Китап презентациясе сценарий

Тема:
“Китап- белем чишмәсе”

Максат.
    — Кеше тормышында китапның
әһәмияте.

                   —
Китапка карата һөрмәт тәрбияләү.

                   —
Китап – белем чишмәсе төшенчәсен аңлату.

                   — Белем алуга омтылыш, мөстәкыйльлек,
игътибарлылык

тәрбияләү.

Җиһазлау: Интерактив такта, презентация, китап киштәсе.

Материал:
“Әдәплелек дәресләре”, “Көч һәм рух тамырлары”, “Мәгариф”, “Татар халык мәкальләре”.

1 нче укучы. Белем алуның иң яхшы юлы – китап уку. Китап яхшыны –
яманнан, акны – карадан, акыллыны акылсыздан аерырга, дөньяны танып белергә 
өйрәтә.

2 нче укучы. Әйе, 

1.     Китап – тормыш көзгесе.  

2.       
Китап-белем чишмәсе.

3нче укучы  М.Гафури
«Китап һәм балалар».

Дүрт-биш
бала җыелганнар бер урынга,

Нәкъ
уртада берсе китап тоткан кулга.

Һәммәсе
дә колакларын торгызганнар:

Берсе
укый, башкалары тыңлый шунда.

Утыралар
китап укып, күңел ачып, 

Шатлыкларын
бергә-бергә уртаклашып

Кайвакытта
тыңлый болар тып-тын гына,

Кайчагында
көлешәләр шаркылдашып.

4 нче укучы Әйдәгез әле
шулар-ны тагын бер тапкыр искә төшереп китик.

 
     — Караңгы урында китап укыма: күзләреңне бозарсың. Укыганда
яктылык-күзләреңә түгел, китабыңа төшсен.

 
      — Китап битләремне ачканда бармагыңны төкрекләмә,
битләремне өстән, почмактан ача башла.

 
      — Тукталып калган урында карандаш яки тырнак белән эз
ясама, карандаш, ручка шикелле әйберләр кыстырып калдырма, махсус китап
кыстыргычлар куллан.

 
       — Мине кояшка куйма: югыйсә тышым кибеп кубар,
битләре саргаер.

 
      — Рәсемнәремне буяма, ертылган битләрне ябыштыр.

 
     — Китапханәдән алган китапларыңны вакытында кайтарып бир.

 
     — Мине өстәлгә куйганчы, өстәл өстен кара, юеш түгелме,
азык калдыклары калмаганмы ?!

 
      — Әгәр миндәге әсәрләрне ошатып укыйсың икән, башка
иптәшләреңә дә укырга тәкъдим ит.

1 нче укучы Шәйхи Маннур
андыйлар турында шигырь дә язып калдырган.

 Бик
ярата шул Мәрфуга

Китапларны
күп укырга.

Ятса
да ул, торса да ул,

Суза
тизрәк китапка кул.

Оныта
урын җыярга,

Бит
юарга, чәч тарарга,

Чыкмый
урамга уйнарга,

Китап
булсын гел аңарга!

Ашарга
дип утырса да,

Өстәлгә
ул китап сала.

Бер
укый бер аш каба,

Белмим
нинди тәмен таба?!

Ә,
минемчә, бутала ул,

Берни
аңламый кала ул!

Алай
итмә, син үскәнем,

Ашаганда
бел аш тәмен,

Укыганда
– китап тәмен,

Барысын
бергә бутап,

Җибәрмә
син эшнең тәмен!

2 нче укучы Нинди зур бәхет бит ул, сау –сәламәт булып үз кулларыңа китап тотып
 укый алу. Сез “белем иле” дигән зур дөньяга – бер генә юл – бары тик китап
уку аша гына  керә аласыз. Ә сезне кеше иткән, сезне укырга өйрәткән
беренче китапны –нинди китап?  Әлбәттә ул “Әлифба” китабы. Балачакның
гүзәл мизгеленә нур булып килеп кергән, тормышның беренче мөһим баскычы булып,
белем иленә ачкыч ролен үтәүче бу китап.

3 нче укучы.   Сүзне 1 сыйныф укучыларына бирәбез:

1.     Әле күп укымасак та,

“Туган
тел”не беләбез.

Бу –
Тукай абый бүләге,

Кадерле
җыр, диябез.

2.     Әкиятләрен сөйләп, тыңлап

Телләребез
ачыла.

“Су
анасы”, “Шүрәле” –ләр –

Безнең
дуслар барысы да.

 4
нче укучы Әйе, китап – киңәшче дә, ярдәмче дә,
уйландыручы да, дөреслеккә юл күрсәтүче дә.

 1 нче укучы. Ә хәзер сүзне  бәйрәмебез кунакларына бирәбез. Алар
безгә “Салават күпере” журналыннан килделәр. Рәхим итегез! (Кункалар чыгышы).

Игътибарыгыз өчен
рәхмәт!

Таңһылыу Ғәйнуллинаның “Шаһитлы сер”

китабының исем туйы

“Салтанат” өлгөлө балалар бейеүҙәре ансамбле

1-се алып барыусы:

— Һаумыһығыҙ! Хөрмәтле ҡунаҡтар!

2-се алып барыусы:

— Хәйерле көн! Әҙәбиәт һөйгән, ижад ялҡынында янған, китап “ене” ҡағылған дуҫтарыбыҙ!

1-се алып барыусы:

— Китап тигәндәй, халҡыбыҙ элек-электән уны белем шишмәһенә тиңләгән. Үҙенең тоғро дуҫылай яҡын күргән. Рухи хазинаһы тип иҫәпләгән.

2-се алып барыусы:

— Башҡортостандың халыҡ шағиры Гөлфиә Юнысова ла:

Һин бит, китап,
Тормошҡа юл күрһәткән дә!
Һин бит, китап,
Киләсәккә нур һипкән дә!,

— тип яҙғайны.

1-се алып барыусы:

— Ә яңы китап донъя күреүе – яңы тыуған сабый менән бер. Сөнки, ижад емеше булараҡ уны көтөп алаһың, өмөттәр бағлайһың. Ә уй-хыялдарыңдың тормошҡа ашыуы иһә ысын мәғәнәһендә һине бәхетле итә.

2-се алып барыусы:

— Бөгөн беҙҙә лә китап туйы!

2-се алып барыусы:

— Эйе, Рәсәй Федерацияһының мәғариф алдынғыһы, күренекле журналист һәм йәмәғәт эшмәкәре Таңһылыу Ғәйнуллинаның “Шаһитлы сер” китабының исем туйына йыйылғанбыҙ!

1-се алып барыусы:

— Яҡташыбыҙҙың шатлығын уртаҡлашырға ҡәләмдәштәре, дуҫтары, ҡаланың башҡорт теле уҡытыусылары, әҙәбиәт һөйөүселәр һәм уҡыусылар килгән.

2-се алып барыусы:

— Таңһылыу Фәтих ҡыҙы тынғыһыҙ замандаштарыбыҙҙың береһе. Ижад менән шөғөлләнә, ҡалала үткән сараларҙың уртаһында ҡайнай. Илебеҙ киләсәге һәм телебеҙ яҙмышы өсөн борсола. Сибай гимназия-интернатының да көтөп алған ҡунағы ул.

1-се алып барыусы:

— Шуныһы ҡыуаныслы: Таңһылыу Ғәйнуллина хеҙмәт юлын нәҡ ошонда башлай һәм егерме йылдан ашыу йәш быуын тәрбиәләүгә үҙ өлөшөн индерә.

2-се алып барыусы:

— Ә хәҙер һүҙ гимназия-интернат директоры Роза Бикбоваға бирелә. Рәхим итегеҙ, Роза Хамматовна!

Роза Хаммат ҡыҙы Бикбова сығыш яһай. 70 йәшлек юбилейы менән ҡотлай.

1-се алып барыусы:

— Күптән түгел Таңһылыу Фәтих ҡыҙы күркәм ғүмер байрамын – 70 йәшлек юбилейын билдәләне. Юбилярҙы тәбрикләп, төрлө яҡтарҙан ҡотлауҙар яуҙы ғына. Башҡортостандың атҡаҙанған уҡытыусыһы, күренекле шағирә һәм композитор Зөһрә Фәйзуллина үҙенең ҡәләмдәшенә арнап шиғыр ҙа яҙған.

2-се алып барыусы:

— Таң ҡыҙының бөгөн юбилейы!

Бер аҙ һалҡын, әммә ҡояшлы.

Холҡонда ла нәҡ шул сифат:

Һалҡын аҡыл, сафлыҡ һыйышҡан.

Ә күңеле сабый күңелендәй,

Тик изгелек ҡылыу уйында.

Йөҙөк ҡашы кеүекгүзәл ҡатын!

Һинһеҙ йәшәү миңә ҡыйындыр.

Һин бит минең һис тынғылыҡ белмәҫ,

Алтын ҡанат, аҫыл ҡошҡайым.

Аҡ ҡағыҙға уйҙарыңды теҙеп,

Донъя йәмләп йәшә дуҫҡайым!

1-се алып барыусы:

— Бик матур шиғыр! Таңһылыу Фәтих ҡыҙы! Һеҙҙе юбилейығыҙ менән ҡайнар ҡотлайбыҙ! Ижади уңыштар һәм ныҡлы һаулыҡ юлдаш булһын!

2-се алып барыусы:

— Таңһылыу Фәтих ҡыҙы Сибай ҡалаһында тыуған. Урта мәктәпте тамамлағас, педагогия училищеһында белем ала. Үрҙә әйтеүебеҙсә, ике тиҫтә йылдан ашыу мәктәп-интернатта эшләгәндән һуң, 15 йыл ғүмерен радиожурналистикаға арнай (пауза) Сулпан, бәлки тормош юлы хаҡында, бына ошолай һөйләп тороу кәрәкмәйҙер, ә?

1-се алып барыусы:

— Нисек “бына ошолай…”?

2-се алып барыусы:

— Күптән түгел яҡташыбыҙ хаҡында телевизорҙан бер тапшырыу ҡараным. Бында уның хаҡында барыһы ла асылған да һалынған…

1-се алып барыусы:

— Әйҙә, ҡарап үтәйек!

Таңһылыу Ғәйнуллина хаҡында тапшырыу (7 мин.)

1-се алып барыусы:

— Китап менән күңелебеҙ

Нурлана, сафлана.

Ҡулға китап алыу менән,

Изге юл башлана.

2-се алып барыусы:

Китап белем донъяһының

Тылсымлы бер инеше,

Ошо тылсымлы инештән

Бөтә ғүмере буйына

Ҡөҙрәт ала һәр кеше.

1-се алып барыусы:

— “Шаһитлы сер” китабына авторҙың төрлө йылдарҙа яҙылған 7 хикәйәһе, 20 очеркы һәм 1 пьесаһы тупланған. Ниндәй генә жанрҙы алма, әҙәрҙәрҙә –заман һулышы, шул заманға хас геройҙар яҙмышы сағылдырылған. Йәшәү рәүешенең төрлө төҫтәре, биҙәктәре урын алған. Мәҫәлән, китапҡа исем биргән “Шаһитлы сер” хикәйәһендә мөхәббәт тарихы, кешеләрҙең үҙ-ара мөнәсәбәте асыҡ һүрәтләнә. Әҫәрҙә яңғыҙлыҡ уңыш килтермәй, һәр кем үҙ парын табып йәшәргә тейеш, тигән фекер үҙәккә ҡуйыла.

2-се алып барыусы:

— “Ғүмер хаҡы” хикәйәһе иһә тормошта үҙең булып ҡалыу, ғәҙеллек һәм ихтирам сифаттарына тоғро ҡалыу мәсьәләһен күтәреп сыға. Төп герой – Айбәк Айзанов та түрә булып киткәс, яҡын-тирәләге таныштарына, дуҫтарына мөнәсәбәте үҙгәрә. Үҙен-баш, үҙен-түш ҡиәфәтендә тота башлай. Кире сифаттары арҡаһында уңышһыҙлыҡҡа осрағанын һиҙмәй ҙә ҡала.

1-се алып барыусы:

— Телебеҙ һағында торған уҡытыусыларыбыҙ ҙа әҙәби әҫәрҙәр аша киләсәк тәрбиәләү мөмкинлеген яҡшы аңлай. Хәҙер һүҙҙе Сибай ҡалаһы мәғариф бүлеге методисы Айһылыу Мирсәйет ҡыҙы Моталлаповаға бирәбеҙ.

2-се алып барыусы:

— Айһылыу Мирсәйет ҡыҙы, “Шаһитлы сер” китабындағы әҫәрҙәрҙең әһәмиәте хаҡында ни әйтерһегеҙ?

Айһылыу Мирсәйет ҡыҙы Моталлапова сығыш яһай

1-се алып барыусы:

— Рәхмәт, Айһылыу Мирсәйет ҡыҙы!

2-се алып барыусы:

— Хөрмәтле ҡунаҡтар, ә хәҙер һеҙҙең алдығыҙҙа белем усағының йөҙөк ҡашы, Халыҡ-ара конкурстар лауреаты “Салтанат” өлгөлө халыҡ бейеүҙәре ансамбле сығыш яһай (Етәксеһе – Фәнүзә Мәжит ҡыҙы Мөхәмәтйәнова). Ҡаршы алығыҙ!

“Салтанат” өлгөлө балалар бейеүҙәре ансамбле

1-се алып барыусы:

— Китап – әҙәм өсөн бер ғәжәйеп донъя,

Уның хаҡын белмәгәндәр уйға суммай,

Сумдың икән ул донъяға – мәңге туймай,

Йәшәрһең, ти, хистәрҙән айырылмай

2-се алып барыусы:

— Китап рухи хазинабыҙ,

Йәнгә ул дауа һымаҡ.

Ҡәҙерен белгән кешегә

Китап бит бик-бик кәрәк

Икмәк, һыу, һауа һымаҡ!

1-се алып барыусы:

— Таңһылыу Ғәйнуллина етенсе тиҫтәһен ваҡлағанда ла ижад итеүҙән туҡтамай. Киреһенсә, яңынан-яңы геройҙар менән осраша, яңы образдар тыуҙыра. Уларҙы барлыҡ кешелек донъяһына өлгө итеп күтәрә. Бөгөн яҡташыбыҙ 100-ҙән публицистик мәҡәләләре һәм очерктары “Ағиҙел”, “Ватандаш”, “Бельские просторы” журналдарында, “Башҡортостан”, “Йәшлек”, “Атайсал” һәм “Сибайский рабочий” гәзиттәрендә баҫылған. Шулай уҡ “Сибай һөйләй”, “Яҙмыштарҙа йәйғор төҫтәре”, “Шаһитлы сер” китаптары авторы.

2-се алып барыусы:

— Таңһылыу Фәтих ҡыҙы, бөтмәҫ-төкәнмәҫ көстө, илһамды ҡайҙан алаһығыҙ? Ошо хаҡта серҙе беҙгә лә сисһәгеҙ ине?

Таңһылыу Ғәйнуллина һөйләй

1-се алып барыусы:

— Рәхмәт, Таңһылыу Фәтих ҡыҙы!

2-се алып барыусы:

— Китапта билдәле замандашыбыҙ, РСФСР-ҙың халыҡ мәғарифы алдынғыһы, Сибай педагогия колледжын яңы бейеклектәргә күтәргән Хөснөтдин Хәйбулла улы Хәмитов хаҡында очерк бар. Бөгөн беҙҙең сараға уның хәләл ефете лә килгән. Рәхим итегеҙ, Фаина Зайнулловна!

1-се алып барыусы:

— Фаина Зайнулловна, очеркты ниндәй уй-хистәр менән уҡып сыҡтығыҙ? Хөснөтдин Хәйбулла улының кешелек сифаттары бар тулылығында асылғанмы?

Фаина Хәмитова һөйләй

2-се алып барыусы:

— Рәхмәт, Фаина Зәйнулла ҡыҙы!

1-се алып барыусы:

— Әйтеп үтеүебеҙсә, был китапта 20-нән ашыу очерк урын алған. Ә геройҙары иһә үҙебеҙҙең аранан – етәкселәр, ябай төҙөүселәр, сәнғәт әһелдәре һәм башҡалар һәм башҡалар. Барыһы ла хеҙмәте менән дан ҡаҙанған, уңышҡа өлгәшкән яҡташтарыбыҙ.

2-се алып барыусы:

— Хәҙер һүҙ – үҙешмәкәр композитор Әминә Бикташеваға бирелә. Рәхим итегеҙ!

Әминә Бикташева һөйләй

— Пьеса яҙыу еңелдән түгел. Был жанр әҙәбиәттә иң ҡатмарлыларҙан һанала. Сөнки, автор геройҙың эске кисерештәрен, күңел торошон һәм холоҡ-фиғелен асырға, тамашасыға еткерергә бурыслы. Таңһылыу Ғәйнуллинаның “Хәтер” пьесаһы ла актуаллеге менән иғтибарҙы йәлеп итә. Хәйер, сәхнә түрен уҡыусыларға бирәйек!

“Хәтер” пьесаһын сәхнәләштереү

1-се алып барыусы:

— “Үгәй тиһәләр ҙә”…(пауза) Бөгөнгө көнитмешебеҙҙең мәсьәләләрен үҙ эсенә алған хикәйәне халыҡ яратып уҡый. “Йәшлек” гәзитендә баҫылды, күптән түгел уҡыусыларҙың һорауы буйынса “Сибайский рабочий”ҙа донъя күрҙе. Ҡыҫҡаһы, халыҡ оҡшатты.

Ә хәҙер һүҙ 9-сы лицейҙың башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы, шағирә Фирүзә Алсынбаеваға бирелә.

2-се алып барыусы:

— Рәхим итегеҙ, Фирүзә Илһам ҡыҙы!

Фирүзә Алсынбаева “Үгәй тиһәләр ҙә” әҫәре буйынса фекерен еткерә

1-се алып барыусы:

— Баймаҡ районы Иҫән ауылындағы ҡарағас хаҡында ишеткәнегеҙ барҙыр? “Доғалы ҡарағас”, “Хикмәтле ҡарағас”, ”Эйәле ҡарағас” та тип йөрөтәләр. Таңһылыу Фәтих ҡыҙының был мәҡәләһе матбуғатта ҙур ҡыҙыҡһыныу тыуҙырҙы.

2-се алып барыусы:

— Редакцияларҙың һорауы буйынса бер нисә гәзиттә баҫылып та сыҡты. Ә хәҙер һүҙҙе 9 В класс уҡыусыһы Гөлдәриә Иҙрисоваға бирәйек.

1-се алып барыусы:

— Рәхим ит!

Гөлдәриә Иҙрисова “Доғалы ҡарағас”

2-се алып барыусы:

— Әмир Гәрәев һүҙҙәре менән әйткәндә, ауыр мәлдә һис хыянат итмәҫ, яҡшы иптәш, зирәк аҡыллы кәңәшсе, тоғро дуҫ булырҙай ысын-ысындан мөғжизәүи хазина бит ул китап. Йәнә килеп, китаптың тәжрибәле атай, мәрхәмәтле әсәй, уңған тәрбиәсе, һәйбәт уҡытыусы икәнлеге бәхәсһеҙ.

1-се алып барыусы:

— Кеше уйлап тапҡан меңәрләгән асыштар араһында бер мөғжизәлеһе китаптыр. Ә китапхана рухи донья, китап һөйөүселәрҙе үҙенә тартып торған илаһи көс, тиҙәр халыҡта.

2-се алып барыусы:

— Ошоноң менән Таңһылыу Ғәйнуллинаның “Шаһитлы сер” китабының исем туйы айҡанлы ойошторолған кисәне тамамлайбыҙ. Ул барығыҙҙың да күңеленә хуш килгәндер тигән ышаныста ҡалабыҙ. Һүҙебеҙҙе йыҡмай, саҡырыуыбыҙҙы ҡабул итеп, килеп еткән ҡунаҡтарыбыҙға ҙур рәхмәтебеҙҙе белдерәбеҙ!

1-се алып барыусы:

— Кисәбеҙ тамам. Ә хәҙер фотоға төшөү өсөн сәхнәгә саҡырабыҙ. Һау булығыҙ.

Баш бит / Яңалыклар / «Без –замана балалары» – яңа китап презентациясе

«Без –замана балалары» – яңа китап презентациясе

в
Яңалыклар, Слайдер, Милли тормыш, Мәдәният, Шәхесләр, Җәмгыять,
23.10.2017

402

Галия Абайдуллинаның «Без-замана балалары» – яңа гына чыккан китабының презентациясе Тубыл шәһәре себер татар мәдәният үзәгендә әдәби-музыкаль кичә фомасында үтте.

Авторның  ундүртенче китабы дөнья күрде. Китапның редакторы педагогик фәннәр кандидаты Клим Садыков. Яңа гына дөнья күргән 100 данә китап шәһәр һәм этно мәдәни компонентлы мәктәп китапханәләренә таратылган. Галия апаны котларга  аның шигырьләрен яратып укучы дуслары залга җыелганнар иде. Авторның шигырьләрен аның укучылары сәхнәдән сәнгатьле сөйләделәр. Фәүрия Ниязова укыган “Басскычлар” дип аталган мәгънәле  шигыре урынлы булды.

Галия Абайдуллина беренче  шигырьләрен  бастырып   чагарган “Яңарыш” газетасына рәхмәтләрен белдерде. Җылы сүзләр белән күренекле шәхесләр Азат Сагитовны, Якуб Зәнкиевны, Булат Сөләймановны искә алды. Шагыйрә яңа китапта татар телендә һәм себер татар телендә язылгын хикәяләре турында, үзенең тормыш юлы, язмышы, хатирәләре белән уртаклашты. Ул гади укучыны, якташларымны  күздә тотып, аңлаешлырак итеп язарга тырыштым диде. Яңа китапларын чыгаруда ярдәм күрсәткән Шамил һәм Гүзәл Колмәметовлар гаиләсенә  рәхмәтләрен белдерде.

Авторның шигырьләренә Клим Садыков, Гөлҗиһан Закирова, Хәмидә Речебакиева анализ ясадылар. Яңа китаплар хакында  фикерләре белән уртаклаштылар, җылы теләкләрен юлладылар. Себер татар телен популярлаштыруда зур өлеш керткән шагыйрәне  Төмән шәһәреннән килгән себер татар язучылар берлеге рәисе Клара Кучковская, өлкә себер татар милли мәдәни автономия рәисе Фәузия Марганова котлап  иҗади уңышлар теләделәр.

Шагыйрьләрен кадерләгән халык үзе дә кадерле булыр, дип әйтәләр. Без дә якташ шагыйрьләребезне хөрмәтлик, аларга ярдәм итеп, шигырьләреннән илһам алып яшик. Мәдәният үзәге җитәкчесе Гөлсинә Ташкеева, ”Себер нурлары” ансамбле җитәкчесе Динара Әбсаләмова Галия апага  киләчәктә дә мәгънәле шигырьләр иҗат итүен теләделәр. Илнар Колмамәтов, Айдар Ниязов, Элина Абайдуллина, “Себер нурлары” башкаруында  авторның шигырьләренә көй иҗат ителгән җырлар башкардылар.

                                            Римма Умитбаева, Тубыл

Презинтация ярд?менд? башлангыч сыйныф укучыларын китапхан?, аны? т?зелеше  бел?н таныштырып була.Беренче китап кайчан, кайда чыкканлыгы язылган.Энциклопедиял?р, с?злекл?р ниг? кир?к, алар бел?н д?рес итеп ничек эшл?рг? икк?нлеген ?йр?т?. Китап бел?н ?зе?не ничек тотарга кир?клеге к?рс?тел?.Китапка кагылышлы табышмаклар чишерг? була.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

“Йөрәгемдә — ҡояш “ исемле китаптың исем туйы Тәнзилә Кейекбаева

Мин – ил ҡыҙы !

Илем бит мине үҫтерҙе!

Ерем, һыуым, һулар һауам-

Күктәргә бит улар күтәрҙе!

Илем, тием, ғорурланып,

Доньяға мин ҡараш баҡтым.

Ғәзиз ерем, илем, тием,

Сит яҡтан әйләнеп ҡайттым.

Бөгөнгө көндә Тәнзилә Әхмәт ҡыҙы Кейекбаеваның тыуған яҡтарына, яҡташтарына ашҡынып ҡайтыуының төп сәбәбе «Йөрәгемдә ҡояш » исемле китабыны донья күреүе.

Музыкаль сәләм

Яңы шиғырҙар сығыуы ижад итеүсегә оло ҡыуаныс булған кеүек, китап уҡыусыларға ла ҙур шатлыҡ булып тора.

Сөнки яңы китаптың донья күреүе – яңы тыуған сабый менән бер.

Ижад емеше булараҡ, шағирәләр, яҙыусылар уны көтөп ала. Ниндәйҙер өмөттәр бағлай һәм көткән өмөттәре аҡланһа, уй-хыялдары тормошҡа ашһа, ул ысын мәғәнәһендә бәхетлелер.

Эйе, бына беҙ ҙә бөгөн Тәнзилә Кейекбаеваның шатлығын уртаҡлашып, «Йөрәгемдә — ҡояш» исемле китабының исем туйына йыйылғанбыҙ.

Бөгөнгө байрамда Тәнзилә Кейекбаеваның Ҡаратал һәм Сыңғыҙ ауылдарынан ауылдаштары, лицей интернат мәктәбе уҡытыусылары, китапханасылар һәм әҙәбиәт һөйөүселәр килгән.

Хөрмәтле шиғриәт һөйөүселәр, саҡырылған ҡунаҡтар!

Әйҙәгеҙ хәҙер Тәнзилә Әхмәт ҡыҙының ижад емеше ӨЙөрәгемдә-ҡояшӨ исемле китабына сәйәхәт яһайыҡ һәм автор менән яҡында танышайыҡ.

Тәнзилә Кейекбаева сығышы менән Ҡаратал ауылынан , йәтим ҡалғас, Сыңғыҙ ауылында өләсәй ҡарамағында үҫә, Баймаҡ интернат-мәктәбендә тәрбиә, белем ала. БДПИ-ның сит телдәр факультетын тамамлап, инглиз, немец телдәренән уҡыта.

Артабан Өфө сәнғәт институтының режиссерҙар бүлегендә уҡып бөткәс, Башҡортостан телерадиокомпанияһының Тамаша ижад берекмәһендә бик күп тапшырыуҙарҙың авторы һәм режиссеры була.

2007 йылда Бәләбәйҙә үткән ӨИлһам шишмәләреӨ фестивалендә ҡатнашып лауреат исемен яулай. Әлеге көндә Италияла йәшәй, инглиз, немец, итальян, рус телдәренән тәржемәсе булып эшләй.

Был тормошта һәр кем үҙ юлын эҙләй, бәхеткә үҙенсә юл яра, эҙләнә, тормош серҙәрен аңларға теләй. Тәүҙәрәк тормош сере нимәлә икәнен белергә тырыша, үрһәләнә, яна, көйә. Һуңғараҡ ул тормоштоң серҙәренә төшөнә, үҙ юлын , үҙ асылын, бәхеткә илтер юлын таба. Бик күп урау юлдар үтеп, тормоштоң әсеһен-сөсөһөн татып, байтаҡ ауырлыҡтарҙы еңеп сыға.

Бөгөнгө көндә ул ниһайәт, күңел бөтөнлөгөн тоя, сөнки уның күңелендә — байрам. Йөҙөндә генә түгел, йөрәгендә лә ҡояш.

«Йөрәгемдә — ҡояш” исемле китабтың мөхәррире Ағиҙел журналының яуаплы сәркәтибе Гөлназ Ҡотоева. Китапты сығарыуға бик күп көс һалған.

Был бүлектә тыуған иле, гәзиз төйәгенә арналған шиғырҙар урын алған.

— бит. 4 Тыуған яҡ

— бит.5 Италия

— бит 9. Ҡайтһамсы Уралыма (Дилара)

— бит 15 Баҡсаларға сығып бер ултырҙым

П-се бүлек « Ауылымдың яҡтарына , офоғона ҡарап иланым тип атала »

Тәнзиләнең шиғырҙарында тыуған төйәк, унда төрлө милләт кешеләренң дуҫ һәм татыу йәшәүен, актуаль проблемаларҙы бик уңышлы сағылдырған.

• 
  Бит. 23 Рәсәйҙән мин Башҡортостандан (Ләйсән)
  
• 
  Бит. 24. Сыңғыҙ
  
• 
  Бит. 27. Өләсәйемә (өләсәһенә бағышлап яҙған)
  
• 
  Ш – се бүлек
  

« Бар кешеләр була мөһабәт, Йөрәгендә булһа мөхәббәт “тип атала

Йәшлек, мөхәббәт…

Эйе, йәшлектә генә кисерелгән тәүге һөйөү хистәре лә була. Әҙәм балаһын ерҙән күктәргә алып ососроусы, хыялыйға әйләндереүсе, ҡалған ғүмерен мәңгелек яҡты моңға, йә һағышҡа һалыусы хистәр. Кешеләрҙе йыр, шиғыр яҙырға, һүрәттәр төшөрөргә, матур эштәргә илһамландырыусы ла ул.

Хәҙер авторҙың шиғырҙарынтыңлап үтәйек.

• 
  Бит 43 “Һине һөйәм” (Ләйсән)
  
• 
  Бит 43 “Мөхәббәтле йән”
  

Ситтә йөрөп ҡайтҡас, Тәнзилә бөтә дуҫтарын барлай, бер ҡайтҡанында яҡташыбыҙ Рәйес Түләк мәрхүм ине. Уға бағышлап «Йәшәү менән үлем араһы” исемле шиғырын яҙған.

• 
  Бит 61.
  

1У – се бүлек «Кешеләргә нурҙар өләшерлек

Йөрәгемдә минең ҡояш бар” тип атала

Кешеләрҙе йырҙан да нығыраҡ берләштергән, моңдан да нығыраҡ илаһи көстәр был доньяларҙа һирәктер. Ихлас күңелдән сыҡҡан шиғыр юлдары көйгә һалынып, йыр булып йөрәктәргә үтеп инә. Бер йыры уның улына бағышланған ул “ Юлға сыҡты улым “тип атала. Бит.83

Хөрмәтле Тәнзилә Әхмәт ҡыҙы ,йырҙарығыҙҙы өйрәнеп өлгөрмәнек, шулай ҙа тыуған яҡ тураһында йыр һеҙгә бүләк булып яңғыраһын

Муз. Сәләм. (может быть споет Чингизовская девочка)

— Бит. 30.Шиғыр Каратал таҡмаҡтары

Бәхетле ҡояш нурҙарына төрөнөп Ҡаратал ауылынан ауылдаштарығыҙ килгән.

Һүҙ һеҙгә Хөрмәтле ағинәйҙәр.

Тәнзилә Кейекбаева Ҡаратал ауылында доньяға ауаз һалып доньяға килгән, әммә уны яҙмыш бәрәкәтле, дәрәжәле, тарихыбыҙға иң сағыу шәхестәр үҫтергән Сыңғыҙ ауылына өләсәйҙең йылы ҡосағына алып килә. Яҡын күргән Сыңғыҙ ауылына бағышлап шиғыр ижад иткән.

— Бит. 24.

— Һүҙ Сыңғыҙҙарға.

— Төплө белем, тәрбиә биреп сығарған интернаты пар ҡанатынан һеҙҙе белгән, яҡын күргән тәрбиәселәр, уҡытыусылар килгән, уларға һүҙ.

— Район китапхана эргәһендә Йәнгузәй ижади берекмәһе уңышлы ғына эшләп килә. Хәзер уның етәксеһе Айгөл Ишемгужина-Иҙелбаеваға бирәйек.

— Х.Хөсәйеновтың шундай һүҙҙәре бар ” Кеше уйлап тапҡан меңәрләгән асыштар араһында бер мөғжизәлеһе китаптыр. Ә китапхана рухи донья, китап һөйөүселәрҙе үҙенә тартып торған илаһи көс. Меңәрләгән асыштар араһында бер мөғжизәлеһе китаптыр. Ә китапхана рухи донья, китап һөйөүселәрҙе үҙенә тартып торған илаһи көс, тигән.

— Һүҙҙе ошо китаптар доньяһының хужабикәһе Баймаҡ район китапханаһы директоры Л.К.Дәүләтшинаға бирәбеҙ

Достарыңызбен бөлісу:

«Китап- киңәшчең, дустың, ярдәмчең синең»

Максат: 1.Китапларның килеп чыгу тарихы белән танышу.

              2. Укучыларда китапка сакчыл караш тәрбияләү.

              3. Китап — дәреслекләрне кызыксынып, аңлап укуга ирешү.

Җиһазлау: Китаплар, дәреслекләр, плакатлар.

Сыйныф сәгатенең барышы.

— Мин сезгә табышмак әйтәм, шул табышмакның җавабын табып, без бүгенге cыйныф сәгатенең темасын билгелибез.

Юк аягы, юк күзе,

Сөйли, өйрәтә үзе.

Телгә аннан оста юк

Аннан якын дус та юк.

Ул нәрсә?

— Әйе, укучылар. Безнең бүгенге сыйныф сәгатебез китап турында. Ул «Китап киңәшчең, дустың ярдәмчең синең…» дип атала.

Кем күп белергә тели-

Китап була кулында.

Менә хәзер сүз башлыйбыз

Шул якын дус турында.

Укый аны өлкәннәр дә,

Укый аны балалар-

Шулай гыйлем чишмәсеннән

Алар белем алалар.

Мәктәпкә килеп керүгә,

Алабыз кулга китап.

Гомер буена укыйбыз,

Һич кенә булмый туктап.

Укучылар! Иртәләрен кояш белән бергә уянып, әти- әниләрегез эшкә җыенганда, сез дә изге сәфәргә кузгаласыз- ак корабны хәтерләткән мәктәбебезгә юл тотасыз. Сезнең дә үз хезмәтегез бар. Ул- белем алу. Көмеш кыңгырау моңлы чыңнарын таратуга, дәрескә кереп утырасыз һәм иң беренче булып кулга китап аласыз.

— Ә нәрсә соң ул китап?

— Китап ул нинди дә булса текстны эченә алган, битләре билгеле бер тәртиптә җыйналып төпләнгән басма әсәр.

Китап- тормышыбызда иң кирәкле әйбер. Ул киңәшче дә, сердәш тә. Яхшы китап һәрвакыт күңел түрендә саклана.

Укытучы: Ә сез китап укырга яратасызмы?

Укытучы: Компьютерлар, күп төрле телевизион тапшырулар булмаган чорда китап бердәнбер бөтен дөняны яктыртучы чыганак булган. Хәзер барысы да бүтәнчәрәк. Күбесе китап укымый башлады, чөнки кирәкле мәгълүматне бүтән җирдән алырга мөмкинлек бар. Ләкин китапны бернәрсә дә алыштыра алмый. Китап – ул дустың шикелле. Аны укыйсың һәм әйтерсең син ул китапны язучы белән сөйләшәсең.

• Балалар, ә сезнең нинди дә булса китапны кат –кат укыганыгыз бармы?

Укытучы: — Кешеләр китаплар аша үзләренең үткәне, әби- бабаларының тормышы белән танышалар. Китаплар бик борынгы заманнардан ук басылып килгәннәр.

— Беренче китап кайчан барлыкка килгән?

Бүгенге галимнәр бу сорауга төгәл генә җавап бирә алмыйлар. Париждагы бер китапханәдә безнең эрага кадәр 3350 елда язылган папирус төргәге саклана. Шушы китапны иң борынгы, иң беренче китап дип санасалар да, Мисыр каберлекләрендә әле ачылу көтеп ятучы күпме сер бар.

Беренче язу үрнәкләре шикелле үк, беренче китаплар да башта Мисырда, Кытайда, Һиндстанда барлыкка килә. Борынгы Мисырда ташка чокып язганнар. Иероглифлар белән язылган беренче язу үрнәкләре кыяташларда сакланган. Димәк, беренче китаплар таш китаплар булган.

Тора- бара ташларны папирус алыштырган. Папирус Нил елгасы буенда үскән камыш. Безнең кәгазь белән чагыштырганда, папирус нык түгел, бик тиз таралырга тора. Шулай булса да, ул бик озак алыштыргысыз язу материалы булып хезмәт иткән. 

Шулай ук, беренче китапларны балчыкка, агач такталарга, тирегә, каен тузына язганнар. Китапларны элек кул белән язганнар. Ә соңрак китап басу станоклары, беренче типографияләр барлыкка килә.

Россиядә беренче китап басучылардан Иван Федоров санала. Аның 1564 елда беренче рус китабы «Апостол» басыла.

Татарстанда беренче типография 1801 елда Казан шәһәрендә отставкадагы прапорщик Габделгазиз Бурашов тарафыннан ачыла.

1 нче бала.

Җир йөзендә төрле- төрле

Никадәрле китап бар.

Бик калын да, бик олы да,

Кечкенә дә китаплар.

Әмма барлык китапларның

Иң беренче баскычы,

Күңелләргә иң тәү башлап

Белемгә юл ачучы,

Тирән серләр сараена

Тәүге ачкыч бирүче,

Беренче кат шул сарайга

Безне алып керүче

Тик бер китап.

2 нче бала.

Аңа тиңдәш

Нинди китап бар тагы?

Беләмсең, ул нинди китап?

Ул- «Әлифба» китабы

И Әлифбам,

Син- тәүге фәннәрнең

Тәүге баскычы

Син кадерле,

Син- туган телемнең

Алтын ачкычы.

— Матур рәсемнәренә сокланып, язуларын укып караган беренче китабыгыз- ул, һичшиксез- Әлифба. Әлифбадан без хәреф танырга, укырга, язарга өйрәнәбез. Матур- матур шигырьләр, әкиятләр укырга өйрәнәбез.

3 нче укучы.

Китап укырга яратам

Вакыт булган чакларда.

Рәхмәтләрем чиксез минем

Китап язучыларга.

4 нче укучы.

Сердәшчем дә, киңәшчем дә,

Якын дустым да китап,

Дөньядагы бар нәрсәне,

Сыйдырган нурлы китап.

5 нче укучы.

Китап дусты кешеләрнең

Һәм иң якын сердәше,

Һәрвакытта кирәк була

Безгә китап киңәше.

Китап- киңәшчең синең,

Дустың, ярдәмчең синең.

Ул хөрмәткә бик хаклы,

Кадерлә син китап ны.

         Укы, дустым, син аны.

         Китапның син дусты бул.

         Бик күп сорауларыңа

         Җавап биреп торыр ул.

Укытучы. Кулга нинди генә  китап алсак та, ул безне игелеккә,шәфкатьле булырга, матурлыкны күрә белергә өйрәтә.Халыкта китап турында бик күп мәкальләр бар.

(Балалар үзләре табып килгән мәкальләрне әйтәләр. )

                      Китап- тормыш көзгесе.

                      Китап- галим, телсез мөгаллим.

                      Китапсыз өй-кояшсыз көн.

                      Алтын җирдән табыла, белем китаптан.

Укытучы: — Балалар, ә сезнең яратып укый торган китапларыгыз бармы? Шулар турында сөйләп китсәгез иде. (Балалар үзләренең яраткан китаплары турында сөйлиләр)

Укытучы: Укучылар, сез яратып укый торган  китаплар матур тышлы, рә-семле. Ә сез аларны саклап тота беләсез микән?

-Караңгы урында укыма, күзләреңне бозарсың. Укыганда, яктылык күзләреңә түгел, китапка төшсен;

-Минем битләремне ачканда бармагыңны төкерекләмә, битләремне өстән, почмактан ача башла;

-Тукталып калган урында карандаш яки тырнак белән эз ясама, кыстыргыч куй;

-Мине кояшка куйма, югыйсә тышым кибеп кубар, битләрем саргаер;

-Рәсемнәремне буяма.  Ертылган битләремне ябыштыр;

-Мине өстәлгә куйганчы, өстәл өстен кара: юеш түгелме, икмәк валчыклары юкмы?

— Әгәр миндәге әсәрләрне яратып укыгансың  икән, башка  иптәшләреңә дә тәкъдим ит.

Укытучы. 2 апрель — Халыкара балалар китабы көне. Бу көнне  бөек әкиятче, Дания язучысы Ганс Христиан Андерсенның туган көне. 1967 елдан бирле Балалар китабы буенча халыкара оешмасы тарафыннан билгеләнә. Андерсен әкиятләрен укып үсмәгән малайлар, кызлар бар микән? Булса, алар инде дөньядагы иң зур могҗизаның ни икәнен дә, иң саф йөрәкле, иң ихлас күңелле геройларның кайда яшәгәнен дә белмиләр. Китап укуның никадәр рәхәт мизгелләр алып килүен дә аңламый калалар.

• Ә сез Андерсенның нинди әкиятләрен беләсез?

Китап – тормышыбызда иң кирәкле әйбер. Ул киңәшче дә, сердәш тә. Яхшы китап һәрвакыт күңел түрендә саклана. Ә хәзер кечкенә генә викторина үткәреп алыйк.

Викторина

1. Буратино мәктәпкә нинди китап белән китә? (Әлифба)

2. Чебен базарда нәрсә сатып алган? (Самовар)

3. “Өч кыз” әкиятендә әни авыргач, кемне кызларын чакырырга җибәрә? (Тиен)

4. Бу өзек нинди әсәрдән? Авторы кем?

Һич өзлексез шык та шык! Безнең тәрәзәне кага;

Ул котычкыч сачләреннән чишмә төсле су ага. (Г.Тукай “Су анасы”)

1. Әкият геройларын бел.

А) “Зур колаклы, бик иркә, бик кадерле кыз икән ул әнисенә…” (Куян кызы)

Б) Урман буйлап алга атлыйм,

Кулымда кәрзин.

Белеп кайтыйм дип чыктым,

Әбекәйнең хәлен. (Кызыл Калфак)

В) Әбидән дә качтым мин,

Бабайдан да качтым мин,

Куяннан да качтым мин,

Балалар, мин сездән дә качам. (Йомры икмәк)

Г) Берсе ак, берсе кара, үзләре гел сугышалар. (Чукмар белән Тукмар)

Блиц-турнир. Тиз-тиз җавап бирегез.

1. Убырлы карчыкның тору урыны.

2. Җәнлекләр җыелып яши торган йорт.

3. Патша улының хатыны булган саз хайваны.

4. Аю белән бабай бүлешкән яшелчә.

Укытучы : Бүген бәйрәмдә китапханәче апагыз да катнаша.

Китапханәче: Исәнмесез, укучылар! Китапларыгызга карап, сезнең нинди укучы икәнегезне белеп була. Без сезнең китапларны тикшереп чыктык. (Иң чиста китап хуҗаларын атап курсәтә. Балалар арасында иң күп китап укучыны билгели.

Китапханәче: Кулыңа китап алдың,                         

                           Шундый матур рәсемле.                        

                           Рәссамнар бик тырышып                        

                           Ясаган ул рәсемне.                        

                           Ә кәгазен ясарга                            

                           Күпләрнең көче кергән.                        

                           Кәгазьне  яшел дустыбыз                        

                          Агач-куаклар биргән .                          

                          Беркайчан  да китапның                        

                         Үткән юлын онытма.                          

                          Рәнҗетмә син китапны,                        

                         Аның битләрен  ертма.

«Якын дус» җыры (Җ. Тәрҗеманов сүзләре, З. Хәбибуллин көе) яңгырый.

Яңа китап презентациясе

Подробности

Опубликовано 02.12.2022 06:00

Просмотров: 153

17 нче ноябрьдә Тубыл шәһәре себер-татар мәдәният үзәгендә В.Радловның «Көньяк Себердә һәм Дзунгар даласында яшәүче төрки кабиләләрнең халык әдәбияты үрнәкләре. Бараба, Тара, Тубыл, Төмән татарлары кушылмалары» — яңадан нәшер ителгән фәнни басмасының презентациясе узды. Чарада яңа китап авторы галим, филология фәннәре докторы, профессор Фәрит Йосыпов, фәнни редакторы Фәнзилә Җәүһәрова, рус тексты мөхәррире Бибинур Сабирова, Татарстанның, Төмән өлкәсенең галимнәре, музей, китапханә хезмәткәрләре һәм иҗат ансамбльләре катнаштылар.

Сәхнәдән Төмән шәһәре себер татар милли-мәдәни автономиясе рәисе Динар Абукин себер татарлары өчен мөһим вакыйганы оештыруда ярдәм иткән Төмән өлкәсе хөкүмәтенә, милләтләр эшләре буенча өлкә комитетына, Бөтендөнья татар конгрессының Төмән өлкәсендәге вәкиллегенә, Төмән шәһәре татарлары автономиясенә һәм себер-татар мәдәният үзәгенә рәхмәтләрен белдерде. Танылган журналист Бибинур Сабирова кереш сүзендә өлкәбездә милли китапханәләр булмавы, Төмән шәһәрендә бердәнбер үзәк китапханәдә милли бүлекнең ябылганы турында борчылып сөйләде. Сәхнәдән Вагай, Тубыл шәһәре һәм районнардан килгән китапханәчеләр үзләрендә нинди татар китаплар барлыгын, нинди газета-җурналлар яздырганнары турында мәгълүмат бирделәр. Вагай үзәк китапханәсенең Тугыз авылындагы филиалдан Гөлназ Хәбибуллина, Карагайдан — Лилия Кәримова фикерләре белән уртаклаштылар. Тубыл районы үзәк китапханәсенең бүлек мөдире Зөлфирә Фазыйлова районда 27 китапханә барлыгы, татар телендә матур әдәбиятны яратып укучылар турында, яңа китапларны сатып алулары, китапханәгә бүләккә китерүләре турында сөйләде. Бибинур Сабирова татарларны дөньяга таныткан, искиткеч югарыга күтәргән В.Радлов турында чыгышын дәвам итеп, бүгенге көндә милләтебезне, телебезне, гореф-гадәтләребезне саклау өчен борчылып яшәгән хөрмәтле галимнәребезне, китапның авторы, профессор, тел белгече, дөньякүләм абруйлы галим Фәрит Йосыповны сәхнәгә чакырды. Ул чыгышында фәнни экспедицияләр белән Төмән районының Кәешкүл, Аусак, Саз авылларында булган елларны сагынып искә алды. Галим: “Онытылмаслык очрашулар, гүзәл кешеләре, матур татар авылларыгел истә. Бу фәнни эшне себер татарлары галимнәре дәвам итәр дип ышанам. Себердә үзегезнең тел белгечләрегез, тарих буенча галимнәрегез, профессорларыгыз бар” — диде. Аннары яңа китапны тамашачыларга бушлай тараттылар. Китапның фәнни редакторы Фәнзилә Җәүһәрова Төмән өлкәсенең күп татар авылларында, китапханәләрендә булган, китапханәчеләр белән дә таныш икәнен әйтеп: ”Бу басманың искиткеч бер хикмәте бар. Монда әле бер генә дә китапларда булмаган әкиятләр бар. Әкиятләрнең асылында ислам дине ята. Монда ачылмас ишекләрне ача торган, уттан коткарырлык “Бисмилла”быз бар. Әкиятләрне укып динебезнең, иманыбызның көчен күрәбез. Хөрмәтле китапханәчеләр, китапханәләрегезгә кайтып әкиятләрдәге сюжетларны балалар белән сәхнәлштереп куегыз, ата-аналарны чакырып күрсәтегез. Себерчә сөйләшергә кирәк. Сезнең кулыгызда булган яңа китап — искиткеч байлык, сандык. Радлов тутырган сандык”, — дип сөйләде.

В.Радловның «Көньяк Себердә һәм Дзунгар даласында яшәүче төрки кабиләләрнең халык әдәбияты үрнәкләре. Бараба, Тара, Тубыл, Төмән татарлары кушылмалары” китабы 1872 елда Санкт-Петербургта Россия фәннәр академиясе тарафыннан бастырыла. Тел, фольклор, себер татарларының этнографиясен өйрәнүгә багышланган. Татар текстларны рус теленә тәрҗемә иткәндә сурәтләү чараларның милли колориты һәм информантлар сөйләменең грамматик, синтаксис тәңгәллеге сакланган. Бу диалектта берничә гасыр дәвамында (XXII-XX) булган үзгәрешләрне күз алдыбызга китерергә мөмкинлек бирә. Китап презентациясендә “Туган җир” журналы баш мөхәррире, тарихчы, этнолог Дамир Исхаков, тарих фәннәре кандидаты Гөлсифа Бакиева да чыгыш ясадылар.

Татар халкында бәйрәмнәр җырсыз булмый. Җирле артистларыбызның матур чыгышлары белән үрелеп барган чараны Җәгъфәр Касыймов, Әбүзәр Миннебаев, “Ак калфак” Тубыл хатын-кызлар иҗтимагый оешмасыннан Айсылу Юнусованың чыгышлары, “Пышны”, ”Саз”, ”Яшьлеккә сәяхәт” ансамбльләре бизәде. Очрашу чәй табыны артында матур әңгәмәләр белән йомгакланды.

Римма УМИТБАЕВА

Качественная укладка линолеума или как сделать правильно прикатку линолиума