезмэт туе,

    Шатлык hэм бэхет туе, шул;

    Уйнап, биеп, жырлап, келеп

    Бэйрэм итик кон буе.
    2 нче малай. Дуслар, иртэгэ Сабан туе бит. Эйдэгез, булэклэрне жыеп
    бетерик!
    1 нче малой. Кемдэ калдык?
    2 нче малай. Эпипэлэрдэ.
    1 нче малай. Киттек алайса Эпипэлэргэ. («Сабан туе» жырын дэвам итеп, малайлар, кызлар тугэрэк эйлэнэлэр. Кызлар белэн малайлар кара-каршы басып калалар.)
    Бэйрэм итик шатланышып,
    Туганнар бергэ-бергэ, шул;
    Безнен бергэ булуыбыз
    Китсен бетен гомергэ.
    3 нче малай (ян тэрэзэгэ килэ, тэрэзэ чиртэ).
    Эпипэ! (Тавыш юк. Аптырап, кулларын жэеп жибэрэ, инсэлэрен сикертэ.)
    Эпипэ!
    Атлар иярлэденме,
    Тайлар йегэнлэденме:
    Сабан туе житэ дип,
    Булэк эзерлэденме?
    4 нче малай. Эпипэу!
    Елга суы тирэндер,
    Сай жирлэре билдэндер;
    Жырлап торулар бездэндер,
    Булэк биру сездэндер.
    Бергэ. Э-пи-пэ!
    Эпипэ чыга.
    Чиккэн алъяпкычтан. Яулыгын чоеп бзйлэгэн. Кулына, жэеп, чиккэн солге тоткан. Жырлап-биеп тугэрэк эйлэнэ.

    Солге чиктем асыл жеплэр белэн,
    Йорэк хисен салып бу жырга.
    Насыйп булса иде бу булэгем
    Мэйданнарда жингэн батырга.
    Ефэк жеплэр белэн солге чиктем,
    Уртасында чэчэк — гол генэ.
    Жинеп алсан, егет, бу булэкне,
    Вэгъдэ бирэм сина мэнгегэ. (Х.Ж.)

    Солгене колгага бэйли.
    5 нче малай.
    Рэхмэт эйтэм шул корабка,
    Дингез кичергэн очен;
    Рэхмэт эйтэм Эпипэгэ,
    Тастымал биргэн очен.
    6 нчы малай. Эпипэне биетмичэ жибэрмибез, егет-
    лэр. (Такмак эйтэлэр. Эпипэне биетэлэр.)

    Бас, кызым Эпипэ,
    Син басмасан,, мин басам;
    Эпипэнен койлэренэ
    Биеп калыйк, ичмасам.
    Бас, кызым, Эпипэ,
    Син басмасан, мин басам;

    Каршысына бер егет чыга. Парлап биилэр.

    Синен баскан эзлэренэ
    Мин дэ китереп басам.
    Бас, кызым Эпипэ,
    Куз тимэсен узенэ.
    Асыл голлэр усеп тора
    Синен баскан эзенэ.

    Сценарий к празднику Сабантуй 

    Сонгы куплетны жырлаганда, Эпипэ «чуплэп» бара, ягъни эле бер, эле икенче рэтгэгелэр белэн эйлэнэ.
    1 нче малай. Нэфисэ апа килэ!
    Нэфисэ апа. Исэнмесез, балакайларым! Сабан туена эзерлэнэсезмени ? Хэерле бэйрэм булсын! Доньялар тыныч, имин булсын, еллар бэрэкэтле булсын! Бэхетле, тэуфыйклы булыгыз. Сабантуй булэгем шушы булыр сезгэ, аз булса да, куп итеп алыгыз. (Алъяпкычына тереп тоткан кукэйлэрне балаларга олэшэ.)
    Малайлар. — Рэхмэт, Нэфисэ апа!
    — Булэк биргэн кешене бер биетми ярамас.
    — Шулай! Дорес!
    Нэфисэ апа. Бик биер идем дэ, гармуныгызнын кое юк.
    5 нче малай. Безгэ жыр булса да ярый, Нэфисэ апа.
    Нэфисэ апа. Бер дэ жырламас идем дэ,
    Сабан туе жырлата шул.
    Нэфисэ жырлый. Жырла, жырла, дип эйтэсез
    Сезгэ нинди жыр кирэк?
    Сезнен алда жырлар эчен
    Сандугач теле кирэк.
    Жырла, жырла, дип эйтэсез,
    Жыр капчыгым ертылган;
    Кичэ бер жыр откан идем,
    Ул да булса онытылган.
    Ку л ча ба л а р.
    Чалгы, янавычын тотып, тубэтэй-камзулдан, алдына киндер алъяпкыч япкан Закир бабай килеп керэ.
    Закир бабай. Балалар, ник шаулашасыз, ни бар?
    6 нчы малай. Закир бабай, иртэгэ Сабан туе бит.
    Закир бабай (Ишетми. Кулын колагына куеп, якынрак килеп сорый). Э, нэрсэ дисен?
    6 нчы малай. Иртэгэ Сабан туе!
    Закир бабай. И-и, Сабан туемыни!
    Бергэ. Эйе, бабай, иртэгэ Сабан туе!
    Закир бабай. Ярар, алай булса, мэ эле, тотып тор эле, улым. (Чалгы-янавычын бер балага тоттыра.) Тарт, улым, гармунынны!

    Закир бии арыганчы, тубэтэе тошкэнче. Балалар, кул чабып, такмак
    эйтэлэр.
    Бие, бие, Хэйбулла,
    Биегэн кеше бай була;
    Биегэн кеше бай булса да,
    Кесэ ягы сай була.

    Бие, бие, Хэйбулла,
    Биегэн кеше бай була;
    Бай булмаса, тук була,
    Ашарына юк була.
    Бие, бие, Хэйбулла,
    Биегэн кеше бай була.
    Биегэн кеше бай булганчы,
    Карт алаша тай була.

    Закир бабай. Иске мунча почмагы,
    Яна мунча почмагы;
    Житэр инде, куп биедем,
    Егылып китэрмен тагы.
    Колешу, кул чабу.
    Яулык чите белэн авызын каплап, Хупжамал эби керэ.
    Хупжамал (керэ-керешкэ). Закиржан, дим, Закиржан, бу ни хэл бу? Нишлэп олы башын белэн кеше колдереп йорисен? Язмаганны… Эш калдырып…
    Закир бабай. Эй, карчык, иртэгэ Сабан туе икэн бит. Эш артыннан йореп, истэн дэ чыга язган. Яшь чаклар искэ тошеп китте бит эле. Эллэ, мин эйтэм, кое дэ бик кунелгэ ятышлы, бер ботерелеп алыйкмы? Э? (Карчыгы янына килэ, терсэге белэн кабыргасына тортэ.)
    Хупжамал (кулын этеп). Эй, шушыны, гомер буе акыл керэ белмэде инде узенэ.
    Балалар. Я инде, Хупжамал эби, ялындырып тормагыз, бер биегез инде.
    Закир бабай (гармунчыга борылып). Сиптер, улым!
    Эби белэн бабай биеп китэлэр. Балалар кул чабып жырлыйлар.
    Биючелэр, биегез,
    Матур безнен, коебез;
    Биегез, биегез,
    Матур булсын илебез.
    Жепсез орчык эрлисез,
    Эрле-бирле йорисез;
    Бигрэк оста биисез,
    Куз тияр дип белмисез.
    Барысы бергэ биилэр.
    Тыпыр-тыпыр тыпырдашып
    Бергэ басыек эле.
    Уйнап-колеп, жырлап-биеп,
    Кунел ачыек эле.
    1нче малай. Безлэр килдек, ай, сезлэргэ,
    Тастымаллар бирдегез безлэргэ;
    Тастымаллар бирдегез, ай, безлэргэ,
    Алла исэнлек бирсен сезлэргэ.
    Бергэ. Амин! Шулай булсын!
    «Сабан туе» жырын жырлап чыгып китэлэр.
    Алып баручы. Шатлыклар — кунелебездэ,
    Ал кояш — кугебездэ,
    Килегез, дуслар, кунакка,
    Иртэгэ
    Сабан туе була бездэ!

    Сабантуй сценарий

    Күңелле Сабан туйлары
    Күңелле Сабан туйлары
    (Урта яшьтәге балалар һәм зурлар төркемнәре өчен)
    Сабантуй буласы мәйданчык бәйрәмчә бизәлә. Озын колгага чигүле сөлгеләр, кулъяулыклар, төрле төстәге шарлар эленә. Уеннар оештырыла торган урыннар тиешенчә җиһазландырыла. Балалар милли киемнәрдән. Уртага ике бала чыга.
    1 нче бала. Шатлыклар күңелебездә,
    Ак кояш күгебездә.
    Килегез, дуслар, кунакка:
    Сабантуй бүген бездә.
    2 нче бала. Җилферди чиккән сөлгеләр,
    Бүләкләр күбебезгә.
    Көрәшик тә, узышыйк та —
    Сабантуй бүген бездә.
    Балалар бергәләп «Сабантуй» җырын (М. Садри сүзләре, татар халык көе) башкаралар.
    Сабан туе — хезмәт туе, Шау-гөр килә киң болыннар,
    Шатлык һәм бәхет туе, Кырлар һәм су буйлары,
    Уйнап-биеп, җырлап-көлеп Котлы булсын, гөрләп торсын
    Бәйрәм итик көн буе. Ямьле Сабан туйлары!
    Алып баручы. Кадерле балалар, хөрмәтле кунаклар, хәерле көн! Без бүген татар халкының олы бәйрәме — Сабан туена җыелдык. Сабантуй — ул хезмәт, дуслык бәйрәме, һәр­кемнең көтеп алган изге бәйрәме. Барыгызны да шушы бәй­рәм белән котлыйм. Балалар бакчасында эшләүче барлык тәрбиячеләр, апаларыгыз исеменнән сезгә бәхетле балачак, ныклы сәламәтлек телим. Алдагы көннәрегез дә бүгенге ке­бек ямьле, күңелле булсын! Өстәлләребездә ризыклар мул булсын!
    «Сабан туе» җыры (Г. Зәйнашева сүзләре, Л. Батыр-Болгари көе) башкарыла.
    Күңелле Сабан туйлары,
    Бүген бәйрәм, зур бәйрәм.
    Матур җырлар җырлый-җырлый
    Уйныйбыз әйлән-бәйлән.
    Кушымта:
    Без җырлыйбыз Сабантуйда,
    Иң матур җырлар сайлап.
    Безнең җырга зәңгәр күктән
    Кошлар кушыла сайрап.
    Күбәләкләр безнең белән
    Уйныйлар әйлән-бәйлән.
    Сабантуй — күбәләкләр һәм
    Кошлар өчен дә бәйрәм.
    Кушымта.
    Әти-әниләребезгә
    Җыйдык чәчәк бәйләме.
    Матур булсын, ямьле булсын
    Сабан туе бәйрәме.
    Кушымта.
    Кызлар вокаль-ансамбле «Һаман бию кызык шул» җырын (Д. Гарифуллин сүзләре, Л. Батыр-Болгари көе) башкара.
    Бик матур көй уйнар өчен,
    Бер гармунчы табыгыз.
    Бер гармунчы тапмасагыз,
    Бергәләп кул чабыгыз.
    Кушымта:
    Әйе шул, шулай шул,
    Менә шулай кызык ул.
    Такмак әйтеп кул чапканга
    Һаман бию кызык шул.
    Бүләк читеккә күңеле
    Күтәрелгән кызларның.
    Хәзер инде тыпыр-тыпыр
    Биисе бар аларның.
    Кушымта.
    Алып баручы. Ә хәзер Сабантуй уеннарын башлый­быз.
    1. Чүлмәк ватам, чүлмәк ватам,
    Ватып булырмы икән?
    Бүләккә бер чиккән яулык
    Алып булырмы икән?
    «Чүлмәк вату» уены.
    2. Икегезгә ике капчык,
    Ягез әле, тотыгыз.
    Сабан туенда ярышып,
    Сез дә бүләк алыгыз.
    «Капчык белән сугышу» уены.
    3. Менә сиңа сулы чиләк,
    Көянтә эл иңеңә.
    Йөгер тизрәк, иң алдан кил,
    Егыла гына күрмә!
    «Су ташу» уены.
    Мәйданга Камырша белән Батырша керәләр:
    — Исәнмесез, балалар! Исәнмесез, кунаклар! Камырша. Таныш булыйк. Бу минем туганым Батырша була.
    Б а т ы р ш а. Ә бу — минем җан дустым Камырша.
    Алып баручы. Безнең бәйрәмгә килүегезгә зур рәхмәт, кунаклар. Әйдәгез, бергәләп күңел ачыйк. Уеннар уйныйк. Менә сезгә бау. «Аркан тартыш» уены уйныйбыз.
    Камырша белән Б а т ы р ш а (бергә). Була ул!
    Икесе аркан тартышалар.
    Алып баручы. Балалар, әллә сез дә булышасызмы? Барысы бергә, ике якка бүленеп, бау тартышалар.
    Алып баручы. Сабантуй елга бер килә,
    Күңелле, олы бәйрәм!
    Нур өстенә нурлар иңсен,
    Биеп алыйк, ичмасам!
    Татар халкының күмәк биюе башкарыла. Бию ахырында, шаулаша-шаулаша, шамакайлар керә.
    Шамакайлар бергә.
    Исәнмесез, балалар!
    Котлы булсын Сабан туйлары.
    Алып баручы. Рәхмәт! Балалар, безнең бәйрәмгә шама­кайлар килгәннәр. Әйдәгез әле, аларны да үзебезнең уеннарга катнаштырыйк.
    Капчык белән йөгерү. Башта шамакайлар, аннары балалар ярышалар.
    Шамакайлар. Бик күңелле икән сездә! Балалар, сезнең тагын нинди һөнәрләрегез бар?
    Алып баручы. Җыр-биюсез бер бәйрәм дә
    Узмый, шуны белегез.
    Балаларыбыз бик булган,
    Концерт карап китегез.

    Балалар җырлар, биюләр башкаралар, шигырьләр сөйлиләр.

    Алып баручы. Дуслар, көтеп алган Сабан туйлары ахырына якынлашты. Барыгызга да саулык-сәламәтлек телим. Киләсе елга да Сабан туйларында очрашырга язсын. Сау булыгыз!
    И. К. Фатыйхова — Актаныш районы Сәфәр урта мәктәбе укытучысы.

    Сабантуй Сценарий.

    Сабантуй: методик ярдәмлек/ ТР Мәдәният министрлыгы;Респ. халык иҗаты һ. мәдәни-агарту эшләре фәнни-методик үзәге.-Казан:Печатный двор,2004.-96 б.

    ТАТАР ХАЛКЫНЫҢ МИЛЛИ БӘЙРӘМЕ
    (Арча районында үткәрелгән Сабан туеның сценарие)
    Сабантуй бәйрәмен үткәргәндә аны тантаналы ачу һәм
    тәмамлау өлешенә зур игътибар бирелә, бәйрәмнең шигъри рух
    белән сугарылганын исәпкә алып, борынгы гореф-гадәтләрне
    хәзерге вакытка яраклаштырган һәм Сабантуй бәйрәменең
    бөтен үзенчәлекләрен эченә алганын исәпкә алып,
    түбәндәге сценарийны тәкъдим итәбез
    Иртәннән башлап Сабантуе турында җырлар яңгырый.
    Мәйданга килүче халыкны милли киемдәге кызлар һәм егетләркаршы ала.
    Иртәнге сәгать 9.50. Оркестр уйный. Сәгать 10.00.Сабантуй бәйрәмен алып баручы — егет һәм кыз башлыйлар.
    Салмак кына көй уйный.
    1.а. б. Саумы, июнь — сабантуйлар ае!
    Саумы, сабантуйлы киң мәйдан!
    — Менә шулай матур яшәгез! — дип,
    Җыйдык әле сезне яңадан.
    Бәйрәмнәрнең таҗы — Сабантуйлар —
    Бүләк безгә бөек Ходайдан.
    Бу тормышның бөтен матурлыгын,
    Хозурлыгын саклый бу мәйдан!
    2.а. б. Хәерле иртә, бар дөнья!
    Хәерле иртә, илем!
    Илем — көнем, динем — телем,
    Сөекле халкым минем!
    Мәйдан тирәли халык җыела тора.
    1 а. б. Хәерле иртә барчагызга,
    Олыгызга, кечегезгә,
    Бабайларга, әбиләргә,
    Газиз әти-әниләргә,
    Сөекле җиребезгә.

    Бергә: Хәерле иртә тели сезгә Сабантуй бәйрәме бүген.
    2 а. б. Сабантуйлар килде туган якка
    Буразналы җирләр түреннән,
    Тургай тавышлары аһәң биргән
    Хезмәт батырлары иленнән!
    Кунаклар трибунасына мәртәбәле кунаклар, аксакаллар күтәрелә.
    1.а. б. Рәхим ит, Сабантуй, атла түргә,
    Бер ел көткән халык, күр, әйдә!
    Кыңгыраулы атлар тавыш бирә,
    Ходайга тапшырдык, бигайбә.
    2.а. б. Сабантуйлар өчен юк чит-ятлар,
    Үз итә ул барлык өммәтне;
    Сабантуйлар йөри илләр гизеп,
    Берләштереп халык, милләтне.
    Кунаклар килүе дәвам итә.
    1.а. б. Бәйрәмнең ул иң миллие,
    Дәртлесе, күңеллесе.
    Сабантуйларның булмый ул
    Үткәне, бүгенгесе…
    Һәр чорның үз сабантуе!
    Бармы берәр аерма?
    И, Ходаем, халкыбызны
    Сабантуйдан аерма!
    2.а. б. Хәерле иртә, исәнмесез, хөрмәтле райондашлар!
    Данлы Сабантуйның хөрмәтле кунаклары! Ерак араларны якын итеп, Сабантуй бәйрәменә кайткан якташ, кардәшләребез! Районыбызның өлкәннәре, яшьләре, бала-чагалары! Татарстан җөмһүриятеннән һәм Россиябезнең башка өлкә­ләреннән бәйрәмгә дип кайткан кадерле кунакларыбыз! Сезне бүгенге олы бәйрәм белән чын күңелдән котлыйбыз!
    1 а. б. Якын туганнар! Килгән кунаклар! Сабантуй капка­лары, ишекләр ачык! Олы бәйрәмебезгә рәхим итегез, түргә Узыгыз!

    2. а. б. Шау-гөр килә киң болыннар,
    Кырлар һәм су буйлары,
    Котлы булсын, милләттәшләр,
    Арча Сабантуйлары!
    1.а. б. Вакыт чонгылында югалмаган, үзенең тәмен-ямен безнең көннәргә җиткерә алган быелгы Сабантуй бәйрәме барыгызга да миһербанлык, ныклы сәламәтлек, күңел көр­леге һәм искиткеч күп шатлыклар алып килсен!
    Бергә: Ямьле булсын, шатлык тулсын, гөрләп торсын Сабантуй!

    Милли киемнәрдәге 7 кыз мәйдандагы халыкны чәк-чәк белән сыйлый, 1-се кунаклар трибунасына менә.
    2.а. б. Борынгыдан килгән гадәт,
    Ата-бабай йоласы.
    Ипи һәм тоз, баллы чәк-чәк белән
    Кунакларны каршы аласы!—
    Елмаешып каршы ала кызлар.
    Кулларында баллы чәк-чәкләр,
    Бәйрәм белән котлап кунакларга
    Бәйләм-бәйләм матур чәчәкләр.
    1.а. б. Кадерле арчалылар һәм Казан артын үз итеп, якын күреп ераклардан килгән кунаклар! Эше нинди, ашы шундый, дигән борынгылар. Арча хал­кының күркәм эшләре бөтен Татарстанга билгеле. Сабантуе хезмәт сөючән, тырыш, уңган булган Арча халкының күңел­ле итеп ял да итә белүләрен, җырга-моңга осталыгын, тапкырлык-зирәклеген, көч-кодрәткә ия булуларын тагын бер мәртәбә исбатлар.
    Шуңа күрә дә инде Сабантуйларын арчалылар үзләре теләгәнчә матур итеп бәйрәм итәргә күнеккәннәр. Чөнки, Сабантуен мәртәбәле итүче дә, олылаучы да, хөрмәтләүче дә, кадерен белүче дә Арча кешеләре үзләре.
    2.а. б. Хөрмәтле райондашлар һәм кунаклар! Милли бәйрәмебез Сабантуйны ачу һәм котлау өчен сүз халык депутатларының Арча район Советы рәисе, район хакимияте
    башлыгы улы бирелә.
    Рәхим итегез!
    Кызлар ипи белән тоз тапшыралар, балалар чәчәк букеты тапшыра.
    чыгышыннан сон, сүзне Татарстан Республикасы
    Президенты Минтимер Шарипович Шаймиевка бирелә.
    М. Ш. Шаймиев чыгышы. (Кыз бала чәчәк тапшыра.)
    «Туга “Туган җирем Татарстан” җыры (А. Ключарев музыкасы, Г. Зәйнәшева сүзләре) яңгырый.
    Бу музыка астында шигъри юллар яңгырый.
    1.а. б. Татарстан!
    Республикам минем,
    Тынычлык һәм дуслык бакчасы!
    Казан, Чаллы, Әлмәт, Арчаларың,
    Авылларың ямьле — барчасы!
    2.а. б. Киң Иделең, мәгърур Чулманнарың,
    Чал тарихың белән шатлы син;
    Тукай, Сәйдәш, Илһамнарың белән,
    Минтимерең белән данлы син!
    1.а. б. Тырыш халкың бердәм булып тарта
    Чорлар йөген — тормыш арбасын.
    Шуңа бүген дөнья мәйданында
    Ныклы адым белән барасың.
    2.а. б. Татарстан! Сабантуйлар иле,
    Халкың чиккән сөлге кулыңда.
    Көрәшләрдә җиңеп, даннар ал син,
    Гөлләр үссен барыр юлыңда.
    1.а. б. Татарстан! Нинди матур исем —
    Йөрәкләргә язып ятларга!
    Тик уяу бул, халкым, илкәеңне
    Күз карасы кебек сакларга!
    2.а. б. Хөрмәтле кунаклар, дуслар, туганнар, якташлар! 2003 елның Сабантуе флагын күтәрү хокукы узган елгы
    Сабан туе батыры , авыл хуҗалыгы җитештерү
    кооперативы механизаторы һәм 2002 ел Сабан туе­
    ның татарча көрәш буенча абсолют батыры__________бирелә.
    Мәйданга рәхим итегез, батырлар!
    Флаг күтәргәндә тынлы оркестр марш уйный, күгәрченнәр һәм шарлар очырыла.
    1.а. б. Җырлары һәм гармуннары белән
    Сабантуйлар килде әйләнеп.
    Ап-ак һәйкәл гүя калкып чыккан —
    Мәйдан тулы сөлге бәйләме.
    Тамаша кыл, күңел ач син бүген,
    Биеп җибәр, әйдә, булмаса!
    Болынлыкны яшел постау итеп,
    Табын кора туган-тумача.
    Туган якның чишмәләре тәмле
    Җилләренә хәтле, һәй, тыгыз.
    Кардәшләрем, кунак булып бүген
    Сабантуйга Сез дә кайттыгыз.
    2.а. б. Шәрран ачык күңел бакчалары,
    Хөсетлек юк, юктыр яман уй.
    Җанны, рухны, йөрәк тибешләрен
    Бергә тоташтыра Сабантуй.
    «Бу бит безнең Ватан»,— дия-дия,
    Шатланыйк без, уйныйк, гөрләшик.
    Якташларым! Сабантуйда сыман,
    Яшәүдә дә мәңге берләшик!
    Хөрмәтле райондашлар! Сабан туебыз кунаклары! Үзебез­нең матур традиция буенча авыл һәм район Сабан туй­ларында һәр елны язгы кыр эшләренә йомгак ясала. Менә быел да район хакимияте башлыгы сабан батырларын бүләк­ләү турында карар чыгарды.
    1 а. б. Сабантуй мәйданында иң хөрмәтле, иң мактаулы урын, әлбәттә, сабан батырларына, бәйрәмгә җыелган һәрберебез аларны хөрмәтли, сабан батырларын зурлый, данлый. Икмәккә нигез салучы кыр батырлары һәртөрле мактауга лаек. Аларны мәйданга чакырабыз. Менә алар — иң тырыш, иң булган егетләр!

    Авыл хуҗалыгында җиңеп чыккан батырлар хакында текст бара. Батырлар бер-бер артлы мәйданга чыга.
    1.а. б. Иген кырларында сынатмаган
    Батырларга мәйдан кул чаба.
    Туган якны янә данлар өчен,
    Пәһлеваннар чыга уртага.
    Әйдәгез, дуслар, сабан батырларын алкышлап каршы
    алыйк. Аларны бүләкләү өчен хакимият башлыгы
    кабат мәйданга чакырабыз.
    Бүләкләү тантанасы
    Авыл хуҗалыгы ширкәтенең сабан батырлары белән таныту, район хакимиятенең рәхмәт хатлары, мактау дипломнары, истәлекле тасмасы, кыйммәтле бүләкләр тапшыру, мәйдан тирәли Почет (хөрмәтләү, мактау) түгәрәген узу, сабан батырларын мәйданнан озату йоласыннан тора.
    2.а. б. Бу дөньяда — һәр кешегә кайтып сыенырлык җылы учак, тыныч почмак кирәк — ул гаилә учагы. Ике Сабантуй вакыты арасында чишмә суыдай саф мәхәббәтләрен җилкән итеп, шатлыкларга тулы тормыш көймәсендә йөзеп, районыбыз буенча 295 яшь йөрәк гаилә корды. Бүген, бу зур мәйданда әнә шундый пар канатлы, бер-берләреннән башка яши алмаучы, шатлык-кайгыларын бергә уртакла­
    шып яшәүче, иң матур гаиләләрне хөрмәтлибез. Рәхим итегез, яшь парлар, сезне мәйданга чакырабыз.
    Парлар мәйданга чыга.
    2 а. б. Җилкендерә, и, Сабантуй
    Хисләрне күңелдәге —
    Мәхәббәт булып җилферди
    Сабантуй сөлгеләре!
    1 а. б. Элек-электән Сабантуйга алдан бүләкләр әзерлә­гәннәр. Бигрәк тә кызлар Сабантуй бүләге итеп берсеннән-берсе уздырып сөлге, кулъяулыклар чиккәннәр, ә инде яшь Киленнәр бүләге аерым игътибарга лаек. Алар Сабан-туена чиккән сөлге бүләк итәләр. Бу сөлгеләр иң кадерле кунакларга, көрәшчеләргә бүләк итеп бирелә.
    «Рәхмәт әйтәм яшь киленгә.
    Затлы сөлгесе өчен»,— диләр горурланып мәйдан тоткан ир-егетләр.
    Шушы сүзләрне сөйләгәндә, яшь парлар кунаклар утырган трибунага юнәләләр. Киленнәрнең кулларында сөлгеләр һәм алар бүләкләрен
    аксакалга бирәләр.
    2 а. б. Сабан туен тагын да бизәп, элекке йолаларыбызны искә төшерүегез өчен рәхмәт сезгә, киленнәр. Әйдәгез әле, хөрмәтле райондашлар, яшь гаиләләргә тигез-матур тормыш, сәламәтлек телик! һәрчак шулай шат күңелле һәм бәхетле булыгыз!
    Хакимият башлыгы мәйдан уртасында яшь парлар белән фотога төшә, киленнәргә — чәчәк, егетләргә түбәтәй тапшырыла.
    1 а. б. Хөрмәтле райондашлар, Сабантуй кунаклары!
    Районыбыз елдан-ел үсә, матурлана бара. Арчалылар шулай иләчәккә өмет белән яши, ә киләчәк ул — балалар.
    Районыбызда ике сабантуй арасында 520 бала туды. Ә менә 2003 елның 1 январенда 3 сабый дөньяга килде. Алар Арчадан _____________һәм______________гаиләсендә туган,______________авылыннан_______________һәм________________гаиләсендә туган_______________,_________________бистәсеннән_________________һәм__________гаиләсеннән_________________.
    Энҗе бөртегедәй балаларыгыз туу белән котлыйбыз, җан җимешләрегез шәфкатле, тәүфыйкьле, матур һәм бәхетле булып үссеннәр. Сезнең Шатлыкларыгызны без дә уртак­лашабыз, мәйданга рәхим итегез. (Фотога төшү).
    2 а. б. Бөтен районны шаулаткан «Яңа гасырда — яңа адымнар» дигән бәйге берәүне дә битараф калдырмады. Иҗади концертларны районыбызның 22 мең кешесе кара­ды. Барлыгы 62 коллектив чыгыш ясады. Бәйге барышында
    23 хор, 82 бию коллективлары, 55 вокал, 46 гаилә, 28 инст­рументаль ансамбле оешты. Бу бәйгене оештыруга үзләреннән зур көч, тырышлык куйган һәр кешегә зур рәхмәтебезне белдерәбез.

    «Яңа гасырда —Яңа адымнар» дип исемләнгән район конкурсында предприятие, оешма, учрежденияләр арасында барган иҗади конңерт бәйгесендә түбәндәгеләр җиңүче дип табылдылар. (Бүләкләү тантанасы. Бүләкләү тантана­сында жиңүче оешмалар, уку йортлары, җитәкчеләр исеме атала, кыйммәтле бүләкләр тапшырыла).
    Театральләшкән күренеш
    Мәйданга атлы җайдаклар керә.
    1.а. б. Пар җайдаклар килә мәйдан буйлап:
    Батыр егет белән матур кыз.
    Бәхет теләп пар догалар чыңлый,
    Котлы булсын Сабан туебыз.
    Сабантуйлар — безнең йөзек кашы,
    Кадерләрен белеп яшик лә.
    Ярсу юргаларда яшьлек килә,
    Юл бирегез, дуслар, яшьлеккә.
    Йөзләрендә кояш елмаюы,
    Күзләрендә яшен чаткысы.
    Алар йөнләгән юртакларның
    Тоягыннан сибелә йолдыз яктысы!
    Их, шәп тә соң, сөлге болгап
    Мәйданнарны бер урау.
    Күңелләрне очындыра
    Ат тоягы — кыңгырау.
    Сука җигелгән ат керә, атның тезгенен — егет, ә суканы бабай тоткан.
    2.а. б. Борын — борыннан иген игү халкымда иң изге, иң саваплы хезмәт саналган. Әнә шуңа да беренче буразналарны елның елында, бисмилла әйтеп, аксакаллар сызган. Яңа гына күпереп пешкән икмәкне хәтерләткән, сөрелгән туфракка алтын бөртекләрне дә аксакаллар сипкән, җир-анага хөрмәт, ихтирам әнә шулай аксакаллар аша яшь буынга күчә барган.
    Сүз имам-хатыйпка бирелә. Ул Сабан туе белән тәбрикли.

    2.а. б. Хөрмәтле кунаклар! Ярыш, көрәш әле башлан­маган, сыналмаган әле ир биле, ә Сабантуйның бүгенге батырлары билгеле — ул менә бирегә җыелган Арча районы­ның эшчән халкы. Алар — кыр батырлары, хезмәт алдын­гылары, безнең киләчәгебез — шат йөзле балалар, Бөек Ватан сугышы һәм хезмәт ветераннары, мәгариф һәм мәдә­ният хезмәткәрләре.
    Сез аларны хәзер тантаналы мәйдан әйләнешендә күрәсез. Беренче рәтләрдә районыбыз яшьләре бара. (Аларга багыш­ланган шигъри юллар укыла).
    Сез менәсез күккә, биеклеккә,
    Иксез-чиксез зәңгәр киңлеккә
    Сезнең яшьлек сүнмәс якты маяклы,
    Мәңге сынмас корыч канатлы.
    1.а. б. Мәйдан аша районыбызның сугыш һәм хезмәт ветераннары уза. Тормыш авырлыкларына карамастан, ветераннар һаман безнең сафта. Аларга озын гомер, сәла­мәтлек телибез.
    Картаймагыз әле, ветераннар,
    Сезгә тиеш әле күпме назлар:
    Шөкер, сез күргәннәр артта калды,
    Тыныч яши хәзер халыклар.
    Сугыш афәтләрен, ятимлекне
    Күрмәсеннәр иде оныклар.
    2.а. б. Мәйданда — авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек ида­рәсенең алдынгылары. Ул 2003 елның Сабан батырлары, районыбызның алдынгы терлекчеләре һәм механизатор­лары. Җирдән мул уңыш алучы батыр игенчеләргә, күп ит, сөт җитештергән уңган терлекчеләргә, тракторчыга, шоферга һәм комбайнчыларга безнең ялкынлы сәламнәребезне
    юллыйбыз.
    Шул рәвешле мәйдан аша алфавит буенча төрле оешмалар уза. Бәйрәмне алып баручылар бу оешмалар турында кыскача сөйлиләр, алдынгылар белән таныштыралар, яңадан-яңа уңышларга өндиләр,
    рәхмәт әйтәләр.

    1.а. б. Хөрмәтле райондашлар, кунаклар! Бүгенге Милли бәйрәмебездә безгә сәүдә хезмәте күрсәтүче, тәмледән-тәмле ризык белән сыйлаучы район кулланучылар җәмгыяте коллективына зур рәхмәтебезне җиткерәбез. Район коопера­торлары үзләренең кыйблаларын югалтмыйча, хезмәтләрен
    намус белән башкарып, сатып алучыларга йөз белән борылдылар. Эшегез уң, киләчәгегез якты булсын, хөрмәтле район кулланучылар җәмгыяте хезмәткәрләре!
    2.а. б. Кайда гына эшләмәсен, күңел җылысын биреп эшләгән кеше һәрвакыт хөрмәт иясе булды. Сезнең кебек хезмәт батырлары, үз эшләренең чын осталары, ветераннар, яшь алмашлар булганда, эшләребез уңышлы барыр, кыйблабыз югалмас, районыбыз һәм республикабыз чәчәк
    атар!
    1.а. б. Бәйрәм белән сезне, хөрмәтле ветераннарыбыз, хезмәт алдынгылары һәм хөрмәтле кунаклар!
    2.а. б. Иптәшләр! Мәйданга бизәлгән җигүле атлар керә. Карагыз әле, ничек матур итеп, бөтен күңелен, җан җылысын биреп, яратып бизәгәннәр аларны хуҗалары. Рәхмәт сезгә! Нинди матурлык, нинди ямь өсти бу атлар бәйрәмебезгә.
    Бизәлгән атлар, гармунчылар һәм милли киемдәге кызлар утырган атлар парады бәйрәмне дәвам итә.
    Ат парады барганда шигъри юллар укыла.
    1.а. б. Эх күңелле атка утырып
    Мәйданнарны бер урау,
    Биеп барган ат тоягы –
    Иң гаҗәеп кыңгырау!
    Эзгә басып, әнә атлар килә,
    Беренчесен каршы алыгыз.
    Сабантуе гөрләп үтә бездә,
    Җырлап, уйнап, биеп калыгыз!
    2.а. б. Сабан туе, бүген Сабан туе!
    Чишмәләрдән чыңлап аксын суы.
    Чыңлап аккан чишмә суы кебек,
    Изүләрен ачкан гармун чыңы.
    Яшь киленнәр кыз чакларын уйлап
    Колгаларга элә, элә сөлге!
    Сандугачлар, бакчаларын ташлап,
    Гармунчыга биргән сүзне.
    Бәгырь өзелердәй моңлы көе,
    Әй, гармунчы, әйттер, әйттер шуны!
    Аерылганнар кире кайтыр булсын!
    Өзелеп көткән кавышкандай тойсын,
    Вәгъдәләшкән вәгъдәсендә торсын,
    Әй, гармунчы, әйттер, әйттер, шуны!
    Сабан туе бүген, Сабан туе!
    Мәйданда сәнгати-спорт күрсәтмә чыгышлар башланып китә.
    1.а. б. 2003 ел Сабантуй мәйданында Арча педагогия көллияте коллективы. Аларның котлауларын кабул итеп алыгыз. Сезнең игътибарыгызга сәнгать-спорт чыгышы, алкышлап каршы алыйк әле.
    2.а. б. Хөрмәтле райондашлар һәм кунаклар! Мәйданда балалар спорт мәктәбенең яшь спортчылары чыгыш ясый.
    1. а. б. Хөрмәтле кунаклар! Безне бәйрәм белән котлап, үзләренең кайнар сәламнәрен республика аэроклубы спорт­чылары да алып килгән.
    Соңгы елларда бу спортчыларның чыгышы Арча Сабан­туйларының бер матур мизгеле булып тора. Хәзер сезнең игътибарыгызга республика аэроклубы парашютчыларының күрсәтмә чыгышын тәкъдим итәбез.

    Парашютистлар мәйданга төшкәч, кызлар аларга чәчәкләр бирә.

    Батырлар бил алышырлар,
    Дуслык хисе күңелдә.
    Бабайлар гореф-гадәте
    Саклана бит бүген дә.
    Осталарга, тапкырларга
    Бирелгән бүген мәйдан.

    Халкыбызның Сабантуй бәйрәмендә үткәрелә торган уеннарга күчү өчен тәкъдим ителә торган текст.

    Хөрмәтле кунаклар, райондашлар! Берничә минуттан Сабантуйның иң гүзәл мизгеле — татарча көрәш буенча ярышлар башланачак.
    Быел ул 4 үлчәү авырлыгында үткәрелә:
    70 кг-га кадәр;
    80 кг-га кадәр;
    90 кг-га кадәр;
    90 кг-нан югары.
    Ветераннар һәм яшүсмерләр арасында да көрәш узды­рыла. Көрәшкә язылыгыз.
    Көрәшкә язылу__________сәгатьтә төгәлләнә.
    2.а.б. Бәйрәм тамашасының уеннары борынгыдан кал­ганнар — халыкныкылар. Менә алар: чүлмәк вату, капчык киеп йөгерү, йомырка салынган кашык кабып йөгерү, бүләк­ләрне күз бәйләп кисү, сулы чиләк-көянтә белән йөгерү, аркан тартышу, колгага менү, бүрәнәдә капчык белән сугы­шу һ. б. Без сезне уеннарда, алышларда, ярышларда катна­шырга чакырабыз! Җиңүчеләрне дә, катнашучыларны да бүләкләр көтә.
    1. а. б. Борын-борыннан халкыбыз атларны яраткан, аны тәрбияләгән, Сабан туйларына әзерләгән. Бүгенге бәйрәмдә сез җирле һәм чиста токымдагы атларда җайдаклар узышын күрерсез. Өч үлчәүдә — җиңел, урта һәм авыр үлчәү­
    ләрдә гер күтәрү, спорт уеннары: ирләр арасында 1500 метр­га, хатын-кызлар арасында 100 метрга, хатын-кызлар арасында 4 тапкыр 100 метрга эстафета йөгерүләре — барысы да сезнең өчен. Мәйдан кырында көн буе сәүдә һәм җәмәгать туклануы, көнкүреш медицина хезмәте күрсәтелә, җыр- уен түгәрәкләре оештырыла.
    2. а.б. Хөрмәтле райондашлар һәм Сабантуйга кайткан кунаклар!
    «Росгосстрах-Татарстан» ачык акционерлык иминиятләү Җәмгыятенең Арча филиалы барыгызны да бүгенге зур бәйрәм белән чын күңелдән тәбрик итә, күңелле һәм матур ял итүегезне теләп кала.
    Сабантуй уеннарында катнашучы көрәшчеләр, атта чабучылар һәм колгага менүчеләрне 10 мең сумга иминиятләп куйды.
    Бер дә курыкмыйча, Сабантуй уеннарында барыгыз да актив катнашыгыз, Ходай тәгалә сезгә бетмәс-төкәнмәс көч-күәт биреп торсын!
    «Тасфир» фирмасы һәрвакыт сезнең белән!
    Шул рәвешле барлык уеннар оештырыла.
    2. а.б. Сабантуй җитте, дусларым —
    Килгәнсез, рәхмәт сезгә,
    Булыр бүгенге бәйрәмдә
    Милли моң, тәмле сүз дә.
    Сабантуймы, сабантуй —
    Уеннар туе бит ул.
    Тәм-томнар сые бит ул,
    Җиңүләр уе бит ул.
    Татарча бил алышып,
    Аркан белән тартышып,
    Ватмый йомырка ташып,
    Сынашып, җиңсәң әгәр —
    Сабантуй — эчкә шатлык сыймас туй!
    Ә хәзер район үзешчәннәренең һәм кунакларның бәй­рәм концертын башлыйбыз.
    Концерт программасы аерым сценарийда тәкъдим ителә.
    Сабантуй ахырына якынлаша
    1. а. б. Хөрмәтле кунаклар! Безнең бүгенге сабантуебыз­ның баш батыры билгеле булды. Ул гадел көрәштә җиңеп, батыр калуы белән һәркемне сокландырды.
    Күңелләрне рәхәтләндерә торган, җанга җылы бирә тор­ган Сабан туе узып бара. Күгебез һәр көн саен сафлансын, өметләр аклансын, тормышыбыз бүгенге Сабан туйлары кебек ямьләнсен. Сабантуй флагын төшерү абсолют батыр__________________ тапшырыла.

    Оркестр С. Сәйдәшевның Совет Армиясе маршын уйный.

    2.а.б. Бәйрәмнәр мөбәрәк! Сабантуй буыннарга дәрт, йөрәкләргә көдрәт илә күәт, җаннарыбызга иминлек, тынычлык иңдерсен! Ил-җиребез имин, бала-чагаларыбыз, кардәш-ыру, туган-тумача сау-сәламәт булсын!
    Табыннар түгәрәк булсын!
    Мөхтәрәм кунаклар!
    Кадерле райондашлар!
    Хушыгыз, сау булыгыз!
    Киләсе Сабантуйларга кадәр!

    Сабантуй стихи на татарском

    Сабантуй: методик ярдәмлек/ ТР Мәдәният министрлыгы;Респ. халык иҗаты һ. мәдәни-агарту эшләре фәнни-методик үзәге.-Казан:Печатный двор,2004.-96 б.
    Разил Вәлиев

    ТОРМЫШ САБАНТУЕ

    Билне буып без көрәшкә чыктык
    Иң беренче булып мәйданга.
    Егылсак та, җир күтәрде безне,
    Юатырга картлар бар янда.

    Яманлыкны күрсәк, Җәлилләрдәй,
    Без атылып кердек уртага.
    Дөреслекне эшләп дөнья кичтек,
    Зарланмадык бер дә юл тарга.

    Алда өч юл — әкияттәге кебек…
    Бәхетлесен, дидек, кем сайлар? …
    Юл өзелде… Сугыш… Яуга китте
    Мылтык буе уйчан малайлар.

    Тешне кысып без көрәшкә чыктык
    Беренчеләр булып мәйданга,
    Үтте сугыш йөрәкләрне таптап,
    Күмеп безне яшькә һәм данга.

    …Чаба атлар — тормыш сабантуе!
    Кемнәр кыю? — Билдән алышыйк!
    Малайларның йөрәк түрендәге
    Батырлыкны эзләп табышыйк!

    Ренат Харис

    ТАТАР БӘЙРӘМЕ

    Сабантуйларның саны юк!
    Юк Сабантуйның яше…
    Сабантуй һәрбер татарның
    йөрәк түрендә яши.

    Яши ул могҗизабулып,
    яши ул өмет булып,
    әйтерсең лә, чәчү беткәч,
    яварга килгән болыт!

    Әйтерсең лә, яңгыр үткәч,
    ялтырап чыккан кояш —
    нурын терек суы итеп
    җан тамырына коя.

    Көне җиткәч, йөрәкләрдән
    ул мәйданнарга таша.
    Чишмә-чишмә куанычлар
    бәйрәм булып тоташа.

    Сабантуй — борынгы йола!
    Бүген дә ул шул килеш!..
    Шарты бер — кеше үзеннән
    үзе сорарга тиеш:
    хакым бармы соң бәйрәмгә,
    лаеклымы мин аңа?..
    Гасыр аръягында туган
    бу сорау һаман яңа.
    Бу сорауга татар халкы
    җавабын бирә торды —
    тәненнән кан акканда да
    ул икте, язды, корды!

    Шулай итеп Сабантуйга
    яулады ул үз хакын…
    һәм менә көчле кулына
    язмышын алды халкым.

    Язмышка хуҗа халыкның
    шатлыкка да хакы бар —
    ә шатлыкның Сабан туе
    дигән мәгърур аты бар.

    Яңгырасын ул мәйданда,
    гөрләсен һәр йөрәктә —
    Сабан туе һәр кешене
    көр яшәргә өйрәтә!
    АК СӨЛГЕ
    Ихтирамымны белгертим
    хак сүз белән:
    Кунак килсә, каршыладың
    ак йөз белән;
    дошман килсә, чыкмадың
    кулын юарга,
    һәм булмадың ак төстәге
    сатлык байрак!
    И, ак сөлге, беркайчан да
    пычранмадың —
    күпме сөрттең гаделләрнең
    хәлил канын!
    Син көрәштең Сабантуйда,
    билгә яттың.
    Көрәшченең гаделлеге,
    көче артты.
    Көрәшләргә озатып калдың
    син ирләрне,
    сау бул, диеп, кулга кушылып
    җилфердәдең,
    җилфердәдең кызыл туйлар
    пар атында,
    әверелеп туйның бәхет канатына…
    Җеназада син, ак сөлге,
    безнең кулда.
    Озатасың гүр иясен
    соңгы юлга…
    Кичерешләрнең таныш сиңа
    һәркайсысы,
    илемнең һәрбер шатлыгы,
    һәр кайгысы.
    Син бит үзең дә халкымның
    күңеле төсле —
    сөттән сеңгән зур пакьлекнең
    бер көзгесе.
    һәрбер эшнең, һәр ниятнең
    өмете — уңыш.
    Кешеләрнең нияте зур,
    сөлге,
    булыш!

    Сабантуй стихи 

    Роберт Миңнуллин

    ИЛЕШ САБАНТУЕ*

    Кыза гына, кыза сабан туе!
    Алыш, ярыш, көрәш — биредә.
    Ак сөлгеләр ята тыпырчынып
    Илеш ирләренең, билендә.

    Атлар килә! Матур атлар килә,
    Оныттырып бөтен уенны!
    Ә атлары шундый зифа буйлы,
    Ә атлары — аккош муенлы.

    Атлар килә уйнап! Шул чагында
    (Сизмичә дә хәтта калынлы)
    Ук шикелле очкан Җирән кашка
    Борылмада кинәт абынды.

    Өстендәге малай очып төште.
    Торып басты. Елап җибәрде.
    Авыртканнан түгел, гарьлегеннән,
    Кызганганга күрә Җирәнне.

    Кочаклашып елаштылар. Аннан
    Икесе дә читкә атлады…
    Чабыш дәвам итте. Очты гына
    Сабантуйның калган атлары!

    Онытылды шундук абынган ат.
    Бер хакыйкать узды уемнан:
    Шул ат кебек бик тиз онтыласың,
    Төшеп калсаң әгәр уеннан.

    Җиңәргә дә мөмкин иде бит ул.
    Ай, кызганып куйдым мин атны. Җиңүчеләр бизи сабантуйны. Җиңүләре бизи ир-атны!

    Абынса да кемдер, егылса да, Җиңүчеләр һәрчак табыла.
    Тик нишләмәк кирәк, бу дөньяда Дүрт аяклы ат та абына.

    *
    Кыскартып бирелә.

    Мөхәммәт Мирза

    САБАНТУЙ*
    Татар көпшәк халык түгел, йолкырга, тарткаларга…
    М. Шаймиев
    1
    Сабантуй — туган халкымның Тиңдәшсез тантанасы!
    Кешелеккә яшьтәш бәйрәм,
    Әйтегез, кайда бар соң!

    Ядкаре бөек Болгарның
    Хаҗитархан, Урданың.
    Сарматларда, Каганатта
    Сабантуйлар булган ул!

    Сабан туе орыш түгел,
    Ярыш, алыш —сынатма, Мәйданнарга сөлге тотып
    Чыгып баскан ир-атка
    Төбәлгән ил-йорт карашы,
    Алымы ни, ысулы.
    Аксакаллар хөкем итәр,
    Хаклык булмас кысулы…

    Җитезләрнең җитезе кем, Матурлардан кем матур? Тапкырларның тапкыры кем, Батырлардан кем батыр?

    Барлау кирәк, санлау кирәк,
    Данлау кирәк аларны.
    Батырлары булса гына
    Халык гомере дәвамлы.
    Шул исемдәге поэмадан өзек.

    Зөлфәт

    САБАНТУЙ СӨЛГЕЛӘРЕ

    Сабантуй сөлгеләре лә — Кояштыр өлгеләре… Чигүчесе кем икән соң? — Кемнәрнең сеңелләре?

    Кемнәрнең, сөйгән ярлары Тамызган күз нурларын,
    Ал чәчәкләр итеп чиккән Назлы сөю җырларын?

    Билләһи, җанлы шикелле Лаләсе, сөмбелләре… Батырны чын батыр итә
    Саф көрәш сөлгеләре!

    Борынгы батыр куәте
    Күчә яшь егетләргә,
    Килешә сөлге, килешә
    Яшь Алып кебекләргә.

    Чигү чиккән яшь сылукай Елмаеп әйтә кебек:
    Тугры ярың мин булырмын Билеңне бирмә, егет!

    Харрас Әюп

    САБАНТУЙ
    Яланнарда сабантуйлар гөрли,
    Яшь егетләр сыза гармунын, Уйнаклатып җилләр алып китә Еракларга гармуннар моңын.

    Вак-вак атлап биегән кызлар ялгыш Йөрәгеңә басар кебекләр.
    Җаен табып кына сылуларга
    Каш сикертеп уза егетләр.

    Көрәш кыза мәйдан уртасында, Дулкынлана халык: кем жиңәр? Көрәшчеләр әле бил бирмиләр, Чыдасыннар гына сөлгеләр!

    Гасырларның йөген күтәргәндә Бөгелмәгәч, бер кат сыналган.
    Гер ташларын чөйгән чакта гына
    Бу беләкләр, беләм, сыгылмас.

    Бәйгеләрдә — җилдән җитез атлар. Дагалардан очкын чәчелә.
    Ат өстендә килгән үсмерләрнең
    Ут кабыныр сыман чәченә.

    Яланнарда сабантуйлар гөрли. Бәхетлесе илнең бүген мин.
    Хәтфә кебек яшел яланнарга
    Ачып салган халкым күңелен…

    Салисә Гәрәева

    САБАНТУЙ АТЛАРЫ

    Оран салды мәйдан: —Атлар килә! Атлар килә — чабыш атлары!
    Бар микән ул татар йөрәгенең
    Атка сокланмаган чаклары?!

    Җилдәй җитез, җилбер яллы атлар, Муеннары — Аккош муены!

    Изге йола: көч сынашыр өчен
    Атлар чыга Сабан туена…

    Ялларына бөдрә башын иеп,
    Йөгерек атын куа бер егет.
    (Бу дөньяда без бит үзебез дә Бәйгеләрдә чапкан ат кебек).

    Канатлы ат сыйган җаны белән
    Авыл йөгерә атлар каршына.
    Сабан туйда чапкан малкайларны Сөлге белән, халкым, каршыла!..

    Атлар уза мәйдан уртасына: Беренчесе… Аннан башкалар — Алмачуар, кара-туры атлар,
    Җилбер яллы җирән кашкалар…
    Бер әбинең күрәм юл читендә
    Чиккән сөлге тотып торганын: Сөлгесен ул салыр муенына
    Иң ахырдан килгән юрганың…

    Мөдәррис Әгъләмов

    САБАНТУЙ
    Сабантуйларда да алга карый халык,
    Көрәштерә башлый нәниләрдән алып.

    Сөлгеләр тотыла, һәр авыл
    Батырын күзәтә, билгеле…
    Мәйдан күк кысыла йөрәкләр:
    Бирмә билеңне!
    Бирмә-ә-ә…
    Дошманнар таптаса җиреңне, Сорамый: «Син батыр идеңме?» Мәйдан күк кысыла бар халык:
    Бирмә илеңне!
    Бирмә!

    Сабантуй сценарий праздника на татарском.

    Сабантуй — народный праздник: материалы к проведению праздника «Сабантуй»
    Источник: Уразманова, Р.К. Современные обряды татарского народа: историко-этнографическое исследование.- Казань: Татар. кн. изд-во, 1984.- 144с.

    Сабантуй — народный праздник

    Истоки празднования сабантуя уходят в глубокую древность и связаны с аграрным культом. Об этом сви­детельствует его название: сабан означает «яровые», или в другом значении, — «плуг», а туй — «свадьба», задабривании духов плодородия с тем, чтобы благоприятствовать хорошему урожаю в новом году. С изменением хозяйственного уклада жизни магические обряды теряли смысл, но мно­гие из них продолжали бытовать уже как народные уве­селения и праздники. Так случилось и с сабантуем. В XIX веке сабантуй был уже просто веселым народным праз­дником, который знаменовал начало очень сложных, тру­доемких сельскохозяйственных работ. Смысл слова сабантуй — торжество в честь сева яровых. Сохранились пережиточные обряды, указы­вающие на первоначальную связь сабантуя с магией.
    Исследования последних лет показывают, что сабантуй состоял из чередования обрядов, которые соверша­лись ранней весной — с первого таяния снега до начала сева. Бытовал этот праздник в большинстве деревень казанских татар * (в том числе чепецкой группы) и татар-кряшен. В проведении его наблюдались локаль­ные различия, вызванные наличием или отсутствием от­дельных обрядов. Выделяется несколько вариантов са­бантуя.
    Первый вариант сабантуя — сложный, со­стоящий из нескольких этапов, растянут во времени. Его проводили в деревнях Мамадышского, Кукморского, части Сабинского и Арского районов, во многих деревнях восточных и юго-восточных районов Татарии, а также в татарских деревнях Вятско-Полянского района Киров­ской области.
    Как только сходил снег, старики-аксакалы собирали сход и договаривались о сроках проведения сабантуя. В назначенный день дети отправлялись по домам соби­рать крупу, молоко, масло, яйца. Из этих продуктов ка­кая-нибудь женщина готовила в поле у воды (иногда в доме) кашу для детей. Такая каша называлась дәрә или зәрә боткасы (смысл терминов дәрә, зәрә неясен), а в восточных и юго-восточных районах Татарской АССР— карга боткасы — «грачиная каша».

    *В деревнях татар-мишарей сабантуй не проводили, хотя от­дельные весенние обряды, входящие в него, встречались и там (сбор детьми крашеных яиц— кызыл йомырка квне, игры с яйцами и др.)

    На следующий день, чуть свет, дети, надев на себя обновки (обязательно новые лапти с белыми суконными чулками — тула оек), отправлялись по домам собирать крашеные яйца. У каждого в руках был мешочек, сши­тый из красного конца браного полотенца. Все хозяйки не только красили яйца, но и пекли специально для де­тей булочки, орешки из теста — бавырсак и готовили конфеты.
    В некоторых деревнях первого вошедшего в дом мальчика хозяйка сажала на подушку, приговаривая: «Пусть легкой будет твоя нога, пусть будет много кур и цыплят…» Первому обязательно давали яйца, и гостин­цев ему доставалось больше, чем остальным.
    В этот же день, до обеда, после того как ребятишки кончали обход, выезжали верхом на нарядных лошадях юноши. Начинался так называемый сөрән сугу (сбор яиц юношами). Группами по 8—10 человек они объез­жали деревню. Останавливаясь у каждого дома, иногда заезжая во двор, просили яйца. Каждая хозяйка выно­сила по несколько сырых яиц, которые складывали в особую кошелку. Когда объезд деревни завершался, один из наездников, более ловкий и быстрый, хватал кошелку и во весь опор мчался за околицу. Задача остальных юношей заключалась в том, чтобы нагнать его. Если это не удавалось, все яйца доставались по­бедителю, что случалось редко, обычно же юноши ус­траивали совместное угощение.
    Помимо сөрән сугу на лошадях в некоторых дерев­нях устраивали сөрән пеший —җәяүле сөрән. Несколько ряженых мужчин шли по домам, где собирали яйца и требовали угощения. На того же, кто его не давал, гро-
    зили накликать различные беды, но обычно отказывали им редко.
    Через несколько дней, когда время приближалось к севу, юноши верхом на лошадях выезжали собирать по­дарки для победителей состязаний. Жители деревни охотно отдавали приготовленные заранее вещи: платки, отрезы материи, чулки, яийца и т. д. Самым ценным по­дарком считалось полотенце с браными узорами. Его обязательно должны были приготовить молодухи (яшь килен), вышедшие замуж в период между двумя по­следними сабантуями. Сбор подарков сопровождался веселыми песнями, шутками, прибаутками.
    На следующий день проводились состязания: как правило, майдан (место состязаний) находился в рай­оне парового поля. К назначенному времени туда со всех сторон стекался народ: шли пешком, ехали семьями на лошадях жители не только этой деревни, но и всей округи. Чтобы иметь возможность побывать на майдане в соседних деревнях, соблюдалась очередность в его про­ведении. Дуги, гривы лошадей украшали узорными по­лотенцами, пестрыми отрезами ситца. Все присутствую­щие в этот день доставали из сундуков самые лучшие наряды, украшения.
    Соревнования начинались со скачек. Ни в одной та­тарской деревне сабантуй не обходился без них. Лоша­дей, участвующих в состязании, отводили на определен­ное расстояние, километров за 5—10 от деревни. Фи­ниш устраивался поблизости от майдана. Пока лошади были далеко, на майдане шли состязания в беге, кото­рый начинали мальчики или старики: участники состя­заний всегда группировались по возрасту.
    Лучшие призы предназначались победителю скачек, а также батыру, которым становился тот, кто побеждал во всех схватках по национальной борьбе.
    Если батыры и джигиты демонстрировали на са­бантуе силу, удаль, сноровку, то певцы и музыканты ждали этого праздника, чтобы продемонстрировать свой талант и мастерство, услышать одобрение народа. Во время сабантуя люди узнавали новые песни, запо­минали незнакомые до сих пор мелодии, чтобы петь их потом — в поле во время жатвы или дома в долгие зим­ние вечера.
    Завершался сабантуй вечерними молодежными иг­рищами. До глубокой ночи звучали гармоники, скрип­ки, парни и девушки пели песни, водили хороводы.
    Характерно, что на этом празднике, несмотря на большое стечение народа и ажиотаж, возникавший во время состязаний, никогда не случалось беспорядка. Об этом свидетельствуют наблюдения очевидцев, описывающих сабантуй. Один из них писал: «Справедливость требует отметить, что, несмотря на такое многолюдство, на саба­не редко можно встретить пьяных или вообще хулиган­ствующих. Порядок образцовый и ревниво оберегается самими гуляющими. И в этом случае татар лишь мож­но похвалить, что они разумно пользуются своим отдыхом»
    Таков в общих чертах первый вариант сабантуя. В нем можно выделить следующие этапы: 1) приготовление ка­ши для детей из продуктов, собранных ими у населения (дәрә боткасы); 2) сбор детьми крашеных яиц; 3) сбор яиц юношами верхом на лошадях и угощение после него (атлы сөрән); 4) сбор ряжеными (мужчинами) яиц (җәяүле сөрән) — последнее не всегда и не везде; 5) сбор подарков, для сабантуя (юношами верхом на лошадях); 6) майдан — состязания; 7) вечерние молодежные игри­ща.
    Второй вариант сабантуя был короче, чем первый. Основная часть праздника в каждой деревне длилась два дня. Он характерен для основной массы сел Балтасинского и Арского районов. Составными частями его были: 1) скачки юношей на лошадях дней за 10 или за неделю до майдана (ат аягы кыздыру — в буквальном пе­реводе «разогрев ног коней»; 2) сбор детьми крашеных яиц; 3) сбор подарков для сабантуя (чаще всего в нем участвовали двое-трое мужчин. Подарки привешивали к шесту, который несли на плече); 4) майдан; 5) вечер­ние молодежные игрища.
    Третий вариант сабантуя также непродолжи­тельный, характерен для деревень Арского и Высокогор­ского районов. Он состоял из: 1) сбора детьми крашеных яиц; 2) сбора подарков для сабантуя, чаще юношами верхом на лошадях; 3) майдана; 4) вечерних молодеж­ных игрищ.
    В отличие от первых двух вариантов в этом — груп­пы юношей поочередно устраивали друг другу угощения, которые проводили в дни сабантуя — сөрән йөрү. Таким образом, термин сөрән обозначает здесь другое понятие (в некоторых деревнях он вообще отсутствует).
    Четвертый вариант сабантуя наиболее ар­хаичен. Накануне праздника или в день его старики шли на кладбище и брали с собой куриные яйца. Там устраи­вали моление. Яйца отдавали мулле, надеясь обеспечить себе благополучие в новом хозяйственном году. В ряде деревень чепецких татар накануне сабантуя женщины-соседки поздравляли друг друга с началом весны и уго­щали сметаной, яйцами и другими продуктами.
    Этот вариант сабантуя был менее праздничным. Так, не было массового сбора детьми крашеных яиц. Их в день сабантуя хозяйка сама раздавала детям своих род­ственников. Сбор подарков проходил довольно буднично. Собирали их двое—трое мужчин, специально выделенных для этого. А в ряде деревень чепецкой группы татар (деревни Починки, Бугашур, Тат. Ключи Юкаменского района Удмуртии) подарки вообще не собирали. Поло­тенца молодух выносили прямо на место состязаний их мужья или свекры. За обладание ими состязались пред­ставители только своего рода—явер (потронимия мужа), представители других родов этот приз не получали. В этих же деревнях существовал обряд төн эчү. Заключал­ся он в том, что после состязаний молодые люди, разбив­шись на несколько групп, ходили по домам односельчан, где их угощали домашним пивом. Четвертый вариант сабантуя в свою очередь можно разделить на два вида.
    Первый вид характерен для ряда деревень Зелено­дольского и Высокогорского районов Татарии и некото­рых деревень чепецких татар. Его составные части: 1) посещение мужчинами кладбища, куда они приносили яй­ца и после моления отдавали их мулле; 2) сбор подар­ков, который проводили двое—трое мужчин; 3) раздача крашеных яиц детям родственников в день сабантуя; 4) майдан; 5) угощение юношей. Иногда юноши поочеред­но угощали друг друга (но термина сөрән здесь нет); 6) вечерние молодежные игрища.

    Сабантуй сценарий 

    Второй вид характерен для остальных деревень чепец­кой группы татар, проживающих в Юкаменском рай­оне Удмуртии. Его составные части: 1) посещение муж­чинами утром кладбища (с яйцами); 2) вынос каждым желающим (а для молодух — обязательно) подарков прямо на место состязаний; 3) раздача крашеных яиц детям родственников в день сабантуя; 4) майдан. В от­личие от других мест здесь в конных скачках участвова­ли представители только тех родов, где появилась моло­духа, причем число наездников определялось количе­ством полотенец, выделенных молодухой (иногда по 5—6 штук); 5) обряд төн эчү; 6) вечерние молодежные игри­ща.
    Сразу же после завершения сабантуя, если позволя­ли погодные условия, начинался сев. Таким образом, в традиционном быту сабантуй являлся праздником, даю­щим заряд бодрости перед ответственным этапом в сель­скохозяйственном труде. И только в некоторых местах скачки, борьба и т. д. устраивались после сева, завер­шая собой этот этап работы.
    Сабантуй был повсеместным, любимым народным праздником. Именно поэтому он не прерывал своего бы­тования и в советское время *. Только тяжелое лихолетье войны, обрушиваясь на страну, на время приостанавли­вало его проведение. Но любовь народа к сабантую, по­требность в нем таковы, что как только возвращались к мирной жизни, начинали оправляться от военных ран и бедствий, снова собирался народ на свой праздник.
    Правда, изменившиеся условия жизни не могли не от­разиться на нем. В советское время идет интенсивный процесс идентификации, сложения единой для всех татар формы его бытования. Исчезли локальные различия, на­блюдавшиеся в традиционном быту. Это выразилось, во-первых, в том, что едиными стали сроки его проведения. Причем общепринятым стал более удобный срок: са­бантуй повсеместно празднуют летом, после завершения весенних полевых работ, перед началом косовицы, когда для жителей села наступает небольшая передышка в напряженном летнем сезоне. В целом для Татарской республики характерно поэтапное его проведение: сна­чала сабантуй празднуют по отдельным селам и дерев­ням, колхозам, а на следующей неделе проводится рай­онный (или в субботу — по деревням, а в воскресенье — в райцентре) сабантуй. Завершающим является сабантуй в крупных городах и столице Татарии — Казани.
    Если в традицион­ном быту сабантуй не был привязан к строго определен­ному дню недели,— в зависимости от погодных условий каждая деревня праздновала его в удобный для себя день,— то теперь сабантуй проводится в общепринятый выходной день недели — в воскресенье
    Во-вторых, сложилась единая форма праздника, чего опять-таки не было в традиционном быту. Это прояви­лось в сокращении отдельных его этапов и исчезновении устарелых обрядов. Постепенно стала господствующей форма сабантуя, близкая к третьему варианту, состоя­щая из сбора подарков, майдана и вечерних молодеж­ных игрищ.
    Анализ показывает, что из праздника ушли, в част­ности, такие моменты, как сбор продуктов для приготов­ления «каши»— дәрә боткасы, карга боткасы, а также сбор по домам крашеных яиц, то есть те моменты, в ко­торых активное участие принимали дети. В этом, очевид­но, сказалась та большая разъяснительная работа о вре­де религиозно-культовых обычаев, обрядов и празд­ников, борьба с ними, которая была характерна для 20-х и 30-х годов. Известно, что в те годы многие народ­ные обряды объявлялись религиозными. И вот эти обря­ды, связанные со сбором продуктов, и были отнесены к такому разряду. Кроме того, сбор продуктов стали счи­тать побирательством. Следующей характерной чертой современного сабан­туя является сложение прочного отношения к нему как к национальному празднику. Это проявилось в том, что его стали отмечать те группы татар, которые в прошлой его не праздновали. К ним можно отнести так называе­мых нукратских татар, проживающих в с. Карино Сло­бодского района Кировской области, татар-мишарей Горьковской области и других. И уже как национальный татарский праздник его стали праздновать и в тех горо­дах Советского Союза, где в процессе миграции появлял­ся значительный контингент татар, например, в Измай­ловском парке г. Москвы, в Ташкенте, Ленинграде, в ряде городов промышленного Урала, Нижнем Тагиле и др. Исследователи культуры и быта горняков и металлургов Нижнего Тагила
    справедливо подчеркивают, что празд­нование сабантуя, которое проводится здесь в течение многих лет, служит убедительным примером того, что народная традиция живет в наши дни и ее с успехом можно использовать для создания интересного обще­ственного праздника; и наконец, что очень существенно, праздничные обычаи одного народа могут служить в нашем обществе делу объединения людей разных нацио­нальностей, воспитания чувства патриотизма и интер­национализма.
    Получила дальнейшее развитие давняя традиция
    участия в сабантуе живущих по соседству с татарами удмуртов, мари, чувашей, русских.
    Современный сабантуй почти повсеместно проходит по единой схеме. Правда, в городах это однодневный праздник, сосредоточенный на майдане, а в сельской местности он состоит из двух частей — сбора подарков и майдана. Кроме того, в сельской местности — это и время приема гостей, встречи родственников и близких друзей. Поэтому готовятся к нему заранее — убирают и белят в доме, приготовляют угощения для гостей: как правило, в деревне в редкой семье в дни сабантуя не бывает приезжих.
    В каждом селе или районном центре создается комис­сия, которая составляет программу праздника, назнача­ет ответственных за то или иное мероприятие. В органи­зации праздника активное участие принимают партийные комитеты и исполкомы местных Советов народных депу­татов. Разница в проведении сабантуя в различных насе­ленных пунктах теперь заключается лишь в числе его участников. А от этого зависит и размер основных при­зов, и продолжительность состязаний. Там, где народу больше, возрастает число желающих померяться силой, ловкостью. Отдельные различия наблюдаются также в организации сбора подарков для сабантуя, который, как правило, проходит по давней традиции.
    Проводят его накануне праздника, в субботу, а если село большое, то иногда начинают собирать подарки в пятницу, во второй половине дня. Сбор подарков — әйбер җыю, яулык җыю, как и прежде, впечатляющее зрелище. В некоторых деревнях, например, Лениногорского, Мензелинского районов для сбора подарков седлают до 50 и больше самых лучших колхозных коней. С веселой песней юноши разъезжают из одного конца деревни в другой, собирая полотенца, платки, отрезы материи и т. д. Их прикрепляют к уздечкам коней. Чем больше собрано подарков, тем богаче украшена лошадь наездника. По­этому каждый юноша старается заполучить как можно больше подарков, договариваясь о них заранее со свои­ми соседями, родными, знакомыми. Если же юноши со­бирают подарки без лошади, то обвязываются крест-на­крест через плечо двумя полотенцами и вешают на них другие подарки. И только в отдельных деревнях под Казанью подарки собирают уважаемые в селе старики-аксакалы. Они идут от дома к дому и подвешивают по­дарки к шесту, который несут на плече. Обычно хозяин, а
    чаще хозяйка сами выносят подарки и ждут сборщиков у ворот своего дома. Интересно отметить, что подарки да­ют и приезжие гости. Юноши благодарят одаривающих песнями .
    Подарков собирается много, они разнообразны. Как и прежде, обязательным является подарок молодой снохи— яшь килен. По традиции она дарит вышитое полотен­це. Однако в последние годы, с исчезновением домашне­го производства тканых полотенец, молодушки стали да­рить для сабантуя рубашки, считая их более подходя­щим подарком, чем обычные фабричные полотенца. С сожалением приходится констатировать, что при этом теряется моральная значимость подарка. Ведь раньше каждая яшь килен готовила свое полотенце, зная, что оно принародно будет передано одному из победителей состязаний. По красоте узора полотенца судили об уме­нии, трудолюбии, мастерстве молодой хозяйки. Самое лучшее полотенце получал батыр сабантуя. Это было большой честью не только для него, но и для изготовительницы этого подарка.
    Традиционным является и сбор яиц. Их дают и вместо подарка, и вместе с подарком. Яйца собирают в вед­ро. Часть их сдают в потребкооперацию. Вырученные средства идут на приобретение необходимых для сабан­туя вещей. Остальная часть яиц используется на майда­не во время различных шуточных состязаний, их пьют борцы и т. д.
    Завершая сбор подарков, юноши еще раз проезжают по селу с песнями, музыкой, показывая всем, сколько со­бралось вещей.
    Вот эта приподнятость, этот особый настрой, который царит при сборе подарков, делает его любимым народ­ным обычаем, предшествующим непосредственно само­му празднику. Ведь в нем принимают участие лучшие баянисты, гармонисты села, песни не смолкают ни на минуту. И если начинает собирать подарки небольшая группа ответственных за это людей, то постепенно их чис­ло возрастает, так как к ним присоединяются все новые и новые юноши, молодые мужчины. И, конечно, ребя­тишки села, для которых это является большим событи­ем, и в целом оставляет неизгладимое впечатление.
    Одно из браных полотенец (традиционные полотен­ца с красными узорными концами — кызыл башлы сөлге все еще встречаются среди собранных подарков) вывешивается на длинном шесте при въезде в село, опове­щая всех о предстоящем сабантуе.
    Место проведения праздника определяется заранее. Оно соответствующим образом оборудуется: там уста­навливают шест для лазанья, наклонное бревно, бум. Территория очищается от камней, разравнивается. Ино­гда оборудуется трибуна. В некоторых селах есть посто­янное, специально отведенное для майдана место типа небольшого стадиона, оборудованное необходимыми для состязаний приспособлениями, сиденьями для участни­ков праздника. В день сабантуя на майдане ставят стол с призами и подарками для победителей, работают торговые палатки, буфеты. Это площадь радиофициру­ется.
    Открывает сабантуй один из руководителей колхоза или района, поздравляя собравшихся с национальным праздником труда. Объявляются имена лучших в прове­дении весенне-полевых работ. При этом нередко исполь­зуется спортивный предестал почета, на который пригла­шают победителей. Им вручаются призы, обговоренные условиями соревнования по успешному проведению ве­сенне-полевых работ- Они с красными лентами через плечо с надписью «Батыр сева» — Чәчү батыры соверша­ют на майдане круг почета. В райцентрах, в городах передовики, совершающие круг почета, иногда несут знамена своих предприятий, колхозов.
    В некоторых селах вслед за этим объявляют итоги смотра-конкурса на лучшее содержание деревень, улиц, их озеленение, чистоту, состояние дорог. На майдане по­бедителям вручают призы.
    В последнее время в ритуал открытия праздника вводится подъем флага сабантуя. Он встречается как в городах, так и в сельской местности. Подъем флага, как правило, в городах поручается передовикам производства и батыру прошлого сабантуя, а в сельской местности победителям социалистического соревнования на весеннем севе.
    Вслед за торжественным открытием праздника сле­дует его развлекательная часть. Новым моментом, вне­дряющимся в последнее Десятилетие, является органи­зованное выступление певцов, танцоров — участников
    художественной самодеятельности. А в рабочем поселке Арске становится традиционным парад и выступление физкультурников, в котором принимают участие студен­ты педагогического училища. Следует отметить, что осо­бенно красочно, в виде инсценированных выступлений была проведена эта вступительная часть в юбилейные годы (в год 50-летия ТАССР, 30-летия Победы, 60-летия Октябрьской революции и т. д.), в частности, во всех четырех районных сабантуях г. Казани.
    Свои традиции в проведении сабантуя складывают­ся в новом индустриальном центре республики в г. Бреж­неве. Начиная с 1973 года здесь к сабантую приурочива­ют проведение праздника песни, основным моментом ко­торого является выступление многотысячного сводного хора.
    Праздник песни удачно влился в традиционный на­родный сабантуй. С одной стороны, он обогатил его эмоционально. Уже подготовка к празднику песни, репе­тиции, совместные спевки, в которых участвуют пред­ставители большинства производственных коллективов сами по себе создают особый настрой, необходимый для удачного проведения любого праздника. Выступления же многотысячного сводного хора, различных хоровых коллективов отдельных предприятий создают атмосферу приподнятости, коллективного творчества, рождают чув­ство сопричастности к празднику,
    деятельного соучастия в нем. Это дает возможность для активного самовыра­жения для большого количества людей, тем самым спо­собствуя рождению настоящего праздника. Ведь «под­линный праздник — это когда не смотрят, а действуют, играют, радуются и веселятся все, демонстрируя публич­но свои дарования и возможности» .
    С другой стороны, такое слияние с сабантуем способ­ствовало популярности самого праздника песни. Нет не­обходимости говорить о значении этого массового меро­приятия в культурной жизни народа. Однако для нашей республики — это новое явление. Ввиду отсутствия на­выков его организации во многих районах республики праздники песни не смогли стать регулярными, а пото­му и значимыми явлениями, несмотря на усилия их устроителей. В г. Брежневе же приуроченность к сабан­тую сделала их регулярными. Хочется надеяться, что эти праздники станут традиционными.
    Наблюдения показывают, что выступления участни­ков художественной самодеятельности, привлекая всеобщее внимание к майдану, собирают, организуют много­тысячные массы людей, прибывших на праздник.
    После концерта объявляется время и место проведе­ния отдельных видов состязаний, так как из-за большо­го стечения народа, большого числа желающих принять участие в состязаниях и обширной программы праздни­ка невозможно провести все виды состязаний на майда­не. Конные скачки, бег, прыжки, вело- и мотогонки (если они включены в программу), как правило, устраива­ют в другом месте. Но призы победителям вручаются только на майдане.
    Главным, наиболее любимым и самым популярным видом состязаний на сабантуях по-прежнему остается национальная борьба. Начинают ее два мальчика до­школьного возраста (иногда два старика). Затем пооче­редно выходят на ковер мальчики-школьники, юноши, мужчины среднего возраста.
    Громом аплодисментов встречают зрители каждый удачно проведенный прием. Тот, кто сумел положить на лопатки своего противника, получает подарок из вещей, собранных у населения.
    Кульминационным моментом не только в этом виде состязаний, но и в целом сабантуя, является борьба ба­тыров, то есть тех, кто вышел победителем в предвари­тельных схватках. А когда на ковре остаются два непо­бежденных борца, страсти накаляются до предела. Сле­дует отметить, что поединки на майдане демонстрируют не только силу, ловкость, мастерство, мужество батыров, но и их спортивное благородство, уважительное отноше­ние к сопернику. Характерный эпизод приводит Д. Р. Шарафутдинов с сабантуя на КамАЗе. В борьбе за абсолют­ный приз сошлись сверхтяжеловес Р. Гайфуллин (115 кг) и легковес Ф. Ахметов. Оба вышли победителями во всех схватках. Никто не сомневался в победе тяжелове­са. Майдан насторожился по другому поводу: а не сом­нет ли он своего противника, не ушибет ли? Но борец-тяжеловес лишь оторвал противника от земли и, когда все затаили дыхание, ожидая его мощного броска, спо­койно поставил его на ноги. В этом проявился благород­ный кодекс батыров сабантуя — не демонстрировать без нужды свою силу.
    Победитель в борьбе получает самый ценный пода­рок сабантуя. В настоящее время призы бывают доволь­но крупными, особенно в городах: ковры, радиоприемники, стиральные машины, настенные часы и т. д. Иногда батыр по традиции получает живого барана.
    Интересно отметить, что майдан стал спортивной ко­лыбелью для многих известных борцов. А татарская борь­ба из праздничного развлечения, составной части сабан­туя переросла в вид спорта, по которому в последние го­ды проводятся личнокомандные первенства не только нашей республики, но и РСФСР .
    Одновременно с борьбой (предварительные схватки) на другой стороне майдана пробуют себя силачи — здесь соревнуются в подъеме тяжести: гири (пудовой, двухпу­довой), иногда штанги.
    Большое оживление вносят различного рода шуточ­ные состязания, которые проводятся в это же время на майдане. Их довольно много. Это различные состязания в беге: бег с ручкой ложки во рту с положенным на нее яйцом; бег с ведрами на коромысле, наполненными водой. Иногда этот забег организуют только для мужчин. Бег в мешках, бег по двое, когда нога одного привязана к ноге другого. Много смеха вызывает бой мешками, на­битыми сеном, травой, который ведут, сидя на бревне, или состязание, во время которого нужно с завязанными глазами разбить палкой горшок, стоящий на земле. Очень популярны: перетягивание каната, палки, лазанье на высокий гладкий столб, наверху которого подвешен приз (иногда живой петух в клетке) и т. д.
    Именно эти состязания являются наиболее массовы­ми, во многих из них активное участие принимают жен­щины. Как известно, в традиционном сабантуе они при­сутствовали только в роли зрителей и находились на поч­тительном расстоянии от майдана. Быть может, именно эта возможность участия в состязаниях девушек, жен­щин сделала их не только повсеместным, но и важ­ным, значимым моментом праздника, создающим непри­нужденную атмосферу праздничного веселья.
    Одновременно проводятся состязания певцов, чтецов, танцоров. Молодежь водит хороводы, устраивает танцы. Характерной чертой всех состязаний на сабантуе является то, что любой присутствующий в любой момент мо­жет включиться в них. Единство выступающих и зрите­лей делает его настоящим праздником.
    Майдан длится с 10—11 утра до 2—3 часов попо­лудни. Поэтому даже на сельский сабантуй выезжают продовольственные магазины, столовые, буфеты со своим товаром. И идет бойкая распродажа сладостей, пече­ных изделий, соков, воды, чая. Если сабантуй проводит­ся на расстоянии от села, то нередко здесь на лужайке устраиваются семейные чаепития за самоваром, который берут с собой.
    После окончания соревнований на майдане народ рас­ходится по домам. А под вечер молодежь снова соби­рается на вечерние игрища — кичке уен. Сейчас их иногда называют вечерний сабантуй. Их проводят на краю села, на лугах, иногда на месте дневного майдана. В последнее время нередко — в клубе. Вечерние игрища характерны для сельской местности. Именно, вечером проводят здесь состязания певцов, танцоров, чтецов, особенно если на­сыщенной была дневная программа.
    Так в общих чертах проходит современный сабантуй. Это уже не тот непритязательный, сельский праздник, ка­ким он был в традиционном быту. Народная любовь к празднику ко многому обязывает его. организаторов, ко­торыми в настоящее время, как отмечалось, выше, явля­ются партийные, советские работники, руководители хо­зяйств.. В, этой, связи хотелось бы остановиться на некоторых. спорных, а иногда и явно нежелательных, на наш взгляд, моментах праздника, которые выявляются в ре­зультате, анализа хода сабантуя в различных районах республики.
    Эти моменты касаются, главным образом, вопросов соотношения традиционного и нового как в самом празд­нике, так и в организаторской работе по его проведению.
    Касаясь организационной стороны праздника, хоте­лось бы отметить, что не всегда используется в достаточ­ной мере традиционная форма управления им, а имен­но — организующая роль аксакалов, основанная на ав­торитете старших. Сейчас нередко старики-аксакалы приходят на сабантуй лишь почетными гостями. А почему бы не попросить их стать активными организаторами праздника, следящими не только за ходом состязаний, но и за порядком на майдане, как это было раньше? И надо бы вернуть прежнее отношение к организационной работе на сабантуе, которая была не просто обязанностью, а обязанностью почетной. Такое отношение вос­питывалось исподволь, а авторитет старших на сабантуе был непререкаем. И в наши дни важно найти энтузиас­тов-организаторов, всячески поддерживать их. Такая помощь нужна тем более, что масштабы любого сабан­туя намного увеличились. Они стали более многолюдны­ми не только потому, что многие населенные пункты стали крупнее, а главным образом потому, что сабан­туй стали проводить не в каждом селе, а в наиболее крупных, как правило, на центральных усадьбах колхо­за, совхоза, в райцентре.
    Правомерно ли такое объединение праздника? Дума­ется, нет. Это, с одной стороны, лишает многих жителей небольших сел, особенно людей старшего поколения, де­тей возможности участия в нем, так как добраться, до места проведения даже колхозного, сабантуя не так-то просто. Еще труднее бывает им участвовать, когда про­водится только районный праздник. А такие случаи встречаются. В частности, нередко ограничиваются про­ведением одного, районного сабантуя в районах Западного Закамья (Чистопольский, Алексеевский, .Алькеевский, Черемшанский), Правобережья Волги (Апастовский, Камско-Устьинский, Буинский). Жизнь показы­вает, что потребность в своем деревенском празднике по-прежнему остается насущной, важной. Ведь, как пра­вило, это время общения, встречи с родными, друзьями и т. д. И сабантуй как нельзя лучше дает возможность удовлетворить эти потребности. Объяснение же отказа от сабантуя в маленьких деревнях тем, что народу там мало, участников состязаний — незначительное количест­во, не верно уже потому, что простая многолюдность — это еще не признак удачного праздника. Пусть масшта­бы будут меньше, скромнее подарки, меньше соревную­щихся, но зато здесь собираются хорошо знающие друг друга люди. Праздник нужен им.
    Наоборот, укрупнение, объединение сабантуя, тем более ограничение одним районным праздником затруд­няет и организацию, и проведение его. Именно эта мно­голюдность, когда на праздник собирается огромное ко­личество незнакомых людей, лишает их возможности не­принужденного праздничного общения. В этом случае сабантуй из праздника превращается в зрелище. Такое явление нежелательно. Праздник создать гораздо труд­нее, чем просто зрелище. Сабантуй должен сохраняться и дальше развиваться именно как праздник. В этой связи встает такой вопрос: быть может, целесообразнее, на­оборот, не устраивать районных сабантуев, а проводить их в каждом населенном пункте как свой местный празд­ник, тем более, что торжественная часть открытия са­бантуя в какой-то мере дублируется во время проведе­ния районных слетов механизаторов, животноводов, ко­торые становятся регулярными и повсеместными.
    При проведении таких укрупненных сабантуев неред­ко по селам по-прежнему проводят сбор подарков. Со­бранные вещи отвозят на центральную усадьбу, где будут проходить состязания. Часть подарков везут на район­ный сабантуй. Все это ведет к обезличке подарков, так как многие не видят, кому достается его подарок. Таким образом, и первая часть сабантуя может потерять празд­ничность, превратиться в простое собирание вещей. Вмес­те с тем нежелателен и отказ от сбора подарков на праздник. Такая тенденция в некоторых селах также наблюдается. Обычно это мотивируется тем, что колхо­зы сейчас богаты и могут выделить достаточное коли­чество средств на приобретение подарков. Да, это дейст­вительно так. Но не в этом суть. В празднике всегда бы­ла важна не столько материальная, сколько моральная сторона. На сабантуе всегда высоко ценилось народное признание, тот почет, которым окружались победители состязаний. С другой стороны, выделяя, охотно отдавая вещи для своего праздника, народ демонстрирует свою щедрость. Так стоит ли лишать его этой возможности? Несостоятельна мотивировка отказа от сбора подарков и тем, что это отвлекает людей от работы. При хорошей организации труда и отдыха такого вопроса, как прави­ло, не возникает.
    Как уже отмечалось, на приобретение подарков опре­деленные средства выделяют колхозы, в райцентрах и городах — промышленные предприятия. Именно на эти средства приобретаются дорогие призы для победителей основных состязаний сабантуя. В этой связи возникает сомнение: уместна ли покупка дорогостоящих призов для сабантуя? Ведь сейчас нередко для вручения батырам приобретают ковры, холодильники, стиральные машины, радиоприемники и т. д. Нет-нет да и возникает нездоро­вый интерес к состязаниям: стремление участвовать в них в погоне за дорогостоящим призом.
    И еще один спорный момент — вопрос о соотноше­нии традиционного и нового в проводимых на сабантуе состязаниях. Как известно, на традиционном сабантуе повсеместно обязательными были скачки, бег, прыжки и национальная борьба. Причем все эти виды состязаний были одинаково значимыми, их победители получали равноценные подарки.
    Правда, в связи с тем, что на виду у всех от начала и до конца проводилась на майдане борьба, длившаяся большую часть сабантуя, борьба батыров становилась кульминационным моментом праздника. Она доставля­ла истинное наслаждение зрителям, являясь одновре­менно ареной для демонстрации силы, ловкости, смело­сти, мужественности.
    И сейчас популярность борьбы Огромна. Более того, она стала главной настолько, что нередко заслоняет со­бой другие виды состязаний. Далеко не везде сейчас на сабантуе можно увидеть скачки, бег. Если они и прово­дятся, то отношение к ним самих организаторов в ряде мест очень несерьезное. Об этом свидетельствуют ми­зерные по ценности призы, предназначающиеся победи­телям. Нередко эти соревнования плохо рекламируются, поэтому все меньше становится участников. И невольно получается так, что серьезные соревнования на майдане (шуточные — они и есть шуточные!) ограничиваются борьбой. Едва ли правомерно превращение сабантуя в соревнование по татарской борьбе. Введение единых пра­вил судейства, безусловно, способствовало их упорядо­чению. «Но вот проведение соревнований строго по весо­вым категориям (легкий, средний и тяжелый вес), опре­деление трех победителей — трех батыров — как-то не вяжется с народным понятием «батыр майдана». Ведь испокон веков батыр сабантуя — это самый ловкий, са­мый смелый и самый сильный. Думается, и сейчас батыр майдана должен быть один. Кстати, так и бывает на многих деревенских сабантуях, где исходят именно из такого принципа, а не требований чисто спортивных со­ревнований.
    Организаторы сабантуя, очевидно, донимая нежела­тельность ограничения состязаний одной борьбой, стре­мятся вводить в них новые виды соревнований, например, подъем штанги, волейбол, футбол (при этом, как уже го­ворилось, иногда упуская из виду традиционные, до­ступные для большинства участников). Но сабантуй по духу своему праздник, где выявляется личное первенст­во в различных состязаниях. Поэтому командные пер­венства не вписываются и не приживаются в нем. Они только отвлекают внимание не столько зрителей (болельщиков там немного), сколько организаторов сорев­нований на майдане.
    Точно так же сабантуй — не место для проведения соревнований по шахматам, шашкам (такие попытки в отдельных районах предпринимаются). К подбору ви­дов соревнований надо подходить умело, учитывая спе­цифику праздника, не забывая о том, что они должны служить обогащению в нем праздничности. Хорошо, когда игры, состязания сабантуя превращаются в вид спорта. Но сложившиеся виды спорта со своими строги­ми правилами едва ли уместны на этом празднике, ибо праздника без импровизаций быть не может, и жесткие рамки спортивных соревнований ему противопоказаны.
    В целом же нет сомнений в том, что сабантуй и в будущем останется любимым народным праздником. Несмотря на явно выраженную связь его с трудовой деятельностью, он значительно шире по своему назначе­нию и содержанию, масштабам бытования. В нем во­едино связаны радость труда с любовью к родной приро­де, к весенне-летнему ее обновлению. Так было и в традиционном быту, еще ярче эти его качества проявля­ются сегодня.

    Сценарий праздника на татарском языке для детей

    подготовительных групп

    «На лесной полянке»

    подготовила
    воспитатель (по обучению детей татарскому языку)
    Хафизова Файруза Файзрахмановна

    Тема: “Урман аланында”.
    Максат. Балаларны татар халкының мәдәнияты, гореф-гадәтләре, халык авыз иҗаты белән таныштыру аша татар телен өйрәнүгә кызыксыну уяту.
    Бурычлар.
    -Тәрбия:
    Туган ягыңа мәхәббәт,
    Туган як табигатенә сакчыл караш,
    Урманда яшәүче җан ияләренә карата кайгыртучанлык хисләре тәрбияләү,
    Татар халкының милли традицияләре белән танышуны дәвам итү.
    -Үстерү:
    игътибарлылык , сабырлык, иҗади фикерләү сәләтен үстерү.
    күзәтүчәнлекне үстерү, тере һәм тере булмаган табигатьнең үзара бәйләнешен табигатьтәге җәйге үзгәрешләр аша күрсәтү.

    -Өйрәтү:
    балаларның урман турындагы белемнәрен үстерү,
    бәйләнешле сөйләм телен камилләштерү,
    балаларның татарча сөйләшү күнекмәләрен үстерү.

    Оборудование һәм материаллар: урман күренеше өчен агач , гөмбә, җиләк, чәчәк макетлары, чишмә ясау өчен зәңгәр тукыма, каен агачы макеты,көянтә-4,бизәлгән чиләкләр-8, зур чебен гөмбәсе эшләпәсе, урман иясе өе өчен ширма, аю костюмнары, агач кашыклар, ике кәрзин, 10 теннис шары, кулъяулык, чәчәк таҗлары, төрле агач яфраклары, агач рәсемнәре.
    Техник әсбаплар:магнитофон, аудиоязмалар.
    Дидактик материал:гөмбә битлекләре.
    Бизәлеш: музыка залына урман күренеше ясалган, төрле агач, гөмбә, җиләк, чәчәк макетлары куелган, уртада каен агачы макеты, бер якта чишмә, ә икенче якта урман иясенең өе.
    Балалар белән эшләнгән эш: җәй, урман турында әңгәмәләр үткәрү, җырлар, шигырьләр,биюләр өйрәнү.
    Бәйрәм барышы.
    Урман шаулаган тавыш яңгырый (магнитофон язмасы)
    Татар киеме кигән балалар ак каен тирәсендә әйлән-бәйлән уены уйныйлар.
    1 бала:
    Яшел,яшел, ямь-яшел
    Каенның яфраклары,
    Кояш көлә, үсә яфрак
    Җәйнең матур чаклары.
    2 бала:
    Яфраклары яшел ак каенның,
    Хәтфә җәйгән кебек һәр ягы.
    Әйлән-бәйлән уйный яшь балалар,
    Шаулап тора һәркөн тау ягы.
    3 бала:
    Шат балалар бигрәк матур кызлар.
    Ак каенны сөеп мактыйлар,
    Һәр ел саен килеп шулай
    Ак каенда бәйрәм ясыйлар.
    Җыр “Ямьле җәй”М. Әндәрҗанова сүзләре һәм көе.
    Алып баручы. Исәнмесез, балалар! Без бүген шундый матур залга бик үзенчәлекле бәйрәмгә җыелдык. Без Ак каен кызы янына бәйрәмгә килдек. Элек-электән кешеләр каен агачын хөрмәт иткәннәр, аны яратып “ак каен” дип йөрткәннәр, аның турында җырлар чыгарганнар. Ак каен янына җыелып кызлар һәм малайлар төрле уеннар оештырганнар, җырлап-биеп күңел ачканнар.
    “Су юлы” биюе.
    (Көянтә-чиләк күтәргән кызлар суга бару күренешен күрсәтәләр,”Фазыл чишмәсе” , татар халык көе, Р.Сабит эшкәртүендә).
    Алып баручы: менә инде су да алып кайттык, эш бетте, инде уйнарга да ярый.
    Уен “Чума-үрдәк, чума-каз”.
    Урман иясе өеннән чыга.
    Урман иясе: Мин урман иясе. Кем ул анда тавышланып, минем тынычлыгымны бозып йори.
    Алып баручы:Бу бит балалар, ак каен янында бәйрәм оештырганнар. Кыш үтте, җәй җитте, урман йокыдан уянып яшел күлмәген киде. Кояш кыздыра, кошлар сайрый.
    Урман иясе: Бик яхшы. Мин җәйне яратам,кошлар сайраганда йокы да тәмле.
    Өенә кереп китә.Шүрәле керә.
    Шүрәле: Кара ничек җырлыйлар, колаклар тонып бетте. Тор әле урман иясе.(урман иясе чыга).
    Урман иясе: Кайда? Нәрсә? Ни булды?
    Шүрәле: Әйдә, Урман иясе ак каен янына барабыз,хәзер кызлар яфрак җыярга киләчәк.
    Урман иясе: Менә әйбәт.
    Шүрәле: Ничек инде әйбәт булсын. Үзеңнең агач башың белән уйлап кара әле. Алар хәзер җырлап-биеп бөтен урманны яңгыратырлар, безгә йокларга бирмәсләр.
    Урман иясе: Ә нәрсә эшләргә соң?
    Шүрәле: Әйдә ак каен янына алардан алда барабыз.
    Урман иясе:Барабыз.
    Шүрәле: Ак каенны сындырабыз!
    Урман иясе:Сындырабыз!
    Шүрәле: Ә аннары җиргә күмеп куябыз.
    Урман иясе: Күмеп куябыз! Әйдә! (чыгып китәләр)
    Каен кызы керә.
    Каен: Кызлар, минем янга килегез. Яфракларымнан тәкыя үрегез!

    Сценарий праздника на татарском для детей

    Ак каен белән лирик бию.
    (татар халык көе “Лирик бию”)
    Агачлар арасыннан энҗе чәчәк килеп чыга.
    Энҗе чәчәк: Исәнмесез, балалар. Мин бик нәфис чәчәк. Чәчәкләрем ап-ап энҗеләргә охшаган. Ләкин шаян җил урманга керде дә чәчәкләремне күтәрде, алар кыңгырау кебек зеңгелдәде (кыңгырау зеңгелдәтә). Шаян җил минем энҗеләремне таратып бетерде, миңа нәрсә эшләргә инде.
    Алып баручы: Борчылма, энҗе чәчәк ,без сиңа ярдәм итәрбез.
    Уен “Энҗеләрне кәрзингә җый”.
    Кыз: Кызлар, мин каен төбендә гөмбә таптым.
    Кызлар: Бу бит чебен гөмбәсе.
    Чебен гөмбәсе: Безне чебен гөмбәсе генә димәгез. Кешеләр өчен агулы булсак та, урман җәнлекләренә дәва без. Авырган вакытларында алар безне табып ашыйлар һәм шулай дәваланалар.
    “Чебен гөмбәләре биюе”
    (гөмбә битлеге кигән балалар бии, “Әпипә” көенә)
    Шүрәле һәм Урман иясе зур чебен гөмбәсе эшләпәсе астында каен янына керәләр.
    Шүрәле һәм Урман иясе: Әһә, эләктегезме! Каен кызын безгә бирегез.
    Каен: Балалар, мине коткарыгыз!
    Алып баручы: Каенкай, курыкма безнең балалар сиңа ярдәм итәрләр. Әйдәгез, балалар, ярдәмгә аю балаларын чакырабыз.
    “Аю малайлары биюе”
    Урман иясе: Гафу итегез инде безне , башка алай эшләмәбез. Без бит шаярдык кына.
    Шүрәле: Әле без сезгә бүләк тә алып килдек, (агач кашыклар чыгара) агач кашыклар, без аларны агачтан юнып үзебез ясадык.
    Алып баручы: Менә рәхмәт. Ә безнең балалар кашыклар белән бию өйрәнделәр.
    “Кашыклар белән бию” (татар халык көе “Әнисә”)
    Каен: Рәхмәт сезгә, балалар. Ә хәзер минем тирәдә рәхәтләнеп ял итегез. Мин сезгә бик кызык уеннар алып килдем.
    Уеннар.
    1.”Таҗлардан чәчәк җый”.
    2.Әйлән-бәйлән “Кулъяулык”
    3.”Агачларның яфракларын тап”.
    3.”Очты-очты”.
    Җыр “Безнең туган як кына”Р. Вәлиева сүзләре, М.Минһаҗев көе.
    Каен: Рәхмәт сезгә, балалар, минем күңелемне ачтыгыз. Мин сезгә бүләкләр әзерләдем (яфрак формасындагы печеньеләр өләшә). Мине онытмагыз, тагын кунакка килегез.
    Алып баручы: Менә безнең каен кызы янындагы бәйрәмебез ахырына якынлашты. Сау булыгыз, балалар!

    Сценарий новогоднего праздника на татарском

    «СЕРЛЕ АЛМА» для старшей группы (на татарском языке)

    Серле алма
    (Балалар бакчасының олылар төркеме өчен яңа ел сценарие.)

    Залга Кар кызы керә, кулында алма.
    -Бу алманы миңа Кыш бабай бирде. “Мин килгәнче сакла, берсенә дә бирмә”,-
    диде. Алмасы да бит гади алма түгел, серле алма: кем аны ашап карый, шуның теләге тормышка аша. Тик теләкләр әйбәт, матур булырга тиеш. Әй балалар сөенерләр инде. Кая гына куеп торыйм соң?

    Як ягына карана, чыршы төбендәге бүкәнне күрә.

    -Менә нинди әйбәт урын./ Алманы бүкәнгә куя./ Ах, онытканмын бит! Кыш бабайга кайсы бакчага барасын әйтмәгәнмен. Нишләргә инде хәзер? Каршысына бармый булмас.

    Кар кызы чыгып китә.

    Аю керә.

    -Ары лап-лап, бире лап-лап,
    Аю бии аяк таптап.
    Эх, бии белсәм лә,
    Таптамас идем бер дә.
    Биер идек бергәләп
    Дуслар белән күмәкләп.

    Алманы күреп ала.

    -Ай, нинди матур алма.
    Бик тә кызыктым аңа.
    Бер кабып карыйм әле,
    Тәмен дә белим әле.

    Алманы ашап карый. Сихри музыка яңгырый, аю әйләнә. Аю янына дуслары йөгереп чыга һәм бергәләп бииләр.

    Залга карга очып керә.

    -Кар-р, кар-р мин карга,
    Яратам мин җырларга.
    Тик мине яратмыйлар,
    -Кычкырма син, кит,- диләр.

    Сандугачтай җырласам,
    Бер дә кумаслар иде.
    Чут-чут итеп сайрасам,
    Тыңлап туймаслар иде.

    Алманы күреп ала.

    -Ай, нинди матур алма.
    Бик тә кызыктым аңа.
    Бер кабып карыйм әле,
    Тәмен дә белим әле.

    Алманы ашап карый, сихри музыкага әйләнә һәм сайрый башлый.

    Карга очып китә, ә залга тычкан йөгереп керә. Бала чүгәләп бара.

    -Мин бик бәләкәй тычкан,
    Басу-кырда мин үскән.
    Зур булсам,һич беркем дә:
    Соры бүре, төлке дә
    Тимәсләр иде миңа.

    Алманы күреп ала.

    -Ай, нинди матур алма.
    Бик тә кызыктым аңа.
    Бер кабып карыйм әле,
    Тәмен дә белим әле.

    Алманы ашап карый. Сихри музыкага әйләнә. Шул вакыт аның каршына төлке килеп чыга.

    ТӨЛКЕ: Әһә! Хәзер мин сине тотам,
    Тотам да, кабып йотам!

    Тычкан чүгәләгән җиреннән торып баса. Төлке аннан куркып:

    ТӨЛКЕ: Ай-ай-ай, гафу ит,
    Ялгышканмын икән бит.

    Төлке йөгереп чыгып китә.

    Сценарий новогоднего детского праздника на татарском

    ТЫЧКАН: мускулларын күрсәтеп

    -Мин зур үстем!
    Мин батыр!
    Мин бик көчле,
    Карап тор!

    Тычкан герләр күтәреп күрсәтә.
    Убырлы карчык белән Шүрәле керәләр.

    Убырлы карчык: /як-ягына карана/ Кыш бабай юк, Кар кызы да күренми.

    Шүрәле:Бик вакытлы килгәнбез. Алар килеп җиткәнче, берәр этлек эшләп, бәйрәмнәрен бозарга өлгерәбез әле.

    Убырлы карчык: Я, нишлибез?

    Шүрәле: Эйдә, балаларны кети-кети итәбез! Кети-кети!

    Балалар янына бара, аларны кытыкларга маташа.

    Убырлы карчык: Тукта әле, һаман балаларны кытыкламыйлар инде. Кызык түгел.

    Шүрәле: Алайса, әйдә зурларны кытыклыйк! Кети-кети!

    Бармакларын селкетә-селкетә әти-әниләр янына бара.

    Убырлы карчык: Җитте инде, һаман кети-кети дә, кети-кети.

    Шүрәле: Минеке ошамаса, үзең уйлап тап.

    Убырлы карчык:/уйланып тора да/ Әйдә Кар кызын урлыйбыз!

    Шүрәле: Син нәрсә?! Былтыр урладык бит, соңыннан Кыш бабай үзеңне бозга катырганын оныттың мени?

    Убырлы : Ярар, ярар…Әйдә Кыш бабайның таягын урлыйк!

    Шүрәле: Әйтә күрмә! Өченче ел шул таякка бармакларым ябышып калды! Бүтән кети-кети итә алмам дип, котым очты.

    Убырлы: Әй, куркак!…Әйдә чыршының уенчыкларын җыеп алыйк! Себеркемне бизәп куярмын! Җен пәрие көнләшеп үлсен!

    Шүрәле: Әйдә! / Шүрәле чыршы артына китә./

    Убырлы: Һаман бәйрәм дә бозып йөрисе килми. Эх, бер егет килеп чыкса иде, мине вальска чакырса иде…Тьфу, тьфу, тьфу.. Әллә нинди уйлар килә башка.

    Бүкәнгә таба бара, алманы күрә.

    Убырлы: Каян килгән бу алма? /Алманы ашап карый/ Тәмле икән үзе.

    Сихри музыка яңгырый, Убырлы карчык әйләнә.
    Аның янына Шүрәле килә. Убырлы оялып, күзләрен аска иеп тора.
    Шүрәле аптрап аңа карый, әйләнеп чыга.

    Шүрәле: Ни булды сиңа, дускай? Әллә…Теге…Ни… Биеп алабызмы?

    Шүрәле белән Убырлы карчык вальс бииләр.

    Кыш бабай белән Кар кызы керәләр.

    Кыш бабай: Исәнмесез, балалар! Исәнмесез, кунаклар! Нинди матур бәйрәм бара..

    Убырлы карчык белән Шүрәлене күрә.

    Кыш бабай: Нишләп йөрисез монда?.тагын бәйрәмне бозарга килдегезме?

    Шүрәле: Юк-юк, бабай, син нәрсә! Уебызда да юк!

    Кыш бабай: Балалар, әйтегез әле, бу юньсезләр нәрсә эшләделәр?

    Балалар: Бер нәрсә дә эшләмәделәр.

    Убырлы: Күрәсеңме, Кыш бабай,без бик әйбәтләр! Әйдә, Шүрәле, китик. Кыш бабай килде, монда тәртип.

    Шүрәле: /пышылдап/ Тукта инде, капчыгын эләктерик!

    Убырлы: / Шүрәлене ишеккә таба тарта/ Капчыксыз да бит әйбәт!
    Ничек биедек бит. Шәп!

    Шүрәле белән Убырлы карчык чыгып китәләр.

    Кыш бабай: Кызым, алманы бир әле, балаларның теләкләрен үтәргә вакыт җитте.

    Кар кызы: : Хәзер, бабай!

    Кар кызы бүкәнгә таба бара. Аламаны эзли.

    Кар кызы: Бабай, алма юк! Югалган.

    Кыш бабай: Әллә Шүрәле белән Убырлы алдылар микән? Бик тиз чыгып киттеләр. Сез күрмәдегезме, балалар?

    Кыш бабай янына Аю, Тычкан һәм Карга килә.

    Тычкан, Карга, Аю: Аны без ашадык!

    Кыш бабай: Теләкләрегез үтәлдеме соң? Күңелегез булдымы?

    Аю: Әйе, Кыш бабай, рәхмәт! Күңелем булганчы биедем!

    Карга : Ә мин шундый матур итеп җырладым, хәттә сандугачлар да тынып калды.

    Тычкан: Мине күр әле, бабай: ничек үстем, көчем дә артты. Хәзер мин бернәрсәдән курыкмыйм!

    Өчесе бергә: Рәхмәт, сиңа, бабакай!

    Сөйләшкән арада, балалар түгәрәк ясыйлар. Кыш бабай уртада кала, ул балаларны күрмәмешкә салыша.

    Кыш бабай: Теләкләр үтәлгән, чыршы бизәлгән, монда эш тә калмаган. Әйдә, кызым, кайтыйк!

    Балалар:
    Кыш бабай, ә без сине җибәрмибез!
    Син безнең белән җырламадың.
    Син безнең белән биемәдең.
    Син безнең белән уйнамадың.

    Кыш бабай: Әй, карт бүкән! Онытканмын! Әйдәгез, бергәләп җырлыйк!

    Кыш бабай белән күмәк җыр.

    Бала : Эләктең син тозакка,
    Бикләп куйдык йозакка.
    Чыгасың килсә аннан
    Уйна син безнең белән!

    Уен “Чыгармыйбыз”. Уйнаган вакытта Кыш бабай бияләен “югалта”.

    Алып баручы: Кыш бабай, бу синең бияләй түгелме?

    Кыш бабай: Минеке, кызым. Төшеп калган бит. Бир әле,кызым, киим әле.

    Алып баручы:Бабай, ә син аны куып җит!
    Түгәәек эчендә уен. Ахырда Кыш бабай бияләен куып җитә, киеп куя.

    Кыш бабай: Ах, сез шуклар, шаяннар! Тотыйм әле үзегезне!

    Кыш бабай балаларны тотмакчы була, балалар үз урыннарына “качалар”.

    Кыш бабай: Бу балалар бигрәк җитез. Берсе дә тоттырмады.Ә мин хәлдән тайдым, эсселәдем.

    Кыш бабайны урындыкка утырталар.

    Алып баручы:Балалар, бабаебыз эри күрмәсен, аны “өф” итеп суытыйк!

    Кыш бабайны “суыталар”.

    Кыш бабай: Ай, рәхмәт, балалар. Рәхәт булып китте, хәл дә керде.

    Алып баручы: Кыш бабай, безнең балалар сиңа дип шигырьләр өйрәнеп килделәр.

    Балалар Кыш бабайга шигырьләр сөйлиләр. Соңгы бала сөйләгәндә, Кыш бабайның аяклары селкенә башлый. Ул аларны куллары белән тотып туктатмакчы була.

    Кыш бабай:Нишли бу аякларым? Туктатып кына булмый!

    Кар кызы:Бабай, аларның биисерәре килә бит.

    Кыш бабай:Эх, торам аңламыча.
    Сыздырыйк бер татарча!

    Кыш бабай белән Кар кызы бииләр.

    Кыш бабай: Уф,уф(утыра). Әз генә хәл алыйм да, китәрбез, кызым.

    Кар кызы: Ничек инде “китәрбез”? Эшләрең бетмәде бит әле.

    Кыш бабай: Бетмәде? Хәзер, барлап чыгабыз:
    Җырладыкмы?

    Балалар: Җырладык!

    Кыш бабай: Биедекме?

    Балалар: Биедек!

    Кыш бабай: Уйнадыкмы?

    Балалар: Уйнадык!

    Кыш бабай: Вәт шул! Эш бетте! Китәргә вакыт җитте!

    Балалар: Ә бүләкләр?!

    Кыш бабай: Әйе шул, бүләкләр! Кая әле капчыгым?

    Кыш бабай белән Кар кызы бүләкләр өләшәләр.

    Кыш бабай: Сау булыгыз, балалар!
    Сау булыгыз, оланнар!
    Яңа ел котлы булсын,
    Бәйрәмнәр матур узсын!

    Сценарий праздника 23 февраля на татарском языке

    в детском саду

    Балалар бакчасында
    23 февраль –
    — Ватанны саклаучылар коненэ багышланган бэйрэм иртэсе барышы.
    (торле яшьтэге группа очен)

    Зал бэйрэмчэ бизэлгэн. Хэрби тематикага кагылышлы рэсем кургэзмэсе оештырылган стенада.
    Максат: балаларда ир-атларга, этилэргэ, бабайларга, гомумэн, Ватанга мэхэббэт, горурлану хислэре тэрбиялэу. Ватанны саклаучы хэрби гаскэр торлэрен ныклап истэ калдыру. Аларга карата хормэт тэрбиялэу.
    Бэйрэм барышы:
    А.б. Гаилэнен, терэге – ир-ат, эти кеше. Безнен татар халкында борынгыдан эти кеше – гаилэ башлыгы итеп, ан,а зур ихтирам, олы хормэт белэн караганнар, бу бугенгесе кондэ лэ шулай кала бирэ. Ни эйтсэн,дэ гаилэнен, ботенлеге, барлыгы анын. Жилкэсендэ. Этилэр ил терэге, гаилэ таянычы да. Безнен этилэребез, этилэребезнен этилэре, без тыныч яшэсеннэр, матур уйнасыннар, тамакларыбыз тук булсын, илебез имин булсын очен Ватаныбызны саклаганнар. Без бу кадерле кешелэребезне 23 февраль – Ватанны саклаучылар коне белэн тэбрик итэбез! Сезгэ, хормэтлелэребез, ныклы сэламэтлек, балаларыбызга урнэк булуыгызны, гомерлэрегез озын булып, тыныч кук йозе астында яшэргэ насыйп итсен!
    …Энилэрне ин кадерле дибез,
    Этилэрсез яшэп буламы?!
    Таба алмам алыштырыр кеше-
    Эйлэнсэм дэ ботен доньяны.
    «Балам» диеп бер дэшуе дэ бит
    Жылы сала жанга, кунелгэ.
    Кайгыртуын очен рэхмэт, эти,
    Шулай булсын иде гомергэ!
    Се безнен кунелдэ мэнгелек ышаныч.
    Сез кочле, сез – батыр, сез – безнен куаныч!
    Сез – алтын багана, гаилэдэ – сез терэк.
    Тынычлык, иминлек сагында – сез кирэк!!!
    Хормэтле этилэребез! Э хэзер сезне котлап, сезгэ диеп эзерлэнгэн бэйрэмебезгэ кечкенэ артистларыбызны – балаларны чакырабыз!
    «Бравые солдаты» жыры астына балалар залга керэ.
    Шигырьлэр сойлилэр:
    Лэйсэн: Буген бэйрэм конендэ
    Этилэрне котлыйбыз.
    Шатлык, бэхет, сэламэтлек
    Хэммэгезгэ телибез.

    Айзилэ: Минем эти – йорт тозуче,
    Ул сала биек йортлар.
    Ул салган яна йортларда
    Балкып торалар утлар.
    Эмир: Минем эти – алтын куллы
    Эшлэмэмгэн эше юк!
    Саумы, Фэнил абый, диеп
    Баш имэгэн кеше юк!
    .Эдилэ. Яшэсен безнен этилэр,
    Сэламэт хэм шат булып.
    Кызларынын, эниебезнен
    Кадерлелэре булып!
    Алия: Эти гел булэклэр ала, Энигэ дэ мина да.
    Анын да бэйрэме житте, кыш аенда – февральда,
    Ил сакчылары коне ул, эти очен зур бэйрэм.
    Этиемэ атна буе эзерлэдем мин булэк!
    А.б. Хормэтле этилэребез, э хэзер сезгэ балаларыбыздан булэккэ «Этиебез» жыры янгырый.
    Жыр «Этиебез»

    Шигырьлэребезне дэвам итэбез.

    Ильнур. Хэрвакытта ил сакчысы
    хэрчак уяу, хэрчак сак.
    Ул узенен эте белэн
    тора илнен сагында
    биек таунын башында,
    Агачлар арасында
    кузэтэ барысында.
    Узенен бинокленнэн
    карый дингез ярларын,
    курэ тау араларын.

    Раяз. Эте анын зур дусты.
    Кулында автоматы
    Кинжалы бар билендэ
    Ватаныбыз чигендэ
    Хэрвакытта ил сакчысы
    хэрчак уяу, хэрчак сак.
    Ул курсэ дэ хэр ягын,
    узен курмилэр анын.

    Фирзэр. Ул саклый илебезне,
    Безнен хэрберебезне.
    Тыныч яшэсеннэр ди.
    Бэхетле уссеннэр, ди.
    Менэ усеп житермен,
    Ил сакларга китермен!

    Чулпан: Этиебез бик гадел,
    Юмарт, шаян хэм кочле,
    Безнен очен ул зур терэк,
    Эти безгэ бик кирэк!
    Эти безнен горурлык,
    Телибез ана саулык,
    Язсын иде гомергэ
    «Эти» диеп яшэргэ!

    Влад: Зимний солнечный денек
    Весело скрипит снежок,
    Лыжи, санки мы берем,
    С папою гулять идем!
    Мне завидуют вокруг –

    папа самый лучший друг!

    Сценарий 23 февраля на татарском 

    А.б. Э хэзер бию карап алыйк эле!
    «У меня, у тебя» биюе.
    Балаларыбыз бэйрэм шигырьлэрен дэвам итэлэр.

    Настя. Чтобы мирно всем жилось,
    Чтобы мирно всем спалось,
    Каждый день и каждый час,
    Зорко охраняет нас
    Армия наша! Благодарны люди ей,
    Славной Армии своей,
    В честь нее гремит салют,
    В песнях славу ей поют!
    Армия наша: самая могучая!!!
    Армия наша: самая лучшая!!!

    Адилэ. Этиебез бик куп эшли
    Безгэ булэклэр ала!
    Хэерле юлларны телэп,
    Энием котеп кала.
    Юлларда йоргэн чакта,
    Унышлар юлдаш булсын!
    Барыбыз белэн бергэ
    Озак яшэргэ язсын!

    Ильшат. Эти булса ойдэ ешрак,
    Оебез балкып тора,
    Энинен дэ йозе якты,
    Елмаеп кына тора.
    Эти белэн урамда,
    Йорулэре, эй! Эйбэт!
    Эти, эйдэ чык урамга,
    Уйныйк эле бергэлэп!

    Нурислам. Бабайнын да улы мин!
    Эбинен дэ улы мин!
    Этинен дэ улы мин!
    Энинен дэ улы мин!
    Аларнын ун кулы мин!!!
    Бабай кебек булырмын!
    Эби кебек булырмын!
    Эти кебек булырмын!
    Эни кебек булырмын!
    Бернигэ дэ карамый,
    Шулай булмый ярамый!
    Сон бит инде олы мин,
    Туган илнен улы мин!

    А.Б. Э хэзер яраткан бабаларыбызга багышланган жырны тынлап алыйк.
    Жыр «Бабай»

    Данияр. Каеш будым билемэ,
    Тасма тактым жинемэ,
    Йолдызлы бурек кидем.
    Мин солдат булдым дидем!
    Эни каршына бастым,
    — Килдем иптэш командир,
    Эйдэ берэр фэрман бир!
    — Смирно! Ди эни дэ,
    Печэн ашат бэтигэ,
    Бераз утын ярырсын,
    Аннан суга барырсын!
    -Була!-дидем фырт кына
    Хэм борылдым кырт кына,
    Шуннан китте и китте,
    Мине чын солдат итте,
    Бетте ялкау гадэтем,
    Санаулы хэр сэгатем.

    Кэрим. Мин дэ этием шикелле,
    Шофер булырга уйлыйм,
    Шунын очен хэрвакыт,
    Машинам белэн уйныйм.
    Тизрэк усеп шофер булсам,
    Нишлэргэ белер идем,
    Урамдагы бар баланы,
    Утыртып йорер идем!
    Мэрьям. Хэммэсе дэ эзер,
    Чэй кайнаган куптэн,
    Мичтэ бэлеш пешкэн,
    Тик этинен кайтып
    Житэсе бар эштэн.
    Сагынып, зарыгып,
    Барыбыздан да битэр,
    Этине мин котэм.
    Ул кайтудан да зур
    Шатлык бармы икэн
    Бу доньяда бутэн?!
    Инсаф. Этием белэн икэу,
    Без гел бергэ йорибез,
    Бергэ утын китэбез,
    Бергэ карлар корибез,
    Язлар житкэч балыкка,
    Тан аткач ук барабыз,
    Тота алсак энигэ дип
    Сатып кына алабыз.
    Бергэ ишкэк ишэбез,
    Бергэ кэрзин урэбез,
    Бик кунелле шибез,
    Менэ шуна курэ без!
    А.Б. Балалар, эйдэгез эле этилэребезгэ тагын бер бию булэк итэбез.
    «Разноцветная игра» биюе.

    А.б. Балалар, этилэребез утырып торып арып киттелэр ахрысы, бэйрэмнэре конендэ эйдэгез аларны да бераз уйнатып алыйк эле.е Кичэбезнен икенче олешенэ кучэбез.
    Безнен белэн ярышырга
    Житез этилэр кирэк.
    Кемнэр ярышырга эзер,
    Чыгып басыгыз тизрэк!!!

    1 нче уен. «Дорес эйт» дип атала
    (берничэ этинен кузлэре бэйлэнэ, хэм хэр эти узенен кызын, яки улын табарга тиеш)

    2 нче уен «Кем тизрэк» дип атала. Кайсыларыбыз булган солдатлар монда, кайсыларыбыз булачак солдатлар. Барлык солдатлар га 1 шарт бар, алар тиз киенэ белергэ тиешлэр, малайларыбыз элегэ армиядэ булмадылар, шуна курэ аларга этилре булыша хэзер. Кем беренчнрэк баласын киендерер икэн?

    3нче уен «Кулдан кулга бир» дип атала. Солдатлар торле шартлаткыч, бомбаларны кутэреп сазлыкка, болотага килеп житэлэр, бер ярдан икенче ярга чыгарып куярга кирэк.
    (балалар 1 рэткэ, этилэр икенче рэткэ тозелешеп басалар да тупны остэн жибэрэлэр, астан кире китерэлэр, кайсы команданын тубы беренче кешегэ алдан килеп житэ,шул жинуче була).

    4нче уен « Ин тоз атучы» снайперлар уены
    (корзинага бомбаларны ташлап, обезвредить итэргэ кирэк)

    5 нче уен – эстафета. «Сазлык аша чыгу». Аяк табаны зурлыгындагы картон бирелэ. Шул картонга баса – баса, билгелэнгэн урынга барып житэргэ хэм, кире йогереп килеп, иптэшенэ бирергэ кирэк. Ул уенны дэвам итэ. Ин беренче тэмамлаган команда – жинуче.

    6нчы уен «Разведчиклар» уены
    Балалар, дошманнын кайда, ничек урнашуын ин элек кем билгели, эйтэ аласызмы? Дорес, разведчиклар. Дошман тылына барып алар дошманнын ничек урнашуын рация аша узебезнекелэргэ тапшыралар, лэкин бу мэгълуматны телэсэ кем укый алмый. Эйдэгез карыйк эле этилэребез узлэренен осталыкларын югалтмадылармы икэн. Этилэребез барыбыз да хат эзлилэр.

    Хатны укыйлар. «Эле ярый сез бар жирдэ,
    Безнен ныклы терэк.
    Бэхетебез тулы булсын,
    Сез безгэ шундый кирэк!
    Хэр бала да бу доньяда
    Булсын иде этиле!»

    А.Б. Жир йозендэ яшэуче хэр кешенен ин зур телэге – тынычлыктыр! Без хэзер этилэребезгэ жир йозендэге сонгы бомбаларыбызны тапшырабыз хэм алар:
    Булмасын ул, булмасын
    Кирэкми безгэ сугыш!
    Булмасын бер куркыныч,
    Булсын ботен ил тыныч!!!
    Дип бомаларны шартлатсыннар — хэр бомба эчендэ телэклэр! (эрелгэн шарлар эчендэ телэклэр язылган)
    Телэклэрне этилэр укыйлар:
    1. Бомбалар шартламасын!
    2. Балалар еламасын!
    3. Пулялар сызгырмасын!
    4. Кан коелмасын!
    5. Яшь тугелмэсен!
    6. Ботен жирдэ балалрнын колгэн тавышлары гына янгырап торсын!
    7. Кояш гел елмаеп торсын!
    8. Кугебез гел аяз булсын!
    9. Барыбыз да дус яшик!
    10. Гаилэлэребез тигез, тыныч булсын!
    11. Этилэребез яныбызда булсын!
    12. Сугышлар булмасын!

    Фирузэ: Шаулый урман, горли болын,
    Яфрак яра тал-тирэк!
    Матур тормыш тозу очен,
    Безгэ тынычлык кирэк!
    Бэхетле матур балачак-
    Безнен беренче телэк!
    Эти янда булсын очен –
    Безгэ тынычлык кирэк!
    Безгэ тынычлык кирэк!

    А.Б Шушы шигырь юллары белэн бэйрэмебезне тэмамлыйбыз. Барыгызнын да гаилэлэрендэ тынычлык, иминлек булсын! Кадерле кунаклар! Без сезгә-илебез сакчыларына рәхмәт белдерәбез. Сезгә олы хөрмәт йөзеннән балаларның үзләре ясаган бүләкләрен кабул итеп алыгыз!
    Әкрен генә көй яңгырый, балалар әтиләренә, бабайларына бүләкләрен тапшыралар.
    Жыр “Солдатлар” башкарыла.

    Тэмам.

    Сценарий выпускного вечера на татарском языке

    2 өлеш.

    Төзүче: Прокопьева Татьяна Ильинична, Тукай районы аерым фәннәрне тирәнтен өйрәнүле Мәләкәс урта гомуми белем бирү мәктәбенеӊ татар теле һәм әдәбияты укытучысы.

    А л ы п б а р у ч ы. Кадерле укучылар, әти-әниләр, кунаклар! Чыгарылыш кичәсенеӊ 2 өлешен башлыйбыз.
    Тагын 9 укучыбыз мәктәпне тәмамлады. Алар барлык имтиханнарын да унышлы тапшырды, без мона бик шат.
    Әле кайчан гына сез 1 нче сыйныфка укырга кергән идегез. Әйе, ул вакытта барысы да беренче иде — беренче укытучы, беренче кыӊгырау, беренче укыган сүзләр, беренче шатлыклар, бе­ренче борчулар… Белем үрләрен яулый-яулый 11 ел сизелми үтеп тә киткән.
    Кадерле укучылар! Сезнен белән гел бергә булдык, шатлыкларыбыз да, борчуларыбыз да уртак иде, инде менә аерылышу мизгелләре дә килеп житте. Сезне олы тор­мыш юлына аяк басуыгыз белән чын күӊелдән тәбрик итәбез.

    Кайчан гына әле күбәләктәй
    Ашкынып килдегез мәктәпкә.
    Җиз кыӊгырау дәште сезне беркөн
    Яналыклар тулы дәрескә.
    Үтте бик күп айлар, үтте еллар.
    Куз алдында үсеп життегез.
    Белем үрләренә омтылдыгыз,
    Бәйгеләрдә бик еш җиӊдегез.
    Мәктәптә сез канат ныгыттыгыз,
    Хәзер инде очып китәсез.
    Шатлык, куаныч, изге күӊел белән
    Каршылагыз һәр көн иртәсен.
    Эшләрегез һәрчак унай булсын,
    Изге хисләр безнеӊ йөрәктә.
    Хәерле юл сезгә, укучылар
    -Калабыз без шушы теләктә.
    Тин мәхәббәт бирсен Ходай сезгә,
    Бәхет диӊгезендә йөзегез.
    Муллык, шатлык, сәламәтлек белән
    Тулы булсын һәрбер көнегез.
    Ышанабыз сезгә: мәӊге кызартмассыз,
    Безнен йөзне, туган ил йөзен,
    Онытмагыз, һәрчак көтә сезне,
    Әти-әниләрегезнеӊ нигезе.

    Хөрмәтле Сәрия Хәнифовна! Белем диӊгезе буйлап корабль йөзә, ә Сез капитан күперчегендә утырасыз, корабльнеӊ командасын белеп, ышаныч белән һәм кыю алып барасыз. Кайчакта жил-давыллар да була, тик Сез каушап калмыйсыз. Оста җитәкче сез.
    Иӊ беренче сүзне сезгә бирик.
    «Кызыклы имтихан» оештырыла. һәр укучы билет соравына җавап бирә.
    Кайбер сораулар:
    1. Син мәктәпкә килгән беренче көнеӊне хәтерлисеӊме? Ул синеӊ хәтереӊдә нинди булып истә калган? Сине мәктәп нәрсәгә өйрәтте?
    2.Син кем булырга хыялланасыӊ? Һәм ни өчен?
    3.Фамилиясен әйт: Дмитрий Иванович … (җавап: Менделеев), Сине 1 сыйныфта укыганда истә калган иӊ сөенечле һәм иӊ борчыган вакыйга.
    4.Ми­хаил Васильевич … (Ломоносов). Иӊ истә калган укытучылар белән булган берәр кызыклы вакыйга.
    5.Нинди сорауга «әйе» дип жавап биреп булмый? (Син йоклыйсыӊмы?) Ашханәгә кайсыгыз иӊ беренче булып керә иде. Хәтерлисезме?
    6.Йомык күз белән нәрсәне күрергә мөмкин? (Төш.) Дәресләрдә еш йокларга туры килә идеме?
    7. Кайчан күк җирдән түбәнрәк була? (Суда шәүләсе төшкән булса) Шпаргалканы еш куллана идеӊме?
    8. Өч лампочка янып тора иде, аныӊ берсен сүндерделәр. Ничә лам­почка кала? (Өч.) Әти-әниеӊнән көндәлекне качырырга туры килгән чаклар күп булдымы?
    9.Нәрсәне әзерлиләр, ләкин ашый алмыйлар? (Дәресләрне.) Көндәлектәге икелеләрне төзәткәнеӊ булгаладымы?

    Бик яхшы, сез имтиханны уӊышлы тапшырдыгыз?
    Күптән түгел генә мәктәпне тәмамлаган берәр яшь укытучыга сүз бирергә мөмкин.

    Шуннан соӊ укытучыларга «имтихан» бирер вакыт җитте.
    Сораулар мондыйрак эчтәлектә булырга мөмкин:
    1. Сезгә хәзерге мода ошыймы?
    2. Сез ничек ял итәргә яратасыз?
    3. Үзегез белән укучылар арасында килеп чыккан кызыклы хәл турында сөйләгез.
    4. Безнеӊ укучыларныӊ киләчәктә кем булырга җыенганнарын әйтегез.
    5. Җирнеӊ уртасында ни бар? («И» хәрефе.)
    6. Алты «н» язсаӊ нәрсә була? (Алтын.)
    7. Нинди кыӊгырау чылтырамый? (Чәчәк.)
    8. Бөтен дөнья буйлап сәяхәт итсә дә, бер почмакта кала. (Марка)
    9. Елныӊ нинди айлары 28 көнне үз эченә ала? (Барысы да.)
    10. Ашаганда кулланыла торган жиһаз. (Пычак яки калак.)
    11. Көн йөри, төн йөри, бер атлам җир китә алмый. (Сәгатъ.)
    12. Иртә белән чыга, кичен югала, аныӊ урынына иптәше кала. (Кояш, ай.)

    Сүзне мәктәптә 11 сыйныф укучылары белән иӊ күп көчен һәм вакытын биргән укытучыга бирергә мөмкин.

    Сценарий выпускного вечера на татарском

    Алып баручы : Мәктәп еллары!
    Нинди гүзәл көннәр!
    Тупланганнар анда барсы да:
    Укучының кайгы-шатлыклары,
    Яшь кызларның сагышы…
    Шау-гөр килеп узган кичәләр,
    Яшьләрнең шат,шаян җырлары,
    Яшь кызларның керсез хыяллары,
    Җырлап үткән мәктәп еллары.
    Синдә кала, барысы синдә кала
    Гүзәл уку, мәктәп еллары.

    Әти-әниләрне дә имтихан бирдерик әле.
    1. Сез беренче тапкыр балагызны мәктәпкә алып килгән көнегезне хәтерлисезме? Ул нинди хисләр белән мәктәпкә барган иде?
    2. Сезнеӊ балагыз теләге белән укырга йөри идеме, әллә инде… (бар, үзеӊ укы, туйдым, бармыйм )
    3.Мәктәпнеӊ беренче көннәрендә истә калган иӊ шатлыклы вакыйгаларныӊ берсе ?
    4. Балагыз белән бергә утырып ятлаган шигырегез, ул истәме әле сезнеӊ хәтерегездәме?

    Башлангычта уку дәверендә сезгә балагыз белән бик күп әкиятләр укырга туры килде.

    Кайсы әкиятләр турында сүз бара:
    1.Яшелчә үстерү-җитештерүче фермер хуҗалыгы турындагы әкият (Шалкан).
    2.Таштан ясалган төзелмәләрнеӊ саламга караганда яхшырак икәнлеге кайсы әкияттә күренә. (Өч дуӊгыз баласы).
    3.Халык саны кирәгеннән артык булганлык нәтиҗәсендә торак җимерелә. Бу нинди әкият? «Тиремкәй».
    4.Ашлыкныӊ туклануга яраклы хәлгә барып җиткәнче үткән авыр юлы. (Колобок)
    5.Кайсы әкияттә, экстрасенс президентка радар бүләк иткән. (Алтын әтәч)
    6.Акчалар белән дөрес эш йөртмәү нәтиҗәсендә иӊ беренчеләрдән бүлып зыян күрүче турындагы әкият. (Буратино)
    7.Мәхәббәтнеӊ кешене жанварга әйләндерә алуы турындагы әкият (Ал чәчәк)
    8.«Ун тапкыр чык, уӊганчы чык» -кайсы әкият героинясына туры килә бу сүзләр? (Дюймовочка)
    Әткәй – әнкәй – минем пар канатым,
    Сез булганга дөньям түгәрәк.
    Иңне- иңгә, җанны җанга куеп.
    Яшик әле, яшик бергәләп

    Хөрмәтле әти-әниләр бүген сезне дә ишетәсе килә, әйдәгез бергәләп берәр җыр җырлагыз әле.
    Тәнәфес.
    Биюләр.
    Уеннар.

    Кичәнеӊ «патша малае»н һәм «патша кызы»н сайлар вакыт җитте.
    Без бу җаваплы эшне Станиславка тапшырабыз. Станиславныӊ күзе бәйләнә
    1. Кызлар тезелеп баса: Кулларыннан танырга,
    2. Колакларыннан танырга,
    3. Аяк балтырыннан
    4. Туфлиларыннан

    «Патша кызы белән патша малае» вальс бии башлый, башкалар да кушыла.
    Жыр куела__________________________________________

    Биюләр беткәч, «патша малае» һәм «патша кызы» кулында — укучыларныӊ алдагы тормышларын күрсәтә торган кызыклы әйтемнәр язып салынган тартма. Билетларны кызлар алалар, тамашачыларга укып күрсәтәләр. Билетларда кызлар өчен шундый сүзләр булырга мөмкин:
    1. Син һәрвакыт үзеӊә килешә торган мода белән киенәсеӊ.
    2. Үзеӊ белән үзеӊ идарә итә беләсеӊ.
    3. Син дөньяда барыннан да күркәм, пакь һәм киӊ күӊелле.
    4. Син бик тыӊлаучан, тыйнак һәм киӊ күӊелле кыз.
    5. Син бик үткен кыз, үз сүзеӊне тартынмыйча әйтәсеӊ.
    6. Чын укытучы булырсыӊ әле син.
    7. Шофер булгач, безне утыртмый китмә, яме, дустым. Алдагы тормышында да шулай ярдәмчел бул!
    8. Кайда гына булсан да, әти-әниеӊә, дусларыӊа хатларны ешрак яз!

    Бию марафоны (вальс, ламбада, утята, танго и т.д.) Конкурсны шарлар белән катлауландырырга мөмкин.

    Канат ярган нәни кошлар сыман
    Талпынасыз очып китәргә,
    Яшьтән күңелегезне җилкендергән
    Хыялларны чынлык итәргә.
    Аерыласыз сөйгән мәктәп белән
    Гомерегезнең алсу таңында.
    Хәерле юл теләп озатабыз
    Саф чәчәктәй тормыш язына.

    Хөрмәтле чыгарылыш укучылары! Сезнеӊ бүген соӊгы очрашу – соӊгы кичә. Сез бүгенге көннән очы-кырые булмаган тормыш диӊгезе буйлап сәяхәткә китәсез. Сезнеӊ кораблар – хыял, өмет һәм ышаныч корабларын катлаулы тормыш юлларында озын-озак сәяхәт көтә. Бу соӊгы чыгарылыш кичәсеннән соӊ сезнеӊ юллар аерылышырлар. Сез һәрберегез үз юлыннан китәрсез. Ә сез бергә үткәргән еллар, сезнеӊ хәтерегездә мәӊгегә калыр. Әйдәгез, аерылышыр алдыннан ант бирик, тугрылык анты.

    Хөрмәтле 20.. елныӊ чыгарылыш укучысы! Яна тормыш бусагасында иптәшләреӊ алдында:
    1. Гомереӊ буе сине укытканнарны һәм синеӊ белән укыганнарны онытмаска;
    2. Кадерле мәктәбеӊне онытмаска, укытучыларны хөрмәт итәргә;
    3. Иптәшләреӊ, классташларыӊ, укытучыларыӊ белән биш елга бер булса да очрашуга килергә;
    4. Киләчәктә балаларыӊны шушы мәктәпкә укырга бирергә;
    5. Һәрвакытта, сезне мәктәптә өйрәткәнчә, максатчат, принципиаль, ярдәчел, ихлас һәм гадел булып калырга;
    6. Берурында тукталып калмаска, ирешкән уӊышларыгызны, алган белемнәрегезне һәрвакыт тулыландырып торырга, акыл белән эш итәргә ант итәсезме?

    Укучылар мәктәп каршына урамга чакырыла. Аларга гель тутырылган шарлар бирелә. «Балачагагым кая китә» («Куда уходит детство») жыры башкарыла. Теләкләр теләп, шарларны очырталар.

    _________________________________________________________

    А л ы п баручы.

    Укучылар! Имтиханнарныӊ дулкынландыргыч минутлары инде артта калды. Унбер ел дәвамында мәктәп сезгә тормыш өчен кирәкле булган белем бирде, эшләргә, кылган гамәлләрегезгә тәнкыйть белән карарга, уз алдыгызга максат куярга һәм аӊа омтылырга өйрәтте, булачак профессиягезне билгеләргә ярдәм итте.
    Буген сезнеӊ белән бергә илебездә күп меӊләгән яшьләр мөстәкыйль тормышка аяк баса, халык хужалыгы, югары уку йортлары яшь талантларны кабул итә. Тормыш биографиягезнеӊ һәр бите ижади эзләнүләр, намуслы хезмәт жиӊүләре белән бизәлсен. Сезне тагын бер тапкыр мәктәп тәмамлавыгыз белән чын күӊелдән котлыйбыз! һәрчак бәхет һәм уӊышлар юлдаш булсын сезгә, дуслар!

    Юрау уены. Ɵстәл артында башкарыла. Зур тартмадан укучылар берәр әйбер алалар. Алып баручы аларныӊ мәгънәсен анлата.

    Борчак – әти-әниләрегезнеӊ бакчасында быел көтелмәгән уӊыш булачак;
    Ачкыч – сез төзүче булачаксыз;
    Балдак – туйга барачаксыз;
    Тәнкә акча – банк хезмәткәре булачаксыз;
    Йөрәк – бик җитди мәхәббәт;
    Кошелек – хәзинә табачаксыз;
    Лавр яфрагы – алдынгы эшче булырсыз;
    Сәдәф, төймә – тегү һөнәрен үзләштерерсез;
    Җеп – сезне озын юл көтә;
    Тәгәрмәч – «иномарка» алачаксыз;
    Балыкчы крючогы –быел ук кияү, яисә кәләш эләктерәчәксез;
    Сабын –сериалда төшерәчәкләр егезне;
    Кэнфит – сезне баллы тормыш көтә;
    Кыстыргыч – кемнедер каптырачаксыз;
    Каен яфрагы – кемдер сезгә шундый итеп ябышып калачак;

    Һәм кичәбезнеӊ ахырында, кадерле укучылар, мин сезгә хат язарга тәкъдим итәм, Киләчәккә, 2017 елга хат. Сез бу хатыгызда яӊа тормыш бусагасын атлап керер алдыннан күӊелегездә туган кичерешләрегезне, теләкләрегезне, хыялларыгызны, хисләрегезне язып калдырырсыз. Ә хатларыгызны биш елдан соӊ очрашуда ачып укырсыз.

    Әкрен музыка астында укучылар киләчәккә хат язалар. Хатлар җыеп алынганнан соӊ, класс җитәкчеләренә тапшырыла.

    Аяз көн. Сентябрь. Чәчәкләр.
    Бант. Чәч толымы. Беренчеләр.
    Ике икең. Әлифба. Бишле.
    Һәм беренче икеле.
    Фиргавен. Глобус. Карта.
    Бизәкләнеп беткән парта.
    Селте. Пифагор. Кислота.
    Лев Толстой. Бугаз. Нота.
    Имтихан. Соңгы бал.
    Шатлык яртылаш борчылу белән.
    Аттестат. Бакчада гөлләр.
    Нигә соң күңелсез кем белә?

    Инде менә бүген кошлар кебек,
    Иркен киӊлекләргә очасыз.
    Хәерле юл сезгә!
    Куллар болгап Сезне менә озатып калабыз.

    Сценарий на татарском День учителя

    Укытучылар көне!

    Музыка:

    Алып баручы1: Хәерле  көн,  хөрмәтле  укытучылар, укучылар,  әти-әниләр  һәм  килгән  кунаклар бәйрәмебезне башлыйбаз!  Бүген көн кадагына бер проблема куела: мәктәп белән нишлибез?
    Алып баручы2: Дөрес! Кайчанга кадәр түзәргә була инде!
    Алып баручы1: Чөнки без “Күңелле, кызыклы итеп укырга кирәк” дигән мәктәпнең иң мөхим уставларының берсен үтәмибез.
    Алып баручы2: Ни өчен мин дәресләрне еш калдырам дип беләсез? Чөнки минем уңайлы мөмкинчелекләре булган урында организмның йоклыйсы килә. Парталарга башны салган килеш йоклау бик уңайсыз, беләсегез килсә! Укытучыларның кайберләре йоклаган укучыны уятырга батырчылык итәләр. Мин бу күренешне ямьсезлек дип атыйм!
    Алып баручы1: Сине вакытыңда уятмасаң, урындыгыңнан авып төшәрсең! Минем уйлавым буенча иң мөхим проблема: дәресләрнең күңелсез үтүе! Дәресләрдә көчле музыка яңгырарга тиеш, дискотека өлеше булса тагын да күңеллерәк булыр!
    Алып баручы2: Мин проблеманы чишү юлларын тәгъдим итәм: димәк, мәктәпкә йөрергә мәҗбүр итәләр икән, уңайлы шартлар да тудырсыннар. Мәсәлән, раскладушка куярга кирәк!
    Алып баручы1: Миңа мәктәптә сәламәтлек какшавы ошамый. Статистикага карагыз: укучыларда сколиоз, гастрит. Мин спорт залда бассен, ашханә урынына шашлык, туңдырма гына бирә торган ресторан ясап куяр идем.
    Алып баручы 2: Дәресләргә тукталып китик. Нәрсә укыйбыз бит ә? Берсе дә тормыш итәр өчен кирәк түгел. Мин күршеңнән күчереп язу,укытучының дәресен өзү, әти-әниләрдән ялганлап акча алу кебек дәресләр кертер идем.
    Алып баручы1: Ярар, килешәм. Ә укытучылар белән нишләргә?
    Алып баручы 2: Әйе, нишләргә? Математика укытучысы мәсьәлә бирем җибәргән иде. Әти шуны чишә алмыйча ярты савыт аналгин ашап бетерде. Әни әтинең кан басымын төшерә алмыйчы интекте.  География дәресендә Вильнюс көнгерә токымы дигәнне аңлата дигән идем, укытучым кычкырып җибәрмәсенме?! Өй эшләре, кычкыручы укытучыларны өйләренә озатырга тәгъдим итәм.
    Алып баручы1: Син, хаклы түгел. Өйләренә озатмыйк, тәрбиялик без аларны! 
    Музыка:

    Монтаж

    укучы: Нигә мин сайладым укытучы эшен?
    укучы: Сынарга үземдә сабырлык көчен!
    укучы: Нигә мин сайладым укытучы эшен?
    укучы: Исән – сау үссен дип һәр сабый кешем!

    укучы: Нигә мин сайладым укытучы эшен?
    укучы: Һәр бала күрсен дип хезмәт җимешен!
    укучы: Нигә мин сайладым укытучы эшен?
    укучы: Күрмәсен дип беркем ана рәнҗешен!

    укучы: Нигә мин сайладым укытучы эшен?
    укучы: Гыйлем наданның ексын дип бишен!
    укучы: Нигә мин сайладым укытучы эшен?
    укучы: Намуслы явыздан булсын дип өстен!

    укучы: Мин нигә сайладым укытучы эшен?
    укучы: Булмасын дип көнче, көндәшем!
    укучы: Нигә мин сайладым укытучы эшен?
    укучы: Киңәшкә керсен дип миңа бар күршем!

    укучы: Нигә мин сайладым укытучы эшен?
    укучы: Һәрбер җирдә хаклык җиңсен өчен!
    укучы: Нигә мин сайладым укытучы эшен?
    укучы: Яшәргә, эшләргә, яшьнәтеп яшен!

    укучы: Сорыйм олыгая барган саен
    укучы: “Бир тагын ходай, сабырлык көчен!”

    укучы:
    Бүген бәйрәм – Укытучылар көне.
    Без буген мәктәбебездә армый-талмый хезмәт куючы, безнең күңелләребезгә яхшылык орлыклары сибүче, белем илендә тәүге ачышлар ясатучы, акны- карадан, яхшыны- яманнан аерырга өйрәтүче укытучыларыбызны хөрмәтләргә җыелдык.

    Укучы: Укытучым! Гүзәл бәйрәмеңә
    Телим шигырь бүләк итәргә.
    Күңелемдәге олы рәхмәтемне
    Изге теләгемне әйтергә.

    Сценарии на татарском День учителя

    Укучы: Укытучы, сердәш, киңәшчем Сез,
    Һәрвакытта гадел, түзем дә.
    Иң хөрмәтле, матур кеше булып
    Каласыз Сез күңел түрендә.

    Укучы: Укытучы, өмет һәм мәхәббәт
    Саласыз Сез безнең йөрәккә.
    Һәр сүзегез, акыл-киңәшегез
    Зур ышаныч безгә, терәк тә.

    Укучы: Укытучы, Сезгә сабырлаклар
    Бирелгәндер, ахры, Ходайдан.
    Бәхет, уңыш Сезгә юлдаш булсын
    Мактаулы һәрбер юлларда

    Укучы: Туган телнең моңын, бар тылсымын,
    Җир йөзендә ниләр барлыгын.
    Ни өчен кич кояш батуын
    Якты йолдыщларның балкуын,

    Укучы: Диңгез, океаннарны, күлләрне,
    Иксез-чиксез галәм серләрен,
    Агач, үсемлекләр, гөлләрне,
    Африканың кайнар чүлләрен.

    Укучы: Җырчы чишмәләрне, җилләрне,
    Сандугачлы, җылы җәйләрне,
    Тагын бик күп әллә ниләрне
    Укытучым, Сездән өйрәндек.

    Укучы: Укучы: Укытучы – тынгы белмәс кеше,
    Җәй көне дә көзне сагына.
    Балаларны уйлый иртә-кичен,
    Һәркөн күзе мәктәп ягында.

    Укучы: “Дәрес бирә” җиләк җыйганда да,
    Су сипкәндә кичен бакчада.
    Табигатҗкә чыгып, сирәк-мирәк
    Бераз яллар итеп кайтса да.

    Укучы: Кая инде аңа Сочи, Кырым,
    Каян килсен шундый рәхәтлек?!
    Ходай сәламәтлек бирсен диеп,

    Эштән ала инде ләззәтне.

    Укучы: Укытучы өчен уку елы –
    Урак өсте, уңыш үстерү.
    Мәшәкатьләр, борчу-шатлык белән
    Һәрбер уку көнен уздыру.

    Укучы: Хәерле юл сиңа, укытучы,
    Изге булсын кылган гамәлең,
    Булдыргансың, рәхмәт, молодец!дип,
    Гел “бишлеләр” тезсен каләмең!

    Музыка:

    Алып баручы1: Ялагайлар! Хаман без керткән законнарны үтәргә теләмиләр. Сез бит, дәресләр буе укытучының авызына карап утырасыз. Өегезгә кайткач та китапка кадаласыз. Менә безгә нишләргә? Укытучылар сезне түгел, безне ачулана. Минем, мәсәлән, уенга чыгып киткәч, кайтасым килми, арып кайткач йокым туймый, өй эшен дә әзерләмим, шуңа дәресләрдә игътибарсыз мин.
    Алып баручы 2: Әллә үз законнарыбызны кертмибезме? Әйдә төзәләбез? Теләсәк безгә ярдәм итәрләр. Тәртибне үзгәртсәк,укытучылар безне гафу итәрләр. Алар һәрвакыт безнең кечкенә генә уңышыбызга чын күңелдән шатланалар, барлык ялгышларыбызны төзәтәләр.

    Алып баручы1: Кичер мине, укытучым,
    Тынычлыгың алганым өчен.
    Тырышлыгыңны бәяләми
    Битараф булганым өчен.

    Алып баручы2: Кичер, сөйкемле йөзеңә
    Җыерчыклар салган өчен
    Дәресләргә әзерләнми.
    Икелеләр алган өчен.

    Алып баручы1,2: Рәхмәт сиңа, укытучым,
    Сабыр булып калган өчен,
    Бар явызлыкны оныта,
    Гафу итә алган өчен.

    Концерт номеры:
    Җыр:

    Алып баручы:
    Безнең мәктәптә_____ укытучы бар. Һәрберсе үзенә якын булган фәнен сайлаган. Араларында башлангыч сыйныфларны, табигать – математика фәннәрен һәм гуманитар фәннәрне укыта торганнары бар.
    Әйдәгез, аларны алкышлар белән сәламлик:

    Алып баручы:
    1. Исламова Диләрә Марс кызы
    2.Закирова Фәридә Марат кызы
    3.Фарукшина Илмира Абдуллиновна
    4.Загитова Зинфера Ильяс кызы
    5.Сахипгараев Илгиз Шәрипҗан улы
    6.Загитова Ләйлә Азгар кызы
    7.Адлер Эльвира Демьян кызы
    8. Шайдуллина Лилия Лексон кызы

    Концерт өлеше!
    Укучы: Диләрә Марсовна!
    Инженермы, врачмы ул, төзүчеме,
    Нефтҗчеме, кырда иген игүчеме.
    Кем булса да –
    Акыллы һәм көчле булып
    Килеп баса ил алдына
    Кеше булып.
    Шул чакта син чын күңелдән шатланасың,
    Ул бит минем укучым дип мактанасың.
    Диләрә Марсовна, Сез белем дип аталган корабльнең капитаны. Бәйрәм көнендә капитанның күңеле нинди хисләр кичерә”?

    Концерт номеры: Бию

    Укучы: — Хөрмәтле башлангыч класс укытучылары! Кеше гөмерендә гүзәл мизгелләр белән бәйле бер шәхес – аның 1 укытучысы була. Һәрберебезнең: олыбызның, кечебезнең мәңге хәтерендә ул.

    Укучы: Әлифне таяк дип белми,
    Мәктәпкә килдек.
    Беренчедән дүрткә чаклы
    Никадәр белдек.
    Истә әле каләм тоткан кулым
    Бармый иде дәфтәр юлыннан
    Өйрәттегез безне язарга сез
    Тотып башта нәни куллардан.
    Укучы: Адлер Эльвира Демьяновна!, Загитова Ләйлә Азгаровна!, Шайдуллина Лилия Лексоновна!
    Яхшылыклар өчен рәмәт сезгә,
    Һәрчак шулай белем бирегез.
    Шатлыктан гел елмайсын
    Юмарт күңелегез.
    Әлифбаның хәрефләре аша
    Сукмак салдың яшәү серенә.
    Әнием – беренче укытучым,
    Иң кадерле кеше күңел түрендә.
    Укучы: Рәхмәт сезгә укытучыбыз,
    Безнең яшь буынның
    Йөрәгенә салдыгыз батырлык,
    Күңеленә нур, теләгенә канат
    Акылына бирдегез матурлык.
    Авырлыклар бердә кичермәгез
    Кыенлыклар бердә килмәсен.
    Сезнең йөзегездә шатлык нуры,
    Балкып торсын, мәңге сүнмәсен.
    Укучы: Ак кәгаздәй сабый күңеленә,
    Язмышларны башлап яздыгыз.
    Өмет тулы күпме күзләргә сез
    Яшәү чаткылары салдыгыз.
    Кайгыртып гел кеше язмышларын
    Безнең янәшәдә яшисез.
    Ходай сезгә озын гомер бирсен
    Рәхмәт сезгә чып-чын кеше сез.

    Концерт номеры: Частушки

    Укучы: — Бер вакыт дәрестә укытучы укучыдан сорый икән: — Мин юынам, син юынасың, ул юына – кайсы заманда?
    Укучы нәрсә дип җавап бирә? (җавап әйтелә)
    — Әйе. Чын күңелдән хөрмәт иткән татар теле һәм әдәбияты укытучысы Зенфира Ильясовна!. Сез гадел һәм тәрбияле булырга да өйрәтәсез. Үзегезнең күңел

    җылысын да бирәсез. Һәр адымыбызны күзәтеп, төпле киңәшләрегез белән тормышыбызны бизәгән укытучыбыз сез.
    Укучы: Уйларыгыз изге, сабыйларның
    Күңеленә барып ялгана
    Күпме хисләр кирәк алар өчен,
    Ял-йокыңны онытып янарга.
    Ил карты да сезгә башын иеп
    “Мөгаллим” – дип зурлап эндәшә.
    Яшьләр сездән матур үрнәк алып
    Күркәмлеккә сезгә тиңләшә.

    Укучы: — “Ир кешегә җитмеш төрле һөнәр дә аз”, — дигән халык әйтеме Илгиз абыйга атап әйтелгәндер. Аның кулыннан килмәгән эш юк. Үзенең һөнәрен балаларга бирергә тырыша, тормышка яраклы ир-егет, хатын-кыз булып үсүләрен тели.
    Укучы: Бәйрәмегезнең матур хәтирәсе
    Күңелегездә калсын уеылып
    Тәбриклибез Сезне чын күңелдән
    Барыбыз да бергә җыелып.

    Концерт номеры: Сценка

    Укучы: Кая барма урыс теле кирәк,
    Без ул телне ныклап өйрәндек.
    Дәресләрдә урыс телендә без
    Купме әкият, шигырь сөйләдек.
    Хәркемгә дә бирелмәгэндер ул
    Илмира апа төсле укытучы.
    Урыс телен өйрәнгәнбез икән
    Юкка тугел, юкка тугелдер.
    Илмира Абдуллиновна!
    Рәхмәт сезгә! Спасибо!
    Ике телле иттегез.
    Хөрмәтебез билгесе дип
    Җырыбызны кабул итегез.

    Концерт номеры җыр:

    Укучы: -Безнең алыштыргысыз химия-биология укытучыбыз Зинаида Рифовна. Сезгә алдагы тормышыгызда яңадан яңа үрләр яуларга язсын. Авыр, әмма җаваплы һәм мактаулы эшегездә зур уңышлар телибез.
    Укучы: Күктәге йолдызлар кадәр,
    Шатлыклар килсен сезгә.

    Мәктәптә үткән һәр сәгать,
    Куаныч бирсен сезгә.
    Укучы: — Ул тыйнак кыз. Мәктәп бусагасын укытучы буларак атлап керә. Аны үзе укыткан кызлардан аеруы кыен. Аның күзләре балаларга җылы нурларын тарата.
    Тарих, тарих, тарих дию белән
    Куз алдыма Фәридә апа килә,
    Әйтә кебек кузләремә карап,
    Әйдә уткән параграфны сөйлә.
    Сөйлә миңа, син шул хакта
    Ниләр язалар китапта.
    Укып булса да килдеңме?
    Сорыйсымны син белдеңме?
    Фәридә апа!
    Сезгә булган хөрмәтебез
    Мәңге калыр йөрәктә.
    Чәчәк букетыбыз Сезгә
    Чын кунелдән, буләккә.

    Концерт номеры: Җыр

    Укучы: Хөршидә апа, Айсылу апа!
    Сәлам биреп, йолдызлар да
    Эшләпәсен салыр сезгә.
    Балалык – яшьлек чаткысы
    Һич сүрелми йөзегездә.
    Һаман да япь-яшь булып,
    Калырсыз сез безнең күңелдә.
    Төрле яктан сагынышып
    Кайтырбыз без сезне күрергә.

    Концерт номеры: Вальс

    Ахыры.
    ( Әкрен генә көй яңгырый) Алып баручылар тезелеп шигырь юллары сөйлиләр.

    Укучы: Сезгә карап сокланабыз һәрчак,
    Күңелләрдә туа горурлык.
    Рәхмәт сезгә, әле ярый сез бар

    Безгә үрнәк булып торырлык.

    Укучы: Туган якның ал таңнары сезгә
    Бүләк иткән күңел аклыгын.
    Юлдаш итеп сайлагансыз яшьтән
    Челтерәп аккан чишмә сафлыгын.

    Укучы: Кайгырганда юатучы,
    Безнең өчен ут йотучы,
    Гаделлеккә өйрәтүче,
    Рәхмәт сиңа, Укытучы!

    Укучы: Нинди генә теләк теләсәк тә,
    Бик аз булыр кебек тоела.
    Күпме игелекләр эшләдегез
    Кешеләргә гомер буена.

    Укучы: Артта калган якты эзегезгә,
    Кылган эшегезгә таң калып,
    Алгы көнегездә дә хөрмәт тоеп,
    Яшәгез сез җирдә шатланып.

    укучы: Дөнья тыныч, еллар имин булсын,
    Йортыбызда булсын бәрәкәт.
    Җан җылыгыз, саф күңелегез өчен,
    Барыбыздан сезгә мең р ә х м ә т!

    укучы: Укытучыларны тагын беркат һөнәри бәйрәмнәре белән котлыйбыз. Авыр һәм мактаулы эшләрендә уңышлар, гаилә бәхете, сәламәтлек, әлбәттә инде, тырыш, акыллы укучылар телибез.

    Сценарий день знания на татарском языке

    «1 сентября — День знания» (на татарском языке)
    1. Балалар шарлар, чәчәкләр тотып керәләр, 4 звено ясап басалар. Бию башкарыла.
    2. “Китап” җыры башкарыла.(3 бала шигырь сөйли)
    Котлау. Чәчәк бәйләме тапшыру
    Инсценировка
    Әни: Динә кызым , әйдә кызуырак ки инде сандалигыңны.Эшкә соңга калам, ә син бакчага.
    Бала: Әнием, мин бакчага бармыйм.
    Әни: Тизрәк бул кызым. Бүген 1 сентябрь – Белем көне, соңа калырга ярамый. Матур күлмәгеңне ки, ак зур бантикларыңны так. (әнисе көзгедән карый, иреннәрен буый).
    Бала: Бармыйм булгач, бармыйм.
    Әни: Кызым эшкә соңга калам. (кыз әнисе артыннан өстерәлә — өстерәлә бара)
    Бала: Бармыйм, анда Кәрим минем чәчемнән тарта.
    Әни: Ярый, мин аның әнисенә әйтермен.
    Бала: Анда ботка, аш ашаталар.
    Әни: Ярый Кызым, бакчадан кайтканда мин сиңа чипсы, йогурт алырмын.
    Бала: Бакчада йоклаталар, ә мин Йокыбикә кызы белән дус түгел.
    Әни: Йә, ярый мин сине бүген иртә килеп алырмын кызым.
    Бала: Әнием, син сүз бирәсеңме7
    Әни: Бирәм, акыллым, бирәм, тизрәк атла инде.(Бакчага барып җитәләр)

    Сценарий день знания на татарском

    Әни: Пока кызым!
    Бала: Әнием, пока! Иртә килеп алырга онытма.
    (Эт өргән тавыш ишетелә. Знайка керә)
    Белгеч: Тобик, Тобик, әйдә минем белән мәктәпкә. Анда шундый кызык.
    (як – якка карый)Тобик , без кая килеп эләктек соң синең белән?(шатланып) Ә, бу мәктәптер әле! Исәнмесез балалар! Тобик, әйдәле исәнләш әле балалар белән. Һау!Һау! (реверанс ясый)
    Бала: Сәлам, малай! Син ялгышасың бу мәктәп түгел, ә балалар бакчасы.Әйдә синең белән тынышыйк.
    Белгеч: Минем исемем Белгеч.
    Бала: Ничек кызык исем, шулаймы балалар?
    Белгеч: Мине шулай атап йөртәләр. Чөнки мин дөньяда бар нәрсәне беләм, бик күп кызыклы китаплар укыдым, мәктәпкә барганчы сезнең кебек балалар бакчасына йөрдем , күп итеп ботка ашадым. Озак итеп йокладым. Менә тагын беренче сентябрь килеп җитте. Миңа кабат мәктәпкә барырга вакыт.
    Бала: Ә мәктәптә нәрсәләргә өйрәтәләр?
    Белгеч: математика дәресендә тапкырларга, бүләргә, рус теле дәресендә рус телендә матур итеп сөйләшергә. Биология дәресендә үсемлекләр, хайваннар турында сөйләшәбез, әле миңа мәктәптә бик күп нәрсәләргә өйрәнергә кирәк.
    (Белмәмеш керә)
    Бу дөньяда күп белүче
    Шук, шаян малайдыр мин
    Нинди сорау бирсәләр дә җавабын табамдыр мин.
    Белмәмеш: Ә сез нишләп утырасыз монда? (балаларга карап)
    Бала: Нинди тәрбиясез малай. Башта исәнләшергә кирәк.
    Белмәмеш: Привет!
    Бала: Сәлам! Ә синең исемең ничек?
    Белмәмеш: Мин Белмәмеш, ягъни тәрҗемәдә иң күп белүче!(горур кыяфәттә)
    Бала: Балалар мин бернәрсә дә аңламыйм әле. Менә бер Белгеч, менә икенчесе.(бер – берсенә төртешеп, сугышып алалар, бала аларны икесен ике якка аера)
    Бала: Туктагыз, әле, тукта! Ә хәзер мин сезне тикшереп карыйм. Балалар, ә сез шыпырт кына утырыгыз, аларга ярдәм итмәгез.Безгә аңышырга кирәк кайсы Белгеч, кайсы Белмәмеш!
    (рәсемнәр яки А, Б хәрефе күрсәтелә)
    Белгеч: Бу А хәрефе.
    Белмәмеш: Бу Т хәрефе.
    Белгеч: Белмәде.
    Белмәмеш: Харап булган, аз гына ялгышкан.
    (шул рәвешле Б хәрефе күрсәтелә)
    Белгеч: Чөнки син бернәрсә дә белмисең!
    Хәтта минем этем дә синнән күп белә.
    Йәле Тобик, санап күрсәт әле балаларга.
    (бер саны күрсәтелә, эт 1 тапкыр өрә, 3 саны, 3 тапкыр) Молодец, Тобик! (башыннан сыйпый)
    Алып баручы: Туктале Динә мин дә тикшереп карыйм әле үзләрен. Хәзер мин сезгә табышмаклар әйтәм, ә сез дөрес җаваплар бирегез
    Табышмак:
    Исе юк, төсе юк
    Аннан башка тормыш юк. (су)
    Ялт – ялт ялтырый,
    Җирнең өсте калтырый. (яшен)
    Озын, яшел – түтәлдә,
    Сары, тозлы – кисмәктә (кыяр)

    Белмәмеш: Ә мин, ә мин җырлый һәм бии беләм. Телисезме, сезне дә өйрәтәм. Ләкин башта әйтегез әле миңа , ә сез җырлый һәм бии беләсезме? Ә сезнең яраткан хайваннарыгыз бармы? Минем яраткан йонлач Мурка исемле песием бар. Ул шундый итеп кычкыра әйтерсең лә җырлый. Менә болай: Мяу – мяу – мяу!
    “Җырчы хайваннар” уены уйнала.(песи, эт, сыер, тавык)
    Бала: Нинди күңелле уен уйлап таптың син Белмәмеш.
    Белмәмеш: Ә мин бик күп уеннар беләм. Хәзер мин балаларны да уйнарга өйрәтәм.
    Беләмәмеш: Бу уен “Очты – очты” дип атала . Мин хәзер сезгә оча һәм очмый торган әйберләр атыйм, ә сез хәрәкәт белән күрсәтәшсез. Шулай итеп башладык.
    Бала: Син бит биергә яратам дигән идең?
    Белмәмеш: Әлбәттә, биергә мин яратам! Әйдәгез сезне дә өйрәтәм.
    (урындыклар янына басып “Если нравится, то делай так” биюе башкарыла.
    Алып баручы: Карале Белмәмеш синең дә Белгечкә ияреп мәктәпкә укырга барасың килмиме?
    Белмәмеш: Бик килә, минем бик күп сорауларга җавап табасым килә.
    Алып баручы: Алайса, белем иленә ак юл сиңа Белмәмеш. (Белгеч, Тобик белән Белмәмеш бергәләшеп чыгып китәләр)
    Алып баручы: Ә хәзер уртанчылар, зурлар, мәктәпкә әзр. төркемнәрен спорт мәйданчыгына асфальтта “Минем яраткан бакчам” темасына рәсем конкурсына чакырабыз.
    (асфальта рәсем конкурсы оештырыла)

    День матери на татарском языке.

    Әниләр бәйрәме.

    Р.Р.Набиуллина.
    Татарстан,Зәй районы,
    Югары Пәнәче
    төп белем мәктәбе
    укытучысы

    Максат: Әниләргә, өлкәннәргә карата кадер-хөрмәт, ярату, олылау хисләре,әдәплелек, әхлаклылык сыйфатлары тәрбияләү, укучыларның төрле яклап сәләтләрен үстерү,
    иҗади активлыкларын арттыру, сәнгатьле сөйләм телен үстерү.

    Җиһазлау :”Тормыш яме — Әнкәй, хатын-кыз”, “Әнкәй җирдә иң зур кеше”, “ Ана- бөек исем! “ плакатлары, балалар чыгарган газеталар, рәсемнәр, иншалар.

    1.Хәзер сүзне иң кечкенәләребезгә бирәбез.
    Һәркемнең дә әни сүзен
    Әйтеп теле ачыла.
    Әни сүзен укыйбыз без
    Әлифбаны ачуга.
    2. 5 нчеләр әниләрен котлыйлар.
    Мин әниемне роза чәчәгенә ошатам. Ул чыннан да матурлыгы, тынычлыгы белән роза чәчәгенә ошаган. Ә без аның бөреләре, өч матур бөресе. Һәр розаның да чәнечкеле энәләре бар, шул чәнечкеләре белән әнием мине дә кара җанлы кешеләрдән саклап , яклап тора кебек.Ана беркайчан да баласына начарлык эшләмәс, һәрвакыт яклар. Кешелек дөньясында гына түгел , хайваннарда баласына карата миһербан, яклау чагыла.
    Бу сүзләрне мин балалар язган иншадан алдым.
    3. Иртән йокыдан торуга бүлмә кояш нуры белән тулган. Өйдә тәмле аш исе аңкый. Сиңа бик рәхәт. Хәзерге бу иртәнге сәгатьтә синең кечкенә йөрәгеңдә шатлык тыпырчына һәм ул “әни “ сүзе булып күкрәгеңнән очып чыга. Син шул вакытта үзең дә сизмәстән”әни” дип дәшәсең. Ә әнинең йөзенә елмаю куна, аның күңеле татлы хисләр белән тула.
    Әниләр бәйрәме көнендә
    Җырламый калырга буламы.
    Әниләр булмаса, әниләр булмаса
    Җылытыр иде кем дөньяны?
    Диләр 6нчы класс укучылары “Әни турында җыр” башкаралар.
    4. Әнкәй! Дөньядагы бердәнбер иң матур, иң татлы сүз. “Әнкәй дигәндә, дөньялар яктырып, җылынып китә, күңелләр нечкәрә, күзгә яшьләр килә.Иң кыен чакларда без әнкәйләрне искә алабыз.
    туган телебезне дә ана теле дип йөрибез.

    Җырлыйсы килеп кенә 
    Тора бүген безнең дә,
    Көтеп алган бәйрәме
    Бүген һәммәбезнең дә.
    Сезнең хөрмәткә 7 ләр чыгыш ясый, “Әнкәй” җыры.
    5. “Әни” сүзе бар телдә дә бертөсле ягымлы һәм матур булып яңгырый”. Безгә ничә генә яшь булмасын, барыбер аның ягымлы карашы һәм җылы сүзе кирәк. Беренче тапкыр тәпи басканда да, олы тормыш юлына басканда да безгә әниебезнең киңәшләре кирәк була.
    Сәламәтлек ташламасын сезне
    Һәр көнегез үтсен шатлыкта.
    Яшәү яме, дөнья иминлеге
    Юлдаш булсын сезгә алда да.
    8 класс кызлары бии.
    6. Әни! Бу сүз астында күпме җылылык, мәхәббәт, яхшылык бар. Әни ул дөньяга Ходай тарафыннан җибәрелгән фәрештә. Ул үзенең баласын бәлаләрдән, начарлыктан саклый һәм яклый.
    “Япь-яшь минем әнием”. 9 класс укучылары чыгыш ясый.

    Көннәр якты булсын өчен, әни кирәк.
    Йокы татлы булсын өчен, әни кирәк.
    Җил –яңгырдан саклар өчен, әни кирәк.
    Усаллардан яклар өчен, әни кирәк.
    Ашлар тәмле булсын өчен,әни кирәк.
    Дөнья ямьле булсын өчен, әни кирәк!

    Кадерле әниләр, барыгызны да әниләр бәйрәме белән тәбрик итәм. Озын гомер, тән сихәтлеге, саулык сезгә. Күңелегездәге җан җылысының нуры сүнмичә, сүрелмичә, балаларыгызның игелеген күреп, аларга яшәү чыганагы булып яшәсәгез иде.
    Җыр: “Һәрвакыт булсын кояш”

    Сабыр, йомшак күңелле әниләребез,! Бүгенге бәйрәмгә килүегез өчен зур рәхмәт сезгә! Киләчәктә безгә менә шулай тагын очрашырга язсын.Гел шулай якты йөзле, тәмле сүзле булып калыгыз.Балаларыгызны, оныкларыгызны сөендереп, исән-сау булып, тыныч, мул тормышта яшәгез

    Поздравления на татарском языке

    Источник

    Туй. 1980 ел

    Л.Ш.Дәүләтшинаның шәхси архивыннан

    ХХ йөз башына кадәр татар халкына яучылап-димләп өйләнешү хас булган. Егетнең туганнары кызны кияүгә сорап аның әти-әнисенә яучы җибәрә. Яучы кызны кияүгә бирергә күндерә, өйләнешү шартларын (калым күләмен, туй вакытын һ.б.) ачыклый.

    Шуннан кыз ярәшү һәм килешү йолалары башланып китә. Әлеге йолалардан соң ике якның бүләкләр алмашуы һәм туганнар белән аралашу мәҗлесе (аклашу) үткәрелә.

    Кыз ярәшү, килешү һәм туй арасы төрлечә була, ләкин бик озак түгел. Бу вакытта бер як – калым, икенчесе бирнә, булачак туганнар өчен бүләкләр әзерли.

    Казан татарларында аерым йолалар, кунак итү, кунакка йөрешүләр гадәттә үткәрелми. Мишәрләрдә, Пермь һәм Чыпца татарларында бу вакыт аралыгында төрле йолалар бик күп була.

    Чыпца татарларында кызашка, ягъни кәләш һәм кызлар өчен мәҗлес табыны җыела, ул туганнар йортында үткәрелә; туй алдыннан мунча ягыла (кәбен мунчасы).

    Мишәрләр һәм Пермь татарлары яши торган аерым районнарда кыз ярәшелгәннән соң кияү кәләш янына килеп йөри башлый.

    Өйләнешү. 1980 ел

    Л.Ш.Дәүләтшинаның шәхси архивыннан

    Төп туй йолалары калымның бер өлеше түләнгәч, кыз йортында уздырыла: шәригать кушканча никах укыла һәм никах мәҗлесе үткәрелә.

    Казан артында туйның беренче көнендә ирләр генә чакырыла (мәҗлестә кияү белән кәләш катнашмый, аларның әтиләре генә була). Туй берничә көн дәвам итә, кәләшнең туганнары кияүнең туганнарын чиратлашып кунак итәләр.

    Казан татарларында ир-атлар мәҗлесе – аерым, хатын-кызлар мәҗлесе аерым уздырыла.

    Мәҗлес көннәрендә туганнарны килен белән таныштыру – кыз күрсәтү, кыз сөю, килен котлау йоласы үткәрелә. Кәләшне һәм аның ике дус кызын бер шәл белән каплыйлар, каенана һ.б. туганнар аны «танырга» тиеш булалар: соңыннан бүләкләр алмашалар һәм килен һәммәсен дә чәй табынына чакыра.

    Никах һәм туй мәҗлесе тәмамлангач кына, кияү беренче тапкыр кыз янына килә (Казан артында – каенатай атларында), каенатайга сандык белән бүләкләр алып килә (кияү бүләге).

    Кәләш туганы ат йөртүчедән гайре кияүне беркем дә озата бармый. Кәләш йортына кияү төнлә килә һәм йолым түләгәннән соң гына кыз янына керә ала. Кәләшнең ахирәтләре кияү егетен яхшылап күздән кичерәләр, шаян сынаулар үткәрәләр, аннары кияү келәтенә озатып куялар.

    Кыз йортында кияү 4 көн кунак була, кәләшнең туганнарына бүләк өләшә (никах түшәге, яшь килен мунчасы һ.б. өчен йолым түли). Иң кыйммәтле бүләкне хатынына тапшыра.

    Кияү бүләкләренә каршы яшь килен үзе тукыган-чиккән бүләкләрне бирә. Шул рәвешле «кияүләп йөрү» башланып китә: кияү атнага 1 тапкыр (һәр пәнҗешәмбе) кәләше янына килеп йөри, әлеге йөрүләр калым түләнеп беткәнче дәвам итә. Гадәттә аны өлешләп түлиләр, кайвакыт ул шактый озакка сузылырга мөмкин.

    Ярлы крәстиян гаиләләрендә, кагыйдә буларак, әлеге йола үтәлми. Гадәттә өйләндерүне әти-әниләр, яңа эшче куллар алу өчен, җәйге авыл хуҗалыгы эшләре башланган көннәргә туры китерәләр; кәләшне шунда ук каената йортына алалар.

    Зур туй яшь киленнең кияү йортына төшүе һәм кияү туганнарында туй мәҗлесләре уздыру белән тәмамлана.

    Яшь киленне ире йортында каршы алу. 1980 ел

    Л.Ш.Дәүләтшинаның шәхси архивы

    Кияү йортына килен төшерү Казан татарлары яшәгән авылларның күбесендә язгы-җәйге чорда үткәрелә торган халык бәйрәме Җыенга туры китерелә. Ул җирле үзенчәлекләргә ия күп йолалар белән оештырыла. Аларның кайберләре кәләш йортында, кайберләре ул төшәчәк йортта уздырыла.

    Беренчесенә кәләшнең туган йорты һәм туганнары белән саубуллашу йолалары керә. Мишәрләргә, керәшен татарлар, Касыйм, Пермь татарларына саубуллашканда такмаклап елау хас. Татарларның әлеге төркемнәре һәм Чыпца татарлары арасында кәләш киендерү, урын-җир әйберләре, бирнә җыю һ.б. кебек башка йолалар да киң тарала.

    Кияү йортында яшьләрне каршы алу да йола буенча башкарыла: киленнең аяк астына мендәр яки эче тышка әйләндерелгән тун салалар (яңа йортка керү җиңел булсын өчен), кулларын онга батыралар (өйдә яхшы аш-су әзерләүче булсын өчен), бал-май каптыралар (теле татлы булсын өчен), нинди дә булса терлек бүләк итәләр, су юлы күрсәтәләр.

    Килен багу йоласына киленнең үзе чиккән, тукыган әйберләре белән өйне бизәү – өй киендерү дә кергән. Керәшен татарларның туй йолаларындагы кайбер аерымлыклар (мәсәлән, чиркәүдә никахлашу) христиан дине кануннары белән бәйле.

    Татар халкында ябышып чыгу яисә кыз урлау сирәк хәл булган. Җәмәгатьчелек андый юл белән өйләнешүне хупламаган.

    Хәзерге чорда туй йолалары төзелеше һәм эчтәлеге ягыннан нык үзгәрә, никах гадәттә ЗАГС органнарында теркәлә, ләкин 1990 еллар ахырыннан, күпчелек очракта, шәригать кушканча, башта никах укыла.

    Туй. 2016 ел

    Л.Ш.Дәүләтшинаның шәхси архивы

    Татары Среднего Поволжья и Приуралья. М., 1967.

    Уразманова Р.К. Современные обряды татарского народа: историко-этнограф. исслед. Казань, 1984.

    Уразманова Р.К. Свадебные обряды // Татары. М., 2001.

    Автор – Р.Р. Батыршин

    Источник

    Балага исем уйлау.

    Бишек уртада тора (2-3 кыз бала чыгалар).

    Сеңлем, энекәшкә исем кушабыз бүген әле без исем дә сайламдык.Бик матур исем кирәк энебезгә…Әйе апам, әле мичкә күмәч тә тыкмадык, әлбә дә пешмәгән, тиз бул тиз -бул хәзер кунаклар килеп җитә бит.Ник кычкырып сөйләшәсез, бәбәй уянды бит.( баланы тирбәтәләр, бишек җыры җырлыйлар)

    Бәү – бәү итә энекәш, Вакыт җиткән йокларга. Абыйларга, апаларга Кечкенә балаларга. Көн үтте, ә кояшны Кара карга урлаган. Нәни энекәшебез  Әле йоклап туймаган.

    Энебез дәү-дәү үсә.Ай бишектә төн үтә. Шул төн үткән вакытта Дәү егет бәү-бәү итә.

    (Кунаклар килә)

    Малай: -Әссәләмәгәләйкем,

    Исәнмесез, саумысез,

    Нигә саумыйсыз кәҗә.

    Каршылагыз хөрмәт белән

    Күчтәнәч тулы әрҗә.

    Кыз:

    Килдегезме, кунаклар,

    Түрдән узыгыз әйдә!

    Мичтә күмәч, җамаякта

    Изелеп пешкән әлбә.

    Малай:

    Күчтәнәчнееееее җәлләмәдек

    Алып килдек мул итеп.

    Бәбине күрсәтсеннәр, дип

    Апаларына –читеееек.

    Кыз:

    Күз тимәскә шомырт куйдык

    Салдык олы имезлек.

    Бүген мунча юындыргач

    Көчек күлмәк кигездек.

    Нинди күлмәәәәк?Баланың беренче күлмәген көчек күлмәге дигәннәр борыннгылар.ӘӘӘӘ, Әйтегез соң, исеме ничек сабыйның?Исемне бергәләп уйларбыз инде.Әйдәгез, бездән калмаган, исемнәр беләбез без, уйлашыйк. Әллә бармак уены белән башлыйкмы?Әйдәгез,алайса, башлыйк.Бергәләп җырлыйлар берәү санаү рәвеше китерә: ( түгәрәкләнеп)

    Бармак уены чыккан ,диләр

    Оталсам ярар иде.

    Иң матур затлы исемне

    Мин тапсам ярар иде.( Берәүне чыгара. Тегесе кисәк кенә):

    Минсара ! Шат күңелле, ачык , дигән сүз!Кит моннан, сабыебыз ир бала бит!(җыр, тагын берәүне чыгаралар)

    -Мөхәммәтгариф! Укымышлы дигән сүз!

    — Авылыбызда 12 Гариф бир, шул җитеп торыр мәллә?….

    -Ярар, алайса . (җырлыйлар, тагын берәү кала)

    Байтуган! Байтуган булсын!(бергәләп)

    Булсын, булсын, бик күркәм,

    Туры килсен үзенә.

    Бай күңелле егет булып

    Үссен безнең кечкенә.

    Аллага шөкер, исем уйлап таптык бит! Әйдәгез , Мулла бабай килгәнче җырлы уен уйнап алыйк, Байтуган да ишетсен!

    Балалар, кулга-кул тотынышып, түгәрәк ясыйлар. Бер бала, чигүле кечкенә мендәр тотып, уртага чыгып баса. Балалар түгәрәк буенча җырлап әйләнәләр:

    Юл читендә зәңгәр чәчәк

    Якты нурлар тарата.

    Безнең кызлар һәм малайлар

    Йомшак мендәр ярата.

    (Тукап биеп торалар, ә уртадагы бала, мендәр тотып, түгәрәк буенча биеп йөри):

    Якын дуслар арасыннан

    Берсен сайлап ал әле.

    Тезләреңә ипле булыр —

    Мендәреңне сал әле.

    Мендәр тоткан бала мендәрен бер бала алдына куя һәм, тезләнеп, аңа кулын бирә. Ул бала аның тирәли әйләнә, башкалар кул чабып торалар.

    Түгәрәкле уйнаганда

    Әйләнеп җырлаганда.

    Күңелле дә булмас иде

    Сез дуслар булмаганда.

    Алсу чәчәкнең таҗына

    Кунган зәңгәр күбәләк

    Яшәү рәхәт, көн күңелле,

    Дуслар белән бергәләп!

    Баланы алып,яратып кереп китәләр.

    Источник

    Понравилась статья? Поделить с друзьями:
  • Килен сандыгы сценарий
  • Китай октябрьские праздники
  • Килен алу сценарий
  • Китай нац праздники
  • Кил йыш патти чувашский праздник