Китапханә дәресе
1-3 нче сыйныф укучылары өчен
“КИТАП ТӨЗЕЛЕШЕ”
Максат: китап элементлары белән танышуны дәвам итү, дәрестә алган белемнәрне ныгыту.
Җиһазланыш: практик эш өчен китаплар, табличкалар, белешмәлек, тестлар, презентация күрсәтү өчен компьютер.
ДӘРЕС БАРЫШЫ:
Китапханәче: Исәнмесез балалар! Бүген без сезнең белән китап турында сөйләшербез. Сез инде беләсез, һәр китапханәдә бик күп һәм күптөрле китаплар бар һәм кайвакыт сез китап сайлаганда аптырап каласыз. Сезгә шундый авырлыкка очрамаска булышу өчен мин сезгә китапханә дәресе уздырам, ул “Китап төзелеше” дип атала. Нәрсә соң ул китап төзелеше?
Бүген сез китапның төп элементлары белән танышырсыз, бу белемнәр сезгә китапханәдә китап сайлаганда бик тә булышырлар.
Балалар, ә бәлки сезнең берәрегез китапның ниләрдән торганын беләдер? Кем әйтә ала?
Балаларның җаваплары.
Китапханәче: Бүген без сезнең белән китапның төп элементлары турында гына сөйләшербез, ләкин әле китап тагын бик күп элементлардан тора, алар турында башка дәресләрдә сүз алып барырбыз. Ә хәзер тышлык, титул бите, аннотация, эчтәлек, кереш сүз һәм ахыргы сүз турында сөйләшик.
Китапны кулга алгач ук без иң беренче аның исеменә игътибар итәбез, ә ул китапның тышлыгында урнашкан (мисал өстендә күрсәтә). Китапның бу элементы китапны бизи, китап укучыга китап турында төп мәгълүматны бирә һәм китапны төрле бозулардан саклый. Тышлык укучыларга аны кем язганы, китапның исеме турында сөйли. Әгәр инде тышлыкта рәсем дә булса бу китапның нәрсә турында, анда нинди геройлар белән очрашачакбыз икәнен фаразларга була
Балалар, сез китапка тышлык ни өчен кирәк икәнен аңладыгызмы? Кем әйтеп бирә?
Балаларның җаваплары.
Китапханәче: Молодцы, балалар! Ләкин кайбер вакыт тышлыктагы мәгълүмат безгә китапның эчтәлеген ачып бирми. Менә шул вакытта без китапның тышлыгын ачып аның икенче битенә — титул битенә мөрәҗәгать итәбез (мисал китерә). Бу китапның исеме һәм аның адресы. Титул битендә без китап авторының яки авторларының фамилияләрен, китап исемен, рәссамның фамилиясен,кайсы шәһәрдә, нәшрияттә һәм кайсы елда басылганын укый алабыз.
Балалар, кайсыгыз титул битендә без нәрсәләр турында белә алабыз икәнен кабатлап әйтә ала?
Балаларның җаваплары.
Китапханәче: Тагын кайсы элементлар безгә китап турында сөйли ала икән? Титул битенең икенче ягында яисә китапның ахырында китапның кайсы яшьтәге балалар өчен икәнлеге күрсәтелә (мисал китерелә). Китап сайлаганда моңа да игътибар итәргә кирәк. Әгәр дә сез олы яшьтәге мәктәп балалары өчен булган китапны алсагыз, аны уку сезгә кыен булачак, чөнки күп әйберне сез аңламаячаксыз.
Һәр китапта диярлек аннотация бар. Аннотация – кечкенә шрифт белән язылган, китапның кыскача эчтәлеген ачып биргән язма. Кайбер вакытта аннотация бары тик бер-ике җөмләдән генә тора. Аннотация титул битенең икенче ягында яки китап ахырында урнаша, ягъни китапның беренче яки соңгы битендә. (мисал китерә)
Балалар, кайсыгыз бу элементны китаптан табып күрсәтә ала? (китапханәче ике баланы чакырып чыгара. Алар аннотацияне табып укып күрсәтәләр).
Китапханәче: Шулай итеп без сезнең белән аннотацияне укыгач, китапның нәрсә турында икәнен белә алабыз икәнен күрдек. Бу бик уңай, шулай бит? Исегездә калдырыгыз, китапханәдән китап алганчы аннотацияне укыгыз. Бу сезгә дөрес китап сайларга ярдәм итәр.
Һәр басмада бүлекләр исемлеге һәм эчтәлек бар. Бигрәк тә бу әсәрләр җыентыкларына кагыла (әкиятләр, шигырьләр, хикәяләр җыентыклары). Эчтәлек безгә китапның нинди әсәрләрдән торганын, әсәрнең төгәл “адресын” (битен), теге яки бу әсәрне кайдан эзләргә ярдәм итә.. Эчтәлек күбесенчә китапның башында, сирәгрәк ахырында урнаша.
Ә хәзер әйдәгез “Татар балалар әдәбияты” дигән китаптан Ш. Галиевның “Физзарядка ясый куян” һәм Ләбиб Леронның “Татар теле дәресендә” дигән шигырьләрен табып карыйк. (ике бала чакырыла).
Китапханәче: Ә хәзер китапның башка элементлары турында – кереш сүз һәм ахыргы сүз турында сөйләшик. Бу ике элемент бер- берсе белән бик нык бәйләнгән. Бу китапның авторы яки китапның үзе турныда язылган статьялар. Ул китапның башында – ул вакытта ул кереш сүз дип атала. Кереш сүз китапның авторы, аның тормышы һәм иҗаты турында, китап, аның язылу тарихы, китапның геройлары һәм аларның язмышлары турында сөйләүче статьялар. Күп вакытта кереш сүз кыска гына була һәм аны китапханәдә китап алганда ук укырга була һәм сез инде бу китапның сезгә кирәкме, юкмы икәнен шунда ук билгели аласыз.
Бу хикәя китапның азагында бирелсә – бу вакытта ул ахыргы сүз дип атала.
Китапның башка элементлары турында без киләсе очрашуларыбызда сөйләшербез. Ә хәзер әйдәгез бүген нинди элементлар турында сөйләшүебезне искә төшереп китик, нәтиҗә ясыйк.
Бераз уйнап алабызмы? Экранга карап, бу китапның кайсы элементы икәнен белергә кирәк.
(аннотация, кереш сүз, эчтәлек, титул бите).
Китапханәче: Дәрес ахырында без тестирование үткәреп алабыз. Сез китап элементлары турындагы анкета сорауларына җавап бирергә тиеш. Мөстәкыйль эшләү өчен 5 минут вакыт бирелә.
Китапханәче: Молодцы, балалар! Тестларның нәтиҗәсен без соңарак белербез һәм кемнең китапханәдә китап сайлаганда югалып калмыйча, дөрес китап сайлый алачагын ачыкларбыз. (китапханәче балаларга “Китап төзелеше” дигән белешмәлек өләшә)
Балалар, безнең дәрес ахырына якынлашты. Игтибарыгыз өчен рәхмәт! Киләсе очрашуга кадәр, сау булыгыз!
ТЕСТ
“Китап төзелеше”
-
“Китап төзелеше” дигәннән сез нәрсә күзаллыйсыз?
а) китапның нәрсәләрдән торганын, аның төп элементларын
б) китап битләрен, аларның санын
2. Китапның төп элементлары:
а) аннотация
б) эчтәлек
в) битләр
г) кереш сүз
3. Титул битенең икенче ягында урнашкан , кечкенә шрифт белән язылган текст:
а) эчтәлек
б) кереш сүз
в) аннотация
4. Китапның кайсы элементы китапның кайда, кайчан басылуы турында хәбәр бирә?
а) тышлык
б) титул бите
в) кереш сүз
5. Тышлык ни өчен кирәк?
а) китапны төрле бозылулардан саклар өчен
б) китапның авторы һәм исемен белдерә
в) теге яки бу әсәрнең төгәл “адресын” (битен) күрсәтә
6. Сезгә дәрес ошадымы? Тагын шундый дәрес үтүен теләр идегезме?
а) әйе
б) юк
КИТАПХАНА-МӨҒЖИЗӘЛӘР ИЛЕ.
» Китапхана» тигән яҙыу тора, өҫтәлдә төрлө китаптар ята. Шунда уҡ китапханасы ултыра.
Сәхнәгә, үҙ ара нимәлер һөйләшә-һөйләшә, Төлкө Алиса менә Бесәй Базилио сығалар. Китапхана янына килеп еткәс туҡтап ҡалалар.
Бесәй Базилио:- Мрр! Ҡара әле, ҡара.Был нимә ул?
Төлкө Алиса ( юхаланып): — Ҡайҙа? Нимә?
Бесәй Базилио: -Ана, ҡара! Ҡүрәһеңме?
Төлкө Алиса: — Эйе, күрәм. Әммә мин уның нимә икәнен белмәйем. Бесәйем минең, бар һин яҡыныраҡ барып ҡара әле , кем унда ултыра икән?
Бесәй Базилио: Эйе, хәҙер, йүгереп ултырам. Мрр! Һиңә ҡыҙыҡ булһа, бар ҙа үҙең ҡара. Миңә бәлә кәрәкмәй. Мяу!
Төлкө Алиса ( юхаланып): Улайһа, әйҙә икәүләшеп барайыҡ. Ул яңғыҙ, ә беҙ икәү. Икәүҙә- көс.
Төлкә менән Бесәй өҫтәл янына киләләр. Бесәй күҙлеген рәтләп » Китапхана»яҙыуын уҡырға маташа.
Бесәй Базилио: -Ҡайҙа әле, уҡып ҡарайыҡ, нимә тип яҙылған икән?Мрр! К-И-Т-А-П-Х-А-Н-А.
Төлкө Алиса: Китапхана? Ул нимә була ул?
Бесәй Базилио: Әллә инде,мрр, белмәйем.Ҡара әле, Төлкөбикә, унда кемдер бар бит,әйҙә әле унан һарашайыҡ.
Төлкө Алиса: — Әлләсе. Беҙҙе тыңлармы икән ул?
Бесәй Базилио: — Әйҙә инде,әйҙә.
Бесәй менән Төлкө янына китапханасы сыға.
Китапханасы: — Һаумыһығыҙ, Бесәй Базилио һәм Төлкөбикә Алиса!Беҙҙең байрамға ҡунаҡтарҙа килеп еткән. Әйҙәгеҙ, рәхим итегеҙ!
Төлкө Алиса: — Һаумыһығыҙ! Ә беҙ ҡайҙа килеп сыҡтыҡ ул? Беҙ бит мөғжизәле ялан ғына түгел, ә мөғжизәле ил эҙләп йөрөйбеҙ.
Бесәй Базилио :- Эйе шул. Мрр! Ә бында әллә ниндәй » Китапхана».
Китапханасы:-Һеҙ дөрөҫ килгәнһегеҙ. Беҙҙә бөгөн ысынлап та
» Китапхана- мөғжизәлэр иле» исемле байрам бара.
Төлкө Алиса: — Китапхана, китапхана… Нимә һуң ул- китапхана?
Китапханасы:- Ҡәҙерле Бесәй Базилио һәм Төлкө Алиса, китапхана- ул бик күп китаптар иле! Китапхана- ул үҙе бер бәләкәй генә тылсымлы донъя! Бында һәр бер китап һөйгән, уҡырға яратҡан кеше килә. Улар үҙҙәренә оҡшаған китаптарҙы һайлап алалар. Китаптарҙы китапханала ғына түгел, өйгә алып ҡайтып уҡыһаң да була. Китап уҡырға яраткан кеше өсөн китапхана -ул үҙе бер мөғжизә иле.
Бесәй Базилио:- Аңлашылды. Ә бына китапты алаһыңда китәһеңме? Шунан ул китап һинеке буламы?
Китапханасы: — Юҡ, Бесәйкәй!Китапты алып уҡып бөткәс, уны мотлаҡ рәүештә китапханага килтереп бирергә кәрәк.Ә инде китапты бирер алдынан китапханасы һеҙ алған китапты теркәп ҡуя. Ә һеҙ алған китаптарҙы нисек тоторға кәрәк икәнлеген беләһегеҙме?
Бесәй Базилио менән Төлкө Алиса: — Юҡ!Юҡ! Нисек?
Китапханасы: Ә бына беҙҙең балалар беләләр. Әйҙәгеҙ әле, балалар, әйтәйек әле.
( Балалар яуаптары).
Бала:- Апай, беҙ китапхана тураһында йыр ҙа беләбеҙ.
Китапханасы: Афарин!Әйҙәгеҙ әле йырлап ишеттерегеҙ беҙгә йырығыҙҙы.
( Йыр » Өйрәтәләр китапханала»).
Йыр бөтөүгә Мальвина килеп инә. Ҡулында шарҙар.Шарҙар эсендә йомаҡтар.
Мальвина:- Һаумыһығыҙ!Мин бөгөн ҙур байрам буласағын ишетеп, һеҙгә ашҡынып килеп ултыра инем, Өкө ағай миңә ошо шарҙарҙы тоттороп ебәрҙе. Был шарҙар эстәрендә балаларға йомаҡтар тип әйтте. Әйҙәгеҙ әле Өкө ағайҙың йомаҡтарын сисәйек.
Китапханасы:- Әйҙәгеҙ әле уйнап алайыҡ, балалар!
( Балалар шарҙарҙы шартлатып, йомаҡтарҙы ҡысҡырып уҡып яуаптар бирәләр).
Мальвина: -Афарин, балалар!Ҡалай һеҙ аҡҡыллылар, уңғандар! Мин Өкө ағайға һеҙҙе маҡтап һөйләрмен.
Китапханасы:- Оҡшанымы уйын,балалар?Әйҙәгеҙ, балалар, Мальвинаға рәхмәт әйтәйек.
Шул арала Төлкө Алиса ялан буйлап сәскә йыйып йөрөгән була, һәм яһалма ромашка сәскәһен китапханасыга килтереп бирә.
Төлкө Алиса: — Апай, апай! Мин һеҙгә сәскә бүләк итәм әле!
Китапханасы: — Ҙур рәхмәт, Төлкөбикө!Һин дә беҙҙең арала йөрөп йомарт була башланың,афарин! Ой, балалар,ҡарағыҙ әле, был сәскә мөғжизәле сәскә!Сәскә таждарында төрлө яҙыуҙар бар. Бында һеҙгә һорауҙар яҙылған. Әйҙәгеҙ әле, һорауҙарга яуаптар биреп алайыҡ.
( Уйын » Ромашка». Балалар сәскә таждарында яҙылған һорауҙарға яуаптар бирәләр).
Китапханасы: -Афарин, балалар!Был уйында ла бөтә һорауҙарға тулы яуаптар таптыһығыҙ!
Бесәй Базилио:- Мин дә балалар менән уйнап алайым әле, апай!
Китапханасы:- Әйҙә, Базилио, уйнатып ал әле балаларҙы.
Бесәй Базилио:- Балалар, һеҙ һикерергә яратаһығыҙмы? Әйҙәгеҙ әле тоҡ менән уҙышып уйнайыҡ. Уҙышып ҡына түгел, һорауҙарға яуаптар ҙа биреп.Ә һорауҙарым минең шаян һорауҙар була.
( Уйын).
Китапханасы:- Афарин, балалар! Һеҙ бөгөн бик әүҙем булдыһығыҙ, үҙегеҙҙең дә, беҙҙең дә күңелде күтәрҙегеҙ! Һәр саҡ шулай актив булығыҙ! Рәхмәт һеҙгә! Ә хәҙер беҙҙең ошо матур байрамды йыр менән тамамлап ҡуяйыҡ!
Йыр » Нурлы баласаҡ».
ТЭРБИЯ ДЭРЕСЕ: 15 октябрь – Х?тер к?не.
Максат: Укучыларда халкыбызны? гореф-гад?тл?рен?, туган Илебезгэ, телебезг? м?х?бб?т т?рбиял??.
Тэрбияче. Казан ханлыгына озак яш?? насыйп булмаган. Язмыш а?а 2 гасырга якын гына вакыт бирг?н (1370-1552 еллар). Бу вакытны? да шактые илбасарларга каршы к?р?шк?, эчке ызгыш-талашларга сарыф ителг?н. 1552 елда урыс феодаллары илне канга батыралар. Ис?н халыкны берсен д? калдырмый Казан ??м аны? тир?сенн?н ерак ?ирл?рг? куалар. Ил талана. Алтын, к?меш, эн?ед?н эшл?нг?н биз?н? ?йберл?ре, матур киемн?р, кораллар гына да 12 корабка шыгрым тутырып алып кител?.
?мма дошман и? беренче чиратта изге м?чет, м?кт?п, м?др?с?л?рне ?ир бел?н тигезли. Халыкны? и? изге ?ирл?ренд?: Бил?р, Болгар, Казан ш???рл?ренд? м?четл?р урынына аларны? кирпечл?рен файдаланып чирк??л?р, монастырьлар ?сеп чыга. Дошман изге каберташ язмаларын алып чирк??, монастырь нигезл?рен? салудан да тарсынмый. Изге Коръ?н, китапхан?л?р яндырыла. Ни ?чен и? беренче чиратта алар юк ител? со?? Дошман шуны бик яхшы а?лый. Аларны юк итеп, халыктан тарихны оныттырырга, х?терен ?уйдырырга тели. Тарихын, динен оныткан, ма?кортка ?йл?нг?н халыкны ?и?ел буйсындырып булсын ?чен гасырларга сузылган к?р?шк? к?т?рел?.
1552 елны? 15 октябре. Бу к?н милл?тебез тарихына и? фа?игале ??м и? олы кайгылы к?н булып кереп калган. Б?ген борынгы д??л?тебез Казан ханлыгыны? Р?с?й илбасарлары тарафыннан яулап алынуына 446 ел тулган к?н. Явыз Иванга ?сирлекк? кит?рг? м??б?р ителг?н аны? ханбик?се С?ембик?не? тоткынлыкта ка?гырып вафат булуына да быел 441 ел тула.
Шул д?верд?н бирле к?пме сулар аккан, д?нья ки?легенд? к?пме тарихи вакыйгалар булып узган, ?мма халкыбызны? азатлыгы ?чен башларын салган С?ембик?-ханбик?, Япанчы, Кол Ш?риф ??м аны? ш?кертл?ре, Казанны саклаганда со?гы тамчы канынача к?р?шк?н ??м ш??ит китк?н ка?арман ?би-бабаларыбызны? якты ист?леге милл?тт?шл?ребез к??еленд? азатлык, к?р?ш символы булып м??ге сакланыр. Бу к?н – изге к?н.
Б?ген х?тер к?нен ерак Австралия, Т?ркия, Кипр, Финляндия, АКШ та яш??че милл?тт?шл?ребез д? билгел?п ?т?.
Бу к?н “Мат?м к?не – Х?тер к?не” ген? т?гел, ? к??елл?ребезне сафландыру, пакьландыру, чистарту к?не д?.
1990 елны? 26 сентябренд? С?ембик? манарасына ай куелды, ? 15 октябрьд? ис? манара янына ме?л?п кеше ?ыйналып, Коръ?н укыды, Х?тер к?не зурлап уздырылды, ??м бу к?н шул елдан башлап тантаналы р?вешт? билгел?п ?тел?. Ни?аять, ?стенд? ай торгызылган манара т?бенд? бернич? ел р?тт?н ураза ??м корбан гаете укылу нур ?стен? нур ?сти.
1549 елны? мартында Сафаг?р?й, ?зене? варисын атап ?йтерг? ?лгер? алмыйча, 39 яшенд? ?леп кит?. Т?хетк? аны? кечкен? улы ?т?мешг?р?йне куялар. А?а ?ле бу вакытта 2 ген? яшь була. Шу?а к?р? ?нисе С?ембик?не аны? янына хан урынына эшл?п торучы итеп билгелил?р.
?мма дошманнар ?т?мешг?р?йне? буй-сыннары ныгыганны, ?сеп ?итк?нен к?теп тормыйлар. Киресенч?, аны? сабыйлыгынннан файдаланып, бертуктаусыз Казан илен? кил? торалар. Дошманга каршы тору халыкны? зур к?чен ала. Урыс патшасы явыз Иван казанлылар С?ембик?не ??м сабый хан ?т?мешг?р?йне тотып бирс?л?р, илне тынычлыкта калдырачагын казан ханлыгына ?иткер?. М?керле дошман С?ембик? бел?н ?т?мешг?р?йне кулга т?шерс?, нич? еллар буе хыялланган буйсынмас Казан илен бик ?и?ел басып аласын яхшы а?лый. Казан иленд? берд?млек бет?, тамак, ?ан асрар ?чен илен, халкын да сатарга ?зер булган кешел?р д? табыла. Сугышлардан йончыган халык д??л?тне саклап калу нияте бел?н С?ембик?не ??м аны? яшь улын явыз Иван кулына бир?. С?ембик? Сафаг?р?йне? кабере ?стен? ята-ята елый. Аннан ярд?м сорый.
Бардым ханым каберен?, т?ктем к?зд?н яшемне.
Дидем: “К?рче х?лемне, саттылар шул башымны”.
Ис?нн?р х?лен? керм?г?нне , ?лг?нн?р ничек ярд?м итсенн?р инде. Б?тен кеше – карты-яше, бала-чагасы елый-елый С?ембик?не озата. Юк, ул С?ембик?не, ?т?мешг?р?йне генн? т?гел, ? ул ?зене? с?енечен, шатлыгын, б?хетен, иреген, м?ст?кыйльлеген со?гы юлга озата.
“Иделг? чыкканда, карадым мин калага,
Калды елап Казаным, охшап ?ксез балага”- диел? “С?ембик? б?ете”нд?.
Явыз Иван 5 яшьлек сабыйны ?т?мешг?р?йне – С?ембик?не? со?гы ышанычы, й?р?к пар?сен ?нисе кочагыннан йолкып ала. ?ле бер н?рс? а?ламаган сабыйны к?чл?п чукындыралар, исемен алмаштырып, Александр дип кушалар. Динен, исемен алыштырган сабыйны христиан законын ?йр?терг?, илен, халкын, туган анасын тизр?к онытсын ?чен бер монахка бир?л?р. ?т?мешг?р?й озак гомер ит? алмый. Ул 18 яшенд? 1566 елда ?лл? ?терел?, ?лл? бу д?ньяда бер ямь калмаганлыктан, ?зе ?л?. Ул урыс патшалары к?мел? торган ??м аларны? каберл?ре бел?н берр?тт?н М?ск?? кремлене? Архангельск чирк?вен? к?мелг?н.
?нисе С?ембик?не м??б?рил?п Касыйм ханы Ша?галиг? кия?г? бир?л?р. Ша?гали кара й?зле, кыска аяклы, зур корсаклы, ямьсез битле бер с?йкемсез зат була. Ул бернич? м?рт?б? Казан т?хетен? менеп утыра. Казан халкы бу булдыксыз т?б?н ?анны ??рчак куып ?иб?р?.
Казан илен туздыруга, юкка чыгарырга булышкан кешел?р ул чакта аз булмый. ?мма икей?злелект?, т?б?нлект? Ш??гали барысыннан да уздыра. Илен?, халкына хыян?т ит?. Явыз Иванга Казанны алуда зур ярд?мп к?рс?т?. Тарихта аны? исеме кара х?рефл?р бел?н сатлык ?ан язып калынган.
С?ембик? шушы т?б?н ?ан тырнагы астында еллар, айлар, атналар, к?нн?р сула, саргая барып, зур газаплар бел?н д?ньядан кит?. Халык б?ген д? С?ембик?не х?терли. А?а багышлап чыгарылган ?ырлар, б?ет риваятьл?рне буыннан-буынга тапшыра. ?нил?р, апалар да ?зл?рене? яраткан журналларына “С?ембик?”исемен куштылар. Аны? исемен яратып кыз балаларга да бир?л?р.
1552 елны? августында рус яулары Казанга килеп ?ит?л?р. Ш???рне шунда ук камап алалар. Казан бик нык ныгытылган була. Явыз Иван аны ничек кулга т?шер? турында уйлана башлый. Казан халкы берд?м булып туган каласын сакларга к?т?рел?. Ш???р сакчыларыны? кораллары, бигр?к т? туплары, аз була. Шулай да алар каушап калмыйлар. К?тм?г?нд? ?лед?н-?ле ш???р капкасыннан атлы сугышчылар чыгып, дошман ?стен? ыргылалар ??м русларны туздырып, к?з ачып йомганчы я?адан крепостька кереп югалалар. Мондый сугышлар 1 ай чамасы д?вам ит?. Сентябрь урталарында отрядлар камалышка эл?г?. Арча ш???ре яндырыла. Казан ?чен к?р?ш тагын да кискенл?ш?. Ш???р ?стен? к?не-т?не ут ява. Чит илд?н махсус чакырттырылган х?рби осталар Кремльне? б?ек диварларын, манараларын ничек ?имерерг? план коралар. Аларны? ки??ше бел?н ныгытмалар астына тир?н чокырлар казыйлар ??м шунда дары мичк?л?ре тутыралар. К?чле шартлаудан ?ирл?р селкен?. Кремль диварларыны? бер ?леше ??м манарасы ?имерелеп т?ш?. Л?кин казанлылар бирелерг? тел?ми. Ш???рне саклап калырга м?мкин т?геллеген а?ласалар да, со?гы сулышларына кад?р к?р?ш?л?р.
1552 елны? октябренд? руслар б?тен фронт бел?н штурмга к?т?рел?л?р. Алар тагын бернич? урыннан ш???р диварларын шартлаталар ??м ташкапкадан ?теп кер?л?р. Урам сугышлары башланып кит?. Казанлыларны? бу кад?рле ?з-?зл?рен аямыйча сугышуы руслар ?чен к?телм?г?н х?л була. Урамнардан кан инешл?ре ага. Й?рт-каралтылар яндырыла, м?четл?р ?имерел?. Б?тен ?ирд? канга баткан г??д?л?р аунап ята. Тарихыбызны? мондый в?хшилекне беркайчан да к?рг?не булмый.
15 октябрь – Х?тер к?не. Бу к?н халык к??елен? кан бел?н, й?р?к сыкравы аша язылган.
Рус кен?зл?ре гасырлар буена Казан-Болгар илен? тынгы бирмил?р. Моны? с?б?бе: Урта Иделне? с??д? ит? ?чен и? у?ай т?б?ген казанлылар бил?п тора. Рус д??л?те бу ?ирл?рне кулга т?шер? турында хыяллана. 1552 ел. Иван Грозный: “Й? ?з каныбызны т?г?рбез, й? казанлыларны? каннарын эч?рбез!” – дип игълан ит?. Казанлылар ис? : “Сугышсыз бер карыш ?ир д? бирмияч?кбез – й? ?лем, й? ?и??!” – дил?р.
30 сентябрьд? тоташ ут, кан, яшь т?г? башлана, йортлар шартлый, ш???р ?имерел?, руслар урамга тула башлый. Иванны?: “Бирелс?гез барыгызны да гафу ит?м,” – диг?н с?зл?рен? казанлылар: “Без Алла?ы т?гал?д?н башка беркемн?н д? гафу сорамыйбыз!” – дип ?авап бир?л?р.
Казан алына… Ш???рд? ис?н калган халыкны тоташтан сую башлана. Ш???рне? к?ренеше кот очарлык була. Б?тен ?ирд? янгын котырына, ?йл?р таланып бет?, урамнар м?етл?р бел?н тула, кан г?рл?векл?р булып ага. Га??еп бай ш???рне? барлык малы таланып “?и??чел?р” арасында б?лен?.
Татар каны аккан ??ркем бу х?лл?рне исенд? тотарга, х?тер к?ненд? катнашырга тиеш.
Кил?ч?ге? булмаячак татар,
?тк?не?не ?г?р онытса?.
Ходай безне? ??мм?безг? ?ан и?дерг?н,
Х?тер диг?н зир?к акыл, зи?ен бирг?н.
М??ге уяу к?зле гал?м ?зе ?йтер:
Вакыт яш?р яш?г?нд? ?ирд? Х?тер!
Халкыбыхны? ?тк?нен? к?з т?шерс?к, анда аны? данлы, ч?ч?к аткан чорларын да к?рербез. ?мма тарих шундый катлаулы ки, шома гына килг?н юл кин?т ?зел?, упкыннар каршына китереп бастыра. Халкыбыз тарихында мондый к?нн?р д? к?п булган. И? фа?игалесе – 1552 елны? октябре. Бу ка??рле айда тулы бер м?мл?к?т – ш?рыкъ д?ньясында ??м Европага танылган Казан ханлыгы м?хр?м ител?. Явыз Иван зур в?хшилек кыла: ут ??м кылыч бел?н изге туфрагыбызны канга батыра.
1552 елны? ямьсез, ?илле, салкын октябре… Халык ?зене? с?екле С?ембик?сенн?н м??гелекк? аерыла; Колш?риф кебек шигъри ?анлы, иманлы асыл улларын югалта. Ме?н?рч? ка?арманнар ?з илен, телен, динен яклап ш??ит кит?.
Уян, х?тер! Ерак бабалары?ны иск? ал. Алар рухы алдында башы?ны иеп, дога кыл. Б?ген – Татар иленд? Х?тер к?не! Х?тере ис?нн?рне? ген? кил?ч?ге бар.
Бер ме? биш й?з илле ике –
Белеп тор явыз Иван:
Бу сан безне? х?терл?рг?
Бик т? тир?н уелган.
Шушы елны харап булды
Татарны? башкаласы.
Шушы елны к?п кыелды
Татарны? баш кынасы.
Илне яклап ша?ит китк?н
Якташларны олылап,
Татар халкы “Х?тер к?не”н
?тк?р? ??р ел зурлап.
Бу к?н халык авыз и?атында да аерым урын алып тора. “Фа?игале Казан” б?етенд? ул мен? ничек тасвирлана:
Моннан д?рт й?з еллар ??в?л нинди заманнар бар иде
Ятка хезм?т итми идек, ?з ханыбыз бар иде.
Дошман диг?н б?дб?хетне? ?ирл?ре бик тар иде,
Башкаларны? кен?зен? безне? татар хан иде…
?йе, бу д?ньяда татар атлы халык бар, аны? х?тере бар, ч?нки ул ялганнан яралмаган, ? тарихтан яралган.
Татарны? х?тере бар. Башыннан кичк?нн?ре к??елен? уеп язылган, ??м ул к??ел язуларын беркем д? сызып, бетереп ташлый алмас! И, гыйбр?тле язмышка дучар булган халкым, зин?ар кил?ч?ге?не сакла!
Б?т?н беркайчан да мондый в?хшилекл?р кылынмасын ?чен ??м ??рвакыт к?гебез аяз булсын ?чен без ?зебезне? чыгышны “Тынычлык” турындагы ?ыр бел?н т?мамлыйбыз.
Китап.Китапханә.Китапханәче.
Максат:Хезмәтнең тормышта кеше өчен әһәмиятен төшендерү; һәртөрле файдалы эшнең мактауга лаек икәнен аңлату; һөнәр сайлауга әзерләү һәм хезмәт кешесенә, өлкәннәр, әти- әниләр хезмәтенә хөрмәт тәрбияләү.
Җиһазлау: Сәхнә бәйрәмчә бизәлә. Китап, китапханә һәм китапханәче исем астында шигьри юллар языла һәм китап күргәзмәсе оештырыла.
Китап-хикмәт: битен ачкан саен
Күңел күзем минем ачыла,
Көндез кояшым ул, төнлә аем,-
Китап илтә таңнар каршына!.
(Нури Арсланов “Китап”).
Изгеләрдән изге бит ул
Китап, китапханәсе.
Үзенә тарта күңелне
Әллә китап, әллә журнал,
Әллә китапханәче.
(Энҗе Мөэминова “Син ул”).
Кичә барышы:
Китап (сценка)
Иске китап: Кара әле, миңа туган!
Яңа китап: Карыйм, карыйм! Ләкин һич танымыйм.
Иске китап: Берничә көн элек мин дә синең кебек матур китап идем. Ә хәзер күрәсеңме, нинди хәлгә төштем.
Яңа китап:Ни булды соң сиңа туганкай? Я, тынычлан, борчылма.
Иске китап: 1 сентябрь көнне мине Гата исемле малайга бүләк иттеләр. Беренче көнне ул мине бик яратты. Кадерләп кенә йөртте.
Яңа китап: Яраттымы? Бик әйбәт!
Иске китап: Иң матур китап минеке?- дип бөтен класска күрсәтеп мактанып йөрде. Ә мәктәптән кайткач, өстәл янында чәй эчкәндә Гата мине актара- актара майга буяп чуарлап бетерде.
Яңа китап: Карале, май бит синең 10 битеңә үтеп чыккан.Ай-яй-яй!Нинди шапшак малай!.
Иске китап: Алай гынамы әле! Ул бер майлы коймакны леп иттереп минем битемә салып куйды. Битләрем менә, кайнар майга буялып, кап-кара булып чыкты.
Яңа китап:Ай-яй-яй! Бу нинди малай.
Иске китап: Ике яктан ике кабыргам да сынган.
Яңа китап: Син 70 яшьлек карт сыман булгансың.
Иске китап:Гата картайтты инде мине шулай.
Яңа китап:Исәпләп торсаң исең китә.Күрәсе иде, колагын борасы иде ул Гатаның.
Иске китап: Юк, минем аны күрәсем килми.Аңарда йөргәнче макулатура булып китәм.
Яңа китап: Юк,юк, китмә. Мин сине үзем белән алам.Хәзер сине китапханәче апалар терелтер. Әйдә, минем белән.
1а.б:
Хәерле көн телик таңнар саен
Аяз күкләр телик җиребезгә
Кояшлы көн телик һәр кешегә,
Һәм иминлек телик җиребезгә.
Хәерле көн телик барчабызга,
Хәерле көн телик үзебезгә.
Барчабызга да хәерле көннәр теләп
музыкаль –бәйрәм кичәбезне башлыйбыз.
2а.б:
Кешелекнең үзе шикелле үк,
Борынгыдан килә бәйрәмнәр,
Шатлыкларын, бәйрәм итә кеше,-
Бәйрәмнәрдә олы ямьнәр бар.
Бәйрәмнәрдә- бәхет тантанасы,
Җан сафлыгы, күңел яктысы.
Гомер буе озата бара безне.
Бәйрәмнәрнең керсез ак төсе.
1 а.б:
Бәйрәмнәр килә безгә
Көттереп кенә, сагындырып.
Чагылсын һәммәбездә-
Елмаю- көлү, ягымлылык.
Бәйрәмгә җыелганбыз
Охшап зур чәчәк бәйләменә,
Бәхетле язмыш телик һәркемгә!
2 а.б:
Нур балкый өебездә
Кояшка карый тәрәзәләр.
Бәйрәмнәр килә безгә,
Шат төсләр генә тирәбездә.
Җырламый мөмкин түгел,
Шатлыктан ташый күңел,
Ташый күңел!.
Җыр: Хәерле көн телим таңнар саен.
Хәерле көн телим таңнар саен
Аяз күкләр телим җиремә
Сәламәтлек телим бар кешегә
Һәм иминлек телим илемә.
Хәерле көн телим дусларыма
Йөзләренә кереп елмаеп
Җиргә якты җылы нурын сипкән
Кояшыма карап куанам.
Шигырь укучы: Г.Гыйльми “Тылсым”
“Китап”дигән бер тылсым бар җирдә,
Бар тылсымнан өстен бу тылсым.
Җирдә тудырылган һәрбер китап
Бер могҗиза булып укылсын.
Бу тылсымда гамәл акылы бар,
Халык гаме, халык хатере.
Җаһил, надан, явыз затлар гына
Китә алмас сине күтәреп.
Мәңгелеккә күчә серле тылсым,
Китап битләрендә- киләчәк.
Шул битләрнең хәнҗәр кебек чите
Бәгерьләрне әле теләчәк…
Шушы тылсым кеше итеп тота
Бу гөнаһлы җирнең кешесен.
Һәрбер өйдә түрдә китап булсын,
Һәр күңелдә тылсым яшәсен!
1 а.б. Борынгы тарихны яхшы белүчеләр дөньядагы җиде могҗиза турында еш искә төшерәләр. Болар- Мисыр пирамидалары, Эфестагы Артемида храмы, Галикарнасс төрбәсе, эленеп торучы Семирамида бакчасы, Родосс колоссы, Александрия маягы һәм Олимпия Зевсы сыны. Гадәттә,болары янына тагын берне өстиләр дә аны кеше тарафыннан тудырылган могҗизаларның сигезенчесе дип атыйлар. Вакытлар узу белән мондый “сигезенче могҗиза”ларның саны дистәдән артып китте. Ләкин боларның берсе белән дә чагыштырып булмый торган могҗиза- хәзинәнең китап булуын ни өчендер берәү дә башына китермәде.
Хәзинәләрне борын-борыннан
Эзләп тапканнар төрле урыннан.
Мөгаен син дә уйга каласың,
Хәзинә диеп хыялланасың?
Ята кебектер таулар артында,
Ә үзе сиңа бик тә якында.
Төшә аласың бик тиз эзенә-
Китапханәдә ул бай хәзинә.
Җыр:Китап
Бар минем дускаем,
Иң якын сердәшем,
Һәр җирдә, һәр эштә
Киңәшчем, иптәшем.
Күргәнем, белгәнем-
Һәммәсен аңлата,
Көлдерә, җырлата,
уйлата, юата.
өйрәтер ул миңа
бар фәнне, телләрне,
юк аның белмәгән,
сәнгате, һөнәре.
Иң якын дускаем,
киңәшчем ул –китап
Җырлыйм мин аны,
Олылап һәм мактап.
2а.б. “И китап” Ш.Бабич.
Ап-ак тор һәрвакытта,
И китап,багам сиңа,
Чын,асыл нигезле җирдә
Күп белемнәр бир миңа!
Ә бит кеше гакылының һәм кулларының шушыннан да могҗизалырак башка бер нәрсә барлыкка китерүен күзаллап та булмый, чөнки нәкъ менә китап кешелек тарихының барлыкка килүеннән башлап бүгенгесе үсешенә кадәр барлык казанышларны үзенә туплаган. Биредә сүз фәнни белемнәр һәм гамәли күнекмәләр турында гына бармый. Китап адәм затына хас барлык рухи кыйммәтләрнең җыелмасы булып тора һәм аларны җирдә яшәүче миллионлаган кешенең дә байлыгы итә.
Шигырь укучы: Габдулла Тукай “Китап”
Һич тә күңелем ачылмаслык эчем пошса,
Үз-үземне күрәлмичә рухым төшсә,
Җәфа чиксәм, йөдәп бетсәм, бу башымны
Куялмыйча җанга җылы һичбер төшкә;
Хәсрәт соңра хәсрәт килеп алмаш- тилмәш,
Күңелсез уй белән тәмам әйләнсә баш,
Күзләремдә кибеп тә җитмәгән булса
Хәзер генә сыгылып – сыгылып елаган яшь,-
Шул вакытта мин кулыма китап алам,
Аның изге сәхифәләрен актарам;
Рәхәтләнеп китә шунда җаным- тәнем,
Шуннан гына дәртләремә дәрман табам.
Укып барган һәрбер юлым, һәрбер сүзем
Була минем юл күрсәтүче йолдызым;
Сөйми башлый бу дөньяның ваклыкларын,
Ачыладыр, нурланадыр күңелем, күзем.
Җиңелләнәм, сафланам мин шул чакта,
Рәхмәт әйтәм укыган шул китапка;
Ышанычым арта минем үз-үземә,
Өмид белән карый башлыйм булачакка.
Китапка багышлап бу шигырь юлларын бөек шагыйребез Габдулла Тукай язган.
Дөньяның “сигезенче могҗизасы” булып танылган китап безнең китап йортларында- китапханәләрдә тупланган. Бу могҗизаның хуҗалары булып китап хадимнәре- китапханәчеләр тора.
1 а.б.Календарьны кулыбызга алып битләрен ачып карасак, нинди генә бәйрәмнәр, нинди генә хезмәт ияләренә багышланган көннәр юк анда!
Ә менә китапханәләргә, китапанәчеләргә багышланган көн аеруча матур вакытка туры килгән кебек.25(28) октябрь- көзнең аяз көннәре,моңлы гүзәл,матур, мул игеннәре, сокландыргыч табигате,юмартлыгы белән ачылып беткән бер мизгел.
Көз ул юмарт.Җәлләмәгән-
Матурлыгын биргән, сәләтен
Һәм ул көтә
Ачылуын бездә-
Кешеләрдә бөек сәнгатьнең!
25 (28) октябрь көне тарихка мәктәп китапханәчеләре көне булып кереп калды һәм без аны 1997елдан бирле билгеләп үтәбез.
Шигырь укучы: Г.Нуретдинова “Китапханәче һөнәре”
Һөнәрләр җирдә күп төрле,
Һәр кешенең була үз юлы.
Иң мөһиме- аның хезмәтенең
Башкаларга кирәк булуы.
Сайлау авыр, авыр табу җирдә
Нәкъ сиңа дип сузган юлларны,
ә бер тапсаң, гөрләп эшләп була
шатландырып тирә-якларны.
Китапханә эше- җиңел түгел,
Тоелса да читтән шулайрак,
Укучылар риза булсын дисәң-
Тырышырга кирәк ныграк.
Иң белемле, иң укыган булу-
Кирәк әгәр монда эшләсәң,
Көлеп китәр синнән укучылар
Һәр әдипне әгәр белмәсәң.
Белү кирәк барча язучыны,
Аерым-аерым һәрбер әсәрне,
Рус теле, математика,
Тарих кебек фәннәрне.
Син- укытучы, син- тәрбияче дә бул,
Психолог та, хәтта табиб та,
Чалгы- сәнәк тота белү кирәк.
Рәссам булу кирәк кайчакта.
Артист бул син- сәхнә түрләреннән
Бик тиз генә төшә алмассың,
Башларыңа төшкән чакта, дустым,
Тавышсыз да чыгып җырларсың.
Авыр эше, ләкин зарланмыйм,
Ошый миңа минем хезмәтем,
Нинди шатлык, нинди бәхет бит ул
Кешеләрдән ишетү рәхмәтен.
Балаларның күңеленә чәчү
Белем, әхлак дигән орлыклар-
Бәхет бит ул, алар елмайсалар
Яктырадыр кебек офыклар.
Бәхет бит ул- әби-бабайларның
“Кызым ”диеп сөеп үтүе.
Олыгайгач та, синең янга кереп
Гәзит-журнал укып китүе.
Бәхет бит ул- колхозчылар белән
Бергә-бергә эшләп йөрүе,
Һәм яшьләрнең авыр минутларда
Киңәш сорап сиңа килүе.
Һөнәрләрнең була күп төрлесе
Җанга якын, күңел сөйгәне.
ә шулай да китапханәче һөнәре кебек
юктыр рухи азык бирә торганы.
Мин яратам гади һөнәремне
Ошый миңа минем хезмәтем.
Башка һөнәр тәкдим итсәләр дә
Һич алыштырмас идем мин аны.
2а.б. Китап.Китапханә.Китапханәче.Бу гади генә өч сүздә күпме мәгънә, күпме сер.Менә китапны гына алыйк.Ул һәрбер кешенең диярлек тормышына бик кечкенә чагыннан ук килеп керә. Бала йөрергә һәм сөйләшергә өйрәнүгә китапка кулын суза, башта матур сүрәтләрен карый, аннары ниндидер сәер билге- тамгалар кушылудан “ӘНИ” дигән яраткан сүзе барлыкка килүгә гаҗәпләнә. Шушы мизгелдән башлап китап аның бөтен тормышы буена: балалар бакчасын да да, мәктәптә дә, институтта да, эштә дә, көнкүрештә дә озата бара. Кеше гыйлемнең зур өлешен укытучысы яки башка бер остазы белән аралашудан алган кебек тоела аңа.Юк, укытучының теләсә нинди дәресендә яки профессорның лекциясендә җавапларга караганда сораулар күбрәк була.Ә аларга җавапларны исә китаплардан гына табарга була.Кыскасы, китап ул- хәзинә. Укысаң – табасың ул хәзинәне, укымасаң-юк!
1.а.б. Китап белән бергә китапханә сүзе аерылгысыз. Китап диюгә безнең күз алдыбызга рәт- рәт китаплар тезелгән китап киштәләре килеп баса.
Шигырь укучы:М.Галиев “Китапханәдә”
Иңгә- иң терәлгән китаплар
Пышылдаша төрле телләрдә.
Җиңел генә кулга алам
Җиңелмәслек илләрне,
Меңнәрне җиргә иңдергән корольләрне
Ничә биткә сыйган
Халыкларның олуг тарихлары,
Кайгылары, шатлыклары, гөнаһлары.
Җиңел генә кулга алам китапларны
Һәм актарам гасырларны.
Үткән үткән…Бар да гади икән.
Шул чак җирдә булган булсаң,
Җиңел генә хәл итәрсең кебек
Сугышларны, халыкларның язмышларын…
Үзенә бик күп серләр туплаган китап киштәләре китапханәләрдә генә була.Чөнки меңләгән, миллионлап чыга торган китапларның барысын да шәхси китапханәләргә җыю мөмкин түгел, шуның өчен белемгә омтылган һәр кеше җәмәгать китапханәләренә юнәлә.Ә анда һәр китап укучыны китапханәче каршы ала. Китапханәче! Гади дә, күзгә дә бик ташланып тормый торган һөнәр иясе ул.Алар китаплар да язмый, әдәби- нәфис әсәрләр дә иҗат итмиләр.Ләкин алар башка мөһим вазыйфаны үтиләр. Нәкъ менә китапханәчеләр китап белән укучыны үзара бәйләп, тоташтырып торалар.Алар китапны тәкъдим итә, укуга мәхәббәт тәрбияли, укучылар конференцияләре, язучылар белән очрашулар үткәреп, яңа басмаларга карата әңгәмәләр һәм бәхәсләр оештырып, әдәби әсәр тирәсендә уңай мохит тудыра.Моның белән китапханәчеләр әдәбиятны ярату хисен югалтырга ирек бирмиләр, укучының әсәр каһарманнары, яңа темалар һәм идеяләр турында сөйләшүләргә җәлеп итәләр, китапны тирәнтен төшенергә һәм дөрес аңларга өйрәтәләр.
2а.б.Язучылар китапханә хезмәткәрләренә гомерләре буе бурычлы икәнлекләрен белергә тиешләр: нәкъ менә алар яңа китапларны укучыларга тәкъдим итәләр һәм җиткерәләр бит. Кайсы китапның “хәле ничек” икәнен алар бик яхшы белә. Киштәдә тузан җыеп ятамы ул, әллә аны кулдан тартып алалармы, аның өчен чират торалармы?
Китап алсаң кулыңа
Нур сибелер юлыңа.
Бу әйтем чыннан да китапханәчеләргә атап әйтелгән сыман. Чөнки, китапханәчеләр, укучыларга мәгърифәт нуры таратучылар, күңелләрне агартучылар, яктыртучылар бит.Әхлаксызлык, денсезлек, әдәпсезлек комагай әрсезлек белән көннән- көн кешеләр күңелен наданлык, томаналык сөреме буйый барган бер заманда китапханәчеләр, караңгылыкка каршы торып, рухи, мәдәни, учаклар кабызалар, аның ялкынын кеше күңелләрен яктыртырлык, җылытырлык итеп дөрләтәләр.Алар булмасалар, балалар да, яшьләр дә, ил агасы булган картлар да киңәш сорап кая барырлар иде, күңелләрен кайда агартырлар, җылытырлар иде?
Авырлыкның исәбе юк кебек
Сыгылгандай китап киштәсе.
Китапханә- китапханәче-
Шул сүзләрдә
Яктылыкның бөтен чишмәсе.
Җыр: “Мин яратам сине Татарстан” җырының үзгәртелгән варианты “Мин яратам сине Китапханә” .
Мин яратам сине, Китапханә
Зур залларың өчен яратам.
Шул заллардан чыкмый укый торган
Кешеләрең өчен яратам.
Мин яратам сине, Китапханә
Зур залларың өчен яратам.
Мин яратам сине, Китапханәм,
Китапларың өчен яратам.
Тукайларың, Җәлилләрнең рухын
Саклаганың өчен яратам.
Тукайларың, Җәлилләрнең рухын
Саклаганың өчен яратам.
Мин яратам сине, Китапханә
Эшчән халкың өчен яратам.
Җандай күргән татар телең өчен
Миллилегең өчен яратам.
Мин яратам сине, Китапханә
Миллилегең өчен яратам
1 а.б. Китапханәчеләр кулларына гаять зур байлык ышанып тапшырылган. Алар бу хәзинәнең сакчысы да, хуҗасы да. Халык аларга киңәш сорап та, хаклык эзләп тә килә. Меңьеллык рухи хәзинәбез булган китапханәнең һәр киштәсендә, һәр шүрлегендә хакыйкать ачкычы яшерелгән.Аны эзләп таба белергә генә кирәк.Китапханәчеләрнең югары һөнәри осталыгы, мәдәнилеге, нечкә зәвыклы зыялыгы, заман белән аяктан атлый белүе шул ачкычларны китап укучыларга кирәк чакта һәм кирәк урында, бик белеп кулланырга ярдәм итә.
Күңелләргә аннан пакълек иңә,
Итагатьле бит ул һәркемгә,
Тәкъдим итә төрле китапларны,
Армый- талмый эшли эшен дә.
Пөхтәлеге һәммәбезгә үрнәк,
Холкы белән үрнәк һәркемгә.
Абынмаска дәшә китап аша,
Намус белән гомер итәргә.
2.а.б.Әйе, китапханәче һөнәре- ул иң кызыклы, мавыктыргыч, җаваплы һөнәрләрнең берсе.Кайбер кеше яшьтән үк китапханәче булырга хыяллана, ә кайберәүлә һич уйламаганда гына китапханәче булып китә дә, гомер буена шул һөнәренә турылыклы булып кала.Менә безнең мәктәп китапханәләрендә эшләүче хөрмәтле ханымнар да шушы һөнәргә тугрылар.Аларның күпчелегенең хезмәт кенәгәләрендә бары тик бер генә язу- китапханәче. Нинди сыйфатларга ия соң алар?Алар кыю да, игелекле һәм итагатьле, тапкыр һәм тырыш та, акыллы һәм актив та, пөхтә дә, хыялый да, хисчән дә, абруйлы да, армас та, намуслы да, әхлахлы да, чырыш һәм чыдам да, егәрле һәм эшчән дә
1.а.б.Хөрмәтле мәктәп китапханәчеләре! Сезне барыгызны да һөнәри бәйрәмегез- мәктәп китапханәчеләр көне белән чын күңелебездән котлыйбыз.
Бу көндә якты өметләрегезнең һичшиксез тормышка ашуын, мәхәббәт һәм шатлык телибез.Китап кадерен, сүз кодрәтен, сүз тәмен белгән укучыларыгыз тагын да ишәйсен.Нәширләр дә, журналистларда, укучылар да Сезнең ярдәмгә мохтаҗ. Сез бит китапларны укучыларга танытасыз, һәр укучыларга таратуга ирешәсез.Һәр барчагызга гаилә иминелеге, күңел көрлеге, җан тынычлыгы, ныклы сәламәтлек, иҗади уңышлар телибез.Күкләребез аяз, тормышыгыз имин, тәнегез, рухыгыз сәламәт, уңышларыгыз куанычлы булсын..Дус, тату коллектив булып яшәргә, эшләргә язсын.Игелекле, саваплы хезмәтегезне, дөнья бәясенә торырлык җаваплы эшегезне карусыз һәм намус белән башкаруыгыз өчен мең рәхмәт сезгә! Милләт хадимнәре дигән мактаулы исемне тап төшерми йөртегез.
Җыр:
Чәчәк җыеп йөрим кырларда,
Белмим сезне ничек зурларга,
Теләп сезгә изге теләкләр
Йолдыз булып яна йөрәкләр.
Балкый алда еллар
Без барасы юллар!
Ала якты нурлар
Сезнең күзләрдән!
Кайгыларны йотып аласыз
Һәерле юл теләп каласыз.
Сез бит шундый назлы һәм чыдам,
Сезне уйлап юлга мин чыгам.
Балкый алда еллар
Без барасы юллар!
Ала якты нурлар
Сезнең күзләрдән!
Йөзләрегез көлеп торсын гел.
Юлыгызга яусын алсу гөл.
Җырыбыз булсын сезгә бүләк.
Китапханәче апалар зур рәхмәт.
Кичәбез ахырына якынлашты.
Сау булыгыз, дуслар, шат яшәгез,
Ямьләндереп Бөек Ватанны
Зур уңышлар белән каршылагыз
Туган илдә аткан һәр таңны.
Дан сезгә, хөрмәтле китапханәчеләр!
Шуның белән безнең кичәбез тәмам, игътибарыгыз өчен , зур рәхмәт.
Хәерле юллар, Сезгә!
Кулланылган әдәбият
1.М.Галиев. Сайланма әсәрләр.Т.1.-Казан: Тат.кит.нәшр.124 бит
2.Г.Тукай. Сабыйга.- .-Казан: Тат.кит.нәшр.11 бит
3.Ш.Бабич . Сайланма әсәрләр.-Казан: Тат.кит.нәшр.141 бит
4.Китапханә хәбәрләре.№1, 2002ел; №1-2ел, 2005ел
5.Балалар китапханәсе.2003ел
Актаныш муниципаль районы
“Актаныш 1 нче гомуми белем бирү мәктәбе”
муниципаль бюджет белем учреждениесе
Татарстан Республикасы
(музыкаль кичә)
Төзеде: “Актаныш 1 нче гомуми
белем бирү мәктәбе”муниципаль
бюджет белем учреждениесе
китапханәчесе Хисамова Н.М.
Актаныш 2011 ел
18 вариантов
-
Китап ? белем чишм?се.
М?каль.
Д?ньяда китаптан башка яш?? м?мкин т?гел, дип уйлыйм мин. Без китаплар аша тормышны ?йр?н?без, белем алабыз. Ч?нки аларда бик к?п акыл х?зин?се тупланган. Ул х?зин?не бернинди компьютер да, телевизор да алыштыра алмый. Китап укып, без белем алабыз, уйланабыз, тормыш ит?рг? ?йр?н?без. Китап геройларыннан ?рн?к алабыз яки кайберл?рен? охшамаска тырышабыз.
?зем ?ле укый белм?г?нд?, ми?а китапларны ?нием я ?тием укыйлар иде. Алар ми?а кечкен? вакытта бик к?п китаплар укыдылар, ? аннары мин ?зем укырга керештем. Аларны? эчт?лекл?рен а?лый башладым.
Минем и? яраткан китабым ? Роза Хафизованы? “Акт?пи ник мо?ая?” диг?н китабы. Аны ми?а ?нием Я?а ел б?йр?мен? б?л?к итте. Башта ми?а китап укып чыга алмаслык калын булып тоелды. ? укый башлагач, мин китапны? ахырына килеп ?ит?емне сизми д? калдым. Китапта ?киятл?р, пьесалар тупланган. Ми?а бигр?к т? “Курай малай ма?аралары” ??м “Кирлем?н” диг?н ?кият-повестьлар ошады. Курай малай бик яхшы герой, аннан ?рн?к алырга була. Курай малай ??м Талсылу бел?н хыял канатларында с?ях?т ит?е к??елле д? булды со?! “Кирлем?н” диг?н ?кият-повестьны укыганда, ?земне читт?н к?рг?н кебек булдым. Бу китап яхшылык бел?н яманлыкны аерырга ?йр?тте. Кирлем?н бел?н дуслашмаска кир?клеген? ишар?л?де. Ул бары тик начарлыкка гына ?йр?т?.
Со?ыннан “Акт?пи ник мо?ая?” диг?н ?киятне укып чыктым. Бу ?кият минем ?чен кызыкта, кызганыч та булды. Шулай итеп, ?земд? китап укырга тел?к уянуын сизми д? калдым! Мин кил?ч?кт? д? кызыклы китаплар бел?н дуслашырга хыялланам. -
Китап уку — и? яхшы белем алу
План.
1. Китап — акыллы ки??шче ??м якын дус.
2. Китаплар тарихыннан.
3. Китап — д?ньяны танып белерг? ачкыч.
4. Китап — белем чишм?се.
Китап — ул кешене? уйларын чагылдыра торган сир?к мог?изаларны? берсе.
И. Гази.
Китап — и? акыллы ки??шчел?рне? берсе. Китап ??р кешег? хезм?тт? булыша, ул кешел?рне б?лад?н коткара, тормышны танып белерг? ?йр?т?. Китап кешег? ?с?рг? ??м халыкны? а?ын баетырга м?мкинлек бир?. «Китап кешене гал?мне? ху?асы ит?», — ди П.А. Павленко.
Бала чакта китап укудан да к??елле н?рс? юктыр. Бигр?к т? ул китапта си?а таныш х?лл?р турында язылган булса, аны кат-кат укыйсы, алар турында ипт?шл?ре?? с?йлисе, шигырьл?рен к??елд?н ятлыйсы кил?. Андый китаплар — безне бала чактан зур тормышка озатып калучы, гомер буе х?терд? я?арып торучы и? якын дусларыбыз, ??р кеше китапны ?зене? и? якын дусты итеп к?р?. Китап — канатлы ул! Китап, ?зене? канатына утыртып, сине ме? елга артка илтеп ташлый, яис? ул кешене й?з елга алга алып кит?. Китап — ?н? шундый мог?изалы н?рс? ул. «Яхшы китаплар уку — ?тк?н заманны? яхшы кешел?ре бел?н с?йл?ш? ул», — ди Р. Декарт.
Россияд? китап басу эшен 1564 нче елда Иван Федоров бел?н Петр Мстиславец башлап ?иб?рг?н.
Д?ньяда и? кыймм?тле ??м и? авыр китап — «Изге Иоанн хакыйкате». Ул Швейцария акчасы бел?н ике ме? франк б?ял?н?. Кыймм?тле ташлар бел?н биз?лг?н бронза тышлыгы гына да 120 килограмм. Й?з илле битле бу китап 300 сарык тиресенн?н ясалган и? яхшы пергаменттан эшл?нг?н. Китапны? форматы — 75×64.
Д?ньяда и? зур китапхан? — Россия д??л?т китапхан?се. Аны? ш?рлекл?ренд? егерме ике миллион китап бар. Аларны тезеп кую ?чен д? ун километр озынлыктагы кишт? кир?к булыр иде. Д?ньядагы и? кечкен? китапхан? ?индстанны? Амритсар ш???ренд?. Кыймм?тле м?рм?рд?н салынган, бакыр ??м алтын бел?н биз?лг?н бу китапхан?д? бары тик бер ген? китап саклана.
Китап — д?ньяны танып белерг? ярд?м ит? торган ачкыч ул. А?арда кешелек акылыны? океаны бар. Китап уку — и? яхшы белем алу. ??р кешене? ?зен? ошаган бер китабы була. Бу кеше, китапта язылганнарны ??рвакыт иск? т?шереп, авырлыкларны ?и??. Минем д? шундый бер китабым бар. Ул — ?срар Галиевне? «Т?нге ?ыр» ?с?ре. Анда Б?ек Ватан сугышыны? балалар к??елен? ?теп керг?н ачы фа?игасе ??м совет халкыны? фашистларга каршы берд?м к?р?ше тасвирланган.
«Китап — бакча, андагы язулар — шул бакчаны? г?лл?ре», — ди К. Насыйри. Кем укымый, шул берн?рс? турында да уйламый. Белем алуны? и? яхшы юлы — уку. Тиенн?рд?н сумнар ?ыелгандай, укылган б?ртекл?рд?н белем туплана. Китап — белем чишм?се. Китап — безне? заманны? тормышы. Китап — бер буынны? икенче буынга рухи васыяте, гомерне? со?гы чиген? ?итк?н аксакалны? я?а гына яши башлаган кешег? ки??ше. Китап битл?ре, керфекл?р кебек, к?зне ачалар.
Китап — ки??шче? сине?,
Дусты?, ярд?мче? сине?.
Ул х?рм?тк? бик хаклы,
Кадерл? син китапны.
V—VIII сыйныфларда ?д?би-и?ади (ягъни ?йр?нелг?н ?с?р буенча яздырыла торган) сочuнeнueл?р ?. Ф?йзине? «Тукай» романын, Ф. ?мирханны? «Н??ип», Г. Ибра?имовны? «Яз башы», ?. Такташны? «Караборынны? дусты», Г. Б?шировны? «Туган ягым — яшел бишек» ?с?рл?рен укыганнан со? яздырыла.
VI сыйныфта «Онытылмас еллар» ?с?рен ?йр?неп бетерг?ч язылачак сочuнeнueг? бер мисал китерик. -
Китап – тормыш к?згесе.
Китап-тормыш к?згесе дип юкка гына ?йтмил?р. Мин китаплар укырга яратам. Безне? ?й тулы китап. Туган к?нем? д?, б?йр?м к?ненд? д? ?нием китап б?л?к ит?. Белемле, т?ртипле булып ?с?емне тели ул минем.
Язучылар безг? тормышта к?рг?н-белг?нн?рен матур с?зл?р аша ?иткер?л?р. Татар ?дипл?ре тупас, оятсыз сузл?рне геройлар телен? кертми диярлек. Без у?ай геройлар кебек ?д?пле с?йл?шерг?, т?ртипле булырга, ?зебезне бизи торган матур эшл?р башкарырга ?йр?н?без.
Шуларны? берсе Г. Тукайны? “Эш бетк?ч, уйнарга ярый” шигыренн?н сабый. Шигырьд? шагыйрь безне кечкен? баланы? бер к?не бел?н таныштыра. Аны? сабырлыгына исе? кит?р! Кояшны? кыздыруына, Сандугач ?ырына, Алмагачны? кызыктыруларына д? туз? ул. Аларны? ?аркайсына олылар шикелле, бик акыллы гына итеп ?авап бир?.
Дим?к, Г. Тукай бала ?чен укуны? и? кир?кле эш ик?нлеген к?рс?т?.
Шушы Сабыйны? акыллы булуын, тырышып укырга кир?клеген а?лата. ? уен ?чен вакыт ?ит?рлек, д?ресл?рне бер вакытта х?зерл?рг? кир?клекне ?йр?т?.
Шулай итеп, китап – ми?а яшьт?шл?рем тормышын к?згед?ге кебек итеп к?рс?т?, аларны? у?ай сыйфатлары мине т?рбияли, зур тормышка ?зерли.
Салим?анова Галия
5нче сыйныф укучысы. -
Китап – белем чишм?се
(1-9 сыйныф укучылары бел?н ?д?би тематик кич? ?тк?р? ?чен сценарий ?рн?ге)
Максаты:
– укучыларда китапка м?х?бб?т т?рбиял??;
– китап укуга кызыксыну уяту;
– кеше тормышында китапны? зур ???миятк? ия булуын ачыклау;
– китапларны сак бел?н ген? тота бел? т?ртибен ?йр?т?.
?и?азлау:
Плакат: “Белем алыйм дис?? ничаклы- с?й, х?рм?т ит , ярат китапны”(Г.Тукай),
”Минем яраткан китабым” темасына укучылар р?семн?ре к?рг?зм?се, слайдлар, классик музыка язмалары.
Эпиграф: (Кич? барышында слайдлар к?рс?тел?)
“Акыл тарихы т?п ике чордан: х?реф ??м типография уйлап табудан тора; калган барлык чорлар шуларны? н?ти??л?ре ген? булган. Китап ??м язу кешег? я?а д?нья ача”.
(Н.М.Карамзин)
Кереш ?леш:
I.Китапхан?чене? чыгышы.
Х?рм?тле укучылар! Б?ген без бу залга китаплар турында с?йл?шерг? ?ыелдык.
Китап диг?н д?нья бар, китап диг?н гал?м бар. Уйлана башласак, алай гына мик?н? Ай-?ай, зур м?гън? ята китап с?зенд?. Тормышта б?генге д?р???сен? килеп ?итк?нче, китап ?з тарихында гыйбр?тле юл узган, к?п т?рле язмышларга очраган. Халыкны котыртучы, юлдан яздыручы диг?н ?лл? нинди гаепл?н?л?р, нахак б?лал?р тагып, учакларда яндыру, таш б?йл?п суга салулар дисе?ме , зинданнарга ябылуларны, башка авырлыкларны да еш к?рерг? туры кил? а?а. Бер??л?р, аны и? яман дошманы к?реп, туктаусыз эз?рлекл?с?л?р, икенчел?ре, изгег? санап, аны и? кадерле х?зин? итеп сакларга, буыннан-буынга тапшырырга, аны? гомерен озайтырга тырышканнар…
Х?зерге заман балалары бик б?хетлел?р. Ч?нки китапхан?л?рд? , кибетл?рд? китапларны? ниндил?ре ген? юк. Укырга гына кир?к, уку тел?ген булдырырга гына кир?к безг?.
С?хн?г? алып баручылар чыга.
1нче алып баручы: Ис?нмесез, кадерле укучылар, укытучылар! Б?генге б?йр?мебез д? китап турында. Ул “Китап- белем чишм?се. “ дип атала.
Без гомер буе китапка м?р???гать ит?без. Ул бала чактан ук безне урап алган д?ньяны ??м ?зебезне танырга, а?ларга ярд?м ит?. ?з вакытында укылган китап еш кына кешег? нинди ??н?р сайлап алырга кир?клеген ?йтеп бир?.
2 нче алып баручы: Китап эшл?г?н чакта ярд?мче, ял итк?нд?- ипт?ш, кайчакта ул –к??ел ачу ?йбере, ??рвакытта юлдаш, ки??шче, ? аны? бел?н дуслашкан кеше ?чен ышанычлы дус.
1 нче алып баручы: Китап ул мог?иза.Мен? ?ст?лд? куш уч т?бе зурлыгында гына китап ята, ? а?а кешел?р, йортлар, ш???рл?р сыйган. Китап ?ст?лд? х?р?к?тсез ята, ?мма ул безне зур тизлек бел?н бер очтан бер очка, бер илд?н бер илг? ??м шулай ук ?ир шарыны? т?рле почмакларына илтеп куя. Ул безне ?тк?н ??м кил?ч?к заманга к?чер?. 2 нче апрель- балалар китабы к?не итеп кабул ителг?н. ??р елны шушы к?нне балалар китабы к?не буларак т?рле чаралар ?тк?рел?.
2 нче алып баручы: Китап – кеше т?зег?н берд?нбер вакыт машинасы. ?ансыз булса да -яши, телсез булса да –с?йли.
Китап (Элвира Г.)
“Укы инде,балам,укы!,-диеп
Кир?кми л? ми?а ?йтерг?.
Минем к??елем ?зе ашкына ич
Китаплардан к?пне белерг?.
Геройлары бел?н серл?ш?м д?,
Шатлыклары булса с?ен?м.
Кайгыларын ми?а с?йл?с?л?р,
Алар ?чен бик т? к?ен?м.
?ырласалар алар бел?н ?ырлыйм,
К??елем шат була шаярсалар.
Бик ямансу булыр иде ми?а,
Китаплардан бер к?н аерсалар.
1 нче алып баручы: Китаплар бел?н ш?гыльл?н? балачакны ямьл?ндер?, яшьлекне туендыра, картлыкны? к??елен к?т?р?, б?хетне бизи, б?хетсезлек килг?нд? сыену урыны була ??м юата, ?йд? чакта шатландыра, ?йд?н читк? китк?нд? комачауламый.(Цицерон).
(Тыныч к?й уйнатыла)
2 нче алып баручы: Х?зер сезгэ Л?йл? “Татар китабы” диг?н шигырь с?йли
Минем ?чен китап изге ?йбер,
К?зем ачты бала чагымда ук:
Ки??шчем д? булды, ме? сорауга
?авап табалмаган чагымда ук.
?киятл?р бел?н танышуым
Татар китабыннан башлангандыр.
“?ги кызны” кат-кат укыганда
Нич? тапкыр к?зем яшьл?нг?ндер.
Кулларыма мин еш китап алам,
Серл?ш?мен ялгыз калган чакта.
Халкымны, дим китап саклаган ич-
Теле онытыла язган чакта.
Адаштырмый ?йд?п барасы? син
“Н?рс? бар со? сина ти? тагын”- дим.
Башым иеп сина табынамын-
“Р?хмэт си?а, Татар китабы!”- дим.
1 нче алып баручы: ”Укып барган ??рбер юлым, ??рбер с?зем, була минем юл к?рс?т?че йолдызым”, дип язган Г.Тукай. Д?рест?н д?, китапларда чагылдырылган тарих сабаклары ?тк?нн?рне белерг? ген? т?гел, ? х?зерге тормышны а?ларга да ??м кил?ч?кт? ?з юлы?ны сайларга да ярд?м ит?.
Китап
?ич т? к??елем ачылмаслык эчем пошса, ДИН?
?з-?земне к?ралмыйча рухым т?шс?,
??фа чикс?м, й?д?п бетс?м, бу башымны
Куялмыйча ?анга ?ылы ?ичбер т?шк?;
Х?ср?т со?ра х?ср?т килеп алмаш-алмаш,
К??елсез уй бел?н т?мам ?йл?нс? баш,
К?зл?ремд? кибеп т? ?итм?г?н булса,
Х?зер ген? сыгылып-сыгылып елаган яшь,
Шул вакытта мин кулыма китап алам,
Аны? изге с?хиф?л?рен актарам;
Р?х?тл?неп кит? шунда ?аным, т?нем,
Шунда гына д?ртл?рем? д?рман табам.
Г. Тукай
2 нче алып баручы: ?ор телле татар халкыбыз китап, уку, белемле булу турында м?кальл?р и?ат итк?нн?р, ? х?зер без сезне? бел?н татар халкыны? бу м?кальл?рен исебезг? т?шереп китик.
Китап – белем чишм?се
Китап – тормыш к?згесе
Китап – якын серд?ш
Китапны? белм?г?не юк
Китапсыз ?й – т?р?з?сез б?лм?
Китап галим- телсез м?галлим
К?п укыган к?п белер
К?п й?рг?н, к?п белм?с – к?п укыган к?п белер
Гыйлем акчага килми – тырышлык бел?н кил?
Уку каты булса да ?имеше татлы
1 нче алып баручы: Китап укып, без к?п н?рс?г? ?йр?н?без. Ул яхшыны яманнан аерырга ?йр?т?, кеше б?хете ?чен к?р?ш?чел?рне? б?ек акыллары бел?н таныштыра. Кешег? ул бик к?п н?рс? хакында с?йли, ?мма а?ардан басылып чыкканчы, аны? нинди юл ?т?ен без к?рмибез. ? х?зер с?зебез китапны? безне? кулга килеп эл?кк?нче нинди юл ?т?е хакында.
Башта к?газь эшл?? ?чен З. Эльвина
Шактый хезм?т сорала,
?дипл?р ?с?рне язгач,
Эшл?р бераз ?айлана.
Язучыны? ??рбер с?зе
Редактор аша ?т?.
Китаптагы ??р с?з ?чен
Ул безг? ?авап тота.
Эшч?н басу машинасы
Битк? х?реф т?шер?.
Битл?р ?ле китап т?гел,
Елмаймыйлар кешег?
Ябыштырып, т?пл?п куйгач
Тышларга кир?к була.
Исемн?рен язгач кына
Ул битл?р китап була.
Мен? шулай китап туа.
2 нче алып баручы: Бер язучы болай диг?н: “Китап ул язылгач кына т?гел, ? укылып чыккач туа”,- диг?н. ??м бу с?зл?рг? колак салмыйча да булмый. Ч?нки китап укучыдан башка, укучыны? м?х?бб?тенн?н башка китап юк ?ле ул. Кайбер укучыларыбыз турында “ул укыштыргалый”, яки “ул китап укырга яратмый” диг?н к??елсез с?зл?р ишетерг? туры кил?. Мондый с?зл?рне ишет?се авыр да, к??елсез д?. ? мен? укый торган укучы булу- г?з?л н?рс?. Шундый г?з?л укучы булырга омтылу бер д? со? т?гел.
“Якын дус” ?ырын ?ырлату. Дин?, Л?йл?, Эльвира.
1 нче алып баручы: ? мен? мин, кемне? д? булса: “Ми?а к??елсез! Н?рс? эшл?рг? д? белмим!”- дип зарлануыын ишетс?м, га??пл?н?м. Китаплар булганда, эшл?р н?рс? ??рвакытта да бар , дип уйлыйм мин. Китаплар барында берничек т? к??елсез була алмый.
М.Гафурины? “Китап ??м балалар” шигыре ( Г?лназ)
Д?рт-биш бала ?ыелганнар бер урынга,
Н?къ уртада берсе китап тоткан кулга.
??мм?се д? колакларын торгызганнар:
Берсе укый, башкалары ты?лый шунда.
Утыралар китап укып, к??ел ачып,
Шатлыкларын берг?-берг? уртаклашып
Кайвакытта ты?лый болар тып-тын гына,
Кайчагында к?леш?л?р шаркылдашып.
2 нче алып баручы: ? х?зер сезне? ничек китаплар укуыгызны тикшереп китик. Бирелг?н башваткычны чишк?ч сез бик яхшы бел? торган бер с?з килеп чыгар. Сорауларны игътибар бел?н ты?лагыз .
1 алып баручы:Бу шигырь юлларын кем и?ат итк?н? Исеме ничек?
Тау башына салынгандыр безне? авыл
Бер чишм? бар, якын безне? авылга ул;
Аулыбызны? ямен, суы т?мен бел?м,
Шу?ар к?р? с?ям ?аным, т?нем бел?н.
(Г.Тукай “Туган авыл”).
2 алып баручы: Бу юллар, кайсы ?с?рд?н ??м аны кем язган?
Безне? ?амал ?бине? чуар тавыгы бар. Бер авылда да юк бу тавыкка пар.Чуар тавыкны тавык дим?с?? ,?амал ?бине? х?тере калып, бу с?зне улы Гата да к??елен? авыр алыр. К?г?рченн?н кечкен?, сыерчыктан зур- чуар тавык ?н? шундый ул. (А.Алиш “Чуар тавык”).
1 а.б.Авторын ?йтегез. Мин чит илд? матур г?лл?р, хуш исле ч?ч?кл?р исним. Л?кин к?пме ген? исн?мим, барыбер ?ава ?итми, сулыш кысыла. Г?я ?з илемне? эн?е ч?ч?кл?ре т?гел, аны? ?реме д? б?ген ми?а шифа булыр иде.
Сагындым, бик сагындым сине, туган ил! (Г.Кутуй “Сагыну”).
2 алып баручы:. Мин, Ш?в?ли- шук малай
Шук малай , у?ган малай. , Ш?в?лине кем уйлап чыгарган? (Ш.Галиев)
1 алып баручы: Д?р?ия исемле шагыйр?не? фамилиясен исе?? т?шер.
2 алып баручы: ? х?зер Абдулла исемле шагыйрьнен фамилиясен ?йтеп карагыз.
1 нче алып баручы: ?аваплардан к?ренг?нч? бу залда китап дуслары ?ыелган ик?н . Китапларны? чын дуслары булу ?чен аны? тарихын да белерг? кир?к бит ?ле . Сезг? бу очракта С.Львовны? “Китап турында китап” диг?н ?ыентыгы ярд?м ит?р. (Китап к?рс?тел?.) Бу ?ыентыкта автор китапны? тарихи ролен , кешене? рухи м?д?ниятен формалаштыруда аны? ???миятен к?рс?т?. Атаклы галимн?рне?, язучыларны? тормышында китап нинди урын алып торуы турында с?йли. Шулай ук, китаплар бел?н ничек эшл?рг? кир?клеген д? ?йр?т?.
2 нче алып баручы: Укучылар, х?зер сезг? 6нчы сыйныф укучылары “Гатаны? хатасы”диг?н ?кият уйнап к?рс?т?л?р, игътибар бел?н карап утырыгыз.
(Х.Шабановны? “Кадерл? син китапны” шигыре с?йл?н?).
Китап -ки??шче? сине?, АДЕЛЬ
Дусты?, ярд?мче? сине?,
Ул х?рм?тк? бик хаклы,
Кадерл? син китапны.
Почмакларын б?кл?м?, ЭНЖЕ
Битл?рен д? ертма син,
Керле кулы? бел?н аны
Беркайчан да тотма син.
Ул яратмый пычракны- ДИАНА.
Керне, тузанны, тапны,
Саф, к?рсез к??еле? бел?н
Бик чиста тот китапны.
К?н д? укы син аны: ЭН?Е
Китап – якын дусты? ул,
Сине? сораулары?а
?авап биреп торыр ул!
1 нче алып баручы: Чыннан да китапны укып чыгу гына т?гел бит ?ле, озак яш?сенн?р ?чен аларны кадерл?п сакларга да кир?к бит.
?йд?гез ?ле без д? сезне? бел?н китаплар бел?н н?рс?л?р эшл?рг? ярамаганлыкны исебезг? т?шереп ?тик:
1. Китапны ашыкмыйча, уйлап укы.
2. Китапларны? битл?рен б?кл?п куярга ярамый.(Адель)
3.Китап эчен? карандаш, ручка тыгып калдырырга ярамый.(Эн?е)
4. Китапка язарга, р?сем ясарга ярамый.(Элвина Х.)
5.Китапны пычрак кул бел?н тотарга ярамый.(Г?лназ)
6. Ашаганда китап укып утырырга ярамый.(Диана)
7. Китапны кояш нурлары т?шк?н урында укырга ярамый.(Л?йл?)
8. ?г?р минд?ге ?с?рл?рне ошатып укыйсы? ик?н, башка ипт?шл?ре?? д? укырга т?къдим ит. (Дин?)
9. Китапны? ертылган битл?рен ябыштыр. ?г?р кир?к булса, т?пл?. (Элвира)
10. Китапхан?д?н алган китапларны вакытында кайтарып бир. Шуны ист? тот: аны башка укучылар к?т?. (Элвина З.)
2 нче алып баручы: Китап битл?ре пычрактан, кояш нурларыннын, юешт?н бозылалар. Аларны тагын тузаннан ??м корткычлардан сакларга кир?к.
Китаплар бигр?к т? ?зл?рен? сак караганны ??м чисталыкны яраталар.
Китапларны чиста ?ст?лг? ??м чиста парталарга гына куярга кир?к.
Бер битне укып бетерг?ч, алдагы битне ?ст?ге почмагыннан тотып ачарга гад?тл?негез. ??м беркайчан да бармагыгызны т?керекл?м?гез.
Х?зин? Х.Элвина
Х?зин?л?рне
Борын-борыннан
Эзл?п бакканнар
Т?рле урыннан.
М?гаен, син д?
Уйга каласы?,
Х?зин? диеп
Хыялланасы?.
Ята кебектер
Таулар артында.
? ?зе си?а
Бик т? якында.
Т?ш? аласы?
Бик тиз эзен? —
Китапхан?д?
Ул бай х?зин?.
Ш??к?т Галиев
Йомгаклау.
1нче алып баручы: ?йе, туган телен яраткан, китапка х?рм?т бел?н караган бала гына белемле, а?лы, ?д?пле, т?рбияле, к?рк?м кеше булып ?с?. Без ?зебезне? шундый кеше булып ?с?ебезг? ышанабыз!
( Кич? г. Тукайны? “ Туган тел “ ?ырын ?ырлау бел?н т?мамлана.
(Уртада зур х?рефл?р бел?н язылган плакатны берг?л?п уку: “ Белем алыйм дис?? ничаклы- с?й, х?рм?т ит, ярат китапны”.(Г.Тукай))
Китапхан?че: Кадерле укучылар! Б?генге кич?д? туган фикерл?регез сезне? к??елл?рд? китапка, укуга карата кызыксыну, к?п укуыгыз бел?н горурлану хисл?ре уятсын иде.Китапны? якын дусты булыгыз, аны яратыгыз ??м кадерл?гез! Бер-берегезг? д? кешелекле , ярд?мчел булып ?сегез.
Алып баручы: Укучылар, х?зер сезг? 6нчы сыйныф укучылары “Гатаны? хатасы”диг?н ?кият уйнап к?рс?т?л?р, игътибар бел?н карап утырыгыз.
Катнашалар: икенче класс укучысы Гата, аны? китаплары, д?фт?ре, сумкасы. карандашы.
Гата (ялгызы). Ипт?шл?р! Мин б?ген бер т?ш к?рдем. Т?шемд? китап халкы бел?н эш к?рдем. Ул болай булды.
(Гата кереп кит?. Шаулашып, китаплар килеп чыга. Пычранып бетк?н Уку китабы с?з ала. )
Уку китабы. Карагыз ?ле ми?а, туганнар!
Китаплар. Карыйбыз, карыйбыз. Л?кин таный алмыйбыз.
Уку китабы. Бернич? ген? к?н элек мин д? сезне? кебек матур китап идем. ? х?зер, к?р?сезме, нинди х?лг? т?штем? (К?зл?рен с?рт?).
Китаплар. Ни булды си?а, туганкай? Я, тынычлан, борчылма.
Уку китабы. К?пт?н т?гел ген? мине кибетт?н бер тракторчы абый сатып алды.
Математика. ?йе. ?йе, числосын мин х?терлим. Егерме бишенче август иде.
Уку китабы. Шуннан энесе Гатага б?л?к итте.
Математика. Беренче сентябрь к?нне.
Уку китабы. ?йе, Гата мине беренче к?нне бик яратты.
?лифба (елмаеп). Яраттымы? Бик ?йб?т!
Уку китабы. “И? матур китап минеке!”-дип, б?тен класска к?рс?теп мактанып й?рде. ? м?кт?пт?н кайткач, ?ст?л янында ч?й эчк?нд?, Гата мине актара-актара майга буяп, чуарлап бетерде.
Китаплар. Ай-яй-яй! Нинди шапшак малай!
Уку китабы. Алай гынамы ?ле! Ул бер майлы коймакны леп итеп минем битем? салып куйды. Битл?рем мен?, кайнар майга буялып, кап-кара булып чыкты.
?лифба. Мен? нинди хурлык!
Математика. ?йе, мин санадым. Май аны? 10 битен? ?теп чыккан.
Уку китабы. ? кич бел?н мине баш астына салып йокларга ятты. Шунда минем кабыргаларым сынып бетте.
Китаплар. Ай-яй-яй! Бу нинди малай?
Математика. Мин санадым, аны? ике яктан икеш?р кабыргасы сынган.
Уку китабы. Бик ??фалады ул мине. ?н?, сумкасын к?регез бер ген?.
(Кыршылып бетк?н иске сумка кер?)
Сумка. Ис?нмесез, б?хетле китаплар!
Китаплар. Ис?нмесез!
Математика. Си?а нич? яшь, сумка туган?
Сумка. ?ле бер яшь т? юк.
?лифба. ? мин си?а ?итмеш яшь дип торам.
Сумка (й?ткереп). Гата картайтты инде мине шулай.
Китаплар. К?р?без, к?р?без!
Сумка. Гата мине чана итеп, ?стем? утырып таудан шуды.
Китаплар. Ай-яй-яй! Бик усал малай!
Сумка. Мен? минем эчемд? н?рс?л?р ген? юк! К?регез!
Китаплар (сумканы? эчен? карыйлар). ?тек?й ген?м! Нил?р ген? юк!
?лифба. Авыр ш?репл?р, рогаткалар, ташлар.
Уку китабы. Иске к?т?к, ?бисенн?н калган к?г?рг?н уймак, сынык пычак, ч?п-чар бер кочак!
Математика. Санап бетергесез…
Уку китабы. ?н?. мин шулар арасында интегеп яшим инде.
Сумка. ? мин шуларны к?т?реп ташып й?рим.
(?ст?л астыннан бер тавыш кил?)
Тавыш. Сез мине к?рс?гез иде!
Башкалар (аптырап). Кем бар анда? Гата ?земе ?лл??
Тавыш. Юк, мин Гатаны? хата бел?н тулган д?фт?ре.
Башкалар. Син кайда со?, кил бирег?!
(?ст?л астыннан д?фт?р чыга)
Д?фт?р. Мин матур язу д?фт?ре булам.
?лифба. Алай ик?н. Л?кин син бер д? матур т?гелсе?.
Уку китабы. ? син ниг? кырын басып торасы??
Д?фт?р. Оялам. Гата минем бу як битем? кара т?кте. Кешег? к?ренерг? оялам.
Башкалар. Ай-яй-яй! Бик шапшак малай!
Карандаш (кер?). ? сез мине к?регез бер ген?. Ул к?н д? минем башымны ч?йни, очымны сындыра.
?лифба. Бу нинди эш! Мен? минем укучым ?лфия, беренче класста гына булса да, ?ич т? алай т?гел. Аны? барлык ?йберсе д? чиста, сумкасын да, карандашларын да кадерл?п кен? й?рт?.
Математика. Ис?пл?п торса?, исе? кит?. К?р?се иде, колагын борасы иде ул Гатаны?.
Уку китабы. Юк, минем аны к?р?сем килми. Мин а?арда й?рг?нче, макулатура булып кит?м.
Д?фт?р. Мин д?!
Карандаш. ? мин нишлим со??
?лифба. ? сине мин ?зем бел?н алам. ?лфия сине очлар, кадерл?п кен? й?рер.
Математика. ?йд?гез, Гатага язып калдырыйк.
Карандаш. Мин язам! (Карандаш тиз-тиз яза.) Булды.
(Бар да чыгып кит?л?р. Гата кер?. )
Гата. Кайда булды бу уку китабы! Мич башында да юк, карават астында да юк. Матур язу д?фт?ре д? ?лл? кая китк?н. Тапсам, кир?кл?рен бир?м инде. (карандаш бел?н язган к?газьне укый.) “Без т?зеп тора алмыйбыз, сине ташлап кит?без”. Мине ташлап китк?нн?р. Уф, нишлим х?зер? (?з-?зен?.) ?й Гата, Гата, ?лл? син чынлап та ясады?мы хата?
(П?рд? ябыла. Гата с?хн? алдына чыга.)
Мен? мин, ипт?шл?р, шундый т?ш к?рдем. Х?зер мин барлык ?йберл?ремне кадерл?п кен? й?ртерг? с?з бир?м.
Алып баручы: К?рдегезме инде,ишеттегезме? Гатаны? хатасын кабатлый к?рм?гез. Китап бит ул га??еп х?зин?.Аны яратырга ??м сакларга кир?к. -
“Китап – белем чишм?се!”
Укытучы. Юк аягы, юк к?зе,
С?йли, ?йр?т? ?зе.
Телг? аннан оста юк,
Аннан якын дус та юк.
Укучы. Кулдан кулга й?ри ул,
Б?тен телд? с?йли ул.
Белм?г?не юк аны?,
К?згесе ул д?ньяны?.
Укучы. Бик к?п тел белс? д?,
С?йл?шми бер телд? д?.
?йр?ним, дис??, ?йр?т?,
Карышмый беркемг? д?.
Ул н?рс?? (Китап)
Укытучы. ?йе, укучылар. Безне? б?генге б?йр?мебез д? китап турында. Ул “Китап – белем чишм?се” дип атала.
Кем к?п белерг? тел?с? –
Китап була кулында.
Мен? х?зер с?з башлыйбыз
Шул якын дус турында.
Яшь дусларым! Ирт?л?рен кояш бел?н берг? уянып, ?ти-?нил?регез эшк? ?ыенганда, сез д? изге с?ф?рг? кузгаласыз – белем йортына – м?кт?бебезг? юл тотасыз. Сезне? д? ?з хезм?тегез бар. Ул – белем алу. К?меш кы?гырау мо?лы чы?нарын таратуга, д?реск? кереп утырасыз ??м и? беренче эш итеп кулга китап аласыз.
Китап – тормышыбызда и? кир?кле ?йбер. Ул ки??шче д?, серд?ш т?. Яхшы китап ??рвакыт к??ел т?ренд? саклана.
тормыш сине? алга берсенн?н- берсе четереклер?к сораулар китереп куйганда да, олы юлга кузгалыр алдыннан кая таба барырга дип аптырап калганда да, кем бел?ндер сере?не уртаклашасы, ки??ш-табыш итеш?се килг?нд? д? и? беренче газиз ана?а, аннан китапка м?р???гать ит?се?.
Укытучы. -Укучылар, китап безне нил?рг? ?йр?т? со??
Укучылар.
– Китап ?д?пле булырга ?йр?т?.
Китап барча кешел?рне, ?лк?нн?рне ??м кечел?рне д? ихтирам ит?рг? кир?клекне т?шендер?.
Китап Ватанны сакларга ?йр?т?, ил тарихы бел?н таныштыра.
Китап гадел булырга ?йр?т?. Ялганны, хыян?тне фаш ит?.
Китап хезм?тне яратырга ?йр?т?. Хезм?т кешесен? х?рм?т т?рбияли.
Китап с?лам?т яш?? серл?рен? т?шендер?.
(Плакаттагы м?кальл?рне, “канатлы с?зл?рне” уку)
Китап – белем чишм?се.
Китап – галим, телсез м?галлим.
Белем алыйм дис?? ничаклы,
С?й, х?рм?т ит, ярат китапны.
Китапсыз ?й – т?р?з?сез б?лм?.
Китапсыз к?н – югалткан к?н.
Китап – ул ад?м балалары уйлап чыгара алган сир?к мог?изаларны? берсе…
Китапны дусны сайлаган кебек сайла.
Китап – бакча, андагы язулар- шул бакчаны? г?лл?ре.
К?п укыса?, к?п белерсе?.
2 апрель – Б?тенд?нья балалар китабы к?не.
2 апрель – б?ек ?киятче, Дания язучысы Ганс Христиан Андерсенны? туган к?не. Андерсен ?киятл?рен укып ?см?г?н малайлар, кызлар бар мик?н? Булса, алар инде д?ньядагы и? зур мог?изаны? ни ик?нен д?, и? саф й?р?кле, и? ихлас к??елле геройларны? кайда яш?г?нен д? белмил?р. Китап укуны? никад?р р?х?т мизгелл?р алып кил?ен д? а?ламый калалар.
Г.Х.Андерсен китапларыннан к?рг?зм?.
Китап – ки??шче? сине?,
Дусты?, ярд?мче? сине?.
Ул х?рм?тк? бик хаклы –
Кадерл? син китапны.
Почмакларын б?кл?м?,
Битл?рен д? ертма син.
Керле кул бел?н аны
Беркайчан да тотма син.
Ул яратмый пычракны-
Керне, тузанны, тапны,
Саф, керсез к??еле? бел?н
Бик чиста тот китапны.
– Б?ген без китапларны? тарихы бел?н д? танышырбыз. Китапларны элек-элект?н саклап тотканнар, ч?нки аларны язу ?чен бик к?п вакыт кир?к булган. Беренче китаплар х?зергел?рен? охшамаган. Балалар, элек н?рс?г? язганнар ик?н?
Балалар. Тактага, ташка ?.б.
Укытучы. ? н?рс? бел?н язганнар дип уйлыйсыз?
Балалар. Каз канаты, очлы таяк бел?н.
Укытучы. Т?рле илд? т?рле материалга язганнар. ?семлект?н, терлек тирел?ренн?н ясалган материалларга язганнар.
Х?зер китапларны бик тиз бастыралар. Л?кин безне? кулга китап килеп ?итк?нче, бик к?п кеше хезм?т куя. ?йд?гез, танышып ?тик.
1 нче бала. Кулыма китап алдым,
Шундый матур р?семле.
Р?ссамнар бик тырышып
Ясаган ул р?семне.
2 нче бала. ? к?газен ясарга
К?пл?рне? к?че керг?н.
К?газьне яшел дустыбыз
Агач-куаклар бирг?н.
3 нче бала. К?газне эшл?? ?чен
Шактый хезм?т сорала.
?дипл?р ?с?рне язгач,
Эшл?р бераз ?айлана.
4 нче бала. Язучыны? ??рбер с?зе
Редактор аша ?т?.
Китаптагы ??р с?з ?чен
Ул ?зе ?авап тота.
5 нче бала. Китап язу машинасы
Битк? с?зл?р т?шер?.
Битл?р ?ле китап т?гел –
Елмаймыйлар кешег?.
6 нчы бала. Ябыштырып, т?пл?п куйгач,
Тышларга кир?к була.
Исемн?рен язгач кына,
Ул битл?р китап була.
7 нче бала. Беркайчан да китапны?
?тк?н юлын онытма.
Р?н?етм? син китапны
Аны? битл?рен ертма!
Укытучы. Мен? шундый озын юл ?т? ик?н китап безг? килеп ?итк?нче.
Укучылар! Сезне? кулыгызда нинди ген? китап булса да, ул сезне игелекк?, ш?фкатьле булырга, матурлыкны к?р? белерг? ?йр?т?. Китаплар буыннарны? акылын, белемен ?зл?рен? туплаган ти?д?шсез х?зин?. Китап – игелекле дус, ки??шче, серд?ш т?. Укучылар, сез яратып укый торган китаплар матур тышлы, к?п р?семле. Ш. Маннурны? “Алай итм?” шигыренд? М?рфуга исемле кызны? да матур, кызыклы китаплары к?п булган. Шул шигырьне ты?лап ?тик ?ле.
Алай итм?.
Бик ярата шул М?рфуга
Китапларны к?п укырга.
Ятса да ул, торса да ул,
Суза тизр?к китапка кул.
Оныта урын ?ыярга,
Бит юарга, ч?ч тарарга,
Чыкмый урамга уйнарга,
Китап булсын гел а?арга!
Ашарга дип утырса да,
?ст?лг? ул китап сала.
Бер укый да, бер аш каба,
Белмим нинди т?мен таба?!
?, минемч?, бутала ул,
Берн?рс? а?ламый кала ул!
Алай итм?, син ?ск?нем,
Ашаганда бел аш т?мен,
Укыганда – китап т?мен,
Барысын да берг? бутап,
?иб?рм? син эшне? т?мен!
(Ш.Маннур)
Укытучы. Укучылар, сезг? М?рфуга ошадымы? Тел?с? кайчан, тел?с? кайда укыган ?йбер ист? сакланыр дип уйлыйсызмы? Автор сезг? нинди ки??ш бир??
?йд?гез укчылар, китапларны? ки??шл?рен? д? колак салыйк ?ле.
Китап булып киенг?н укучылар китапны саклап тоту ки??шл?ре бел?н таныштыра.
1 нче бала. – Кара?гы урында укыма: к?зл?ре?не бозарсы?. Укыганда, яктылык к?зл?ре?? т?гел, китабы?а т?шсен.
2 нче бала. – Минем битл?ремне ачканда бармагы?ны т?крекл?м?, битл?ремне ?ст?н, почмактан ача башла.
3 нче бала. – Тукталып калган урында карандаш яки тырнак бел?н эз ясама, кыстыргыч куй.
4 нче бала. – Мине кояшка куйма: югыйс? тышым кибеп кубар, битл?рем саргаер.
5 нче бала. – Р?семн?ремне буяма, ертылган битл?рен ябыштыр.
6 нчы бала. – Мине ?ст?лг? куйганчы, ?ст?л ?стен кара: юеш т?гелме, икм?к валчыклары юкмы?
7 нчы бала. – ?г?р минд?ге ?с?рл?рне ошатып укыгансы? ик?н, башка ипт?шл?ре?? д? укырга т?къдим ит!
Укытучы. Балалар! Китаплар язмышы да кеше язмышы кебек. Алар д?ньяга кил? ??м кит?, аларны кыерсыталар да ик?н. Китаплар да кешел?р кебек “чирл?п” кит?л?р: битл?ре т?ш?, т?бе куба, ертыла. ?г?р сезне? китабыгыз “авырып китс?”, безне? докторыбыз бар.
Китап докторы. ?бил?р д? авырый,
Б?бил?р д? авырый,
Салкын тис? аз гына,
Дару кир?к барсына.
Чирли х?тта китап та.
Ник к?л?сез? Чынлап та:
Бите т?ш?, ертыла –
Ул бит к?н д? тотыла.
Тотам шу?а сак кына,
Авырдымы чак кына,
Чирен шундук к?р?м мин,
Д?васын да бел?м мин…
Китаплары? чирл?с?,
?з кулы?нан килм?с?,
Ми?а китер туп-туры –
Мин – аларны? докторы.
Укытучы. Х?рм?тле Китап докторы! Безне? укучыларыбыз китапларны т?пл?рг?, битл?рен ябыштырырга ?йр?ндел?р. Биред? аларны? беренче хезм?т ?имешл?ре.
Укучылар “д?валаган” китаплардан к?рг?зм? оештырыла.
Китап докторы. Р?хм?т сезг?, балалар. Сез х?зер минем чын дусларым ик?нсез.
Укытучы. Укучылар, матур р?семн?рен? сокланып, х?рефл?рне танырга, укырга ?йр?тк?н беренче китабыгыз хакында ни ?йтерсез?
1 нче бала. ?ир й?зенд? т?рле-т?рле
Никад?рле китап бар.
Бик калын да, бик олы да,
Кечкен? д? китаплар.
2 нче бала. ?мма барлык китапларны?
И? беренче баскычы,
К??елл?рд? и? т?? башлап
Белемг? юл ачучы,
Тир?н серл?р сараена
Т??ге ачкыч бир?че,
Беренче кат шул сарайга
Безне алып кер?че
Тик бер китап.
3 нче бала. А?а ти?д?ш
Нинди китап бар тагы?
Бел?мсе?, ул нинди китап?
Ул – “?ЛИФБА” китабы.
?ЫР: “?ЛИФБА”
Укытучы. Укучылар, шигырь юллары бел?н сез д?рес ?йттегез – китаплар т?рле-т?рле була. ?йд?гез, берг?л?шеп танышып ?тик.
Китаплар к?рг?зм?сенн?н карап барыла.
Д?реслекл?р, ?д?би китаплар, ярд?мче китаплар: с?злекл?р, энциклопедиял?р,……
Укытучы. Балалар, мин сезг? х?зер бер сорау бир?м, игътибар бел?н ты?лагыз. Тыштан караса?, гади ?й кебек, л?кин анда яш??чел?р юк. ?й эченд? – кишт?л?рг? тыгызлап тезелг?н кызыклы китаплар. Бу ?й ничек атала?
Балалар. Китапхан?.
Китапхан?чег? с?з бирел?.
?ЫР: “КИТАП”
– Укучылар! ? м?селман д?ньясында и? затлы, и? кадерле, и? д?рес китап н?рс? ул?
– ?йе, Коръ?н китабы. Коръ?нне кулга алганда, кешене? кулы гына т?гел, ? к??еле ??м ?аны да чиста булырга, уйлары да тик яхшылыкка, д?реслекк? юн?лг?н булырга тиештер.
Укытучы. ? х?зер, укучылар, мин сезне бер китап бел?н таныштырырмын. Ул – “Кызыл китап”. ?ир й?зенд? куе урманнар, яшел болыннар, кыймм?тле ??нлекл?р, кошлар ??м ?семлекл?р саны елдан-ел кими бара. Табигать байлыкларын, аны? г?з?ллеген саклап калу ?чен безне? илебезд? зур эшл?р башкарыла. Шуны? бер мисалы – табигатьне саклау буенча “Кызыл китап” булдыру.
1 нче бала. Яшел китап, б?рхет китап,
Чыкты кызыл китап та.
Югалтуы м?мкин т?гел,
Анда барсы хисапта.
2 нче бала. ??нлеге д?, киеге д?,
?л?не д?, б???ге д?,
“Саклап калыйк”, – дип куелган
Игътибар ?з?ген?.
3 нче бала. Китаплар к?п. Бусы – кызыл.
Кызыл т?с юкка дим?.
Кызыл т?с сиск?ндер? д?,
Кызыл т?с “тукта!” ди д?.
4 нче бала. Дим?к, яш?р ?иребезд?
Х?лл?р бар шомланырлык.
Табигатьт?н ни алдык та,
А?арда ни калдырдык?
5 нче бала. Бар со?гы кат очкан кошлар,
Со?гы ч?ч?кле г?лл?р…
Килер буынга калырмы
Р?семд? ген? алар?
(Р. Ф?йзуллин)
Укытучы. “Кызыл китап”ка к?ртелг?н ??нлекл?рне, кошларны, балыкларны тоту, аулау, ?семлекл?рне ?з?, таптау закон нигезенд? тыела, кешел?р аларны саклау, ?рчет? ??м ?стер? ?чен кайгыртучанлык к?рерг? тиешл?р.
? монысы – “Х?тер китабы”. Бу изге китапта халкыбызны? горурлыгы, сагышы, й?р?к ?рн?е. ?рн?, ч?нки ??лак булган ка?арманнарны беркайчан да кире кайтара алмыйсы?. Горурлану хисе, ч?нки алар дошман алдында тез ч?км?г?нн?р, чын фидакарьлек к?рс?теп, ?и?еп чыкканнар. Бик к?п кан, к?з яше т?гелг?н, озакка сузылган 4 ел… Л?кин халык ?з-?зен аямаган, к?р?шк?н. “Барысы да фронт ?чен, барысы да ?и?? ?чен!” Бу лозунг солдатны? коралына ?верелг?н. Татарстанны? 560 ме?н?н артык улы ??м кызы туган илне сакларга китк?н. Аларны? 250 ме?н?н артыгы кире ?йл?неп кайтмаган, сугыш кырларында ятып калган. Дошманга каршы сугышларда к?рс?тк?н батырлыклары ?чен 200 д?н артык якташыбызга Советлар Союзы Герое исеме бирелг?н. 29 сугышчы Дан орденыны? тулы кавалеры булган.
Халык х?тере – м??гелек. “Х?тер китабы”- ка?арман-
нарны? исемн?рен м??гел?штер?че ??йк?л. Анда сугыш кырларында ??лак булган, х?б?рсез югалган, яралардан ?лг?н якташларыбыз турында м?гъл?мат тупланган.
Бу китап – туган ?ирне? азатлыгы ?чен башларын салган Татарстан уллары ??м кызларыны? якты ист?леге алдынды я?а буыннарны? баш ию билгесе. ?йд?гез, без д? сугыштан ?йл?неп кайта алмаган якташларыбызны 1 минут тын калып, иск? алыйк.
Р?хм?т Сезг?, ис?н калганнар!
Х?терд? Сез, ??лак булганнар!
(1 минут тынлык.)
1 нче бала. ?ыр китабы булган кебек,
Булсын “Х?тер китабы”.
Ч?нки кылган батырлыкны?
Юктыр бер д? хисабы.
Онытмыйк сугыш елларын
Авыр югалтуларны.
“Х?тер китаплары” язып,
Барлап бар туганнарны.
(Ф. К?римова)
Китапхан?че. Китаплар… Китаплар сезен серле д?ньяга алып керерл?р. Алар сезг? белемле, ?д?ле, акыллы, тапкыр булырга ки??ш бирерл?р. Хезм?т с?юч?н, к?рк?м кеше булып ?с?рг? ярд?м ит?рл?р. Сезне туган илне с?ярг?, хезм?т яратырга, авыр вакытта югалып калмаска ?йр?терл?р. Авырлыклар килг?нд? ярд?м кулы сузучы, адашканда юл к?рс?т?че, я?а у?ышларга рухландыручы ул китаплар.
Туган телен яраткан,китапка х?рм?т бел?н караган бала гына белемле, а?лы, ?д?пле, т?рбияле, к?рк?м кеше булып ?с?. Без сезне? шундый кеше булып ?с?егезг? ышынабыз!
Д?нья бел?н танышулар
Башлана китаплардан.
?ти-?нил?р тормышка
Китап тотып атлаган.
Авыр сугыш елларында
Солдат катомкасында
Китап атакага барган,
Керг?н бомба астына.
?лифбадан х?реф танып,
Белем алып ?зен?,
Гагариннар чиксезлект?н
Караган ?ир й?зен?.
?т?р еллар…
Алда юллар…
Сине? тормыш юллары?.
Телим кулы?да ??р к?нне
Яхшы китап булганын.
Китап бел?н дус ик?нсе?,
Бер шатлык, бер ямь бит ул.
Айлык, к?нлек кен? мени,
Гомерлек б?йр?м бит ул! -
Бала чактан башлап гомерем буе китап укыйм. Серд?шем д?, ки??шчем д?, рухи таянычым да ул. Китапхан?че хезм?тен д? юкка гына сайламаганмындыр. Озак еллар китапхан?д? эшл?? д?веренд? минем кулдан никад?р китап ?тте. Кулга я?а китап алгач, аны ачып укыр алдыннан була торган га??еп р?х?т мизгелл?р китапхан?че хезм?тене? и? татлы, и? б?хетле минутларыдыр, м?гаен. Китапхан?безне? китап фонды бай. Шуны? ?стен? к?нд?лек матбугат – газета-журналлар к?пме тагын. Р?х?тл?неп укы, к??ел байлыгы тупла. Борынгылар: “Бел?ге к?чле – берне егар, белеме тир?н – ме?не егар”, – дип юкка гына ?йтм?г?нн?р.
Сабыйларны? м?ш килеп китап сайлауларын к?реп куану, к?пл?рне? серен й?р?ген? сыйдырып, китап с?зе бел?н юатып, укый башлагач, д?ньяларны оныттыра торган, китап укучыны? холык-фигылен? туры кил? торган китапны сайлап бир?, ?зе? шуннан куаныч табу – барлык китапхан?чел?р ?чен д? уртак сыйфаттыр.
К?зк?й китапхан?сене? 85 еллык тарихы бар. Нич?м? буын авылдашларга белем-м?гъл?мат бирг?ндер бу рухи чишм?, кемн?рдер тормыш юлында адашканда китаплардан, андагы геройлар язмышыннан ?зен? ?лге алгандыр, яш?рг? к?ч тапкандыр. Бакса?, инде кырык елга якын гомерем шушы китапхан?д? узган. Авылдашлар бел?н берг?л?п нинди ген? кызыклы чаралар: юбилейлар, язучылар бел?н очрашулар, шигърият кич?л?ре, конкурслар, ?д?бият атналыклары уздырылмаган. ?д?бият бел?н кызыксынучы укучылар, яшьл?р ?чен “Учак” клубы оештырылды, ?лк?нн?ребез ?чен б?йл?? т?г?р?ге эшли. Б?ген китапхан? китап бир? урыны гына т?гел, авылдашларны? аралашу урыны да.
Китапхан?без – заман тал?пл?рен? туры китереп я?артылган бинада. Ике компьютерыбыз бар. Алар интернетка тоташтырылган. Кызыклы материалны к?череп алырга тел?г?н кешег? шунда ук ксерокс тора. Болар барысы да кир?к, барысы да заманча. Л?кин китап укучылар бел?н очрашып, х?л-?хв?л сорашып, талгын музыка астында шигырь ты?лау – ?зе бер ?ан р?х?те. С?йл?шеп к??ел бушатасы?, кайчакларда гыйбр?т аласы?, ки??шл?рг? колак саласы?. Б?ген кешел?рг? ?н? шундый аралашу ?итми, ? безне? китапхан?д?ге очрашулар шул бушлыкны тутыра. Кыскасы, хезм?темне яратып башкарам. Форсаттан файдаланып, коллегаларымны ??н?ри б?йр?мебез бел?н котлыйм, китап укучыларыны? к?бр?к булуын, и?ади табышлар телим. -
Китап турында нинди генэ мэкальлэр юк: китап — белем чишм?се; китап белем ачкычы; китапны? белм?г?не юк; китапсыз ?й — иш?к абзары; китап – тормыш к?згесе; китапны? белм?г?не юк, х, б. Аларнын хэрберсе безне кубрэк китаплар укырга онди. Бигрэктэ хэзер барлык нэрсэ компьютелаштырган вакытта.
Ин бэхетле кеше — китап укучы кешедер, минемчэ. Китап уку бит ул ниндидер белем яисэ информация алу гына тугел эле, э торле таланты авторларнын фантазия иленэ кереп киту дэ. Э бэлки фантазиядэ тугелдер, э чынлыкта булган хэл, авторнын борчулары ?эм башыннан кичергэннэре.
Купчелегебез эйтер:”Китап укыганчы мин анын фильмын карыйм”. Минемчэ бу алай тугел. Фильм тошеруче сценарист хэм режиссер нинди генэ профессионал булмасын, узебез куз алдына китергэн образларланда яхшысы була алмый. Китап укып без геройларны куз алдына гына китереп калмыйбыз, э аларга карата аерым эмоциялэр дэ кичерэбез. Бер китапны куп тапкырлар укырга момкин хэм укыган саен узенэ яна ачышлар ясыйсын, беренче тапкыр укыган кебек укыйсын! Э фильмны бер тапкыр карыйсын, анда да тошеручелэрнен эшчэнлегенэ генэ игътибар итэсен.
Китап ул белем чишмэсе. Китап укып без бэхет, мэхэббэт, ерак иллэр турында белэбез.Торле энциклопедиялэр хэм сузлеклэр ин авыр сорауга да жавап табалар.
Дусларым э сез китап тарихын белэсезме? Россияд? китап басу эшен 1564 нче елда Иван Федоров бел?н Петр Мстиславец башлап ?иб?рг?н.
Д?ньяда и? кыймм?тле ??м и? авыр китап — «Изге Иоанн хакыйкате». Ул Швейцария акчасы бел?н ике ме? франк б?ял?н?. Кыймм?тле ташлар бел?н биз?лг?н бронза тышлыгы гына да 120 килограмм. Й?з илле битле бу китап 300 сарык тиресенн?н ясалган и? яхшы пергаменттан эшл?нг?н. Китапны? форматы — 75×64.
Д?ньяда и? зур китапхан? — Россия д??л?т китапхан?се. Аны? ш?рлекл?ренд? егерме ике миллион китап бар. Аларны тезеп кую ?чен д? ун километр озынлыктагы кишт? кир?к булыр иде. Д?ньядагы и? кечкен? китапхан? ?индстанны? Амритсар ш???ренд?. Кыймм?тле м?рм?рд?н салынган, бакыр ??м алтын бел?н биз?лг?н бу китапхан?д? бары тик бер ген? китап саклана.
Минем дэ сезне уземнен яратып укый торган берничэ китабым белэн таныштырасым килэ, дусларым.
Ин беренче китапларымнын берсе “Краткая энциклопедия дошкольника”
Габдулла Тукай иленэ сэяхэт. Татар хэм рус телендэ
Лэбиб Лероннын “Борчак шыттырам!” китабы
Ин яраткан китапларымнын берсе
Язмамны Габдулла Тукайны? “китап” шигыре белэн тэмамлыйсым килэ
?ич т? к??елем ачылмаслык эчем пошса
?з-?земне к?ралмыйча, рухым т?шс?,
??фа чикс?м, й?д?п бетс?м, бу башымны
Куялмыйча ?анга ?ылы хичбер т?шк?:
Х?ср?т со?ра, х?ср?т килеп алмаш-алмаш
К??елсез уй бел?н т?мам ?йл?нс? баш,
К?зл?ремд? кибеп т? ?итм?г?н булса
Х?зер ген? сыгылып-сыгылып елаган яшь
Шул вакытта мин кулыма китап алам,
Аны? изге с?хиф?л?рен актарам:
Р?х?тл?неп кит? шунда ?аным, т?нем,
Шуннан гына д?ртл?рем? д?рман табам
Уеп барган х?рбер юлым, х?рбер с?зем
Була минем юл к?рс?т?че йолдызым.
С?йми башлыйм бу д?ньяны? ваклыкларын
Ачыладыр, нурланадыр к??елем, к?зем.
?и?елл?н?м, м?гъсумланам мин шул чакта
Р?хм?т ?йт?м укыганым шул китапка,
Ышанычым арта минем ?з-?зем?,
?мит бел?н карый башлыйм булачакка. -
“Китап ? белем чишм?се” диг?н м?каль бар. Без китаплар аша тормышны ?йр?н?без, белем алабыз. ? кешег? белем ни ?чен кир?к, аны? кеше тормышындагы ???мияте нинди со?? Бер караганда, бик гади сораулар кебек. ?мма к?п вакытта шундый гади сорауга ?авап бир? кайбер н?рс?л?рне яхшырак а?ларга ярд?м ит?.
Белем безне? тормышта искиткеч зур ???миятк? ия. Белемн?н башка йортлар да т?зеп булмый, кешене д? д?валап булмый, автомобиль д? й?ртеп булмый, пианинода да уйнап булмый. Билгеле бер белем булмыйча, гомум?н, берни д? эшл?п булмый.
Х?тта и? гади эшл?р ?чен д? н?рс? д? булса белерг? кир?к. М?с?л?н, д?рес ашарга ?йр?н? ?чен ген? д?, кечкен? балага кашык, ч?нечке, чынаякны? н?рс? ик?нлеген белерг? кир?к.
? катлаулырак н?рс?л?р турында ?йтеп т? торасы юк. Техниканы белми торып, машинада бер метр да барып булмый. Анатомияне белми торып, кешег? д?рес итеп операция ясап булмый. Белемне? кеше тормышы?дагы ???мияте турында к?п мисаллар китереп булыр иде. Халык бу турыда бик белеп: “Белемсез бер эш т? чыкмый”, “Белемн?н зур х?зин? юк”, “Белем ? б?хет ачкычы, д?р???не? баскычы”, ? диг?н.
Д?бият ? минем тормышым
Мин кечкен? чагымнан бирле китаплар укырга яратам. Аеруча татар теле?д? язылганнарын. Х?зерге к?нг?ч? татар ?д?бияты минем тормышымда зур урын алып тора. Балачакта китаплар бел?н мине д?? ?нием таныштырса, б?генге к?нд? ?д?бият д?ресл?ренд? татар телен? ген?, татар ?д?биятына гына хас булган, матур, тир?н эчт?лекле ?с?рл?р бел?н мин ?зем танышам, ??рбер укыган ?с?р минем тормышыма бер я?алык булып кер?. Алар аша мин д?нья бел?н танышам, ?зем? тормыш т??риб?се туплыйм.
Минем ?чен ?з туган телемд? укый алу зур б?хет. Татар телене? матурлыгына игътибар итк?негез бар мик?н? Искиткеч н?фислек! Татар ?с?рл?рене? ??рберсен ?ыр бел?н ти?л?п була. ? нинди к?ренекле ш?хесл?р бизи безне? ?д?биятны: Г. Тукай, М. ??лил, А. Алиш, ?. Еники, М. М??диев! Алар безне? горурлыгыбыз бит. Х?зерге к?нд? д? к?п кен? яшь язучылар бар. Мин ?зем д? шигырьл?р, хик?ял?р язарга яратам. Л?кин ?земне шагыйрь дип ?йтерг? минем хакым юк. Минемч?, Г. Тукай кебек ш?хесл?р ген? лаек бу исемг?. Алар ?д?биятыбызны? к?рке булып торалар.
??р кеше ?зене? туган телен белерг? тиеш. ? инде ?д?биятка килг?нд?, ул ? безне? кил?ч?гебез. Еллар ?тс? д?, б?ек шагыйрьл?р к?т?рг?н темалар х?зер д? актуаль булып кала. Нинди ген? шигырьне, ?киятне укыса? да, алар к??елне баета, бу г?з?л д?ньяны? серл?рен ача. Китап укыган кеше, гомум?н, бу д?ньяны икенче яктан к?р?, тормышны? кадерен белерг? ?йр?н?. Шу?а к?р? барлык балаларны да китап укырга ?ндисем кил?. ?з телен, ?д?биятын белг?н кеше беркайчан да югалмас, тормышында ?з урыный таба алыр. “Китап ? белем чишм?се” диг?н халык. Чыннан да, китап бирг?н белемне берн?рс? д? алыштыра алмый.
?д?бият ? ул минем кил?ч?гем. Укыгыз китапларны! Анда безне? тарихыбыз, милл?тебез, безне? б?генге ??м кил?ч?к к?небез! Телебезг?, ?д?биятыбызга тугрылыклы булып калыйк, дуслар!
И? г?з?л кеше
Мин укытучы ??н?рен игенче ??н?ре бел?н чагыштырыр идем. Игенче кечкен? ген? орлыкларны туфракка ч?ч?, армый-талмый ?ирне ашлый, эшк?рт?. Шулай зур авырлык бел?н иген ?стер?. Ул ?стерг?н игенн?р б?тен халыкны с?ендер?. Укытучы да н?ни баланы? к??елен? яхшылык орлыгы ч?ч?, белем бир?, т?рбияли. ? бала, ?сеп ?итк?ч, алган т?рбиясен, белемен кулланып, халкына хезм?т ит?.
Моннан ?ч ел элек бер-беребезне белми торган унсигез бала ?зебезне? беренче укытучыбыз бел?н таныштык. Бу минутта без барыбыз да каушаган, дулкынланган идек. ? укытучыбыз ?зене? к?л?ч й?зе, ягымлы к?з карашы ??м тыныч тавышы бел?н барыбызны да ?зен? каратты, к??елл?ребезг? ачкыч тапты. Мен? шулай зур сабырлык бел?н безне белем ди?гезен? алып кереп китте. Минем укытучым д?ресл?рне мавыктыргыч, кызык итеп алып бара бел?. Авыр темаларны да ?и?ел ??м а?лаешлы итеп ачып бир?. Ул безне? арабызда бер?р нинди а?лашылмаучылык килеп чыгуын, авырып кит?ебезне яки к?ефсез чагыбызны бик тиз сизеп ала. ??рвакытта игътибар бел?н ты?лый, юата, ярд?м ит?. Мин ?земне? олы к??елле укытучымны х?рм?т ит?м. А?а авыр ??м мактаулы эшенд? у?ышлар ??м с?лам?тлек телим!
Укытучы булсам
?нием минн?н бервакыт кем булырга тел?вем турында сорады. Мин югалып калдым, ??н?р сайлау бит ул ? бик авыр ??м ?аваплы адым. Д?ньяда бик к?п ??н?рл?р бар. Кайсын сайларга?
Уйладым, уйладым да шундый фикерг? килдем: укытучы булам. Укытучы ??рбер баланы укырга, язарга ?йр?т?. Х?тта президентларны да укытучылар укыткан бит.
Укытучы булу ?и?ел т?гелдер. Моны? ?чен бик к?п белерг?, балаларны яратырга ??м х?рм?т ит?рг? кир?к.
Шул к?нн?н бирле, мин ??р к?н укытучы булу турында уйланам. Кечкен? чагымны, беренче тапкыр м?кт?пк? баруларымны иск? т?шердем. К?з алдыма балалар бакчасындагы т?рбиячел?рем, беренче укытучым килеп басты, ??м мин бер фикерг? килдем: укытучы ? и? мактаулы ??м и? намуслы хезм?т иясе. Укытучыдан башка беркем д? ??н?рг? ?йр?н? алмый. Укытучы ? барлык ??н?рл?рг? юл ачучы кеше. Шуны? ?стен?, алар ?ле ??н?р ген? т?гел, ? т?рбия д? бир?л?р. ? мин нинди укытучы булыр идем со??
?г?р д? мин укытучы булсам, ??р укучымны ихтирам ит?р идем, ч?нки ??р кеше, шул ис?пт?н, бала да ? ш?хес бит.
Укытучы булсам, мин д?ресл?рне кызыклы, балалар сулыш алырга да онытып, кызыксынып, игътибар бел?н ты?ларлык итеп ?тк?рер идем. Мин аларга слайдлар, проекция экраннарында компьютер программалары к?рс?тер идем. Б?тен биремн?рне принтерда яхшы к?газьг? бастырып бирер идем. ??рбер карточка темага туры килг?н р?семн?р яки фотографиял?р бел?н биз?лг?н булыр иде. Мин ??р укучыны? партасында компьютер торуын булдырыр идем ??м к?пчелек биремн?рне ?йр?т?че программалар р?вешенд? бирер идем. ? билгел?р ик?? ген? булыр иде: “?ти алган” ??м “?лег? йомшаграк”.
Мен? шундый укытучы булыр идем мин!
⇐ Предыдущая2345678Следующая ⇒ -
Китап — ул кешене? уйларын чагылдыра торган сир?к мог?изаларны? берсе.
И. Гази.
Китап — и? акыллы ки??шчел?рне? берсе. Китап ??р кешег? хезм?тт? булыша, ул кешел?рне б?лад?н коткара, тормышны танып белерг? ?йр?т?. Китап кешег? ?с?рг? ??м халыкны? а?ын баетырга м?мкинлек бир?. «Китап кешене гал?мне? ху?асы ит?», — ди П. А. Павленко.
Бала чакта китап укудан да к??елле н?рс? юктыр. Бигр?к т? ул китапта си?а таныш х?лл?р турында язылган булса, аны кат-кат укыйсы, алар турында ипт?шл?ре?? с?йлисе, шигырьл?рен к??елд?н ятлыйсы кил?. Андый китаплар — безне бала чактан зур тормышка озатып калучы, гомер буе х?терд? я?арып торучы и? якын дусларыбыз, ??р кеше китапны ?зене? и? якын дусты итеп к?р?. Китап — канатлы ул! Китап, ?зене? канатына утыртып, сине ме? елга артка илтеп ташлый, яис? ул кешене й?з елга алга алып кит?. Китап — ?н? шундый мог?изалы н?рс? ул. «Яхшы китаплар уку — ?тк?н заманны? яхшы кешел?ре бел?н с?йл?ш? ул», — ди Р. Декарт.
Россияд? китап басу эшен 1564 нче елда Иван Федоров бел?н Петр Мстиславец башлап ?иб?рг?н.
Д?ньяда и? кыймм?тле ??м и? авыр китап — «Изге Иоанн хакыйкате». Ул Швейцария акчасы бел?н ике ме? франк б?ял?н?. Кыймм?тле ташлар бел?н биз?лг?н бронза тышлыгы гына да 120 килограмм. Й?з илле битле бу китап 300 сарык тиресенн?н ясалган и? яхшы пергаменттан эшл?нг?н. Китапны? форматы — 75×64.
Д?ньяда и? зур китапхан? — Россия д??л?т китапхан?се. Аны? ш?рлекл?ренд? егерме ике миллион китап бар. Аларны тезеп кую ?чен д? ун километр озынлыктагы кишт? кир?к булыр иде. Д?ньядагы и? кечкен? китапхан? ?индстанны? Амритсар ш???ренд?. Кыймм?тле м?рм?рд?н салынган, бакыр ??м алтын бел?н биз?лг?н бу китапхан?д? бары тик бер ген? китап саклана.
Китап — д?ньяны танып белерг? ярд?м ит? торган ачкыч ул. А?арда кешелек акылыны? океаны бар. Китап уку — и? яхшы белем алу. ??р кешене? ?зен? ошаган бер китабы була. Бу кеше, китапта язылганнарны ??рвакыт иск? т?шереп, авырлыкларны ?и??. Минем д? шундый бер китабым бар. Ул — ?срар Галиевне? «Т?нге ?ыр» ?с?ре. Анда Б?ек Ватан сугышыны? балалар к??елен? ?теп керг?н ачы фа?игасе ??м совет халкыны? фашистларга каршы берд?м к?р?ше тасвирланган.
«Китап — бакча, андагы язулар — шул бакчаны? г?лл?ре», — ди К. Насыйри. Кем укымый, шул берн?рс? турында да уйламый. Белем алуны? и? яхшы юлы — уку. Тиенн?рд?н сумнар ?ыелгандай, укылган б?ртекл?рд?н белем туплана. Китап — белем чишм?се. Китап — безне? заманны? тормышы. Китап — бер буынны? икенче буынга рухи васыяте, гомерне? со?гы чиген? ?итк?н аксакалны? я?а гына яши башлаган кешег? ки??ше. Китап битл?ре, керфекл?р кебек, к?зне ачалар.
Китап — ки??шче? сине?,
Дусты?, ярд?мче? сине?.
Ул х?рм?тк? бик хаклы,
Кадерл? син китапны. -
План.
1. Китап — акыллы ки??шче ??м якын дус.
2. Китаплар тарихыннан.
3. Китап — д?ньяны танып белерг? ачкыч.
4. Китап — белем чишм?се.
Китап — ул кешене? уйларын чагылдыра торган сир?к мог?изаларны? берсе.
И. Гази.
Китап — и? акыллы ки??шчел?рне? берсе. Китап ??р кешег? хезм?тт? булыша, ул кешел?рне б?лад?н коткара, тормышны танып белерг? ?йр?т?. Китап кешег? ?с?рг? ??м халыкны? а?ын баетырга м?мкинлек бир?. «Китап кешене гал?мне? ху?асы ит?», — ди П.А. Павленко.
Бала чакта китап укудан да к??елле н?рс? юктыр. Бигр?к т? ул китапта си?а таныш х?лл?р турында язылган булса, аны кат-кат укыйсы, алар турында ипт?шл?ре?? с?йлисе, шигырьл?рен к??елд?н ятлыйсы кил?. Андый китаплар — безне бала чактан зур тормышка озатып калучы, гомер буе х?терд? я?арып торучы и? якын дусларыбыз, ??р кеше китапны ?зене? и? якын дусты итеп к?р?. Китап — канатлы ул! Китап, ?зене? канатына утыртып, сине ме? елга артка илтеп ташлый, яис? ул кешене й?з елга алга алып кит?. Китап — ?н? шундый мог?изалы н?рс? ул. «Яхшы китаплар уку — ?тк?н заманны? яхшы кешел?ре бел?н с?йл?ш? ул», — ди Р. Декарт.
Россияд? китап басу эшен 1564 нче елда Иван Федоров бел?н Петр Мстиславец башлап ?иб?рг?н.
Д?ньяда и? кыймм?тле ??м и? авыр китап — «Изге Иоанн хакыйкате». Ул Швейцария акчасы бел?н ике ме? франк б?ял?н?. Кыймм?тле ташлар бел?н биз?лг?н бронза тышлыгы гына да 120 килограмм. Й?з илле битле бу китап 300 сарык тиресенн?н ясалган и? яхшы пергаменттан эшл?нг?н. Китапны? форматы — 75×64.
Д?ньяда и? зур китапхан? — Россия д??л?т китапхан?се. Аны? ш?рлекл?ренд? егерме ике миллион китап бар. Аларны тезеп кую ?чен д? ун километр озынлыктагы кишт? кир?к булыр иде. Д?ньядагы и? кечкен? китапхан? ?индстанны? Амритсар ш???ренд?. Кыймм?тле м?рм?рд?н салынган, бакыр ??м алтын бел?н биз?лг?н бу китапхан?д? бары тик бер ген? китап саклана.
Китап — д?ньяны танып белерг? ярд?м ит? торган ачкыч ул. А?арда кешелек акылыны? океаны бар. Китап уку — и? яхшы белем алу. ??р кешене? ?зен? ошаган бер китабы була. Бу кеше, китапта язылганнарны ??рвакыт иск? т?шереп, авырлыкларны ?и??. Минем д? шундый бер китабым бар. Ул — ?срар Галиевне? «Т?нге ?ыр» ?с?ре. Анда Б?ек Ватан сугышыны? балалар к??елен? ?теп керг?н ачы фа?игасе ??м совет халкыны? фашистларга каршы берд?м к?р?ше тасвирланган.
«Китап — бакча, андагы язулар — шул бакчаны? г?лл?ре», — ди К. Насыйри. Кем укымый, шул берн?рс? турында да уйламый. Белем алуны? и? яхшы юлы — уку. Тиенн?рд?н сумнар ?ыелгандай, укылган б?ртекл?рд?н белем туплана. Китап — белем чишм?се. Китап — безне? заманны? тормышы. Китап — бер буынны? икенче буынга рухи васыяте, гомерне? со?гы чиген? ?итк?н аксакалны? я?а гына яши башлаган кешег? ки??ше. Китап битл?ре, керфекл?р кебек, к?зне ачалар.
Китап — ки??шче? сине?,
Дусты?, ярд?мче? сине?.
Ул х?рм?тк? бик хаклы,
Кадерл? син китапны.
V—VIII сыйныфларда ?д?би-и?ади (ягъни ?йр?нелг?н ?с?р буенча яздырыла торган) сочинениел?р ?. Ф?йзине? «Тукай» романын, Ф. ?мирханны? «Н??ип», Г. Ибра?имовны? «Яз башы», ?. Такташны? «Караборынны? дусты», Г. Б?шировны? «Туган ягым — яшел бишек» ?с?рл?рен укыганнан со? яздырыла.
VI сыйныфта «Онытылмас еллар» ?с?рен ?йр?неп бетерг?ч язылачак сочинениег? бер мисал китерик.
⇐ Предыдущая234567891011Следующая ⇒
Date: 2015-09-18; view: 1115; Нарушение авторских прав -
1 нче текст. Мин кулыма китап алам… (Р. Ми?нуллин*)
(1) Без – китаплы халык. (2) Татар халкы гыйлемле булган, китап укыган.
(3) Б?генге к?нг? кад?р килеп ?итк?н кулъязма китаплар шул хакта с?йли.
(4) Кулъязмаларны к?череп язучы осталар барлыкка килг?н. (5) Х?зергеч? ?йтс?к, китапларны тиражлаучылар була.
(6) Аннан басма китаплар чоры башланган. (7) Безне? ?би-бабайларыбыз ?з телл?ренд? белем алганнар, шул ук вакытта фарсыча да, гар?пч? д? белг?нн?р. (8) Шунысы м??им: без ?зебез ген? белемле булып калмаганбыз, м?гъриф?т нурларын башка тугандаш халыкларга да таратканбыз. (9) Якын-тир?д? ген? т?гел, Урта Азия далаларына кад?р барып ?итк?нбез. (10) Бу да халкыбызны? игелекле хезм?тл?ренн?н саналырга тиеш.
(11) Я?а чорлар килде. (12) Радио-телевидение, компьютер, интернет заманы. (13) Техника ?зг?р?, компьютерлар, телефоннар, телевизорлар, музыка ты?лый торган т?рле аппаратуралар я?ара, камилл?ш?. (14) Уены да шунда, д?реслекл?ре д?, фильмнары да, музыкасы да, фотосур?тл?ре д?, х?тта шпаргалкалары да…
(15) Классикларыбызны укып ?см?г?н, б?генге язучыларыбызны белм?г?н милл?тт?шл?ребез рухи тамырларыбызны да, тарихыбызны да, гореф-гад?тл?ребезне д? а?ламаслар диг?н шигем бар. (16) Ана с?те бел?н керм?г?нне, тана с?те бел?н керм?с, диг?н шикелле, китап бел?н керм?г?нне, компьютер бел?н керм?с?, нишл?рбез? (17) Беренчед?н, компьютер – компьютер инде ул. (18) Аны? ?аны да, хисе д? юк. (19) Виртуаль д?нья реаль д?ньядан, тормыштан аерылу диг?н с?з. (20) Икенчед?н, компьютерны? милл?те юк.
(21) Без к?п гасырлар д?вамында белемне бары тик китап аша алганбыз. (22) Иман нурын да, д?нья цивилизациясене? казанышларын да, халкыбызны? бай тарихын да, рух ныклыгын да безг? китап бирг?н. (23) Шу?а к?р? д? без Китапка чиксез р?хм?тле.
(24) Б?генге к?нд? безне? т?п рухи таянычыбыз китап булырга тиеш! (25) Китапсыз к??ел – буш к??ел, китапсыз йорт – нурсыз йорт, китапсыз милл?т – кил?ч?ксез милл?т. (26) Б?хетебезг?, без андыйлар т?гел! (27) ?лег?…
*Роберт Ми?нуллин (1948) – халык шагыйре, популяр ?ырлар авторы. Аны? шигырьл?ренд? туган ?ир, табигать, м?х?бб?т лирикасы, ?нил?р темасы чагыла. Алар лирик образлар, нечк? хисл?р, тапкыр ??м юмористик гыйбар?л?р бел?н бирелг?н.
“Мин кулыма китап алам” тексты буенча сочинение
Р. Ми?нуллин текстыны? со?гы юлларында китапны? милл?т ?чен рухи чыганак булуы турында ассызыкланган. Автор укучыларны милл?тебез тарихында китапны? тоткан урыны ??м аны? рухи кыймм?те турында уйланырга чакыра.
Текст: “…китапсыз милл?т – кил?ч?ксез милл?т. Б?хетебезг?, без андыйлар т?гел! ?лег?…” – диг?н с?зл?р бел?н т?г?лл?н?. Бу с?зл?рд?н к?ренг?нч?, автор моны? гел шулай булып калачагына шик белдер?. Минемч?, монда хаклык бар. “Я?а чорлар килде,” – дип яза автор ??м компьютерны? китапны кысрыклап чыгара баруына борчылуын яшерми.
?йе, бу шулай. Б?ген укучы, кибетк? кереп, китап алмый. Китап геройларын кызганып еламый, алар бел?н берг? шатланмый. К?не-т?не компьютерда уйный. Бу уеннар аны? а?ын томалый, зи?енен тупасландыра, рухи д?ньясын ярлыландыра. К?чл??г?, ?терешк? корылган виртуаль д?нья бел?н яш?г?н бала ми?ербансыз булып ?с?. Аны? ?чен милл?т т?, ата-ана да икенче планга к?ч? бара. Рухи кыймм?тл?р югала барган саен, акчага табыну арта бара. “Виртуаль д?нья реаль д?ньядан, тормыштан аерылу диг?н с?з.” Компьютерны? файдалы яклары да бик к?п, л?кин ул барыбер китапны алыштыра алмый. Кешелек д?ньясы ме? ел элек т? китапсыз яш?м?г?н, х?зер д? аннан башка яши алмый. Китап – белем чишм?се. Китап укымаган кешене? а?-фикерл?? д?р???се д? т?б?н, рухи д?ньясы да ярлы була. Ата-анага, милл?т ??м туган илг? м?х?бб?т т? китап аша се?дерел?. Халкыбызны? б?ек ?тк?нен д? китап аша гына бел? алабыз. “Шу?а к?р? д? без Китапка чиксез р?хм?тле.”
Шулай итеп, китап кешене уйланырга, аны? геройлары кичерг?нн?рне й?р?генн?н ?тк?рерг?, хис д?ньясын баетырга, битараф булмаска ярд?м ит?. -
Тема:
Китап – акыллы ки??шче.
(??мл?
т?рл?рен гомумил?штереп кабатлау).
Максат:
1.
??мл? т?рл?рен гомумил?штереп кабатлау;
2.
?йт? максаты буенча ??мл? т?рл?рен
д?рес билгел?? к?некм?л?рен ныгыту.
3.
Матур язу ??м с?нгатьле с?йл?м
к?некм?л?рен ?стер?.
4.
Китап укуга ??м белем алуга м?х?бб?т
т?рбиял??.
?и?азлау:
д?реслек,
таблица, карточкалар, проектор, слайдлар.
I.
Актуальл?штер?.
1.
?йт? максаты буенча ??мл?л?р нич? т?рг?
б?лен?л?р?
2.
Хик?я ??мл?не? нинди билгел?ре бар?
3.
Сорау ??мл?д? сорау нинди чаралар
ярд?менд? белдерел??
4.
Нинди ??мл?л?р тойгылы ??мл? дип атала?
5.
Боерык ??мл? дип нинди ??мл?л?рг?
?йт?без?
II.
Я?а
к?некм?л?р формалаштыру, алган белемн?рне
ныгыту.
1.
Тыныш билгел?рен куеп, экранда бирелг?н
??мл?л?рне к?череп язарга. ??мл? т?рл?рен
билгел?рг?.
Китап
–
акыллы ки??шче. Яхшы китапны? ь?р юлы
алтын. Аны дусны сайлаган кебек сайла.
Китапсыз ?й – т?р?з?сез б?лм?. Китапны
??рчак саклап тотыгыз. Аны яратагыз,
а?а сокланыгыз. Без китапка ??рвакыт
игътибарлымы со?. Аны саклап тота
бел?безме. Син кадерле, син якын, минем
с?йг?н китабым.
(Икенче
слайдта, эшне? д?реслеген тикшер? ?чен,
тыныш билгел?ре куелган ??мл?л?р языла).
2.
Уен.
??мл?л?рне
уку. Укучылар ??мл? ахырына куелган
тыныш билгесене? карточкасын к?т?р?л?р.
1.
Китапны – белем чишм?сен яратыгыз!
2.
Халыкны? никад?р к?п ??м
т?рле
китабы булса, ул шулкад?р югарылыктагы
а?-белемг?, м?д?ниятк? ия.
3.
1722 нче елда басылып чыккан татар китабы
турында бел?сезме?
4.
Балалар, вакытында уйнагыз,
?ырлагыз,
биегез, к?легез!
Л?кин
китап укуны? л?зз?тен,
Кыймм?тен
??м кадерен
белегез!
5.
Китапларны? гомерен кыскарта торган
нинди аф?тл?р бар со??
6.
Белем алыйм дис?? ничаклы, с?й, х?рм?т
ит, ярат китапны!
7.
Китап ?ич
т?
онытылганны, игътибрсызлыкны яратмый.
8.
Аны кулыгызга алыгыз, битл?рен сыйпагыз!
9.
Ул ч?ч?к кебек: “ирк?л?г?нне”,
“назлаганны”, ягъни укыганны ярата.
10.
Чисталык – кешел?рне? ген? с?лам?тлек
нигезе т?гел, китапларны? да с?лам?тлеге
булып санала.
3.
М?ст?кыйль эш. Перфокарталар
бел?н эшл??. ??мл? т?рен билгел?рг?.
1.
Китаплар – кеше акылыны? ки??шчесе.
2.
Кемн?р ген? алардан рухи л?зз?т алмаган
да, кайсы б?ек шагыйрь, да?и философ
аларга дан ?ырланмаган!
3.
Кайгы-х?ср?т баскан карт кеше д? китаптан
?анына азык, к?шекк?н к??елен? юаныч
эзли.
4.
? сабый балага китап кир?кме со??
5.
Китапны яратыгыз!
6.
Китапны? белм?г?не юк.
7.
Китаптан х?реф эзл?м?, акыл эзл?.
8.
Н?рс? безне к?лдер?, ?ырлата, уйлата,
юата?
9.
И? якын дускаем, серд?шем, ки??шчем, син
– китап!
4.
Карточкалар бел?н эш.
Сорау
??мл?л?рне табып, сорауны белдер?
чараларын билгел?рг?.
Яхшы
китапны? ??р юлы алтын. Ул ки??шче д?,
ярд?мче д?, д?рес юл к?рс?т?че д?.
Китапларны
бар кеше д? х?рм?т ит?ме? ??р укучы аны
саклап, кадерл?п тотамы? Китаплар кайчан
озак яши? Алар озак яш?сен ?чен н?рс?л?р
белерг? кир?к? Ни ?чен китапларны озак
яш?т? ?чен тырышырга кир?к? Бу сораулар
??р
укучыны уйландырсын. Китап яхшыны
яманнан аерырга ?йр?т?. Ул – и? якын
дус, тугрылыклы ипт?ш.
5.
Татар халкыны? к?ренекле фикер иясе,
б?ек м?гъриф?тче, м?ш??р тарихчы ??м
педагог Ризаэддин Ф?хреддин д? безг?
китаплар бел?н дус булырга, алардан
аерылмаска ки??ш ит?. (Слайдка
язылган текстны с?нгатьле укырга ??м
??мл? т?рен ?йтерг?).
Г?з?л
китаплар — га??еп ?йберл?р к?рен?ч?к
к?зге, аулакта серд?ш, ялгызлыкта ипт?ш,
га?излек вакытларда ярд?мче, х?ср?тл?рд?
шатлык китер?че, фикерл?рне нурландыручы,
?тк?н заманнар х?лл?рен с?йл?п торучы,
?метл?р, вакыйгаларны хик?ят ит?че,
гакыллы кешел?рне? гакылларын
к?зл?рг? к?рс?т?че аз хаклы, к?п файдалы
н?рс?л?рдер. Шуны? ?чен китап алуда
саранлык итм?гез, китаплардан аерылмагыз!
Л?кин
китаплар арасында юк н?рс?л?р язылган,
м?гън?сез н?рс?л?р бел?н
тулганнары
да бардыр. Боларны уку — кыймм?тле
гомерне ?р?м ит? булыр. Шуны? ?чен
фикерл?рне нурландырачак, холыкны
пакьл?рг? ярд?м бир?ч?к, гакылны
арттырачак китапларны ихтыяр итеп,
башкаларыннан ерак булыгыз! Файдалы
китапларны уку к??елг? шатлык китерер,
фикерг? азык булыр, зи?енг? ку?т бирер.
Китап
уку кешел?рне? й?зен? нур, к??елл?рен?
шатлык китерер.
5.”Китапхан?д?”
диг?н темага диалог
т?зерг?.
Нинди
??мл?л?р кулланылды?
6.
Йомгаклау.
–
Б?генге д?ресебезд? без сезне? бел?н
к?нег?л?ребез аша китап турында
с?йл?штек. Китапны ??рвакыт саклап,
кадерл?п тотарга кир?к.
–
Х.Х?митов
“Анам с?зл?ре”
шигыренд? д? бик матур, акыллы фикерл?р
?йтел?. -
Китап уку — и? яхшы белем алу
План. 1. Китап — акыллы ки??шче ??м якын дус. 2. Китаплар тарихыннан. 3. Китап — д?ньяны танып белерг? ачкыч. 4. Китап — белем чишм?се. Китап — ул кешене? уйларын чагылдыра торган сир?к мог?изаларны? берсе. И. Гази. Китап — и? акыллы ки??шчел?рне? берсе. Китап ??р кешег? хезм?тт? булыша, ул кешел?рне б?лад?н коткара, тормышны танып белерг? ?йр?т?. Китап кешег? ?с?рг? ??м халыкны? а?ын баетырга м?мкинлек бир?. «Китап кешене гал?мне? ху?асы ит?», — ди П. А. Павленко. Бала чакта китап укудан да к??елле н?рс? юктыр. Бигр?к т? ул китапта си?а таныш х?лл?р турында язылган булса, аны кат-кат укыйсы, алар турында ипт?шл?ре?? с?йлисе, шигырьл?рен к??елд?н ятлыйсы кил?. Андый китаплар — безне бала чактан зур тормышка озатып калучы, гомер буе х?терд? я?арып торучы и? якын дусларыбыз, ??р кеше китапны ?зене? и? якын дусты итеп к?р?. Китап — канатлы ул! Китап, ?зене? канатына утыртып, сине ме? елга артка илтеп ташлый, яис? ул кешене й?з елга алга алып кит?. Китап — ?н? шундый мог?изалы н?рс? ул. «Яхшы китаплар уку — ?тк?н заманны? яхшы кешел?ре бел?н с?йл?ш? ул» , — ди Р. Декарт. Россияд? китап басу эшен 1564 нче елда Иван Федоров бел?н Петр Мстиславец башлап ?иб?рг?н. Д?ньяда и? кыймм?тле ??м и? авыр китап — «Изге Иоанн хакыйкате» . Ул Швейцария акчасы бел?н ике ме? франк б?ял?н?. Кыймм?тле ташлар бел?н биз?лг?н бронза тышлыгы гына да 120 килограмм. Й?з илле битле бу китап 300 сарык тиресенн?н ясалган и? яхшы пергаменттан эшл?нг?н. Китапны? форматы — 75×64.Д?ньяда и? зур китапхан? — Россия д??л?т китапхан?се. Аны? ш?рлекл?ренд? егерме ике миллион китап бар. Аларны тезеп кую ?чен д? ун километр озынлыктагы кишт? кир?к булыр иде. Д?ньядагы и? кечкен? китапхан? ?индстанны? Амритсар ш???ренд?. Кыймм?тле м?рм?рд?н салынган, бакыр ??м алтын бел?н биз?лг?н бу китапхан?д? бары тик бер ген? китап саклана. Китап — д?ньяны танып белерг? ярд?м ит? торган ачкыч ул. А?арда кешелек акылыны? океаны бар. Китап уку — и? яхшы белем алу. ??р кешене? ?зен? ошаган бер китабы була. Бу кеше, китапта язылганнарны ??рвакыт иск? т?шереп, авырлыкларны ?и??. Минем д? шундый бер китабым бар. Ул — ?срар Галиевне? «Т?нге ?ыр» ?с?ре. Анда Б?ек Ватан сугышыны? балалар к??елен? ?теп керг?н ачы фа?игасе ??м совет халкыны? фашистларга каршы берд?м к?р?ше тасвирланган. «Китап — бакча, андагы язулар — шул бакчаны? г?лл?ре» , — ди К. Насыйри. Кем укымый, шул берн?рс? турында да уйламый. Белем алуны? и? яхшы юлы — уку. Тиенн?рд?н сумнар ?ыелгандай, укылган б?ртекл?рд?н белем туплана. Китап — белем чишм?се. Китап — безне? заманны? тормышы. Китап — бер буынны? икенче буынга рухи васыяте, гомерне? со?гы чиген? ?итк?н аксакалны? я?а гына яши башлаган кешег? ки??ше. Китап битл?ре, керфекл?р кебек, к?зне ачалар. Китап — ки??шче? сине?,дусты?, ярд?мче? сине?.Ул х?рм?тк? бик хаклы, Кадерл? син китапны.
Источник: http://www.insha.ru/text/128 -
“Китап – белем чишм?се!”
Шушмабаш урта м?кт?бе башлангыч сыйныф укытучысы
Та?етдинова Г?лшат Ринатовна
Укытучы. Юк аягы, юк к?зе,
С?йли, ?йр?т? ?зе.
Телг? аннан оста юк,
Аннан якын дус та юк.
Укучы. Кулдан кулга й?ри ул,
Б?тен телд? с?йли ул.
Белм?г?не юк аны?,
К?згесе ул д?ньяны?.
Укучы. Бик к?п тел белс? д?,
С?йл?шми бер телд? д?.
?йр?ним, дис??, ?йр?т?,
Карышмый беркемг? д?.
Ул н?рс?? (Китап)
Укытучы. ?йе, укучылар. Безне? б?генге б?йр?мебез д? китап турында. Ул “Китап – белем чишм?се” дип атала.
Кем к?п белерг? тел?с? –
Китап була кулында.
Мен? х?зер с?з башлыйбыз
Шул якын дус турында.
Яшь дусларым! Ирт?л?рен кояш бел?н берг? уянып, ?ти-?нил?регез эшк? ?ыенганда, сез д? изге с?ф?рг? кузгаласыз – белем йортына – м?кт?бебезг? юл тотасыз. Сезне? д? ?з хезм?тегез бар. Ул – белем алу. К?меш кы?гырау мо?лы чы?нарын таратуга, д?реск? кереп утырасыз ??м и? беренче эш итеп кулга китап аласыз.
Китап – тормышыбызда и? кир?кле ?йбер. Ул ки??шче д?, серд?ш т?. Яхшы китап ??рвакыт к??ел т?ренд? саклана.
тормыш сине? алга берсенн?н- берсе четереклер?к сораулар китереп куйганда да, олы юлга кузгалыр алдыннан кая таба барырга дип аптырап калганда да, кем бел?ндер сере?не уртаклашасы, ки??ш-табыш итеш?се килг?нд? д? и? беренче газиз ана?а, аннан китапка м?р???гать ит?се?.
Укытучы. -Укучылар, китап безне нил?рг? ?йр?т? со??
Укучылар.
– Китап ?д?пле булырга ?йр?т?.
Китап барча кешел?рне, ?лк?нн?рне ??м кечел?рне д? ихтирам ит?рг? кир?клекне т?шендер?.
Китап Ватанны сакларга ?йр?т?, ил тарихы бел?н таныштыра.
Китап гадел булырга ?йр?т?. Ялганны, хыян?тне фаш ит?.
Китап хезм?тне яратырга ?йр?т?. Хезм?т кешесен? х?рм?т т?рбияли.
Китап с?лам?т яш?? серл?рен? т?шендер?.
(Плакаттагы м?кальл?рне, “канатлы с?зл?рне” уку)
Китап – белем чишм?се.
Китап – галим, телсез м?галлим.
Белем алыйм дис?? ничаклы,
С?й, х?рм?т ит, ярат китапны.
Китапсыз ?й – т?р?з?сез б?лм?.
Китапсыз к?н – югалткан к?н.
Китап – ул ад?м балалары уйлап чыгара алган сир?к мог?изаларны? берсе…
Китапны дусны сайлаган кебек сайла.
Китап – бакча, андагы язулар- шул бакчаны? г?лл?ре.
К?п укыса?, к?п белерсе?.
2 апрель – Б?тенд?нья балалар китабы к?не.
2 апрель – б?ек ?киятче, Дания язучысы Ганс Христиан Андерсенны? туган к?не. Андерсен ?киятл?рен укып ?см?г?н малайлар, кызлар бар мик?н? Булса, алар инде д?ньядагы и? зур мог?изаны? ни ик?нен д?, и? саф й?р?кле, и? ихлас к??елле геройларны? кайда яш?г?нен д? белмил?р. Китап укуны? никад?р р?х?т мизгелл?р алып кил?ен д? а?ламый калалар.
Г.Х.Андерсен китапларыннан к?рг?зм?.
Китап – ки??шче? сине?,
Дусты?, ярд?мче? сине?.
Ул х?рм?тк? бик хаклы –
Кадерл? син китапны.
Почмакларын б?кл?м?,
Битл?рен д? ертма син.
Керле кул бел?н аны
Беркайчан да тотма син.
Ул яратмый пычракны-
Керне, тузанны, тапны,
Саф, керсез к??еле? бел?н
Бик чиста тот китапны.
– Б?ген без китапларны? тарихы бел?н д? танышырбыз. Китапларны элек-элект?н саклап тотканнар, ч?нки аларны язу ?чен бик к?п вакыт кир?к булган. Беренче китаплар х?зергел?рен? охшамаган. Балалар, элек н?рс?г? язганнар ик?н?
Балалар. Тактага, ташка ?.б.
Укытучы. ? н?рс? бел?н язганнар дип уйлыйсыз?
Балалар. Каз канаты, очлы таяк бел?н.
Укытучы. Т?рле илд? т?рле материалга язганнар. ?семлект?н, терлек тирел?ренн?н ясалган материалларга язганнар.
Х?зер китапларны бик тиз бастыралар. Л?кин безне? кулга китап килеп ?итк?нче, бик к?п кеше хезм?т куя. ?йд?гез, танышып ?тик.
1 нче бала. Кулыма китап алдым,
Шундый матур р?семле.
Р?ссамнар бик тырышып
Ясаган ул р?семне.
2 нче бала. ? к?газен ясарга
К?пл?рне? к?че керг?н.
К?газьне яшел дустыбыз
Агач-куаклар бирг?н.
3 нче бала. К?газне эшл?? ?чен
Шактый хезм?т сорала.
?дипл?р ?с?рне язгач,
Эшл?р бераз ?айлана.
4 нче бала. Язучыны? ??рбер с?зе
Редактор аша ?т?.
Китаптагы ??р с?з ?чен
Ул ?зе ?авап тота.
5 нче бала. Китап язу машинасы
Битк? с?зл?р т?шер?.
Битл?р ?ле китап т?гел –
Елмаймыйлар кешег?.
6 нчы бала. Ябыштырып, т?пл?п куйгач,
Тышларга кир?к була.
Исемн?рен язгач кына,
Ул битл?р китап була.
7 нче бала. Беркайчан да китапны?
?тк?н юлын онытма.
Р?н?етм? син китапны
Аны? битл?рен ертма!
Укытучы. Мен? шундый озын юл ?т? ик?н китап безг? килеп ?итк?нче.
М?гъс?м Латыйфуллинны? “Гатаны? хатасы” диг?н ?кият-пьесасын с?хн?л?штер?.
Укытучы. К?рдегезме, балалар, ишеттегезме? Гатаны? хатасын беркайчан да кабатламагыз! Китап бит ул – га??еп бер х?зин?. Ул бер кешег? ген? т?гел, ? миллионнарга хезм?т ит?.
Кешене? дусты китап,
Т?шерм? син а?а тап.
Ямансулап утырганда,
Ал да укы син китап.
Укучылар! Сезне? кулыгызда нинди ген? китап булса да, ул сезне игелекк?, ш?фкатьле булырга, матурлыкны к?р? белерг? ?йр?т?. Китаплар буыннарны? акылын, белемен ?зл?рен? туплаган ти?д?шсез х?зин?. Китап – игелекле дус, ки??шче, серд?ш т?. Укучылар, сез яратып укый торган китаплар матур тышлы, к?п р?семле. Ш. Маннурны? “Алай итм?” шигыренд? М?рфуга исемле кызны? да матур, кызыклы китаплары к?п булган. Шул шигырьне ты?лап ?тик ?ле.
Алай итм?.
Бик ярата шул М?рфуга
Китапларны к?п укырга.
Ятса да ул, торса да ул,
Суза тизр?к китапка кул.
Оныта урын ?ыярга,
Бит юарга, ч?ч тарарга,
Чыкмый урамга уйнарга,
Китап булсын гел а?арга!
Ашарга дип утырса да,
?ст?лг? ул китап сала.
Бер укый да, бер аш каба,
Белмим нинди т?мен таба?!
?, минемч?, бутала ул,
Берн?рс? а?ламый кала ул!
Алай итм?, син ?ск?нем,
Ашаганда бел аш т?мен,
Укыганда – китап т?мен,
Барысын да берг? бутап,
?иб?рм? син эшне? т?мен!
(Ш.Маннур)
Укытучы. Укучылар, сезг? М?рфуга ошадымы? Тел?с? кайчан, тел?с? кайда укыган ?йбер ист? сакланыр дип уйлыйсызмы? Автор сезг? нинди ки??ш бир??
?йд?гез укчылар, китапларны? ки??шл?рен? д? колак салыйк ?ле.
Китап булып киенг?н укучылар китапны саклап тоту ки??шл?ре бел?н таныштыра.
1 нче бала. – Кара?гы урында укыма: к?зл?ре?не бозарсы?. Укыганда, яктылык к?зл?ре?? т?гел, китабы?а т?шсен.
2 нче бала. – Минем битл?ремне ачканда бармагы?ны т?крекл?м?, битл?ремне ?ст?н, почмактан ача башла.
3 нче бала. – Тукталып калган урында карандаш яки тырнак бел?н эз ясама, кыстыргыч куй.
4 нче бала. – Мине кояшка куйма: югыйс? тышым кибеп кубар, битл?рем саргаер.
5 нче бала. – Р?семн?ремне буяма, ертылган битл?рен ябыштыр.
6 нчы бала. – Мине ?ст?лг? куйганчы, ?ст?л ?стен кара: юеш т?гелме, икм?к валчыклары юкмы?
7 нчы бала. – ?г?р минд?ге ?с?рл?рне ошатып укыгансы? ик?н, башка ипт?шл?ре?? д? укырга т?къдим ит!
Укытучы. Балалар! Китаплар язмышы да кеше язмышы кебек. Алар д?ньяга кил? ??м кит?, аларны кыерсыталар да ик?н. Китаплар да кешел?р кебек “чирл?п” кит?л?р: битл?ре т?ш?, т?бе куба, ертыла. ?г?р сезне? китабыгыз “авырып китс?”, безне? докторыбыз бар.
Китап докторы. ?бил?р д? авырый,
Б?бил?р д? авырый,
Салкын тис? аз гына,
Дару кир?к барсына.
Чирли х?тта китап та.
Ник к?л?сез? Чынлап та:
Бите т?ш?, ертыла –
Ул бит к?н д? тотыла.
Тотам шу?а сак кына,
Авырдымы чак кына,
Чирен шундук к?р?м мин,
Д?васын да бел?м мин…
Китаплары? чирл?с?,
?з кулы?нан килм?с?,
Ми?а китер туп-туры –
Мин – аларны? докторы.
Укытучы. Х?рм?тле Китап докторы! Безне? укучыларыбыз китапларны т?пл?рг?, битл?рен ябыштырырга ?йр?ндел?р. Биред? аларны? беренче хезм?т ?имешл?ре.
Укучылар “д?валаган” китаплардан к?рг?зм? оештырыла.
Китап докторы. Р?хм?т сезг?, балалар. Сез х?зер минем чын дусларым ик?нсез.
Укытучы. Укучылар, матур р?семн?рен? сокланып, х?рефл?рне танырга, укырга ?йр?тк?н беренче китабыгыз хакында ни ?йтерсез?
1 нче бала. ?ир й?зенд? т?рле-т?рле
Никад?рле китап бар.
Бик калын да, бик олы да,
Кечкен? д? китаплар.
2 нче бала. ?мма барлык китапларны?
И? беренче баскычы,
К??елл?рд? и? т?? башлап
Белемг? юл ачучы,
Тир?н серл?р сараена
Т??ге ачкыч бир?че,
Беренче кат шул сарайга
Безне алып кер?че
Тик бер китап.
3 нче бала. А?а ти?д?ш
Нинди китап бар тагы?
Бел?мсе?, ул нинди китап?
Ул – “?ЛИФБА” китабы.
?ЫР: “?ЛИФБА”
Укытучы. Укучылар, шигырь юллары бел?н сез д?рес ?йттегез – китаплар т?рле-т?рле була. ?йд?гез, берг?л?шеп танышып ?тик.
Китаплар к?рг?зм?сенн?н карап барыла.
Д?реслекл?р, ?д?би китаплар, ярд?мче китаплар: с?злекл?р, энциклопедиял?р,……
Укытучы. Балалар, мин сезг? х?зер бер сорау бир?м, игътибар бел?н ты?лагыз. Тыштан караса?, гади ?й кебек, л?кин анда яш??чел?р юк. ?й эченд? – кишт?л?рг? тыгызлап тезелг?н кызыклы китаплар. Бу ?й ничек атала?
Балалар. Китапхан?.
Китапхан?чег? с?з бирел?.
?ЫР: “КИТАП”
– Укучылар! ? м?селман д?ньясында и? затлы, и? кадерле, и? д?рес китап н?рс? ул?
– ?йе, Коръ?н китабы. Коръ?нне кулга алганда, кешене? кулы гына т?гел, ? к??еле ??м ?аны да чиста булырга, уйлары да тик яхшылыкка, д?реслекк? юн?лг?н булырга тиештер.
Укытучы. ? х?зер, укучылар, мин сезне бер китап бел?н таныштырырмын. Ул – “Кызыл китап”. ?ир й?зенд? куе урманнар, яшел болыннар, кыймм?тле ??нлекл?р, кошлар ??м ?семлекл?р саны елдан-ел кими бара. Табигать байлыкларын, аны? г?з?ллеген саклап калу ?чен безне? илебезд? зур эшл?р башкарыла. Шуны? бер мисалы – табигатьне саклау буенча “Кызыл китап” булдыру.
1 нче бала. Яшел китап, б?рхет китап,
Чыкты кызыл китап та.
Югалтуы м?мкин т?гел,
Анда барсы хисапта.
2 нче бала. ??нлеге д?, киеге д?,
?л?не д?, б???ге д?,
“Саклап калыйк”, – дип куелган
Игътибар ?з?ген?.
3 нче бала. Китаплар к?п. Бусы – кызыл.
Кызыл т?с юкка дим?.
Кызыл т?с сиск?ндер? д?,
Кызыл т?с “тукта!” ди д?.
4 нче бала. Дим?к, яш?р ?иребезд?
Х?лл?р бар шомланырлык.
Табигатьт?н ни алдык та,
А?арда ни калдырдык?
5 нче бала. Бар со?гы кат очкан кошлар,
Со?гы ч?ч?кле г?лл?р…
Килер буынга калырмы
Р?семд? ген? алар?
(Р. Ф?йзуллин)
Укытучы. “Кызыл китап”ка к?ртелг?н ??нлекл?рне, кошларны, балыкларны тоту, аулау, ?семлекл?рне ?з?, таптау закон нигезенд? тыела, кешел?р аларны саклау, ?рчет? ??м ?стер? ?чен кайгыртучанлык к?рерг? тиешл?р.
? монысы – “Х?тер китабы”. Бу изге китапта халкыбызны? горурлыгы, сагышы, й?р?к ?рн?е. ?рн?, ч?нки ??лак булган ка?арманнарны беркайчан да кире кайтара алмыйсы?. Горурлану хисе, ч?нки алар дошман алдында тез ч?км?г?нн?р, чын фидакарьлек к?рс?теп, ?и?еп чыкканнар. Бик к?п кан, к?з яше т?гелг?н, озакка сузылган 4 ел… Л?кин халык ?з-?зен аямаган, к?р?шк?н. “Барысы да фронт ?чен, барысы да ?и?? ?чен!” Бу лозунг солдатны? коралына ?верелг?н. Татарстанны? 560 ме?н?н артык улы ??м кызы туган илне сакларга китк?н. Аларны? 250 ме?н?н артыгы кире ?йл?неп кайтмаган, сугыш кырларында ятып калган. Дошманга каршы сугышларда к?рс?тк?н батырлыклары ?чен 200 д?н артык якташыбызга Советлар Союзы Герое исеме бирелг?н. 29 сугышчы Дан орденыны? тулы кавалеры булган.
Халык х?тере – м??гелек. “Х?тер китабы”- ка?арман-
нарны? исемн?рен м??гел?штер?че ??йк?л. Анда сугыш кырларында ??лак булган, х?б?рсез югалган, яралардан ?лг?н якташларыбыз турында м?гъл?мат тупланган.
Бу китап – туган ?ирне? азатлыгы ?чен башларын салган Татарстан уллары ??м кызларыны? якты ист?леге алдынды я?а буыннарны? баш ию билгесе. ?йд?гез, без д? сугыштан ?йл?неп кайта алмаган якташларыбызны 1 минут тын калып, иск? алыйк.
Р?хм?т Сезг?, ис?н калганнар!
Х?терд? Сез, ??лак булганнар!
(1 минут тынлык.)
1 нче бала. ?ыр китабы булган кебек,
Булсын “Х?тер китабы”.
Ч?нки кылган батырлыкны?
Юктыр бер д? хисабы.
Онытмыйк сугыш елларын
Авыр югалтуларны.
“Х?тер китаплары” язып,
Барлап бар туганнарны.
(Ф. К?римова)
Китапхан?че. Китаплар… Китаплар сезен серле д?ньяга алып керерл?р. Алар сезг? белемле, ?д?ле, акыллы, тапкыр булырга ки??ш бирерл?р. Хезм?т с?юч?н, к?рк?м кеше булып ?с?рг? ярд?м ит?рл?р. Сезне туган илне с?ярг?, хезм?т яратырга, авыр вакытта югалып калмаска ?йр?терл?р. Авырлыклар килг?нд? ярд?м кулы сузучы, адашканда юл к?рс?т?че, я?а у?ышларга рухландыручы ул китаплар.
Туган телен яраткан,китапка х?рм?т бел?н караган бала гына белемле, а?лы, ?д?пле, т?рбияле, к?рк?м кеше булып ?с?. Без сезне? шундый кеше булып ?с?егезг? ышынабыз!
Д?нья бел?н танышулар
Башлана китаплардан.
?ти-?нил?р тормышка
Китап тотып атлаган.
Авыр сугыш елларында
Солдат катомкасында
Китап атакага барган,
Керг?н бомба астына.
?лифбадан х?реф танып,
Белем алып ?зен?,
Гагариннар чиксезлект?н
Караган ?ир й?зен?.
?т?р еллар…
Алда юллар…
Сине? тормыш юллары?.
Телим кулы?да ??р к?нне
Яхшы китап булганын.
Китап бел?н дус ик?нсе?,
Бер шатлык, бер ямь бит ул.
Айлык, к?нлек кен? мени,
Гомерлек б?йр?м бит ул! -
Ольга
Китап уку — и? яхшы белем алу
План. 1. Китап — акыллы ки??шче ??м якын дус. 2. Китаплар тарихыннан. 3. Китап — д?ньяны танып белерг? ачкыч. 4. Китап — белем чишм?се. Китап — ул кешене? уйларын чагылдыра торган сир?к мог?изаларны? берсе. И. Гази. Китап — и? акыллы ки??шчел?рне? берсе. Китап ??р кешег? хезм?тт? булыша, ул кешел?рне б?лад?н коткара, тормышны танып белерг? ?йр?т?. Китап кешег? ?с?рг? ??м халыкны? а?ын баетырга м?мкинлек бир?. «Китап кешене гал?мне? ху?асы ит?», — ди П. А. Павленко. Бала чакта китап укудан да к??елле н?рс? юктыр. Бигр?к т? ул китапта си?а таныш х?лл?р турында язылган булса, аны кат-кат укыйсы, алар турында ипт?шл?ре?? с?йлисе, шигырьл?рен к??елд?н ятлыйсы кил?. Андый китаплар — безне бала чактан зур тормышка озатып калучы, гомер буе х?терд? я?арып торучы и? якын дусларыбыз, ??р кеше китапны ?зене? и? якын дусты итеп к?р?. Китап — канатлы ул! Китап, ?зене? канатына утыртып, сине ме? елга артка илтеп ташлый, яис? ул кешене й?з елга алга алып кит?. Китап — ?н? шундый мог?изалы н?рс? ул. «Яхшы китаплар уку — ?тк?н заманны? яхшы кешел?ре бел?н с?йл?ш? ул» , — ди Р. Декарт. Россияд? китап басу эшен 1564 нче елда Иван Федоров бел?н Петр Мстиславец башлап ?иб?рг?н. Д?ньяда и? кыймм?тле ??м и? авыр китап — «Изге Иоанн хакыйкате» . Ул Швейцария акчасы бел?н ике ме? франк б?ял?н?. Кыймм?тле ташлар бел?н биз?лг?н бронза тышлыгы гына да 120 килограмм. Й?з илле битле бу китап 300 сарык тиресенн?н ясалган и? яхшы пергаменттан эшл?нг?н. Китапны? форматы — 75×64.Д?ньяда и? зур китапхан? — Россия д??л?т китапхан?се. Аны? ш?рлекл?ренд? егерме ике миллион китап бар. Аларны тезеп кую ?чен д? ун километр озынлыктагы кишт? кир?к булыр иде. Д?ньядагы и? кечкен? китапхан? ?индстанны? Амритсар ш???ренд?. Кыймм?тле м?рм?рд?н салынган, бакыр ??м алтын бел?н биз?лг?н бу китапхан?д? бары тик бер ген? китап саклана. Китап — д?ньяны танып белерг? ярд?м ит? торган ачкыч ул. А?арда кешелек акылыны? океаны бар. Китап уку — и? яхшы белем алу. ??р кешене? ?зен? ошаган бер китабы була. Бу кеше, китапта язылганнарны ??рвакыт иск? т?шереп, авырлыкларны ?и??. Минем д? шундый бер китабым бар. Ул — ?срар Галиевне? «Т?нге ?ыр» ?с?ре. Анда Б?ек Ватан сугышыны? балалар к??елен? ?теп керг?н ачы фа?игасе ??м совет халкыны? фашистларга каршы берд?м к?р?ше тасвирланган. «Китап — бакча, андагы язулар — шул бакчаны? г?лл?ре» , — ди К. Насыйри. Кем укымый, шул берн?рс? турында да уйламый. Белем алуны? и? яхшы юлы — уку. Тиенн?рд?н сумнар ?ыелгандай, укылган б?ртекл?рд?н белем туплана. Китап — белем чишм?се. Китап — безне? заманны? тормышы. Китап — бер буынны? икенче буынга рухи васыяте, гомерне? со?гы чиген? ?итк?н аксакалны? я?а гына яши башлаган кешег? ки??ше. Китап битл?ре, керфекл?р кебек, к?зне ачалар. Китап — ки??шче? сине?,Дусты?, ярд?мче? сине?.Ул х?рм?тк? бик хаклы, Кадерл? син китапны. -
Класс: 6М Д?рес темасы: Китапхан?д?
Д?рес тибы: Д/МС
Максат:
1.Китапхан?г? й?р?, язылу, китап алу. Китапхан?д? с?йл?ш? ?чен лексик минимумны ?зл?штер?;
2.Укучыларны? б?йл?нешле с?йл?м телен ?стер?;
3. Китап, журнал, газеталарга карата сакчыл караш ??м китапхан?че хезм?тен? х?рм?т т?рбиял??;
Д?рес барышы:
I.Мотивлаштыру-ориентлаштыру.
1.Д?ресне оештыру. Ис?нл?ш?, укучыларны? х?лл?рен сорашу, психологик у?ай хал?т тудыру.
2.Актуальл?штер?.
а)тел к?нег?л?ре:
-Спроси у соседа по парте, какое сегодня число?
-Спроси у соседа по парте, какой сегодня день недели?
-Спроси у соседа по парте, какая сегодня погода?
-Спроси у соседа по парте, любит ли он осень?
-Укучылар, к?з к?не табигатьт? без нинди ?зг?решл?р к?з?т?без?
б)фонетик зарядка:
-Укучылар, без х?зер сезне? бел?н фонетик к?нег? ясап алырбыз. Б?ген [?]
?ни, ?ти, ?йбер, ?кият, ?крен, ?лб?тт?, ?с?р, ?дип, ??й, м?д?ният.
-Укучылар, мин х?зер с?зл?р ?йт?м, [?] авазы керг?н с?зл?рне ишетк?ч, кул кут?рерсез: м?д?ният, сынлы, с?нгать, гасыр, к?рг?зм?, к?ренекле, кулъязма, к?нк?реш, с?ф?р, эн?е, т?б?т?й, читек, муенса;
3) ?й эшен тикшер?.
-Укучылар, ?й эшен тикшер?без.
6нчы к?нег?, 21нче бит. Р?семн?рг? карарга ??м ?йтерг?: бу кешел?р кем булып эшли?
Язучы, китап басучы, укытучы, тег?че, икм?к пешер?че, пешекче, т?з?че.
7нче к?нег?, 21нче бит. Бирелг?н с?зл?рг? исем ясагыч кушымчалар ялгап, я?а с?зл?р ясарга, ??мл?л?р т?зерг?.
Китапхан?че, ки??шче, ярд?мче, эшче, телче.
М?кт?пт?ге китапхан?че апабыз безне ??рвакыт якты й?з бел?н каршы ала. ?нием минем ?чен кин?шчем дэ, ярд?мчем д?. Эшчел?р б?йр?м к?нне ял итте. Минем ?ск?ч телче булып эшлисем кил?.
4) Уку м?сь?л?сен кую.
Изгел?рд?н изге бит ул
Китап, китапхан?се.
?зен? тарта к??елне
?лл? китап, ?лл? журнал,
?лл? китапхан?че. (Эн?е М?эминова, “Син ул”)
– Укучылар, бу шигырьне укыгач, б?генге д?ресне? темасын ничек билгели алабыз?
II. Уку м?сь?л?сен ?лешл?п чиш?.
1)Т?р?ем? эше.
-Мин сезг? текст укыйм. Шуны берг?л?п т?р?ем? ит?рбез.
Китап. Китапхан?. Китапхан?че. Бу гади ген? ?ч с?зд? к?пме м?гън?, к?пме сер (тайна). Китап ??р кешене? тормышына кечкен? чагыннан ук килеп кер?. Бала китапны? башта матур р?семн?рен карый, аннары ниндидер с?ер (странный) билге – тамгалар (знаки) кушылудан “?НИ” диг?н яраткан с?зе барлыкка кил?г?га??пл?н? (удивляется). Шуннан башлап китап аны? б?тен тормышы буена: балалар бакчасында, м?кт?пт?, университетта, эшт? д?, к?нк?решт? д? озата бара. Китаптан к?п сорауларга ?авап табып була. Кыскасы, китап ул – х?зин? (клад).Укыса? – табасы? ул х?зин?не, укымаса? – юк!
–
-Китап турында м?кальл?рне иск? т?шерик ?ле. Кем х?терли? Берне д?фт?регезг? язып куегыз.
Китап – белем чишм?се.
Китапсыз йорт – кошсыз урман.
Китапсыз ?й – т?р?з?сез б?лм?.
Китап – тормыш к?згесе.
Яхшы китап укыса?, тагын бер дусты? артыр.
Китап укымаган кеше – ч?ч?к к?рм?г?н бал корты.
2)Д?реслек бел?н эш.
а) 1нче к?нег?, 22нче бит. – диалогларны рольл?рг? б?леп укыйбыз.
б) Икеш?р кеше парлап эшлибез:
3 нче к?нег? (а, ?), 22 нче бит. – ипт?шегезне мактагыз:
-к?п китап укыгыны ?чен;
-китапны чиста тотканы ?чен;
4 нче к?нег? (а, ?), 23 нче бит. – дустыгызга ки??ш бирегез:
-ма?аралы китап укырга;
-китапны чиста тотарга;
3) Ишетеп а?лау (Аудирование).
а) Прослушайте и назовите вопросительные предложения.
Мин китапхан?г? барам.
Керерг? р?хс?тме?
Мин алтынчы сыйныфта укыйм
Китапхан?г? язылырга м?мкинме?
Китапны саклап тотарга кир?к.
Син нинди китаплар укырга яратасы??
б) Переведите и укажите, что изменено во втором предложении.
1) Безне? м?кт?пт? китапхан? бар.
Безне? м?кт?пт? зур китапхан? бар.
2) Мин китап укырга яратам.
Мин ма?аралы китап укырга яратам.
3) Китапхан?г? китаплар кайтты.
Китапхан?г? я?а китаплар кайтты.
III.Рефлексив б?ял??.
Белемн?рне тикшерик: тел?г?н кешел?р ?зл?рен? татарча-русча китаплар ала.
Йомгаклау.
?й эше бир?.
-22нче битт?ге диалогы ятларга. -
Китап –ки??шче? сине?.
1 а.б.: Ис?нмесез, кадерле укучылар, укытучылар! Б?генге кич?безне? н?рс? турында баруын бел? ?чен мин сезг? х?зер табышмак ?йт?м.
Юк аягы, юк к?зе,
С?йли, ?йр?т? ?зе.
Телг? аннан оста юк
Аннан якын дус та юк.
Ул н?рс?? (китап)
2 а.б.: ?йе укучылар. Б?генге б?йр?мебез д? китап турында. Ул “Китап ки-??шче? сине?… “ дип атала.
Яшь дусларым! Ирт?л?рен кояш бел?н берг? уянып, ?ти-?нил?регез эшк? ?ыенганда, сез д? изге с?ф?рг? кузгаласыз – ак корабны х?терл?тк?н м?кт?бе-гезг? юл тотасыз. Сезне? д? ?з хезм?тегез бар. Ул- гыйлем алу. К?меш кы?гы-рау мо?лы чы?нарын таратуга, д?реск? кереп утырасыз ??м и? беренче итеп кулыгызга китап аласыз.
1 а.б. : “Китап… Ике катыргы арасына тыгызлап тутырылган чуар к?газъ. Ба-ры шул гына, ? яхшылап уйлап бакса?, ул – ад?м балалары уйлап чыгара алган
сир?к мог?изаларны? берсе. Мог?изаларны? мог?изасы”, – дип язды Ибра-?им Гази.
2 а.б.: Укучылар! Матур р?семн?рен? кызыгып, язуларын ?зегез укып караган беренче китабыгызны х?терлисезме? Нинди ген? китап булса да, ул сезне иге-лекк?, ш?фкатьле булырга, матурлыкны к?р? белерг? ?йр?т?. Китаплар- буын-нарны? акылын, белемен ?зл?рен? туплаган ти?д?шсез х?зин?, халыклар бе-л?н халыкларны таныштыручы, чорлар арасына к?пер салучылар булып тора. Китап игелекле дус, ки??шче д?, серд?ш т?.
Бар минем дускаем
И? якын серд?шем.
??р ?ирд?, ??р эшт?
Ки??шчем, ипт?шем.
?йр?т? ул ми?а
Бар ф?нне, телл?рне.
Юк аны? белм?г?н
С?нгате, ??н?ре.
К?рг?нен, белг?нен
Барын да а?лата.
К?лдер?, ?ырлата,
Уйлата, юата.
Син аны бел?мсе??
Кем со? ул, уйлап тап!
И? якын дускаем,
Ки??шчем – ул китап.
1 а.б.: Кешелек тарихыны? т??ге чорларында ук борынгы бабаларыбыз ?зл?рене? ыруларын, токымнарын саклап калырга тырышканнар. Бишек ?ыр-лары, табышмаклар, ?киятл?р ярд?менд? к?чле, ?итез, тапкыр кешел?р т?р-биял?рг? омтылганнар. ?лк?нн?рне? тормыш т??риб?се, ?гет –н?сих?те бала-ларга гади, ?темле формада – авыз и?аты р?вешенд? барып ирешел? торган булган. Бер –берсенн?н ерак урнашкан илл?рд? барлыкка килг?н халык и?аты ?с?рл?ренд? охшаш якларны? к?п булуы га??п т? т?гел. Борынгыдан сакланып калган мифлар, риваятьл?р, хик?ятл?рне? асылы кешене? ?ирд?ге урынына, эстетик идеалына кайтып кала, аларда хезм?тк?, акылга, хакыйкатьк?, изге-лекк? ??м г?з?ллекк? дан ?ырлана ..
2 а.б.: ? балалар ?д?бияты ?зе 17-18 й?зл?рд? нык ?с? ??м аерым тармак булып яши башлый. ??р елны? 2 апреле халыкара балалар китабы к?не булып билгел?п ?тел?. Ни ?чен н?къ мен? 2 апрель ик?нен кем ?йтеп бир? ала? Аны? б?ек ?киятче, дания язучысы Ханс Кристиан Андерсенны? туган к?ненд? ?тк?-рел?е бик табигый. Андерсен – д?ньядагы барлык балаларны? тугрылыклы дусты, акыллы ки??шчесе. Аны белм?г?н малайлар, кызлар, м?гаен, бер ?ирд? д? юктыр. Балаларны Андерсен кебек ?к яратып, алар ?чен бик ?йб?т китаплар и?ат итк?н язучыларга аны? исеменд?ге премия тапшырыла. Безне? якын дус-ларыбыз, шагыйрьл?р Ш??к?т Галиев бел?н Роберт Ми?нуллин да Андерсен исеменд?ге Халыкара б?л?к лауреатлары. ? х?зер, ?йд?гез, Р. Ми?нуллинны? бер шаян шигырен ты?лап китик. “Мактанмыйм” (Ш?рипов Марат).
Мине бел?сездер инде –
Ш?рипов мин, Марат мин.
Мактарлык малай булсам да,
Мактанырга яратмыйм.
Минн?н д? ш?п укучы юк,
“Биш”ле алдым б?ген д?.
Шу?а мактанып торырга
Мин мактанчык т?гел л?!
Мактанырга була, л?кин
Кир?к т?гел ваклану.
Минем кебек ш?п малайга
Килешми ул мактану.
?г?р д? бик кир?к ик?н,
Ипт?шл?рем мактасын.
Я килеп карый аласыз
Безне? мактау тактасын.
Башка малайлар шикелле,
Б?лки, мактаныр идем,
Болай да ??ркем бел? бит
?йб?тлегемне минем.
1 а.б.: “Китап – бакча ул, андагы язулар – шул бакчаны? г?лл?ре” дип язган м?гъриф?тче Каюм Насыйри. Китаплар безне туган телебезне, хезм?тне яратырга, авыр вакытларда югалып калмаска ?йр?т?л?р. Т?рбияле, к?п белерг? тел??че кешел?р китапсыз яши алмый. Адашканда юл к?рс?т?че, я?а у?ышлар-га рухландыручы дусларыбыз янына яраткан китапларыбыз да кер?.
Китап – хикм?т
И китап, кайсы гасырны?
Серл?ре эчл?ре?д??
?леше? зурдан тарихны?
Бар изге эшл?ренд?.
Кемн?рдер, надан халык, дип
Татарны хурлаганда,
Кадими чорлар артыннан
Китаплар с?р?н сала.
Китс? д? татар баласы,
С?релеп илд?н-йорттан,
И? элек газиз китабын
Коткарып калган уттан.
И? авыр еллар кичк?нд?
Ул безг? юлдаш иде.
Без боек чакта юатты,
Акыллы ки??ш бирде.
?з итте ул рун тамгасын
??м гар?п “?лиф”ен д?,
Кир?к булса таный ала
??м ?рм?н х?рефен д?.
Кил?ч?к к?нн?р катында
Татар да булсын, дис?к,
Китаптан алыйк сабакны,
Китапка тотыйк ис?п.
1 а.б.: Китаплар язмышы да кеше язмышы кебек. Алар д?ньяга кил? ??м кит?, аларны кыерсыталар ик?н, китаплар да кешел?р шикелле “авырып” кит?-л?р: битл?ре т?ш?, т?бе куба, ертыла. ?г?р д? сезне? китабыгыз “авырса” сез нишлисез? (укучылар с?зл?ре). Безне? д? ?з докторыбыз бар.
?бил?р д? авырый,
Б?бил?р д? авырый,
Салкын тис? аз гына,
Дару кир?к барсына.
Чирли х?тта китап та.
Ник к?л?сез? Чынлап та.
Бите т?ш? ертыла,
Ул бит к?нд? тотыла.
Тотам шу?а сак кына,
Авырдымы чак кына,
Чирен шундук к?р?м мин,
Д?васын да бел?м мин.
Китаплары? чирл?с?,
?з кулы?нан килм?с?,
Ми?а китер туп-туры,
Мин аларны? докторы.
2 а.б.: Врачларны? “авыруны д?валауга караганда булдырмый калуы м?-?имр?к” диг?н гыйбар?л?рен барыбызны? да ишетк?небез бар. Китаплар бе-л?н эшл?г?нд? д? бу с?зл?р бик туры килеп тора. Шу?а к?р? китапларны? да безг? ?з тал?пл?ре, китапны саклап тоту кагыйд?л?ре бар. ?йд?гез ?ле шулар-ны тагын бер тапкыр иск? т?шереп китик.
– Кара?гы урында китап укыма: к?зл?ре?не бозарсы?. Укыганда яктылык-к?зл?ре?? т?гел, китабы?а т?шсен.
– Китап битл?ремне ачканда бармагы?ны т?крекл?м?, битл?ремне ?ст?н, почмактан ача башла.
– Тукталып калган урында карандаш яки тырнак бел?н эз ясама, карандаш, ручка шикелле ?йберл?р кыстырып калдырма, махсус китап кыстыргычлар куллан.
– Мине кояшка куйма: югыйс? тышым кибеп кубар, битл?ре саргаер.
– Р?семн?ремне буяма, ертылган битл?рне ябыштыр.
– Китапхан?д?н алган китаплары?ны вакытында кайтарып бир.
– Мине ?ст?лг? куйганчы, ?ст?л ?стен кара, юеш т?гелме, азык калдыклары калмаганмы ?!
– ?г?р минд?ге ?с?рл?рне ошатып укыйсы? ик?н, башка ипт?шл?ре?? д? укырга т?къдим ит.
1 а.б.: Л?кин кайвакыт арабызда мен? бу кагыйд?л?рне ?т?м??чел?р д? очрап куя. Ш?йхи Маннур андыйлар турында шигырь д? язып калдырган.
Бик ярата шул М?рфуга
Китапларны к?п укырга.
Ятса да ул, торса да ул,
Суза тизр?к китапка кул.
Оныта урын ?ыярга,
Бит юарга, ч?ч тарарга,
Чыкмый урамга уйнарга,
Китап булсын гел а?арга!
Ашарга дип утырса да,
?ст?лг? ул китап сала.
Бер укый бер аш каба,
Белмим нинди т?мен таба?!
?, минемч?, бутала ул,
Берни а?ламый кала ул!
Алай итм?, син ?ск?нем,
Ашаганда бел аш т?мен,
Укыганда – китап т?мен,
Барысын берг? бутап,
?иб?рм? син эшне? т?мен!
2 а.б.: Нинди зур б?хет бит ул, сау –с?лам?т булып ?з куллары?а китап то-тып укый алу. Сез “белем иле” диг?н зур д?ньяга – бер ген? юл – бары тик ки-тап уку аша гына кер?сез. ? сезне кеше итк?н, сезне укырга ?йр?тк?н беренче китапны х?терлисезме? ?лб?тт? ул “?лифба” китабы. Балачакны? г?з?л мизге-лен? нур булып килеп керг?н, тормышны? беренче м??им баскычы булып, бе-лем илен? ачкыч ролен ?т?г?н бу китапны иск? алмасак б?генге кич?без тулы булмас иде. Безне? беренче сыйныф укучыларфыбыз шушы к?нн?рд? “?лиф-ба”ны? со?гы битл?рен укыйлар. ? х?зер ?йд?гез с?зне аларга бирик. Аларга ярд?мг? 4 сыйныф кызлары килер.
“?лифба” ?ыры ?ырлана.
Кешел?рне? к?зен ача
Безне? яраткан- китап.
?тк?н тарихны белерг?
Булыша безг?-китап.
Табигать серен ачарга
?йр?т? безне китап.
Космоска с?ях?т ит?рг?
Чакыра безне китап.
Китап – дусты кешел?рне?
??м и? якын серд?ше;
??рвакытта кир?к була
Безг? китап ки??ше.
Аны? битенд?ге с?зл?р
Алтыннан кыймм?тлер?к;
Авырлыкны ?и?ел?йт?,
Ул бит – тормышта тер?к.
1 а.б.: Кешене? к?ефен?, с?лам?тлеген? китапны? у?ай йогынты ясавы ха-кында ??рвакытта да белг?нн?р. Китап кешне ?йр?теп кен? калмый, ? д?валый да. ?д?би ?с?рне укыганда, кешел?р я ?итдил?н?л?р, я р?х?тл?неп елмаялар, к?л?л?р. Дим?к, китап уку кешене битараф калдырмый. Китап ул кешег? т?эсир ит?рлек ниндидер бер мог?изалы к?чк? ия. М?с?л?н, XVII гасырда Англия врачлары ?зл?рене? пациентларына, дарудан тыш, к?нг? 2-3 бит китап укырга т?къдим ит? торган булганнар. Бу методикага башта, ?лб?тт?, дини китаплар нигез салган. Динг? ышанган кешел?р, дини китаплар укып, ?аннарына, к??ел-л?рен? тынычлык алган. Ул “Библиотерапия” дип атала. Тынычлангач кешене? нерв системасы да ?зенн?н –?зе к?йл?н? ??м бу авыру кешег? с?лам?тл?нерг? ярд?м ит?. Мисыр фараоны Рамзес II китапхан?сен “?ан ?чен дарухан?” (“Ап-тека для души”), “Ассирий” патшасы Ашшурбанипала китапхан?сен “В?газь ??м ки??ш йорты”, (“Дом наставлений и советов”) дип атаган. А.С.Пушкин ?зене? укучыларын “?г?р чирл?п китс?гез, кулыгызга китап алыгыз” дип чакырган.
?ич т? к??елем ачылмаслык эчем пошса,
?з ?земне к?ралмыйча рухым т?шс?…
Шул вакытта мин кулыма китап алам,
Аны? изге с?хиф?л?рен актарам, – дип язып калдырган безне? Г. Тукай.
Без д? алардан калышмыйча тырышып укучыларыбыз бар.
Китап укырга яратам –
Ул минем якын дустым.
?киятл?рне, шигырьл?рне
Мин бик яратып укыйм.
Китап бирг?н ул ки??шл?р
Тормышта ярд?м ит?.
“К?п укыган к?п бел?”, – дип
?лк?нн?р д?рес ?йт?.
“Китап – белем чишм?се ул”, –
Мин инде моны бел?м.
Д?ньяны танып белерсе?,
Дус булса? китап бел?н.
2 а. б. Сезне? к?бегез безне? бел?н б?лки б?х?сл?шер д?: “ Компьютер, теле-визор, видео бар бит, аларны? ниндил?ре ?ле!” , дияр. Икенче бер?? аны хуп-лар: “Б?тен белемне шулар аша да алып була…”- дияр. Л?кин, дусларым, компьютер да, видео да, бер м??им хасиятт?н м?хр?м ит? кешене: и?ади к?-заллаудан, дим?к, фикерне?, образны? хыялый очышыннан, рухи х?рлект?н… Бик д?рес анысы, заманча т?зелг?н к?п кен? программалар кешене логик фи-керл??г?, тотрыклы образлыкка оста к?нектер?л?р. Тик мен?, шуны? хисабына, хыял- фантазияне б?тенл?й диярлек чикл?п, томалап куялар. Ч?нки б?тенесе д? к?з алдында, сине? ?чен уйланылган, ачкычын гына таба бел. Шулай итеп, телевизор, монитор безг? ?з сур?тен, ?з хыялын, ?з ихтыярын тага. ? китап укыганда син аны ?зе?ч? к?з алдына китер?се?, ?зе?ч? матурлыйсы?, ?зе?ч? ?стер?се?. Ч?нки кеше к??елен? и?ади орлык салучы тылсымлы к?ч ул – ки-тап, Гали??нап Китап!
Китап – ки??шче? сине?,
Дусты?, ярд?мче? сиене?.
Ул х?рм?тк? бик хаклы,
Кадерл? син китапны.
Укы, дустым, син аны.
Китапны? син дусты бул.
Бик к?п сораулары?а
?авап биреп торыр ул.
1 а.б.: Китап турында м?кальл?р безне? сезг? ?иткер?се килг?н с?зл?рне тагын да тир?нр?к итеп ?йтеп бирерл?р диеп ышанып ?йд?гез ?ле, м?каль ?йтеш уены уйнап алабыз.
Китап галим………..- телсез м?галлим.
Алтын ?ирд?н табыла, ……………………………акыл китаптан.
?зе?не? надан ик?ненне бел?се? килс?, …………………к?п итеп китап укы.
Китап укыса?, белеме? артыр,………………укымаса? белг?не? д? онытылыр.
К?п укыган -………………к?п бел?.
Акылы? юлбашчы, китап………………юлдашы?, белеме? ки??шче? булсын.
Кулында китап булганны?…………………..башында гыйлеме булыр.
Китап -………………белем чишм?се.
Китапсыз ?й -………………..иш?к абзары.
Китап битл?ре керфекл?р кебек………………..к?зне ачалар.
1 а.б.: Мен? шундый ки??шчел?р
Сезг? юлдаш булсыннар.
?егезд? т?рле-т?рле
К?п китаплар торсыннар.
2 а.б.: Китап бит ул белем бир?
??м ?йр?т? яш?рг?.
Белемле, к?чле булсыннар,
Дип телибез яшьл?рг?.
Китап галим – телсез м?галлим.
Алтын ?ирд?н табыла, акыл китаптан.
?зе?не? надан ик?ненне бел?се? килс?, к?п итеп китап укы.
Китап укыса?, белеме? артыр,укымаса? белг?не? д? онытылыр.
К?п укыган -………………к?п бел?.
Акылы? юлбашчы, китап………………юлдашы?, белеме? ки??шче? булсын.
Кулында китап булганны?…………………..башында гыйлеме булыр.
Китап -………………белем чишм?се.
Китапсыз ?й -………………..иш?к абзары.
Китап битл?ре керфекл?р кебек………………..к?зне ачалар. -
Тема: “Китап – белем шишм??е ” тема?ына арнал?ан у?ыу конференция?ы сара?ы.
Максат: 1. Балалар?а китап ?айлап у?ыу?а етди ?араш т?рби?л??.
2. Э?лекле ??йл?м телен ??тере?.
3. Ту?ан телг? ??й?? хист?ре т?рби?л??.
Йы?азландырыу: м???лд?р, йома?тар, китаптар к?рг??м??е, аудиоя?ма, китап,у?ыу, белем тура?ында т?рл? плакаттар.
Сара барышы.
I. Ойоштороу моменты.
К?пме тел?й?е?-
Шул тиклем ??йл?р,
??е та?ы ла бик к?пте белер.
Нинд?й у??ан ул,
Й?ле, уйлап тап,
Ул була (китап).
Шишм? т?гел, ?мм? ??ен,
А?ыл шишмм??е ти??р.
Бик белемле бул?ы? кил??
?улдан т?шм??ен ти??р. (Китап)
Д?р??, ? китап тотоу ?а?и??л?рен бел??еге?ме? Улар?ы бо?май?ы?ы?мы?(Китапты тышлап тотор?а, б?кл?м??к?,йыртма??а, битт?рен т?к?р?кл?п асма??а, улар ара?ына ручка й? ??л?м ?алма??а, аша?ан ер?? тотма??а,бысратма??а ?.б.)
II. Тема ??м ма?сат мен?н таныштырыу.
– Балалар, б?г?н бе? ?е??е? мен?н у?ыу конференция?ына йыйыл?анбы?. Л?кин ул бер я?ыусыны? ижадына й?ки бер ген? ???рен? ба?ышланма?ан, бе??е? б?г?нг? ма?сатыбы? – бер-беребе??е? у?ыу, китап тура?ында сы?ыштарын ты?лау, бер-беребе???н ?рн?к алыу, к???шт?р бире?, фекер??ребе? мен?н алышыу.Кем мен?н ду? булыуы?ды ?йт???, мин ?ине? нинд?й кеше ик?нлеге?де ?йтеп бир?м, тип ю??а ?ына ?йтм?г?нд?р. Ошо у? ?????р?е китаптар?а карата ла ?йтерг? була. Нинд?й китаптар укыр?а яратыуы?а ?арап, ?ине? нинд?й кеше булыуы?ды, к??еле?д? нинд?й уй?ар ятканлы?ын ?йтеп була. Ара?ы??а бармы китап у?ыр?а яратыусылар? Нинд?й китаптар улар?Нинд?й ба?малар алдыра?ы?ы??(Бер нис? у?ыусыны ты?лайбы?).
– Балалар, бе??е? м?кт?пт? л?, ауыл клубында ла китапхана бар. ? ?аил? китапхана?ыны? к?р?ге бармы? Ни ?с?н к?р?к ул? Б?г?н бе?г? китапханасы Р?мил? апай ?а килг?н. ????е у?а бир?йек.
(Нинд?й у?ыусы к?пме китап алып у?ы?ан, китапханала нинд?й ?ы?ы?лы ???р??р бар, китап у?ыу тура?ында ?ы??аса сы?ыш я?ай).
III. Балалар?а ??? бирел?.
? х??ер инде кем к?пме китап у?ы?ан, ?е??е? и? ярат?ан я?ыусы?ы?, ???реге? ха?ында ты?лап ?т?йек.(?ы??аса тел?к буйынса сы?ыш я?ай?ар, сы?ыштар алдан у?ыусылар?а б?леп бирел?).
IV. Китап тура?ында м???лд?р.
-Р?хм?т, балалар, халык юкка ?ына “кем к?п укый – шул к?пте бел?” тип ?йтм?г?н. Китап тура?ында ла халык ?йтк?н бик а?ыллы м???лд?р бар. Кем нинд?й м???л бел??
М???лд?р:
Китап – белем шишм??е (Книга – источник знаний).
Китап?ы? йорт – ?ош?о? урман.
Китап?ы? ?й – т??р??е? б?лм?.
Укы?ан ил у?ыр – у?ыма?ан ил ту?ыр.
Я?шы китап – и? ???ел ду?.
Китапты? белм?г?не ю?.
Китап укы?а? – белеме? артыр,
укыма?а? белг?не? д? онотолор.
Я?шы китап укы?а?, та?ы бер ду?ы? артыр.
Эйе, Китап – я?ын ду?. ? китап бе?г? дошман була аламы? Нисек уйлай?ы?ы??( Була ала. Китапты? эст?леге у?аллы?, т?ртип?е?лек тура?ында бул?а, уны? кире йо?онто я?ауы бар).Ундай китаптар?ан сикл?нер ??м, и? м??име, ?? телебе??? к?бер?к у?ыр?а к?р?к ине.С?нки бе??е? баш?орт телебе? – бик матур, музыкаль тел.(Аудиоя?ма ты?лау).
Б?т? а?ыл эй?л?ре л? классик я?ыусыларыны? ???р??рен укыр?а к???ш бир?. Классик я?ыусы?ы кем ул?
(Б?т? д?нъя?а таныл?ан я?ыусы классик я?ыусы була).
– Башкорт , рус ??м татар ???би?тене? классик я?ыусыларынан кемд?р?е бел??еге??
(А.С. Пушкин, Л.Н. Толстой, Г. Тукай, М. ??лил, Мостай К?рим, З. Биишева, М. Гафури ?.б.)
V. Йом?а?лау, ?ы?ымта я?ау.
– Балалар, б?г?н бе? ним? тура?ында ??йл?штек? ??еге? ?с?н нинд?й к?р?кле м??л?м?тт?р алды?ы??
– Китап ул – хазина. Китап мен?н ду? булыр?а к?р?к. К?бер?к у?ы?ы?, ?ау булы?ы?!
Добавить комментарий
Белеп торыгыз
Китапханәче – иҗади һөнәр
Кайвакыт, китапханәче булу бик ансат, аның өчен күп белем дә кирәкми, дигәнрәк фикерләр ишетергә туры килә. Күпләр китапханәче булып теләсә кем эшли ала дип уйлый һәм китапханәчегә укырга кирәклеген белгәч гаҗәпкә калалар. Хәзер китапханәләр эшчәнлегенә яңа технологияләр үтеп керә. Замана белән бергә атлар өчен “укырга, укырга һәм укырга” кирәк. Электрон документлар йөртү, аралашу системасында да мәгълүмати навигатор булу шарт. Китапханәдә электрон каталоглар киңрәк кулланыла бара.
“Китапханәчедән сора” (“Спроси у библиотекаря”), “Методист on-Line” виртуаль белешмәлекләр, электрон күргәзмәләр һәм башка бик күп нәрсәләр эшли. Болар барысы да китапханәчеләр кулы һәм акылы белән булдырыла. Кайберәүләр, китапханәчеләрне пассив, пошмас, стеллажлар арасында китап биреп утыручылар дип кенә саный. Әмма бүген китапханәче эше – даими иҗат процессы. Аларның кул кушырып, күңелсезләнеп утырырга вакытлары юк. Төрле, бигрәк тә балалар өчен чаралар әзерләгәндә никадәр фантазияләрен эшкә җигә китапханәчеләр. Фестивальләр һәм акцияләр, китап уку буенча җәйге бәйгеләр, программалар оештыралар, тематик кичәләргә сценарийлар язалар, үзләре үк шул чараларда шигырьләр сөйлиләр, җырлыйлар, бииләр, костюмнар тегәләр, кызык итеп уенлы интерактив күргәзмәләр оештыралар, артист буларак театральләштерелгән
тамашаларда катнашалар. Шулай итеп, бүген китапханәче – сценарий авторы, артист та, нәфис сүз остасы һәм режиссер да. Проект язу өчен генә дә никадәр иҗади көчеңне куярга кирәк! Бу – кулланучылар өчен файдалы һәм кирәкле яңалыкларны уйлап табарга һәм тормышка ашырырга кирәкле яңа идеяләр. Китапханәче – инде кичәге көн, Интернет һәм башка элемтә хезмәтләре чорында китапханәчеләр кирәкми диючеләр бар. Юк, бу һөнәр – мәңгелек. Китапханәчеләр, китап укучылар белән эшләүнең традицион формалары белән беррәттән, яңаларын да эзлиләр. Китапханәләр базасында мәгълүмати үзәкләр, интеллект – үзәкләр, библионянялар, интернеткафе һәм башкалар эшли. Болар барысы
да китап укучыларга уңай булсын өчен уйланган. Китапханәләрдә биниһая күп мәгълүмат тупланган, ә яңа мәгълүмати технологияләр китапханәләр үсеше өчен чиксез мөмкинлекләр бирә. Безнең һөнәрдә хезмәттәшләребезнең ярдәме һәм ихтирамы мөһим. Ә моңа ирешү өчен үз эшеңне белү, аралашучанлык, киң күңеллелек һәм хезмәтеңне ярату таләп ителә. Тора-бара мин шуңа инандым: эшем миңа рәхәтлек бирә, нигә булса да ирешсәм – сөенәм, хезмәттәшләремнең дә кайвакыт кечкенә генә генә булса да уңышларына куанам, кемгәдер ярдәм итә алуыма, уй-фикерләр тормышка ашып китап укучыларга ярдәмем тисә дә – шатланам. Болар барысы яңа эшләргә, иҗат итәргә, яңалыкка омтылырга рухландыра. Мин – бәхет булдыручы, ә бәхет булдыру минем өчен – китапханәче ул!
Валентина ФАДЕЕВА,
балалар сәнгать мәктәбе китапханәсе мөдире
фото:https://pixabay.com
Следите за самым важным и интересным в Telegram-каналеТатмедиа
Оставляйте реакции
К сожалению, реакцию можно поставить не более одного раза 
Мы работаем над улучшением нашего сервиса