Килен т?ш?р?? йола?ы сценарий на татарском

М.АҠМУЛЛА
ИС. БАШҠОРТ ДӘҮЛӘТ ПЕДАГОГИЯ УНИВЕРСИТЕТЫ

БАШҠОРТ
ФИЛОЛОГИЯҺЫ ФАКУЛЬТЕТЫ

Мәктәп
сәхнәһе өсөн башҡорт халыҡ йола байрамдары, сценарийҙар

Өфө
2010

Төҙөнө
– һатлыҡова Әлфиә

Мәктәп
сәхнәһе өсөн башҡорт халыҡ йола байрамдары, сценарийҙар

Өфө
2010

Баш
һүҙ

Хөрмәтле
китап уҡыусылар! Башҡортостан борон-борондан ил данын һаҡлаусы ал бирмәҫ
батырҙар, ил рухын яҡлаусы йырсы сәсәндәр, аҡһаҡалдар, ил инәләре менән дан
тотҡан. Үткәндәр менән ғорурланып, күкрәк ҡағып ҡына йәшәү етмәй, ә
ата-бабаларыбыҙҙан ҡалған изге мираҫты тарҡатмай, быуындар ағышында үҫтереү
зарур. Тарихҡа һөйөү уятыу, рухи яҡтан бай шәхес тәрбиәләү өсөн был төп шарт. Ә
инде яңы тамырҙарҙы үҫтереү мәктәп тормошонан башлана. Шуға күрә лә, мәктәп
сәхнәһе өсөн эшләнгән был йола йыйынтығында халҡыбыҙ тарихында һаҡланып ҡалған,
бәлки, онотола барған матур йолалар, көйлө һамаҡтар, төрлө фольклор үрнәктәре
урын алды. Мәктәп сәхнәләре йыш ҡына сценарийҙарға, йола байрамдарына ҡытлыҡ
кисергәнен үҙ тәжрибәмдән белә күрә, мәктәп уҡыусыларына һәм уҡытыусыларға
тәҡдим ителгән китапсыҡ, байрамдарға әҙерләнгәндә, ҙур ярҙамсы булыр тип
ышанам. Халыҡ ижадын үҫтереү, яратыу  һәр кемдә булырға тейеш.

Килен төшөрөү йолаһынан күренеш

Тирмә
алды. Халыҡ күп. Бала-саға ағас ат менеп сабышып йөрөй, ҡыҙ-ҡырҡын бер ергә
төйнәлеп нимәлер серләшә, килендәр алъяпҡыс быуып тирмә алдында бөтөрөнөп
йөрөй, ир-ат сабыр ғына гәп һата, ололар үҙ дәрәжәһен һаҡлап уртала баҫҡан.
Килен килгәнен күреп шаулашалар, бала-саға тирмә алдынараҡ алға сығып баҫа, ҡул
төртөп “Ана!!!” тип күрһәтәләр. Киленде оҙата килеүселәр арбанан төшәләр, ә
килен төшмәй. Шул саҡ, “киленгә таянсыҡ кәрәк!” тиҙәр. Аяҡ аҫтына аҡ кейеҙ
менән мендәр һалалар. Килен төшә. Уның төшкән сағында һамаҡлап әйтәләр:

Ҡырын
төштө — ҡырын килер,

Тура
төштө – тура килен.

Етеҙ
төштө – етеҙ килен,

Текә
төштө – текә килен.

Уңған
аяҡ – уң аяҡ,

Уң
аяҡтан төш килен,

Тояҡтарың
еңел булһын,

Таштай,
ҡомдай бат килен!

Ҡәйнә
кеше килене менән күрешә, кәсә менән аҡ бирә. Һамаҡлап әйтә:

Әйҙә
матур киленсәк,

Булма
улай оялсаҡ.

Әсәңдә
һин ҡолонсаҡ,

Ҡәйнәңдә
һин уйынсаҡ.

Бер
ҡулың балда булһын,

Бер
ҡулың майҙа булһын,

Көлдөксәң
тулы көл булһын,

Ҡаҙаның
тулы аш булһын.

Килендең
яуабы:

Һүҙем
балдай татлы,

Йөҙөм
айҙай яҡты булыр, әсәкәй!..

Һыуҙағы
т аштай батырмын,

Аҡыллы
ул һәм ҡыҙҙар табырмын.

Халыҡ:

—
Һай, афарин, телсән бала!

—
Эйе, телсән дә, эшсән дә булғанға оҡшай!..

—
Әйҙә, әйҙә матур киленсәк, һыр бирмә, ҡәйнәңдең дә һүҙен бүлмә!.. — тигән
теләктәр яуа.

Килендең
яурынына аҡ шәл һалалар, төрлө теләктәр әйтәләр.

Ҡәйнә
ҡунаҡтарға ҡарап көйләп әйтә:

—                    
Ҡунаҡтар ҡайҙан килгәндәр?

Ҡара
итек кейгәндәр.

Уйнар
өсөн килгәндәр,

Һынар
өсөн килгәндәр.

Әйҙәгеҙ,
түрҙән уҙығыҙ,

Киленебеҙҙе
күрегеҙ.

Бары
менән ҡунаҡ булып,

Риза
булып китегеҙ!.. – тип тирмәгә саҡыра.

Башҡорттарҙа бала ҡаршылау

“Алтындан
баһалы,

ожмах
ниғмәттәренән ҡәҙерле

булған
нәмә – тәрбиәле балалар”.

(Ризаитдин бин Фәхретдин).

Сәхнә
матур итеп биҙәлгән. Тирмә ауыҙы сәхнәгә күренеп тора. Йорт алдында 7 – 9
йәштәр тирәһендәге ике малай уйнап йөрөй. Шула саҡ тирмә ишегенән кендек инәй
күренә:

—                    
Йә, бәрәкәтулла! Донъяға сабый тыуҙы!
Бөгөн ырыу йән бер батырға артты!…— ти ул ҡулдарын күккә һоноп. Шул саҡ
уның янына малайҙар йүгереп килә:

1-се
малай: — Ни тиһең, әбекәй?

2-се
малай: — Кем, кем?..

—                    
Барығыҙ, атағыҙға һөйөнсөләгеҙ. Атай,
тағы ла бер улың бар тип әйтегеҙ! Һуҙылмағыҙ! Атағыҙ ҙа бында килһен! – ти
ҙә кендек инәй тирмә эсенә инеп юғала. Ике малай йән-фарман сабышып, таяҡ
аттарын менеп, сәхнәнең бер яҡ ситендә һалабаш үреп ултырған ир янына киләләр.
1-се малай:

—                    
Атай, атай, һөйөнсө! Һөйөнсөгә ни
бирерһең?

Атай:

—                    
Һөйөнсөһөнә икегеҙгә лә  өр-яңынан
күлдәк! – ти.

1-се
малай:

—                    
Атай, атай, беҙҙең ҡустыбыҙ бар!

2-се
малай:

—                    
Атай, әсәй малай алып ҡайтты!

Атай:

—                    
Һай,
уландарым, яҡшы хәбәрегеҙ өсөн рәхмәт! Кендек инәй сыҡтымы? Ни тине, мине
саҡыртманымы?

1-се
малай:

—                    
Эйе,
ул һине лә саҡырҙы!

2-се
малай:

—                    
Ярай,
атай, беҙ уйнарға киттек! – ти ҙә ағас атында сабып сығып китә. Икенсе малай
ҙа китергә ашыға. Атай кеше улдарының артынан:

—                    
Сафа
олатағыҙҙы, Бибиәсмә өләсәгеҙҙе, ике күршене, Нур мулланы саҡырығыҙ, балалар!
Бәпәй сәйенә килһендәр! – тип ҡысҡырып ҡала.

Шул
саҡ тирмә ишегенән ҡулына йүргәккә уралған сабыйҙы тотҡан кендек инәй сыға.
Тирмә алдында йыйылып өлгөргән халыҡ алдында ул былай тип һамаҡлай:

—                    
Балаһы
бар – маҙаһы бар,

Бер
уҫлаптай улы бар.

Йылтыр-йылтыр
күҙе бар,

Әҙәм
төҫлө һыны бар.

Тфү,
тфү, тфү, буш икән,

Маҡтар
ере юҡ икән!

Толомдары
ялтырап,

Ирендәре
ҡалтырап,

Утыҙ
икән балаһы,

Бала
түгел, бәләһе…

Атай
кеше:

—                    
Балам
балам, бал ғынам,

Балдан
татлы ул ғынам! – тип үрелеп ҡарай.

Кендек
инәй:

—                    
Йә,
Арыҫлан улым, үҙеңдәй батыр, ҡалҡандай ҡалҡыр улың бар. Һөйөнсөгә ни бирерһең?

Атай
кеше:

—                    
Бындай
батыр улан өсөн һиңә бер ни йәл түгел! Көтөүемдән үҙеңә оҡшаған бер һарыҡты
бәрәсе менән алып ҡайтырһың! – ти.

Кендек
инәй:

—                    
Рәхмәт,
Арыҫлан улым! Ризалаттың! Уландарың изгелеген күрергә насип итһен!

Сабыйҙы
атаһына бирә. Ҡурай моңо көсәйә. Халыҡ тына. Атай балаһына ҡарап әҫәрләнеп
һөйләй:

—                    
Илдә
бер батыр булһын,

Дошман
дер ҡурҡыр булһын,

Ярышта
ал бирмәҫ бул,

Яуҙа
тоғро юлдаш бул!

Аҡһаҡал:

—                    
Тәүфиҡлы
бала булһын,

Иманлы
бала булһын.

Илдең
данын һаҡлаһын,

Илдең
ҡанын яҡлаһын!

Мулла:

—                    
Ата-инәңә
шәфҡәтле бул,

Олоға
кесе бул,

Кесегә
оло бул.

Иман
әйтеп, намаҙ ҡыл,

Яҙыҡ
эштән ҡырын бул!

Кендек
инәй:

—                    
Бәхетле,
тәүфиҡлы бул,

Татлы
телле бул.

Таштай
ныҡ бул,

Бүрәнәләй
бүкән бул!

Оло
һүҙен тыңлар бул,

Атаң,
әсәң, мине бел,

Хөрмәтлә
һин илеңде,

Хөрмәтлә
һин телеңде,

Хөрмәтләрҙәр
үҙеңде! – тип сабыйға май менән бал ҡаптыра.

—                    
Хәҙер,
әйҙәгеҙ, бәпәй тыуыу ҡыуанысынан байрам табынына рәхим итегеҙ! Өлгөр хужалар
ҡымыҙын да бешкән, ҡаҙан аҫып итен бешергән! Түрҙән уҙығыҙ! – тип халыҡты
тирмә янына саҡыра.

Исем туйы

Сәхнә
башҡорт йорто һымаҡ матур итеп биҙәлгән. Һәндерәлә бер төркөм кескәй ҡыҙҙар һәм
кендек инәһе ултыра. Талғын ғына ҡурай көйө ағыла. Кендек инәй:

—                    
Бына,
балалар, бәпәйҙең ҡырҡы ла тиҙҙән сыға, алла бирһә, мулла саҡыртып, аҙан
әйттереп, исем дә ҡуштырырбыҙ. Шулай булғас, ҡыҙҙар, әйҙәгеҙ әле, исем һайлайыҡ
бәпесебеҙгә.

1-се
ҡыҙ. Әйҙәгеҙ,
Зәйнәп тип ҡушайыҡ. Зәйнәп – ғәрәп исеме, таҙа тигәнде аңлата.

“Зәйнәп”
йырын йырлайҙар:

Зәйнәп
килгән өйөмә,

Зәйнәп
килгән өйөмә.

Зыңҡылдатып
бейергә,

Зыңҡылдатып
бейергә.

2-се
ҡыҙ.
Әйҙәгеҙ, Мөғлифә тип атайыҡ. Был исем фарсы теленән алынған, ризыҡ биреүсене
аңлата.

Сылтырап
аҡҡан шишмәләрҙән,

Мөғлифәкәй
һыу ала.

Ударница,
комсомолка,

Һәр
эштә алда бара.

3-сө
ҡыҙ.
Хәтирә исеме лә бигеркә матур бит, ҡыҙҙар! Хәтирә – ғәрәпсә иҫтәлек
тигәнде аңлата.

Ҡыҙҙар. Эйе шул, беҙҙең “Хәтирә”
исемле яратҡан йырыбыҙ ҙа бар бит!

Ҡапҡа
төбөндә тораһың,

Ҡапҡа
төбөндә тораһың,

Кем
өсөн өҙөләһең, Хәтирәм,

Кем
өсөн өҙөләһең, Хәтирәм!

4-се
ҡыҙ. Мәҙинә
исеме лә бигерәк матур. Ул изге ҡала исеме. Минең ҡыҙым булһа, шул
исемде ҡушасаҡмын!

“Мәҙинә”
йырын йырлайҙар:

Ҡулъяулығым
икәү ине,

Береһе
аҡты һыуҙарға.

Мәҙинәм,
гөлкәйем,

Береһе
аҡты һыуҙарға, бәғеркәйем.

5-се
ҡыҙ. Юҡ,
юҡ, әхирәттәр! Заһира исеме ифрат матур бит! Ул ғәрәпсә нур сәсеүсе, бик
матур тигәнде аңлата.

“Заһира”
йыры башҡарыла.

Зәңгәр
күлдәктәр килешә,

Һаҙҙа
бесән сапҡанда.

Һеҙ,
дуҫтарым, иҫемә төшә,

Һыҙылып
таңдар атҡанда.

Ал-зар,
Заһира,

Гөл-зар,
Заһира.

Дошман
бит ул ҡара йөрәк,

Һөйгәнеңдән
айыра.

6-сы
ҡыҙ.
Дуҫтар, мин бик матур исем беләм! Ул – Шәһүрә! Был исем ғәрәп телендә ҡәҙерҙе
белгән, танылған тигәнде аңлата.

“Шәһүрә”
йыры башҡарыла.

Аҡлы
ғына күҙле күк күгәрсен,

Шәһүрә
– аҫыл ҡыҙ бала.

Күләгәгә
төшкән, көн теймәй,

Бәйләнмәгән
аҫау ҡолон кеүек,

Шәһүрә
– аҫыл ҡыҙ бала.

Ҡайҙа
ғына үҫтең күҙ теймәй.

Шул
саҡ шаршау артынан сабый илаған тауыш ишетелә. Кендек инәһе бәпәйҙе ҡулына ала.

Кендек
инәй.
Әлли-бәлли бәпкәһе,

                        Ҡайҙа
киткән әнкәһе?

                        Тау
буйына еләккә,

                        Бәпесемә
бүләккә!

                        Әлли-бәлли
итәр ул,

                        Өфөләргә
китәр ул.

                        Өфөләрҙән
ҡайтҡансы,

                        Табиб
булып етәр ул!

—                    
Бына
бөгөн һиңә, бәпес, исем ҡушабыҙ! Аллаға шөкөр, ҡырҡ көн имен-аман үтеп тә
китте. Хәҙер ҡунаҡтар килеп етер.

Бер
нисә әбей, мулла килеп инәләр.

Кендек
инәй.
Әйҙүк, әйҙүк, түрҙән уҙығыҙ! Маҡтап ҡына йөрөйһөгөҙ! Аш-һыу әҙер, көтәбеҙ
үҙегеҙҙе!

Ҡыҙҙар
ҡунаҡтарҙың ҡулдарын сайҙыра, таҫтамал тоттора.

Әбейҙәрҙең
һәр береһе күрешеп сығалар. Ултыралар. Өләсәй кеше уларға кендек ебе бирә. Ул,
аяҡланып, осо төйөлгән була. Еп әбейҙәрҙең уң яҡ тубығына һалына.

1-се
әбей.
Оҙон ғүмерле булһын!

2-се
әбей.
Тиҙерәк атлап китһен!

3-сө
әбей.
Ата-әсәһенә изгелекле, илгә – игелекле булһын!

4-се
әбей.
Тәүфиҡлы, бәхетле булһын!

Әбейҙәр
доға ҡылалар.

Мулла. Ата-инәңә шәфҡәтле бул,

                        Олоға
кесе бул,

                        Кесегә
оло бул,

                        Уң
ҡолағыңа – аҙан,

                        Һул
ҡолағыңа исем.

                        Гөлназ
атлы булырһың!

Баланың
әсәһе (бәпесен
ҡулына ала, һөйә).

Һәтес,
һәтес, һәтес тә,

Бигерәк
матур бәпес тә.

Кем
ҡарамай, кем һоҡланмай,

Бындай
матур бәпескә!

Күмәкләшеп
сәй эсәләр.

Башҡорттарҙа бала һатып алыу йолаһы

Сәхнә
ауыл урамына оҡшатып биҙәлгән. Бала тыуған йорт тәҙрәһе күренеп тора. Кендек
инәһе ҡулына ҡырҡ ямауға уралған бәпесте тотҡан, һамаҡлап өйҙән-өйгә атлай:

—                    
Ергә
һалдым – ер алмай,

Күккә
сөйҙөм – ҡош алмай.

Эткәһалдым
– эт алмай,

Бала
һатам, кем ала,

Бала
һатам, кем ала?

Алдан
әҙерләп ҡуйылған асылмалы тәҙрә асыла, унан атай булып кейенгән малай ҡарай:

—                    
Мин
алам. Күпме тора? Бер баш ҡолонло бейә бирәм, һатырһыңмы?

Кендек
инәй:

—                    
Һатам.

Бала
һатам, кем ала?

Ергә
һалдым – ер алмай,

Күккә
сөйҙөм – ҡош алмай.

Эткәһалдым
– эт алмай,

Бала
һатам, кем ала,

Бала
һатам, кем ала?

Атай
кеше:

—                    
Бала
һатһаң, мин алам.

Нимәһе менән
һатаң?

Кендек
инәй:

—                    
Ғүмере
менән һатам,

Бәхете менән
һатам.

Атай
кеше:

—                    
Нимәһе
менән һатаң?

Кендек
инәй:

—                    
Ғүмере
менән һатам,

Бәхете
менән һатам.

Атай кеше:

—                    
Нимәһе
менән һатаң?

Кендек
инәй:

—                    
Ғүмере
менән һатам,

Тәүфиғы менән
һатам.

Атай
кеше:

—                    
Бала
һатһаң, миңә һат,

Ғүмере
менән бергә һат,

Бәхете
менән бергә һат,

Һибәһенә
тун бирәм,

Уға
ҡушып мал бирәм.

Атай
кеше тәҙрәнән баланы ала. Сәхнәгә бар ҡатнашыусылар сығып балаға теләктәр
әйтәләр:

—                    
Оҙон
ғүмерле булһын!

—                    
Тиҙерәк
атлап китһен!

—                    
Бәхетле
булһын! Ата-инәһенә шәфҡәтле, илгә мәрхәмәтле булһын!

—                    
Амин!

Башҡорттарҙа ҡунаҡ ҡаршылау йолаһы

Уртала
тирмә, эсе боронғоса биҙәлгән. Тирмә янында халыҡ ҡайнаша. Улар ҡунаҡ ҡаршы
алыу ығы-зығыһы менән мәшғүл Бер яҡ ситтәрәк ҡурайсылар ҡурайҙа уйнай. Ҡунаҡтар
килгәне күренә. Тирмә алдында Аҡһаҡал тора. Ҡулында һырлы таяҡ. Уның ике яғына
һөңгөләрен тотоп, яу кейемендә ике егет — һаҡсылар баҫҡан. Ҡунаҡтар килеп етеү
менән Аҡһаҡал, ололап, һүҙ башлай, ҡурай моңо уның һүҙҙәрен оҙатып бара:

Түңгәүерҙәр,
түңәрәп

Бер
ҡор булып килегеҙ!

Тимер
Ҡотло бейебеҙ,

Ҡанбабабыҙ,
тийегеҙ!

Илебеҙ,
ни, белегеҙ,

Ҡотло
ил ул, тийегеҙ!

Ундай
илдәр һирәктер,

Ил,
тип, ир-ат, беләк төр!

Ир-ат
илгә кәрәктер –

Ир-ат
– илгә терәктер!

Илгә
инһәң, белеп кер,

Шуны
затыңа еткер:

Ҡошобоҙ
булыр һайыҫҡан,

Ораныбыҙ
бит – “Табан!”

Шуны
әйтәм артабан:

Ярымтыҡ
булып тамғаң,

Тамғабыҙ
беҙгә таман!

“Табан!”,
“Табан!”, “Табан!” (бөтәһе күмәкләп көр тауыш менән оранын әйтә)

Килең,
барың, биртабан!

Килде
берләшер дәүер!

Оран
һала Түңгәүер.

Оран
һалһа Түңгәүер,

Йөрәктән
яҙа ғәүер!

Һай,
хөрмәтле ҡунаҡтар, әйҙүк, әйҙүк, беҙҙең ҡорға рәхим итегеҙ! – тип һүҙен
бөтөрә Аҡһаҡал. Аранан милли кейемдәге йәш егет алға сыға:

—                    
Беҙҙең йоланан да ситтә ҡалмағыҙ! Һәр
һабантуй йәме – ҡолғаларға яулыҡ бәйләү. Әйҙәгеҙ, һабан туйына изге теләктәрҙе
йәлләмәйек!

Тирмә
алдында алдан әҙерләп ҡуйылған ике ҡолғаға яулыҡ бәйләү.
Шул саҡ һәр бәйләп бөткән ҡунаҡтар янына милли кейемдәге ике ҡыҙ килеп,
береһе сәк-сәк, икенсеһе ҡымыҙ  ауыҙ иттерә:

—
Бына ҡымыҙынан ауыҙ итегеҙ! Күпереп бешкән сәк-сәге!..

—
Ниндәй байрам йыр-моңһоҙ үтһен? Әйҙә, башла йырыңды, мах бирмәйек!- тип
берәү аранан йырсыны күтәрмәләй.

-Булдырабыҙ
уны! – ти йырсы һәм “Дүңгәүер” йыры башҡарыла:

Бәләкәй
генә турысай юл башлай,

Эйәрҙәге
егет йыр башлай.

Ҡайҙа
ғына бармай, ниҙәр күрмәй,

Беҙҙең
генә гәзиз был башҡай. (йырсыны ҡурай моңо оҙатып бара)

Халыҡ
йырсыны данлай:

-Һай,
тынының оҙонлоғо, күкрәктәренең киңлеге!..Афарин!

Ҡымыҙынан
ауыҙ иткән кешеләр:

-Һай,
ҡымыҙы ла ҡымыҙы!..

Аҡһаҡал
барыһын да тирмәгә саҡыра:

-Ә
хәҙер, әйҙәгеҙ, тирмәгә рәхим итегеҙ! Төклө аяғығыҙ менән! табын әҙер!

Ике
һаҡсы һөңгөләре менән ситкә китеп юлды аса. Ҡунаҡтар тирмәгә уҙа.

Мәңге йәшәр еребеҙ!..

Тирмә
алды. Халыҡ йыйылған. Моңһоу ҡурай моңо талғын ғына уйнай. Уртала Урал батыр
ята. Уны уландары уратып алған. Аҡһаҡал  батырға мөгөҙ һона(эсендә эсемлек):

—                    
Батыр, бына, таптыҡ, һиңә тип алып
килдек, тереһыу был! Ауыҙ итсе, мәңгелек үлмәҫ, тере йән булып беҙҙең менән
йәшәсе!

Урал
батыр мөгөҙҙө ҡулына ала, урынынан тороп ултыра, яйлап тороп баҫа, ҡулдарын ҡаш
өҫтөнә ҡуйып, алыҫтарға төбәлгәндәй итә, халыҡҡа ҡарап:

—                    
Ниндәй матур был донъя!!!  Күпме халыҡ
йыйылған… Һәр береһе үҙенсә шатлана, мәңгелекте йәшәтә!.. Мин – бер кеше, ә һеҙ
– тотош халыҡ! Әйҙә ошо матурлыҡ йәшәһен, үлемһеҙ булһын, халҡым мәңгелек
булһын!..

Тау
буйҙары йәшәрһен,

Мәңге
үлмәҫ төҫ алһын,

Ҡошо
һайрап маҡтаған,

Халҡы
йырлап хуплаған,

Ерҙән
ҡасҡан дошмандар,

Бар
күреп һоҡланған,

Ил
һөйөргә ил булып,

Ер
һөйөргә бағ булып,

Дошман
күҙен ҡыҙҙырып

Балҡып
торған ер булһын!

 —
тип йәншишмәне йән-яғына һибә. Шул ваҡытта Үлем батырҙың боғаҙынан ала. Ул
әкрен генә ергә ауа. Шул саҡ шомло, хафалы  көй уйнай, халыҡ араһында шаулашып
алалар:

—
Был ни ғәләмәт!?…

—
Батыр, ни эшләүең был?

—
Аһ, аһ, беҙҙең өсөн һинең тере булыуың кәрәк!!!

—
Атай!..

Артабан
диктор сәхнә артында шиғыр юлдарын уҡый:

Урал
батыр үлгән һуң,

Халыҡ
ултырып барыһы

Башын
түбән эйгән, ти,

Күктән
йондоҙ атылып, һомайға оран биргән, ти…

Ошо
ваҡыт халыҡ араһынан аҡ кейемдә Һомай атылып сыға, ерҙә ятҡан Урал батырға
килеп ҡаплана, бит осонан үбеп ала, көйләп, әрнеп һүҙен әйтә:

—                    
Ай, Уралым, Уралым,

Йәнеңә
килеп етмәнем,

Аҙаҡ
һүҙең ишетеп,

Күңелемде
баҫманым.

Инде
хәҙер ни эшләйем?

Ни
әйтергә белмәйем.

Ҡыҙ
булып кемгә ҡарайым?

Һомай
исемем ҡалһа ла,

Кешеләр
ҡош тиһә лә,

Ҡош
тунымды һалмайым,

Ситтәр
күҙен алырлыҡ

Ҡабат
һылыу бумайым…

Һиндәй
батыр таба алмам,

Батырға
әсә була алмам.

Илең,
батырым, йәшәр,

Ерең,
батырым, йәшәр.

Өс
улыңдан таралып,

Ерең-һыуың
йәшәрер…

Һомай
Уралға ҡарап онотолоп ҡарай, алғы планға — аталарының аяҡ осона — Уралдың өс
улы – Яйыҡ, Иҙел,Нөгөш сығып баҫа. Теҙелешеп торалар, ҡында ҡылыс, башта ҡамсат
бүрек, ҡараштар ғорур, халыҡҡа төбәлгән. Башта оло улы Яйыҡ башлай (ошо ваҡытта
һыйырҙар мөңрәгән, аттар сабышҡан, кешнәгән тауыштар ишетелә):

Яйыҡ:
Батырҙан тыуған ир батыр,

Аптырауҙы
ҡалырмы?

Илен,
халҡын уйламайса,

Бот
күтәреп ятырмы?

Иҙел:
Атам үҙе үлһә лә,

Ҡылысы
ҡалды ҡулында.

Буҙаты
ҡалды янында.

Даны,
эше ҡалды

Халҡым
аңында!..

Нөгөш:
Урал – хазина иле,

Урал
– ризыҡтар иле.

Унда
йәшәй батырҙар

Һәм
дә гүзәл матурҙар.

Һомай
алғараҡ сығып (көйләп) әйтә:

Урал
батыр васыятын

Әйтәмен
һеҙгә, халҡым!

Яҡшылыҡ
буһын атығыҙ,

Кеше
буһын затығыҙ,

Бөтәһе
бергә әйтә:

Яманға
юл ҡуймағыҙ,

Яҡшынан
баш тартмағыҙ!

Ҡунаҡ килә…

Сәхнәлә
тирмә. Эргәләге ҡайын ағасында сәңгелдәк аҫылған, батман, көбөләр ҡуйылған,
ситәндән ҡойма.  Ҡурай моңо яңғырай, өләсәй тирмә янында самауыр менән булаша.
Ике ҡыҙыҡай сәңгелдәк йырын йырлап, уны бәүетәләр. Өс малай балыҡ ҡаптыра.

Ат
тояҡтары тауышы ишетелә, кешеләр шау-гөр киләләр. Пар аттарҙа милли кейемдә
башҡорт батырҙары килеп төшә. Өләсәй уларҙы:

-Ҡайһы
яҡтарҙан килдегеҙ, балалар? Ҡайһы йылға һыуын һыулайһығыҙ? – тип ҡаршылай.

1-се
ҡунаҡ: Мин Бөрйән ырыуынан килдем. Беҙҙең
тамғабыҙ – яғалбай, ҡошобоҙ – көсөгән, ағасыбыҙ – имән, ораныбыҙ – аҡ туған.

2-се
ҡунаҡ: Мин – ҡатай башҡорто. Беҙҙең тамғабыҙ –
айбалта, ҡошобоҙ – ҡауҙы, ағасыбыҙ – артыш, ораныбыҙ – талаҡ.

3-сө
ҡунаҡ: Ә мин – ҡыпсаҡ ырыуы башҡорто. Беҙҙең
тамғабыҙ – даға, ҡошобоҙ – бөркөт, ағасыбыҙ – ҡарама, ораныбыҙ – туҡсаба.

4-се
ҡунаҡ: Ә мин – мең ырыуы вәкиле. Беҙҙең тамға
– ҡош ҡабырғаһы, ҡошобоҙ – ҡарсыға, ағасыбыҙ – ҡайын, ораныбыҙ – алас.

5-се
ҡунаҡ: Табын башҡорто булам. Тамғабыҙ –
һепертке, ҡошобоҙ – ҡарағош, ағТамғабыҙ – һепертке, ҡошобоҙ – ҡарағош, ағасыбыҙ
– ҡарағас, ораныбыҙ – салауат.

6-сы
ҡунаҡ: Ә мин – тамъян ырыуы башҡорто. Ырғаҡ –
беҙҙең тамға, ҡошобоҙ – ҡарға, ағасыбыҙ – тирәк, ораныбыҙ – тутыя.

7-се
ҡунаҡ: Мин үҫәргән ырыуынан. Тамғам –
ҡойошҡан, ҡошом – торна, ағасым – миләш, ораным – мөйтән.

Өләсәй:

—                    
Һай, алыҫтарҙан килгәнһегеҙ икән!
Сарсағанһығыҙҙыр, талсыҡҡанһығыҙҙыр! Ял итеп алығыҙ. Тирмәбеҙҙә урын етәрлек! Ә
мин ҡаҙанымды ҡуя торайым. Һеҙ, ана, йәш-елкенсәк менән күңел аса тороғоҙ, — тип
тирмә янына йүнәлә.

Егеттәр:

—                    
Булдырабыҙ уны! – янында торған
ҡурайсы егеткә ҡарап – Йә, әле, дуҫ, һыҙҙырт ҡурайыңда, күңелдәр елкенһен!

Ҡунаҡтар
ҡурайҙа дәртле көйҙәр уйнап ишеттерә.

Уларға
ҡаршы баҫып торған йәштәр үҙ-ара шаулашып ала:

—                    
Беҙ ҙә мах бирмәбеҙ! Әйҙә, шафиҡ, башла
яратҡан йырҙы!

Күмәкләшеп
йырлап ебәрәләр (ҡунаҡтар ҙа ҡушыла):

Һеҙ
ҙә килгәнһеҙ икән дә,

Беҙ
ҙә килгәнбеҙ икән,

Ҡунаҡтарҙы
ҡаршы алыу

Иң
матур йола икән!

Һай
илдәре, илдәре,

Илдәрендә
күлдәре.

Шул
илдәрҙә йырлай йәштәр,

Һандуғастай
телдәре! Һай!..

Өләсәй:

—                    
Һаа-ай, йәш күңел тигәне шул инде ул!
Бигерәк телсән, үткер балаларһығыҙ! Әйҙәгеҙ, табын әҙер, аш һыуына! – тип
әйҙүкләп тирмәгә саҡыра.

Сценарий обряда «Килен чәе» (на татарском языке).

Автор- Гиниятова Афида Шамсивалеевна

Сценарий обряда “КИЛЕН ЧӘЕ”(на татарском языке)

Бианай һәм килен керә.

Каршыга кунаклар керә.

Бианай : Рәхим итегез, кунаклар. Әйдәгез, әйдә.

Кунаклар : Туйлар котлы булсын! Килен чәе котлы булсын!

Бианай: Әйдәгез, әйдә. Хәзер кодачалар да килеп житәрләр. Ә менә, килеп тә життеләр.

1 кодача: Кисмәк кенә кисмәк сары май.

Тутырып ук куйдым бер мичкә.

Кодачалар булып килгән идек.

Урын бирерсезме бер кичкә?

Барсы да: Бирербез, бирербез!

2 кодача: Түрдәге бистәрем чүпләмле

Ишек катындагысы чигүле.

Урын бирмәсәгез без китәрбез

Атларыбыз безнең жигүле!

Барсы да: Жибәрмибез, жибәрмибез!

3 кодача: Бездән сезгә күчтәнәч! ( Килендәшкә күчтәнәч бирә)

Бианай: Өсләремә кигән киемемне

Элеп куйдым түргә чөйләргә.

Сез кодачаларым килеп кергәч

Ямьнәр керде безнең өйләргә.

Басмалардан басма ясаек

Ефәкләрдән тасма ясаек

Килен чәенә дип жыелышкач

Я әйдәгез, матур итеп күңел ачаек! Хәзер син килен, яшь киленне алып кер . (Килендәш яшь киленне алып керә)

Бианай: Әйдә килен, әйдә, оялма.

Ак күңелдән сиңа сүз салам.

Сал шәлеңне, әйдә, ач йөзеңне,

Туган-тумачага бир сәләм.

Кыз баланың тормышы- язмышы шул инде.

Төшкән жирендә ул таш була.

Шәлен салып куеп, йөзен ачу

Борынгыдан калган бер йола.

Жыр « Әйдә матур киленчәк»

Әйдә, матур киленчәк, булма болай оялчан.

Әнкәңдә син колынчак, кайнанаңда уенчак.

Эшләреңдә уңган бул, тормышыңда зирәк бул

Ирең өчен терәк бул, яман эштән ерак бул.

Өлкәннәргә кайда да хөрмәт күрсәт киленчәк.

Кечеләргә кайда да үрнәк күрсәт киленчәк.

Бианай: Хәзер инде йола буенча киленгә теләкләр әйтәбез. Арысландай алты батырың тусын, жиләктәй жиде матурың тусын. Алты батырыңның игелеге, жиде матурыңның бәхете күп булсын.

Килендәш: Алъяпкычым минем икәү генә

Берсе француз, берсе коленкор.

Кияүең синең Урал тау бөркете

Ямансулап йөрмә, көлеп йөр!

Ләйлә: Гаиләң ишле, бай булсын.

Абзарың тулы мал булсын!

Вәсилә апа: Казаның өреле булсын, китмәскә килерең булсын!

Лена: Ашаганың май булсын, чүмергәнең бал булсын!

Миләүшә апа: Күңелең кенә тотмасын, авызың серкә йотмасын!

Сабиржан абый: Йөзең ай кебек, сүзең бал кебек, күңелең май кебек булсын

1 кодача: Безнең генә койма нарат такта.

Моннан барган чакта уң якта.

Безнең туганыбыз сезнең кулда

Ятлар каксалар да син какма!

Бианай: Кара сыерларның каймагыннан

Казан прәнниге ясарбыз.

Әйткән сүзебезне тыңлый белсә

Үз кызыбыздан артык тотарбыз.

2 кодача: Бу әйберләрне без жибәрдек

Ошатырсыз микән чигешен.

Ошатмаслык түгел, еллар буе

Туганкаебызның үз эше!

Бианай: Әй утырды казлар, утырды.

Оясына мамык тутырды.

Рәхмәтләр яусын киленемә

Өйне бирнә белән тутырды.

3 кодача: Бадьяннар салдым акмаска.

Келәмперләр салдым батмаска.

Бу әйберләрне без жибәрдек.

Бересе дә кире кайтмаска.

Бианай: Күпер башларында күк үлән.

Шул буладыр атның кормасы.

Борынгыдан ук жырлаганнар яр-яр

Шул буладыр туйның формасы.

Яңа тормыш котлы булсын

Шат яшәгез яр-яр

Берегез алтын, берегез көмеш (2 тапкыр)

Берегез гәүһәр, берегез жәүһәр

Яшь киленкәй яр-яр.

Берегез чәчкә, берегез тәнкә (2 тапкыр)

Яшь киленкәй яр-яр.

Бианай: Зәңгәр чиләкләрне без яратабыз

Мөлдер-мөлдер килеп тулганын.

Кодачаларның без шунсын яратабыз

Алдыбызда жырлап торганын.

Кодачалар жыры: Безнең кызыл алмабыз, сезнең кызыл алмагыз

Безнең кызыл алмабызны саргайтырга алмагыз.

Каршы як: Сезнең кызыл алмагыз, безнең кызыл алмабыз.

Сезнең кызыл алмагызны саргайтырга алмабыз.

Кодачалар: Алмасы өзелгән чакта, агач кала тирбәлеп

Багалмадай кызыбызны сөярсезме кинәнеп

Каршы як: Алмасы өзелгән чакта агач кала тирбәлеп

Багалмадай кызыгызны без сөярбез кинәнеп.

Бергә: Алмалары ал булды, пешә-пешә бал булды.

Егете булган, кызы уңган, насыйп булгач яр булды.

Гөлнара: Әйдәгез әле, “Сукыр тәкәне” уйнап алыйк.

Барсы: Әйдәгез, әйдә. (”Сукыр тәкә” уены. Уртада Сабиржан абый, күзләре бәйләнгән)

Барсы бергә: Күктә, күктә ниләр бар?

Сабиржан абый: Күк чикмәнле елан бар.

Барсы бергә: Күкрәгеңдә ниләр бар

Сабиржан абый: Алтын белән көмеш бар

Барсы бергә: Алтыныңны бирәсеңме

Сабиржан абый: Юк, бирмим

Барсы бергә: Көмешеңне бирәсеңме

Сабиржан абый: Юк, бирмим

Барсы бергә: Ал алтының, ки көмешең! ( Әйләндереп жибәрәләр, ул Миләүшә апаны тота)

Жырлыйк әле, жырлыйк әле

Жырламый тормыйк әле

Жыр сораган туганнарның

Сүзләрен тыңлыйк әле

Их, безнең жиңгәчәй

Синнән шикәр, бездән чәй.

Жырлыйк әле, жырлыйк әле,

Жырлыйк әле бишне дә.

Килен чәе бәйрәмендә

Их, безнең жиңгәчәй

Синнән шикәр, бездән чәй.

Бианай: Татар халкының милли йөзе күренде, халык жырлары жырланды, уеннары уйналды. Ә хәзер килен чәенә рәхим итегез.

Килен чәе, килен чәе

Дус- иш, туган килгән көн.

Жырлап- биеп, уйнап-көлеп

Бәйрәм итә торган көн

Ай һилләү, һилләү, һилләү

Ай һилләү, һилләләү.

Биек тауның башларында

Күренәдер бер авыл.

Килен чәенә жыелгач

Менә шулай була ул.

Ай һилләү, һилләү, һилләү

Ай һилләү, һилләләү.

• Гиниятова Афида Шамсивалеевна
• 237
• 17.05.2018

Номер материала: ДБ-1602074

ВНИМАНИЮ ВСЕХ УЧИТЕЛЕЙ: согласно Федеральному закону N273-ФЗ «Об образовании в Российской Федерации» педагогическая деятельность требует от педагога наличия системы специальных знаний в области обучения и воспитания детей с ОВЗ. Поэтому для всех педагогов является актуальным повышение квалификации по этому направлению!

Дистанционный курс «Обучающиеся с ОВЗ: Особенности организации учебной деятельности в соответствии с ФГОС» от проекта «Инфоурок» даёт Вам возможность привести свои знания в соответствие с требованиями закона и получить удостоверение о повышении квалификации установленного образца (72 часа).

• 17.05.2018
• 82

• 17.05.2018
• 46

• 17.05.2018
• 115

• 17.05.2018
• 31

• 17.05.2018
• 43

• 17.05.2018
• 64

• 17.05.2018
• 380

• 17.05.2018
• 55

Не нашли то что искали?

Вам будут интересны эти курсы:

Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение редакции может не совпадать с точкой зрения авторов.

Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако редакция сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.

Татарская свадьба.

1 день. Выкуп невесты.

Когда родители жениха и невесты пришли к согласию и обговорили все условия заключения брака, начинаются приготовления к свадьбе с обеих сторон.

Невесту перед обрядом омывают и накрывают платком. Родственники невесты выстраиваются полукругом и держат в руках свечи. Таким образом, они встречают жениха и его родственников. Жених выкупает невесту, обычно, это происходит, в виде преподнесения различных подарков родственникам невесты. Затем в дом приглашается мулла, для проведения обряда венчания. Мулла в присутствии всех трижды спрашивает о согласии невесты выйти замуж и лишь на третий раз она соглашается. Согласиться, значит заплакать. С тем же вопросом, обращается к жениху и получив сразу согласие, проводит обряд венчания.

Дальше следует застолье в доме невесты. Все гости, по старшинству говорят пожелания молодым и делают одаривания. Подарки преподносятся в процессе танца, начинают танцевать первыми родители. Это «Танец сватов», затем «Танец братьев и сестер», следующий «Танец свидетелей», заключительным обычно бывает «Танец поваров». После застолья жених уезжает домой, а невеста остается.

2 день. Регистрация.

Перед регистрацией, накрывается небольшой стол со сладостями и безалкогольными напитками. За которым, стоя, собираются братья и сестры жениха, и его родители.

Мать жениха :
— Сладкой жизни вам хочу пожелать, гладкой дорожки, без кочек и ямочек. Пусть добрый путь по-доброму начинается и добрым заканчивается!

( Все это она может произносить на своем языке.)

Дальше жених одевается и выходит на улицу. Там стоят в кругу и танцуют родственники и приглашенные. Любая девушка может станцевать с женихом перед отъездом. Наконец, все отправляются за невестой.

В доме невесты, тем временем проходит обряд прощания. Невесту наряжают подруги в свадебное платье. Она прощается со своими подругами, затем целует руки всем старшим родственникам и прощается с матерью и отцом. Жених забирает ее, они едут на регистрацию.

После регистрации молодые едут в дом жениха со всеми гостями, их встречают родители и осыпают конфетами, пшеном, деньгами. Остальные родственники жениха так же стоят со свечами и встречают родственников невесты. Застолье не начнется до тех пор, пока не прибудет последний родственник невесты. Молодоженов проводят в комнату или дом, где они будут жить.

Начинается празднество, звучит музыка, первыми появляются дружок и дружка, они танцуют перед молодыми, тем самым как бы провожая их за стол. Гости стоят по сторонам и обсыпают их лепестками цветов, иногда просто бросают им цветы. Под национальную музыку все четверо медленно приближаются к столу, и усаживаются за него. Старейшины выбирают ведущего стола, это должен быть остроумный и уважаемый человек.

Ведущий :
— Дорогие (имена невесты и жениха), сегодня для вас взошло солнце, сегодня для вас цветут все цветы, сегодня для вас светят звезды и луна, сегодня для вас поются все песни и играет музыка, сегодня для вас собрались родные и близкие люди, чтобы пожелать вам счастья и добра, пожелать вам светлого жизненного пути. Первый тост за невесту и жениха!

( Гости выпивают стоя, и садятся только после старших.)

Ведущий :
— Все мы знаем и уважаем родителей жениха и невесты, это прекрасные люди, вырастили и воспитали прекрасных детей, поэтому слово предоставляем сейчас им.

( Родители произносят пожелания.)

Ведущий :
— Танец сватов!

Играет музыка и родители выходят танцевать национальный танец. В процессе танца они дарят молодым деньги, зажимая между пальцами купюры, или если подарок другого характера, например машина, то ключи. Молодые пока еще не танцуют, за них танцуют свидетели, они и собирают подарки для молодых.

Ведущий :
— Пусть медом будет ваша жизнь, пусть сладкими будут ваши речи! Танец со столами сладостей исполняют (имена).

Танец со столами танцуют только женщины со стороны жениха. Это может быть небольшой столик или поднос, на котором стоят сладкая выпечка, фрукты, конфеты и т. д. Столы преподносят жениху и невесте в подарок.

Ведущий :
Слово для поздравления предоставляется самому уважаемому человеку (имя старейшины), поприветствуем, пожалуйста, его аплодисментами.

Гости аплодируют, затем после тоста старейшины выпивают стоя. Играет музыка, и женщины становятся в круг, обхватываются руками сзади и танцуют специальный танец. В танце участвуют и старые и молодые женщины. Во время танца, старшая женщина выкрикивает напутственные слова для невесты.

Ведущий :
— Предлагаю невесте станцевать танец со своим первым любимым мужчиной, со своим отцом.

Гости становятся в круг и хлопают ритмично в ладоши, невеста с отцом танцует, а жених стоит в кругу. Затем, отец подводит невесту к жениху и говорит напутственное слово.

Ведущий :
— Объявляется танец жениха и невесты!

Танец жениха и невесты может сначала быть просто медленным танцем, затем меняется темп музыки и они переходят к национальному танцу, во время которого все гости стараются подарить им деньги или подарки. Танец может продолжаться достаточно долго, поэтому им помогают дружок с дружкой. Когда надаренные купюры не помещаются в руках молодоженов, подходит, специально выбранная женщина, обычно тетя жениха и укладывает все в расшитый фартук. В конце свадьбы, именно она оглашает сумму подаренных денег и другие ценные подарки.

Ведущий :
— Ну а сейчас мы поиграем в «Шубу».

Проводится игра, выбирается две пары. Берется шуба, один рукав одевает юноша, другой девушка, так, чтобы пуговицы оказались сзади, застегивать не обязательно, можно просто связать поясом. Перед ними ставят два стула на расстоянии двух шагов. На стульях в чашах лежат яблоки у девушки и конфеты у юноши. Игроки должны поменять яблоки на конфеты местами, по одному. Выигрывает пара, которая сделала это быстрее.

Ведущий предоставляет слово каждому присутствующему на свадьбе, по старшинству. В конце свадьбы, так же вставляется танец поваров, их могут тоже отблагодарить за вкусно приготовленные блюда. По желанию, можно вставлять другие конкурсы и игры, соответствующие современному проведению свадеб.

Алтын туегыз белән / Золотая свадьба.

Илле ел кулга кул тотынып
Пар былбылдай гомер итәсез
Бер-берегезгә аумас терәк булып
Гомер йомгакларын сүтәсез
Бүген сезгә карап сокланабыз
Сезгә ихтирамыбыз арта
Сез лаеклы парларның иң гүзәле
Шуңа күңел сезне ярата.
Безнең өчен пар йолдызлар булып,
Күңел күгебездә яныгыз.
Кайгы-сагышларны һич күрмәсен.
Мәрхәмәтле олы җаныгыз
* * *
Бәйрәмегез белән котлап,
Әткәй, әнкәй, сезгә дәшәбез.
Һәрчак шулай безгә үрнәк булып,
Пар канатлар булып яшәгез.
Безне кеше итү өчен
Китте бөтен көчегез.
Шуңа да сез безнең өчен
Алтынга тиң кеше сез.
Сезгә язмыш бүләк иткән икән
Бергә-бергә гомер итәргә.
Сикәлтәле тормыш сукмакларын
Җитәкләшеп бергә үтәргә.
* * *
…бабай! … әби!
Йөрәкләрдә яз шатлыгы,
Күңелләрдә якты уй!
И әбекәй, и бабакай!
Бүген сезнең Алтын туй!
Ыгы-зыгы килде атлар.
Ватылды арбаларИлле ел кулга кул тотынып
Пар былбылдай гомер итәсез
Бер-берегезгә аумас терәк булып
Гомер йомгакларын сүтәсез.

Бүген сезгә карап сокланабыз
Сезгә ихтирамыбыз арта
Сез лаеклы парларның иң гүзәле
Шуңа күңел сезне ярата.

Безнең өчен пар йолдызлар булып,
Күңел күгебездә яныгыз.
Кайгы-сагышларны һич күрмәсен.
Мәрхәмәтле олы җаныгыз
* * *
Бәйрәмегез белән котлап,
Әткәй, әнкәй, сезгә дәшәбез.
Һәрчак шулай безгә үрнәк булып,
Пар канатлар булып яшәгез.
Безне кеше итү өчен
Китте бөтен көчегез.
Шуңа да сез безнең өчен
Алтынга тиң кеше сез.
Сезгә язмыш бүләк иткән икән
Бергә-бергә гомер итәргә.
Сикәлтәле тормыш сукмакларын
Җитәкләшеп бергә үтәргә.
* * *
…бабай! … әби!
Йөрәкләрдә яз шатлыгы,
Күңелләрдә якты уй!
И әбекәй, и бабакай!
Бүген сезнең Алтын туй!
Ыгы-зыгы килде атлар.
Ватылды арбалары.
Бик тә җитез элдертте шул
Гомеркәй аргамагы.
Тукталып, арба төзәтеп
Йөргән чаклар да булды.
Кайгысын да, шатлыгын да
Күргән чаклар да булды.
Кояш чыкты: кар эреде,
Таралдылар болытлар.
Ходай бирде бала-чага,
Дөнья күрде оныклар.
Алмалары җете кызыл —
Ашыйм дисәң, тартып өз.
Яфраклары аллы-гөлле,
Мөлаем чак — алтын көз!
Алтын көздә — яз шатлыгы,
Күңел тулы — якты уй!
И әбекәй, и бабакай!
Котлы булсын Алтын туй!ы.
Бик тә җитез элдертте шул
Гомеркәй аргамагы.
Тукталып, арба төзәтеп
Йөргән чаклар да булды.
Кайгысын да, шатлыгын да
Күргән чаклар да булды.
Кояш чыкты: кар эреде,
Таралдылар болытлар.
Ходай бирде бала-чага,
Дөнья күрде оныклар.
Алмалары җете кызыл —
Ашыйм дисәң, тартып өз.
Яфраклары аллы-гөлле,
Мөлаем чак — алтын көз!
Алтын көздә — яз шатлыгы,
Күңел тулы — якты уй!
И әбекәй, и бабакай!
Котлы булсын Алтын туй!

Татарская свадьба. Никах.

Татарский народ богат своими традициями и обычаями. Радует, что обычаи возвращаются, и все чаще свадьба в Казани начинается с никаха.

Вот настал твой долгожданный день. Твой любимый человек сделал тебе предложение стать его женой. Впереди свадьба! Такой счастливый день… А если подумать — столько хлопот…, но это радостные хлопоты. С чего лучше начать подготовку к свадьбе?! Для татарской свадьбы — с подготовки к никаху.

Никах — это мусульманский брак, заключаемый в соответствии с шариатом. Никах предусматривает, что оба будущих супруга приняли ислам, что они достигли брачного возраста и не состоят в родственных связях. Никах читается духовным лицом. Если не в мечети то, чаще в доме родителей невесты. Во время никаха должны присутствовать два свидетеля-мужчины.

Начинается этот обряд молитвой, выражающей желание вступить в брак. Мулла объясняет обязанности мужа и жены, читает суры из Корана.

Современная молодежь предпочитает провести никах в мечети. Первом делом родители жениха должны просить руки невесты у отца девушки. Когда получат согласие родителей, можно подумать, где провести никах. Например, если вы решили прочитать никах в казанской мечети Кулшариф, то не забудьте следующие правила:

Определитесь с датой. Только после этого можно сходить в мечеть. Записаться на выбранный день. Расспросите о том, что вас интересует.
Составьте список приглашенных на никах. Заранее пригласите и подробно объясните, где находится мечеть, где будет происходить никах и во сколько.
В день никаха женщины в мечети должны быть в платках.
Мужчинам желательно быть в тюбетейках.

Совет жениху

Если ты хочешь обрадовать свою возлюбленную, то не забудь купить букет для невесты. Ей будет приятно.
Самое главное, жених должен подарить невесте «махр», то есть подарок. Это обычно что нибудь из золота: серьги, браслет и т.п.

После никаха обязательно следует праздничное застолье. Молодоженов поздравляют близкие и родные, дарят подарки. Также татарские свадьбы проводятся отдельно, начиная с ЗАГСа. После этого праздничное застолье продолжают в кафе или ресторане.

Очень интересно проходит церемония встреча невесты в доме жениха. Мама жениха встречает невесту у дверей. Невеста должна наступить на белую подушку. Чтобы невеста всегда была любезна, дают пробовать мед и масло.

Еще одна традиция жива у татар. Невеста украшает дом жениха. Развешивает новые занавески. Конечно, этот обычай сейчас чаще встречается в деревнях.

Вот так и проводит татарский народ свадьбу. Хотя, как бы и не проводилось, пусть в жизни молодых этот день будет только один раз, на всю жизнь.

Сценарий утренника для детей и взрослых .

Сценарий татарской свадьбы на татарском языке 2017

Категория: Выкуп невесты | Опубликовано: 05-12-2016

Свидетель.
Добрый вечер, гости званые, гости желанные!
Милости просим за свадебный стол,
На хлеб-соль добрую,
На слово красное, приветное,
На застолье веселое, звонкое!

Свидетельница.
Нынче радость в этом доме
Для родных, друзей, знакомых.
Нынче праздник здесь большой,
Потому что двое счастливых,
Двое влюбленных и красивых
Стали мужем и женой.

Свидетель.
А сейчас предлагаю открыть вина заморские и налить их в бокалы русские.

Свидетель.
Прошу всех встать, поднять бокалы,
Поздравить стоя молодых,
Чтоб возвестить начало свадьбы,
Начало новой жизни!

подождать пока все встанут

Свидетельница.
Пусть этот день,
Как светлый праздник,
Вольется радостью в ваш дом,
И вашу жизнь
Навек украсят
Надежда, Счастье и Любовь.

Свидетель.
И пусть Любовь
Весенней зорькой
Не гаснет долгие года,
Пусть лишь на свадьбе
Будет «горько»,
А в вашей жизни — никогда.
Предлагаю поднять бокалы и выпить за наших дорогих … (имена)!
Горько!

Свидетельница.
Давно кругом идет молва,
Что есть чудесная страна.
Хоть обойди весь свет,
А лучше Москвы нет.
В том городе девица есть,
Нельзя, друзья, и глаз отвесть.
Для счастья рождена она,
(имя невесты) наречена.

Свидетель.
Да не за синими морями,
Не в тридесятом божьем царстве,
А здесь, в Российском государстве,
Живет парнишка с головой,
Он славный, добрый, удалой.
Он в Москве всех красивей
И носит имя — …

Свидетельница.
Но как и водится у всех,
Увидел как-то деву-диво,
Стрла любви его пронзила.
И дева-дива ко всему
Вдруг полюбилася ему.

Свидетель.
Деву быстро покорил
И душой своей пленил.
И в итоге во Дворец
В осенний день ввел под венец.
Там их быстро окрутили,
Союз брачный освятили,
Большого счастья пожелали,
Золотом окольцевали.

Свидетельница.
По традиции старинной
Нужен молодым наказ,
Пусть не кажется вам длинным
Этот свадебный указ.

Свидетель.
Чтоб в согласии вы жили
И друг другом дорожили,
Ты, жених, жену люби,
На других ты не гляди,
Потому что — скажем смело —
Это уж плохое дело.
Чтоб жену свою беречь,
Должен ты позднее лечь,
Должен ты пораньше встать,
Должен в комнате убрать,
Должен в магазин сходить,
Всю посуду перемыть,
Иногда обед сготовить
И жене не прекословить.
Все уладишь это ты
И тогда жену буди.
Сам же быстро собирайся,
На работу отправляйся….

Һөйөп үҫтергән балаһы

Тапҡан ғүмерлек йәрен.

Атай-әсәйгә шунан да

Ҙур шатлыҡ бармы тағын!

Борондан ҡалған йола был,

Ниәт иттек изге уй:

Йәш ғаиләнең аҡ юл башы

Фатихалы ошо туй, –

тип, инде бик күптәргә таныш “Гөлмәрфүғә” исемле йылы, көләс усаҡтың хужалары – Хәйбулла районының Әбеш ауылында йәшәгән Миләүшә менән Әнәс Ҡыҙрасовтар ошо көндәрҙә улдары Ниязға килен алып ҡыуанды.

  Йола үтәү –изге ғәмәл

 Ауыл туйы… Ниндәйен дә ихлас, матур байрам ул!

Күрше генә Вәзәм (Бәләкәй Арыҫланғол) ауылынан үҙ яртыһын тапҡан Нияз менән Гөлиәнең дә ғаилә байрамы тик изге ниәттәргә, матур төҫтәргә мансылып башланып китте. Һау мөхитле ғаиләлә матди байлыҡҡа ҡарағанда эске рухтың ҡиммәтерәк икәнен һеңдереп үҫкән егет тә, сағыу таланты менән бала саҡтан кеше иғтибарынан арыған, иманлы, дини ғаиләлә тәрбиәләнгән  ҡыҙ  ҙа шау-шыулы туй үткәреүҙән ҡырҡа баш тартты. Аш-һыу тәләфләп, артығын түгеп, ҙур залдар тултырғансы ҡунаҡ йыйыу ғәҙәти хәлгә әйләнеп киткән заманда улай килешерме, тип икеләнгән атай-әсәйҙәр баҫымына ҡаршы ла ныҡ торҙо улар. Йәш ғаиләнең аҡ юл башы айыҡ ауыл тип иғлан ителгән Әбештә бер тамсы эскелекһеҙ ҙә күркәм байрам эшләргә мөмкин икәненә ныҡлы дәлил булды.

Туй – ике йәш йөрәктең мөнәсәбәттәре шәриғәт менән нығытылғандан һуң ойошторолған оло мәжлес, байрам, ғаиләлә ҡыуаныслы, шатлыҡлы ваҡиға уңайынан үткәрелгән тантана төрө.  Халҡыбыҙ элек-электән туйға ҙур иғтибар бүлгән. Ул нисек үтһә, йәш парҙың киләсәге лә шулай була тигән фекер йәшәй. Һәр ырыуҙың үҙ йолалары булған, улар теүәл үтәлгән. Был туйҙа ла “Гөлмәрфүғә”ле йортҡа килен төшөрөүҙең бик күп матур йолалары башҡарылды.

Кейәү егет киленде алып ҡайтырға күрше ауылға юлланды. Нәҫел-ырыуы егәрле, йүнсел, оҫта ҡуллы булыуы менән дан тотҡан Суриндарҙың атай нигеҙендә төпләнеп, үҙ ҡулдары менән сынъяһау ағас йорт һалған Рәүф Тәлғәт улының ихатаһы ҡыҙ оҙатыуҙың күңелле лә, һағышлы ла мәшәҡәттәренән мәж килә. Күрше-күлән, туған-тыумаса йыйылған. Тәмле аш-һыуҙары, йомшаҡ теле менән хөрмәт ҡаҙанған йорт хужабикәһе,  биш бала әсәһе Әлфиә ханым йорт алдына, һый тултырып, өҫтәл ултыртҡан. Гөлиә менән Ниязға изге теләктәрен теләп, кейәү йортона оҙаталар.

Һылыу ҡыҙҙы тиҙ генә ысҡындырып ебәрмәй әле вәзәмдәр, тимер аттың “ат башын” тотоп, йолаһын ҡылып, кейәү егеткә ҡаршылыҡ күрһәтәләр. Бүләктәр менән ҡыуандырғас ҡына, оҙатыусылар ҡул болғап, бәхетле ғүмер теләп, тороп ҡалды.

Ҡыҙ биргән өйҙөң ҡото китмәһен өсөн, кейәү ҡапҡанан сыҡҡанда, тәңкә, кәнфит һәм ваҡ әйберҙәр һибеп ҡалдырҙы. Бала-сағаның һәр туйҙа ла иң көткән өлөшө ошо йолалыр ул. Кинәнеп юл буйынан Әбеш менән Вәзәм араһынан сик булып ағып ятҡан Һаҡмар күперенә тиклем аҡса, тәмле һый сүпләп сыр-сыулашты улар.

Һандыҡ-һандыҡ бирнә, күстәнәс, йыуаса тейәлгән машиналар ҡыҙ йортонан ҡуҙғалды. “Бик матур ҡыҙҙы эләктерҙе Нияз, бәхеттә, шатлыҡта ғына йәшәһендәр”, “Матур урынға килен булып төшә Гөлиәбеҙ, шәп егетте ҡаратҡан, бик мәслихәт!” – тип, күрше-тирә йәштәргә хәйерле юл теләп, сөкөрләшә-сөкөрләшә сәйле табын янында ҡалды.

Килен ҡаршылау

 Әбештәр иһә мәж килеп килен ҡаршыларға әҙерләнә. Йәштәр ауылда төпләнмәгән был заманда йортҡа  килен төшөрөү – һағынып көтөлгән шатлыҡ ул. Бәхете күҙҙәренән түгелеп торған бейем (ҡәйнәне был яҡта шулай тиҙәр – авт.) – Миләүшә апай килененең аяҡ аҫтына аҡ мендәр түшәп, ҡосаҡ йәйеп ҡаршы алды. 

Килдеңме имен генә,

Киленем, киленгенәм!

Уҙ йортомдоң түренә

Төклө аяғың менән!

Аҡ мендәргә баҫҡандай,

Аҡ бәхеттәр юлыңа!

Аҡ һөт имгән бала бул,

Тоғро йәр бул улыма.

Ҡурҡҡандарың буш булһын,

Юрағаның юш килһен,

Аҡланһын бар өмөттәрең,

Әйҙә, түрҙән уҙ, килен! –

тип алғышланы киленен шиғри күңелле хужабикә.

Мотлаҡ үтәлергә тейеш матур йола – бал-май ҡаптырыу ҙа – килендең балдай татлы, майҙай йомшаҡ һүҙле, көләс йөҙлө булырына ишара:

Балдай татлы телле бул,

Бал ҡортондай эшсән бул,

Балда, майҙа йөҙөп йәшә,

Бал ҡортондай күсле бул.

Эшең, көнөң уң булһын,

Ашың, һыуың мул булһын,

Һүҙең балдай, йөҙөң айҙай,

Күңелең майҙай булһын! –

тип теләктәрен дә, өгөт- нәсихәтен дә теҙҙе бейем кеше. Еңгәйҙе көтә-көтә көтөк булып бөткән бикәстәре билен сисеп, бүләк алды. Был матур күренеш килен кешене тотҡарлап торған бәйҙәрҙе сисеп, үҙ араларына алыуҙы аңлата.

Килендең үҙе кеүек үк матур бирнә һандығы ла бар. Шул һандыҡтың эсенә, әйтерһең, донъяның бөтә матурлығы һыйған. Ул шундай йәмле, ҡәҙерле булып, йортҡа инергә рөхсәт көтөп ултыра. Әммә килендең еңгәйҙәре тиҙ генә был хазинаны тоттороп ебәрмәй әле. Кейәүҙән бүләк өмөт итеп, һатыулашып-һатыулашалар. Кейәүҙең туғандары был ҡоҙасаларҙың күңелен күреп йырлап та, бейеп тә ҡарай.

Һандыҡҡа хужа булып торған мыҡты еңгәйҙе ризалатып, мул ғына бүләк биреп, һатып алынғас, һандыҡ та килен артынан өй түренә менеп ҡунаҡланы. Байрамға йыйылған ололар: “Һандыҡтың эсе тулы ниғмәт булһын, хужабикәһенә һәр ерҙә хөрмәт булһын”, – тип теләктәр әйтеп торҙо.

Йорт хужаһы Әнәс ағай алыҫтан килгән ҡоҙа-ҡоҙаларҙы өҫтәл янына саҡырҙы. Хәләл ризыҡтар, милли эсемлектәр менән тулған табында һәүетемсә һөйләшеп, танышыуҙы Әбеш менән Вәзәм ауылы йәштәренең иң хөрмәт иткән инәйҙәре, һәр парҙың, һәр йәш йөрәктең серҙәше, кәңәшсеһе, оҙаҡ йылдар ауыл мәҙәниәт йорто директоры булып эшләгән Нәсимә апай Ибраһимова башҡарҙы. Үҙе Вәзәм ҡыҙы булып, Әбеш ауылына килен булып төшөп, бөтә ғүмерен кешеләрҙең йәнен, тәнен дауалауға (табип булмаһа ла) бағышлаған изге күңелле был кешенең әйткән нәсихәттәренә, табындағы һәр кеше тураһында матур һүҙҙәренә ҡоҙасалар ғына түгел, ҡоҙалар ҙа йөрәкһеп, күҙҙәренә йәш алып тыңланы.

Матур-матур шиғыр юлдарына үрелеп барған теләктәр үә кәңәштәр йәштәр йөрәгенә һеңмәй ҡалмаҫ, иншалла (тамада тигән һүҙ оҡшамай, әммә тамада ролен алып барған кеше нәҡ ошондай булырға тейештер, тигән уй яралды күңелдә).

Көс-дәрт ташып торған Рифат менән Йыһангир ҡоҙалар: “Көрәгә килә, көрәгә!” – тип һамаҡлап, ҡымыҙ, буҙа алып инделәр. Шифалы милли эсемлектәр эсеп, уйын-көлкө менән аралашып, табын дауам итте. Ауылдың оҫтаби­кәләре – фермер Рәзилә Илем­бәтова эшләгән ҡымыҙ, башҡорт теле уҡытыусыһы Әлфиә Бохарбаева эшләгән буҙа эсеп туйғыһыҙ тәмле шул! Ҡамыр аштары оҫтабикәһе Әлфиә Әбделмәнованың төрләп-төрләп бешергән бәлештәре бигерәк тәмле ине. Бар ҡунаҡтар исеменән ҙур рәхмәт уларға.

Кейәү егеттең ҡәрсәһе (атаһы­ның әсәһе – авт.), мөнәжәтсе Вәлимә инәй Ҡыҙрасова, оло йәштә булыуға ҡарамаҫтан, халыҡ йыр­ҙарын оҫта башҡарып, мәжлескә йәм өҫтәне. Килендең ҡәрсәһе Люциә инәй Сурина менән улар табындың мәртәбәле ҡунаҡтары булды. Ейән-ейәнсәрҙәреңдең байрамында хөрмәтле булып ултырыуҙар – ниндәй бәхет!

Табын – табын менән, әммә йома намаҙы ваҡытын белдереп, аҙан тауышы ишетелгәс тә, туйҙағы ҡоҙаларҙың – мәсеткә, ҡоҙағыйҙарҙың намаҙлыҡтар артына йүнәлгәне лә бер мәртәбә булды. Ысынында, бында ғәжәп итерлек бер нәмә лә юҡ – иманлы кеше өсөн ғәҙәти, фарыз ғәмәл булып, барса туйҙарҙа ла күҙәтелһә ине ошо хәлдәр, тиергә генә ҡала.

 Һыу юлы

 Йома намаҙынан һуң, хәйерле сәғәттә бикәстәр киленгә һыу юлы күрһәтеү йолаһын атҡарҙы. Ололар ҙа ҡарап ҡына ситтә тороп ҡалманы. Кәләш алған ғәййәрле саҡтарын һағынған  ҡоҙалар ҙа, килен булып төшөп, һыу башлаған нескә талдай саҡтарын хәтерләп моңһоуланған ҡоҙағыйҙар ҙа был күркәм йолала ҡатнашып, гармунға ҡушылып йырлап, көйәнтәле ҡыҙ артынан эйәрҙе.

Килен балаҡай иңдәренә ятҡан көйәнтә лә бик үҙенсәлекле: 30 йыл элек Миләүшә апай үҙе лә нәҡ ошо көйәнтәне иңдәренә элеп, ошо урамға килен булып төшкән. Ауылдың хөрмәтле кешеләре булып, тормош иптәше Әнәс ағай менән бергәләп өс балаға ғүмер биреп, тәрбиәләп үҫтергәндәр.

Ауылда иң оҙаҡ бергә матур йәшәгән парҙарҙың береһе булған Әнисә менән Сәлимйән Әминевтәрҙең ҡоҙоғона һыу алырға килгән йәш парҙы хужалар ихлас ҡаршыланы. Әнисә апай баҡса емештәрен теҙеп, тәмле бәлештәрен бешереп, өҫтәл дә әҙерләп ебәргән. Ә Сәлимйән ағай ҡоҙоҡ тирәһен матурлап, сәскәләр менән биҙәп тә ҡуйған.

Йорт хужаһы – ғүмер буйы киномеханик булып эшләп, үҙ образында “Еңмеш” фильмында төшкән хөрмәтле аҡһаҡал. Алты балаға ғүмер биреп, ҡартайған көндә матур итеп йорт төҙөп сығып, бөтә ейәндәренә йыл да ҡолон инселәп, ейәнсәрҙәренә бирнә һандығы теүәлләп ҡуйып, ауылға бер йәм булып йәшәй улар.

Йәш килен, йола шартына тура килгәнсә, хужаларға, һыу башлаған бикәсенә бүләк биреп, һыу эйәһенең ризалығын алып, ҡоҙоҡ эргәһенә тәңкәләр һибеп ҡалдырҙы. Уның һыу алып ҡайтҡанын ҡапҡа төбөнә йыйылған бала-саға, күрше-күлән түҙемһеҙләнеп көтә ине инде. Ошондай ҙа матур  ихлас теләктәрҙән генә ҡойоноп тулған, алмалы көйәнтәлә бәүелеп ҡайтҡан күнәктәрҙәге һыу нисек тәмле булғанын белһәгеҙ икән!

Килен алып ҡайтҡан һыу менән самауыр тултырып, тәмле сәй ҡай­натып эскәс, дәртле таҡмаҡ­тарға бейеү ҙә, ысын-ысындан ҡыҙыҡлы уйындар ҙа гөрләне. Был тәңгәлдә инде оҙаҡ йылдар мәктәптә балалар менән эшләп, тәжрибә лә, оҫталыҡ та туплаған Нурсилә Ибраһимованың ойоштороу һәләтенә һоҡланырға ғына ҡала.

Әҙәпле, күңелле уйындарҙа йәше-ҡарты рәхәтләнеп уйнаны. Иман юлындағы ҡоҙалар ҙа күңел асып уйнарлыҡ, бер яҙығы булмаған уйындар ойоштороп, туй мөхитен йәнләндереп ебәрҙе шулай Нурсилә апай.

Ҡоҙа-ҡоҙалар уйнап-бейеп күңел асҡан арала ике-өс төрлө йылы ашын өлгөртөп, “Гөлмәрфүғә” эргәһендә зыр әйләнгән Рәзилә Илембәтова апайҙың ғәмәлдәре тағы бер һоҡландырҙы. Йорт хужабикәһе Миләүшә апайҙың айырылмаҫ дуҫы, ауыр саҡтарҙа йыуанысы, ошондай мәшәҡәтле мәлдәрендә таянысы булған йән әхирәте иртә таңдан инде ҡаҙан эргәһендә ҡайнай. Шуныһы ҡыуаныслы: хужалар үтенес менән мөрәжәғәт иткән бер кем дә, – үҙ туғанымы, сит кешеме, – “ҡуй” тип әйтмәй, ысын күңелдән ярҙам итә. Ауыл халҡының ихласлығы – уның күркәмлеге лә ул.

“Хуш тояғы”

 Ҡоҙалар килтергән бүләктәрҙе табындағы бар ҡунаҡтарға тарат­ҡас, “хуш тояғы”на ваҡыт етте. Ҡоҙалар матур табын, һый-хөрмәт өсөн рәхмәт әйтеп, ҡайтырға рөхсәт һораны. Йорт хужаһы булған ҡо­ҙалар матур килен үҫтереп биргән өсөн уларға алғыш әйтте. Ә йәштәр, тулҡынланып, ата-әсәйҙәренә йөрәк түренән сыҡҡан рәхмәт һүҙҙәрен әйтеп, изге кәңәштәренә, нәсихәттәргә ҡолаҡ һалып йәшәргә вәғәҙә бирҙе. Күңелдең иң нескә ҡылдарын сыңлатҡан матур байрам өсөн башҡа төрлө шау-шыулы тамашалар ҙа, бер-береңдән уҙҙырып әҙерләнгән һый-хөрмәт тә артыҡ шикелле.

Туй тип аталған күп мәжлестәрҙең ҙур залдарҙа саҡырылған йырсыларҙы тыңлап, ҡоҙа-ҡоҙағыйҙарыңдың кем икәнен дә йүнләп белә, таный алмай, официанттар килтергән төрлө ризыҡ янында самауыр сәйенә зарығып уҙғандары ла бихисап хәҙер.

Быуаттар буйы тапшырыла килгән йолаларҙы үтәгән өсөн дә бик матур һәм нигеҙле булған заманса башҡорт  туйының шаһиты ла, ҡунағы ла булыу ғүмергә юйылмаҫ йылы тәьҫораттар ҡалдырҙы.

Тарихи нигеҙҙә барлыҡҡа килеп, быуындан-быуынға тапшырылған эшмәкәрлек һәм ғөрөф-ғәҙәт, рухи байлыҡ, күҙаллауҙар булған милли йолаларҙы сәхнәләштермәй генә, ғәҙәти көнкүрештә, ошондай ғаилә байрамдарында һәм башҡа сараларҙа ҡулланыу – үҫеп килгән быуынға әхлаҡи тәрбиә биреүҙең мөһим шарты. Йәштәр ҙә, балалар ҙа бындай байрамдарҙа күргән, башҡарған матур күренештәрҙең йола ғына түгелен йәшәй килә аңлар, иманым камил.

Тыуған тупраҡтан көс алып, нығынып, эргәһендә ҡарағайҙай һөйгән йәре, сылтырап аҡҡан көмөш һыуы, хәләл ризыҡ йүнләр усағы булған йәш киленгә киләсәктә нәҫел дауам итер балалар үҫтереп, милләтебеҙ бәрәкәтен арттырып, тыныс зәңгәр күк аҫтында “Гөлмәрфүғә”не дөрләтеп йәшәргә яҙһын.

 -Ҡарлуғас ИШЕМҒОЛОВА.

 Хәйбулла районы.

Яңа ел бәйрәме (1-4 сыйныфлар өчен)

Зал бәйрәмчә бизәлгән . Уртага чыршы куелган.  Тирә-якка балалар тезелешеп утырган. Алып баручылар чыга.

 1 нче алып баручы.

Табигатьне ак бәс сарган,

Күзен кысып, кар көлә.

Җем-җем итеп, нурлар бөркеп

Җиргә Яңа ел килә.

2 нче алып баручы.

Көрткә чумган чыршы, киенеп,

Килгән безнең арага.

Бәйрәмебезгә нур өстәп,

Утлары бар  янарга.

1 нче алып баручы.

Кыш бабай белән Кар кызы

Безгә килергә чыккан.

Кулларына капчык белән

Бик күп бүләкләр тоткан.

2 нче алып баручы.

Урман  сылуы  чыршыга

Бу бәйрәм килгән мәлдә

Әйтик шушы серле сүзне:

Яшел чыршы, ян әйдә!

( Балалар  кабатлыйлар)

1. ҖЫР “Үсте чыршыбыз урманда”

(Ишек шакыган тавыш ишетелә.)

1 нче алып баручы.

Бер генә минутка тын калыгыз,

Ишек шакый Кыш бабабыз!

2 нче алып баручы.

Ой, килеп тә җиткәнме?

Бигрәк җитез икән лә.

1 нче алып баручы.

Кая, карап керим әле,

 Каршы алырга кирәк.

Нишләп карап торасыз?

Әйдәгез инде, тизрәк.

(Алып баручылар чыга. Убырлы карчык белән Шүрәле керә.)

Убырлы:

Ишеттеңме, Шүрәле? Бабай бөтен балаларга бүләкләр  өләшә икән. Кәнфитләре дә бар, ди. Баллыдыр, ә? Эх, елга бер генә тапкыр булса да ашарга иде шул шоколад, печенье, чипсыларны. Теге кыштырдап торган кукуруз таякларын. Натуральный соклар эчеп җибәрсәң… Карале, Шүрәле, син бит ир кеше. Берәр нәрсә уйлап тап инде.

Шүрәле:

И, Убырлы, нәрсәсен уйлап торасың инде аның! Гадәттәгечә, тотабыз да урлыйбыз. Шуның белән эш бетте.

Убырлы:

Ха! Оста гына!Урлыйбыз, имеш. Гадәттәгечә, безне тоталармы? Әйе, әйе, гел тоталар, җитмәсә, тәрбияли башлыйлар әле. Сез инде олы, урлашырга ярамый, янәсе. Күрәсеңме, монда тезелеп күпме шахитлар утыра. Хәзер полициягә йөгерәчәкләр. “Берсе  —  сакаллы,  йонлы,  икенчесе себеркегә атланган,” — диячәкләр.

Шүрәле:(Балалалрга.) Полициягә барасызмы?

-Әйе.

-Ох, әләкчеләр. Кытыклыйм бит. (Балаларны кытыклап йөри.)

Шүрәле йөренә, үз-үзенә:

Уйла, Шүрәле,уйла. Эшләт үзеңнең акыллы башыңны. (Убырлыга.) Кил, тизрәк. Уйлап таптым. Без балалар күрмәгәндә генә урлыйбыз. Кыш бабай белән Кар кызын сихерлибез дә, алар бу икенче мәктәпкә юлны онытып адашачаклар.. Алар арып ял итәргә утырган арада , ялт теге капчыкны!

Убырлы:

Афәрин. Акыллы баш! Не голова, а дом советов.  Менә ир кеше син! Эшкә тотындык.

Бар эзләрне себерәм.

Телим — юлдан яздырам.

Фикерләрен оныттырам,

Туздырам да аздырам.

Шүрәле:

Җитте инде сиңа, күпме сихерләргә була. Әйдә киттек. Әйт бисмиллаңны. (Чыгалар.)

Алып баручылар керә.

1 нче алып баручы.

Ишек төбендә көтә-көтә өшеп беттек. Кунаклар юк та юк!

2 нче алып баручы.

Балалар, ни булды монда? Сезнең янга беркем дә кермәдеме?

(Балалардан сорашалар. Алар әйтә.)

1 нче алып баручы.

Ай-һай, нишләргә икән?

Кыш бабай килмәс микән?

2 нче алып баручы.

Вакытыннан алда бер дә

Кайгырмый торыйк әле.

Хат ташучы күрмәгәнме,

Без шуннан сорыйк әле.

(Хат ташучы керә.)

Хат ташучы:

Алып килдем күпләп сезгә

Яңа ел котлауларын.

 Икенче мәктәпкә хатлар

Тик сезгә, дускайларым.

1 нче алып баручы.

Рәхмәт сиңа, хат ташучы,

Бик вакытлы килдең бит.

Телеграмма языйк бергә,

Кыш бабайга бик тиз илт.

2нче алып баручы.

Әгәр онытса,  Тукай

Мәктәбенең адресын,

Зелёная урамында дип

Исеңдә калдырырсың.

1 нче алып баручы.

Хат ташучы дустыбыз! Әз генә сабыр ит. Телеграмманы без балалар белән бергәләп язабыз.( Балалардан сүзләр әйттерелә. Алып баручылар аларны  язып бара. Әзер текстка шул сүзләрне куеп укыйлар.)

Телеграмма эчтәлеге:

“Кыш бабай!  Кар кызы!

Барлык балалар түземсезлек белән сезнең килүне көтәләр.  Без сезгә күрсәтергә дип  җырлар һәм  биюләр  әзерләдек. Бүген уку турында сөйләшәсе килми, бәйрәм итәсе килә.

Тизрәк килегез инде! Убырлы карчык белән Шүрәле сезне сихерләргә телиләр. Сез аларга бирешмәгез. Хат ташучы сезгә дә, безгә дә булышачак. Шушы телеграмманы сезгә илтеп бирер. Сезне Тукай мәктәбенең актлар залында,  Зелёная урамы 1А да көтәбез.

Хөрмәт белән малайлар һәм кызлар.”

Хат ташучы чыга.

2 нче алып баручы.

Ә хәзергә бергәләшеп

 Күңел күтәреп алыйк.

Матур җырлар беләсездер,

Бергәләп җырлап алыйк.

1. ЖЫР Арам-зам-зам

Чыршы тирәсендә әтәч идән себерә. Капчык таба.

Әтәч:

Тавык, җаным,килче бире,

Тамак туяр, ашлык таптым.

Юк икән лә, ашлык түгел,

Бик тә сәер капчык таптым.

Тавык:

Кыт-кыт, кыт-кыт. Кыт-кыт, кыт-кыт.

Якын килмә. Шартламасын.

Ай, шул курыкмас гадәтең!

Уйлап тормый капланасың!

(Чебиләр биюе башкарыла. Ике чеби сөйләшә.)

1 нче чеби.

Танып белим дип дөньяны

Тишеп чыктым йомырканы.

Ни барын беләсе килә,

Ачыйк инде, әти, аны.(Капчыкка күрсәтә.)

2 нче чеби.

Бу кадәр куркак булма син,

Янымнан кит. Бар, ичмасам,

Әти. Әни, ачасызмы?

Курыксагыз үзем ачам.

(Капчыкны ачалар. Аннан эт килеп чыга.Эт белән Әтәч кул биреп күрешәләр.)

Эт:

Мин — Яңа ел! Сезнең янга

Эт елы булып киләм.

Үзем — сизгер, үзем — уяу,

Һәрчак сакта, эш сөям.

Әтәч:

Имин узды Әтәч елы

Тормышлар барды гөрләп.

Мин китәм инде , дусларым,

Сезгә уңышлар теләп.

Эт:

Яңа еллар котлы булсын,

Дөньябызга муллык тулсын.

Киләсе ел бәхет белән,

Тынычлыкта күркәм узсын!

_Балалар, мин сезнең белән уйнагым кели. Эйдэгез, бер  уйнап алыйк.

1. УЕН

1. “Кар кызын” сайлау.Кызлар катнаша.Музыкага бию(попурри).Иң оста биючесе-“самая зажигательная” кар кызы.

3. БУГИ-ВУГИ биюе

(Кыш бабай  һәм Кар кызы керә.)

Кыш бабай:

Исәнмесез, укучылар!

Бик ашыгып килдек сезгә.

 Кар-бураннар киртә түгел,

Суык җилләр юлдаш безгә.

Кар кызы:

Аздан гына адашмадык.

Ярый әле хат язгансыз.

Адресыгызны күрсәтеп,

Телеграмманы салгансыз.

Яңа еллар котлы булсын,

Тәбриклибез чын күңелдән.

• Әйдэгез балалар, бер җырлап-биеп алыйк.

Кыш бабай:. Биюләре күңелле булды. Ләкин әле безнең яңа ел турында шигырьләр дә тыңлыйсыбыз килә.

Кар кызы: Алар шигырьләр сөйли белмидәдер әле.

1 Алып баручы. Нишләп белмәсеннәр?! Безнең балалар бик матур итеп шигырьләр сөйли белә. Менә тыңлап карагыз әле.

Кыш бабай: Тукай мәктәбе укучылары бик матур шигырь сөйли дигәнне ишеткән идем. Тыңлап карыйк әле.

Кар кызы: Әйе, әйе…тыңлыйк әле үзегезне. Дөрес әйтәләрме икән?!

Кыш бабай: Менә бит, нинди матур итеп сөйлиләр икән. Булдырдыгыз, булдырдыгыз!

Кар кызы: Бик ошады, балалар.  Ә хәзер биеп тә күрсәтегез инде.

1. БИЮ “Танец маленьких утят”

УЕН

1.

Шүрәле белән Убырлы карчык  керә.

Шүрәле:

Быел тагын тотылдык без.

Тагы байый алмадык.

Полициягә эләктек,

Алдап калдык, бармадык.

Убырлы карчык:

Артык усал булмагызчы,

Гафу итегез безне.

Сүз бирәбез төзәлергә

һәм яратырга сезне!

Кыш бабай: Гафу итәбезме, балалар? Яхшы, дусларым. Ә хәзер бер биеп алыйк.

Кар кызы: Дусларым, сез миңа бик ошадыгыз! Балалар, чыннан да, сезнең белән саубуллашырга вакыт килеп җитте. Безнең Кар кызы белән тагын ерак юлларга китәске бар. Киләсе елга кадәр тагын да зур үсегез, авырмагыз, Өлкәннәрнең сүзен тыңлагыз, дус, тату яшәгез.

Кар кызы: Хәзер биеп алый, дусларым.

1. ҖЫР “Вперёд четыре шага”
2. ҖЫР “Новогоднее сегодня настроение”

Сценарии на татарском языке. 

Юбилейлар өчен сценарий

(Котлау өчен сүз профком рәисенә бирелә)

Алып баручы.
Ярты гасыр күп тә сыман, юк та сыман. Синең гомердә тормышыңның әллә нинди вакытлары булды. Сынмадың, сыгылмадың, югалмадың. Менә дигән ана булдың.
Кешене бәхет тудырмый, бәхетне кеше үзе ясый. Син үз бәхетеңне үзең тудырып, иреңә, балаларыңа, туганнарыңа өлеш чыгардың. Киләчәктә дә ул хәзинәңнең чишмәсе саекмасын, балаларың берсе-берсе 10 егеткә торсын, күзле-башлы булып, үзеңнеке кебек тату тормыш корсын. Өең шулай элеккечә нурга чумсын.
(Котлау өчен сүз юбилярның якын туганнарына бирелә).

Алып баручы
Аккан сулар кебек еллар үтә,
Һич туктатып булмый вакытны.
Һәр ел саен туган көннәр уза
Якынайтып безгә картлыкны.

Соления рецепты. Консервирование рецепт. Мясо рецепты.Бесплатные рецепты для мультиварки. Стихи на все праздники. Скачать книги авто. Паспорт станка Сонник снов Суп рецепт Татарские поздравления. Китайские поздравления Английские поздравления Немецкий язык сценарии Сценарий детский на английском Сценарий на татарском Сценарий день рождения взрослого  

Сценарий Юбилея на татарском языке.

Юбилейлар өчен сценарий

Соления рецепты. Консервирование рецепт. Мясо рецепты.Бесплатные рецепты для мультиварки. Стихи на все праздники. Скачать книги авто. Паспорт станка Сонник снов Суп рецепт Татарские поздравления. Китайские поздравления Английские поздравления Немецкий язык сценарии Сценарий детский на английском  Сценарий день рождения взрослого  

Сценарий к празднику Науруз

Нэуруз (Весенний праздник)
Нэуруз (Язны каршылау бэйрэме) // Шакиржанова Э.Б. Мэктэптэ халкыбызнын йола- бэйрэмнэре: Методик кулланма. -Казан: РИЦ «Школа», 2004. -Б.15-24 — (Науруз. Праздник встречи Весны).

Жиhазлау. Матур итеп бизэлгэн сэхнэ. Турдэ, каеннар арасында, яз кызы — Нэурузбикэ рэсеме. Сулъяктарак айлы Соембикэ манарасы силуэты. Ян пэрдэлэрнен бер ягында — Кояш, икенче дигэн сузлэр язылган. Идэндэ — зур вазада каеннар, «кара каргалар», кабартылган шарлар.

Музыка янгырый, экренэя. Сэхнэгэ алып баручы чыга.

Алып баручы. Хормэтле ата-аналар, кадерле кунаклар, балалар! Без буген бирегэ язны — Нэурузбикэне каршы алу бэйрэменэ жыелдык. Бэйрэмдэ халкыбызнын дэртле жырларын, борынгы такмакларын ишетерсез, жырлы-биюле уеннарын курерсез, узегез дэ дэртлэнеп биерсез.
Бэйрэм тамашасына рэхим итегез!

Музыка.

Алып баручы. Э хэзер суз бэйрэмебезнен мохтэрэм кунагы Идрис хэзрэт Галэветдингэ бирелэ. (Ул 3-5 минутлык вэгазь сойли, килгэн кунакларны бэйрэм белэн котлый.)
Магнитофон язмасында азан тавышы янгырый.

Алып баручы. Нэуруз бэйрэменен эчтэлеге белэн сезне укытучы … таныштырыр.

Укытучы. Нэуруз… Бу исем безгэ ят та, таныш та. Нэуруз — борынгы эби-бабаларыбыз уткэргэн язны каршылау бэйрэме ул.
Мэгьлум булганча, XVIII гасырга хэтле татар халкы Яна елны март аенын 21 ендэ — кон белэн тон тигезлэшкэн вакытта каршы алган. Бу кон Иран календаре нигезендэ «Нэуруз» дип аталган. Иранда hэм ана курше иллэрдэ яна елны хэзер дэ март аенда каршы алу гадэте яшэп килэ.
«Нэуруз» сузе фарсы-тажик телендэ «Яна кон» дигэн мэгънэне анлата. Борынгы бэйрэмне атна буе дэвам иткэннэр, hэр коннен уз гадэте, уз тэртибе, язылмаган кануннары булган: 7 кон буена гайбэт сойлэмэгэннэр, каргыш телэмэгэннэр, туган-тумачага, курше-кулэнгэ миhербанлык кылганнар, ата-баба
каберенэ барганнар, сугышлар тукталып торган. Бу конне яшьлэр шэкертлэр, балалар, ойдэн ойгэ кереп, бэет, шигырь эйткэннэр, йорт хужасына исэнлек-саулык, иминлек-байлык, бэхет, унышлар телэп йоргэннэр.
Бу шэкертлэрнен кунел ачу чарасы гына булып калмаган. Шулай йореп, алар авылдашларынын кунелен кутэргэннэр, асылда салкын кышлар бетеп килугэ бергэлэшеп шатланганнар, язны каршылаганнар.
Хормэтле эти-энилэр, укучылар! Сезне халкыбызнын ин изге йолаларыннан берсе — Язгы яна ел — Нэуруз бэйрэме белэн котлыйбыз. Саулык-сэламэтлек, бэхет, унышлар телибез. Барлык ометлэрегез дэ чынга ашсын! Язгы Яна ел котлы булсын! Нэуруз мобарэкбад!

Науруз сценарий.

Музыка.

Алып баручы. Борын уткэн заманнан,
Болгар белэн Казаннан,
Жаек белэн Иделдэн
Бу бэйрэм безгэ килгэн.
Нэуруз мобарэкбад!
«Эссэламегалэйкем » жыры (Р.Ахиярова музыкасы, Р. Корбанов шигыре).

1 нче укучы. Эйдэ, кояш, сип нурынны,
Кызганма бер дэ,
Зур бэйрэм, кунелле бэйрэм
Нэуруз буген бездэ.
2 нче укучы. Тизрэк кил безгэ, жылы яз,
Тизрэк-тизрэк кил!
Куяннар тунып беткэндер,
Иссен жылы жил.
3 нче укучы. Урманда бит жылы ой дэ,
Жылы мич тэ юк.
Куяннарнын эбилэре
Бэйлэми оек.
4 нче укучы. Тизрэк кил безгэ, жылы яз,
Тизрэк-тизрэк кил!
Чыпчыкларга жырлар ойрэт,
Уйна, сайра, кэл.
5 нче укучы. Урманда бит пешермилэр
Тугэрэк калач.
Песнэклэрнен туннары юк,
Тамаклары ач.
6 нчы укучы. Тизрэк кил безгэ, жылы яз,
Тизрэк-тизрэк кил!
Балыкларны коткар берук,-
Боз астында кул.
7 нче укучы. Чэчэклэр белэн кумелсен
Без яшэгэн ил.
Тизрэк кил безгэ, жылы яз,
Тизрэк-тизрэк кил!

«Яз житэ» жыры (Ж.Фэйзи музыкасы, Ф.Кэрим шигыре ) башкарыла.

1 нче укучы. Эй, малайлар, кызлар!
Эйдэгез, Нэурузбикэ килгэнче, ойдэн ойгэ йореп, нэуруз эйтик, сый-хормэт жыйыйк.
2 нче укучы. Башланган Яна ел мул hэм тыныч булсын!
3 нче укучы. Йорт хужаларына, барлык кешелэргэ исэнлек-саулык, иминлек-байлык телик! (Чыгып китэлэр.)

Музыка.

Сэхнэгэ бер торкем балалар керэ. Кулларында чилэклэр, анда йомыркалар, булэклэр.
1 нче укучы. Ач ишеген, керэбез,
Нэуруз эйтеп килэбез,
Хэер-дога кылабыз,
Аш-сый котеп торабыз,
Нэуруз мобарэкбад!
2 нче укучы. Аягым жинел булсын,
Яна ел котлы булсын,
Ашлыгыгыз мул булсын,
Башагы биш карыш булсын,
Нэуруз мобарэкбад!
Тутэй, Керегез, кер, балакайларым, без сезне куптэн котэбез инде (Солге белэн кумэч бирэ). Нэуруз котлы булсын!
3нче укучы. Мал-туарыгыз артсын,
Колыннарыгыз чапсын.
Игеннэрегез унсын —
Нэуруз котлы булсын!
4 нче укучы. Корымасын колегез,
Боек Болгар илегез,
Мон — коегез, телегез,
Нэуруз мобарэкбад!
5нче укучы. Сыерыгыз сотле булсын,
Атыгыз кочле булсын.
Абыстайлар, тутэйлэр,
Чыгарыгыз кукэйлэр.
(Булэклэрне тамашачылар арасыннан йореп жыярга момкин.)
2 нче тутэй. Мэгез-мэгез, балалар!
Нэуруз котлы булсын.
(Кукэйлэр тарата.)
6 нчы укучы. Нэуруз эйттек без сезгэ,
Хакын бирегез безгэ.
Яшегез житсен йозгэ,
Малыгыз артсын козгэ,
Нэуруз мобарэкбад!

Чыгып китэлэр. Балалар музыка астында сэянэгэ килеп керэлэр.

1нче алып баручы. Балалар, курсэтегез эле, купме жыйдыгыз.
2 нче алып баручы. У-у, куп булган, булдыргансыз.

1нче алып баручы. Эйдэгез эле, барыбыз да аны шушы табакка салыйк. (Берэм-берэм китереп салалар, уртага куялар.)
2нче алып баручы. Алъяпкычын чигуле,
Узен чиккэн тугелме?
Жырлап-биеп, уйнап-колеп
Кутэриек кунелне.
1нче алып баручы. Эйдэгез берэр уен уйныйк.
2 нче алып баручы. Нинди уен уйныйк икэн?
Балалар ( бергэ). «Безгэ бер иптэш кирэк» уенын уйныйк.

Укучылар кара-каршы 2 рэткэ тезелэлэр. Такмак эйтеп, бер- берсенэ якынаялар.

Беренче рэт. Безгэ кирэк Лилия,
Безгэ кирэк Лилия.
Икенче рэт. Биесэгез бирэбез,
Биесэгез бирэбез.
Парлы бию башкаралар. Калганнар, кул чабып, такмак эйтэлэр.
Сип, сип, сип эйдэ,
Жиргэ каты тип эйдэ.
Малайнын менэ дигэне,
Кызнын да ин чибэре.
Бию беткэч, исеме аталган кыз беренче рэткэ кучэ.
Икенче рэт. Безгэкирэк Салават,
Безгэ кирэк Салават.
Беренче рэт. Жырласагыз бирэбез,. Жырласагыз бирэбез.

Икенче рэттэгелэр бер жыр башкаралар. Уен шулай дэвам итэ.
1 нче малай. Ачуланма безлэргэ,
Эйтик чынын сезлэргэ.
Без килдек кыз кузлэргэ,
Котлы булсын яз!
Кызлар тиз генэ чаршау артына яшеренэлэр hэм чаршау ярыгыннан карыйлар.
2 нче малай. Чылтырап чишмэ ага,
Астында комы кала;
Чаршаудан кызлар бага,
Котлы булсын яз!
3 нче малай. Сузем шулдыр сезлэргэ,
Карап торган кызларга.
(бармак яный)
Куз тидермэ безлэргэ,
Котлы булсын яз!
4 нче малай. Нинди икэн атасы,
Чибэр микэн анасы?
Бигрэк гузэл баласы,
Котлы булсын яз!
Бергэ. Без-без безелдек,
Без бер рэткэ тезелдек,
Биибез дэ уйныйбыз,
Бер дэ оялып тормыйбыз.

Жырлы-биюле уен «Челтэр элдем читэнгэ».

Малайлар. Челтэр элдем читэнгэ,
Жилфер-жилфер итэргэ;
Без килмэдек буш китэргэ,
Килдек алып китэргэ.

Кызлар, чаршау артыннан чыгып, каршы якка тезелэлэр hэм уенга катнашалар.

Кызлар. Алын алырсыз микэн,
Голен алырсыз микэн?
Урталарга чыгып сайлап,
Кемне алырсыз микэн?
Малайлар. Алларын да алырбыз,
Голлэрен дэ алырбыз,
Кунелебезгэ кем ошаса,
Шуны сайлап алырбыз.
Бергэ. Кунелебезгэ кем ошаса,
Шуны сайлап алырбыз.
Алып баручы. Балалар,
Нэуруз килсэ генэ яз була бит.
Эйдэгез, яз гузэле
Нэурузбикэне чакырабыз.
Балалар. Кил, Нэуруз, кил тизрэк!
Кыз. Нэуруз килэ яшэреп,
Яшэреп тэ теш ярып.
Дуслар, безне кетэмсез,
Табак-савыт бирэмсез?
Малай. Нэурузгэ табак кирэк,
Табакка кабак кирэк.
Май, кукэй, калак кирэк,
Майланган коймак кирэк.

Шау-гор килеп, Нэуруз, чэчэклэр керэ. Нэуруз яшел киемнэн.

Нэурузбикэ. Эссэламегалэйкем, кадерле дусларым!
Агымсулар кичтек без,
Сезгэ килеп життек без,
Нэуруз эйтеп уттек без,
Нэуруз мобарэк булсын!
Бергэ. Хуш килэсен! Турдэн уз, Нэуруз!
Нэурузбикэ. Гайбэт бетсен телегездэ,
Орыш бетсен илегездэ,
Ачу китсен йозегездэн —
Шулай икэн, килэм сезгэ!
Бергэ. Амин!
Нэурузбикэ. Бурычларны кичерегез,
Дошманнарга кул сузыгыз,
Шунын белэн мэрхэмэткэ,
Йорэгемэ юл сызыгыз!
Шулай икэн, килэм сезгэ!
Бергэ. Нэуруз килде, яз килде!
Нэуруз, мобарэкбад!

Нэурузбикэгэ солге белэн ипи-тоз тапшырыла.

Нэурузбикэ. Мине сагынып котеп алганыгыз очен рэхмэт сезгэ! Кар бортеклэрен ияртеп, Кыш бабай килеп керэ.
Кыш бабай. Бу нинди тавыш монда, кем эле минем билэмэлэремэ баш булмакчы?
Алып баручы. Кыш бабай, юкка ачуланасын. Синен коннэрен утеп бара бит инде. Билэмэлэренне язга — Нэурузбикэгэ тапшырырга вакыт житте. Кара эле тэрэзэгэ, горлэп-шаулап яз килэ.
Кыш бабай. Туктагыз эле, туктагыз, узе белэн сойлэшэм. (Нэурузбикэ каршысына басып.)
Мина эйтми килгэнсен,
Кышны жинэм, дигэнсен,
Ха-ха-ха, ха!
Бер орермен — жил исэр,
Шыткан чэчэкне кисэр.
Ике орсэм — кар ятар,
Елга, кулгэ боз катар.
Кит, Нэуруз, кит!
Нэурузбикэ. Шып, дисэм — жилен тынар,
Елмайсам — карын елар.
Узен кит, Кыш!
Кыш бабай. Кар, яу, яу —
Нэуруздэн яса зур тау!

С.Сэйдэшевнен «Укучылар вальсы»на (М.Хосэен шигыре) кар бортеклэре биюе.

Нэурузбикэ. Кояш, чык, чык!
Тэти кашык базарда,
Ботка пешэр казанда,
Батыр карны елак ит,
Жылын белэн кунак ит!

Елмаеп, Кояш килеп керэ. Кыш бабай, куркып, артка чигенэ.

Кыш бабай. Коела бара тешлэрем,
Ямьсез керэ тошлэрем,
Кара куна жиремэ —
Уна бара тослэрем.
Ай, еладым, еладым —
Эле яшэп туймадым.
— Юк, юк, мин китмим. Тартышмыйча гына язга — Нэурузбикэгэ билэмэлэремне биру юк.
Нэурузбика. Синен ботен шартларына да кунэм мин.
Кыш бабай. 1 нче шартым:
Менэ кашык, менэ кукэй,
Тот кулына, чибэркэй.
Син дэ йогер, мин дэ калмам.
Кем узар бу ярышта?

(Нэурузбикэ беренче булып килэ.)

Кыш бабай. Эйдэ, хэзер биюдэ ярышабыз.

Биилэр. Кыш бабай егыла. Балалар торгызмакчы булалар.

Кыш бабай. Узем генэ жинэ алмам, ахры, Нэурузбикэне.
Чык, Дию ахирэт, ярдэмгэ,
Нэуруз белэн корэшкэ
Дию сэхнэга кутэрелэ.
Дию. Баш осте! Нэурузбикэ. Эй, халыкнын асыл улы Алпамша!
Син Дию явыз белэн керэшкэ эзерме?

Алпамша килеп чыга.

Алпамша. Эзер, гузэл Нэурузбикэ!
Дию. Алыштанмы, салыштанмы?
Алпамша. Алыш атан башына, эйдэ салыштан!

Дию белэн Алпамша арасында каты корэш башланып китэ. Ниhаять, кин бэдэнле Алпамша четерексез буынлы Диюне жиргэ кугэреп бэрэ.

Балалар, Ура! Нэуруз жинде, кыш китте, яз килде! Нэуруз мобарэк булсын!
Кыш бабай. Уф, арыдым, сусадым,
Харап булдым, жинелдем, Эредем бит, эредем.

Егыла. Кесэсендэге шешэсеннэн су ага башлый.

Алып баручы. Балалар, эйдэгез, тизрэк ярдэм итик. Кыш бабайны торгызыйк, монда эреп бетэр бит ул.

Балалар Кыш бабайны торгызалар.

Кыш бабай. Бетте, барысы да бетте,
Актык сэгатем сукты.
Сау булыгыз, дусларым,
Хушыгыз, куз нурларым.
Шатланыгыз, колегез,
Уйнагыз.
Сау булыгыз!
Вальс уйнала. Кыш бабай hэм, ботерела-ботерелэ,
кар бортеклэре чыгып китэлэр.

Алып баручы. Салкын кышны яз жинде,
Моны барчагыз курде.
Кулны кулга тотынышып
Бэйрэм итик кон буе.

Жыр. «Язгы жыр» (Р.Хэсэнов музыкасы, М.Шиhапов шигыре).

Жылы нурлар жир остенэ боркелэ,
Йорэклэрне жилкендереп, яз килэ.
Кушымта:
Язны мактап жырлыйк, дуслар,
Безгэ кушылып сайрый кошлар.
Зэнгэр куктэ елмаешып,
Яна якты йолдызлар.

Кояшка таба урелэ саф голлэр,
Хезмэт жырына кумелэ кунеллэр.
Кушымта.

Бэхет балкый hэp кешенен йозендэ,
Безне сагынып, язлар килде буген дэ.
Кушымта.

Нэурузбикэ (балаларга кучтэнэчлэр олэшэ).
Игеннэрегез мул булсын,
Тормышыгыз ямьлэнсен,
Сэламэт булыгыз!
Балалар. Амин, шулай булсын!
Нэурузбикэ. Котлап сэлам бирдегез,
Мине котеп алдыгыз.
Тук булсын малларыгыз,
Мул булсын балларыгыз.
Инде мине тынлагыз —
Уйнагыз да колегез,
Биегез дэ жырлагыз.
2 нче укучы. Кызлар, кызлар, тынлагыз,
Нэуруз житте, уйнагыз.
Каз, кукэй, коймак, май
Эзерлэек без, давай.
3 нче укучы. Эйдэгез, эйдэгез,
Коймак пешерик!
Ботка пешерик!

«Коймаклар» уен — жыры уйнала.
Балалар, кулга-кул тотынышып, тугэрэк ясыйлар,
Нэурузбикэ уртада.

Буген Нэуруз бэйрэменэ
Без чакырдык кунаклар;
Кунакларнын килуенэ
Без пешердек коймаклар.
Коймакларга карасан,
Менэ шулай купергэн,
Менэ шулай жэелгэн,
Менэ шулай кысылган.
Коймагынны майлап ал,
Телэгэненне сайлап ал

4 нче укучы. Нэуруз, Нэуруз,
Нэуруз, хужалар,
Котлы, мобарэк булсын!
Тормыш тугэрэк булсын!
Уен-жыр горлэп торсын!

Уен-жыр, бию, такмаклар давам итэ. Ана ата-аналар, килгэн кунаклар да кушыла.

2 нче алып баручы.
Зэнгэр куктэ концерт бирэ
Тургайлар — жырчы кошлар.
Тургайлар жырына кушылып,
Ямьле яз килуе белэн
Котлыйбыз сезне, дуслар!
1нче алып баручы. Хормэтле дуслар! Бэйрэм тамашасы ахырына
якынлашты. Эллэ нинди авыр елларда да уз йозен югалтмыйча, энэ шу
лай шат кунелле, сау рухлы булып калган ул безнен халык. Монын
очен мен рэхмэт ана. Мэнге шулай зирэк акыллы булсын, имин яшэсен!
2 нче алып баручы.
Бугенгенен гузэл мизгеллэре
Кунеллэрдэ калсын уелып.
Тагын шулай, дуслар, бергэлэшеп,
Очрашырга язсын жыелып.
Бергэ. Хушлашмыйк без, дуслар,
Бары саубуллашыйк.

«Яз шатлыгы» жыры (Ж.Фэйзи музыкасы, Г.Насрый сузлэре).

Соления рецепты. Консервирование рецепт. Мясо рецепты.Бесплатные рецепты для мультиварки. Стихи на все праздники. Скачать книги авто. Паспорт станка Сонник снов Суп рецепт Татарские поздравления. Китайские поздравления Английские поздравления Немецкий язык сценарии Сценарий детский на английском  Сценарий день рождения взрослого  

Татарские сценарии на новый год

ХУШ КИЛЭСЕН, ЯНА ЕЛ! ( «Новый год»)
Рафис Корбан
Яна ел бэйрэмен уткэру эчен сценарий

Катнашалар:
Егет
Куян
Кыз
Кыш бабай
Кар кызы
Шурале
Убырлы
Балалар

Егет. Исэнмесез, балалар!
Кыз.
Яна ел белэн сезне!
Яна ел котлы булсын!
Егет. Бэхетлэр елы булсын!
Кыз. Шатлыклар елы булсын!
Егет. Кырларда иген унсын,
Амбарлар тулып торсын!
Кыз. Табыннары мул булсын,
Бэрэкэтле ел булсын!
Егет. Ап-ак мамык карлар ява
Акка тереп доньяны.
Буген безне уз янына
Яшел чыршы жыйнады.
Кыз. Бар табигатъ ап-ак кардан
Калын юрган ябына.
Э без килдек бергэлэшеп
Яшел чыршы янына.
Егет. Без жыйналдык буген монда
Яна ел бэйрэменэ.
Яшел чыршы тирэсендэ
Жыр жырлап эйлэнергэ.
Кыз. Туктале, (исеме), безнен бэйрэмебез тугэрэк булсын эчен кемнэрдер житми бит. Эйеме, балалар?
Егет. Эйе шул. Э кем житми? Ягез эле, бергэлэп искэ тэшерик.
Бергэ. Кыш бабай hэм Кар кызы!
Кыз. Кайда йерилэр икэн сон алар? Узлэрен кургэн-белгэн кеше юкмы? (Балалардан сорашалар, алар жавап бирэ.)
Егет. Бая Кыш бабай белэн телефоннан сойлэштем. Юлга чыктык, хэзер килеп житэбез, кетегез, диде.
Кыз. Шулаймыни?! Алайса, берни эшлэр hэл дэ юк, котэргэ туры килэ. Э алар килгэнче, эйдэгез, чыршы тирэли жыр жырлап эйлэник.
Егет. Ягез эле, кулларны тотышыйк та бергэлэп жырлыйк.
Шагыйрь Hyp Баян шигыренэ Жэудэт Фэйзи ижат иткэн «Яшел чыршы» дигэн жырны башкарабыз.
«Яшел чыршы» жыры башкарыла.
Жыр бетугэ, уртага йегереп куян керэ. Кулында хат.
Куян. Уф! Кечкэ килеп життем.
Кыз. Ни булды, куянкай? Нидэн болай элсерэден?
Егет. Артыннан телке куды мэллэ?
Куян (чак тын алып). Ку-ку-кумады. Бик нык йегердем.
Кыз. Нигэ йегерден? Кемнэн качтын?
Куян. Тизрэк килеп житим дип ашыктым. Мине Кыш бабай белэн Кар кызы жибэрде. Менэ шушы хатны сезгэ тапшырырга куштылар. (Конвертын егеткэ бирэ.)
Егет. Яле, яле, нинди хат икэн ул? (Ачып укый.) «Исэнмесез, балалар. Без юлда бэлагэ тарыдык, Убырлы hэм Шурэле тозагына элэктек. Сезгэ куян аша табышмаклар жибэрэбез. Эгэр шуларга дерес жаваплар язып, кире жибэрсэгез, Убырлы hэм Шурэле безне азат итэчэклэр. Кыш бабай hэм Кар кызы».
Кыз. Менэ кайгы, менэ бэла. Нишлэргэ инде?
Егет. Ничек инде нишлэргэ?! Табышмакларга жавап язып жибэрегез, дигэннэр бит. Язабызмы, балалар? Табышмакларны чишэбезме?
Балалар жавап бирэ.
Кыз. Яле, нинди табышмаклар ул? (Укый.)
Елга ул тик бер килэ.
Ул килсэ, жир гор килэ.
Яшел Чыршы эйлэнэ
Якты заллар куренэ.
Егет. Нэрсэ икэн сон бу елга бер генэ тапкыр килэ торган? Яле, балалар, уйлап карыйк эле.
Балалар. Яна ел!
Кыз. Дерес! Яна ел. Куянкай, син жавапларны язып бар.
Кэгазь, калэм бирэлэр, куян яза.
Егет. Менэ икенче табышмак:
Килэ бары кыш житкэч,
Иске ел утеп киткэч.
Yзe белэн hэрвакыт
Яна ел алып килэ.
Булэк тулы капчыгын
Иненэ салып килэ.
Кыз. Монысы кем була сон инде?
Балалар. Кыш бабай!
Кыз. Дерес. Кыш бабай шул. Монысын да язып куй, куянкай. Эченче табышмакны да укып карыйк инде.
Кыш бабайнын юлдашы,
Анын белэн гел бергэ.
Шуна аны жэй коне
Мэмкин тугел курергэ.
Жэй кене ул бетенлэй
Мэмкин хэтта эрергэ,
Суга эверелергэ.
Егет. Монысын да белэбез, эйе бит, балалар. Монысы Кар кызы була. Яле, дуртенче табышмакны укып карыйк.
Яши дилэр урманда,
Кемнен дэ юк кургэне.
Былтыр гына кургэн ди.
Анын аты — …
Балалар. Шурале!
Кыз. Дерес! Шурале!
Егет. Тагын бер генэ табышмак калды.
Бер карчык яши
Кара урманда.
Ничек курыкмый
Яши ул анда?
Анын узеннэн
Курсэн, куркырлык.
Куркыныч карчык
Була — …
Балалар. Убырлы!
Кыз. Дерес! Убырлы карчык була монысы! «Йэ, куянкай, язып куйдынмы? Менэ булды, биш табышмакка да жавап таптык. Йэ, куянкай, йегер, тапшыр жавапларны Убырлы белэн Шуралегэ.
Куян. Йегердем! (Китэ).
Егет. Э без, балалар, Кыш бабай белэн Кар кызы килеп житкэнче чыршы тирэсендэ тагын жырлап, биеп алыйк. Ягез эле, нинди жыр жырлыйбыз? Яна ел турындамы?
Берэр Яна ел жыры жырлап чыршы тирэли эйлэнэлэр. Куян да килеп житэ.
Кыз. У-у! Куян килеп тэ житте! Йэ, куянкай, тапшырдынмы безнен жавапларны?
Куян. Тапшырдым. Дерес жавап биргэнсез. Убырлы белэн Шурэле Кыш бабай белэн Кар кызын жибэрергэ мэжбур булдылар. Мин тизрэк шул хакта сезгэ житкерергэ дип йегердем. Кыш бабай белэн Кар кызын каршы алырга кирэк.
Егет. Бик эйбэт. Эйдэгез, балалар. Чакырыйк Кыш бабай белэн Кар кызын.
Кыз. Ягез эле, бергэлэп, бер, ике, эч. Кыш бабай! Кар кызы!
Егет. Куренмилэр. Ягез эле, тагын бер тапкыр.
Бергэлэп. Кыш бабай! Кар кызы!
Кыш бабай hэм Кар кызы булып киенгэн Шурэле hэм Убырлы керэлэр.
Кыз. Менэ килделэр! Исэнмесез, Кыш бабай!
Егет. Исэнмесез, Кар кызы!
Шурэле. Исэнмесез, пэри балалары!
Убырлы (анын жинен тарта). Исэнмесез, нэни дусларым. Исегез китмэсен, шулай шаяртырга ярата инде ул безнен Кыш бабай. (Балалар исэнлэшэ.)
Кыз. Хуш килдегез, Кыш бабай!
Хуш килдегез, Кар кызы!
Сезне озак кеттек без,
Бик сагынып беттек без.
Шурэле. Сезнен янга килгэндэ
Тарыдык без бэлагэ. —
Убырлы hэм Шурале
Корган явыз хэйлэгэ.
Убырлы.
Сезгэ, дуслар, зур рэхмэт!
Бик тапкырлар икэнсез.
Бетен табышмакларга
Дерес жавап биргэнсез.
Егет. Балалар тырыштылар инде, Кар кызы. Сездэн башка нинди Яна ел бэйрэме булсын ди инде?!

Сценарий праздника новый год на татарском языке

Сценарий 8 марта на татарском

Фэния Хэсэнова
«Илгэ-матурлыкны,
Жиргэ-батырлыкны
Сез бирэсез, газиз энилэр!»

Энилэргэ багышланган бэйрэм кичэсен уткэру очен сценарий.

«Энкэемнен сузлэре» Соембикэ Досаева Эстерхан.

Елмайса йозеннэн анлыйм
Энкэемнен телэген.
Донья кинлегенэ тинлим
Энкэемнен йорэген,
Энкэй, сина булэк итэм
Ботен донья голлэрен.
Юллар кебек озын булсын,
Энкэем, гомерлэрен.
Ай нурыннан да нурлырак
Энкэемнен йозлэре.
Монлы койдэй кунелемдэ
Энкэемнен сузлэре.

Сэхнэ бэйрэмчэ бизэлгэн, анын ике ягында журнал остэле. Алгы планда кэрзиннэрдэ чэчэклэр.

«Илгэ-матурлыкны,
Жиргэ-батырлыкны
Сез бирэсез, газиз энилэр!»

Бу сузлэр сэхнэнен, арткы планына язып эленгэн. Пэрдэ ачылганда Римма Ибраhимова башкаруында композитор Р.Абдуллиннын, Т.Миннуллин сузлэренэ язылган жыры янгырый. «Бишек жыры».
Прожектор, сэхнэ узэгендэ бишек янында сабыен тирбэтеп йоклатучы Ана образын яктырта. Жыр дэвам итэ, ул акрынаеп ераклаша, супер пэрдэ ябыла. Ераклаша барган кой астында алып баручыларнын сузе:

А-б. Ана назы — жирдэ ул мэнгелек,
А.б. Мэнгелек жыр — бишек жырыгыз.
Бергэ: Без узасы юлда маяк булып
Гомер буе балкып торыгыз.

(Сэхнэ яктыртыла. Алып баручылар микрофон алдында)
А.б. Карлар каплый эле кыр юлларын,
Эмма вакыт язга эйлэнде.
Бэйрэм белэн сине, Кыз туганым,
Котлы булсын донья бэйрэме!
Ямь остэсен бэйрэменэ тагын,
Бар яктылык конгэ эйлэнеп.
Тырыш, назлы, гузэл Кыз туганым,
Котлы булсын язгы бэйрэмен,
А.б. Бэйрэм жиле кага тэрэзлэргэ,
Яшьлек кайта жанга, доньяга.
Умырзая шыта бу мэллэрдэ,
Кар астында чишмэ уяна.
Чиксез бэхет телэп, кызыл талда
Елкылдаша комеш борелэр.
Бэйрэм белэн, эшчэн апакайлар,
Алтын куллы сылу сенеллэр!

(Алып баручылар икесе бергэ:) Бэйрэм белэн!
(Дэртле бию кое янгырый).
Сэхнэгэ, залга биючелэр керэ, аларнын кулларында чэчэклэр, сэхнэдэге бер торкем биюче кызларнын кулында чэкчэк.

Бию коллективларынын бэйрэм белэн Сэламлэве. Бию тэмамлангач, чэчэклэр hэм чэкчэк бэйрэм кунакларына тапшырыла.

(Кой янгырый)

А.б. Кояш колмэс,
Корыч эремэс ялкынсыз.
Ирне утлы ял.кыннарда яндырып,
Кол иткэн дэ,
гол иткэн дэ хатын кыз.
А. б. Хатын-кызлар табыннарнын. бизэге,
Жирдэ булган ботен ямьнен узэге.
Иллэрне да бар иткэн hэм зур иткэн.
Хатын-кызнын барчасы hэм гузэле.
А. б. Хатын-кыз-ул нур чэчкэседэй сабый,
Назлы иркэ, баллардин татлы жаный.
Ул-ин газиз куз нурыбыз, пакь ана.
Бар гузэллек аналардан башлана.
Алып баручы: Безнен бугенге бэйрэм кичэбез кадерле-лэребез сезгэ, хормэтле хатын-кызларга, газиз энилэребезгэ багышлана,

(Жыр янгырый «Энилэр» Р.Яхин муз.)

8 марта на татарском сценарий

Гомер таннарыбыз аткан конне
Зарыгу белэн котеп алучы.
Безнен очен тау кадэрле йоклэр,
Кутэрергэ эзер торучы
Энилэр…
Мэрхэмэтле безнен энилэр.
Жиргэ матурлыкны, илгэ батырлыкны
Ссз бирэсез, гузэл энилэр.
Сездэ яши сурелмэслек хислэр,
Йозегездэ шэфкать нурлары.
Сезнен жырлар аша кучэ безгэ
Туган халкыбызнын моннары.
Кушымта
Якты йолдыз кебек сез балкыйсыз
Тормыш юлларыбыз кугендэ.
Ин кадерле бер кешебез булып
Сакланырсыз кунел турендэ.
Кушымта
Алып баручы: Энием! Энкэем! Газиз Анам! Синнэн дэ якынрак, кадерлерэк кем бар сон доньяда?! Кукрэк сотен имезеп, конен-тонгэ, тонен-конгэ ялгап, куз карасыдай устерэсен бит син балаларынны.

(лирик кой янгырый)

А. б. Бар хэстэрем, бар хэсрэтем
Бала очен.
Хормэтем да, хезмэтем дэ
Бала очен.
Укенулэр, утенулэр
Бала очен.
Тынгысыз кон,
йокысыз тон
Бала очен.
А.б. Утка, суга укталуым
Бала очен.
Чыгар юлдан тукталуым
Бала очен.
Таннан эувэл кайнар аш та
Бала очен.
Тэгэрэгэн кайнар яшъ тэ
Бала очен.
А.б. Иртэн — кичен йорэк хисем
Бала очен.
Барлык эшем, барлык кочем
Бала очен
Янам — тузэм ,кеям — кунэм
Бала очен.
Горур башны тубэн иям
Бала очен.
Тонен якты таннар котэм
Бала очен.
Кунелемдэ жырлар йортэм
Бала очен.
Бала очен…
А.б. Безнен бугенге бэйрэм кичэсенэ да, энэ шундый изге телэклэр белэн балаларын устереп, олы тормыш юлына аяк бастырган, гузэл энилэребез кунак булып килгэн!
(Жирле материалларга нигезлэп, оч hэм аннан да артык бала устергэн олкэн яшьтэге энилэрне хормэтлэу).
А.б. Ак чэчлэрен жем-жем килэ,
Энкэй, ул шатлыктандыр.
Гомереннен бакчасында
Былбыллар озмэсен жыр.
Кадерлелэребез! Бу жырыбыз сезгэ багышлана.

«Исэн-сау бул, эни!» Р.Миннуллин суз., И.Закиров кое.
(музыка)
А.б. Татар хатыннары. Безнен жан сойгэннэр, аналар…
Татар хатыннары тузем булганнар — мен газап чигеп,
Жан атып, бала тудырганда ынгырашмаганнар, чонки
батырларны тудырганнар.
Татар хатыннары тугры булганнар —
ерак сэфэрлэрдэн, яулардан якыннарын коткэндэ
пакьлек саклаганнар, чонки батырларны коткэннэр.
Татар хатыннары сабыр булганнар —
якыннарын сонгы юлга озатканда куз яшълэрен
курсэтмэгэннэр, чонки батырларны озатканнар.
А.б. Татар хатыннары. Безнен, жан сойгэннэр, аналар…
Аналарны хормэтлэп жирдэ шигырьлэр языла,
аналарны хормэтлэп жирдэ сурэтлэр ясала,
аналарны хормэтлэп жирдэ hэйкэллэр куела,
Э аналар тапкан балаларнын жаннары кыела.
Жирдэ hаман эле тынмаган сугышларда кыела.
Аналарны кадерлилэр, аналарны соялэр,
аналарнын алдында башларны иялэр,
э аналар йокысыз тондэ бишек жырлары жырлыйлар,
сугышларда жаннары кыелган уллары очен елыйлар.

Безнен тобэктэн дэ никадэрь ана Боек Ватан сугышына газиз баласын озатты, шунын… яу кырында ятып калды, хэбэрсез югалды. Ачы хэсрэттэн чэчлэренэ чал тошкэн, вакытсыз картайган энкэйлэрнен дэ инде кубесе вафат, урыннары ожмахтадыр, арсландай батыр уллар устергэн, фэрештэлэрнен.
Купме солдат, Ватан алдындагы сугышчан антын утэп, Эфган сугышында hэлак булды.
(Район, жирле узидарэ буенча мисаллар, Чечня сугышын да кертергэ момкин
Эгэр шундый очрак булса, аларнын энилэрен хормэтлэу оештырыла, чэчэклэр, булэклэр бирелэ, матди ярдэм курсэтергэ момкин.)

А.б. Хормэтле энилэр!
Без сезнен алда баш иябез.
Мен-мен рэхмэт сезгэ!
Яуда ятып калган газиз улларны, ачы хэсрэттэн вакытсыз гур иясе булган аналарны тынлык белэн искэ алыйк.
(тынлык)
А. б. Эйе!
Аналар доньяга бэбилэр булэк итэлэр,
аналар омет итэлэр —
солдат булып сугышларда улэрлэр дип тугел, юк,
бэбилэр усэрлэр кояшка колэрлэр,
сойгэннэрен кочарлар, космосларга очарлар дил омет
итэлэр.
(музыка)

А. б. Ана мэхэббэте!
Кышы да бар, жэе, козе, язы да бар,
Кукрэгендэ мэнге бетмэс назы да бар,
Кирэк икэн кайнар башны суытырга
Котыплардан чыккан салкыннары да бар.
Хатын-кызлар бэйрэмендэ Жир турында
Уйлануым тугел бер дэ юкка гына.
Энилэр дэ Жир энкэбез шикелле ук
Устерэ бит безне жылы кочагында.
Шуна да без тырышабыз энилэрнен.
Акмасын дип кабат канлы хэсрзт яше,
Кунеллэрдэ сунмэс омет — Кояшыбыз;
Саклап калыр Жирне Ана мэхэббэте…

(Жыр «Эни кирэк»)
(Р.Миннуллин сузлэре, М.Шэмсетдинова кое.)
яки «Мэдхия» жыры башкарыла. Р.Миннуллин суз,, Р-Абдуллин кое.

8 марта на татарском сценарий

А.б. Аналар ботен йорэк жылыларын биреп устергэн балалар, усеп буйга житу белэн, очар кошлар кебек, тирэ-якка таралалар.
Нишлисен бит, ананын боеклеге дэ энэ шунда — ул илебез-нен, hэр почмагында, намус белэн хезмэт итэ алырлык, белемле,
тырыш сэлэтле, илhамлы балаларын устереп Ватаныбыз кулына тапшыра.
А.б. Э аннан сон?!
Аннан сон, кош теледэй генэ бер хат котэ, изге хэбэр котэ ана.
Хат ташучы килми микэн, диеп. ,
Борылып карый барган юлыннан.
Конгэ чыкса, кузе тэрэзэдэ,
Иртэ — кичен сунми уты да.
Хатлары юк, узе кайтыр, диеп,
Бик сон гына китэ йокыга.
Ана котэ,
Ана омет итэ…
Менэ шулай, усеп буйга житкэн, инде узлэре эти hэм эни булган, туган ояларыннан еракта яшэуче балалар, соекле энилэренэ хат яздылар.

(Сэхнэдэ ут сунэ, «Сэлам сина, энием» жырынын кое янгырый.
Прожектор хат язучы, торле позада утырган, балаларны яктырта.
Хатнын, текстын алып баручы яисэ хат язучы узедэ укырга момкин.)

1 бала.
«Кил син безгэ, эни, ботенлэйгэ
Бер кайгысыз, рэхэт торырсын,
Оебезнен. курке булырсын».
2 бала.
«Син безгэ кил, эни!
Без доньянын, ожмахында гомер итэбез.
Килэм дисэн, шушы сэгатьтэ ук
Алыр очен кайтып житэбез»
3 бала.
«И шатланыр идек, эни эгэр,
Килер ризалыгын белдерсэн.
Туп-тугэрэк бэхетебез безнен
Тулып ташыр иде, син килсэн».
4 бала.
«Кайчан курешербез, бик сагындык…»
5 бала.
«Кон туды исэ сине котэбез».
6 бала.
«Ник килмисен инде, эни, ник килмисен?»
А. б.: Алты бала шундый хат язды
Озелеп-озелеп, сагынып ананы.
Шушы сузлэр булды ананын
Алты хатка язган жавабы.

(Прожектор Ана образын яктырта). (кой янгырый)
(Ана балаларына язган хатын укый)

«Бара алмыйм сезгэ, балаларым.
Сагынсагыз, кайтып курегез,
Кайта алмас жирдэ тугелсез.
Ана кунеле ераклыкны белми,
Тоеп яшим сезнен, хэллэрне,
Кирэклекне сизсэм, узем барырмын мин,
Котеп тормам сезнен хэбэрне.
Китэ алмыйм буген, .
Эгэр китсэм, мэрхум эткэегез кайтып керер сыман,
Мине таба алмый бер ялгызы
Боегып йорер сыман.
Чит нигездэ сагыну авырлыгы
Ныграк сизелер сыман,
Туган нигез белэн бэйлэп торган
Жеплэр озелер сыман.
Яудан каитмый калган зур улым да
Кайтып житэр сыман.
Туган нигез хэтерлэтэ мина,
Сезнен бергэ чакны,
Туган нигез сезнен hэp адымын
истэлеген саклый.
Нигез ташлап киту авыр мина,
Кем белми сон аны, кайсыгыз?!
Сез узегез жыелып кайтыгыз!
Мин сорамыйм сездэн артыгын,
Сез тоярсыз кайту шатлыгын».
А.б. Ана, ана!
Син куш йорэкледер,
Кэусэр сенгэн синен кунелгэ.
Баштан сыйпап бер елмайдын исэ,
Ботен донья ямьгэ кумелэ.
Ана булу-изгелекнен тажы,
Доньяда ин олы дэрэжэ.
Ана хеше hэрбер баласынын
Бэхетенэ ача тэрэзэ.
Ана сина гел яхшылык тели,
Гаеплэрен булса — кичерэ…,
Турылыклы калыйк гомер буе
Ана дигэн куркэм кешегэ.

Сценарий 8 марта на татарском

Кадерле энилэр! Ин изге телэклэр белэн сезнен. очен (бию, яисэ жыр башкарыла).
«Энкэйлэр», Р.Миннуллин суз., Р. Мохетдинова муз.
А.б. Хормэтле энилэр! Кадерле кунаклар! Бэйрэм алды коннэрендэ безнен, «Шэфкать» почтасына да энилэрне тэбриклэп бик куп хатлар килде. Хатлар гына тугел, кучтэнэч-посылкалар да юллаганнар балалар газиз энкэлэренэ. Без бик соенеп шушы изге амэнэтлэрне иялэренэ житкерэбез.
(Хатлар укыла, кучтэнэчлэр тапшырыла, музыкаль сэламнэр
янгырый. Эгэр бэйрэм белэн тэбриклэу очен кайткан кунаклар
яисэ телэк белдергэн кешелэр булса, аларга суз бирелэ).
(музыка)

А.б. Эй, эни, бер кон рэхэт курми улеп киткэн эни!
Тик яну — ялкын белэн тормыш юлын уткэн эни!
Яшь конемдэ тон буенча ак бишекне тирбэтеп,
Егъласам, куз яшьлэрем сорткэн, соеп упкэн эни!
А. б. Мин сине мэнге онытмаска ант иттем хэзер,
Кунелемэ алтын кебек сузлэр тезеп киткэн эни!
Мин сойлэрмен, энкэем, илгэ синен ул сузлэрен,
И, мина тойгым сойлэрлек тел биреп киткэн эни…
И, мина кукрэк соте берлэн кушып шэфкать канын,
Куп очен кан-яшь тугэрлек ан биреп киткэн эни!
Белмим, ил анлар микэн сон яшь кунелнен ялкынын,
И, кунелгэ мэнгелек эз, калдырып киткэн эни!

Жыр башкарыла
«Тэрэзэлэр — эни кузлэре», Р.Газизов суз., В.Эхмэтшин муз.
«Энкэмнен догалары», Р.Миннуллин суз.,И.Закиров кое.
(кой янгырый)

А.б. Газиз Энкэй!
Йомшактыр кулларын,
Татлыдыр сузлэрен,,
Жылыдыркарашын,
Тансыктыр табынын.
Сабыйлык языннан
Бугенге конгэчэ
Безлэргэ зур бэйрэм
Тибеше жаныннын!
И, Ходай, кабул ит
Безлэрдэн зур гозер
Энкэйгэ бир саулык!
Энкэйгэ бир Гомер!
А. б. Газиз Энкэй!
Ин сойкемле сузлэр-синеке!
Йомшак, жылы куллар-синеке!
Ин-ин татлы сузлэр-синеке!
Жан изрэткеч жырлар-синеке!
Синсез донья курмэс идек,
Синсез берни белмэс идек,
Синсез берни кылмас идек,
Синсез Кеше булмас идек!
А. Ходай Сезгэ жан тынычлыгы, тэн сихэтлеге, озын гомер насыйп итсен.
Мен-мен рэхмэт Сезгэ, энкэйлэр!

(Дэртле бию кое янгырый. Залда hэм сэхнэдэ биючслэр финалы. Акрын гына пэрдэ ябыла, шул вакытта «Энилэр» жыры янгырый Р.Яхин кое.)

Сценарий к празднику Науруз на татарском 

Жиhазлау. Матур итеп бизэлгэн сэхнэ. Турдэ, каеннар арасында, яз кызы — Нэурузбикэ рэсеме. Сулъяктарак айлы Соембикэ манарасы силуэты. Ян пэрдэлэрнен бер ягында — Кояш, икенче дигэн сузлэр язылган. Идэндэ — зур вазада каеннар, «кара каргалар», кабартылган шарлар.

Музыка янгырый, экренэя. Сэхнэгэ алып баручы чыга.

Алып баручы. Хормэтле ата-аналар, кадерле кунаклар, балалар! Без буген бирегэ язны — Нэурузбикэне каршы алу бэйрэменэ жыелдык. Бэйрэмдэ халкыбызнын дэртле жырларын, борынгы такмакларын ишетерсез, жырлы-биюле уеннарын курерсез, узегез дэ дэртлэнеп биерсез.
Бэйрэм тамашасына рэхим итегез!

Музыка.

Алып баручы. Э хэзер суз бэйрэмебезнен мохтэрэм кунагы Идрис хэзрэт Галэветдингэ бирелэ. (Ул 3-5 минутлык вэгазь сойли, килгэн кунакларны бэйрэм белэн котлый.)
Магнитофон язмасында азан тавышы янгырый.

Алып баручы. Нэуруз бэйрэменен эчтэлеге белэн сезне укытучы … таныштырыр.

Укытучы. Нэуруз… Бу исем безгэ ят та, таныш та. Нэуруз — борынгы эби-бабаларыбыз уткэргэн язны каршылау бэйрэме ул.
Мэгьлум булганча, XVIII гасырга хэтле татар халкы Яна елны март аенын 21 ендэ — кон белэн тон тигезлэшкэн вакытта каршы алган. Бу кон Иран календаре нигезендэ «Нэуруз» дип аталган. Иранда hэм ана курше иллэрдэ яна елны хэзер дэ март аенда каршы алу гадэте яшэп килэ.
«Нэуруз» сузе фарсы-тажик телендэ «Яна кон» дигэн мэгънэне анлата. Борынгы бэйрэмне атна буе дэвам иткэннэр, hэр коннен уз гадэте, уз тэртибе, язылмаган кануннары булган: 7 кон буена гайбэт сойлэмэгэннэр, каргыш телэмэгэннэр, туган-тумачага, курше-кулэнгэ миhербанлык кылганнар, ата-баба
каберенэ барганнар, сугышлар тукталып торган. Бу конне яшьлэр шэкертлэр, балалар, ойдэн ойгэ кереп, бэет, шигырь эйткэннэр, йорт хужасына исэнлек-саулык, иминлек-байлык, бэхет, унышлар телэп йоргэннэр.
Бу шэкертлэрнен кунел ачу чарасы гына булып калмаган. Шулай йореп, алар авылдашларынын кунелен кутэргэннэр, асылда салкын кышлар бетеп килугэ бергэлэшеп шатланганнар, язны каршылаганнар.
Хормэтле эти-энилэр, укучылар! Сезне халкыбызнын ин изге йолаларыннан берсе — Язгы яна ел — Нэуруз бэйрэме белэн котлыйбыз. Саулык-сэламэтлек, бэхет, унышлар телибез. Барлык ометлэрегез дэ чынга ашсын! Язгы Яна ел котлы булсын! Нэуруз мобарэкбад!

Музыка.

Алып баручы. Борын уткэн заманнан,
Болгар белэн Казаннан,
Жаек белэн Иделдэн
Бу бэйрэм безгэ килгэн.
Нэуруз мобарэкбад!
«Эссэламегалэйкем » жыры (Р.Ахиярова музыкасы, Р. Корбанов шигыре).

1 нче укучы. Эйдэ, кояш, сип нурынны,
Кызганма бер дэ,
Зур бэйрэм, кунелле бэйрэм
Нэуруз буген бездэ.
2 нче укучы. Тизрэк кил безгэ, жылы яз,
Тизрэк-тизрэк кил!
Куяннар тунып беткэндер,
Иссен жылы жил.
3 нче укучы. Урманда бит жылы ой дэ,
Жылы мич тэ юк.
Куяннарнын эбилэре
Бэйлэми оек.
4 нче укучы. Тизрэк кил безгэ, жылы яз,
Тизрэк-тизрэк кил!
Чыпчыкларга жырлар ойрэт,
Уйна, сайра, кэл.
5 нче укучы. Урманда бит пешермилэр
Тугэрэк калач.
Песнэклэрнен туннары юк,
Тамаклары ач.
6 нчы укучы. Тизрэк кил безгэ, жылы яз,
Тизрэк-тизрэк кил!
Балыкларны коткар берук,-
Боз астында кул.
7 нче укучы. Чэчэклэр белэн кумелсен
Без яшэгэн ил.
Тизрэк кил безгэ, жылы яз,
Тизрэк-тизрэк кил!

Сценарий к празднику Науруз на татарском языке

«Яз житэ» жыры (Ж.Фэйзи музыкасы, Ф.Кэрим шигыре ) башкарыла.

1 нче укучы. Эй, малайлар, кызлар!
Эйдэгез, Нэурузбикэ килгэнче, ойдэн ойгэ йореп, нэуруз эйтик, сый-хормэт жыйыйк.
2 нче укучы. Башланган Яна ел мул hэм тыныч булсын!
3 нче укучы. Йорт хужаларына, барлык кешелэргэ исэнлек-саулык, иминлек-байлык телик! (Чыгып китэлэр.)

Музыка.

Сэхнэгэ бер торкем балалар керэ. Кулларында чилэклэр, анда йомыркалар, булэклэр.
1 нче укучы. Ач ишеген, керэбез,
Нэуруз эйтеп килэбез,
Хэер-дога кылабыз,
Аш-сый котеп торабыз,
Нэуруз мобарэкбад!
2 нче укучы. Аягым жинел булсын,
Яна ел котлы булсын,
Ашлыгыгыз мул булсын,
Башагы биш карыш булсын,
Нэуруз мобарэкбад!
Тутэй, Керегез, кер, балакайларым, без сезне куптэн котэбез инде (Солге белэн кумэч бирэ). Нэуруз котлы булсын!
3нче укучы. Мал-туарыгыз артсын,
Колыннарыгыз чапсын.
Игеннэрегез унсын —
Нэуруз котлы булсын!
4 нче укучы. Корымасын колегез,
Боек Болгар илегез,
Мон — коегез, телегез,
Нэуруз мобарэкбад!
5нче укучы. Сыерыгыз сотле булсын,
Атыгыз кочле булсын.
Абыстайлар, тутэйлэр,
Чыгарыгыз кукэйлэр.
(Булэклэрне тамашачылар арасыннан йореп жыярга момкин.)
2 нче тутэй. Мэгез-мэгез, балалар!
Нэуруз котлы булсын.
(Кукэйлэр тарата.)
6 нчы укучы. Нэуруз эйттек без сезгэ,
Хакын бирегез безгэ.
Яшегез житсен йозгэ,
Малыгыз артсын козгэ,
Нэуруз мобарэкбад!

Чыгып китэлэр. Балалар музыка астында сэянэгэ килеп керэлэр.

1нче алып баручы. Балалар, курсэтегез эле, купме жыйдыгыз.
2 нче алып баручы. У-у, куп булган, булдыргансыз.

1нче алып баручы. Эйдэгез эле, барыбыз да аны шушы табакка салыйк. (Берэм-берэм китереп салалар, уртага куялар.)
2нче алып баручы. Алъяпкычын чигуле,
Узен чиккэн тугелме?
Жырлап-биеп, уйнап-колеп
Кутэриек кунелне.
1нче алып баручы. Эйдэгез берэр уен уйныйк.
2 нче алып баручы. Нинди уен уйныйк икэн?
Балалар ( бергэ). «Безгэ бер иптэш кирэк» уенын уйныйк.

Укучылар кара-каршы 2 рэткэ тезелэлэр. Такмак эйтеп, бер- берсенэ якынаялар.

Беренче рэт. Безгэ кирэк Лилия,
Безгэ кирэк Лилия.
Икенче рэт. Биесэгез бирэбез,
Биесэгез бирэбез.
Парлы бию башкаралар. Калганнар, кул чабып, такмак эйтэлэр.
Сип, сип, сип эйдэ,
Жиргэ каты тип эйдэ.
Малайнын менэ дигэне,
Кызнын да ин чибэре.
Бию беткэч, исеме аталган кыз беренче рэткэ кучэ.
Икенче рэт. Безгэкирэк Салават,
Безгэ кирэк Салават.
Беренче рэт. Жырласагыз бирэбез,. Жырласагыз бирэбез.

Икенче рэттэгелэр бер жыр башкаралар. Уен шулай дэвам итэ.
1 нче малай. Ачуланма безлэргэ,
Эйтик чынын сезлэргэ.
Без килдек кыз кузлэргэ,
Котлы булсын яз!
Кызлар тиз генэ чаршау артына яшеренэлэр hэм чаршау ярыгыннан карыйлар.
2 нче малай. Чылтырап чишмэ ага,
Астында комы кала;
Чаршаудан кызлар бага,
Котлы булсын яз!
3 нче малай. Сузем шулдыр сезлэргэ,
Карап торган кызларга.
(бармак яный)
Куз тидермэ безлэргэ,
Котлы булсын яз!
4 нче малай. Нинди икэн атасы,
Чибэр микэн анасы?
Бигрэк гузэл баласы,
Котлы булсын яз!
Бергэ. Без-без безелдек,
Без бер рэткэ тезелдек,
Биибез дэ уйныйбыз,
Бер дэ оялып тормыйбыз.

Жырлы-биюле уен «Челтэр элдем читэнгэ».

Малайлар. Челтэр элдем читэнгэ,
Жилфер-жилфер итэргэ;
Без килмэдек буш китэргэ,
Килдек алып китэргэ.

Кызлар, чаршау артыннан чыгып, каршы якка тезелэлэр hэм уенга катнашалар.

Кызлар. Алын алырсыз микэн,
Голен алырсыз микэн?
Урталарга чыгып сайлап,
Кемне алырсыз микэн?
Малайлар. Алларын да алырбыз,
Голлэрен дэ алырбыз,
Кунелебезгэ кем ошаса,
Шуны сайлап алырбыз.
Бергэ. Кунелебезгэ кем ошаса,
Шуны сайлап алырбыз.
Алып баручы. Балалар,
Нэуруз килсэ генэ яз була бит.
Эйдэгез, яз гузэле
Нэурузбикэне чакырабыз.
Балалар. Кил, Нэуруз, кил тизрэк!
Кыз. Нэуруз килэ яшэреп,
Яшэреп тэ теш ярып.
Дуслар, безне кетэмсез,
Табак-савыт бирэмсез?
Малай. Нэурузгэ табак кирэк,
Табакка кабак кирэк.
Май, кукэй, калак кирэк,
Майланган коймак кирэк.

Сценарий к празднику Науруз на татарском языке

Шау-гор килеп, Нэуруз, чэчэклэр керэ. Нэуруз яшел киемнэн.

Нэурузбикэ. Эссэламегалэйкем, кадерле дусларым!
Агымсулар кичтек без,
Сезгэ килеп життек без,
Нэуруз эйтеп уттек без,
Нэуруз мобарэк булсын!
Бергэ. Хуш килэсен! Турдэн уз, Нэуруз!
Нэурузбикэ. Гайбэт бетсен телегездэ,
Орыш бетсен илегездэ,
Ачу китсен йозегездэн —
Шулай икэн, килэм сезгэ!
Бергэ. Амин!
Нэурузбикэ. Бурычларны кичерегез,
Дошманнарга кул сузыгыз,
Шунын белэн мэрхэмэткэ,
Йорэгемэ юл сызыгыз!
Шулай икэн, килэм сезгэ!
Бергэ. Нэуруз килде, яз килде!
Нэуруз, мобарэкбад!

Нэурузбикэгэ солге белэн ипи-тоз тапшырыла.

Нэурузбикэ. Мине сагынып котеп алганыгыз очен рэхмэт сезгэ! Кар бортеклэрен ияртеп, Кыш бабай килеп керэ.
Кыш бабай. Бу нинди тавыш монда, кем эле минем билэмэлэремэ баш булмакчы?
Алып баручы. Кыш бабай, юкка ачуланасын. Синен коннэрен утеп бара бит инде. Билэмэлэренне язга — Нэурузбикэгэ тапшырырга вакыт житте. Кара эле тэрэзэгэ, горлэп-шаулап яз килэ.
Кыш бабай. Туктагыз эле, туктагыз, узе белэн сойлэшэм. (Нэурузбикэ каршысына басып.)
Мина эйтми килгэнсен,
Кышны жинэм, дигэнсен,
Ха-ха-ха, ха!
Бер орермен — жил исэр,
Шыткан чэчэкне кисэр.
Ике орсэм — кар ятар,
Елга, кулгэ боз катар.
Кит, Нэуруз, кит!
Нэурузбикэ. Шып, дисэм — жилен тынар,
Елмайсам — карын елар.
Узен кит, Кыш!
Кыш бабай. Кар, яу, яу —
Нэуруздэн яса зур тау!

Сценарий к празднику Науруз на татарском 

С.Сэйдэшевнен «Укучылар вальсы»на (М.Хосэен шигыре) кар бортеклэре биюе.

Нэурузбикэ. Кояш, чык, чык!
Тэти кашык базарда,
Ботка пешэр казанда,
Батыр карны елак ит,
Жылын белэн кунак ит!

Елмаеп, Кояш килеп керэ. Кыш бабай, куркып, артка чигенэ.

Кыш бабай. Коела бара тешлэрем,
Ямьсез керэ тошлэрем,
Кара куна жиремэ —
Уна бара тослэрем.
Ай, еладым, еладым —
Эле яшэп туймадым.
— Юк, юк, мин китмим. Тартышмыйча гына язга — Нэурузбикэгэ билэмэлэремне биру юк.
Нэурузбика. Синен ботен шартларына да кунэм мин.
Кыш бабай. 1 нче шартым:
Менэ кашык, менэ кукэй,
Тот кулына, чибэркэй.
Син дэ йогер, мин дэ калмам.
Кем узар бу ярышта?

(Нэурузбикэ беренче булып килэ.)

Кыш бабай. Эйдэ, хэзер биюдэ ярышабыз.

Биилэр. Кыш бабай егыла. Балалар торгызмакчы булалар.

Кыш бабай. Узем генэ жинэ алмам, ахры, Нэурузбикэне.
Чык, Дию ахирэт, ярдэмгэ,
Нэуруз белэн корэшкэ
Дию сэхнэга кутэрелэ.
Дию. Баш осте! Нэурузбикэ. Эй, халыкнын асыл улы Алпамша!
Син Дию явыз белэн керэшкэ эзерме?

Алпамша килеп чыга.

Алпамша. Эзер, гузэл Нэурузбикэ!
Дию. Алыштанмы, салыштанмы?
Алпамша. Алыш атан башына, эйдэ салыштан!

Дию белэн Алпамша арасында каты корэш башланып китэ. Ниhаять, кин бэдэнле Алпамша четерексез буынлы Диюне жиргэ кугэреп бэрэ.

Балалар, Ура! Нэуруз жинде, кыш китте, яз килде! Нэуруз мобарэк булсын!
Кыш бабай. Уф, арыдым, сусадым,
Харап булдым, жинелдем, Эредем бит, эредем.

Егыла. Кесэсендэге шешэсеннэн су ага башлый.

Алып баручы. Балалар, эйдэгез, тизрэк ярдэм итик. Кыш бабайны торгызыйк, монда эреп бетэр бит ул.

Балалар Кыш бабайны торгызалар.

Кыш бабай. Бетте, барысы да бетте,
Актык сэгатем сукты.
Сау булыгыз, дусларым,
Хушыгыз, куз нурларым.
Шатланыгыз, колегез,
Уйнагыз.
Сау булыгыз!
Вальс уйнала. Кыш бабай hэм, ботерела-ботерелэ,
кар бортеклэре чыгып китэлэр.

Алып баручы. Салкын кышны яз жинде,
Моны барчагыз курде.
Кулны кулга тотынышып
Бэйрэм итик кон буе.

Жыр. «Язгы жыр» (Р.Хэсэнов музыкасы, М.Шиhапов шигыре).

Жылы нурлар жир остенэ боркелэ,
Йорэклэрне жилкендереп, яз килэ.
Кушымта:
Язны мактап жырлыйк, дуслар,
Безгэ кушылып сайрый кошлар.
Зэнгэр куктэ елмаешып,
Яна якты йолдызлар.

Кояшка таба урелэ саф голлэр,
Хезмэт жырына кумелэ кунеллэр.
Кушымта.

Бэхет балкый hэp кешенен йозендэ,
Безне сагынып, язлар килде буген дэ.
Кушымта.

Нэурузбикэ (балаларга кучтэнэчлэр олэшэ).
Игеннэрегез мул булсын,
Тормышыгыз ямьлэнсен,
Сэламэт булыгыз!
Балалар. Амин, шулай булсын!
Нэурузбикэ. Котлап сэлам бирдегез,
Мине котеп алдыгыз.
Тук булсын малларыгыз,
Мул булсын балларыгыз.
Инде мине тынлагыз —
Уйнагыз да колегез,
Биегез дэ жырлагыз.
2 нче укучы. Кызлар, кызлар, тынлагыз,
Нэуруз житте, уйнагыз.
Каз, кукэй, коймак, май
Эзерлэек без, давай.
3 нче укучы. Эйдэгез, эйдэгез,
Коймак пешерик!
Ботка пешерик!

«Коймаклар» уен — жыры уйнала.
Балалар, кулга-кул тотынышып, тугэрэк ясыйлар,
Нэурузбикэ уртада.

Буген Нэуруз бэйрэменэ
Без чакырдык кунаклар;
Кунакларнын килуенэ
Без пешердек коймаклар.
Коймакларга карасан,
Менэ шулай купергэн,
Менэ шулай жэелгэн,
Менэ шулай кысылган.
Коймагынны майлап ал,
Телэгэненне сайлап ал

4 нче укучы. Нэуруз, Нэуруз,
Нэуруз, хужалар,
Котлы, мобарэк булсын!
Тормыш тугэрэк булсын!
Уен-жыр горлэп торсын!

Уен-жыр, бию, такмаклар давам итэ. Ана ата-аналар, килгэн кунаклар да кушыла.

2 нче алып баручы.
Зэнгэр куктэ концерт бирэ
Тургайлар — жырчы кошлар.
Тургайлар жырына кушылып,
Ямьле яз килуе белэн
Котлыйбыз сезне, дуслар!
1нче алып баручы. Хормэтле дуслар! Бэйрэм тамашасы ахырына
якынлашты. Эллэ нинди авыр елларда да уз йозен югалтмыйча, энэ шу
лай шат кунелле, сау рухлы булып калган ул безнен халык. Монын
очен мен рэхмэт ана. Мэнге шулай зирэк акыллы булсын, имин яшэсен!
2 нче алып баручы.
Бугенгенен гузэл мизгеллэре
Кунеллэрдэ калсын уелып.
Тагын шулай, дуслар, бергэлэшеп,
Очрашырга язсын жыелып.
Бергэ. Хушлашмыйк без, дуслар,
Бары саубуллашыйк.

«Яз шатлыгы» жыры (Ж.Фэйзи музыкасы, Г.Насрый сузлэре).

Сценарий к празднику Сабантуй на татарском.

Иртэгэ — Сабан туе
(Фольклор — хореографик композиция)
Сэхнэ милли бизэклэр белэн бизэлэ. Сэхнэ турендэ — челтэрлэп эшлэнгэн тэрэзэ. Ана ак челтэр пэрдэлэр эленгэн. Сэхнэгэ милли киемнэрдэн малайлар йегереп керэлэр.

— Ура,иртэгэ Сабантуе! Тубэн очтан сорэнчелэр бирегэ таба килэлэр.
Алып баручы. Урамда булэк жыялар,

Сыгыла колга башы.

Кайчакта такмак эйтешеп

Алалар кара-каршы. (Г.Л.)
— Эй булэге, булэге,
Атлас икэн кулмэге.
Шул булэкне алам дип,
Тибэ батыр йерэге!..
1 нче малай. Мактыйлар булэклэрне,
Уены-чыны бергэ.
Без ияреп йерибез,
Калу юк инде бер дэ. (Г.Л.)
«Сабан туе» кое янгырый. Сэхнэгэ 8 кыз биеп чыга. Алар биеп бетеругэ,жырлый-жырлый серэнчелэр керэ. Алдагысы чигуле солгелэр бэйлэгэн колга тоткан. Калганнарынын кулларында бизэкле чилэклэр, шарлар, шелдерлэр, гармун.
«Сабан туе» жыры (Халык кое, М.Садри шигыре). Сабан туе — хезмэт туе,

Шатлык hэм бэхет туе, шул;

Уйнап, биеп, жырлап, келеп

Бэйрэм итик кон буе.
2 нче малай. Дуслар, иртэгэ Сабан туе бит. Эйдэгез, булэклэрне жыеп
бетерик!
1 нче малой. Кемдэ калдык?
2 нче малай. Эпипэлэрдэ.
1 нче малай. Киттек алайса Эпипэлэргэ. («Сабан туе» жырын дэвам итеп, малайлар, кызлар тугэрэк эйлэнэлэр. Кызлар белэн малайлар кара-каршы басып калалар.)
Бэйрэм итик шатланышып,
Туганнар бергэ-бергэ, шул;
Безнен бергэ булуыбыз
Китсен бетен гомергэ.
3 нче малай (ян тэрэзэгэ килэ, тэрэзэ чиртэ).
Эпипэ! (Тавыш юк. Аптырап, кулларын жэеп жибэрэ, инсэлэрен сикертэ.)
Эпипэ!
Атлар иярлэденме,
Тайлар йегэнлэденме:
Сабан туе житэ дип,
Булэк эзерлэденме?
4 нче малай. Эпипэу!
Елга суы тирэндер,
Сай жирлэре билдэндер;
Жырлап торулар бездэндер,
Булэк биру сездэндер.
Бергэ. Э-пи-пэ!
Эпипэ чыга.
Чиккэн алъяпкычтан. Яулыгын чоеп бзйлэгэн. Кулына, жэеп, чиккэн солге тоткан. Жырлап-биеп тугэрэк эйлэнэ.

Солге чиктем асыл жеплэр белэн,
Йорэк хисен салып бу жырга.
Насыйп булса иде бу булэгем
Мэйданнарда жингэн батырга.
Ефэк жеплэр белэн солге чиктем,
Уртасында чэчэк — гол генэ.
Жинеп алсан, егет, бу булэкне,
Вэгъдэ бирэм сина мэнгегэ. (Х.Ж.)

Солгене колгага бэйли.
5 нче малай.
Рэхмэт эйтэм шул корабка,
Дингез кичергэн очен;
Рэхмэт эйтэм Эпипэгэ,
Тастымал биргэн очен.
6 нчы малай. Эпипэне биетмичэ жибэрмибез, егет-
лэр. (Такмак эйтэлэр. Эпипэне биетэлэр.)

Бас, кызым Эпипэ,
Син басмасан,, мин басам;
Эпипэнен койлэренэ
Биеп калыйк, ичмасам.
Бас, кызым, Эпипэ,
Син басмасан, мин басам;

Каршысына бер егет чыга. Парлап биилэр.

Синен баскан эзлэренэ
Мин дэ китереп басам.
Бас, кызым Эпипэ,
Куз тимэсен узенэ.
Асыл голлэр усеп тора
Синен баскан эзенэ.

Сценарий к празднику Сабантуй 

Сонгы куплетны жырлаганда, Эпипэ «чуплэп» бара, ягъни эле бер, эле икенче рэтгэгелэр белэн эйлэнэ.
1 нче малай. Нэфисэ апа килэ!
Нэфисэ апа. Исэнмесез, балакайларым! Сабан туена эзерлэнэсезмени ? Хэерле бэйрэм булсын! Доньялар тыныч, имин булсын, еллар бэрэкэтле булсын! Бэхетле, тэуфыйклы булыгыз. Сабантуй булэгем шушы булыр сезгэ, аз булса да, куп итеп алыгыз. (Алъяпкычына тереп тоткан кукэйлэрне балаларга олэшэ.)
Малайлар. — Рэхмэт, Нэфисэ апа!
— Булэк биргэн кешене бер биетми ярамас.
— Шулай! Дорес!
Нэфисэ апа. Бик биер идем дэ, гармуныгызнын кое юк.
5 нче малай. Безгэ жыр булса да ярый, Нэфисэ апа.
Нэфисэ апа. Бер дэ жырламас идем дэ,
Сабан туе жырлата шул.
Нэфисэ жырлый. Жырла, жырла, дип эйтэсез
Сезгэ нинди жыр кирэк?
Сезнен алда жырлар эчен
Сандугач теле кирэк.
Жырла, жырла, дип эйтэсез,
Жыр капчыгым ертылган;
Кичэ бер жыр откан идем,
Ул да булса онытылган.
Ку л ча ба л а р.
Чалгы, янавычын тотып, тубэтэй-камзулдан, алдына киндер алъяпкыч япкан Закир бабай килеп керэ.
Закир бабай. Балалар, ник шаулашасыз, ни бар?
6 нчы малай. Закир бабай, иртэгэ Сабан туе бит.
Закир бабай (Ишетми. Кулын колагына куеп, якынрак килеп сорый). Э, нэрсэ дисен?
6 нчы малай. Иртэгэ Сабан туе!
Закир бабай. И-и, Сабан туемыни!
Бергэ. Эйе, бабай, иртэгэ Сабан туе!
Закир бабай. Ярар, алай булса, мэ эле, тотып тор эле, улым. (Чалгы-янавычын бер балага тоттыра.) Тарт, улым, гармунынны!

Закир бии арыганчы, тубэтэе тошкэнче. Балалар, кул чабып, такмак
эйтэлэр.
Бие, бие, Хэйбулла,
Биегэн кеше бай була;
Биегэн кеше бай булса да,
Кесэ ягы сай була.

Бие, бие, Хэйбулла,
Биегэн кеше бай була;
Бай булмаса, тук була,
Ашарына юк була.
Бие, бие, Хэйбулла,
Биегэн кеше бай була.
Биегэн кеше бай булганчы,
Карт алаша тай була.

Закир бабай. Иске мунча почмагы,
Яна мунча почмагы;
Житэр инде, куп биедем,
Егылып китэрмен тагы.
Колешу, кул чабу.
Яулык чите белэн авызын каплап, Хупжамал эби керэ.
Хупжамал (керэ-керешкэ). Закиржан, дим, Закиржан, бу ни хэл бу? Нишлэп олы башын белэн кеше колдереп йорисен? Язмаганны… Эш калдырып…
Закир бабай. Эй, карчык, иртэгэ Сабан туе икэн бит. Эш артыннан йореп, истэн дэ чыга язган. Яшь чаклар искэ тошеп китте бит эле. Эллэ, мин эйтэм, кое дэ бик кунелгэ ятышлы, бер ботерелеп алыйкмы? Э? (Карчыгы янына килэ, терсэге белэн кабыргасына тортэ.)
Хупжамал (кулын этеп). Эй, шушыны, гомер буе акыл керэ белмэде инде узенэ.
Балалар. Я инде, Хупжамал эби, ялындырып тормагыз, бер биегез инде.
Закир бабай (гармунчыга борылып). Сиптер, улым!
Эби белэн бабай биеп китэлэр. Балалар кул чабып жырлыйлар.
Биючелэр, биегез,
Матур безнен, коебез;
Биегез, биегез,
Матур булсын илебез.
Жепсез орчык эрлисез,
Эрле-бирле йорисез;
Бигрэк оста биисез,
Куз тияр дип белмисез.
Барысы бергэ биилэр.
Тыпыр-тыпыр тыпырдашып
Бергэ басыек эле.
Уйнап-колеп, жырлап-биеп,
Кунел ачыек эле.
1нче малай. Безлэр килдек, ай, сезлэргэ,
Тастымаллар бирдегез безлэргэ;
Тастымаллар бирдегез, ай, безлэргэ,
Алла исэнлек бирсен сезлэргэ.
Бергэ. Амин! Шулай булсын!
«Сабан туе» жырын жырлап чыгып китэлэр.
Алып баручы. Шатлыклар — кунелебездэ,
Ал кояш — кугебездэ,
Килегез, дуслар, кунакка,
Иртэгэ
Сабан туе була бездэ!

Сабантуй сценарий

Күңелле Сабан туйлары
Күңелле Сабан туйлары
(Урта яшьтәге балалар һәм зурлар төркемнәре өчен)
Сабантуй буласы мәйданчык бәйрәмчә бизәлә. Озын колгага чигүле сөлгеләр, кулъяулыклар, төрле төстәге шарлар эленә. Уеннар оештырыла торган урыннар тиешенчә җиһазландырыла. Балалар милли киемнәрдән. Уртага ике бала чыга.
1 нче бала. Шатлыклар күңелебездә,
Ак кояш күгебездә.
Килегез, дуслар, кунакка:
Сабантуй бүген бездә.
2 нче бала. Җилферди чиккән сөлгеләр,
Бүләкләр күбебезгә.
Көрәшик тә, узышыйк та —
Сабантуй бүген бездә.
Балалар бергәләп «Сабантуй» җырын (М. Садри сүзләре, татар халык көе) башкаралар.
Сабан туе — хезмәт туе, Шау-гөр килә киң болыннар,
Шатлык һәм бәхет туе, Кырлар һәм су буйлары,
Уйнап-биеп, җырлап-көлеп Котлы булсын, гөрләп торсын
Бәйрәм итик көн буе. Ямьле Сабан туйлары!
Алып баручы. Кадерле балалар, хөрмәтле кунаклар, хәерле көн! Без бүген татар халкының олы бәйрәме — Сабан туена җыелдык. Сабантуй — ул хезмәт, дуслык бәйрәме, һәр­кемнең көтеп алган изге бәйрәме. Барыгызны да шушы бәй­рәм белән котлыйм. Балалар бакчасында эшләүче барлык тәрбиячеләр, апаларыгыз исеменнән сезгә бәхетле балачак, ныклы сәламәтлек телим. Алдагы көннәрегез дә бүгенге ке­бек ямьле, күңелле булсын! Өстәлләребездә ризыклар мул булсын!
«Сабан туе» җыры (Г. Зәйнашева сүзләре, Л. Батыр-Болгари көе) башкарыла.
Күңелле Сабан туйлары,
Бүген бәйрәм, зур бәйрәм.
Матур җырлар җырлый-җырлый
Уйныйбыз әйлән-бәйлән.
Кушымта:
Без җырлыйбыз Сабантуйда,
Иң матур җырлар сайлап.
Безнең җырга зәңгәр күктән
Кошлар кушыла сайрап.
Күбәләкләр безнең белән
Уйныйлар әйлән-бәйлән.
Сабантуй — күбәләкләр һәм
Кошлар өчен дә бәйрәм.
Кушымта.
Әти-әниләребезгә
Җыйдык чәчәк бәйләме.
Матур булсын, ямьле булсын
Сабан туе бәйрәме.
Кушымта.
Кызлар вокаль-ансамбле «Һаман бию кызык шул» җырын (Д. Гарифуллин сүзләре, Л. Батыр-Болгари көе) башкара.
Бик матур көй уйнар өчен,
Бер гармунчы табыгыз.
Бер гармунчы тапмасагыз,
Бергәләп кул чабыгыз.
Кушымта:
Әйе шул, шулай шул,
Менә шулай кызык ул.
Такмак әйтеп кул чапканга
Һаман бию кызык шул.
Бүләк читеккә күңеле
Күтәрелгән кызларның.
Хәзер инде тыпыр-тыпыр
Биисе бар аларның.
Кушымта.
Алып баручы. Ә хәзер Сабантуй уеннарын башлый­быз.
1. Чүлмәк ватам, чүлмәк ватам,
Ватып булырмы икән?
Бүләккә бер чиккән яулык
Алып булырмы икән?
«Чүлмәк вату» уены.
2. Икегезгә ике капчык,
Ягез әле, тотыгыз.
Сабан туенда ярышып,
Сез дә бүләк алыгыз.
«Капчык белән сугышу» уены.
3. Менә сиңа сулы чиләк,
Көянтә эл иңеңә.
Йөгер тизрәк, иң алдан кил,
Егыла гына күрмә!
«Су ташу» уены.
Мәйданга Камырша белән Батырша керәләр:
— Исәнмесез, балалар! Исәнмесез, кунаклар! Камырша. Таныш булыйк. Бу минем туганым Батырша була.
Б а т ы р ш а. Ә бу — минем җан дустым Камырша.
Алып баручы. Безнең бәйрәмгә килүегезгә зур рәхмәт, кунаклар. Әйдәгез, бергәләп күңел ачыйк. Уеннар уйныйк. Менә сезгә бау. «Аркан тартыш» уены уйныйбыз.
Камырша белән Б а т ы р ш а (бергә). Була ул!
Икесе аркан тартышалар.
Алып баручы. Балалар, әллә сез дә булышасызмы? Барысы бергә, ике якка бүленеп, бау тартышалар.
Алып баручы. Сабантуй елга бер килә,
Күңелле, олы бәйрәм!
Нур өстенә нурлар иңсен,
Биеп алыйк, ичмасам!
Татар халкының күмәк биюе башкарыла. Бию ахырында, шаулаша-шаулаша, шамакайлар керә.
Шамакайлар бергә.
Исәнмесез, балалар!
Котлы булсын Сабан туйлары.
Алып баручы. Рәхмәт! Балалар, безнең бәйрәмгә шама­кайлар килгәннәр. Әйдәгез әле, аларны да үзебезнең уеннарга катнаштырыйк.
Капчык белән йөгерү. Башта шамакайлар, аннары балалар ярышалар.
Шамакайлар. Бик күңелле икән сездә! Балалар, сезнең тагын нинди һөнәрләрегез бар?
Алып баручы. Җыр-биюсез бер бәйрәм дә
Узмый, шуны белегез.
Балаларыбыз бик булган,
Концерт карап китегез.

Балалар җырлар, биюләр башкаралар, шигырьләр сөйлиләр.

Сабантуй Сценарий.

Сабантуй: методик ярдәмлек/ ТР Мәдәният министрлыгы;Респ. халык иҗаты һ. мәдәни-агарту эшләре фәнни-методик үзәге.-Казан:Печатный двор,2004.-96 б.

ТАТАР ХАЛКЫНЫҢ МИЛЛИ БӘЙРӘМЕ
(Арча районында үткәрелгән Сабан туеның сценарие)
Сабантуй бәйрәмен үткәргәндә аны тантаналы ачу һәм
тәмамлау өлешенә зур игътибар бирелә, бәйрәмнең шигъри рух
белән сугарылганын исәпкә алып, борынгы гореф-гадәтләрне
хәзерге вакытка яраклаштырган һәм Сабантуй бәйрәменең
бөтен үзенчәлекләрен эченә алганын исәпкә алып,
түбәндәге сценарийны тәкъдим итәбез
Иртәннән башлап Сабантуе турында җырлар яңгырый.
Мәйданга килүче халыкны милли киемдәге кызлар һәм егетләркаршы ала.
Иртәнге сәгать 9.50. Оркестр уйный. Сәгать 10.00.Сабантуй бәйрәмен алып баручы — егет һәм кыз башлыйлар.
Салмак кына көй уйный.
1.а. б. Саумы, июнь — сабантуйлар ае!
Саумы, сабантуйлы киң мәйдан!
— Менә шулай матур яшәгез! — дип,
Җыйдык әле сезне яңадан.
Бәйрәмнәрнең таҗы — Сабантуйлар —
Бүләк безгә бөек Ходайдан.
Бу тормышның бөтен матурлыгын,
Хозурлыгын саклый бу мәйдан!
2.а. б. Хәерле иртә, бар дөнья!
Хәерле иртә, илем!
Илем — көнем, динем — телем,
Сөекле халкым минем!
Мәйдан тирәли халык җыела тора.
1 а. б. Хәерле иртә барчагызга,
Олыгызга, кечегезгә,
Бабайларга, әбиләргә,
Газиз әти-әниләргә,
Сөекле җиребезгә.

Бергә: Хәерле иртә тели сезгә Сабантуй бәйрәме бүген.
2 а. б. Сабантуйлар килде туган якка
Буразналы җирләр түреннән,
Тургай тавышлары аһәң биргән
Хезмәт батырлары иленнән!
Кунаклар трибунасына мәртәбәле кунаклар, аксакаллар күтәрелә.
1.а. б. Рәхим ит, Сабантуй, атла түргә,
Бер ел көткән халык, күр, әйдә!
Кыңгыраулы атлар тавыш бирә,
Ходайга тапшырдык, бигайбә.
2.а. б. Сабантуйлар өчен юк чит-ятлар,
Үз итә ул барлык өммәтне;
Сабантуйлар йөри илләр гизеп,
Берләштереп халык, милләтне.
Кунаклар килүе дәвам итә.
1.а. б. Бәйрәмнең ул иң миллие,
Дәртлесе, күңеллесе.
Сабантуйларның булмый ул
Үткәне, бүгенгесе…
Һәр чорның үз сабантуе!
Бармы берәр аерма?
И, Ходаем, халкыбызны
Сабантуйдан аерма!
2.а. б. Хәерле иртә, исәнмесез, хөрмәтле райондашлар!
Данлы Сабантуйның хөрмәтле кунаклары! Ерак араларны якын итеп, Сабантуй бәйрәменә кайткан якташ, кардәшләребез! Районыбызның өлкәннәре, яшьләре, бала-чагалары! Татарстан җөмһүриятеннән һәм Россиябезнең башка өлкә­ләреннән бәйрәмгә дип кайткан кадерле кунакларыбыз! Сезне бүгенге олы бәйрәм белән чын күңелдән котлыйбыз!
1 а. б. Якын туганнар! Килгән кунаклар! Сабантуй капка­лары, ишекләр ачык! Олы бәйрәмебезгә рәхим итегез, түргә Узыгыз!

2. а. б. Шау-гөр килә киң болыннар,
Кырлар һәм су буйлары,
Котлы булсын, милләттәшләр,
Арча Сабантуйлары!
1.а. б. Вакыт чонгылында югалмаган, үзенең тәмен-ямен безнең көннәргә җиткерә алган быелгы Сабантуй бәйрәме барыгызга да миһербанлык, ныклы сәламәтлек, күңел көр­леге һәм искиткеч күп шатлыклар алып килсен!
Бергә: Ямьле булсын, шатлык тулсын, гөрләп торсын Сабантуй!

Милли киемнәрдәге 7 кыз мәйдандагы халыкны чәк-чәк белән сыйлый, 1-се кунаклар трибунасына менә.
2.а. б. Борынгыдан килгән гадәт,
Ата-бабай йоласы.
Ипи һәм тоз, баллы чәк-чәк белән
Кунакларны каршы аласы!—
Елмаешып каршы ала кызлар.
Кулларында баллы чәк-чәкләр,
Бәйрәм белән котлап кунакларга
Бәйләм-бәйләм матур чәчәкләр.
1.а. б. Кадерле арчалылар һәм Казан артын үз итеп, якын күреп ераклардан килгән кунаклар! Эше нинди, ашы шундый, дигән борынгылар. Арча хал­кының күркәм эшләре бөтен Татарстанга билгеле. Сабантуе хезмәт сөючән, тырыш, уңган булган Арча халкының күңел­ле итеп ял да итә белүләрен, җырга-моңга осталыгын, тапкырлык-зирәклеген, көч-кодрәткә ия булуларын тагын бер мәртәбә исбатлар.
Шуңа күрә дә инде Сабантуйларын арчалылар үзләре теләгәнчә матур итеп бәйрәм итәргә күнеккәннәр. Чөнки, Сабантуен мәртәбәле итүче дә, олылаучы да, хөрмәтләүче дә, кадерен белүче дә Арча кешеләре үзләре.
2.а. б. Хөрмәтле райондашлар һәм кунаклар! Милли бәйрәмебез Сабантуйны ачу һәм котлау өчен сүз халык депутатларының Арча район Советы рәисе, район хакимияте
башлыгы улы бирелә.
Рәхим итегез!
Кызлар ипи белән тоз тапшыралар, балалар чәчәк букеты тапшыра.
чыгышыннан сон, сүзне Татарстан Республикасы
Президенты Минтимер Шарипович Шаймиевка бирелә.
М. Ш. Шаймиев чыгышы. (Кыз бала чәчәк тапшыра.)
«Туга “Туган җирем Татарстан” җыры (А. Ключарев музыкасы, Г. Зәйнәшева сүзләре) яңгырый.
Бу музыка астында шигъри юллар яңгырый.
1.а. б. Татарстан!
Республикам минем,
Тынычлык һәм дуслык бакчасы!
Казан, Чаллы, Әлмәт, Арчаларың,
Авылларың ямьле — барчасы!
2.а. б. Киң Иделең, мәгърур Чулманнарың,
Чал тарихың белән шатлы син;
Тукай, Сәйдәш, Илһамнарың белән,
Минтимерең белән данлы син!
1.а. б. Тырыш халкың бердәм булып тарта
Чорлар йөген — тормыш арбасын.
Шуңа бүген дөнья мәйданында
Ныклы адым белән барасың.
2.а. б. Татарстан! Сабантуйлар иле,
Халкың чиккән сөлге кулыңда.
Көрәшләрдә җиңеп, даннар ал син,
Гөлләр үссен барыр юлыңда.
1.а. б. Татарстан! Нинди матур исем —
Йөрәкләргә язып ятларга!
Тик уяу бул, халкым, илкәеңне
Күз карасы кебек сакларга!
2.а. б. Хөрмәтле кунаклар, дуслар, туганнар, якташлар! 2003 елның Сабантуе флагын күтәрү хокукы узган елгы
Сабан туе батыры , авыл хуҗалыгы җитештерү
кооперативы механизаторы һәм 2002 ел Сабан туе­
ның татарча көрәш буенча абсолют батыры__________бирелә.
Мәйданга рәхим итегез, батырлар!
Флаг күтәргәндә тынлы оркестр марш уйный, күгәрченнәр һәм шарлар очырыла.
1.а. б. Җырлары һәм гармуннары белән
Сабантуйлар килде әйләнеп.
Ап-ак һәйкәл гүя калкып чыккан —
Мәйдан тулы сөлге бәйләме.
Тамаша кыл, күңел ач син бүген,
Биеп җибәр, әйдә, булмаса!
Болынлыкны яшел постау итеп,
Табын кора туган-тумача.
Туган якның чишмәләре тәмле
Җилләренә хәтле, һәй, тыгыз.
Кардәшләрем, кунак булып бүген
Сабантуйга Сез дә кайттыгыз.
2.а. б. Шәрран ачык күңел бакчалары,
Хөсетлек юк, юктыр яман уй.
Җанны, рухны, йөрәк тибешләрен
Бергә тоташтыра Сабантуй.
«Бу бит безнең Ватан»,— дия-дия,
Шатланыйк без, уйныйк, гөрләшик.
Якташларым! Сабантуйда сыман,
Яшәүдә дә мәңге берләшик!
Хөрмәтле райондашлар! Сабан туебыз кунаклары! Үзебез­нең матур традиция буенча авыл һәм район Сабан туй­ларында һәр елны язгы кыр эшләренә йомгак ясала. Менә быел да район хакимияте башлыгы сабан батырларын бүләк­ләү турында карар чыгарды.
1 а. б. Сабантуй мәйданында иң хөрмәтле, иң мактаулы урын, әлбәттә, сабан батырларына, бәйрәмгә җыелган һәрберебез аларны хөрмәтли, сабан батырларын зурлый, данлый. Икмәккә нигез салучы кыр батырлары һәртөрле мактауга лаек. Аларны мәйданга чакырабыз. Менә алар — иң тырыш, иң булган егетләр!

Авыл хуҗалыгында җиңеп чыккан батырлар хакында текст бара. Батырлар бер-бер артлы мәйданга чыга.
1.а. б. Иген кырларында сынатмаган
Батырларга мәйдан кул чаба.
Туган якны янә данлар өчен,
Пәһлеваннар чыга уртага.
Әйдәгез, дуслар, сабан батырларын алкышлап каршы
алыйк. Аларны бүләкләү өчен хакимият башлыгы
кабат мәйданга чакырабыз.
Бүләкләү тантанасы
Авыл хуҗалыгы ширкәтенең сабан батырлары белән таныту, район хакимиятенең рәхмәт хатлары, мактау дипломнары, истәлекле тасмасы, кыйммәтле бүләкләр тапшыру, мәйдан тирәли Почет (хөрмәтләү, мактау) түгәрәген узу, сабан батырларын мәйданнан озату йоласыннан тора.
2.а. б. Бу дөньяда — һәр кешегә кайтып сыенырлык җылы учак, тыныч почмак кирәк — ул гаилә учагы. Ике Сабантуй вакыты арасында чишмә суыдай саф мәхәббәтләрен җилкән итеп, шатлыкларга тулы тормыш көймәсендә йөзеп, районыбыз буенча 295 яшь йөрәк гаилә корды. Бүген, бу зур мәйданда әнә шундый пар канатлы, бер-берләреннән башка яши алмаучы, шатлык-кайгыларын бергә уртакла­
шып яшәүче, иң матур гаиләләрне хөрмәтлибез. Рәхим итегез, яшь парлар, сезне мәйданга чакырабыз.
Парлар мәйданга чыга.
2 а. б. Җилкендерә, и, Сабантуй
Хисләрне күңелдәге —
Мәхәббәт булып җилферди
Сабантуй сөлгеләре!
1 а. б. Элек-электән Сабантуйга алдан бүләкләр әзерлә­гәннәр. Бигрәк тә кызлар Сабантуй бүләге итеп берсеннән-берсе уздырып сөлге, кулъяулыклар чиккәннәр, ә инде яшь Киленнәр бүләге аерым игътибарга лаек. Алар Сабан-туена чиккән сөлге бүләк итәләр. Бу сөлгеләр иң кадерле кунакларга, көрәшчеләргә бүләк итеп бирелә.
«Рәхмәт әйтәм яшь киленгә.
Затлы сөлгесе өчен»,— диләр горурланып мәйдан тоткан ир-егетләр.
Шушы сүзләрне сөйләгәндә, яшь парлар кунаклар утырган трибунага юнәләләр. Киленнәрнең кулларында сөлгеләр һәм алар бүләкләрен
аксакалга бирәләр.
2 а. б. Сабан туен тагын да бизәп, элекке йолаларыбызны искә төшерүегез өчен рәхмәт сезгә, киленнәр. Әйдәгез әле, хөрмәтле райондашлар, яшь гаиләләргә тигез-матур тормыш, сәламәтлек телик! һәрчак шулай шат күңелле һәм бәхетле булыгыз!
Хакимият башлыгы мәйдан уртасында яшь парлар белән фотога төшә, киленнәргә — чәчәк, егетләргә түбәтәй тапшырыла.
1 а. б. Хөрмәтле райондашлар, Сабантуй кунаклары!
Районыбыз елдан-ел үсә, матурлана бара. Арчалылар шулай иләчәккә өмет белән яши, ә киләчәк ул — балалар.
Районыбызда ике сабантуй арасында 520 бала туды. Ә менә 2003 елның 1 январенда 3 сабый дөньяга килде. Алар Арчадан _____________һәм______________гаиләсендә туган,______________авылыннан_______________һәм________________гаиләсендә туган_______________,_________________бистәсеннән_________________һәм__________гаиләсеннән_________________.
Энҗе бөртегедәй балаларыгыз туу белән котлыйбыз, җан җимешләрегез шәфкатле, тәүфыйкьле, матур һәм бәхетле булып үссеннәр. Сезнең Шатлыкларыгызны без дә уртак­лашабыз, мәйданга рәхим итегез. (Фотога төшү).
2 а. б. Бөтен районны шаулаткан «Яңа гасырда — яңа адымнар» дигән бәйге берәүне дә битараф калдырмады. Иҗади концертларны районыбызның 22 мең кешесе кара­ды. Барлыгы 62 коллектив чыгыш ясады. Бәйге барышында
23 хор, 82 бию коллективлары, 55 вокал, 46 гаилә, 28 инст­рументаль ансамбле оешты. Бу бәйгене оештыруга үзләреннән зур көч, тырышлык куйган һәр кешегә зур рәхмәтебезне белдерәбез.

«Яңа гасырда —Яңа адымнар» дип исемләнгән район конкурсында предприятие, оешма, учрежденияләр арасында барган иҗади конңерт бәйгесендә түбәндәгеләр җиңүче дип табылдылар. (Бүләкләү тантанасы. Бүләкләү тантана­сында жиңүче оешмалар, уку йортлары, җитәкчеләр исеме атала, кыйммәтле бүләкләр тапшырыла).
Театральләшкән күренеш
Мәйданга атлы җайдаклар керә.
1.а. б. Пар җайдаклар килә мәйдан буйлап:
Батыр егет белән матур кыз.
Бәхет теләп пар догалар чыңлый,
Котлы булсын Сабан туебыз.
Сабантуйлар — безнең йөзек кашы,
Кадерләрен белеп яшик лә.
Ярсу юргаларда яшьлек килә,
Юл бирегез, дуслар, яшьлеккә.
Йөзләрендә кояш елмаюы,
Күзләрендә яшен чаткысы.
Алар йөнләгән юртакларның
Тоягыннан сибелә йолдыз яктысы!
Их, шәп тә соң, сөлге болгап
Мәйданнарны бер урау.
Күңелләрне очындыра
Ат тоягы — кыңгырау.
Сука җигелгән ат керә, атның тезгенен — егет, ә суканы бабай тоткан.
2.а. б. Борын — борыннан иген игү халкымда иң изге, иң саваплы хезмәт саналган. Әнә шуңа да беренче буразналарны елның елында, бисмилла әйтеп, аксакаллар сызган. Яңа гына күпереп пешкән икмәкне хәтерләткән, сөрелгән туфракка алтын бөртекләрне дә аксакаллар сипкән, җир-анага хөрмәт, ихтирам әнә шулай аксакаллар аша яшь буынга күчә барган.
Сүз имам-хатыйпка бирелә. Ул Сабан туе белән тәбрикли.

2.а. б. Хөрмәтле кунаклар! Ярыш, көрәш әле башлан­маган, сыналмаган әле ир биле, ә Сабантуйның бүгенге батырлары билгеле — ул менә бирегә җыелган Арча районы­ның эшчән халкы. Алар — кыр батырлары, хезмәт алдын­гылары, безнең киләчәгебез — шат йөзле балалар, Бөек Ватан сугышы һәм хезмәт ветераннары, мәгариф һәм мәдә­ният хезмәткәрләре.
Сез аларны хәзер тантаналы мәйдан әйләнешендә күрәсез. Беренче рәтләрдә районыбыз яшьләре бара. (Аларга багыш­ланган шигъри юллар укыла).
Сез менәсез күккә, биеклеккә,
Иксез-чиксез зәңгәр киңлеккә
Сезнең яшьлек сүнмәс якты маяклы,
Мәңге сынмас корыч канатлы.
1.а. б. Мәйдан аша районыбызның сугыш һәм хезмәт ветераннары уза. Тормыш авырлыкларына карамастан, ветераннар һаман безнең сафта. Аларга озын гомер, сәла­мәтлек телибез.
Картаймагыз әле, ветераннар,
Сезгә тиеш әле күпме назлар:
Шөкер, сез күргәннәр артта калды,
Тыныч яши хәзер халыклар.
Сугыш афәтләрен, ятимлекне
Күрмәсеннәр иде оныклар.
2.а. б. Мәйданда — авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек ида­рәсенең алдынгылары. Ул 2003 елның Сабан батырлары, районыбызның алдынгы терлекчеләре һәм механизатор­лары. Җирдән мул уңыш алучы батыр игенчеләргә, күп ит, сөт җитештергән уңган терлекчеләргә, тракторчыга, шоферга һәм комбайнчыларга безнең ялкынлы сәламнәребезне
юллыйбыз.
Шул рәвешле мәйдан аша алфавит буенча төрле оешмалар уза. Бәйрәмне алып баручылар бу оешмалар турында кыскача сөйлиләр, алдынгылар белән таныштыралар, яңадан-яңа уңышларга өндиләр,
рәхмәт әйтәләр.

1.а. б. Хөрмәтле райондашлар, кунаклар! Бүгенге Милли бәйрәмебездә безгә сәүдә хезмәте күрсәтүче, тәмледән-тәмле ризык белән сыйлаучы район кулланучылар җәмгыяте коллективына зур рәхмәтебезне җиткерәбез. Район коопера­торлары үзләренең кыйблаларын югалтмыйча, хезмәтләрен
намус белән башкарып, сатып алучыларга йөз белән борылдылар. Эшегез уң, киләчәгегез якты булсын, хөрмәтле район кулланучылар җәмгыяте хезмәткәрләре!
2.а. б. Кайда гына эшләмәсен, күңел җылысын биреп эшләгән кеше һәрвакыт хөрмәт иясе булды. Сезнең кебек хезмәт батырлары, үз эшләренең чын осталары, ветераннар, яшь алмашлар булганда, эшләребез уңышлы барыр, кыйблабыз югалмас, районыбыз һәм республикабыз чәчәк
атар!
1.а. б. Бәйрәм белән сезне, хөрмәтле ветераннарыбыз, хезмәт алдынгылары һәм хөрмәтле кунаклар!
2.а. б. Иптәшләр! Мәйданга бизәлгән җигүле атлар керә. Карагыз әле, ничек матур итеп, бөтен күңелен, җан җылысын биреп, яратып бизәгәннәр аларны хуҗалары. Рәхмәт сезгә! Нинди матурлык, нинди ямь өсти бу атлар бәйрәмебезгә.
Бизәлгән атлар, гармунчылар һәм милли киемдәге кызлар утырган атлар парады бәйрәмне дәвам итә.
Ат парады барганда шигъри юллар укыла.
1.а. б. Эх күңелле атка утырып
Мәйданнарны бер урау,
Биеп барган ат тоягы –
Иң гаҗәеп кыңгырау!
Эзгә басып, әнә атлар килә,
Беренчесен каршы алыгыз.
Сабантуе гөрләп үтә бездә,
Җырлап, уйнап, биеп калыгыз!
2.а. б. Сабан туе, бүген Сабан туе!
Чишмәләрдән чыңлап аксын суы.
Чыңлап аккан чишмә суы кебек,
Изүләрен ачкан гармун чыңы.
Яшь киленнәр кыз чакларын уйлап
Колгаларга элә, элә сөлге!
Сандугачлар, бакчаларын ташлап,
Гармунчыга биргән сүзне.
Бәгырь өзелердәй моңлы көе,
Әй, гармунчы, әйттер, әйттер шуны!
Аерылганнар кире кайтыр булсын!
Өзелеп көткән кавышкандай тойсын,
Вәгъдәләшкән вәгъдәсендә торсын,
Әй, гармунчы, әйттер, әйттер, шуны!
Сабан туе бүген, Сабан туе!
Мәйданда сәнгати-спорт күрсәтмә чыгышлар башланып китә.
1.а. б. 2003 ел Сабантуй мәйданында Арча педагогия көллияте коллективы. Аларның котлауларын кабул итеп алыгыз. Сезнең игътибарыгызга сәнгать-спорт чыгышы, алкышлап каршы алыйк әле.
2.а. б. Хөрмәтле райондашлар һәм кунаклар! Мәйданда балалар спорт мәктәбенең яшь спортчылары чыгыш ясый.
1. а. б. Хөрмәтле кунаклар! Безне бәйрәм белән котлап, үзләренең кайнар сәламнәрен республика аэроклубы спорт­чылары да алып килгән.
Соңгы елларда бу спортчыларның чыгышы Арча Сабан­туйларының бер матур мизгеле булып тора. Хәзер сезнең игътибарыгызга республика аэроклубы парашютчыларының күрсәтмә чыгышын тәкъдим итәбез.

Парашютистлар мәйданга төшкәч, кызлар аларга чәчәкләр бирә.

Батырлар бил алышырлар,
Дуслык хисе күңелдә.
Бабайлар гореф-гадәте
Саклана бит бүген дә.
Осталарга, тапкырларга
Бирелгән бүген мәйдан.

Халкыбызның Сабантуй бәйрәмендә үткәрелә торган уеннарга күчү өчен тәкъдим ителә торган текст.

Хөрмәтле кунаклар, райондашлар! Берничә минуттан Сабантуйның иң гүзәл мизгеле — татарча көрәш буенча ярышлар башланачак.
Быел ул 4 үлчәү авырлыгында үткәрелә:
70 кг-га кадәр;
80 кг-га кадәр;
90 кг-га кадәр;
90 кг-нан югары.
Ветераннар һәм яшүсмерләр арасында да көрәш узды­рыла. Көрәшкә язылыгыз.
Көрәшкә язылу__________сәгатьтә төгәлләнә.
2.а.б. Бәйрәм тамашасының уеннары борынгыдан кал­ганнар — халыкныкылар. Менә алар: чүлмәк вату, капчык киеп йөгерү, йомырка салынган кашык кабып йөгерү, бүләк­ләрне күз бәйләп кисү, сулы чиләк-көянтә белән йөгерү, аркан тартышу, колгага менү, бүрәнәдә капчык белән сугы­шу һ. б. Без сезне уеннарда, алышларда, ярышларда катна­шырга чакырабыз! Җиңүчеләрне дә, катнашучыларны да бүләкләр көтә.
1. а. б. Борын-борыннан халкыбыз атларны яраткан, аны тәрбияләгән, Сабан туйларына әзерләгән. Бүгенге бәйрәмдә сез җирле һәм чиста токымдагы атларда җайдаклар узышын күрерсез. Өч үлчәүдә — җиңел, урта һәм авыр үлчәү­
ләрдә гер күтәрү, спорт уеннары: ирләр арасында 1500 метр­га, хатын-кызлар арасында 100 метрга, хатын-кызлар арасында 4 тапкыр 100 метрга эстафета йөгерүләре — барысы да сезнең өчен. Мәйдан кырында көн буе сәүдә һәм җәмәгать туклануы, көнкүреш медицина хезмәте күрсәтелә, җыр- уен түгәрәкләре оештырыла.
2. а.б. Хөрмәтле райондашлар һәм Сабантуйга кайткан кунаклар!
«Росгосстрах-Татарстан» ачык акционерлык иминиятләү Җәмгыятенең Арча филиалы барыгызны да бүгенге зур бәйрәм белән чын күңелдән тәбрик итә, күңелле һәм матур ял итүегезне теләп кала.
Сабантуй уеннарында катнашучы көрәшчеләр, атта чабучылар һәм колгага менүчеләрне 10 мең сумга иминиятләп куйды.
Бер дә курыкмыйча, Сабантуй уеннарында барыгыз да актив катнашыгыз, Ходай тәгалә сезгә бетмәс-төкәнмәс көч-күәт биреп торсын!
«Тасфир» фирмасы һәрвакыт сезнең белән!
Шул рәвешле барлык уеннар оештырыла.
2. а.б. Сабантуй җитте, дусларым —
Килгәнсез, рәхмәт сезгә,
Булыр бүгенге бәйрәмдә
Милли моң, тәмле сүз дә.
Сабантуймы, сабантуй —
Уеннар туе бит ул.
Тәм-томнар сые бит ул,
Җиңүләр уе бит ул.
Татарча бил алышып,
Аркан белән тартышып,
Ватмый йомырка ташып,
Сынашып, җиңсәң әгәр —
Сабантуй — эчкә шатлык сыймас туй!
Ә хәзер район үзешчәннәренең һәм кунакларның бәй­рәм концертын башлыйбыз.
Концерт программасы аерым сценарийда тәкъдим ителә.
Сабантуй ахырына якынлаша
1. а. б. Хөрмәтле кунаклар! Безнең бүгенге сабантуебыз­ның баш батыры билгеле булды. Ул гадел көрәштә җиңеп, батыр калуы белән һәркемне сокландырды.
Күңелләрне рәхәтләндерә торган, җанга җылы бирә тор­ган Сабан туе узып бара. Күгебез һәр көн саен сафлансын, өметләр аклансын, тормышыбыз бүгенге Сабан туйлары кебек ямьләнсен. Сабантуй флагын төшерү абсолют батыр__________________ тапшырыла.

Оркестр С. Сәйдәшевның Совет Армиясе маршын уйный.

2.а.б. Бәйрәмнәр мөбәрәк! Сабантуй буыннарга дәрт, йөрәкләргә көдрәт илә күәт, җаннарыбызга иминлек, тынычлык иңдерсен! Ил-җиребез имин, бала-чагаларыбыз, кардәш-ыру, туган-тумача сау-сәламәт булсын!
Табыннар түгәрәк булсын!
Мөхтәрәм кунаклар!
Кадерле райондашлар!
Хушыгыз, сау булыгыз!
Киләсе Сабантуйларга кадәр!

Сабантуй стихи на татарском

Сабантуй: методик ярдәмлек/ ТР Мәдәният министрлыгы;Респ. халык иҗаты һ. мәдәни-агарту эшләре фәнни-методик үзәге.-Казан:Печатный двор,2004.-96 б.
Разил Вәлиев

ТОРМЫШ САБАНТУЕ

Билне буып без көрәшкә чыктык
Иң беренче булып мәйданга.
Егылсак та, җир күтәрде безне,
Юатырга картлар бар янда.

Яманлыкны күрсәк, Җәлилләрдәй,
Без атылып кердек уртага.
Дөреслекне эшләп дөнья кичтек,
Зарланмадык бер дә юл тарга.

Алда өч юл — әкияттәге кебек…
Бәхетлесен, дидек, кем сайлар? …
Юл өзелде… Сугыш… Яуга китте
Мылтык буе уйчан малайлар.

Тешне кысып без көрәшкә чыктык
Беренчеләр булып мәйданга,
Үтте сугыш йөрәкләрне таптап,
Күмеп безне яшькә һәм данга.

…Чаба атлар — тормыш сабантуе!
Кемнәр кыю? — Билдән алышыйк!
Малайларның йөрәк түрендәге
Батырлыкны эзләп табышыйк!

Ренат Харис

ТАТАР БӘЙРӘМЕ

Сабантуйларның саны юк!
Юк Сабантуйның яше…
Сабантуй һәрбер татарның
йөрәк түрендә яши.

Яши ул могҗизабулып,
яши ул өмет булып,
әйтерсең лә, чәчү беткәч,
яварга килгән болыт!

Әйтерсең лә, яңгыр үткәч,
ялтырап чыккан кояш —
нурын терек суы итеп
җан тамырына коя.

Көне җиткәч, йөрәкләрдән
ул мәйданнарга таша.
Чишмә-чишмә куанычлар
бәйрәм булып тоташа.

Сабантуй — борынгы йола!
Бүген дә ул шул килеш!..
Шарты бер — кеше үзеннән
үзе сорарга тиеш:
хакым бармы соң бәйрәмгә,
лаеклымы мин аңа?..
Гасыр аръягында туган
бу сорау һаман яңа.
Бу сорауга татар халкы
җавабын бирә торды —
тәненнән кан акканда да
ул икте, язды, корды!

Шулай итеп Сабантуйга
яулады ул үз хакын…
һәм менә көчле кулына
язмышын алды халкым.

Язмышка хуҗа халыкның
шатлыкка да хакы бар —
ә шатлыкның Сабан туе
дигән мәгърур аты бар.

Яңгырасын ул мәйданда,
гөрләсен һәр йөрәктә —
Сабан туе һәр кешене
көр яшәргә өйрәтә!
АК СӨЛГЕ
Ихтирамымны белгертим
хак сүз белән:
Кунак килсә, каршыладың
ак йөз белән;
дошман килсә, чыкмадың
кулын юарга,
һәм булмадың ак төстәге
сатлык байрак!
И, ак сөлге, беркайчан да
пычранмадың —
күпме сөрттең гаделләрнең
хәлил канын!
Син көрәштең Сабантуйда,
билгә яттың.
Көрәшченең гаделлеге,
көче артты.
Көрәшләргә озатып калдың
син ирләрне,
сау бул, диеп, кулга кушылып
җилфердәдең,
җилфердәдең кызыл туйлар
пар атында,
әверелеп туйның бәхет канатына…
Җеназада син, ак сөлге,
безнең кулда.
Озатасың гүр иясен
соңгы юлга…
Кичерешләрнең таныш сиңа
һәркайсысы,
илемнең һәрбер шатлыгы,
һәр кайгысы.
Син бит үзең дә халкымның
күңеле төсле —
сөттән сеңгән зур пакьлекнең
бер көзгесе.
һәрбер эшнең, һәр ниятнең
өмете — уңыш.
Кешеләрнең нияте зур,
сөлге,
булыш!

Сабантуй стихи 

Роберт Миңнуллин

ИЛЕШ САБАНТУЕ*

Кыза гына, кыза сабан туе!
Алыш, ярыш, көрәш — биредә.
Ак сөлгеләр ята тыпырчынып
Илеш ирләренең, билендә.

Атлар килә! Матур атлар килә,
Оныттырып бөтен уенны!
Ә атлары шундый зифа буйлы,
Ә атлары — аккош муенлы.

Атлар килә уйнап! Шул чагында
(Сизмичә дә хәтта калынлы)
Ук шикелле очкан Җирән кашка
Борылмада кинәт абынды.

Өстендәге малай очып төште.
Торып басты. Елап җибәрде.
Авыртканнан түгел, гарьлегеннән,
Кызганганга күрә Җирәнне.

Кочаклашып елаштылар. Аннан
Икесе дә читкә атлады…
Чабыш дәвам итте. Очты гына
Сабантуйның калган атлары!

Онытылды шундук абынган ат.
Бер хакыйкать узды уемнан:
Шул ат кебек бик тиз онтыласың,
Төшеп калсаң әгәр уеннан.

Җиңәргә дә мөмкин иде бит ул.
Ай, кызганып куйдым мин атны. Җиңүчеләр бизи сабантуйны. Җиңүләре бизи ир-атны!

Абынса да кемдер, егылса да, Җиңүчеләр һәрчак табыла.
Тик нишләмәк кирәк, бу дөньяда Дүрт аяклы ат та абына.

*
Кыскартып бирелә.

Мөхәммәт Мирза

САБАНТУЙ*
Татар көпшәк халык түгел, йолкырга, тарткаларга…
М. Шаймиев
1
Сабантуй — туган халкымның Тиңдәшсез тантанасы!
Кешелеккә яшьтәш бәйрәм,
Әйтегез, кайда бар соң!

Ядкаре бөек Болгарның
Хаҗитархан, Урданың.
Сарматларда, Каганатта
Сабантуйлар булган ул!

Сабан туе орыш түгел,
Ярыш, алыш —сынатма, Мәйданнарга сөлге тотып
Чыгып баскан ир-атка
Төбәлгән ил-йорт карашы,
Алымы ни, ысулы.
Аксакаллар хөкем итәр,
Хаклык булмас кысулы…

Җитезләрнең җитезе кем, Матурлардан кем матур? Тапкырларның тапкыры кем, Батырлардан кем батыр?

Барлау кирәк, санлау кирәк,
Данлау кирәк аларны.
Батырлары булса гына
Халык гомере дәвамлы.
Шул исемдәге поэмадан өзек.

Зөлфәт

САБАНТУЙ СӨЛГЕЛӘРЕ

Сабантуй сөлгеләре лә — Кояштыр өлгеләре… Чигүчесе кем икән соң? — Кемнәрнең сеңелләре?

Кемнәрнең, сөйгән ярлары Тамызган күз нурларын,
Ал чәчәкләр итеп чиккән Назлы сөю җырларын?

Билләһи, җанлы шикелле Лаләсе, сөмбелләре… Батырны чын батыр итә
Саф көрәш сөлгеләре!

Борынгы батыр куәте
Күчә яшь егетләргә,
Килешә сөлге, килешә
Яшь Алып кебекләргә.

Чигү чиккән яшь сылукай Елмаеп әйтә кебек:
Тугры ярың мин булырмын Билеңне бирмә, егет!

Вак-вак атлап биегән кызлар ялгыш Йөрәгеңә басар кебекләр.
Җаен табып кына сылуларга
Каш сикертеп уза егетләр.

Көрәш кыза мәйдан уртасында, Дулкынлана халык: кем жиңәр? Көрәшчеләр әле бил бирмиләр, Чыдасыннар гына сөлгеләр!

Гасырларның йөген күтәргәндә Бөгелмәгәч, бер кат сыналган.
Гер ташларын чөйгән чакта гына
Бу беләкләр, беләм, сыгылмас.

Бәйгеләрдә — җилдән җитез атлар. Дагалардан очкын чәчелә.
Ат өстендә килгән үсмерләрнең
Ут кабыныр сыман чәченә.

Яланнарда сабантуйлар гөрли. Бәхетлесе илнең бүген мин.
Хәтфә кебек яшел яланнарга
Ачып салган халкым күңелен…

Салисә Гәрәева

САБАНТУЙ АТЛАРЫ

Оран салды мәйдан: —Атлар килә! Атлар килә — чабыш атлары!
Бар микән ул татар йөрәгенең
Атка сокланмаган чаклары?!

Җилдәй җитез, җилбер яллы атлар, Муеннары — Аккош муены!

Изге йола: көч сынашыр өчен
Атлар чыга Сабан туена…

Ялларына бөдрә башын иеп,
Йөгерек атын куа бер егет.
(Бу дөньяда без бит үзебез дә Бәйгеләрдә чапкан ат кебек).

Канатлы ат сыйган җаны белән
Авыл йөгерә атлар каршына.
Сабан туйда чапкан малкайларны Сөлге белән, халкым, каршыла!..

Атлар уза мәйдан уртасына: Беренчесе… Аннан башкалар — Алмачуар, кара-туры атлар,
Җилбер яллы җирән кашкалар…
Бер әбинең күрәм юл читендә
Чиккән сөлге тотып торганын: Сөлгесен ул салыр муенына
Иң ахырдан килгән юрганың…

Мөдәррис Әгъләмов

САБАНТУЙ
Сабантуйларда да алга карый халык,
Көрәштерә башлый нәниләрдән алып.

Сөлгеләр тотыла, һәр авыл
Батырын күзәтә, билгеле…
Мәйдан күк кысыла йөрәкләр:
Бирмә билеңне!
Бирмә-ә-ә…
Дошманнар таптаса җиреңне, Сорамый: «Син батыр идеңме?» Мәйдан күк кысыла бар халык:
Бирмә илеңне!
Бирмә!

Сабантуй сценарий праздника на татарском.

Сабантуй — народный праздник: материалы к проведению праздника «Сабантуй»
Источник: Уразманова, Р.К. Современные обряды татарского народа: историко-этнографическое исследование.- Казань: Татар. кн. изд-во, 1984.- 144с.

Сабантуй — народный праздник

Истоки празднования сабантуя уходят в глубокую древность и связаны с аграрным культом. Об этом сви­детельствует его название: сабан означает «яровые», или в другом значении, — «плуг», а туй — «свадьба», задабривании духов плодородия с тем, чтобы благоприятствовать хорошему урожаю в новом году. С изменением хозяйственного уклада жизни магические обряды теряли смысл, но мно­гие из них продолжали бытовать уже как народные уве­селения и праздники. Так случилось и с сабантуем. В XIX веке сабантуй был уже просто веселым народным праз­дником, который знаменовал начало очень сложных, тру­доемких сельскохозяйственных работ. Смысл слова сабантуй — торжество в честь сева яровых. Сохранились пережиточные обряды, указы­вающие на первоначальную связь сабантуя с магией.
Исследования последних лет показывают, что сабантуй состоял из чередования обрядов, которые соверша­лись ранней весной — с первого таяния снега до начала сева. Бытовал этот праздник в большинстве деревень казанских татар * (в том числе чепецкой группы) и татар-кряшен. В проведении его наблюдались локаль­ные различия, вызванные наличием или отсутствием от­дельных обрядов. Выделяется несколько вариантов са­бантуя.
Первый вариант сабантуя — сложный, со­стоящий из нескольких этапов, растянут во времени. Его проводили в деревнях Мамадышского, Кукморского, части Сабинского и Арского районов, во многих деревнях восточных и юго-восточных районов Татарии, а также в татарских деревнях Вятско-Полянского района Киров­ской области.
Как только сходил снег, старики-аксакалы собирали сход и договаривались о сроках проведения сабантуя. В назначенный день дети отправлялись по домам соби­рать крупу, молоко, масло, яйца. Из этих продуктов ка­кая-нибудь женщина готовила в поле у воды (иногда в доме) кашу для детей. Такая каша называлась дәрә или зәрә боткасы (смысл терминов дәрә, зәрә неясен), а в восточных и юго-восточных районах Татарской АССР— карга боткасы — «грачиная каша».

*В деревнях татар-мишарей сабантуй не проводили, хотя от­дельные весенние обряды, входящие в него, встречались и там (сбор детьми крашеных яиц— кызыл йомырка квне, игры с яйцами и др.)

На следующий день, чуть свет, дети, надев на себя обновки (обязательно новые лапти с белыми суконными чулками — тула оек), отправлялись по домам собирать крашеные яйца. У каждого в руках был мешочек, сши­тый из красного конца браного полотенца. Все хозяйки не только красили яйца, но и пекли специально для де­тей булочки, орешки из теста — бавырсак и готовили конфеты.
В некоторых деревнях первого вошедшего в дом мальчика хозяйка сажала на подушку, приговаривая: «Пусть легкой будет твоя нога, пусть будет много кур и цыплят…» Первому обязательно давали яйца, и гостин­цев ему доставалось больше, чем остальным.
В этот же день, до обеда, после того как ребятишки кончали обход, выезжали верхом на нарядных лошадях юноши. Начинался так называемый сөрән сугу (сбор яиц юношами). Группами по 8—10 человек они объез­жали деревню. Останавливаясь у каждого дома, иногда заезжая во двор, просили яйца. Каждая хозяйка выно­сила по несколько сырых яиц, которые складывали в особую кошелку. Когда объезд деревни завершался, один из наездников, более ловкий и быстрый, хватал кошелку и во весь опор мчался за околицу. Задача остальных юношей заключалась в том, чтобы нагнать его. Если это не удавалось, все яйца доставались по­бедителю, что случалось редко, обычно же юноши ус­траивали совместное угощение.
Помимо сөрән сугу на лошадях в некоторых дерев­нях устраивали сөрән пеший —җәяүле сөрән. Несколько ряженых мужчин шли по домам, где собирали яйца и требовали угощения. На того же, кто его не давал, гро-
зили накликать различные беды, но обычно отказывали им редко.
Через несколько дней, когда время приближалось к севу, юноши верхом на лошадях выезжали собирать по­дарки для победителей состязаний. Жители деревни охотно отдавали приготовленные заранее вещи: платки, отрезы материи, чулки, яийца и т. д. Самым ценным по­дарком считалось полотенце с браными узорами. Его обязательно должны были приготовить молодухи (яшь килен), вышедшие замуж в период между двумя по­следними сабантуями. Сбор подарков сопровождался веселыми песнями, шутками, прибаутками.
На следующий день проводились состязания: как правило, майдан (место состязаний) находился в рай­оне парового поля. К назначенному времени туда со всех сторон стекался народ: шли пешком, ехали семьями на лошадях жители не только этой деревни, но и всей округи. Чтобы иметь возможность побывать на майдане в соседних деревнях, соблюдалась очередность в его про­ведении. Дуги, гривы лошадей украшали узорными по­лотенцами, пестрыми отрезами ситца. Все присутствую­щие в этот день доставали из сундуков самые лучшие наряды, украшения.
Соревнования начинались со скачек. Ни в одной та­тарской деревне сабантуй не обходился без них. Лоша­дей, участвующих в состязании, отводили на определен­ное расстояние, километров за 5—10 от деревни. Фи­ниш устраивался поблизости от майдана. Пока лошади были далеко, на майдане шли состязания в беге, кото­рый начинали мальчики или старики: участники состя­заний всегда группировались по возрасту.
Лучшие призы предназначались победителю скачек, а также батыру, которым становился тот, кто побеждал во всех схватках по национальной борьбе.
Если батыры и джигиты демонстрировали на са­бантуе силу, удаль, сноровку, то певцы и музыканты ждали этого праздника, чтобы продемонстрировать свой талант и мастерство, услышать одобрение народа. Во время сабантуя люди узнавали новые песни, запо­минали незнакомые до сих пор мелодии, чтобы петь их потом — в поле во время жатвы или дома в долгие зим­ние вечера.
Завершался сабантуй вечерними молодежными иг­рищами. До глубокой ночи звучали гармоники, скрип­ки, парни и девушки пели песни, водили хороводы.
Характерно, что на этом празднике, несмотря на большое стечение народа и ажиотаж, возникавший во время состязаний, никогда не случалось беспорядка. Об этом свидетельствуют наблюдения очевидцев, описывающих сабантуй. Один из них писал: «Справедливость требует отметить, что, несмотря на такое многолюдство, на саба­не редко можно встретить пьяных или вообще хулиган­ствующих. Порядок образцовый и ревниво оберегается самими гуляющими. И в этом случае татар лишь мож­но похвалить, что они разумно пользуются своим отдыхом»
Таков в общих чертах первый вариант сабантуя. В нем можно выделить следующие этапы: 1) приготовление ка­ши для детей из продуктов, собранных ими у населения (дәрә боткасы); 2) сбор детьми крашеных яиц; 3) сбор яиц юношами верхом на лошадях и угощение после него (атлы сөрән); 4) сбор ряжеными (мужчинами) яиц (җәяүле сөрән) — последнее не всегда и не везде; 5) сбор подарков, для сабантуя (юношами верхом на лошадях); 6) майдан — состязания; 7) вечерние молодежные игри­ща.
Второй вариант сабантуя был короче, чем первый. Основная часть праздника в каждой деревне длилась два дня. Он характерен для основной массы сел Балтасинского и Арского районов. Составными частями его были: 1) скачки юношей на лошадях дней за 10 или за неделю до майдана (ат аягы кыздыру — в буквальном пе­реводе «разогрев ног коней»; 2) сбор детьми крашеных яиц; 3) сбор подарков для сабантуя (чаще всего в нем участвовали двое-трое мужчин. Подарки привешивали к шесту, который несли на плече); 4) майдан; 5) вечер­ние молодежные игрища.
Третий вариант сабантуя также непродолжи­тельный, характерен для деревень Арского и Высокогор­ского районов. Он состоял из: 1) сбора детьми крашеных яиц; 2) сбора подарков для сабантуя, чаще юношами верхом на лошадях; 3) майдана; 4) вечерних молодеж­ных игрищ.
В отличие от первых двух вариантов в этом — груп­пы юношей поочередно устраивали друг другу угощения, которые проводили в дни сабантуя — сөрән йөрү. Таким образом, термин сөрән обозначает здесь другое понятие (в некоторых деревнях он вообще отсутствует).
Четвертый вариант сабантуя наиболее ар­хаичен. Накануне праздника или в день его старики шли на кладбище и брали с собой куриные яйца. Там устраи­вали моление. Яйца отдавали мулле, надеясь обеспечить себе благополучие в новом хозяйственном году. В ряде деревень чепецких татар накануне сабантуя женщины-соседки поздравляли друг друга с началом весны и уго­щали сметаной, яйцами и другими продуктами.
Этот вариант сабантуя был менее праздничным. Так, не было массового сбора детьми крашеных яиц. Их в день сабантуя хозяйка сама раздавала детям своих род­ственников. Сбор подарков проходил довольно буднично. Собирали их двое—трое мужчин, специально выделенных для этого. А в ряде деревень чепецкой группы татар (деревни Починки, Бугашур, Тат. Ключи Юкаменского района Удмуртии) подарки вообще не собирали. Поло­тенца молодух выносили прямо на место состязаний их мужья или свекры. За обладание ими состязались пред­ставители только своего рода—явер (потронимия мужа), представители других родов этот приз не получали. В этих же деревнях существовал обряд төн эчү. Заключал­ся он в том, что после состязаний молодые люди, разбив­шись на несколько групп, ходили по домам односельчан, где их угощали домашним пивом. Четвертый вариант сабантуя в свою очередь можно разделить на два вида.
Первый вид характерен для ряда деревень Зелено­дольского и Высокогорского районов Татарии и некото­рых деревень чепецких татар. Его составные части: 1) посещение мужчинами кладбища, куда они приносили яй­ца и после моления отдавали их мулле; 2) сбор подар­ков, который проводили двое—трое мужчин; 3) раздача крашеных яиц детям родственников в день сабантуя; 4) майдан; 5) угощение юношей. Иногда юноши поочеред­но угощали друг друга (но термина сөрән здесь нет); 6) вечерние молодежные игрища.

Сабантуй сценарий 

Второй вид характерен для остальных деревень чепец­кой группы татар, проживающих в Юкаменском рай­оне Удмуртии. Его составные части: 1) посещение муж­чинами утром кладбища (с яйцами); 2) вынос каждым желающим (а для молодух — обязательно) подарков прямо на место состязаний; 3) раздача крашеных яиц детям родственников в день сабантуя; 4) майдан. В от­личие от других мест здесь в конных скачках участвова­ли представители только тех родов, где появилась моло­духа, причем число наездников определялось количе­ством полотенец, выделенных молодухой (иногда по 5—6 штук); 5) обряд төн эчү; 6) вечерние молодежные игри­ща.
Сразу же после завершения сабантуя, если позволя­ли погодные условия, начинался сев. Таким образом, в традиционном быту сабантуй являлся праздником, даю­щим заряд бодрости перед ответственным этапом в сель­скохозяйственном труде. И только в некоторых местах скачки, борьба и т. д. устраивались после сева, завер­шая собой этот этап работы.
Сабантуй был повсеместным, любимым народным праздником. Именно поэтому он не прерывал своего бы­тования и в советское время *. Только тяжелое лихолетье войны, обрушиваясь на страну, на время приостанавли­вало его проведение. Но любовь народа к сабантую, по­требность в нем таковы, что как только возвращались к мирной жизни, начинали оправляться от военных ран и бедствий, снова собирался народ на свой праздник.
Правда, изменившиеся условия жизни не могли не от­разиться на нем. В советское время идет интенсивный процесс идентификации, сложения единой для всех татар формы его бытования. Исчезли локальные различия, на­блюдавшиеся в традиционном быту. Это выразилось, во-первых, в том, что едиными стали сроки его проведения. Причем общепринятым стал более удобный срок: са­бантуй повсеместно празднуют летом, после завершения весенних полевых работ, перед началом косовицы, когда для жителей села наступает небольшая передышка в напряженном летнем сезоне. В целом для Татарской республики характерно поэтапное его проведение: сна­чала сабантуй празднуют по отдельным селам и дерев­ням, колхозам, а на следующей неделе проводится рай­онный (или в субботу — по деревням, а в воскресенье — в райцентре) сабантуй. Завершающим является сабантуй в крупных городах и столице Татарии — Казани.
Если в традицион­ном быту сабантуй не был привязан к строго определен­ному дню недели,— в зависимости от погодных условий каждая деревня праздновала его в удобный для себя день,— то теперь сабантуй проводится в общепринятый выходной день недели — в воскресенье
Во-вторых, сложилась единая форма праздника, чего опять-таки не было в традиционном быту. Это прояви­лось в сокращении отдельных его этапов и исчезновении устарелых обрядов. Постепенно стала господствующей форма сабантуя, близкая к третьему варианту, состоя­щая из сбора подарков, майдана и вечерних молодеж­ных игрищ.
Анализ показывает, что из праздника ушли, в част­ности, такие моменты, как сбор продуктов для приготов­ления «каши»— дәрә боткасы, карга боткасы, а также сбор по домам крашеных яиц, то есть те моменты, в ко­торых активное участие принимали дети. В этом, очевид­но, сказалась та большая разъяснительная работа о вре­де религиозно-культовых обычаев, обрядов и празд­ников, борьба с ними, которая была характерна для 20-х и 30-х годов. Известно, что в те годы многие народ­ные обряды объявлялись религиозными. И вот эти обря­ды, связанные со сбором продуктов, и были отнесены к такому разряду. Кроме того, сбор продуктов стали счи­тать побирательством. Следующей характерной чертой современного сабан­туя является сложение прочного отношения к нему как к национальному празднику. Это проявилось в том, что его стали отмечать те группы татар, которые в прошлой его не праздновали. К ним можно отнести так называе­мых нукратских татар, проживающих в с. Карино Сло­бодского района Кировской области, татар-мишарей Горьковской области и других. И уже как национальный татарский праздник его стали праздновать и в тех горо­дах Советского Союза, где в процессе миграции появлял­ся значительный контингент татар, например, в Измай­ловском парке г. Москвы, в Ташкенте, Ленинграде, в ряде городов промышленного Урала, Нижнем Тагиле и др. Исследователи культуры и быта горняков и металлургов Нижнего Тагила
справедливо подчеркивают, что празд­нование сабантуя, которое проводится здесь в течение многих лет, служит убедительным примером того, что народная традиция живет в наши дни и ее с успехом можно использовать для создания интересного обще­ственного праздника; и наконец, что очень существенно, праздничные обычаи одного народа могут служить в нашем обществе делу объединения людей разных нацио­нальностей, воспитания чувства патриотизма и интер­национализма.
Получила дальнейшее развитие давняя традиция
участия в сабантуе живущих по соседству с татарами удмуртов, мари, чувашей, русских.
Современный сабантуй почти повсеместно проходит по единой схеме. Правда, в городах это однодневный праздник, сосредоточенный на майдане, а в сельской местности он состоит из двух частей — сбора подарков и майдана. Кроме того, в сельской местности — это и время приема гостей, встречи родственников и близких друзей. Поэтому готовятся к нему заранее — убирают и белят в доме, приготовляют угощения для гостей: как правило, в деревне в редкой семье в дни сабантуя не бывает приезжих.
В каждом селе или районном центре создается комис­сия, которая составляет программу праздника, назнача­ет ответственных за то или иное мероприятие. В органи­зации праздника активное участие принимают партийные комитеты и исполкомы местных Советов народных депу­татов. Разница в проведении сабантуя в различных насе­ленных пунктах теперь заключается лишь в числе его участников. А от этого зависит и размер основных при­зов, и продолжительность состязаний. Там, где народу больше, возрастает число желающих померяться силой, ловкостью. Отдельные различия наблюдаются также в организации сбора подарков для сабантуя, который, как правило, проходит по давней традиции.
Проводят его накануне праздника, в субботу, а если село большое, то иногда начинают собирать подарки в пятницу, во второй половине дня. Сбор подарков — әйбер җыю, яулык җыю, как и прежде, впечатляющее зрелище. В некоторых деревнях, например, Лениногорского, Мензелинского районов для сбора подарков седлают до 50 и больше самых лучших колхозных коней. С веселой песней юноши разъезжают из одного конца деревни в другой, собирая полотенца, платки, отрезы материи и т. д. Их прикрепляют к уздечкам коней. Чем больше собрано подарков, тем богаче украшена лошадь наездника. По­этому каждый юноша старается заполучить как можно больше подарков, договариваясь о них заранее со свои­ми соседями, родными, знакомыми. Если же юноши со­бирают подарки без лошади, то обвязываются крест-на­крест через плечо двумя полотенцами и вешают на них другие подарки. И только в отдельных деревнях под Казанью подарки собирают уважаемые в селе старики-аксакалы. Они идут от дома к дому и подвешивают по­дарки к шесту, который несут на плече. Обычно хозяин, а
чаще хозяйка сами выносят подарки и ждут сборщиков у ворот своего дома. Интересно отметить, что подарки да­ют и приезжие гости. Юноши благодарят одаривающих песнями .
Подарков собирается много, они разнообразны. Как и прежде, обязательным является подарок молодой снохи— яшь килен. По традиции она дарит вышитое полотен­це. Однако в последние годы, с исчезновением домашне­го производства тканых полотенец, молодушки стали да­рить для сабантуя рубашки, считая их более подходя­щим подарком, чем обычные фабричные полотенца. С сожалением приходится констатировать, что при этом теряется моральная значимость подарка. Ведь раньше каждая яшь килен готовила свое полотенце, зная, что оно принародно будет передано одному из победителей состязаний. По красоте узора полотенца судили об уме­нии, трудолюбии, мастерстве молодой хозяйки. Самое лучшее полотенце получал батыр сабантуя. Это было большой честью не только для него, но и для изготовительницы этого подарка.
Традиционным является и сбор яиц. Их дают и вместо подарка, и вместе с подарком. Яйца собирают в вед­ро. Часть их сдают в потребкооперацию. Вырученные средства идут на приобретение необходимых для сабан­туя вещей. Остальная часть яиц используется на майда­не во время различных шуточных состязаний, их пьют борцы и т. д.
Завершая сбор подарков, юноши еще раз проезжают по селу с песнями, музыкой, показывая всем, сколько со­бралось вещей.
Вот эта приподнятость, этот особый настрой, который царит при сборе подарков, делает его любимым народ­ным обычаем, предшествующим непосредственно само­му празднику. Ведь в нем принимают участие лучшие баянисты, гармонисты села, песни не смолкают ни на минуту. И если начинает собирать подарки небольшая группа ответственных за это людей, то постепенно их чис­ло возрастает, так как к ним присоединяются все новые и новые юноши, молодые мужчины. И, конечно, ребя­тишки села, для которых это является большим событи­ем, и в целом оставляет неизгладимое впечатление.
Одно из браных полотенец (традиционные полотен­ца с красными узорными концами — кызыл башлы сөлге все еще встречаются среди собранных подарков) вывешивается на длинном шесте при въезде в село, опове­щая всех о предстоящем сабантуе.
Место проведения праздника определяется заранее. Оно соответствующим образом оборудуется: там уста­навливают шест для лазанья, наклонное бревно, бум. Территория очищается от камней, разравнивается. Ино­гда оборудуется трибуна. В некоторых селах есть посто­янное, специально отведенное для майдана место типа небольшого стадиона, оборудованное необходимыми для состязаний приспособлениями, сиденьями для участни­ков праздника. В день сабантуя на майдане ставят стол с призами и подарками для победителей, работают торговые палатки, буфеты. Это площадь радиофициру­ется.
Открывает сабантуй один из руководителей колхоза или района, поздравляя собравшихся с национальным праздником труда. Объявляются имена лучших в прове­дении весенне-полевых работ. При этом нередко исполь­зуется спортивный предестал почета, на который пригла­шают победителей. Им вручаются призы, обговоренные условиями соревнования по успешному проведению ве­сенне-полевых работ- Они с красными лентами через плечо с надписью «Батыр сева» — Чәчү батыры соверша­ют на майдане круг почета. В райцентрах, в городах передовики, совершающие круг почета, иногда несут знамена своих предприятий, колхозов.
В некоторых селах вслед за этим объявляют итоги смотра-конкурса на лучшее содержание деревень, улиц, их озеленение, чистоту, состояние дорог. На майдане по­бедителям вручают призы.
В последнее время в ритуал открытия праздника вводится подъем флага сабантуя. Он встречается как в городах, так и в сельской местности. Подъем флага, как правило, в городах поручается передовикам производства и батыру прошлого сабантуя, а в сельской местности победителям социалистического соревнования на весеннем севе.
Вслед за торжественным открытием праздника сле­дует его развлекательная часть. Новым моментом, вне­дряющимся в последнее Десятилетие, является органи­зованное выступление певцов, танцоров — участников
художественной самодеятельности. А в рабочем поселке Арске становится традиционным парад и выступление физкультурников, в котором принимают участие студен­ты педагогического училища. Следует отметить, что осо­бенно красочно, в виде инсценированных выступлений была проведена эта вступительная часть в юбилейные годы (в год 50-летия ТАССР, 30-летия Победы, 60-летия Октябрьской революции и т. д.), в частности, во всех четырех районных сабантуях г. Казани.
Свои традиции в проведении сабантуя складывают­ся в новом индустриальном центре республики в г. Бреж­неве. Начиная с 1973 года здесь к сабантую приурочива­ют проведение праздника песни, основным моментом ко­торого является выступление многотысячного сводного хора.
Праздник песни удачно влился в традиционный на­родный сабантуй. С одной стороны, он обогатил его эмоционально. Уже подготовка к празднику песни, репе­тиции, совместные спевки, в которых участвуют пред­ставители большинства производственных коллективов сами по себе создают особый настрой, необходимый для удачного проведения любого праздника. Выступления же многотысячного сводного хора, различных хоровых коллективов отдельных предприятий создают атмосферу приподнятости, коллективного творчества, рождают чув­ство сопричастности к празднику,
деятельного соучастия в нем. Это дает возможность для активного самовыра­жения для большого количества людей, тем самым спо­собствуя рождению настоящего праздника. Ведь «под­линный праздник — это когда не смотрят, а действуют, играют, радуются и веселятся все, демонстрируя публич­но свои дарования и возможности» .
С другой стороны, такое слияние с сабантуем способ­ствовало популярности самого праздника песни. Нет не­обходимости говорить о значении этого массового меро­приятия в культурной жизни народа. Однако для нашей республики — это новое явление. Ввиду отсутствия на­выков его организации во многих районах республики праздники песни не смогли стать регулярными, а пото­му и значимыми явлениями, несмотря на усилия их устроителей. В г. Брежневе же приуроченность к сабан­тую сделала их регулярными. Хочется надеяться, что эти праздники станут традиционными.
Наблюдения показывают, что выступления участни­ков художественной самодеятельности, привлекая всеобщее внимание к майдану, собирают, организуют много­тысячные массы людей, прибывших на праздник.
После концерта объявляется время и место проведе­ния отдельных видов состязаний, так как из-за большо­го стечения народа, большого числа желающих принять участие в состязаниях и обширной программы праздни­ка невозможно провести все виды состязаний на майда­не. Конные скачки, бег, прыжки, вело- и мотогонки (если они включены в программу), как правило, устраива­ют в другом месте. Но призы победителям вручаются только на майдане.
Главным, наиболее любимым и самым популярным видом состязаний на сабантуях по-прежнему остается национальная борьба. Начинают ее два мальчика до­школьного возраста (иногда два старика). Затем пооче­редно выходят на ковер мальчики-школьники, юноши, мужчины среднего возраста.
Громом аплодисментов встречают зрители каждый удачно проведенный прием. Тот, кто сумел положить на лопатки своего противника, получает подарок из вещей, собранных у населения.
Кульминационным моментом не только в этом виде состязаний, но и в целом сабантуя, является борьба ба­тыров, то есть тех, кто вышел победителем в предвари­тельных схватках. А когда на ковре остаются два непо­бежденных борца, страсти накаляются до предела. Сле­дует отметить, что поединки на майдане демонстрируют не только силу, ловкость, мастерство, мужество батыров, но и их спортивное благородство, уважительное отноше­ние к сопернику. Характерный эпизод приводит Д. Р. Шарафутдинов с сабантуя на КамАЗе. В борьбе за абсолют­ный приз сошлись сверхтяжеловес Р. Гайфуллин (115 кг) и легковес Ф. Ахметов. Оба вышли победителями во всех схватках. Никто не сомневался в победе тяжелове­са. Майдан насторожился по другому поводу: а не сом­нет ли он своего противника, не ушибет ли? Но борец-тяжеловес лишь оторвал противника от земли и, когда все затаили дыхание, ожидая его мощного броска, спо­койно поставил его на ноги. В этом проявился благород­ный кодекс батыров сабантуя — не демонстрировать без нужды свою силу.
Победитель в борьбе получает самый ценный пода­рок сабантуя. В настоящее время призы бывают доволь­но крупными, особенно в городах: ковры, радиоприемники, стиральные машины, настенные часы и т. д. Иногда батыр по традиции получает живого барана.
Интересно отметить, что майдан стал спортивной ко­лыбелью для многих известных борцов. А татарская борь­ба из праздничного развлечения, составной части сабан­туя переросла в вид спорта, по которому в последние го­ды проводятся личнокомандные первенства не только нашей республики, но и РСФСР .
Одновременно с борьбой (предварительные схватки) на другой стороне майдана пробуют себя силачи — здесь соревнуются в подъеме тяжести: гири (пудовой, двухпу­довой), иногда штанги.
Большое оживление вносят различного рода шуточ­ные состязания, которые проводятся в это же время на майдане. Их довольно много. Это различные состязания в беге: бег с ручкой ложки во рту с положенным на нее яйцом; бег с ведрами на коромысле, наполненными водой. Иногда этот забег организуют только для мужчин. Бег в мешках, бег по двое, когда нога одного привязана к ноге другого. Много смеха вызывает бой мешками, на­битыми сеном, травой, который ведут, сидя на бревне, или состязание, во время которого нужно с завязанными глазами разбить палкой горшок, стоящий на земле. Очень популярны: перетягивание каната, палки, лазанье на высокий гладкий столб, наверху которого подвешен приз (иногда живой петух в клетке) и т. д.
Именно эти состязания являются наиболее массовы­ми, во многих из них активное участие принимают жен­щины. Как известно, в традиционном сабантуе они при­сутствовали только в роли зрителей и находились на поч­тительном расстоянии от майдана. Быть может, именно эта возможность участия в состязаниях девушек, жен­щин сделала их не только повсеместным, но и важ­ным, значимым моментом праздника, создающим непри­нужденную атмосферу праздничного веселья.
Одновременно проводятся состязания певцов, чтецов, танцоров. Молодежь водит хороводы, устраивает танцы. Характерной чертой всех состязаний на сабантуе является то, что любой присутствующий в любой момент мо­жет включиться в них. Единство выступающих и зрите­лей делает его настоящим праздником.
Майдан длится с 10—11 утра до 2—3 часов попо­лудни. Поэтому даже на сельский сабантуй выезжают продовольственные магазины, столовые, буфеты со своим товаром. И идет бойкая распродажа сладостей, пече­ных изделий, соков, воды, чая. Если сабантуй проводит­ся на расстоянии от села, то нередко здесь на лужайке устраиваются семейные чаепития за самоваром, который берут с собой.
После окончания соревнований на майдане народ рас­ходится по домам. А под вечер молодежь снова соби­рается на вечерние игрища — кичке уен. Сейчас их иногда называют вечерний сабантуй. Их проводят на краю села, на лугах, иногда на месте дневного майдана. В последнее время нередко — в клубе. Вечерние игрища характерны для сельской местности. Именно, вечером проводят здесь состязания певцов, танцоров, чтецов, особенно если на­сыщенной была дневная программа.
Так в общих чертах проходит современный сабантуй. Это уже не тот непритязательный, сельский праздник, ка­ким он был в традиционном быту. Народная любовь к празднику ко многому обязывает его. организаторов, ко­торыми в настоящее время, как отмечалось, выше, явля­ются партийные, советские работники, руководители хо­зяйств.. В, этой, связи хотелось бы остановиться на некоторых. спорных, а иногда и явно нежелательных, на наш взгляд, моментах праздника, которые выявляются в ре­зультате, анализа хода сабантуя в различных районах республики.
Эти моменты касаются, главным образом, вопросов соотношения традиционного и нового как в самом празд­нике, так и в организаторской работе по его проведению.
Касаясь организационной стороны праздника, хоте­лось бы отметить, что не всегда используется в достаточ­ной мере традиционная форма управления им, а имен­но — организующая роль аксакалов, основанная на ав­торитете старших. Сейчас нередко старики-аксакалы приходят на сабантуй лишь почетными гостями. А почему бы не попросить их стать активными организаторами праздника, следящими не только за ходом состязаний, но и за порядком на майдане, как это было раньше? И надо бы вернуть прежнее отношение к организационной работе на сабантуе, которая была не просто обязанностью, а обязанностью почетной. Такое отношение вос­питывалось исподволь, а авторитет старших на сабантуе был непререкаем. И в наши дни важно найти энтузиас­тов-организаторов, всячески поддерживать их. Такая помощь нужна тем более, что масштабы любого сабан­туя намного увеличились. Они стали более многолюдны­ми не только потому, что многие населенные пункты стали крупнее, а главным образом потому, что сабан­туй стали проводить не в каждом селе, а в наиболее крупных, как правило, на центральных усадьбах колхо­за, совхоза, в райцентре.
Правомерно ли такое объединение праздника? Дума­ется, нет. Это, с одной стороны, лишает многих жителей небольших сел, особенно людей старшего поколения, де­тей возможности участия в нем, так как добраться, до места проведения даже колхозного, сабантуя не так-то просто. Еще труднее бывает им участвовать, когда про­водится только районный праздник. А такие случаи встречаются. В частности, нередко ограничиваются про­ведением одного, районного сабантуя в районах Западного Закамья (Чистопольский, Алексеевский, .Алькеевский, Черемшанский), Правобережья Волги (Апастовский, Камско-Устьинский, Буинский). Жизнь показы­вает, что потребность в своем деревенском празднике по-прежнему остается насущной, важной. Ведь, как пра­вило, это время общения, встречи с родными, друзьями и т. д. И сабантуй как нельзя лучше дает возможность удовлетворить эти потребности. Объяснение же отказа от сабантуя в маленьких деревнях тем, что народу там мало, участников состязаний — незначительное количест­во, не верно уже потому, что простая многолюдность — это еще не признак удачного праздника. Пусть масшта­бы будут меньше, скромнее подарки, меньше соревную­щихся, но зато здесь собираются хорошо знающие друг друга люди. Праздник нужен им.
Наоборот, укрупнение, объединение сабантуя, тем более ограничение одним районным праздником затруд­няет и организацию, и проведение его. Именно эта мно­голюдность, когда на праздник собирается огромное ко­личество незнакомых людей, лишает их возможности не­принужденного праздничного общения. В этом случае сабантуй из праздника превращается в зрелище. Такое явление нежелательно. Праздник создать гораздо труд­нее, чем просто зрелище. Сабантуй должен сохраняться и дальше развиваться именно как праздник. В этой связи встает такой вопрос: быть может, целесообразнее, на­оборот, не устраивать районных сабантуев, а проводить их в каждом населенном пункте как свой местный празд­ник, тем более, что торжественная часть открытия са­бантуя в какой-то мере дублируется во время проведе­ния районных слетов механизаторов, животноводов, ко­торые становятся регулярными и повсеместными.
При проведении таких укрупненных сабантуев неред­ко по селам по-прежнему проводят сбор подарков. Со­бранные вещи отвозят на центральную усадьбу, где будут проходить состязания. Часть подарков везут на район­ный сабантуй. Все это ведет к обезличке подарков, так как многие не видят, кому достается его подарок. Таким образом, и первая часть сабантуя может потерять празд­ничность, превратиться в простое собирание вещей. Вмес­те с тем нежелателен и отказ от сбора подарков на праздник. Такая тенденция в некоторых селах также наблюдается. Обычно это мотивируется тем, что колхо­зы сейчас богаты и могут выделить достаточное коли­чество средств на приобретение подарков. Да, это дейст­вительно так. Но не в этом суть. В празднике всегда бы­ла важна не столько материальная, сколько моральная сторона. На сабантуе всегда высоко ценилось народное признание, тот почет, которым окружались победители состязаний. С другой стороны, выделяя, охотно отдавая вещи для своего праздника, народ демонстрирует свою щедрость. Так стоит ли лишать его этой возможности? Несостоятельна мотивировка отказа от сбора подарков и тем, что это отвлекает людей от работы. При хорошей организации труда и отдыха такого вопроса, как прави­ло, не возникает.
Как уже отмечалось, на приобретение подарков опре­деленные средства выделяют колхозы, в райцентрах и городах — промышленные предприятия. Именно на эти средства приобретаются дорогие призы для победителей основных состязаний сабантуя. В этой связи возникает сомнение: уместна ли покупка дорогостоящих призов для сабантуя? Ведь сейчас нередко для вручения батырам приобретают ковры, холодильники, стиральные машины, радиоприемники и т. д. Нет-нет да и возникает нездоро­вый интерес к состязаниям: стремление участвовать в них в погоне за дорогостоящим призом.
И еще один спорный момент — вопрос о соотноше­нии традиционного и нового в проводимых на сабантуе состязаниях. Как известно, на традиционном сабантуе повсеместно обязательными были скачки, бег, прыжки и национальная борьба. Причем все эти виды состязаний были одинаково значимыми, их победители получали равноценные подарки.
Правда, в связи с тем, что на виду у всех от начала и до конца проводилась на майдане борьба, длившаяся большую часть сабантуя, борьба батыров становилась кульминационным моментом праздника. Она доставля­ла истинное наслаждение зрителям, являясь одновре­менно ареной для демонстрации силы, ловкости, смело­сти, мужественности.
И сейчас популярность борьбы Огромна. Более того, она стала главной настолько, что нередко заслоняет со­бой другие виды состязаний. Далеко не везде сейчас на сабантуе можно увидеть скачки, бег. Если они и прово­дятся, то отношение к ним самих организаторов в ряде мест очень несерьезное. Об этом свидетельствуют ми­зерные по ценности призы, предназначающиеся победи­телям. Нередко эти соревнования плохо рекламируются, поэтому все меньше становится участников. И невольно получается так, что серьезные соревнования на майдане (шуточные — они и есть шуточные!) ограничиваются борьбой. Едва ли правомерно превращение сабантуя в соревнование по татарской борьбе. Введение единых пра­вил судейства, безусловно, способствовало их упорядо­чению. «Но вот проведение соревнований строго по весо­вым категориям (легкий, средний и тяжелый вес), опре­деление трех победителей — трех батыров — как-то не вяжется с народным понятием «батыр майдана». Ведь испокон веков батыр сабантуя — это самый ловкий, са­мый смелый и самый сильный. Думается, и сейчас батыр майдана должен быть один. Кстати, так и бывает на многих деревенских сабантуях, где исходят именно из такого принципа, а не требований чисто спортивных со­ревнований.
Организаторы сабантуя, очевидно, донимая нежела­тельность ограничения состязаний одной борьбой, стре­мятся вводить в них новые виды соревнований, например, подъем штанги, волейбол, футбол (при этом, как уже го­ворилось, иногда упуская из виду традиционные, до­ступные для большинства участников). Но сабантуй по духу своему праздник, где выявляется личное первенст­во в различных состязаниях. Поэтому командные пер­венства не вписываются и не приживаются в нем. Они только отвлекают внимание не столько зрителей (болельщиков там немного), сколько организаторов сорев­нований на майдане.
Точно так же сабантуй — не место для проведения соревнований по шахматам, шашкам (такие попытки в отдельных районах предпринимаются). К подбору ви­дов соревнований надо подходить умело, учитывая спе­цифику праздника, не забывая о том, что они должны служить обогащению в нем праздничности. Хорошо, когда игры, состязания сабантуя превращаются в вид спорта. Но сложившиеся виды спорта со своими строги­ми правилами едва ли уместны на этом празднике, ибо праздника без импровизаций быть не может, и жесткие рамки спортивных соревнований ему противопоказаны.
В целом же нет сомнений в том, что сабантуй и в будущем останется любимым народным праздником. Несмотря на явно выраженную связь его с трудовой деятельностью, он значительно шире по своему назначе­нию и содержанию, масштабам бытования. В нем во­едино связаны радость труда с любовью к родной приро­де, к весенне-летнему ее обновлению. Так было и в традиционном быту, еще ярче эти его качества проявля­ются сегодня.

Сценарий праздника на татарском языке для детей

подготовительных групп

«На лесной полянке»

подготовила
воспитатель (по обучению детей татарскому языку)
Хафизова Файруза Файзрахмановна

Тема: “Урман аланында”.
Максат. Балаларны татар халкының мәдәнияты, гореф-гадәтләре, халык авыз иҗаты белән таныштыру аша татар телен өйрәнүгә кызыксыну уяту.
Бурычлар.
-Тәрбия:
Туган ягыңа мәхәббәт,
Туган як табигатенә сакчыл караш,
Урманда яшәүче җан ияләренә карата кайгыртучанлык хисләре тәрбияләү,
Татар халкының милли традицияләре белән танышуны дәвам итү.
-Үстерү:
игътибарлылык , сабырлык, иҗади фикерләү сәләтен үстерү.
күзәтүчәнлекне үстерү, тере һәм тере булмаган табигатьнең үзара бәйләнешен табигатьтәге җәйге үзгәрешләр аша күрсәтү.

-Өйрәтү:
балаларның урман турындагы белемнәрен үстерү,
бәйләнешле сөйләм телен камилләштерү,
балаларның татарча сөйләшү күнекмәләрен үстерү.

Оборудование һәм материаллар: урман күренеше өчен агач , гөмбә, җиләк, чәчәк макетлары, чишмә ясау өчен зәңгәр тукыма, каен агачы макеты,көянтә-4,бизәлгән чиләкләр-8, зур чебен гөмбәсе эшләпәсе, урман иясе өе өчен ширма, аю костюмнары, агач кашыклар, ике кәрзин, 10 теннис шары, кулъяулык, чәчәк таҗлары, төрле агач яфраклары, агач рәсемнәре.
Техник әсбаплар:магнитофон, аудиоязмалар.
Дидактик материал:гөмбә битлекләре.
Бизәлеш: музыка залына урман күренеше ясалган, төрле агач, гөмбә, җиләк, чәчәк макетлары куелган, уртада каен агачы макеты, бер якта чишмә, ә икенче якта урман иясенең өе.
Балалар белән эшләнгән эш: җәй, урман турында әңгәмәләр үткәрү, җырлар, шигырьләр,биюләр өйрәнү.
Бәйрәм барышы.
Урман шаулаган тавыш яңгырый (магнитофон язмасы)
Татар киеме кигән балалар ак каен тирәсендә әйлән-бәйлән уены уйныйлар.
1 бала:
Яшел,яшел, ямь-яшел
Каенның яфраклары,
Кояш көлә, үсә яфрак
Җәйнең матур чаклары.
2 бала:
Яфраклары яшел ак каенның,
Хәтфә җәйгән кебек һәр ягы.
Әйлән-бәйлән уйный яшь балалар,
Шаулап тора һәркөн тау ягы.
3 бала:
Шат балалар бигрәк матур кызлар.
Ак каенны сөеп мактыйлар,
Һәр ел саен килеп шулай
Ак каенда бәйрәм ясыйлар.
Җыр “Ямьле җәй”М. Әндәрҗанова сүзләре һәм көе.
Алып баручы. Исәнмесез, балалар! Без бүген шундый матур залга бик үзенчәлекле бәйрәмгә җыелдык. Без Ак каен кызы янына бәйрәмгә килдек. Элек-электән кешеләр каен агачын хөрмәт иткәннәр, аны яратып “ак каен” дип йөрткәннәр, аның турында җырлар чыгарганнар. Ак каен янына җыелып кызлар һәм малайлар төрле уеннар оештырганнар, җырлап-биеп күңел ачканнар.
“Су юлы” биюе.
(Көянтә-чиләк күтәргән кызлар суга бару күренешен күрсәтәләр,”Фазыл чишмәсе” , татар халык көе, Р.Сабит эшкәртүендә).
Алып баручы: менә инде су да алып кайттык, эш бетте, инде уйнарга да ярый.
Уен “Чума-үрдәк, чума-каз”.
Урман иясе өеннән чыга.
Урман иясе: Мин урман иясе. Кем ул анда тавышланып, минем тынычлыгымны бозып йори.
Алып баручы:Бу бит балалар, ак каен янында бәйрәм оештырганнар. Кыш үтте, җәй җитте, урман йокыдан уянып яшел күлмәген киде. Кояш кыздыра, кошлар сайрый.
Урман иясе: Бик яхшы. Мин җәйне яратам,кошлар сайраганда йокы да тәмле.
Өенә кереп китә.Шүрәле керә.
Шүрәле: Кара ничек җырлыйлар, колаклар тонып бетте. Тор әле урман иясе.(урман иясе чыга).
Урман иясе: Кайда? Нәрсә? Ни булды?
Шүрәле: Әйдә, Урман иясе ак каен янына барабыз,хәзер кызлар яфрак җыярга киләчәк.
Урман иясе: Менә әйбәт.
Шүрәле: Ничек инде әйбәт булсын. Үзеңнең агач башың белән уйлап кара әле. Алар хәзер җырлап-биеп бөтен урманны яңгыратырлар, безгә йокларга бирмәсләр.
Урман иясе: Ә нәрсә эшләргә соң?
Шүрәле: Әйдә ак каен янына алардан алда барабыз.
Урман иясе:Барабыз.
Шүрәле: Ак каенны сындырабыз!
Урман иясе:Сындырабыз!
Шүрәле: Ә аннары җиргә күмеп куябыз.
Урман иясе: Күмеп куябыз! Әйдә! (чыгып китәләр)
Каен кызы керә.
Каен: Кызлар, минем янга килегез. Яфракларымнан тәкыя үрегез!

Сценарий праздника на татарском для детей

Сценарий новогоднего праздника на татарском

«СЕРЛЕ АЛМА» для старшей группы (на татарском языке)

Серле алма
(Балалар бакчасының олылар төркеме өчен яңа ел сценарие.)

Залга Кар кызы керә, кулында алма.
-Бу алманы миңа Кыш бабай бирде. “Мин килгәнче сакла, берсенә дә бирмә”,-
диде. Алмасы да бит гади алма түгел, серле алма: кем аны ашап карый, шуның теләге тормышка аша. Тик теләкләр әйбәт, матур булырга тиеш. Әй балалар сөенерләр инде. Кая гына куеп торыйм соң?

Як ягына карана, чыршы төбендәге бүкәнне күрә.

-Менә нинди әйбәт урын./ Алманы бүкәнгә куя./ Ах, онытканмын бит! Кыш бабайга кайсы бакчага барасын әйтмәгәнмен. Нишләргә инде хәзер? Каршысына бармый булмас.

Кар кызы чыгып китә.

Аю керә.

-Ары лап-лап, бире лап-лап,
Аю бии аяк таптап.
Эх, бии белсәм лә,
Таптамас идем бер дә.
Биер идек бергәләп
Дуслар белән күмәкләп.

Алманы күреп ала.

-Ай, нинди матур алма.
Бик тә кызыктым аңа.
Бер кабып карыйм әле,
Тәмен дә белим әле.

Алманы ашап карый. Сихри музыка яңгырый, аю әйләнә. Аю янына дуслары йөгереп чыга һәм бергәләп бииләр.

Залга карга очып керә.

-Кар-р, кар-р мин карга,
Яратам мин җырларга.
Тик мине яратмыйлар,
-Кычкырма син, кит,- диләр.

Сандугачтай җырласам,
Бер дә кумаслар иде.
Чут-чут итеп сайрасам,
Тыңлап туймаслар иде.

Алманы күреп ала.

-Ай, нинди матур алма.
Бик тә кызыктым аңа.
Бер кабып карыйм әле,
Тәмен дә белим әле.

Алманы ашап карый, сихри музыкага әйләнә һәм сайрый башлый.

Карга очып китә, ә залга тычкан йөгереп керә. Бала чүгәләп бара.

-Мин бик бәләкәй тычкан,
Басу-кырда мин үскән.
Зур булсам,һич беркем дә:
Соры бүре, төлке дә
Тимәсләр иде миңа.

Алманы күреп ала.

-Ай, нинди матур алма.
Бик тә кызыктым аңа.
Бер кабып карыйм әле,
Тәмен дә белим әле.

Алманы ашап карый. Сихри музыкага әйләнә. Шул вакыт аның каршына төлке килеп чыга.

ТӨЛКЕ: Әһә! Хәзер мин сине тотам,
Тотам да, кабып йотам!

Тычкан чүгәләгән җиреннән торып баса. Төлке аннан куркып:

ТӨЛКЕ: Ай-ай-ай, гафу ит,
Ялгышканмын икән бит.

Төлке йөгереп чыгып китә.

Сценарий новогоднего детского праздника на татарском

ТЫЧКАН: мускулларын күрсәтеп

-Мин зур үстем!
Мин батыр!
Мин бик көчле,
Карап тор!

Тычкан герләр күтәреп күрсәтә.
Убырлы карчык белән Шүрәле керәләр.

Убырлы карчык: /як-ягына карана/ Кыш бабай юк, Кар кызы да күренми.

Шүрәле:Бик вакытлы килгәнбез. Алар килеп җиткәнче, берәр этлек эшләп, бәйрәмнәрен бозарга өлгерәбез әле.

Убырлы карчык: Я, нишлибез?

Шүрәле: Эйдә, балаларны кети-кети итәбез! Кети-кети!

Балалар янына бара, аларны кытыкларга маташа.

Убырлы карчык: Тукта әле, һаман балаларны кытыкламыйлар инде. Кызык түгел.

Шүрәле: Алайса, әйдә зурларны кытыклыйк! Кети-кети!

Бармакларын селкетә-селкетә әти-әниләр янына бара.

Убырлы карчык: Җитте инде, һаман кети-кети дә, кети-кети.

Шүрәле: Минеке ошамаса, үзең уйлап тап.

Убырлы карчык:/уйланып тора да/ Әйдә Кар кызын урлыйбыз!

Шүрәле: Син нәрсә?! Былтыр урладык бит, соңыннан Кыш бабай үзеңне бозга катырганын оныттың мени?

Убырлы : Ярар, ярар…Әйдә Кыш бабайның таягын урлыйк!

Шүрәле: Әйтә күрмә! Өченче ел шул таякка бармакларым ябышып калды! Бүтән кети-кети итә алмам дип, котым очты.

Убырлы: Әй, куркак!…Әйдә чыршының уенчыкларын җыеп алыйк! Себеркемне бизәп куярмын! Җен пәрие көнләшеп үлсен!

Бүкәнгә таба бара, алманы күрә.

Убырлы: Каян килгән бу алма? /Алманы ашап карый/ Тәмле икән үзе.

Сихри музыка яңгырый, Убырлы карчык әйләнә.
Аның янына Шүрәле килә. Убырлы оялып, күзләрен аска иеп тора.
Шүрәле аптрап аңа карый, әйләнеп чыга.

Шүрәле: Ни булды сиңа, дускай? Әллә…Теге…Ни… Биеп алабызмы?

Шүрәле белән Убырлы карчык вальс бииләр.

Кыш бабай белән Кар кызы керәләр.

Кыш бабай: Исәнмесез, балалар! Исәнмесез, кунаклар! Нинди матур бәйрәм бара..

Убырлы карчык белән Шүрәлене күрә.

Кыш бабай: Нишләп йөрисез монда?.тагын бәйрәмне бозарга килдегезме?

Шүрәле: Юк-юк, бабай, син нәрсә! Уебызда да юк!

Кыш бабай: Балалар, әйтегез әле, бу юньсезләр нәрсә эшләделәр?

Балалар: Бер нәрсә дә эшләмәделәр.

Убырлы: Күрәсеңме, Кыш бабай,без бик әйбәтләр! Әйдә, Шүрәле, китик. Кыш бабай килде, монда тәртип.

Шүрәле: /пышылдап/ Тукта инде, капчыгын эләктерик!

Убырлы: / Шүрәлене ишеккә таба тарта/ Капчыксыз да бит әйбәт!
Ничек биедек бит. Шәп!

Шүрәле белән Убырлы карчык чыгып китәләр.

Кыш бабай: Кызым, алманы бир әле, балаларның теләкләрен үтәргә вакыт җитте.

Кар кызы: : Хәзер, бабай!

Кар кызы бүкәнгә таба бара. Аламаны эзли.

Кар кызы: Бабай, алма юк! Югалган.

Кыш бабай: Әллә Шүрәле белән Убырлы алдылар микән? Бик тиз чыгып киттеләр. Сез күрмәдегезме, балалар?

Кыш бабай янына Аю, Тычкан һәм Карга килә.

Тычкан, Карга, Аю: Аны без ашадык!

Кыш бабай: Теләкләрегез үтәлдеме соң? Күңелегез булдымы?

Аю: Әйе, Кыш бабай, рәхмәт! Күңелем булганчы биедем!

Карга : Ә мин шундый матур итеп җырладым, хәттә сандугачлар да тынып калды.

Тычкан: Мине күр әле, бабай: ничек үстем, көчем дә артты. Хәзер мин бернәрсәдән курыкмыйм!

Өчесе бергә: Рәхмәт, сиңа, бабакай!

Сөйләшкән арада, балалар түгәрәк ясыйлар. Кыш бабай уртада кала, ул балаларны күрмәмешкә салыша.

Кыш бабай: Теләкләр үтәлгән, чыршы бизәлгән, монда эш тә калмаган. Әйдә, кызым, кайтыйк!

Балалар:
Кыш бабай, ә без сине җибәрмибез!
Син безнең белән җырламадың.
Син безнең белән биемәдең.
Син безнең белән уйнамадың.

Кыш бабай: Әй, карт бүкән! Онытканмын! Әйдәгез, бергәләп җырлыйк!

Кыш бабай белән күмәк җыр.

Бала : Эләктең син тозакка,
Бикләп куйдык йозакка.
Чыгасың килсә аннан
Уйна син безнең белән!

Уен “Чыгармыйбыз”. Уйнаган вакытта Кыш бабай бияләен “югалта”.

Алып баручы: Кыш бабай, бу синең бияләй түгелме?

Кыш бабай: Минеке, кызым. Төшеп калган бит. Бир әле,кызым, киим әле.

Алып баручы:Бабай, ә син аны куып җит!
Түгәәек эчендә уен. Ахырда Кыш бабай бияләен куып җитә, киеп куя.

Кыш бабай: Ах, сез шуклар, шаяннар! Тотыйм әле үзегезне!

Кыш бабай балаларны тотмакчы була, балалар үз урыннарына “качалар”.

Кыш бабай: Бу балалар бигрәк җитез. Берсе дә тоттырмады.Ә мин хәлдән тайдым, эсселәдем.

Кыш бабайны урындыкка утырталар.

Алып баручы:Балалар, бабаебыз эри күрмәсен, аны “өф” итеп суытыйк!

Кыш бабайны “суыталар”.

Кыш бабай: Ай, рәхмәт, балалар. Рәхәт булып китте, хәл дә керде.

Алып баручы: Кыш бабай, безнең балалар сиңа дип шигырьләр өйрәнеп килделәр.

Балалар Кыш бабайга шигырьләр сөйлиләр. Соңгы бала сөйләгәндә, Кыш бабайның аяклары селкенә башлый. Ул аларны куллары белән тотып туктатмакчы була.

Кыш бабай:Нишли бу аякларым? Туктатып кына булмый!

Кар кызы:Бабай, аларның биисерәре килә бит.

Кыш бабай:Эх, торам аңламыча.
Сыздырыйк бер татарча!

Кыш бабай белән Кар кызы бииләр.

Кыш бабай: Уф,уф(утыра). Әз генә хәл алыйм да, китәрбез, кызым.

Кар кызы: Ничек инде “китәрбез”? Эшләрең бетмәде бит әле.

Кыш бабай: Бетмәде? Хәзер, барлап чыгабыз:
Җырладыкмы?

Балалар: Җырладык!

Кыш бабай: Биедекме?

Балалар: Биедек!

Кыш бабай: Уйнадыкмы?

Балалар: Уйнадык!

Кыш бабай: Вәт шул! Эш бетте! Китәргә вакыт җитте!

Балалар: Ә бүләкләр?!

Кыш бабай: Әйе шул, бүләкләр! Кая әле капчыгым?

Кыш бабай белән Кар кызы бүләкләр өләшәләр.

Сценарий праздника 23 февраля на татарском языке

в детском саду

Балалар бакчасында
23 февраль –
— Ватанны саклаучылар коненэ багышланган бэйрэм иртэсе барышы.
(торле яшьтэге группа очен)

Зал бэйрэмчэ бизэлгэн. Хэрби тематикага кагылышлы рэсем кургэзмэсе оештырылган стенада.
Максат: балаларда ир-атларга, этилэргэ, бабайларга, гомумэн, Ватанга мэхэббэт, горурлану хислэре тэрбиялэу. Ватанны саклаучы хэрби гаскэр торлэрен ныклап истэ калдыру. Аларга карата хормэт тэрбиялэу.
Бэйрэм барышы:
А.б. Гаилэнен, терэге – ир-ат, эти кеше. Безнен татар халкында борынгыдан эти кеше – гаилэ башлыгы итеп, ан,а зур ихтирам, олы хормэт белэн караганнар, бу бугенгесе кондэ лэ шулай кала бирэ. Ни эйтсэн,дэ гаилэнен, ботенлеге, барлыгы анын. Жилкэсендэ. Этилэр ил терэге, гаилэ таянычы да. Безнен этилэребез, этилэребезнен этилэре, без тыныч яшэсеннэр, матур уйнасыннар, тамакларыбыз тук булсын, илебез имин булсын очен Ватаныбызны саклаганнар. Без бу кадерле кешелэребезне 23 февраль – Ватанны саклаучылар коне белэн тэбрик итэбез! Сезгэ, хормэтлелэребез, ныклы сэламэтлек, балаларыбызга урнэк булуыгызны, гомерлэрегез озын булып, тыныч кук йозе астында яшэргэ насыйп итсен!
…Энилэрне ин кадерле дибез,
Этилэрсез яшэп буламы?!
Таба алмам алыштырыр кеше-
Эйлэнсэм дэ ботен доньяны.
«Балам» диеп бер дэшуе дэ бит
Жылы сала жанга, кунелгэ.
Кайгыртуын очен рэхмэт, эти,
Шулай булсын иде гомергэ!
Се безнен кунелдэ мэнгелек ышаныч.
Сез кочле, сез – батыр, сез – безнен куаныч!
Сез – алтын багана, гаилэдэ – сез терэк.
Тынычлык, иминлек сагында – сез кирэк!!!
Хормэтле этилэребез! Э хэзер сезне котлап, сезгэ диеп эзерлэнгэн бэйрэмебезгэ кечкенэ артистларыбызны – балаларны чакырабыз!
«Бравые солдаты» жыры астына балалар залга керэ.
Шигырьлэр сойлилэр:
Лэйсэн: Буген бэйрэм конендэ
Этилэрне котлыйбыз.
Шатлык, бэхет, сэламэтлек
Хэммэгезгэ телибез.

Айзилэ: Минем эти – йорт тозуче,
Ул сала биек йортлар.
Ул салган яна йортларда
Балкып торалар утлар.
Эмир: Минем эти – алтын куллы
Эшлэмэмгэн эше юк!
Саумы, Фэнил абый, диеп
Баш имэгэн кеше юк!
.Эдилэ. Яшэсен безнен этилэр,
Сэламэт хэм шат булып.
Кызларынын, эниебезнен
Кадерлелэре булып!
Алия: Эти гел булэклэр ала, Энигэ дэ мина да.
Анын да бэйрэме житте, кыш аенда – февральда,
Ил сакчылары коне ул, эти очен зур бэйрэм.
Этиемэ атна буе эзерлэдем мин булэк!
А.б. Хормэтле этилэребез, э хэзер сезгэ балаларыбыздан булэккэ «Этиебез» жыры янгырый.
Жыр «Этиебез»

Шигырьлэребезне дэвам итэбез.

Ильнур. Хэрвакытта ил сакчысы
хэрчак уяу, хэрчак сак.
Ул узенен эте белэн
тора илнен сагында
биек таунын башында,
Агачлар арасында
кузэтэ барысында.
Узенен бинокленнэн
карый дингез ярларын,
курэ тау араларын.

Раяз. Эте анын зур дусты.
Кулында автоматы
Кинжалы бар билендэ
Ватаныбыз чигендэ
Хэрвакытта ил сакчысы
хэрчак уяу, хэрчак сак.
Ул курсэ дэ хэр ягын,
узен курмилэр анын.

Фирзэр. Ул саклый илебезне,
Безнен хэрберебезне.
Тыныч яшэсеннэр ди.
Бэхетле уссеннэр, ди.
Менэ усеп житермен,
Ил сакларга китермен!

Чулпан: Этиебез бик гадел,
Юмарт, шаян хэм кочле,
Безнен очен ул зур терэк,
Эти безгэ бик кирэк!
Эти безнен горурлык,
Телибез ана саулык,
Язсын иде гомергэ
«Эти» диеп яшэргэ!

Влад: Зимний солнечный денек
Весело скрипит снежок,
Лыжи, санки мы берем,
С папою гулять идем!
Мне завидуют вокруг –

папа самый лучший друг!

Сценарий 23 февраля на татарском 

А.б. Э хэзер бию карап алыйк эле!
«У меня, у тебя» биюе.
Балаларыбыз бэйрэм шигырьлэрен дэвам итэлэр.

Настя. Чтобы мирно всем жилось,
Чтобы мирно всем спалось,
Каждый день и каждый час,
Зорко охраняет нас
Армия наша! Благодарны люди ей,
Славной Армии своей,
В честь нее гремит салют,
В песнях славу ей поют!
Армия наша: самая могучая!!!
Армия наша: самая лучшая!!!

Адилэ. Этиебез бик куп эшли
Безгэ булэклэр ала!
Хэерле юлларны телэп,
Энием котеп кала.
Юлларда йоргэн чакта,
Унышлар юлдаш булсын!
Барыбыз белэн бергэ
Озак яшэргэ язсын!

Ильшат. Эти булса ойдэ ешрак,
Оебез балкып тора,
Энинен дэ йозе якты,
Елмаеп кына тора.
Эти белэн урамда,
Йорулэре, эй! Эйбэт!
Эти, эйдэ чык урамга,
Уйныйк эле бергэлэп!

Нурислам. Бабайнын да улы мин!
Эбинен дэ улы мин!
Этинен дэ улы мин!
Энинен дэ улы мин!
Аларнын ун кулы мин!!!
Бабай кебек булырмын!
Эби кебек булырмын!
Эти кебек булырмын!
Эни кебек булырмын!
Бернигэ дэ карамый,
Шулай булмый ярамый!
Сон бит инде олы мин,
Туган илнен улы мин!

А.Б. Э хэзер яраткан бабаларыбызга багышланган жырны тынлап алыйк.
Жыр «Бабай»

Данияр. Каеш будым билемэ,
Тасма тактым жинемэ,
Йолдызлы бурек кидем.
Мин солдат булдым дидем!
Эни каршына бастым,
— Килдем иптэш командир,
Эйдэ берэр фэрман бир!
— Смирно! Ди эни дэ,
Печэн ашат бэтигэ,
Бераз утын ярырсын,
Аннан суга барырсын!
-Була!-дидем фырт кына
Хэм борылдым кырт кына,
Шуннан китте и китте,
Мине чын солдат итте,
Бетте ялкау гадэтем,
Санаулы хэр сэгатем.

Кэрим. Мин дэ этием шикелле,
Шофер булырга уйлыйм,
Шунын очен хэрвакыт,
Машинам белэн уйныйм.
Тизрэк усеп шофер булсам,
Нишлэргэ белер идем,
Урамдагы бар баланы,
Утыртып йорер идем!
Мэрьям. Хэммэсе дэ эзер,
Чэй кайнаган куптэн,
Мичтэ бэлеш пешкэн,
Тик этинен кайтып
Житэсе бар эштэн.
Сагынып, зарыгып,
Барыбыздан да битэр,
Этине мин котэм.
Ул кайтудан да зур
Шатлык бармы икэн
Бу доньяда бутэн?!
Инсаф. Этием белэн икэу,
Без гел бергэ йорибез,
Бергэ утын китэбез,
Бергэ карлар корибез,
Язлар житкэч балыкка,
Тан аткач ук барабыз,
Тота алсак энигэ дип
Сатып кына алабыз.
Бергэ ишкэк ишэбез,
Бергэ кэрзин урэбез,
Бик кунелле шибез,
Менэ шуна курэ без!
А.Б. Балалар, эйдэгез эле этилэребезгэ тагын бер бию булэк итэбез.
«Разноцветная игра» биюе.

А.б. Балалар, этилэребез утырып торып арып киттелэр ахрысы, бэйрэмнэре конендэ эйдэгез аларны да бераз уйнатып алыйк эле.е Кичэбезнен икенче олешенэ кучэбез.
Безнен белэн ярышырга
Житез этилэр кирэк.
Кемнэр ярышырга эзер,
Чыгып басыгыз тизрэк!!!

1 нче уен. «Дорес эйт» дип атала
(берничэ этинен кузлэре бэйлэнэ, хэм хэр эти узенен кызын, яки улын табарга тиеш)

2 нче уен «Кем тизрэк» дип атала. Кайсыларыбыз булган солдатлар монда, кайсыларыбыз булачак солдатлар. Барлык солдатлар га 1 шарт бар, алар тиз киенэ белергэ тиешлэр, малайларыбыз элегэ армиядэ булмадылар, шуна курэ аларга этилре булыша хэзер. Кем беренчнрэк баласын киендерер икэн?

3нче уен «Кулдан кулга бир» дип атала. Солдатлар торле шартлаткыч, бомбаларны кутэреп сазлыкка, болотага килеп житэлэр, бер ярдан икенче ярга чыгарып куярга кирэк.
(балалар 1 рэткэ, этилэр икенче рэткэ тозелешеп басалар да тупны остэн жибэрэлэр, астан кире китерэлэр, кайсы команданын тубы беренче кешегэ алдан килеп житэ,шул жинуче була).

4нче уен « Ин тоз атучы» снайперлар уены
(корзинага бомбаларны ташлап, обезвредить итэргэ кирэк)

5 нче уен – эстафета. «Сазлык аша чыгу». Аяк табаны зурлыгындагы картон бирелэ. Шул картонга баса – баса, билгелэнгэн урынга барып житэргэ хэм, кире йогереп килеп, иптэшенэ бирергэ кирэк. Ул уенны дэвам итэ. Ин беренче тэмамлаган команда – жинуче.

6нчы уен «Разведчиклар» уены
Балалар, дошманнын кайда, ничек урнашуын ин элек кем билгели, эйтэ аласызмы? Дорес, разведчиклар. Дошман тылына барып алар дошманнын ничек урнашуын рация аша узебезнекелэргэ тапшыралар, лэкин бу мэгълуматны телэсэ кем укый алмый. Эйдэгез карыйк эле этилэребез узлэренен осталыкларын югалтмадылармы икэн. Этилэребез барыбыз да хат эзлилэр.

Хатны укыйлар. «Эле ярый сез бар жирдэ,
Безнен ныклы терэк.
Бэхетебез тулы булсын,
Сез безгэ шундый кирэк!
Хэр бала да бу доньяда
Булсын иде этиле!»

А.Б. Жир йозендэ яшэуче хэр кешенен ин зур телэге – тынычлыктыр! Без хэзер этилэребезгэ жир йозендэге сонгы бомбаларыбызны тапшырабыз хэм алар:
Булмасын ул, булмасын
Кирэкми безгэ сугыш!
Булмасын бер куркыныч,
Булсын ботен ил тыныч!!!
Дип бомаларны шартлатсыннар — хэр бомба эчендэ телэклэр! (эрелгэн шарлар эчендэ телэклэр язылган)
Телэклэрне этилэр укыйлар:
1. Бомбалар шартламасын!
2. Балалар еламасын!
3. Пулялар сызгырмасын!
4. Кан коелмасын!
5. Яшь тугелмэсен!
6. Ботен жирдэ балалрнын колгэн тавышлары гына янгырап торсын!
7. Кояш гел елмаеп торсын!
8. Кугебез гел аяз булсын!
9. Барыбыз да дус яшик!
10. Гаилэлэребез тигез, тыныч булсын!
11. Этилэребез яныбызда булсын!
12. Сугышлар булмасын!

Фирузэ: Шаулый урман, горли болын,
Яфрак яра тал-тирэк!
Матур тормыш тозу очен,
Безгэ тынычлык кирэк!
Бэхетле матур балачак-
Безнен беренче телэк!
Эти янда булсын очен –
Безгэ тынычлык кирэк!
Безгэ тынычлык кирэк!

А.Б Шушы шигырь юллары белэн бэйрэмебезне тэмамлыйбыз. Барыгызнын да гаилэлэрендэ тынычлык, иминлек булсын! Кадерле кунаклар! Без сезгә-илебез сакчыларына рәхмәт белдерәбез. Сезгә олы хөрмәт йөзеннән балаларның үзләре ясаган бүләкләрен кабул итеп алыгыз!
Әкрен генә көй яңгырый, балалар әтиләренә, бабайларына бүләкләрен тапшыралар.
Жыр “Солдатлар” башкарыла.

Тэмам.

Сценарий выпускного вечера на татарском языке

2 өлеш.

Төзүче: Прокопьева Татьяна Ильинична, Тукай районы аерым фәннәрне тирәнтен өйрәнүле Мәләкәс урта гомуми белем бирү мәктәбенеӊ татар теле һәм әдәбияты укытучысы.

А л ы п б а р у ч ы. Кадерле укучылар, әти-әниләр, кунаклар! Чыгарылыш кичәсенеӊ 2 өлешен башлыйбыз.
Тагын 9 укучыбыз мәктәпне тәмамлады. Алар барлык имтиханнарын да унышлы тапшырды, без мона бик шат.
Әле кайчан гына сез 1 нче сыйныфка укырга кергән идегез. Әйе, ул вакытта барысы да беренче иде — беренче укытучы, беренче кыӊгырау, беренче укыган сүзләр, беренче шатлыклар, бе­ренче борчулар… Белем үрләрен яулый-яулый 11 ел сизелми үтеп тә киткән.
Кадерле укучылар! Сезнен белән гел бергә булдык, шатлыкларыбыз да, борчуларыбыз да уртак иде, инде менә аерылышу мизгелләре дә килеп житте. Сезне олы тор­мыш юлына аяк басуыгыз белән чын күӊелдән тәбрик итәбез.

Кайчан гына әле күбәләктәй
Ашкынып килдегез мәктәпкә.
Җиз кыӊгырау дәште сезне беркөн
Яналыклар тулы дәрескә.
Үтте бик күп айлар, үтте еллар.
Куз алдында үсеп життегез.
Белем үрләренә омтылдыгыз,
Бәйгеләрдә бик еш җиӊдегез.
Мәктәптә сез канат ныгыттыгыз,
Хәзер инде очып китәсез.
Шатлык, куаныч, изге күӊел белән
Каршылагыз һәр көн иртәсен.
Эшләрегез һәрчак унай булсын,
Изге хисләр безнеӊ йөрәктә.
Хәерле юл сезгә, укучылар
-Калабыз без шушы теләктә.
Тин мәхәббәт бирсен Ходай сезгә,
Бәхет диӊгезендә йөзегез.
Муллык, шатлык, сәламәтлек белән
Тулы булсын һәрбер көнегез.
Ышанабыз сезгә: мәӊге кызартмассыз,
Безнен йөзне, туган ил йөзен,
Онытмагыз, һәрчак көтә сезне,
Әти-әниләрегезнеӊ нигезе.

Хөрмәтле Сәрия Хәнифовна! Белем диӊгезе буйлап корабль йөзә, ә Сез капитан күперчегендә утырасыз, корабльнеӊ командасын белеп, ышаныч белән һәм кыю алып барасыз. Кайчакта жил-давыллар да була, тик Сез каушап калмыйсыз. Оста җитәкче сез.
Иӊ беренче сүзне сезгә бирик.
«Кызыклы имтихан» оештырыла. һәр укучы билет соравына җавап бирә.
Кайбер сораулар:
1. Син мәктәпкә килгән беренче көнеӊне хәтерлисеӊме? Ул синеӊ хәтереӊдә нинди булып истә калган? Сине мәктәп нәрсәгә өйрәтте?
2.Син кем булырга хыялланасыӊ? Һәм ни өчен?
3.Фамилиясен әйт: Дмитрий Иванович … (җавап: Менделеев), Сине 1 сыйныфта укыганда истә калган иӊ сөенечле һәм иӊ борчыган вакыйга.
4.Ми­хаил Васильевич … (Ломоносов). Иӊ истә калган укытучылар белән булган берәр кызыклы вакыйга.
5.Нинди сорауга «әйе» дип жавап биреп булмый? (Син йоклыйсыӊмы?) Ашханәгә кайсыгыз иӊ беренче булып керә иде. Хәтерлисезме?
6.Йомык күз белән нәрсәне күрергә мөмкин? (Төш.) Дәресләрдә еш йокларга туры килә идеме?
7. Кайчан күк җирдән түбәнрәк була? (Суда шәүләсе төшкән булса) Шпаргалканы еш куллана идеӊме?
8. Өч лампочка янып тора иде, аныӊ берсен сүндерделәр. Ничә лам­почка кала? (Өч.) Әти-әниеӊнән көндәлекне качырырга туры килгән чаклар күп булдымы?
9.Нәрсәне әзерлиләр, ләкин ашый алмыйлар? (Дәресләрне.) Көндәлектәге икелеләрне төзәткәнеӊ булгаладымы?

Бик яхшы, сез имтиханны уӊышлы тапшырдыгыз?
Күптән түгел генә мәктәпне тәмамлаган берәр яшь укытучыга сүз бирергә мөмкин.

Шуннан соӊ укытучыларга «имтихан» бирер вакыт җитте.
Сораулар мондыйрак эчтәлектә булырга мөмкин:
1. Сезгә хәзерге мода ошыймы?
2. Сез ничек ял итәргә яратасыз?
3. Үзегез белән укучылар арасында килеп чыккан кызыклы хәл турында сөйләгез.
4. Безнеӊ укучыларныӊ киләчәктә кем булырга җыенганнарын әйтегез.
5. Җирнеӊ уртасында ни бар? («И» хәрефе.)
6. Алты «н» язсаӊ нәрсә була? (Алтын.)
7. Нинди кыӊгырау чылтырамый? (Чәчәк.)
8. Бөтен дөнья буйлап сәяхәт итсә дә, бер почмакта кала. (Марка)
9. Елныӊ нинди айлары 28 көнне үз эченә ала? (Барысы да.)
10. Ашаганда кулланыла торган жиһаз. (Пычак яки калак.)
11. Көн йөри, төн йөри, бер атлам җир китә алмый. (Сәгатъ.)
12. Иртә белән чыга, кичен югала, аныӊ урынына иптәше кала. (Кояш, ай.)

Сүзне мәктәптә 11 сыйныф укучылары белән иӊ күп көчен һәм вакытын биргән укытучыга бирергә мөмкин.

Сценарий выпускного вечера на татарском

Алып баручы : Мәктәп еллары!
Нинди гүзәл көннәр!
Тупланганнар анда барсы да:
Укучының кайгы-шатлыклары,
Яшь кызларның сагышы…
Шау-гөр килеп узган кичәләр,
Яшьләрнең шат,шаян җырлары,
Яшь кызларның керсез хыяллары,
Җырлап үткән мәктәп еллары.
Синдә кала, барысы синдә кала
Гүзәл уку, мәктәп еллары.

Әти-әниләрне дә имтихан бирдерик әле.
1. Сез беренче тапкыр балагызны мәктәпкә алып килгән көнегезне хәтерлисезме? Ул нинди хисләр белән мәктәпкә барган иде?
2. Сезнеӊ балагыз теләге белән укырга йөри идеме, әллә инде… (бар, үзеӊ укы, туйдым, бармыйм )
3.Мәктәпнеӊ беренче көннәрендә истә калган иӊ шатлыклы вакыйгаларныӊ берсе ?
4. Балагыз белән бергә утырып ятлаган шигырегез, ул истәме әле сезнеӊ хәтерегездәме?

Башлангычта уку дәверендә сезгә балагыз белән бик күп әкиятләр укырга туры килде.

Кайсы әкиятләр турында сүз бара:
1.Яшелчә үстерү-җитештерүче фермер хуҗалыгы турындагы әкият (Шалкан).
2.Таштан ясалган төзелмәләрнеӊ саламга караганда яхшырак икәнлеге кайсы әкияттә күренә. (Өч дуӊгыз баласы).
3.Халык саны кирәгеннән артык булганлык нәтиҗәсендә торак җимерелә. Бу нинди әкият? «Тиремкәй».
4.Ашлыкныӊ туклануга яраклы хәлгә барып җиткәнче үткән авыр юлы. (Колобок)
5.Кайсы әкияттә, экстрасенс президентка радар бүләк иткән. (Алтын әтәч)
6.Акчалар белән дөрес эш йөртмәү нәтиҗәсендә иӊ беренчеләрдән бүлып зыян күрүче турындагы әкият. (Буратино)
7.Мәхәббәтнеӊ кешене жанварга әйләндерә алуы турындагы әкият (Ал чәчәк)
8.«Ун тапкыр чык, уӊганчы чык» -кайсы әкият героинясына туры килә бу сүзләр? (Дюймовочка)
Әткәй – әнкәй – минем пар канатым,
Сез булганга дөньям түгәрәк.
Иңне- иңгә, җанны җанга куеп.
Яшик әле, яшик бергәләп

Хөрмәтле әти-әниләр бүген сезне дә ишетәсе килә, әйдәгез бергәләп берәр җыр җырлагыз әле.
Тәнәфес.
Биюләр.
Уеннар.

Кичәнеӊ «патша малае»н һәм «патша кызы»н сайлар вакыт җитте.
Без бу җаваплы эшне Станиславка тапшырабыз. Станиславныӊ күзе бәйләнә
1. Кызлар тезелеп баса: Кулларыннан танырга,
2. Колакларыннан танырга,
3. Аяк балтырыннан
4. Туфлиларыннан

Бию марафоны (вальс, ламбада, утята, танго и т.д.) Конкурсны шарлар белән катлауландырырга мөмкин.

Канат ярган нәни кошлар сыман
Талпынасыз очып китәргә,
Яшьтән күңелегезне җилкендергән
Хыялларны чынлык итәргә.
Аерыласыз сөйгән мәктәп белән
Гомерегезнең алсу таңында.
Хәерле юл теләп озатабыз
Саф чәчәктәй тормыш язына.

Хөрмәтле чыгарылыш укучылары! Сезнеӊ бүген соӊгы очрашу – соӊгы кичә. Сез бүгенге көннән очы-кырые булмаган тормыш диӊгезе буйлап сәяхәткә китәсез. Сезнеӊ кораблар – хыял, өмет һәм ышаныч корабларын катлаулы тормыш юлларында озын-озак сәяхәт көтә. Бу соӊгы чыгарылыш кичәсеннән соӊ сезнеӊ юллар аерылышырлар. Сез һәрберегез үз юлыннан китәрсез. Ә сез бергә үткәргән еллар, сезнеӊ хәтерегездә мәӊгегә калыр. Әйдәгез, аерылышыр алдыннан ант бирик, тугрылык анты.

Хөрмәтле 20.. елныӊ чыгарылыш укучысы! Яна тормыш бусагасында иптәшләреӊ алдында:
1. Гомереӊ буе сине укытканнарны һәм синеӊ белән укыганнарны онытмаска;
2. Кадерле мәктәбеӊне онытмаска, укытучыларны хөрмәт итәргә;
3. Иптәшләреӊ, классташларыӊ, укытучыларыӊ белән биш елга бер булса да очрашуга килергә;
4. Киләчәктә балаларыӊны шушы мәктәпкә укырга бирергә;
5. Һәрвакытта, сезне мәктәптә өйрәткәнчә, максатчат, принципиаль, ярдәчел, ихлас һәм гадел булып калырга;
6. Берурында тукталып калмаска, ирешкән уӊышларыгызны, алган белемнәрегезне һәрвакыт тулыландырып торырга, акыл белән эш итәргә ант итәсезме?

Укучылар мәктәп каршына урамга чакырыла. Аларга гель тутырылган шарлар бирелә. «Балачагагым кая китә» («Куда уходит детство») жыры башкарыла. Теләкләр теләп, шарларны очырталар.

_________________________________________________________

А л ы п баручы.

Укучылар! Имтиханнарныӊ дулкынландыргыч минутлары инде артта калды. Унбер ел дәвамында мәктәп сезгә тормыш өчен кирәкле булган белем бирде, эшләргә, кылган гамәлләрегезгә тәнкыйть белән карарга, уз алдыгызга максат куярга һәм аӊа омтылырга өйрәтте, булачак профессиягезне билгеләргә ярдәм итте.
Буген сезнеӊ белән бергә илебездә күп меӊләгән яшьләр мөстәкыйль тормышка аяк баса, халык хужалыгы, югары уку йортлары яшь талантларны кабул итә. Тормыш биографиягезнеӊ һәр бите ижади эзләнүләр, намуслы хезмәт жиӊүләре белән бизәлсен. Сезне тагын бер тапкыр мәктәп тәмамлавыгыз белән чын күӊелдән котлыйбыз! һәрчак бәхет һәм уӊышлар юлдаш булсын сезгә, дуслар!

Юрау уены. Ɵстәл артында башкарыла. Зур тартмадан укучылар берәр әйбер алалар. Алып баручы аларныӊ мәгънәсен анлата.

Борчак – әти-әниләрегезнеӊ бакчасында быел көтелмәгән уӊыш булачак;
Ачкыч – сез төзүче булачаксыз;
Балдак – туйга барачаксыз;
Тәнкә акча – банк хезмәткәре булачаксыз;
Йөрәк – бик җитди мәхәббәт;
Кошелек – хәзинә табачаксыз;
Лавр яфрагы – алдынгы эшче булырсыз;
Сәдәф, төймә – тегү һөнәрен үзләштерерсез;
Җеп – сезне озын юл көтә;
Тәгәрмәч – «иномарка» алачаксыз;
Балыкчы крючогы –быел ук кияү, яисә кәләш эләктерәчәксез;
Сабын –сериалда төшерәчәкләр егезне;
Кэнфит – сезне баллы тормыш көтә;
Кыстыргыч – кемнедер каптырачаксыз;
Каен яфрагы – кемдер сезгә шундый итеп ябышып калачак;

Һәм кичәбезнеӊ ахырында, кадерле укучылар, мин сезгә хат язарга тәкъдим итәм, Киләчәккә, 2017 елга хат. Сез бу хатыгызда яӊа тормыш бусагасын атлап керер алдыннан күӊелегездә туган кичерешләрегезне, теләкләрегезне, хыялларыгызны, хисләрегезне язып калдырырсыз. Ә хатларыгызны биш елдан соӊ очрашуда ачып укырсыз.

Әкрен музыка астында укучылар киләчәккә хат язалар. Хатлар җыеп алынганнан соӊ, класс җитәкчеләренә тапшырыла.

Аяз көн. Сентябрь. Чәчәкләр.
Бант. Чәч толымы. Беренчеләр.
Ике икең. Әлифба. Бишле.
Һәм беренче икеле.
Фиргавен. Глобус. Карта.
Бизәкләнеп беткән парта.
Селте. Пифагор. Кислота.
Лев Толстой. Бугаз. Нота.
Имтихан. Соңгы бал.
Шатлык яртылаш борчылу белән.
Аттестат. Бакчада гөлләр.
Нигә соң күңелсез кем белә?

Инде менә бүген кошлар кебек,
Иркен киӊлекләргә очасыз.
Хәерле юл сезгә!
Куллар болгап Сезне менә озатып калабыз.

Сценарий на татарском День учителя

Укытучылар көне!

Музыка:

Алып баручы1: Хәерле  көн,  хөрмәтле  укытучылар, укучылар,  әти-әниләр  һәм  килгән  кунаклар бәйрәмебезне башлыйбаз!  Бүген көн кадагына бер проблема куела: мәктәп белән нишлибез?
Алып баручы2: Дөрес! Кайчанга кадәр түзәргә була инде!
Алып баручы1: Чөнки без “Күңелле, кызыклы итеп укырга кирәк” дигән мәктәпнең иң мөхим уставларының берсен үтәмибез.
Алып баручы2: Ни өчен мин дәресләрне еш калдырам дип беләсез? Чөнки минем уңайлы мөмкинчелекләре булган урында организмның йоклыйсы килә. Парталарга башны салган килеш йоклау бик уңайсыз, беләсегез килсә! Укытучыларның кайберләре йоклаган укучыны уятырга батырчылык итәләр. Мин бу күренешне ямьсезлек дип атыйм!
Алып баручы1: Сине вакытыңда уятмасаң, урындыгыңнан авып төшәрсең! Минем уйлавым буенча иң мөхим проблема: дәресләрнең күңелсез үтүе! Дәресләрдә көчле музыка яңгырарга тиеш, дискотека өлеше булса тагын да күңеллерәк булыр!
Алып баручы2: Мин проблеманы чишү юлларын тәгъдим итәм: димәк, мәктәпкә йөрергә мәҗбүр итәләр икән, уңайлы шартлар да тудырсыннар. Мәсәлән, раскладушка куярга кирәк!
Алып баручы1: Миңа мәктәптә сәламәтлек какшавы ошамый. Статистикага карагыз: укучыларда сколиоз, гастрит. Мин спорт залда бассен, ашханә урынына шашлык, туңдырма гына бирә торган ресторан ясап куяр идем.
Алып баручы 2: Дәресләргә тукталып китик. Нәрсә укыйбыз бит ә? Берсе дә тормыш итәр өчен кирәк түгел. Мин күршеңнән күчереп язу,укытучының дәресен өзү, әти-әниләрдән ялганлап акча алу кебек дәресләр кертер идем.
Алып баручы1: Ярар, килешәм. Ә укытучылар белән нишләргә?
Алып баручы 2: Әйе, нишләргә? Математика укытучысы мәсьәлә бирем җибәргән иде. Әти шуны чишә алмыйча ярты савыт аналгин ашап бетерде. Әни әтинең кан басымын төшерә алмыйчы интекте.  География дәресендә Вильнюс көнгерә токымы дигәнне аңлата дигән идем, укытучым кычкырып җибәрмәсенме?! Өй эшләре, кычкыручы укытучыларны өйләренә озатырга тәгъдим итәм.
Алып баручы1: Син, хаклы түгел. Өйләренә озатмыйк, тәрбиялик без аларны! 
Музыка:

Монтаж

укучы: Нигә мин сайладым укытучы эшен?
укучы: Гыйлем наданның ексын дип бишен!
укучы: Нигә мин сайладым укытучы эшен?
укучы: Намуслы явыздан булсын дип өстен!

укучы: Мин нигә сайладым укытучы эшен?
укучы: Булмасын дип көнче, көндәшем!
укучы: Нигә мин сайладым укытучы эшен?
укучы: Киңәшкә керсен дип миңа бар күршем!

укучы: Нигә мин сайладым укытучы эшен?
укучы: Һәрбер җирдә хаклык җиңсен өчен!
укучы: Нигә мин сайладым укытучы эшен?
укучы: Яшәргә, эшләргә, яшьнәтеп яшен!

укучы: Сорыйм олыгая барган саен
укучы: “Бир тагын ходай, сабырлык көчен!”

укучы:
Бүген бәйрәм – Укытучылар көне.
Без буген мәктәбебездә армый-талмый хезмәт куючы, безнең күңелләребезгә яхшылык орлыклары сибүче, белем илендә тәүге ачышлар ясатучы, акны- карадан, яхшыны- яманнан аерырга өйрәтүче укытучыларыбызны хөрмәтләргә җыелдык.

Укучы: Укытучым! Гүзәл бәйрәмеңә
Телим шигырь бүләк итәргә.
Күңелемдәге олы рәхмәтемне
Изге теләгемне әйтергә.

Сценарии на татарском День учителя

Укучы: Укытучы, сердәш, киңәшчем Сез,
Һәрвакытта гадел, түзем дә.
Иң хөрмәтле, матур кеше булып
Каласыз Сез күңел түрендә.

Укучы: Укытучы, өмет һәм мәхәббәт
Саласыз Сез безнең йөрәккә.
Һәр сүзегез, акыл-киңәшегез
Зур ышаныч безгә, терәк тә.

Укучы: Укытучы, Сезгә сабырлаклар
Бирелгәндер, ахры, Ходайдан.
Бәхет, уңыш Сезгә юлдаш булсын
Мактаулы һәрбер юлларда

Укучы: Туган телнең моңын, бар тылсымын,
Җир йөзендә ниләр барлыгын.
Ни өчен кич кояш батуын
Якты йолдыщларның балкуын,

Укучы: Диңгез, океаннарны, күлләрне,
Иксез-чиксез галәм серләрен,
Агач, үсемлекләр, гөлләрне,
Африканың кайнар чүлләрен.

Укучы: Җырчы чишмәләрне, җилләрне,
Сандугачлы, җылы җәйләрне,
Тагын бик күп әллә ниләрне
Укытучым, Сездән өйрәндек.

Укучы: Укучы: Укытучы – тынгы белмәс кеше,
Җәй көне дә көзне сагына.
Балаларны уйлый иртә-кичен,
Һәркөн күзе мәктәп ягында.

Укучы: “Дәрес бирә” җиләк җыйганда да,
Су сипкәндә кичен бакчада.
Табигатҗкә чыгып, сирәк-мирәк
Бераз яллар итеп кайтса да.

Укучы: Кая инде аңа Сочи, Кырым,
Каян килсен шундый рәхәтлек?!
Ходай сәламәтлек бирсен диеп,

Эштән ала инде ләззәтне.

Укучы: Укытучы өчен уку елы –
Урак өсте, уңыш үстерү.
Мәшәкатьләр, борчу-шатлык белән
Һәрбер уку көнен уздыру.

Укучы: Хәерле юл сиңа, укытучы,
Изге булсын кылган гамәлең,
Булдыргансың, рәхмәт, молодец!дип,
Гел “бишлеләр” тезсен каләмең!

Музыка:

Алып баручы1: Ялагайлар! Хаман без керткән законнарны үтәргә теләмиләр. Сез бит, дәресләр буе укытучының авызына карап утырасыз. Өегезгә кайткач та китапка кадаласыз. Менә безгә нишләргә? Укытучылар сезне түгел, безне ачулана. Минем, мәсәлән, уенга чыгып киткәч, кайтасым килми, арып кайткач йокым туймый, өй эшен дә әзерләмим, шуңа дәресләрдә игътибарсыз мин.
Алып баручы 2: Әллә үз законнарыбызны кертмибезме? Әйдә төзәләбез? Теләсәк безгә ярдәм итәрләр. Тәртибне үзгәртсәк,укытучылар безне гафу итәрләр. Алар һәрвакыт безнең кечкенә генә уңышыбызга чын күңелдән шатланалар, барлык ялгышларыбызны төзәтәләр.

Алып баручы1,2: Рәхмәт сиңа, укытучым,
Сабыр булып калган өчен,
Бар явызлыкны оныта,
Гафу итә алган өчен.

Концерт номеры:
Җыр:

Алып баручы:
Безнең мәктәптә_____ укытучы бар. Һәрберсе үзенә якын булган фәнен сайлаган. Араларында башлангыч сыйныфларны, табигать – математика фәннәрен һәм гуманитар фәннәрне укыта торганнары бар.
Әйдәгез, аларны алкышлар белән сәламлик:

Алып баручы:
1. Исламова Диләрә Марс кызы
2.Закирова Фәридә Марат кызы
3.Фарукшина Илмира Абдуллиновна
4.Загитова Зинфера Ильяс кызы
5.Сахипгараев Илгиз Шәрипҗан улы
6.Загитова Ләйлә Азгар кызы
7.Адлер Эльвира Демьян кызы
8. Шайдуллина Лилия Лексон кызы

Концерт өлеше!
Укучы: Диләрә Марсовна!
Инженермы, врачмы ул, төзүчеме,
Нефтҗчеме, кырда иген игүчеме.
Кем булса да –
Акыллы һәм көчле булып
Килеп баса ил алдына
Кеше булып.
Шул чакта син чын күңелдән шатланасың,
Ул бит минем укучым дип мактанасың.
Диләрә Марсовна, Сез белем дип аталган корабльнең капитаны. Бәйрәм көнендә капитанның күңеле нинди хисләр кичерә”?

Концерт номеры: Бию

Укучы: — Хөрмәтле башлангыч класс укытучылары! Кеше гөмерендә гүзәл мизгелләр белән бәйле бер шәхес – аның 1 укытучысы була. Һәрберебезнең: олыбызның, кечебезнең мәңге хәтерендә ул.

Укучы: Әлифне таяк дип белми,
Мәктәпкә килдек.
Беренчедән дүрткә чаклы
Никадәр белдек.
Истә әле каләм тоткан кулым
Бармый иде дәфтәр юлыннан
Өйрәттегез безне язарга сез
Тотып башта нәни куллардан.
Укучы: Адлер Эльвира Демьяновна!, Загитова Ләйлә Азгаровна!, Шайдуллина Лилия Лексоновна!
Яхшылыклар өчен рәмәт сезгә,
Һәрчак шулай белем бирегез.
Шатлыктан гел елмайсын
Юмарт күңелегез.
Әлифбаның хәрефләре аша
Сукмак салдың яшәү серенә.
Әнием – беренче укытучым,
Иң кадерле кеше күңел түрендә.
Укучы: Рәхмәт сезгә укытучыбыз,
Безнең яшь буынның
Йөрәгенә салдыгыз батырлык,
Күңеленә нур, теләгенә канат
Акылына бирдегез матурлык.
Авырлыклар бердә кичермәгез
Кыенлыклар бердә килмәсен.
Сезнең йөзегездә шатлык нуры,
Балкып торсын, мәңге сүнмәсен.
Укучы: Ак кәгаздәй сабый күңеленә,
Язмышларны башлап яздыгыз.
Өмет тулы күпме күзләргә сез
Яшәү чаткылары салдыгыз.
Кайгыртып гел кеше язмышларын
Безнең янәшәдә яшисез.
Ходай сезгә озын гомер бирсен
Рәхмәт сезгә чып-чын кеше сез.

Концерт номеры: Частушки

Укучы: — Бер вакыт дәрестә укытучы укучыдан сорый икән: — Мин юынам, син юынасың, ул юына – кайсы заманда?
Укучы нәрсә дип җавап бирә? (җавап әйтелә)
— Әйе. Чын күңелдән хөрмәт иткән татар теле һәм әдәбияты укытучысы Зенфира Ильясовна!. Сез гадел һәм тәрбияле булырга да өйрәтәсез. Үзегезнең күңел

җылысын да бирәсез. Һәр адымыбызны күзәтеп, төпле киңәшләрегез белән тормышыбызны бизәгән укытучыбыз сез.
Укучы: Уйларыгыз изге, сабыйларның
Күңеленә барып ялгана
Күпме хисләр кирәк алар өчен,
Ял-йокыңны онытып янарга.
Ил карты да сезгә башын иеп
“Мөгаллим” – дип зурлап эндәшә.
Яшьләр сездән матур үрнәк алып
Күркәмлеккә сезгә тиңләшә.

Укучы: — “Ир кешегә җитмеш төрле һөнәр дә аз”, — дигән халык әйтеме Илгиз абыйга атап әйтелгәндер. Аның кулыннан килмәгән эш юк. Үзенең һөнәрен балаларга бирергә тырыша, тормышка яраклы ир-егет, хатын-кыз булып үсүләрен тели.
Укучы: Бәйрәмегезнең матур хәтирәсе
Күңелегездә калсын уеылып
Тәбриклибез Сезне чын күңелдән
Барыбыз да бергә җыелып.

Концерт номеры: Сценка

Укучы: Кая барма урыс теле кирәк,
Без ул телне ныклап өйрәндек.
Дәресләрдә урыс телендә без
Купме әкият, шигырь сөйләдек.
Хәркемгә дә бирелмәгэндер ул
Илмира апа төсле укытучы.
Урыс телен өйрәнгәнбез икән
Юкка тугел, юкка тугелдер.
Илмира Абдуллиновна!
Рәхмәт сезгә! Спасибо!
Ике телле иттегез.
Хөрмәтебез билгесе дип
Җырыбызны кабул итегез.

Концерт номеры җыр:

Укучы: -Безнең алыштыргысыз химия-биология укытучыбыз Зинаида Рифовна. Сезгә алдагы тормышыгызда яңадан яңа үрләр яуларга язсын. Авыр, әмма җаваплы һәм мактаулы эшегездә зур уңышлар телибез.
Укучы: Күктәге йолдызлар кадәр,
Шатлыклар килсен сезгә.

Мәктәптә үткән һәр сәгать,
Куаныч бирсен сезгә.
Укучы: — Ул тыйнак кыз. Мәктәп бусагасын укытучы буларак атлап керә. Аны үзе укыткан кызлардан аеруы кыен. Аның күзләре балаларга җылы нурларын тарата.
Тарих, тарих, тарих дию белән
Куз алдыма Фәридә апа килә,
Әйтә кебек кузләремә карап,
Әйдә уткән параграфны сөйлә.
Сөйлә миңа, син шул хакта
Ниләр язалар китапта.
Укып булса да килдеңме?
Сорыйсымны син белдеңме?
Фәридә апа!
Сезгә булган хөрмәтебез
Мәңге калыр йөрәктә.
Чәчәк букетыбыз Сезгә
Чын кунелдән, буләккә.

Концерт номеры: Җыр

Укучы: Хөршидә апа, Айсылу апа!
Сәлам биреп, йолдызлар да
Эшләпәсен салыр сезгә.
Балалык – яшьлек чаткысы
Һич сүрелми йөзегездә.
Һаман да япь-яшь булып,
Калырсыз сез безнең күңелдә.
Төрле яктан сагынышып
Кайтырбыз без сезне күрергә.

Концерт номеры: Вальс

Ахыры.
( Әкрен генә көй яңгырый) Алып баручылар тезелеп шигырь юллары сөйлиләр.

Укучы: Туган якның ал таңнары сезгә
Бүләк иткән күңел аклыгын.
Юлдаш итеп сайлагансыз яшьтән
Челтерәп аккан чишмә сафлыгын.

Укучы: Кайгырганда юатучы,
Безнең өчен ут йотучы,
Гаделлеккә өйрәтүче,
Рәхмәт сиңа, Укытучы!

Укучы: Нинди генә теләк теләсәк тә,
Бик аз булыр кебек тоела.
Күпме игелекләр эшләдегез
Кешеләргә гомер буена.

Укучы: Артта калган якты эзегезгә,
Кылган эшегезгә таң калып,
Алгы көнегездә дә хөрмәт тоеп,
Яшәгез сез җирдә шатланып.

укучы: Дөнья тыныч, еллар имин булсын,
Йортыбызда булсын бәрәкәт.
Җан җылыгыз, саф күңелегез өчен,
Барыбыздан сезгә мең р ә х м ә т!

укучы: Укытучыларны тагын беркат һөнәри бәйрәмнәре белән котлыйбыз. Авыр һәм мактаулы эшләрендә уңышлар, гаилә бәхете, сәламәтлек, әлбәттә инде, тырыш, акыллы укучылар телибез.

Сценарий день знания на татарском языке

«1 сентября — День знания» (на татарском языке)
1. Балалар шарлар, чәчәкләр тотып керәләр, 4 звено ясап басалар. Бию башкарыла.
2. “Китап” җыры башкарыла.(3 бала шигырь сөйли)
Котлау. Чәчәк бәйләме тапшыру
Инсценировка
Әни: Динә кызым , әйдә кызуырак ки инде сандалигыңны.Эшкә соңга калам, ә син бакчага.
Бала: Әнием, мин бакчага бармыйм.
Әни: Тизрәк бул кызым. Бүген 1 сентябрь – Белем көне, соңа калырга ярамый. Матур күлмәгеңне ки, ак зур бантикларыңны так. (әнисе көзгедән карый, иреннәрен буый).
Бала: Бармыйм булгач, бармыйм.
Әни: Кызым эшкә соңга калам. (кыз әнисе артыннан өстерәлә — өстерәлә бара)
Бала: Бармыйм, анда Кәрим минем чәчемнән тарта.
Әни: Ярый, мин аның әнисенә әйтермен.
Бала: Анда ботка, аш ашаталар.
Әни: Ярый Кызым, бакчадан кайтканда мин сиңа чипсы, йогурт алырмын.
Бала: Бакчада йоклаталар, ә мин Йокыбикә кызы белән дус түгел.
Әни: Йә, ярый мин сине бүген иртә килеп алырмын кызым.
Бала: Әнием, син сүз бирәсеңме7
Әни: Бирәм, акыллым, бирәм, тизрәк атла инде.(Бакчага барып җитәләр)

Сценарий день знания на татарском

Әни: Пока кызым!
Бала: Әнием, пока! Иртә килеп алырга онытма.
(Эт өргән тавыш ишетелә. Знайка керә)
Белгеч: Тобик, Тобик, әйдә минем белән мәктәпкә. Анда шундый кызык.
(як – якка карый)Тобик , без кая килеп эләктек соң синең белән?(шатланып) Ә, бу мәктәптер әле! Исәнмесез балалар! Тобик, әйдәле исәнләш әле балалар белән. Һау!Һау! (реверанс ясый)
Бала: Сәлам, малай! Син ялгышасың бу мәктәп түгел, ә балалар бакчасы.Әйдә синең белән тынышыйк.
Белгеч: Минем исемем Белгеч.
Бала: Ничек кызык исем, шулаймы балалар?
Белгеч: Мине шулай атап йөртәләр. Чөнки мин дөньяда бар нәрсәне беләм, бик күп кызыклы китаплар укыдым, мәктәпкә барганчы сезнең кебек балалар бакчасына йөрдем , күп итеп ботка ашадым. Озак итеп йокладым. Менә тагын беренче сентябрь килеп җитте. Миңа кабат мәктәпкә барырга вакыт.
Бала: Ә мәктәптә нәрсәләргә өйрәтәләр?
Белгеч: математика дәресендә тапкырларга, бүләргә, рус теле дәресендә рус телендә матур итеп сөйләшергә. Биология дәресендә үсемлекләр, хайваннар турында сөйләшәбез, әле миңа мәктәптә бик күп нәрсәләргә өйрәнергә кирәк.
(Белмәмеш керә)
Бу дөньяда күп белүче
Шук, шаян малайдыр мин
Нинди сорау бирсәләр дә җавабын табамдыр мин.
Белмәмеш: Ә сез нишләп утырасыз монда? (балаларга карап)
Бала: Нинди тәрбиясез малай. Башта исәнләшергә кирәк.
Белмәмеш: Привет!
Бала: Сәлам! Ә синең исемең ничек?
Белмәмеш: Мин Белмәмеш, ягъни тәрҗемәдә иң күп белүче!(горур кыяфәттә)
Бала: Балалар мин бернәрсә дә аңламыйм әле. Менә бер Белгеч, менә икенчесе.(бер – берсенә төртешеп, сугышып алалар, бала аларны икесен ике якка аера)
Бала: Туктагыз, әле, тукта! Ә хәзер мин сезне тикшереп карыйм. Балалар, ә сез шыпырт кына утырыгыз, аларга ярдәм итмәгез.Безгә аңышырга кирәк кайсы Белгеч, кайсы Белмәмеш!
(рәсемнәр яки А, Б хәрефе күрсәтелә)
Белгеч: Бу А хәрефе.
Белмәмеш: Бу Т хәрефе.
Белгеч: Белмәде.
Белмәмеш: Харап булган, аз гына ялгышкан.
(шул рәвешле Б хәрефе күрсәтелә)
Белгеч: Чөнки син бернәрсә дә белмисең!
Хәтта минем этем дә синнән күп белә.
Йәле Тобик, санап күрсәт әле балаларга.
(бер саны күрсәтелә, эт 1 тапкыр өрә, 3 саны, 3 тапкыр) Молодец, Тобик! (башыннан сыйпый)
Алып баручы: Туктале Динә мин дә тикшереп карыйм әле үзләрен. Хәзер мин сезгә табышмаклар әйтәм, ә сез дөрес җаваплар бирегез
Табышмак:
Исе юк, төсе юк
Аннан башка тормыш юк. (су)
Ялт – ялт ялтырый,
Җирнең өсте калтырый. (яшен)
Озын, яшел – түтәлдә,
Сары, тозлы – кисмәктә (кыяр)

День матери на татарском языке.

Әниләр бәйрәме.

Р.Р.Набиуллина.
Татарстан,Зәй районы,
Югары Пәнәче
төп белем мәктәбе
укытучысы

Максат: Әниләргә, өлкәннәргә карата кадер-хөрмәт, ярату, олылау хисләре,әдәплелек, әхлаклылык сыйфатлары тәрбияләү, укучыларның төрле яклап сәләтләрен үстерү,
иҗади активлыкларын арттыру, сәнгатьле сөйләм телен үстерү.

Җиһазлау :”Тормыш яме — Әнкәй, хатын-кыз”, “Әнкәй җирдә иң зур кеше”, “ Ана- бөек исем! “ плакатлары, балалар чыгарган газеталар, рәсемнәр, иншалар.

1.Хәзер сүзне иң кечкенәләребезгә бирәбез.
Һәркемнең дә әни сүзен
Әйтеп теле ачыла.
Әни сүзен укыйбыз без
Әлифбаны ачуга.
2. 5 нчеләр әниләрен котлыйлар.
Мин әниемне роза чәчәгенә ошатам. Ул чыннан да матурлыгы, тынычлыгы белән роза чәчәгенә ошаган. Ә без аның бөреләре, өч матур бөресе. Һәр розаның да чәнечкеле энәләре бар, шул чәнечкеләре белән әнием мине дә кара җанлы кешеләрдән саклап , яклап тора кебек.Ана беркайчан да баласына начарлык эшләмәс, һәрвакыт яклар. Кешелек дөньясында гына түгел , хайваннарда баласына карата миһербан, яклау чагыла.
Бу сүзләрне мин балалар язган иншадан алдым.
3. Иртән йокыдан торуга бүлмә кояш нуры белән тулган. Өйдә тәмле аш исе аңкый. Сиңа бик рәхәт. Хәзерге бу иртәнге сәгатьтә синең кечкенә йөрәгеңдә шатлык тыпырчына һәм ул “әни “ сүзе булып күкрәгеңнән очып чыга. Син шул вакытта үзең дә сизмәстән”әни” дип дәшәсең. Ә әнинең йөзенә елмаю куна, аның күңеле татлы хисләр белән тула.
Әниләр бәйрәме көнендә
Җырламый калырга буламы.
Әниләр булмаса, әниләр булмаса
Җылытыр иде кем дөньяны?
Диләр 6нчы класс укучылары “Әни турында җыр” башкаралар.
4. Әнкәй! Дөньядагы бердәнбер иң матур, иң татлы сүз. “Әнкәй дигәндә, дөньялар яктырып, җылынып китә, күңелләр нечкәрә, күзгә яшьләр килә.Иң кыен чакларда без әнкәйләрне искә алабыз.
туган телебезне дә ана теле дип йөрибез.

Җырлыйсы килеп кенә 
Тора бүген безнең дә,
Көтеп алган бәйрәме
Бүген һәммәбезнең дә.
Сезнең хөрмәткә 7 ләр чыгыш ясый, “Әнкәй” җыры.
5. “Әни” сүзе бар телдә дә бертөсле ягымлы һәм матур булып яңгырый”. Безгә ничә генә яшь булмасын, барыбер аның ягымлы карашы һәм җылы сүзе кирәк. Беренче тапкыр тәпи басканда да, олы тормыш юлына басканда да безгә әниебезнең киңәшләре кирәк була.
Сәламәтлек ташламасын сезне
Һәр көнегез үтсен шатлыкта.
Яшәү яме, дөнья иминлеге
Юлдаш булсын сезгә алда да.
8 класс кызлары бии.
6. Әни! Бу сүз астында күпме җылылык, мәхәббәт, яхшылык бар. Әни ул дөньяга Ходай тарафыннан җибәрелгән фәрештә. Ул үзенең баласын бәлаләрдән, начарлыктан саклый һәм яклый.
“Япь-яшь минем әнием”. 9 класс укучылары чыгыш ясый.

Көннәр якты булсын өчен, әни кирәк.
Йокы татлы булсын өчен, әни кирәк.
Җил –яңгырдан саклар өчен, әни кирәк.
Усаллардан яклар өчен, әни кирәк.
Ашлар тәмле булсын өчен,әни кирәк.
Дөнья ямьле булсын өчен, әни кирәк!

Кадерле әниләр, барыгызны да әниләр бәйрәме белән тәбрик итәм. Озын гомер, тән сихәтлеге, саулык сезгә. Күңелегездәге җан җылысының нуры сүнмичә, сүрелмичә, балаларыгызның игелеген күреп, аларга яшәү чыганагы булып яшәсәгез иде.
Җыр: “Һәрвакыт булсын кояш”

Сабыр, йомшак күңелле әниләребез,! Бүгенге бәйрәмгә килүегез өчен зур рәхмәт сезгә! Киләчәктә безгә менә шулай тагын очрашырга язсын.Гел шулай якты йөзле, тәмле сүзле булып калыгыз.Балаларыгызны, оныкларыгызны сөендереп, исән-сау булып, тыныч, мул тормышта яшәгез

Поздравления на татарском языке