Кияу каршы алу сценарий

Выкуп невесты сценарий на татарском языке

Туй өчен кыз алу сценарие

Кереш сүз

Кадерле кунак көтәбез

Егет килә елмаеп

Ике йөрәк бергә тибә

Гомергә ялкынланып.

– Кияу, нигә килдең?

– Кәләш алырга

– Килүен килгәнсең… Ә менә мин әзерләгән сынаулар аша үтә алырсың микән? Әйдә карап карыйк эле!!!…

1 сынау. «Лента»

Капка (яки ишек) лента белән бәйләп куелган. Кияүгә капка аша үтәр өчен шул лентаны өзәргә кирәк. Алып баручы төрле шартлар куярга мөмкин. Мәсәлән, өзмичә, кисмичә үтәргә (яндырып). Яки лентаны кисү өчен кайчыны бию-җыр кебек җәзага сату.

Йөгереп кереп китәр өчен

Безнең ишегебез тар.

Хәзинәләрдән дә кыйбат

Безнен кәләшебез бар!

– Әйдә әле, кияу, тимичә, кисмичә, кагылмыйча, өзмичә үт әле ишек бавын!

Кияү лентаны яндырып өзеп үтә

2 сынау. Ромашка

Кияү каршына кәгазьдән беркетелеп ясалган ромашка чәчәген чыгаралар. Һәрбер таҗында бер бирем. Кияү шул таҗларны җыртып алып биремнәрне үтәргә тиеш. Үтәлмәгән биремнәр җәзалана.

Безнең килен бик уңган!

Ә кияу уңган микән?!

– Хәзерге бирем шундый: кыскартуларны озынайтып бир, белик әле, хужалыкта кәләшкә ничек булышырсын микән? Шуны онытма: hәр дөрес җавап сине сөйгәнеңә якынайта!

С.-с. ю. савыт-саба юарга
К. ю. кер юарга
Ч. т. чүп түгәргә
К. б. кибеткә барырга
Б.т. бала тәрбияләргә
А. э. акча эшләргә
Уҗ. җ. урын-җирне җыярга

3 сынау. Адымнар.

Җиргә адымнар ясалган. Һәрбер адым эзе саен кияү я биергә, я җырларга, я шигырь сөйләргә тиеш. Шулай ук адымнар кәгазьдән ясалып, аларның һәрберсенә саннар (яки башка биремнәр) язылган булырга мөмкин. Кияү һәрбер санның нәрсә аңлатканын белергә тиеш (туган көн, аяк үлчәве һ.б.)

– Ярый, булдырдың! Афәрин!!! Ә менә кәләшеңнең кәефен күтәрә беләсең микән? Бу адымнар җырлы-биюле адымнар. Алардан җырлап яки биеп кенә атларга кирәк.

Кияү дус егетләре белән бергәләп һәр адым саен җырлап-биеп үтә.

4 сынау. Кадерле табак.

Сынау-шаярту. Кияү каршына табак китереп куялар. Кияү табакка кәләш өчен иң кадерле әйберне салырга тиеш. Кияү башта ук табакка үзе кереп басмаса, кәләшнең ниләр яратканы ачыклана да инде. Кияүнең башын бутар өчен табакка басып була икән дигән уй тууга каршылык күрсәтергә кирәк. Мәсәлән, зәвыклы табакны бер-ике кыз күтәреп торырга мөмкин.

– Кияү! Син бу табакка кәләш өчен иң кадерле әйберне салырга тиешсең.

Кияү табакка үзе кереп баса.

5 сынау. Тылсымлы ишек.

Ишек аша үтү. Ишек «тылсымлы», «бикле», «сакчылы» һ.б. булырга мөмкин. Тылсымлы ишекне тылсымлы сүз белән, бикле ишекне ачкычын табып, сакчылы ишекне сакчыларның биремнәрен үтәп керергә кирәк. Сакчылар ролендә, гадәттә, кәләшнең бертуганнары тора.

– Тылсымлы ишекне ачыр өчен нәрсә эшләргә кирәк әле кияү? Тылсымлы сүзләр әйтергә кирәк?

Кияү «Мин сине яратам!» дип кычкыра.

6 сынау. Кәләшеңне таны

Кияү бу биремдә башкалары арасыннан үз кәләшен танырга тиеш.Биремнәр төрле булырга мөмкин. Мәсәлән, бер ватман битендә берничә ирен эзе, балачак фотолары, аяк киемнәре һ.б.

Болай гына булмый әле!

Тагын бер сынау бирик-

Бу рәсемнәр арасыннан

Кәләшне эзләп табыйк!

Кияү кечкенә бала фотолары арасыннан дөресен эзләп таба.

7 сынау. Сатып алу.

Берничә тартмада аяк киемнәр. Кияү, кәләшенең аяк киемен тапканчы, тартмаларны сатып ала.

– Кара әле, кәләшнең нәрсәседер юк бит! Менә тартмалар арасыннан табып ал әле шуны. Тик тартмалар бушлай ачылмый…

Кияү аяк киеме сатып ала.

8 сынау. Кәләшне эзләү

Кияү өйгә кергәч, кәләшнең кайсы бүлмәдә икәнен әйтергә тиеш. Дөрес әйтсә, барып коча, җәзалар шуның белән тәмамлана. Ялгышса, җәза бирелә һәм эзләү дәвам итә.

9 сынау. Кәләшеңне үп

Кәләш урындыкта басып тора. Кияү аяк киемен идәннән аермыйча кәләшен үбеп алырга тиеш. Кәләш урынына өй ишеге өстенә эленгән фотосүрәтне дә кулланырга мөмкин – шартлары шул ук. Кияү аяк киемнәрен салып кәләшне (яки фотосүрәтне) үбеп ала. Буе җитмәгән очракта дус егетләре күтәреп тора.

– Төрле киртәләрне жиңә алдың! Ә хәзер соңгы сынау – аяк киемеңне идәннән аермыйча, сөйгәнеңне үбеп ал!!!

Кияү аяк киемен салып кәләшне үбеп ала.

Молодец, кияу, булдырдың!

Хәзер кәләш синеке!

Күз карасы кебек сакла

Безнен кәләшебезне!!!

Источник

Сценарий выкупа невесты на татарсокм языке Кыз алу йоласы

Халкыбызда кыз алырга килү йоласы бик тә популяр. Елдан-ел кияү өчен сынауларның төрләре артканнан-арта бара. Сынауларны кәләш ягыннан шаһит һәм иптәш дус кызлары үткәрә. Һәр ишек саен кияүгә берәр сынау.

Шаһит: Уң аягың белән атла,

Тормышың да уң булсын.

Кыз алырга килгәнсең икән,

Кесәңдә акча чыңлап торсын.

Йөгереп кереп китәр өчен

Безнең ишегебез тар.

Хәзинәләрдән дә кыйбат,

Җиләктәй апабыз бар!

1 сынау:

Капкага кәләшнең исемеязылган,

Бу очраклы гына түгел.

Һәр хәреф башланган җырны

Җырларга кияү балакай әзер.

Кияү дуслары белән җырлар башкара

2 сынау:

Яратам дигән сүзне

Һәр кеше әйтергә әзер.

Ә син җизнәкәй, хисләреңне,

Япон, төрек телендә әйтеп кара!

Кияү кычкырып “Мин сине яратам” дип япон, төрек теледә әйтергә тиеш

3 сынау:

Бу эзләр кияүне үзенең яраткан (кәләшнең исеме) мәсәлән, Гөлнарасына тагын берничә адымга якынайтыр.

Җиргә аяк эзләре төшерелгән. Кияү һәр адым саен сөйгәненә ишетелерлек итеп матур сүзләр әйтергә тиеш

4 сынау:

Умарта өчен иң кадерле

Табигатьтә татлы бал.

Кәләш өчен иң якын,

Кадерле әйбереңне сал.

Ишек янында ләгән куелган. Ул сулы. Кияү кеше кәләше өчен кадерле әйберен салырга тиеш. Кайберәүләр “акча сал” дип киңәш бирә. Ә дөреслектә кияү табак-ләгәнгә үзе кереп басырга тиеш. Әгәр ул моны белми икән, кияүгә җаза бирелә

5 сынау:

Менә сиңа юеш сөлге. Син аны хәзер сөйгәнеңне никадәр яратсаң, шулай нык итеп бәйлә. Ә хәзер өеңдә тавыш купмас өчен никадәр күп көч куячаксың, шуның хәтле сөлгене сүт.

6 сынау:

Ишек түрендә бер савыт,

Ул гади генә түгел.

Анда салынган ачы катык,

Кияү шуннан ачкыч эзләргә әзер.

Катык салынган тәлинкәдән, бүлмәнең ачкычын эзләргә тиеш

Шаян кызлар: Без инде риза юмарт кияүгә

Апабызны бирергә.

Пар кошлар кебек сайрашып,

Гомер итегез бергә!

Кияү кәләшне алып чыккач алып баручы:

Мин озатам сезне ерак юлга,

Озын юлга – гомер юлына;

Кулны-кулга, уйны-уйга кушып,

Мәңгелеккә бергә булырга.

Тәмам!!!

Источник

Татарская свадьба традиционна и колоритна как никакая другая. Как на самом торжественном вечере, так и перед ним существует большое количество обычаев и традиций, которые в обязательном порядке соблюдают молодожены и гости.

Татарские традиции о выкупе невесты

В современном мире немного изменились коренные татарские традиции, но все же осталось основное – это калым. В отличии от русской или европейской свадьбы, жених не может претендовать на руку своей избранницы, пока не заплатит калым.

Во время обряда сватовства родители, а именно отец невесты, сообщает размер калыма. Это может быть денежная сумма, драгоценности или скот. Размер определяется исходя из того, насколько барышня хороша.

Нередко к одной девушке сватаются сразу несколько женихов. И как выбрать одного поможет калым. В том случае, кто предоставит больший размер, тот и станет настоящим супругом. С одной стороны, это звучит немного дико. Но именно так гласят старинные татарские традиции.

Ещё одной интересной традицией является прохождение испытаний. Русский обряд подразумевает трудности и испытания до брачной церемонии. А вот татарский обычай интересен и отличен от других обрядов.

Подруги невесты испытывают жениха на прочность, силу, ловкость, выносливость, сообразительность после застолья у дверей спальни новобрачной. Если жених верно исполняет все предписанные задания, то подружки впускают его в комнату к своей супруге.

Свадебная церемония длится несколько дней. В первые 2-3 дня жених с невестой гуляют в доме супруги. Именно здесь мужчина должен показать себя с наилучшей стороны, продемонстрировав лучшие свои качества и стороны. Ему предстоит доказать всем присутствующим гостям и родственникам со стороны невесты свою состоятельность.

Супруг одаривает близких своей любимой девушки, преподнося дорогие подарки.

Калым – особенности обряда в татарском стиле

Калым считается древнейшей татарской свадебной традицией, которую принято соблюдать по сей день. За любую барышню должен быть предоставлен выкуп. Отец девушки назначает его сумму. Как правило, она достаточно высокая.

С одной стороны, это знак любви к невесте и подчеркивание её статуса. С другой стороны, это любовь жениха и его возможности. Все татарские девушки в последствие соревнуются и хвастаются друг перед другом, какой калым был дан за них.

По древней восточной традиции, вся сумма и размер калыма доставались отцу невесты. Теперь же немного татары уходят от своих обычаев. В основном, выкуп после проведения свадебного мероприятия отдается будущей семье.

Мать и отец будущей супруги и родители жениха перед назначением калыма обсуждают будущее материальное состояние зарождавшейся семьи. В случае если у них нет жилья, то родственники жениха предлагают будущей невестке поселиться у них. Родители невесты в таком случае обеспечивают семью всем необходимом. В основном это кухонная утварь, постельные принадлежности, бытовая техника и мебель.

После того, как уважаемые люди обсудили, где и как будут жить молодожены, отец невесты выставляет свои требования, а именно говорит, чтобы он хотел получить за свою дочь и в каком размере.

Сваты расходятся по домам, где и решают, стоит ли дальнейшее продолжение мероприятия. Отец невесты не имеет право отдавать свою дочь замуж, если не был дан за неё выкуп. В таком случае считается, что жизнь будущих молодоженов не будет гармоничной.

Стоит отметить, что сам выкуп вручается до официальной церемонии вступления в брак. Если калым был дан в полном объеме, то можно считать, что жених выкупил невесту и дальнейшая процедура вступления в брак будет продолжена.

Сценарий выкупа невесты

Подружки девушки устраивают жениху настоящие испытания, в ходе которых он должен доказать не только свое желание вступить в брак, но и показать, какой он умный, смелый и сильный.

Благодаря придуманным конкурсам на татарском языке, свадьба идет намного интереснее и веселее. В последствие жених и невеста будут вспоминать то, как им удалось пройти все преграды и добраться к любимой половинке.

Наиболее популярными заданиями являются:

Мужчине предлагается завязать крепкий узел и доказать тем самым с какой силой он любит свою избранницу. Будущий супруг завязывает максимально тугой узел. Затем тамада предлагает развязать узел и показать, как быстро и ловко жених будет решать все проблемы в жизни.
Подружки барышни делают из бумаги лепестки ромашки, на них написана памятная дата. Задача жениха, рассказать, что это за число и чем оно памятно. Есть миф, гласящий о том, что мужчина не помнит цифры. Но поверьте, проведя такое задание, можно очень сильно удивиться, узнав, что на самом-то деле будущий супруг помнит и дату первого свидания, и поцелуя, и день рождение тещи.
Одна из подруг невесты читает текст о будущей супруге, заведомо сообщая ошибки. Цель – рассказать, какие недочеты были в тексте. Например, можно изменить цвет глаз или волос.
Это самый смешной конкурс, который всегда проходит с большим оживлением. Будущему супругу тамада предлагает положить в тазик самую ценную вещь-подарок, который сейчас у него есть. В это время друзья мужчины начинают совещаться. И что только не кладут в тазик. Кто-то даже смекает и ставит в него самого жениха как лучший и единственный подарок для невесты.
Открыть дверь, порой, куда сложнее, чем пройти все испытания. Перед мужчиной на выбор лежит несколько ключей. Он должен отгадать, какой идеально подойдет. Если он не угадал, стоит заплатить штраф родственникам невесты.

Количество испытаний зависит от фантазии подружек невесты. Можно провести несколько, или ограничиться парочкой заданий.

Полезное видео

Выкуп невесты на свадьбе в Казани.

Выкуп невесты.

Заключение

Выкуп на татарской свадьбе – веселое и запоминающееся мероприятие. В нем хочется участвовать снова и снова. Это тот процесс, который увлекает всех присутствующих. Как правило, наибольшую активность показывают молодые гости – родственники и друзья молодоженов.

Они с большим азартом и интересом участвуют во всем, что предлагает им тамада. После выкупа невесты все гости отправляются на свадебный банкет, который проводится в ресторане, или же остаются в доме у невесты, как гласит старинная татарская традиция.

Источник

Одной из самых важных частей свадьбы является выкуп невесты — нужно хорошо зарядиться энергией, бодростью на все дальнейшее торжество. Кокетливый сценарий выкупа в стихах с оттенком восточного колорита с первых минут зарядит позитивом участников свадьбы. Игровые действия длятся 40-45 минут, в течение которых и жених раскрепостится, и невеста успеет полностью подготовиться.

Сценарий отлично подходит для выкупа невесты из квартирного дома, где есть подъезд с лестницей. Костюмы произвольные. Для создания восточных мотивов достаточно будет лёгких аксессуаров.

Действие у двери подъезда. Дверь перевязана верёвкой поперёк.

Ведущая 1:

— Это что за суета?

Видно, это неспроста.

Это кто сюда идёт

И толпу с собой ведёт?

Кто посмел к нам в дом ломиться,

Словно он пришёл жениться?

Жених отвечает, что он как раз и пришёл жениться.

Ведущая 2:

— Ну, жениться, так женитесь.

К нам-то Вы зачем стучитесь.

Тут не рынок — султанат!

Не пускаем всех подряд!

Сразу заняли всё место.

Кто вам нужен тут?

Жених:

— Невеста!

Ведущая 1:

— Женишок, а ты удал:

С корабля попал на бал.

Ведь у нас невеста — сказка,

Малахитовые глазки,

Кожа — персик, сахар — губы,

И характером не груба,

И красива, и румяна,

Да к тому же — дочь султана.

Ведущая 2 (обходит жениха кругом, осматривает со всех сторон):

— Так, проверим внешний вид,

Что ж, по виду ты джигит.

Знаешь, сударь, что Восток,

Хоть прекрасен, но жесток.

Простофилям здесь не место,

Свадьба — это не пустяк,

Мы красавицу-невесту

Не покажем просто так.

Ведущая 1:

— Прояви-ка смекалку, познанья,

Одолей-ка ты наши заданья,

Да на выкупы ты не скупись.

Вот осилишь — тогда и женись!

Чтоб попасть за дверцу эту,

Подавай, жених, монету.

Вот прищепки, вешай ловко

Ты купюры на верёвку.

Подаёт жениху прищепки. После того, как он заполняет деньгами верёвку, её снимают с двери, жених проходит.

Ведущая 2:

— У восточных у людей

Что ни речь, то соловей,

Что ни слово, то признанье,

А у нас ещё заданье.

Перед женихом разложена дорожка из нескольких картонных сердечек, на обратной стороне каждого — буква, на которую нужно придумать комплимент. 10 карточек вполне достаточно.

Ведущая 2:

— По крылечку проходи

Да сердечки находи.

По количеству сердечек

Должен вымолвить словечек.

Букву первую найти,

Комплимент произнести.

Слов красивых не жалей

Для возлюбленной своей.

Ведущая 1 (перед ступеньками):

— Богат словарный твой запас,

Ты впечатлить сумел всех нас.

Но ведь шагов, ты погляди,

Ещё хватает впереди.

Что ж, жених, не вешай носа,

Отвечай-ка на вопросы.

Пусть всё будет честь по чести:

Все вопросы — о невесте.

За ошибку, так и быть,

Можешь штраф ты заплатить.

200 рубликов плати

И ступеньку проходи.

Примерный список вопросов:

1. Расскажи-ка ты без шуток,

А какое время суток

Родилась твоя невеста?

Всем нам очень интересно!

2. Что невестушка умна, видно даже из окна.

А каким предметом в школе так была увлечена?

3. Вот вопрос коварный самый:

Как зовут невесты маму?

4. Мой вопрос предельно прост:

Назови невесты рост.

5. Успокой наш интерес:

А какой невесты вес?

6. Угадать ещё смоги

Ты размер её ноги.

7. А ну-ка, вспомни на лету

Её любимую еду.

8. Удиви-ка, покажи-ка нам познаний арсенал:

У невесты, расскажи-ка, есть любимый сериал?

9. Невеста — ясная звезда,

Найди-ка ты её уста.

(на бумаге с помощью помады нанесены отпечатки губ; жених должен определить, где губки любимой)

10. Отвечать, смотрю, ты дюж.

Назови невесты тушь.

11. И ещё порадуй нас:

Вот вопрос про первый класс:

За какой же партой место

Было в школе у невесты?

12. У невесты, знаешь ты,

Есть любимые цветы?

Список вопросов следует делать разумный, не бесконечный. Если невеста живёт на 9-ом этаже, выкуп на каждой ступеньке может затянуться на несколько часов. Поэтому 10-12 позиций вполне достаточно.

Ведущая 1:

— На язык жених остёр

И на выдумки шустёр,

И по разуму не глуп,

Да и, кажется, не скуп,

И собой хорош на редкость,

А каков же он на меткость?

Тут придворный звездочёт

Подготовил нам отчёт,

Но до времени-поры

Поместил его в шары.

Наведи-ка свой удар,

Попади стрелою в шар.

Метко стрелы ты кидай

Да судьбу свою узнай!

Подводит жениха к стене. Там приделаны плотно надутые воздушные шарики. В каждом шарике — бумажка с «пророчеством», например:

— дочку с сыном народите и по новой повторите;

— стрела была меткой, семья будет крепкой;

— невеста — красавица, такой и останется;

— женишок наш до седин будет славный семьянин;

— жених с невестой — долька к дольке, и будет счастье ваше долгим;

— будут кучи серебра, горы будут — злата, в закромах полно добра, на столе — богато;

— парочка красивая, а судьба — счастливая.

Жениху дают стрелу от дартса. Этой стрелой он должен попасть в шарик. Если попал, читает пророчество, если промазал, платит штраф.

Действие у двери в квартиру. На площадке стоит маленький гладкий столик. За ним сидит Фокусник в мантии и шляпе. Перед ним три непрозрачных стакана, перевёрнутые вверх дном.

Ведущая 2 (у двери в квартиру):

— Что ж, жених у нас не промах,

Показал задор и прыть.

Только дверцу во хоромах

Нелегко тебе открыть.

Ключик фокусник придворный

Неотрывно стережёт,

Он и ловкий, и проворный,

Свой трофей он бережёт.

Фокусник (подзывая жениха к столику):

— Ключ в одном из трёх стаканов

(приподнимает, показывает, вновь накрывает стаканом)

Я сейчас их двигать стану.

Ты попробуй, уследи,

Глаз своих не отводи.

Угадаешь — проходи,

Ошибёшься — заплати.

Фокусник быстро передвигает стаканы, меняя их местами без отрыва от стола. В какой-то момент резко останавливается. Жених должен угадать, где ключ. Угадает — берёт его, открывает квартиру, ошибётся — платит до тех пор, пока не ответит верно.

Жених заходит в квартиру.

Ведущая 1:

— Ох, какой пришёл жених!

Только что же ты притих?

Сочини на пару строк

Про невесту Поздравок!

Если жених сам не может придумать, друзья ему помогают сочинить поздравок.

Ведущая 2:

— Что ж вы, гости, вы тут стоите?

Проходите, проходите.

Эй, джигиты, без заминки

Отпляшите-ка лезгинку,

А не хочется плясать,

Можно денежкой отдать.

Жених или кто-то из друзей показывают танец или откупаются.

Ведущая 2.

— Что ж, готовились на славу.

Нам жених вполне по нраву.

Не хотим мы вас обидеть:

Пусть сама невеста выйдет.

Под турецкие мотивы выходит девочка-подросток в восточном костюме, лицо закрыто накидкой. Показывает танец живота, крутится перед женихом, кокетливо толкает его бёдрами.

Девочка:

— Я ждала тебя, томилась,

Засиделась тут одна.

Нынче я в тебя влюбилась,

Лишь увидев из окна.

Ты слова не трать напрасно,

Я идти с тобой согласна.

Жених возражает, что невеста не та.

Ведущая 1:

— Чем не люба Фатима?

Ты девчонку свёл с ума.

Чтобы ей тебя забыть,

Нужно денег заплатить.

Платят откуп.

Ведущая 2:

— Да, жених у нас умел,

Все преграды одолел,

И на деньги не скупился,

И на женщин не польстился.

Может, правда он влюбился?

Жених утверждает, что правда.

Ведущая 1:

— Верим-верим, это так.

Был на это добрый знак.

Нет преград, или скорей

За возлюбленной своей.

Жених заходит в комнату, где его ждёт невеста, и красиво признаётся ей в любви.

Источник

CЦЕНАРИЙ ТАТАРСКОЙ СВАДЬБЫ — газета «М.Татарский 8», Реклама, гармонисты на свадьбу,.

0 көн

Һәрбер өлешен бәйнә-бәйнә тасвирлауга кереп киткәнче, 0 көн турында әйтеп узасы килә. Бу көнне, гадәттә, ерак кунаклар, яшьләр кайталар һәм кызлар-егетләр аерым-аерым бүленеп «мальчишник», «девичник» оештырыла.

1 көн

1. Кыз алу

Иртән иртүк торып, киенеп, ясанып, бизәнеп, кияү дуслары белән Кыз алырга баралар. Кәләшнең туган-тумачалары кияүне каршы алырга төрле уеннар, җәзәлар, киртәләр әзерлиләр. Мисал өчен, иң киң таралган киртәләр:
— капка төбенә килеп җиткәч, сөйгәнең кем, чакырып чыгар дип, бар җиһанны яңгыратып егетны акырту, җырлату, биету
— «нихәтле яратасың микән» дип сөлгене бер төенгә бәйләтү, аннары «өйдәге бәхәсләрне ничек тиз чишәсең микән» дип чиштерү. (Сөлгене бөтереп төен бәйләсәң, чишүе җайлырак. Егет бәйләгәннән соң башкасы ныграк кысып куймасын өчен «үзем генә яратам, башкалар катышмасын» дип бирмәскә мөмкин)
— «күпме хөрмәт итәсең микән» дип бер телем ипигә тоз сиптерү, аннары «ничаклы сөясең, шулхәтле кап» дип ашату. (Егет тозны бөтен килеш сибеп, ипине әйләндереп тозын коеп капсын) Бу киртәне егетнең авызын йомып, дуслары катнашкан киртә алдыннан башкару хәерлерләк. Бер биш минуттан соң егетне кызганып су чыгарып бирсәгез бик яхшы була
— шырпылар тыгып чыгылган алма. шырпына ала-ала егет кызның бер яхшы сыйфатын әйтә (яки дуслары — егетнекен).
— «Мин һәрвакыт…», «Гаиләбез гел…», «Мин беркайчан да…» кебек сүзләр язылган кәгазьләр, егет тартып чыгара да, җөмләне дәвам итә.
— баскычларга аяк эзләре ябыштырылган. егет һәрберсен куптарып алып, икенче ягына язылган санны кызга бәйләп юрый. Мәсәлән: 165 — буе, 56 — әнисенең яше, һ.б.
— төрле сүзләр язылган кәгазьләр. Егет шул сүзләрне кыстырып кызга мәхәббәтен аңлата. Мәсәлән: үтүк кебек кайнар булыр сөюем, басу кебек мул булыр өстәлебез, алма кебек алсу йөзле, һ.б.
— дусларын сынау. Биеккәрәк кызның фотосы беркетелгән. егеткә куллары белән тимичә генә кызның сүрәтен үбәргә кушалар.
— ишек яки капка ефәк бау белән бәйләнгән. Атлап чыксаң басачаксың, иелеп чыксаң — басылачаксың. (Егеткә: яндырып яки кисеп чыгарга кирәк. Кызының дуслары кайчыны матырга да мөмкиннәр)
— зур ватман кәгазе. Анда бик күп ирен эзләре. Тик берсе генә — сөйгән ярыныкы. Һәрбер хаталы җавапка — җәза.
— шарлар эленгән. Һәрберсе эчендә кәгазь, хата өчен — җәза. Ачкыч, кайчы, я кызның берәр сыйфаты яки исемен табарга тиеш.
— өй ишеге бикле. Аны кызның туганнары (сеңлесе, энесе) сатып тора.
— өйгә кергәч кызны эзләү: кайсы бүлмәдә икәнен белергә. Һәрбер бүлмә не карау аерым бәягә.

Егет сынауларга әзер булырга тиеш:
— мәхәббәт, сөю турында берничә җыр җырлый белергә
— бии белергә
— 1дән алып 100 гә хәтле санның нәрсә аңлатканын белергә: кызның әти-әнисенең, башка тумачасының туган көннәре, яшьләре, кызның буе, авырлыгы, үлчәме, һ.б.

Аңа менә нәрсәләр ярдәм итәргә мөмкин:
— бер ярты аракы/шәраб
— бер кочак тиеннәр/тимер акчалар
— төрле купюрадагы акча
— канфит ише вак-төяк тәм-томнар
— яндыргыч, шырпы, кайчы.

Кызның дуслары төрледән-төрле җәзалар әзерләргә, каршы алу җирен плакатлар, рәсемнәр, шарлар белән бизәргә тиеш, кунакларны сыйларга җиңелчә генә өстәл.

Барлык киртәләрне үтеп кияү белән кәләш очрашкач никах була. Барлык кунаклар да сыймаса, никахка олыларны калдырып, яшьләр башка берәр алдан ук әзерләнгән җирдә күңел ачалар (әйтик урамда). Никахның рәсми өлеше тәмам булгач яшьләр бергә утыралар. Кичкә кияү белән кәләш өйдә икесе генә зәфаф киченә калдырыла, ә кунаклар һәм туганнар барысы да күңел ачырга чыгып китәләр (табигатькә, сауна, дискотека, клуб, бильярд, боулинг һ.б.)

2. Никах.

Никахка кәләш өчен өсте ябык кием һәм яулык кирәк булыр. Ир-атларга — түбәтәй.

Мулланы сөйләшеп куярга кирәк. Никахның шарты туры килсен өчен ике шаһит булырга тиеш (ике ир-ат, яисә дүрт хатын-кыз: 1 хатын-кыз=0,5 шаһит). Егет алдан ук кыздан сорап, кызга никах бүләге — мәхәр — алып куярга тиеш. Никах вакытында мулла кыздан «мәхәргә ни сорыйсың» дисә. Кызның җавабы, ә егетнең мәхәре әзер буларга тиеш. Догалар укылганнан соң сәдака бирелә. Гадәттә егетнең әти-әниләре, олы туганнары өләшеп чыга.

Никах гадәттә әзерләнгән өстәл янында уздырыла. Өстәлдә хәләл ризыклар гына булырга тиеш һәм алкоголь эчемлекләр катгый тыела. Догалар укылганнан соң, сәдака өләшенгәч ашау-эчү башланып китә. Мулла үз вакыты белән чыгып киткәч рәсм өлеше тәмам булганы аңлашыла инде.

Никахны өйдә түгел, ә, мәсәлән кафе-рестораннарда яки Кол Шәриф мәчетендә үткәрергә дә мөмкин.

2 көн

3. Кияү мунчасы

Зәфаф төненнән соң иртән туган-тумачалар кайталар һәм иртәнге табын әзерлиләр. Ул арада кияү белән кәләш мунчага китә. Ләкин аларга анда озак утырырга ирек бирмиләр. Тәм-томнар тотып (чәк-чәк, ширбәтле су һ.б.) алар янына «кунаклар» керә. Башта мунча өйалдына әтәч белән тавык кертеп җибәрәләр. Кияү белән кыз аларны куып чыгара: беренче әтәч чыкса, беренча бала малай, тавык чыкса — кыз була. Аннары җырлап биеп «кунаклар» керәләр һәм бераз җырлап утыргач яшьләрне алып чыгып китәләр.

Өйгә кереп бал һәм коймак белән чәй эчәләр.

4. Кыз озату

Кияү мунчасыннан соң алдагы көнне таралышкан кунаклар җыелышып өстәл янында утыралар да, вакытны чамалап юлга кузгалалар. Кыз ата-анасы белән саубуллашып чыгып китә. Йола буенча туйдан кыз бер атна өйгә кайтмакса тиеш бугай. Бирнәләр, бүләкләр — барысы да шул вакытны әзерләнеп алып кителә.

5. Никахны канунлаштыру (загс)

Бер ай алдан гариза язып, вакытын белеп, сөйләшеп куйган булсагыз, хәзер инде елмаеп басып кына торасы. Котлаганда еламаска, күңелне тутырмаска. Әгәр дә мөмкин икән, тантана беткәч, залда бераз биеп, вальста әйләнеп алсаң бик күңелле була.

Никахны канунлаштырып киткәндә бокаллар вату, букет ташлау кебек йолалар бар.

Шушы рәсми өлештән соң яшьләр һәм кунаклар туй булган төбәкнең күренекле җирләрен әйләнеп китәләр: Җиңү паркын, чишмә буен, мәсәлән Арчада — Тукай музеен.

6. Килен төшү

Барча җирне әйләнеп чыккач, егет өенә килен төшә.
Кияү белән кәләш машина белән ишек янына ук килеп туктыйлар. Егет чыга да кызны күтәреп алып баскыч янына, әнисе җиргә ташлаган ак мендәргә бастыра.
Егетнең әти-әнисе егет белән кызга берәр кашык бал һәм май каптыралар:
— Бал кебек татлы, май кебек йомшак бул, — диләр.
Шуннан соң кыз әти-әнигә бүләкләрен тапшыра: егетнең әнисенә яулык (ак шәл), әтисенә түбәтәй.
Егет кызны күтәрә дә (кыз мендәрне аяк астыннан тартып алып үзе алып керә) өйгә кереп китә.
Бу вакытта кызның туганнары егетнең туганнарына кызның бирнәсен саталар.
Бирнә кергәч кыч бүләкләр өләшә:
— бер чиләк токмач, бер чиләк печенье, конфет, тәм-томнар,
— әти-әнигә бүләк,
— өйдәге өстәл әзерләшкән хатын-кызларга бүләк (сөлгеләр)
Өстәл артына утырып бераз капкалап алгач, кәләшкә су юлы күрсәтәләр.
Яшьләр җырлап-биеп су алып кайталар. Бер көянтә су.
Суга барып җиткәндә су сатырга яки су юлын бүлү дә була. Суны җырга, биюгә табышмакка сатып җибәрәләр.

7. Кичке туй мәҗлесе.

Килен төшкәннән соң кич, билгеләнгән вакытта кичке туй мәҗлесе башлана. Мәҗлес урынын бизәү — плакталар, рәсемнәр (теләкләр язар өчен берәр буш ватман кәгазе һәм маркерлар куярга була), шарлар — берәр кешегә алдан ук йөкләнеп, әзерләү, җыештыру оештырылган, тамада чакырылган булса, кияү белән кәләш ял итеп күңел ачып утырсалар да була инде.
Егеткә кызын урлатмаска сак булып йөрергә кирәк.
Мәҗлес тәмам булгач, кияү белән кәләш әти-әниегезне, туганнарыгызны, кунакларыгызны, табын әзерләүчеләрне котлап сүз әйтергә онытмагыз!

3 көн

8. Йомгак.

Гөрләп узган туйны матур итеп йомгаклап кую да шарттыр. Ерактан кайткан кунакларны озатып, калганнары белән табигатькә, су буена чыгып күңел ачып, шашлык кыздырып төгәллиләр.

Менә шул. Кияү белән кәләш күзлегеннән караганда туй шушылай уза. Туй уеннары, туйга нәрсәләр алырга, әзерләргә кирәк икәне мәкаләдән бераз ачыклангандыр. Бәлки киләчәктә тулыландырып, җентекләбрәк язырмын. Мөрәҗәгать итегез!

Сценарий для праздников.

Сценарий татарской свадьбы

1 день. Выкуп невесты.

Когда родители жениха и невесты пришли к согласию и обговорили все условия заключения брака, начинаются приготовления к свадьбе с обеих сторон.

Невесту перед обрядом омывают и накрывают платком. Родственники невесты выстраиваются полукругом и держат в руках свечи. Таким образом, они встречают жениха и его родственников. Жених выкупает невесту, обычно, это происходит, в виде преподнесения различных подарков родственникам невесты. Затем в дом приглашается мулла, для проведения обряда венчания. Мулла в присутствии всех трижды спрашивает о согласии невесты выйти замуж и лишь на третий раз она соглашается. Согласиться, значит заплакать. С тем же вопросом, обращается к жениху и получив сразу согласие, проводит обряд венчания.

Дальше следует застолье в доме невесты. Все гости, по старшинству говорят пожелания молодым и делают одаривания. Подарки преподносятся в процессе танца, начинают танцевать первыми родители. Это «Танец сватов», затем «Танец братьев и сестер», следующий «Танец свидетелей», заключительным обычно бывает «Танец поваров». После застолья жених уезжает домой, а невеста остается.

2 день. Регистрация.

Перед регистрацией, накрывается небольшой стол со сладостями и безалкогольными напитками. За которым, стоя, собираются братья и сестры жениха, и его родители.

Мать жениха :
— Сладкой жизни вам хочу пожелать, гладкой дорожки, без кочек и ямочек. Пусть добрый путь по-доброму начинается и добрым заканчивается!

( Все это она может произносить на своем языке.)

Дальше жених одевается и выходит на улицу. Там стоят в кругу и танцуют родственники и приглашенные. Любая девушка может станцевать с женихом перед отъездом. Наконец, все отправляются за невестой.

В доме невесты, тем временем проходит обряд прощания. Невесту наряжают подруги в свадебное платье. Она прощается со своими подругами, затем целует руки всем старшим родственникам и прощается с матерью и отцом. Жених забирает ее, они едут на регистрацию.

После регистрации молодые едут в дом жениха со всеми гостями, их встречают родители и осыпают конфетами, пшеном, деньгами. Остальные родственники жениха так же стоят со свечами и встречают родственников невесты. Застолье не начнется до тех пор, пока не прибудет последний родственник невесты. Молодоженов проводят в комнату или дом, где они будут жить.

Начинается празднество, звучит музыка, первыми появляются дружок и дружка, они танцуют перед молодыми, тем самым как бы провожая их за стол. Гости стоят по сторонам и обсыпают их лепестками цветов, иногда просто бросают им цветы. Под национальную музыку все четверо медленно приближаются к столу, и усаживаются за него. Старейшины выбирают ведущего стола, это должен быть остроумный и уважаемый человек.

Ведущий :
— Дорогие (имена невесты и жениха), сегодня для вас взошло солнце, сегодня для вас цветут все цветы, сегодня для вас светят звезды и луна, сегодня для вас поются все песни и играет музыка, сегодня для вас собрались родные и близкие люди, чтобы пожелать вам счастья и добра, пожелать вам светлого жизненного пути. Первый тост за невесту и жениха!

( Гости выпивают стоя, и садятся только после старших.)

Ведущий :
— Все мы знаем и уважаем родителей жениха и невесты, это прекрасные люди, вырастили и воспитали прекрасных детей, поэтому слово предоставляем сейчас им.

( Родители произносят пожелания.)

Ведущий :
— Танец сватов!

Играет музыка и родители выходят танцевать национальный танец. В процессе танца они дарят молодым деньги, зажимая между пальцами купюры, или если подарок другого характера, например машина, то ключи. Молодые пока еще не танцуют, за них танцуют свидетели, они и собирают подарки для молодых.

Ведущий :
— Пусть медом будет ваша жизнь, пусть сладкими будут ваши речи! Танец со столами сладостей исполняют (имена).

Танец со столами танцуют только женщины со стороны жениха. Это может быть небольшой столик или поднос, на котором стоят сладкая выпечка, фрукты, конфеты и т. д. Столы преподносят жениху и невесте в подарок.

Ведущий :
Слово для поздравления предоставляется самому уважаемому человеку (имя старейшины), поприветствуем, пожалуйста, его аплодисментами.

Гости аплодируют, затем после тоста старейшины выпивают стоя. Играет музыка, и женщины становятся в круг, обхватываются руками сзади и танцуют специальный танец. В танце участвуют и старые и молодые женщины. Во время танца, старшая женщина выкрикивает напутственные слова для невесты.

Ведущий :
— Предлагаю невесте станцевать танец со своим первым любимым мужчиной, со своим отцом.

Гости становятся в круг и хлопают ритмично в ладоши, невеста с отцом танцует, а жених стоит в кругу. Затем, отец подводит невесту к жениху и говорит напутственное слово.

Ведущий :
— Объявляется танец жениха и невесты!

Танец жениха и невесты может сначала быть просто медленным танцем, затем меняется темп музыки и они переходят к национальному танцу, во время которого все гости стараются подарить им деньги или подарки. Танец может продолжаться достаточно долго, поэтому им помогают дружок с дружкой. Когда надаренные купюры не помещаются в руках молодоженов, подходит, специально выбранная женщина, обычно тетя жениха и укладывает все в расшитый фартук. В конце свадьбы, именно она оглашает сумму подаренных денег и другие ценные подарки.

Ведущий :
— Ну а сейчас мы поиграем в «Шубу».

Проводится игра, выбирается две пары. Берется шуба, один рукав одевает юноша, другой девушка, так, чтобы пуговицы оказались сзади, застегивать не обязательно, можно просто связать поясом. Перед ними ставят два стула на расстоянии двух шагов. На стульях в чашах лежат яблоки у девушки и конфеты у юноши. Игроки должны поменять яблоки на конфеты местами, по одному. Выигрывает пара, которая сделала это быстрее.

Ведущий предоставляет слово каждому присутствующему на свадьбе, по старшинству. В конце свадьбы, так же вставляется танец поваров, их могут тоже отблагодарить за вкусно приготовленные блюда. По желанию, можно вставлять другие конкурсы и игры, соответствующие современному проведению свадеб.

Сценарий свадьбы на татарском языке для тамады веселый.

guzelechka22 мәкаләсенә таянып язылды.

Кереш сүз

Кадерле кунак көтәбез

Егет килә елмаеп

Ике йөрәк бергә тибә

– Кияу, нигә килдең?

– Килүен килгәнсең… Ә менә мин әзерләгән сынаулар аша үтә алырсың микән? Әйдә карап карыйк эле. …

1 сынау. «Лента»

Йөгереп кереп китәр өчен

Безнең ишегебез тар.

Хәзинәләрдән дә кыйбат

Безнен кәләшебез бар!

– Әйдә әле, кияу, тимичә, кисмичә, кагылмыйча, өзмичә үт әле ишек бавын!

Кияү лентаны яндырып өзеп үтә

2 сынау. Ромашка

Безнең килен бик уңган!

Ә кияу уңган микән?!

1. С.-с. ю. савыт-саба юарга

2. К. ю. кер юарга

3. Ч. т. чүп түгәргә

4. К. б. кибеткә барырга

5. Б.т. бала тәрбияләргә

6. А. э. акча эшләргә

7. Уҗ. җ. урын-җирне җыярга

3 сынау. Адымнар.

– Ярый, булдырдың! Афәрин. Ә менә кәләшеңнең кәефен күтәрә беләсең микән? Бу адымнар җырлы-биюле адымнар. Алардан җырлап яки биеп кенә атларга кирәк.

Кияү дус егетләре белән бергәләп һәр адым саен җырлап-биеп үтә.

4 сынау. Кадерле табак.

– Кияү! Син бу табакка кәләш өчен иң кадерле әйберне салырга тиешсең.

Кияү табакка үзе кереп баса.

5 сынау. Тылсымлы ишек.

– Тылсымлы ишекне ачыр өчен нәрсә эшләргә кирәк әле кияү? Тылсымлы сүзләр әйтергә кирәк?

Кияү «Мин сине яратам!» дип кычкыра.

6 сынау. Кәләшеңне таны

Кияү бу биремдә башкалары арасыннан үз кәләшен танырга тиеш. Биремнәр төрле булырга мөмкин. Мәсәлән, бер ватман битендә берничә ирен эзе, балачак фотолары, аяк киемнәре һ.б.

Болай гына булмый әле!

Тагын бер сынау бирик-

Бу рәсемнәр арасыннан

Кәләшне эзләп табыйк!

Кияү кечкенә бала фотолары арасыннан дөресен эзләп таба.

7 сынау. Сатып алу.

Берничә тартмада аяк киемнәр. Кияү, кәләшенең аяк киемен тапканчы, тартмаларны сатып ала.

– Кара әле, кәләшнең нәрсәседер юк бит! Менә тартмалар арасыннан табып ал әле шуны. Тик тартмалар бушлай ачылмый.

Кияү аяк киеме сатып ала.

8 сынау. Кәләшне эзләү

9 сынау. Кәләшеңне үп

– Төрле киртәләрне жиңә алдың! Ә хәзер соңгы сынау – аяк киемеңне идәннән аермыйча, сөйгәнеңне үбеп ал.

Сценарий проведения свадеб по татарским обычаям.

Национальные обычаи и традиции Татарстана жители этой страны сохраняют очень бережно и передают из поколения в поколение. Татарская свадьба считается одним из самых почитаемых и любимых ритуалов. Даже в наше время многие пары хотят провести свою свадьбу в соответствии с этими традициями, но для этого им необходимо строго следовать определенным правилам.

Сценарий проведения свадьбы по татарским обычаям

По татарским обычаям перед свадьбой проводится сватовство. По этой традиции отец и ближайшие родственники жениха по линии отца должны отправиться в дом невесты и провести переговоры с ее родителями. Кстати, сравнительно недавно жених и невеста могли даже не знать друг друга до свадьбы, но в наше время такого почти не бывает.

Когда согласие на брак будет получено, сваты оговаривают размер калыма (выкупа), выбирают дату свадьбы, решают, сколько будет гостей и выбирают место проведения торжества. По окончании переговоров они, вернувшись в дом будущего жениха, сообщают ему все условия уговора с родителями невесты.

За несколько дней до свадьбы нужно провести обмен дарами. Невеста должна принести в дом жениха свое приданое, а жених должен преподнести ее родителям оговоренный калым. Сегодня калым и приданное – это обычно постельное белье, кухонная утварь, бытовая техника и одежда. Начало церемонии бракосочетания обуславливается приходом муллы с мужской свадебной одеждой в дом жениха.

Все части свадебного наряда жениха сначала в руках держит мулла, а потом он передает их родным жениха, которые помогают ему одеваться. Тюбетейка надевается в последнюю очередь. Невесте помогают надеть ее свадебный наряд подружки невесты и ее родственники. Голову новобрачной венчает калфак, поверх которого накидывают белоснежное легкое покрывало. Жених со своими родственниками приезжают в дом невесты примерно к обеду.

Чтобы жених мог увидеть свою невесту, согласно древним татарским традициям, ему нужно было показать, как он может бороться на кушаках, управляться с конем, стрелять из лука. Разумеется, в наше время все это происходит в шуточной форме. К примеру, жених должен угадать в какой из комнат находится невеста, или какая пара туфель принадлежит его суженой.

Для проведения свадебного банкета можно выбрать любой ресторан, но при этом сегодня достаточно часто свадьбы в татарском стиле проводятся в доме невесты. Там молодожены садятся за стол, после чего мулла должен прочесть молитву с наставлениями на долгую совместную жизнь, а также рассказать, как они должны относиться друг к другу. Пока говорит мулла, новобрачные должны молчать, не пить, не кушать и не улыбаться. Когда молитва будет прочтена жених и невеста объявляются мужем и женой.

По татарским традициям весь свадебный банкет сопровождается национальной музыкой, песнями и танцами, а гости, которых обычно на таких свадьбах очень много, говорят новобрачным пожелания и радуют себя вкуснейшими национальными блюдами! Счастливого бракосочетания!

Яшьләр мәҗелесе.

Сценарий молодёжной свадьбы на татарском языке

«Яшьләр мәҗелесе” Туй сценарие

Алдагы сценарийны без яшьләр дә, шулай ук урта яшьтәгеләр һәм өлешчә өлкәннәр дә катнаша торган туй мәҗлесләренә исәпләп төзегән булсак (хәзер шундый катнаш туйлар күбрәк үткәрелә), монысын яшьләр мәҗлесенә багышлыйбыз. Ике яктан да гаилә коручыларның әти-әниләре, туган-тумачалары һәм дәрәҗәле танышлары катнашканлыктан, беренче очракта мәҗлесләрнең, артык иркенәеп китмичә һәм юморга хилафлык китермичә, билгеле бер кысаларда үтүе характерлы. Яшьләр мәҗлесендә исә берничә тәнәфес ясау исәбенә уеннарны да, җыр-биюләр һәм танцыларны да бермә-бер диярлек арттырып була. Шулай ук озын-озын шигъри текстларны да мондый компания җиңелрәк кабул итә. Менә шушы үзенчәлекләр яшьләр мәҗлесенең йөзен билгели дә инде. Читать далее →

Котлы булсын туегыз.

Сценарий на свадьбу на татарском языке

Котлы булсын туегыз! Туй сценарие

Туй узасы залда “Туйга рәхим итегез!”, “Туй көне – тормыш башы” дигән язмалар эленә. Салмак кына көй уйный. Шулчак алып баручы сәхнәгә, халык янына чыга. Кунаклар табында утыралар.

Тамада:

Тормыш итү – диңгез кичү, диләр,

Ә тормышлар тормый дулкынсыз.

Тормыш дулкыннарын басар өчен,

Яшәп булмый сөю, ялкынсыз. Читать далее →

Сценарий Свадьбы на татарском языке

Туй сценарие

Хөрмәтле туганнар! Кодалар-кодачалар, дуслар-иптәшләр! Бүген без барыбызгада якын булган Дамир белән Гөлсинәнең яшьлек туен үткәрергә җыелдык. Алар өчен сөйгән ярлары белән кавышу – олы куаныч, зур шатлык дип уйлыйбыз.Без моны ЗАГСта күреп ышандык. Алар бер-берсенә тугрылыклы ир белән хатын булырга вәгъдә биреп, газиз имзаларын куйдылар. Хәзер без аларны законлы ир һәм хатын дип танырга мәҗбүр һәм барыбыз исеменнән дә яңа тормышка аяк басулары белән чын күңелдән котлыйбыз, аларга бәхетле озын гомер, саулык-сәләмәтлек, игелекле балалар үстереүләрен телибез. Читать далее →

Мәхәббәт корабында.

Туй мәҗлесе “Мәхәббәт корабында”

Сценарий свадьбы на татарском языке

Туйга сценарий “Мәхәббәт корабында”

Беренче табын. Закускалардан авыз итү.

Тормыш итү – диңгез кичү, диләр. Ә тормышлар дулкыннарсыз булмый инде ул. Гаиләне шушы дулкыннардан саклап калса, бары тик чын МӘХӘББӘТ, СӨЮ генә саклап кала ала. Кадерле кунаклар, дуслар һәм туганнар, без бүген “Мәхәббәт корабында” олы юлга, _________________(фәләновларны) тормыш дигән сәяхәткә озатырга дип җыелдык. Ай-һай авыр да, катлаулы да, шул ук вакыт та мавыктыргыч та, ләззәтле дә бу сәяхәт. Тормыш итүне сәяхәт итү димичә ни диясең тагын. Әйдәгез әле, бүгенге көнне онытылмаслык итеп, кызыклы үткәрик. Мәхәббәт корабына, аның хуҗаларын, кияү белән кәләшне көчле алкышлар белән каршы алыйк. Рәхим итегез!

(Кунакларның алкышлары астында залга кәләш белән кияү керә).

Источник

Мы готовы сшить вам свадебное платье и платье
для никаха.

Выполняем заказы и для других регионов.

Сценарий татарской свадьбы

Марсель БАКИРОВ

Туйлар котлы булсын, нигез ныклы булсын!

Яшьләр колагына киңәш сүзе
һәм хитап

Аллаһе
Тәгалә дөньядагы бар җан ияләрен дә
парлы-парлы итеп яраткан. Чөнки тереклекнең тантана итү сере,
яшәешнең мәңге дәвам итү хикмәте
нәкъ менә парлы затларның үз
токым-нәселләрен өзмичә дәвам итүендә.
Кеше Сөю-Мәхәббәт дигән иң бөек
хискә сәләтле зат. Бу инде адәм баласы
үзенә пар сайлаганда, гаилә корганда җенси инстинктка
таянып түгел, шулай ук исәп-хисаптан гына чыгып та түгел,
ә гашыйк булып, ярату хисенә өстенлек биреп эш
итәргә тиеш дигән сүз.

Театр
гардеробтан башлана дигәндәй, гаилә тормышы да туйдан
башлана. Туй йолалары традицион милли гореф-гадәтләрдән
һәм традицион жанрлардан (җыр-шигырьләрдән,
теләк-алкышлардан) тора. Аларның байтак
өлеше, мәсәлән, кыз сорарга бару, килешү, никах
укыту, кияү каршылау, «ишек бавы» йоласы, бүләк бирешү,
кияү мунчасы, килен төшерү, су юлы күрсәтү,
туй күтәрешү кебек горефләр, заман рухына ярашып, бүген
дә дәвам итә һәм безнең йола
иҗатының милли рухын билгели. Әмма шул ук вакытта
хәзерге туйларда, үзара аралашу һәм стандартлашу
закончалыгына бәйле рәвештә, урыс һәм башка
халыклар йогынтысында барлыкка килгән яңа йолалар яки уеннар да
кулланыла.

Төп һәм иң җитди яңа йола
— рәсми рәвештә язылышу, ягъни никахны тантаналы шартларда
теркәү. Илебездәге бар халыкларның да уртак йоласына
әверелгән әлеге актка яшьләр җиңел
машиналарда, яки, ягына карап, җигүле атта киләләр.
Өсләрендә аларның кара костюм һәм ап-ак туй
күлмәге, кәләшнең башында элекке шәльяулыкны
алмаштырган ак бөркәнчек була. Язылышканда алар янә,
яңа гадәт буенча, бер-берләренә алтын балдак
кидерәләр — әлбәттә инде, парлашу һәм
сөю-тугрылык билгесе итеп. Янә килеп, туй
мәҗлесендә бүгенге мөселман яшьләрнең
— кияү белән кәләшнең катнашуы һәм
дә ирләр белән хатын-кызларның бер табында утыруы да —
хәзерге заман казанышлары.

Никах
туе һәркемнең тормышында бер генә
мәртәбә була. Бер яктан, ул кияү
белән кәләшнең кавышуын һәм мөстәкыйль
тормышка аяк басуларын тантаналы төстә бәйрәм итү
булса, икенче яктан, ул яшьләрнең традицион йолаларыбызны
үтәү аша үзләренең татарлыгын, милли
яшәешебезгә турылыклы булуларын раслау. Әлеге йолаларны
җиренә җиткереп үтәү һәм,
гомумән, туйны күңелле, гомердә истә калырлык
итеп үткәрү исә, табигый инде,
яшьләрнең үзләреннән һәм оештыручылардан
тора. Моның өчен, билгеле, барысын да алдан уйлап кую, иҗади
фантазиягә һәм кызыклы, бай эчтәлекле
тасвирлама-сценарийга таянып эш итү сорала.

Бәйрәм
тантаналарын махсус рәвештә сайлап куела торган тамада — табын
башлыгы да, шулай ук, ягына яки нинди мәҗлес булуына карап, ике
шаһит та алып бара ала.

Гөрләп үтсен туегыз!

Кыз сорарга бару

Элек
кыз янына башта махсус яучы (вариантлары: димче, башкода)
җибәрү, аның ата-анасының һәм
үзенең ризалыгын да күбрәк шуның аша белү
йоласы яшәп килгән булса, хәзерге вакытта бу гореф шактый үзгәрде.
Ник дигәндә, кызның
өйләнергә җыенган егеткә чыгарга риза
булуы-булмавы алдан ук инде билгеле була, шуңа күрә дә
аның ягын яучы ярдәмендә яулауның да, димләп
ризалаштыруның да кирәге калмый. Әмма кыз сорарга бару егет
ягы өчен барыбер зарури. Әлбәттә, кәләше
кияүгә чыгарга риза булган тәкъдирдә дә. Бу
асылда баласын кадерләп үстергән ата-анага чын егетләрчә
хөрмәт күрсәтү, аларның да ризалыгын
һәм алдан ук фатихаларын алу дигән сүз.

Хәзерге вакытта кыз сорарга күбрәк
егетнең әти-әнисе, йә булмаса якын агасы, яки
берничә туганы бара. Һәм еш кына аларга егет тә
иярә. Шулай ук кәләшенең кулын сорарга егет
кешенең үзе генә бару очраклары да күп бүген.
Баручылар (асылда алар, өлешчә булса да, кода вазифасын башкаралар)
үзләре белән элеккечә ипи-тоз алып кына
түгел, бал, май, чәкчәк яки бавырсак кебек
күчтәнәчләр белән баралар.

Хәл
ителәсе мәсьәләне уртага салып
сөйләшкәч һәм ризалык алынгач, шушы ук очрашу
вакытында еш кына кайчанрак никах укыту һәм кайда, ни рәвешле
туй үздыру, туй чыгымнарын бергәләп
күтәрешү турында да сүз кузгатыла.

Туйга әзерләнү

Әзерлек чорында барыннан да элек, туй
мәҗлесе кайда уздырылачак — кыз өендәме, егет ягындамы,
әллә кафеда яки ашханәдәме — шул билгеләнә,
мәҗлескә күпме һәм нинди кунаклар
чакырылачагы ачыклана, исемлек төзелә. Һәм,
әлбәттә инде, туй чыгымнарының нәрсәләргә
тотылачагы хәл ителә. Аерым төбәкләрдәге, бигрәк
тә авыл җирләрендәге гадәт буенча, ике як үзләренең
кайсы туганнарына кара-каршы бүләкләр бирешү турында да
үзара килешеп куялар.

Бүләкнең
иң затлыларын — алтын балдаклар, кәләшкә дигән
туй күлмәге, бөркәнчек һәм туфлиләр
сатып алу кияү өлешенә туры килә. Кайчакта туйда
киячәк киемнәрен яки туфлиен булачак килен үзе дә ала. Аннары яшьләр туйга бер яки берничә музыкант
(һәм кайчакта җырчы), фотограф һәм кинокамерага
төшерүче чакыру мәсьәләсен дә, үзара
киңәшеп, хәл итәләр. Әлеге мәшәкатьләргә,
янә килеп, аерым кунакларны барып алу яки илтеп кую өчен алдан ук
транспорт белешеп кую, чакыру билетлары тарату, сценарийга ярашлы төрле
шаян текстлар әзерләү, стенага элү өчен
кызыклы рәсем һәм плакатлар булдыру, төрле уеннар
өчен кирәкле әйберләр хәстәрләү
кебек уннарча эшләр килеп ялгана.

Аерым
плакатларның текстларын да күрсәтеп була: «Ир — баш,
хатын — муен», «Илдә матурлар бетәрме, җан сөйгәнгә
җитәрме?!», «Ирне ир иткән — хатын, хатынны хатын
иткән — ир», «Ир — келәт, хатын —
йозак», «Ир хакы — тәңре хакы».

Аннары
килеп, өйләнешүче яшьләрнең фотостендын эшләү
дә бик уңышлы. Аларның фотоларын алып, бер уртак стенд
эшләү аеруча күңелле чыга. Ләкин фото асларындагы
сүзләрне, һичшиксез, кызыклы итеп язарга кирәк.

Никах укыту һәм никах мәҗлесе

Никах йоласы байтак кына төбәкләрдә туйдан алда була. Һәм,
урынына карап, мәсәлән, Оренбург, Пермь, Самара, Чиләбе
якларында һәм Башкортостанның аерым районнарында ул
күбесенчә әлеге бәйрәмгә кадәр бер атна
яки кайчакта бер-ике ай элегрәк үткәрелә. Ә инде Арча,
Саба, Апас, Түбән Кама, Кайбыч, Кукмара һәм башка
кайбер районнарда никах төп мәҗлескә чаклы бер-ике
көн алдан, яисә туй буласы көнне укыла.

Никах
күпчелек очракта кыз ягында уза һәм хәзерге вакытта
никах мәҗлесендә егет һәм
кәләшнең әти-әниләре, якын туганнары гына
түгел, ә яшьләр үзләре дә катнаша.
Кәләш һәм хатын-кызларның башында бәйләнгән
ак яулык, кияү һәм ир-атлар башында түбәтәй
була. Мулла шаһитлар алдында яшьләрнең никахлашырга ризалыгын
алгач, Коръәндәге Ниса һәм Нур сурәләреннән
ир белән хатын никахына, шулай ук аларның хокук һәм
вазифаларына бәйләнешле аятьләр укый. Ахыр килеп, мулла
сорауларына ике яктан да «бирдем»-«алдым» дип
җаваплар алынгач, «Амин!» сүзе белән расланып
һәм хупланып, никах үз көченә керә.

Никах
уку тәмамлангач, никах ашына чират җитә. Алдан ук
әзерләнгән табынга йола ашларыннан бал-май, чәкчәк
яки бавырсак, баллы су — ширбәт куела. Шулай ук, ягына карап, итле
ризыклардан токмачлы аш, бәлеш тә бирелә. Исерткеч
эчемлекләр исә өстәлгә бөтенләй куелмый.
Баллы суны, догалар укылып беткәч, изге теләкләр тели-тели,
башта килен белән кияүгә эчертәләр. Җае
чыкканда, яшьләргә хаҗдан алып кайтылган зәмзәм суын
эчерү гадәте дә бар.

Никахтан соң яшь кияүгә кыз өенә
берничә көн куна калырга рөхсәт ителә.
Һәм кайбер төбәкләрдә бу йола
(«кияү мунчасы»н да бергә кушып) үтәлә дә.
Әмма күпчелек очракта егет һәм аның белән
килүчеләр никах мәҗлесеннән соң кайтып китәләр.
Егет белән кыз, билгеләнгән көнне язылышкач
һәм туй үткәч кенә, кавышалар. Казан татарларында
һәм Башкортстанның Ык буе районнарында исә никах укыту
һәм никах чәе (ашы) уздыру, традицион гадәт буенча, еш
кына туй белән бер көнгә туры килә һәм туй
әлеге җыйнама вариантта үткәрелгәндә,
кагыйдә буларак, башта хәзерге көнгә яраклаштырылган
кияү каршылау йоласы башкарыла. Шуннан соң гына, мулланы алып
килеп, никах укыталар һәм җиңелчә генә
никах мәҗлесе ясап алалар.

Аннары
инде — язылышу тантанасы. Һәм шул кичне шаулап үткән туй
мәҗлесеннән соң, яшьләр кыз йортында кавышалар.
Йола буенча, кияү мунчасы да кыз ягында була. Яшь кияү шуннан
соң кәләше белән берничә көн бабасы
йортында кала ала.

Кияү каршылау, сынау-каршылыклар аша үткәрү

Кияү кешенең кәләше янына килүе яңа горефләр белән үрелгән ике төрле традицион йола белән бәйле: 1) кызны язылышырга алып бару, кичен аның ягында үткәреләчәк туй мәҗлесендә катнашу һәм, бабасы йортында калып, кыз куенына керү өчен; яки 2) кызны язылышырга (кайчакта никах та укытырга) алып китү, үз йортына килен итеп төшерү өчен. Соңгы очракта, димәк, туй да,
кияү куйнына керү дә егет ягында була. Хәзерге вакытта
туй мәҗлесен өченче бер нейтраль урында — кафеда яки
ашханәдә уздырылуы да гадәти күренеш. Монысы инде
күбрәк шәһәр җире өчен хас.

Яшь кияү сөйгәне янына яки кыз алырга
дус-ишләре, туганнары белән машиналарга, яисә, сирәк
булса да, җигүле атларга төялеп килә. Капка яки
ишек-подъезд төбендә аларны махсус рәвештә тудырылган
төрле каршылыклар, берсеннән-берсе
хәйләкәррәк итеп корылган тозак-киртәләр
каршы ала.

Кыз
яшәгән йортның капка яки ишек-подъезд алды. Машиналар (атлар)
туктауга, кыз ягыннан берничә бала, керү юлын бүлеп, тиз
генә аркылыга чуклы бау яки лента сузалар. Җизнәләре
кияү егетләре белән, шау-гөр килеп, болар каршына килеп
туктый. Башка кунаклар бераз читтәрәк урын ала. Балалар
килүчеләрне алдан өйрәнеп куйган «Ишек бавы»
куплетларын такмаклап каршы алалар.

Без
риза юмарт кияүгә
Апабызны
бирергә,
Пар
кошлар кебек сайрашып
Гомер
итегез бергә!

Җизни кеше балаларга әзерләп килгән
конфетларын өләшә һәм вак акча сибә.
Бала-чага шуларны чыр-чу килеп җыйган арада, ул үзенең
булачак шаһиты һәм кияү егетләре белән ишек
алдына (яки подъезд төбенә) үтә. Егетне озата
килгән башка кунаклар, бераз арттарак калып, боларга иярәләр.
Ул арада кияү һәм кияү егетләрен кыз тарафдарлары — бер
төркем яшьләр уратып ала.

— Сабыр
ит, кияүкәй, керергә әле өлгерерсең.

— Син
башта безнең сынау биремнәрен үтә.

— Без
кушкан эшләрне дә эшләп күрсәт.

— Син
элек безгә утын ярып күрсәт әле. Ничек ярасың икән,
күрик. Аннары матур итеп өеп тә куярсың. Калганын
соңыннан сөйләшербез.

Кияү
биремне үти.

Кыз ягы. Тел тидерерлек түгел. Монысын башкарып чыга алдың.

Икенчесе. Әйе, сынатмадың. Инде сиңа яңа бирем,
егеткәй. Менә сиңа борчак салынган стакан һәм
поднос. Подносны шушы урындыкка куй да, өстенә тезеп, сөйгәнеңнең
исемен яз. Кара аны, борчакларың тәгәри дип кенә язуы
танымаслык булмасын. (Кайбер урыннарда кызның исемен вак акча белән
дә яздырталар).

Бу
бирем дә үтәлә.

— Каршыгыздагы ике ватманга (плакатка)
күз салыгыз әле. Аларның берсендә күп
кызларның помадалы ирен эзләре төшкән.
Икенчесендә исә кәләшеңә кагылышлы төрле
саннар язылган. Шулар арасыннан
сөйгәнеңнең иренен тану һәм кайсы
саннарның нинди мәгънә белдерүен аңлатып
бирү сорала синнән, кияү. (Әлеге биремнәр
кайчакта аерым-аерым да бирелә ала.) Һәр дөрес булмаган
җавабың өчен безгә, кәләшеңнең
якыннарына, штраф тәртибендә азмы-күпме акча
түләргә әзер бул.

Кайбер
урыннарда сүз барган ике ватман белән янәшә
өченчесе дә булырга мөмкин. Анысына кечкенә балаларның
фоторәсемнәрен ябыштыралар. Кияү кеше шулар арасыннан
кәләшенең бала чактагы рәсемен табып
күрсәтергә тиеш.

Әлеге биремнәр белән исәп-хисапны
өзгәннән соң гына, яшь кияүгә өйалды
яки подъезд ишегеннән эчкә үтәргә
рөхсәт ителә. Әмма, кызы янына барып
җиткәнче, тагын яңа киртәләр аша узарга
кирәк әле аңа. Әйтик, кәләш күп катлы
йортның югары катында яшәсә, аның янына ашкынучы яшь кияүне этаж яки берничә баскыч саен язып
куелган сораулар көтә: «Сөйгәнеңнең
яраткан ризыгы?», «Сөйгәнең нинди йолдызлык астында
туган?», «Сөйгәнеңнең нәселендә
кемнәр бар?», «Сөйгәнеңнең яраткан кино
герое кем?», «Сөйгәнеңнең яшәү
девизы нинди?» һ.б. Шушыңа охшаш сорауларны
гадәттә, авыл йортының өйалды идәненә яки
тулай торак коридорына да язып салалар. (Кайбер урыннарда шушы ук сорауларны,
юлда туктата-туктата, телдән дә бирәләр.
Һәм кайда гына язып куелмасын, сөйгәнең
белән кавышырга килгәнсең икән, син ул сорауларга
җавап эзләргә, таба алмаган саен, кесәңне
юкартырга тиешсең.)

Алда,
ниһаять, өйгә яки квартирага керә торган ишек. Каршыга
подноска куеп бер зур яисә кечерәк өч банка күтәргән
кызлар (җиңгиләр) килеп баса. Аларга сөт (сок, компот)
салынган. Бу юлы нәрсә эшләргә кирәклеген кызлар
җыр белән яки такмаклап әйтеп бирәләр.

Көмеш
ачкычы табылса,
Ишек
ачылыр, егеткәй,
Кара
кашлы кыз янына
Иңәрсең,
әй, егеткәй.

Яшь
кияү һәм кияү егетләре, ачкычны кулларына төшереп,
җиңүле кыяфәт белән эчкә
үтәләр. Ләкин -күпме сынарга була диген —
янә ниндидер тозактан котыласы яки соңгы биремнәр үтисе
бар икән. Алары төрлечә оештырыла. Йә сулы таз
(ләгән) куеп, егеткә: «Кәләшеңнең
иң кадерле нәрсәсен шунда сал!» — диләр.

Шулай
ук кияүне икенче төрле сынау да көтәргә мөмкин.
Ошбу очракта аңа ишек янында сулы бер стакан тоттыралар. Суы яртыдан
артыграк яки стаканның өчтән икесе
күләмендә. Яшь кияүгә сынауның шартын болай
аңлаталар:

—
Менә сиңа сөюеңнең тирәнлеген аңлатырга
тулып җитмәгән сулы стакан. Шуның эченә вак
(көмеш) акчалар салып тутырырга кирәк. Тутыру гына түгел, мәхәббәтең
ташып торган кебек, символик мәгънә белдерүче стакан да ташып
чыгарлык булсын.

Кияүне
сагалап торучы сынауларның тагын берсе мондый. Ишек янында яшь
кияүне бер җепкә тагылган һава шарлары белән
каршылыйлар. Аларның эченә егетнең өйләнү
сәбәбен юри төртмәле итеп аңлаткан язулы
кәгазьләр салынган. «Сәбәбен
үзем дә белмим», «Йортлары зур, йортка керәсем
килә (үземнекен исә сатармын)», «Әтисе бай
күренә, машина бүләк итәр дип уйлыйм»,
«Салган баштан, юләрләнеп, вәгъдә биреп ташлаган
идем», «Кәләшемнең әти-әнисе
һәм туганнары ягыннан зур-зур бүләкләр өмет
иткәнгә өйләнәм», «Иптәшләр
киңәш итте. Аларның сүзен егып булмый бит инде»,
«Өзелеп яратканга өйләнәм» — менә ул
язуларның эчтәлеге.

Белүебезчә,
арада бер генә кәгазьдә өйләнүнең сәбәбе
«ярату» дип күрсәтелгән. Димәк,
әгәр кияү үзен каршылаучылар алдында көлке
хәлгә каласы килмәсә, шарларны, штраф
түли-түли, шул язу чыкканчы шартлатырга тиеш.

Башка
төрле сынау-биремнәр дә юк түгел. Яшь
кияүгә йә кәләшнең
түшәмгә беркетелгән портретын үбәргә
кушалар, йә «яратам» дигән сүзне
өч-дүрт телдә барысы да ишетелерлек итеп, кычкырып
әйттерәләр. Яисә инде, кат-кат төенләнеп
беткән бауның төеннәрен чишә-чишә,
кызының үзенә ошаган иң матур гадәтләрен
санап чыгарга боералар.

Тапкыр
һәм елгыр егетләр, билгеле, һәр сорауны үтәргә
җаен-ысулын таба. Хәтта аяк киемнәрен салып, тазга
үзләре кереп баса. Әгәр ахырда коробкаларга салынган
аяк киемнәре арасыннан сөйгәненең туфлиен да табып
алырга кушсалар, анысын да бик рәхәтләнеп үти. Кирәк
икән, шунда ук акчасын да түли. Очрашу минутлары якынлаша бит!

Менә, ниһаять, әкият каһарманы кебек
күпме сынаулар аша үткән егет үзен озатучылар
белән соңгы бүлмәгә керә.
Кәләшен, әлбәттә, шкаф-шифоньер эченә яки
балконга яшергәннәр. Кайбер якларда исә яшь кияү
хәзерге вакытта очрый торган мондый күренешкә тап була.
Бүлмә уртасында өч урындык. Аларга каплаулы
җәймә астына буй-сыннары бер төрлерәк булып
күренүче өч хатын-кыз заты утырган. (Берсе әби кеше,
яисә хәтта кызлар булып киенгән ир-егет булырга да
мөмкин.) Шул өчнең берсе — кәләш.

Кияү
кеше шулар арасыннан — менә бит нинди четерекле һәм хәйләкәр
тозаклар бар (!) — үзенең сөйгәнен танып
курсәтергә тиеш. Танымаса, көлкегә калса, әлбәттә,
янә акча түли. Акчасын акча, ә менә аның гарьлегенә
ничек түзәргә диген?! Юк, һич гарьләнергә кирәкми.
Бу юри ялгышырлык итеп төзелгән наян һәм эчкерсез шаяру
гына. Уңайсыз хәл ул, сөйгәнеңне шунда
кочагыңа алуың белән үк, эреп юкка чыга да куя.

Калганы
сугыштан соң гадәткә кергән йола буенча бара. Барыбыз
да, җыйнаулашып, җиңелчә әзерләнгән
табын янына утырышабыз яки, фуршеттагы кебек, өстәл тирәли
баскан килеш кенә ризыкланабыз, чөнки тышта загска бару өчен
машиналар көтеп тора. Аннары инде, язылышканнан һәм
истәлекле урыннарда булганнан соң (кайбер парлар бу көнне
мәчеткә дә бара) — туй мәҗлесе
үткәрү өчен кабат кыз йортына кайту, яисә кызны
килен итеп төшереп, туйны егет йортында яки нейтраль бер урында (кафеда,
ашханәдә) ясау.

Язылышу, таныклык алу

Язылышырга,
рәсми рәвештә никахлашырга яшьләр кияү каршылау
мәҗлесеннән соң яисә дини никах
мәҗлесе үткәч киләләр. Язылышу урыны —
шәһәр җирендә загс, авыл җирендә
(хәзерге вакытта) — авыл җирлеге башкарма комитеты. Кайчакта
язылышу тантанасын матур итеп бизәлгән, туй плакатлары
һәм котлау сүзләре, изге теләкләр язып
эленгән мәдәният йортында яки клубта да
үткәрәләр.

Бер-бер
артлы бәйрәмчә зиннәтләндерелгән туй машиналары
(дугаларына кыңгыраулар, төсле шарлар таккан туй атлары) килеп
туктый. Алгы машинада — яшь пар һәм шаһитлар. Калган
машиналарга озата килүчеләр утырган.

Тантананың
башлануын белдереп, залның ишекләре киерелеп ачыла. Туй маршы
яңгырый. Кәләш белән кияү, култыклашып, залга
үтәләр, алар артыннан шаһитлар, ата-аналар, кунаклар
керә. Яшь пар идәнгә җәелгән палас буенча
килеп һәм шактый гына ара калдырып, түрдә торган өстәл
алдында туктый. Озатучылар, алардан арткарак калып, бер як читтә
тезелешеп басалар. Өстәл артында — тантананы алып баручылар. Музыка
тынгач, комитет рәисе сүз ала.

Гаилә
коруның әһәмияте, кияү һәм
кәләшнең бурыч-вазифалары турында сөйләгәч,
яшьләрнең икесеннән дә никахка ризалыкларын сорый.
Башта кәләш, аннары кияү ризалыкларын белдерә.

— Шаһитлар,
әти-әниләрегез, туганнарыгыз алдында, үзегезнең
теләгегез нигезендә, сезнең никахыгыз законлы рәвештә
теркәлә. Яңа гаилә төзүегезне раслап,
актлар китабына кул куюыгызны үтенәм.

Тантаналы
музыка яңгырый. Яшьләр, парлашып, өстәл янына
киләләр. Комитет рәисе аларга кайда кул куярга кирәклеген
күрсәтә. Алар урыннарына кире барып баскач, алып баручы
шаһитлардан да кул куйдырта. Шулчак яшьләр янына, алтын балдаклар
куелган кечкенә поднос күтәреп, комитетның секретаре
килеп баса.

— Кадерле яшьләр! Балдак — гаилә
союзы, үзеңнең парыңа тугрылык билгесе.
Күңелләрегезнең сафлыгын, хисләрегезнең
ныклыгын раслап, балдаклар алмашырга тәкъдим итәм.

Музыка
яңгырый. Кияү — кәләшкә, кәләш
кияүгә балдак кигезәләр.

—
Әле генә безнең күз алдында яңа гаилә туды.
Русия Федерациясенең никах турындагы кодексы
нигезендә яңа гына сезнең никахыгыз теркәлде, кадерле
яшьләр. Сезне ир белән хатын дип игълан
итәм.(Җитәкче кеше яшь кияү белән яшь
кәләшнең кулларын кыса). Ә хәзер кулыгызга гаиләгезнең
беренче һәм иң абруйлы документын — никахлашу таныклыгын
тапшырырга рөхсәт итегез.

Таныклыкны
тапшырганда, өч мәртәбә котлау аккордлары — фанфаралар
яңгырап ала. Шул арада секретарь ханым палас өстенә
кәләш чигеп эшләгән ак сөлгене җәя.

— Кадерле
яшьләр! Мин сезне яңа тормыш юлына аяк басарга чакырам. Шушы
сөлгегә басыгыз. Тормыш юлыгыз ак булырга тиешлеген чагылдыручы
символ ул. (Яшьләр музыка уйнап торган бер вакытта сөлгегә
басалар). Сезнең гаиләгез — дәүләтебезнең
кечкенә бер күзәнәге. Гаиләләр
никадәр нык булса, дәүләтебез дә шулкадәр
куәтлерәк булачак. Авырлыклар килгәндә, аларны
бергәләп җиңәргә өйрәнегез,
бер-берегезгә ышанычлы таяныч булыгыз. Кайгы-хәсрәтсез, мул
тормышта яшәвегезне телим. Таза-сәламәт балалар табып, аларны
тигез тормышта бәхетле итеп үстерергә язсын. Ә хәзер
барыбызның да уртак теләген чагылдырган ак сөлгене алыгыз,
аны истәлек һәм кадерле әманәт итеп сакларсыз.

Котлау
сүзе. Кадерле әти-әниләр! Сезне бүгенге
шатлыгыгыз — балаларыгызның гаилә төзү куанычы
белән котлыйбыз. Киленегез һәм киявегезне гаиләгезгә
үз кызыгыз һәм үз улыгыз кебек кабул итегез.
Аларның шатлыклары да, борчулары да сезнең белән уртак
булсын. Ә сез, яшьләр, үзегезне үстергән
әти-әниләрегезне һәрвакыт хөрмәт
итегез, аларга һәрчак игелекле һәм картлык
көннәрендә ярдәмчеләре булыгыз.

Яшь кияү
һәм яшь киленне башта әти-әниләре, аннары
башкалар котлый. Яшьләрне тәбрикләп, чәчәк бәйләмнәре
тапшыралар. Язылышкан чакта фотога төшереп торган фотограф
соңыннан, яшь кияү белән яшь кәләшне уртага
бастырып, кунакларны да кат-кат карточкага төшерә. Шуның
белән язылышу тантанасы тәмамлана.

Кодаларны каршы алу

Туйга
килүче кода-кодагыйларны зурлап, элеккечә җыр белән
каршы алу гадәте аерым төбәкләрдә хәзер дә
яшәп килә. Бу йола-гадәт бигрәк тә
керәшеннәр һәм мишәр татарлары, аларның да
өлкәнрәк һәм урта яшьтәге буыннары
өчен характерлы.

Әлеге этник төркемнәрдә яшь
кияүнең яки кәләшнең
әти-әниләре (төп кодалар һәм кодагыйлар)
туй буласы якка күбесенчә балалары язылышып кайткач
киләләр яисә, әгәр туй мәҗлесе (варианты:
өлкәннәр туе) икенче көнне үткәреләсе
булса, икенче көнне киләләр. Кыз йортында (кияү ягында)
машиналарга яки атларга төялеп килүче кунакларны (алар
арасында иярчен яки канат дип йөртелә торган кода-кодачалар да
була) капка яки подъезд төбендә каршы алалар. Кайбер якларда туй кодаларын
урам башына чыгып, ягъни бераз алга барып каршылау гадәте дә бар.

Каршылаучылар
һәм кунаклар җылы итеп күрешәләр. Туйга
чакырылганнар әле килеп бетмәгән булса, ишегалдында
гәпләшеп, уен-бию оештырып алырга да була. Соңыннан барысы да
җыелып, табын әзерләнгән йорт эченә
үтәләр.

Туй мәҗлесе

Табынга
утырышалар. Кыз ягыннан аның шаһиты, әти-әниләре
(яки, киресенчә, егетнең әти-әниләре) урын ала.

Егет
ягы да шушы ук тәртиптә урнаша. (Кайбер төбәкләрдә
табынның бер ягына кызның туганнары һәм дус-ишләре,
икенче ягына исә егет ягы кунаклары утыра). Кунаклар утырышып
беткәч яисә алдан ук туй алып баручыны (тамада яки кайбер якларда
аталганча, табын башлыгын) билгелиләр. Аның абруйлы һәм
иң мөһиме — җор телле һәм юморга бай
сүз остасы булырга тиешлеге бәхәссез. Шул ук вакытта ул,
әлбәттә, ике як белән дә теге яки бу
дәрәҗәдә таныш булырга, кунак сыйлау
һәм табын белән идарә итү
сәләтенә дә ия булырга тиеш.

Мәҗлесне кызның (яки яшь
кияүнең) әтисе ачып җибәрә һәм,
мәҗлеснең ни уңае белән җыелуын
искәртеп, гомуми рәвештә генә мәҗлестә
кемнәр катнашуын әйтә. Чөнки кунаклар табынга
утырышканчы ук инде бер-берсе белән азмы-күпме танышкан булалар.
Әмма шушы ук эшне табынны алып баручы да оста итеп эшли ала. Бу
очракта ул, тамада кешегә тәгаенләнгән хокук буенча,
беренче сүзне (тостны) үзе әйтә. Һәм шуннан
соңгы иң тәүге сүзне кыз һәм егетне
табып үстергән аналарына бирә. Шәхсән минем
үз карашымча, әни кешеләрне шушы рәвешле олылау
отышлырак.

Шул
рәвешле туй мәҗлесе башланып китә. Кунаклар салат кебек
ризыклардан, салкын ашлардан авыз итәләр.

Кияү
белән кәләшнең әти-әниләре
сөйләп бераз вакыт үткәч, шаһитларның берсе
урыныннан күтәрелә.

Шаһит
кыз. Иптәшләр, әле генә Айдар белән
Галия исеменә килгән телеграммаларны һәм
хат-открыткаларны китерделәр. Бик кызыклы һәм гыйбрәтле
телеграммалар, файдалы киңәшләр язылган открыткалар. Гаилә
корган дусларыбызны һәм кунакларыбызны шуларның бер
өлеше белән таныштырасым килә. Игътибар белән
тыңлагыз.

1. «Кызганычка каршы, никах туегызда
катнаша алмыйм. Тугыз айдан соң килеп җитәрмен. Минем туйны бергәләп
бәйрәм итәрбез». — Балагыз.

2. «Ипотека буенча льготный квартир
һәм акчалата ярдәм аласыгыз килсә, безнең тууны
бик озакка калдырмагыз». — Икенче һәм
өченче балаларыгыз.

3. «Коляска, карават,
пеленка-биләү кебек әйберләрне, инфляция булганын
көтмичә, хәзердән үк алып кую хәерле.
Туйдан соң ук безгә рәхим итегез». — «Детский мир»
кибете сатучылары.

4. «Аерылмагыз, аерылмагыз, булса да
сәбәпләре, канатларны каера ул аерылу
сәгатьләре». — Әлфия Афзалова апагыз.

Шаһит
егет. Каршы килмәсәгез, Айдарга һәм мәҗлес
исеменә килгән теләк-киңәшләр белән
үзем таныштырам.

1.
«Без, буйдаклар, мәхәббәт өлкәсендә
иң ирекле һәм иң бәхетле кешеләр. Үз
иркәң белән шул иректән ваз кичүеңнең
ахыры хәерле булсын». — Буйдаклар җәмгыяте.

2. «Сөйгәнең белән
үбешү дә, тибешү дә килешә. Ләкин
тибешәм дип 15 тәүлеккә утыра күрмә».
— Милициянең КПЗ бүлеге хезмәткәрләре.

3. «Хатын кеше авызында бер теш кенә
калса да, рәнҗеткән ирен чәйнәп өзә
ала. Аның тешләреннән саклан. Нахакка хатыныңны
рәнҗетмә». — Алтын туен үткәргән бабаң.

4. «Хатыныңны фәрештә
итеп күрәсең килсә, аның өчен
җәннәт тудыр». — Төрле халыкларның
мәкальләрен, файдалы киңәшләрен
өйрәнгән профессор Хуҗиәхмәт
Мәхмүтов абыегыз.

Туй
үткәрелә торган өйдә яки, гомумән, туй
кафеда яки ашханәдә үткәрелгән очракта да,
йә кыз, йә кияү ягыннан яраткан әби кеше
(дәү әни) була. Телеграммалар һәм хат-открыткалар
укылганнан соң, өченче итеп (теләге булганда,
әлбәттә) аны сөйләтеп алу да бик урынлы.

Мәҗлес тантанасы, туй ризыклары белән
сыйлану дәвам итә. Табынны алып баручы, җаен китереп,
әле бер кешегә, әле икенчеләргә сүз
бирә. Туйда сөйләргә теләүчеләр
һәрчак күп булганлыктан, һәр тост-нотыктан
соң бокал күтәртмичә, берничә чыгышны,
һичшиксез, бергә берләштерү бик уңай
һәм бик тә кулай. Бу,
бердән, кунакларны күп эчүдән саклау өчен кирәк
булса (кызганычка, хәзер туй кунаклары элеккечә ачы бал яки сыра
гына эчми бит!), икенчедән, сүз әйтергә
теләүчеләрнең барысын да сөйләтеп чыгу өчен
кирәк. Бу, димәк, ризасызлык белдерүгә, үпкәләшүләргә
юл калдырмау да дигән сүз. Аннары килеп,
кунакларның берсен мактап, икенчесенең исемен генә атап
сүз бирү дә килешми. Һәркемгә бер кәлимә
булса да җылы сүз табарга тырышырга кирәк һәм
сөйләргә тиешле кешеләрне, әзерләнеп
торсыннар өчен, сүз бирер алдыннан искәртергә кирәк.
Ләкин боларга ирешү өчен хуҗалардан алдан ук тиешле мәгълүматлар алып яки, һич югында, мәҗлес барышында ачыклап,
сүз бирәсе кешеләрне икешәр, хәтта кайчакта өчәр
итеп берләштерә белү таләп ителә. Әйтик, кызның
яки егетнең туганнарын ике яктан да берәр-берәр итеп, яисә
башта бер яктан икешәр, аннары икенче яктан да шулкадәр кешене сөйләтү
уңышлы чыга. Ләкин туганнарның тост-нотыкларын, һичшиксез,
яшь кияү белән яшь кәләшнең бергә укыган яки
бергә эшләгән дус-ишләренең, хезмәттәшләре
һәм дә күрше-күләннәренең чыгышлары
белән аралаштырып (ягъни алмаш-тилмәш сүз биреп) алып бару зарур.

Укытучы-остаз булган яки аеруча хөрмәт
ителгән кунакларга, шул исәптән эш буенча
яшьләрнең башлыгы-начальнигы булган кешеләргә,
чыгарылма рәвештә, аерым-аерым сүз бирү дә
нигезле. (Мәҗлестә кеше аз булган очракта исә
кунакларга сүзне берәмләп бирү дә таманга туры
килә). Һәм, әлбәттә инде,
мәҗлес җанлы һәм күңелле барсын
өчен, шаһитлар ярдәмендә яки катнашлыгында вакыт-вакыт
арага төрле уеннар һәм музыкаль тостлар кертеп
җибәрү дә үзен нык аклый. Чөнки бу хаклы
рәвештә хәзерге туйларның мотлак сыйфаты
һәм үзенчәлеге булып санала. Әмма уеннар,
минемчә, бигрәк тә олылар катнашкан туйда, үзмаксат
төсен алырга, ягъни сөйләүләрне күмеп
китәргә тиеш түгел. Аларның бер өлешен, күп
кенә якларда гадәткә кергәнчә,
тәнәфес вакытында да үткәреп була бит.

Хөрмәт саклап хуҗа-башлык кешене алданрак
сөйләткәннән соң, бераз ара калдырып, сүзне
яшь кияү белән киленнең якын туганнарына бирү соралып
тора.

Бу очракта ике вариант алга баса: йә башта олы
кода-кодагыйларның якын туганнарын сөйләтү, яисә,
әгәр егетнең дә, кызның да бертуганнары бар
икән, шуларга сүз бирү. Мин шәхсән үзем
олырак буын вәкилләре белән яшьләрнең чыгышларын
аралаштырып алып бару уңышлырак дип саныйм һәм инде олылар сөйләгәнлектән,
бу юлы сүзне яшь парның бертуганнарына бирү ягында торам.

Шаһит кыз. Айдар, син иртән
кәләшем янына кергәндә сынаулар аша үттем инде
дип бик куанып утырмасаң иде. Тагын
да сынау үтәсең бар әле — басуыңны сорыйм. Алдагы
сынау — сине якыннанрак белү, интервью алу характерында. Сорауларга
икеле-микеле итеп түгел, ә дөрес итеп җавап бирергә
кирәк.

Беренче сорау. Хатын кеше,
ягъни ир хатыны синеңчә нинди сыйфатларга ия булырга тиеш?
Галиядә күрергә теләгән шундый дүрт
сыйфатны санап күрсәт.

(Яшь кияү
җавабыннан соң икенче сорау бирелә.)

Икенче сорау. Хатының
өйдә юк, ди. Балаң елый, асты юешләнгән, тамагы
ач. Җитмәсә, сөт кайнап чыгарга, камыр ташырга
җыена. Шушы ситуациядә нишләр идең?

Өченче сорау.
Кәләшең алтын балык тотты, ди. Синеңчә, ул алтын
балыктан нәрсә сорар иде?

Дүртенче сорау.
Хоббиең, мавыккан-яраткан шөгылең нинди?

Шаһит егет. Галия, сиңа да баштагы өч сорау шундый
ук типта. Беренче сорау. Ир кеше, гаилә башлыгы синеңчә
нинди сыйфатларга ия булырга тиеш? (Җавап алынгач, икенче, аннары өченче
сораулар бирелә).

Икенче сорау. Ирең
командировкада, ди. Мебельгә тузан утырган, кухняда юылмаган савыт-саба
өелеп тора. Менә шундый чакта Айдарның әти-әнисе
«килен, өйдә бул, хәзер килеп чыгабыз» дип
шылтыраттылар, ди. Нишләр идең?

Өченче сорау.
Ирең дә алтын балык тотты, ди. Синеңчә, ул әлеге
балыктан нәрсә сорар иде икән?

Дүртенче сорау. Бишек
җыры җырлап күрсәт, һичъюгы,
көйләбрәк булса да сүзләрен әйт.

Менә шушы
диалог-интервьюлы тамашадан соң инде кода-кодагыйларның туганнарына
сүз бирергә вакыт җитә. Димәк, тамада кабат
үз вазифаларына керешә.

Мәҗлес, озын
паузаларга һәм темп-ритм бозылуга юл калдырмыйча, шул рәвешле
җанлы төстә дәвам итә. Табында һәркем
диярлек үзен, гомуми ритмга ярашып, дирижерга буйсынган музыкант кебек
тотарга, табын кагыйдәләренә җайлашырга тырыша. Алып
баручы исә, тәҗрибәле дирижер һәм режиссер
кебек, кунаклар белән идарә итүен белә. Сүзне
кияү белән кәләшнең дусларына бирә.

Шаһит егет. Хәзер без сезгә, дуслар, гаиләгездә
эш-вазифа бүлешергә тәкъдим итәбез. Гадел булсын, ризасызлык
тумасын өчен, без шобага үткәрергә булдык. Шуның
өчен үз кулыгыз белән язган кәгазьләрне без менә
шушы кечкенә капчыкка (пакетка) салдык. Сез шуларны берәм-берәм
алып, кычкырып укырга тиеш буласыз.

Шаһит кыз. Үзегез беләсез, хәзерге заманда бусы ир
эше, бусы хатын-кыз эше дип аерып тору юк. Капчыктан кем нинди кәгазь
ала, шунда язылган эш яки вазифаның берсен үзе, икенчесен тормыш
иптәше үтәргә тиеш булып чыга. Каршы түгелсездер
бит?

Айдар белән Галия
ризалыкларын белдерәләр һәм, чиратлашып, капчыктагы
(пакеттагы) кәгазьләрне берәм-берәм алып укый
башлыйлар. Кәгазьләргә язылган эш-вазифа төрләре
мондый:

— Баланы мин үзем
табармын, ә син багарсың.

— Гаиләнең
прокуроры син булырсың, ә мин гаиләдә әби патша
булырмын.

— Муеныма менеп атланмасаң, үзеңне
өрмәгән җиргә утыртмам. Ә син артымнан
сөеп кенә торырсың.

— Мин диванда ятып
сиңа гәзит-журнал укырмын, ә син идән юарсың.

— Кухняда командир — син,
өйдә главнокомандующий -мин.

— Минем турындагы
имеш-мимешләргә карата син саңгырау бул, синең
кимчелекле якларыңа карата мин сукыр булырмын.

— Акчаны табу
һәм туздыру миңа йөкләнгән, ә син
исәп-хисап алып барырсың.

-Бала имезү — минем
эш, астын чистарту, чүпрәкләрен юып тору — синең эш.

— Җәнҗал
чыга башласа, мин шундук колагыма мамык тыгармын, ә син минем арттан ук
авызыңны йомарсың.

Мәҗлес
дәвам итә. Кунаклар, күңелле
гапләшә-гапләшә, сыйлануларын беләләр. Бер
ашны икенче аш алмаштыра. Янә алып баручы сүз ала.

Алып баручы. Кем ничектер, җәмәгать, мин үзем
хәзер музыкаль тост тыңлау ягында. Безнең табында сезгә
яхшы билгеле булган менә дигән укытучы һәм җыр
остасы Сания ханым бар (шартлы исем). Ходай аңа шулай күпкырлы
талант биргән. Аның җырлавын барыбыз да бик яратабыз,
мөкиббән китеп тыңлыйбыз. Ягез, Сания ханым, яшьләр
хөрмәтенә бер матур җыр җырлап җибәрегез
әле.

Шушының артыннан ук,
әлеге җырчыга кушылып, табындагылар бер-ике күмәк
җыр да башкарып алырга мөмкин. Ләкин
кода-кодагыйларның, табындашларның кара-каршы җырлашып
утыруын, яки ике төркемнең җыр ярышын
мәҗлеснең икенче яртысына калдыру хәерле.

Кунаклар җыр
белән күңел ачкан арада шаһитлар кухнядан (күрше
бүлмәдән) калай поднос күтәреп чыгалар. Поднос
өстендә — аллюминий яки эмальләнгән
бәләкәй тимер савыт (табак), сулы стакан, бер зуррак кына
бәрәңге, пычак, юка итеп туралган чыра кисәкләре
һәм шырпы. Әгәр шулар арасында савытны казан шикелле
итеп кую өчен тимерчыбыктан ясалган өч аяклы таган да булса,
бигрәк тә яхшы. Поднос, керешли үк, өстәл
өстенә яки бер читтә торган тумбочкага (табуреткага) куела.

Җыр тынган араны туры
китереп, алып баручы яшь кияү белән кәләшкә
мөрәҗәгать итә. Тегеләр урыннарыннан
торалар.

Алып баручы. Кадерле балакайлар, һәр
нәрсәнең үз вакыты дигәндәй,
гаиләгездә кемнең кем булырга һәм
нәрсә белән шөгыльләнергә тиешлеге дә
билгеле булды. Эш бүлешкәндә ризасызлык
күрсәтү дигән нәрсә сизелмәде. Инде,
ниһаять, сезгә, яңа тормышка аяк басучыларга,
үзегезнең гаилә учагын кабызырга да вакыт җитте.
Сезнең ашарга пешерү өчен беренче тапкыр кабызган учагыгыз
асылда гаилә учагы символы да булыр. Шуңа күрә бик
игътибарлы булыгыз, башта нәрсә эшләргә кирәклеген
белеп эш итегез. (Тамада яшьләрне дә үз янына дәшеп,
поднос куелган тумбочка янына килеп баса һәм сүзен
дәвам итә). Менә карагыз, шаһит дусларыгыз сезгә
ризык әзерләү һәм учак кабызып
җибәрү өчен барысын да әзерләп куйган.
Калганы сездән тора. Әйдә, башлагыз.

Яшьләр эшкә
керешә. Яшь килен тиз генә бәрәңге әрчи
дә, икегә ярып, «казанга» сала. Өстенә су да
сала.

Яшь кияү исә
таганга «казанны» һәм астына чыраларны урнаштыра тора
һәм бәрәңгене салу белән үк, учак
кабызып җибәрә.

Алып баручы (эш белән мәшгуль яшьләрне
дәртләндереп). Күрегез, җәмәгать,
гаиләдә бердәм эш башланды. Сөбханалла, икесе дә
бик уңган икән -куллары эшкә ятышып, уйнап кына тора.
Әһә, эшчән кияүебез учак та кабызып
җибәрде. Афәрин! (Шунда ук алып баручы яшь гаиләнең
үзенә мөрәҗәгать итә). Ә
хәзер, яшьләр, гаилә утыгызны, парлашып күтәреп,
кунакларны әйләнеп чыгыгыз. Тантаналы гаилә парады булсын.
(Дәртле музыка яңгырый. Яшьләр көй ритмы уңаена
табынны әйләнәләр. Алар урап килгәндә, алып
баручы чыгышын йомгаклау сүзләре белән тәмамлый). Без —
табындашлар исә сезгә, кадерле дуслар, барыбыз
дәррәү булып, «гаилә утыгыз беркайчан да
сүнмәсен!» дибез. Гаилә утыгыз гомер буена
йөрәкләрегезгә җылылык биреп, юлыгызны яктыртып
торсын! Безнең бу теләгебез фәрештәнең
«амин!» дигән чагына туры килсен!

Шаһит егет (төргәген югары күтәреп).
Иптәшләр, сюрприз, көтелмәгәндә зур
сюрприз! Әле генә безнең кулга яшь кияү белән яшь
кәләшнең иң беренче фотолары килеп эләкте.
(Белүебезчә, цифрлы аппаратлар кулланылган хәзерге заманда
ике-өч сәгать эчендә фотоларны әзер итү һич
тә проблема түгел.)

Шаһит кыз. Әйе, берничә сәгать элек загста
һәм истәлекле урыннарда төшкән фотолары.
Һәм, чынлап та, яшь гаиләнең иң беренче фотолары
болар. Менә, читтән генә күз салыгыз. Әлеге
фотоларны без — барыгыз да кул чабыгыз, хөрмәтле кунаклар —
яңа гына табадан төшкән коймак кебек, беренче итеп яшьләрнең
үзләренә тапшырабыз.

Шаһит егет. Ә иң матур чыккан өч фотоның
берәр данәсе, яшьләр ризалыгы белән, менә минем
кулда калды. Хәзер мин өр-яңа уен тәкъдим итмәкче
булам. Әйдәгез, символик рәвештә аукцион уены
үткәреп алабыз. Акчасы, иш янына куш дигәндәй,
яшьләр файдасына булыр.

Шаһит кыз. Аукционга беренче фото тәкъдим ителә. Яшь
кияү белән яшь кәләш бер-берсенә
йөзекләр кидергән вакыт. Бик матур истәлек булачак. Кем
алырга тели? Башлангыч бәясе — утыз сум. Утыз сум — бер, утыз сум —
ике…

Берсен-берсе уздыра-уздыра
әйтелгән саннар яңгырый: йөз сум, йөз илле сум…

Шушының белән
мәҗлеснең беренче яртысы тәмамлана. Тәнәфес
игълан ителә. Бераз җилләнеп, ял итеп алу саф һавада,
әйтик, ишегалдында үтсә, бигрәк тә яхшы. Мондый
чакта иркенләп татарча һәм заманча биюләр, танцылар
оештырып була. Төрле хәрәкәтле уеннар
үткәрү дә шактый җиңелгә туры
килә. Һәм әйтергә кирәк, күп
җирләрдә, бигрәк тә шаһитлар актив
катнашканда, тәнәфес вакыты шулай күңелле, матур булып
уза да.

Тәнәфестә уйнала торган уеннар.

Яшь парны кайсы як тизрәк тәбрикли?

Янәшә
табуреткаларга, бераз ара калдырып, яшь кияү белән яшь
кәләшне утырталар. Алар янына, бербер артлы басып, ике яшьләр
төркеме тезелә. Һәр төркемнең бер башы егет
яки кыз янында, икенче башы исә уң яки сул якка таба сузылып китәргә
тиеш. Һәм тагын бер шарт: төркемнәрдә уенда
катнашучылар саны үзара тигез булырга тиеш.

Сигнал булу белән,
уен башланып китә. Һәр ике яктагылар да урындыкта утырган яшь
кияү белән кәләшне тәбрикләп, бер-бер артлы
һәркайсының ике битеннән үбә башлыйлар.
Берсе тиз генә үбә дә, читкә тайпылып,
икенчесенә юл бирә, икенчесе — өченсесенә… Шул
рәвешле уен, кызу-кызу барып, тиз арада тәмамланып та куя. Кайсы
төркем алдан бетерә, шул як җиңгән була.

Курчак киендерү

Яшьләр тигез
зурлыктагы ике төркемгә бүленә. Болар каршындагы
табуреткалар өстенә яки шунда торучы өстәлнең ике
башына ике зур курчак яткырып куялар. Яннарындагы пакетлар өстенә
исә курчакларның киеме өелә: күлмәге,
трусигы, башлыгы, кофтасы яки камзулы, оекбашлары, туфлиләре
һәм пальтосы. Һәр төркемдәге кешеләр
саны да шушы киемнәр санына тигез булырга тиеш.

Команда булуга, болар,
бер-берсен алмаштырып, курчакны киендерергә тотыналар. Һәркем
киемнәрнең берсен генә кидерә. Кайсы як алдан киендереп
бетерә, шул төркем җиңүче дип табыла. Ике
төркем ярышына корылган мондый уеннар тагын да кызыклырак чыксын
өчен, төркемнәрнең берсе кыз ягы, икенчесе егет ягы
кунакларыннан да төзелә ала.

Кайсы төркемнең костюмы оригинальрәк?

Ике-өч кешедән
торучы ярышта катнаша торган һәр төркемгә берәр
төргәк туалет кәгазе бирелә. Шушы төп
«төзү» материалына өстәп, ярышучылар
вак-төяк ярдәмче әйберләр дә куллана алалар.
Иҗади конкурсның шарты — әлеге кәгазьне һәм,
кирәк тапканда, кайбер ярдәмче материаллар да файдаланып,
араларындагы (төркемдәге) берәүне үзләре
сайлаган оригиналь костюмга киендерү, ягъни аны ниндидер образ
кыяфәтенә кертү.

Табигый инде, төрле
костюмнар уйлап чыгарып, төрле образлар тудырырга мөмкин.
Шундыйлардан мәсәлән, башлыгы кош каурыйлары кебек тырпаеп
тора торган итеп эшләнгән һәм итәгенә кәгазь
чуклар тагылган индеец, яки башыннан балтырына кадәр ике яклап шарф кебек
асылынып торучы шундый ук «каурый» киемле кабилә башлыгы; бер
як иңсәсеннән тезенә кадәр «тукыма» яки
«күн» өлгеләр салынып төшкән
һәм бил турысында шуның өстеннән аркылыга каеш
кебек итеп кәгазь уралган Рим сенаторы (яки легионеры); башына
кәгазьдән эшләнгән папаха кигән һәм
бил «каешына» кыйгачлап
җибәрелгән күкрәк «каешы»
электерелгән, озын «мыеклы» казак атаманы;
кәгазьдән үрелгән шнурлары асылып торучы парад костюмы
һәм кәгазь беретка кигән десантник; йөзенә
һәм тәненә тоташ ак итеп кәгазь уралган
һәм борыны турысына кишер кыстырылган кар бабай;
кәгазьдән үрелгән ике толымы тубыкка кадәр төшеп
торучы «Толымнар конкурсы»нда җиңеп чыккан кыз һ.б.

Төрле образларга
бәйләнешле костюм-киемнәр конкурсында
җиңүчене (катнашучылар күп булса, икенче
һәм өченче урыннарны алучыларны да) тамаша кылучы
кунакларның тавыш бирүенә карап билгеләргә
мөмкин.

Бияләй аша күлмәк изүен эләктерү

Ярышырга берничә кеше
чыга. Изүле күлмәктән булган егетләр үз
күлмәгендә кала. Бары галстугын салып, изүендәге
төймәләрен генә ычкындыралар. Уенда катнашучы башка
киемнән булган бер-ике егеткә яки кызга исә киеме
өстеннән изүле күлмәк кидерелә. Болардан
тыш, ярышучылар барысы да бер кулына бәйләгән яки
тегелгән бияләй кияләр. Сигнал булгач та, алар шул
бияләйле куллары белән изү төймәләрен
берәмләп эләктерергә тиешләр. Бияләй аша
моны эшләү бик тиз генә бармый. Кем беренче булып
эләктереп бетерә, шул җиңүче була.

Кем нәрсәгә сәләтле?

Уенда катнашучылар
түгәрәк ясап басалар. Гармун уйнап торганда, кулдан-кулга бер
алма җибәрелә. Музыка тавышы кинәт тукталганда алма кем
кулында була, шул уенны алып баручыга үзенең бер әйберен
(сәгатен, кулъяулыгын, тарагын, көзгесен, помадасын, мобиль
телефонын һ.б.) бирә. Күпмедер әйбер җыелгач,
боларның ияләреннән үзе теләгән бер
сәнгать номеры башкарттыралар яки берәр һөнәр
күрсәттерәләр. Әйтик, җырлау, бию, шигырь
сөйләү, теге яки бу темага мәкаль табып
әйтү, мәзәк-анекдот сөйләү, фокус
күрсәтү, теге яки бу кушылган рольгә керү, шул
исәптән төрле хайван яки кош-корт тавышы чыгару,
сөйгәнеңнең портретын ясау,
сөйгәнеңә беренче тапкыр
мәхәббәтеңне, яратуыңны аңлату. Шуннан
соң гына һәркемгә алынган әйберен кире кайтарып
бирәләр. Уен җыелган әйберләр (фантлар) бирелеп
беткәнче дәвам итә.

«Тәмле тамак» исеменә кем лаек?

Уенда катнашырга
теләк белдергән берничә кеше чыгарыла һәм артка
борып, куллары бәйләнә. Кулларны, кушырып, артта тотарга да
ярый. Алларындагы өстәл яки берәр биегрәк әйбер өстенә
исә, ара калдырып, уенда катнашучылар санынча кәгазьле конфетлар
тезеп куела. Уен башлануга әмер булу белән, болар авызлары
белән баш-башлары борылган кәгазь фантикны
сүтәргә һәм ачарга, җаен табып,
эчендәге конфетны ашарга тиешләр. Кем иң алдан шуңа
ирешә, шул «тәмле тамак» дип игълан ителә.

Чәч чуклары ясау
осталыгы Жирәбә салып яки үз теләге белән
берничә кыска прическалы кыз түгәрәк уртасындагы
урындыкларда урын ала, яисә чүгәләп утыра. Алар янына
янә шул ук санда дус кызлары яки теләк белдергән
егетләр чакырыла. Боларның һәркайсына чәч
чукларына яки толымнарга кидертелә торган түгәрәк
резинкалар бирелә. Уен башлану белән, әлеге чакырылган кызлар
һәм егетләр үзләре янындагы кызларның
чәчләренә, тотам-тотам аерып, бер-бер артлы резинкалар урый
башлыйлар. Кем билгеле бер вакыт эчендә күбрәк чук ясый, шул
җиңеп чыга һәм югары дәрәҗәле
«Матурлык салоны»нда эшләргә лаеклы» дигән
бәяләмә ала.

Эләктергечләр кайда?

Уенда катнашучы
өч-дүрт кешенең күзләрен бәйлиләр.
Шулкадәр ук кешенең киемнәренә һәм
тәненә исә күп кенә кер кыстыргычлары
эләктерелә. Уен башлануы игълан ителү белән,
күзләре бәйле уенчылар боларның киеменә
һәм колак-борын кебек урыннарына эләктереп куелган
кыстыргычларны, кулларын өскә-аска таба
йөртә-йөртә, эзли һәм җыя башлыйлар.
Алдан билгеләнгән вакыт эчендә кайсы уенчы күбрәк
кыстыргыч җыя, шул җиңүче дип табыла.

«Алма пеш, авызыма төш» кенә түгел

Бу исем астында ике уен
берләштерелеп тасвирлана. Люстрага яки аркылы тарттырылган
җепкә (нечкә бауга) берничә алма эленә. Аларны
ярышырга чакырылган яшьләр үрелеп ашарга тиеш. Алмалар буй
җитмәслек югарылыкта эленгәнлектән, ярышучы
яшьләрне күтәрергә, димәк, аларга ярдәм
итәргә дуслары да чакырыла. Үз алдындагы як-якка чайкалып,
уйнаклап торган алманы, җаен табып, кем тизрәк ашый, шул пар
җиңүче була.

Алма ашау уенының
варианты да бар. Бу очракта алманы турап, кисәк-кисәк итеп
ярышучылар алдына куялар. Әлеге кисәкләрне мөмкин
кадәр азрак вакыт эчендә ашау өчен ярышканда, яшьләр
кулларын артка кушырып торырга тиеш.

* * *

Мәҗлеснең
икенче өлеше башланыр алдыннан, ягына карап, төрле маҗаралар
булып алырга мөмкин. Мәсәлән, кәләшне яки
аның аяк киемен урлап яшерү, я булмаса аларның урынын алу. Бу
хәлләрдән бары акча түләп, йә ниндидер
җәза үтәп, яки югалганны эзләп табып кына чыгып
була. Шушы маҗаралардан соң, кунаклар утырышып беткәч, тамада
кабат үз вазифаларына керешә.

Алып баручы. Җәмәгать, минем кулымда — шырпылар
кадалган алма. Энәләре тырпаеп торган керпегә охшаса да, ул
ызгыш алмасы түгел, ә мәхәббәт алмасы.
Хәзер мин аны Айдар белән Галиягә бирәм.
Бер-берләренә нинди назлы, иркәләү
сүзләре белән эндәшерләр икән — шырпыларны берәмләп ала-ала,
безнең алда алмаш-тилмәш шундый сүзләр
әйтсеннәр әле. Мәхәббәт алмасы нурлы аура
тудырып, дәрт-дәрман өстәп торсын үзләренә.

Яшь кияү белән
яшь кәләш, назлы елмаеп һәм берсен-берсе уздырып, матур
сүзләр әйтә башлыйлар: сандугычым, бөркетем,
күбәләгем, арсланым, аппагым, йөрәк маем,
матурым, акыллым…

Уены-чыны бергә
кушылган әлеге тамаша тәмамлангач, алып баручы
мәҗлеснең икенче яртысындагы
сөйләүләрне ачып җибәрә.
Һәм беренче тостны Галияләрнең (Айдарларның) ирле-хатынлы
күршеләренә бирә.

Табындагылар, татар
туйларында кабул ителгәнчә, берсеннән берсе тәмле
ризыклар белән сыйлануларын дәвам итәләр,
ашый-эчә тыңлыйлар. Кызыклы яки күңелләренә
хуш килгән урыннарда, хуплау сүзләре әйтеп,
дәррәү көлешеп алалар. Алып баручы
сөйләргә теләк белдергән чираттагы кешегә
сүз бирә.

Шаһит егет. Хәзерге яшьләрнең белмәгәне
юк. Айдар белән Галиябез гаилә төзүгә дә
томана булып түгел, ә гаилә тормышының
нечкәлекләрен үзләштереп алындылар. Алар икесе дә
«Яшь гаилә» курсларын тәмамладылар һәм диплом
алдылар. Хәзер мин сезне Галиягә бирелгән диплом белән
таныштырам.

Диплом

Бу диплом Зарипова Галия
Искәндәр кызына бирелә. 2007 елның 19 гыйнварында ул
«Яшь гаилә» курсларын уңышлы тәмамлады.
Дәүләт комиссиясе карары нигезендә аңа
«уңган хатын» белгечлеге бирелде.

Дәүләт
имтиханнары билгеләре:

Дәүләт
комиссиясе рәисе: Кушйөрәкова
Сәркәтип:
Бикъүткерова

Шаһит кыз. Ә мин хәзер сезне Айдарның дипломы
белән таныштырасым килә. Аңа дәүләт комиссиясе
тарафыннан «булдыклы ир» белгечлеге бирелгән. Имтихан
билгеләре түбәндәгечә:

Дәүләт
комиссиясе рәисе: Чынъирбаев
Сәркәтип:
Алдатмасов.

Текстларны укып чыккач,
шаһитлар, кулларын кыса-кыса, яшьләргә дипломнарын
тапшыралар.

Алып баручы. Җәмәгать, безнең арада
бүген Айдарга кәләше янына керү өчен
кырыкмаса-кырык киртәне җиңәргә, сират
күперен үтәргә ярдәм иткән кияү
егетләре утыра. Шигырьнең кәттәсе, поэтик бомбасы
ахырга туры килгән кебек, бу егетләрне дә мин юри ахырга,
мәҗлеснең икенче яртысына калдырдым. Аңа карап кына
укалары коелмас дип уйлыйм. Алар көн буена Айдар белән
Галиянең тән сакчылары булдылар, загста да, аннан соң да
яшьләребезгә җил-яңгыр тидертмәделәр.
Хәтта көнләшеп бозулардан, күз тиюдән сакладылар.
Хәзер мин бик теләп сүзне сезгә бирәм, кияү
егетләре. Теләкләрегезне җыр-шигырь белән
дә әйтә аласыз.

«Шаһитлар оештыра
торган уеннарның чираттагысы -яшь кияү белән яшь
кәләшне ант иттерү. Табигый инде, врачлар яки
солдатларның ант итүе йогынтысында туган бу уен-йола да туй
мохитенә, мәҗлес шартларына яраклаштырылып башкарыла. Юмор
белән сугарылган текстларның төзелеше исә проза
рәвешендә дә, шигъри формада да була ала.

Шаһитегет. Иптәшләр, язып та, тел белән дә
аңлатып булмый торган бер могҗиза бар: кеше гашыйк булдымы,
күңеле канатлана, хәтта шигырь яза башлый. Бер-беренә
мөкиббән китеп гашыйк булган Айдар белән Галиянең
дә шагыйрьлек сәләте ачылды бит. Чын әгәр!
Иртән үзләренә: «Мәҗлес алдында ант
итәсегез бар, текстларын алдан уйлап куегыз» — дигәч,
«эһ» дигәнче шартлатып, шигырь яздылар да ташладылар.

Шаһит кыз. Хәзер шул язган текстларын
үзләреннән укыттырабыз. Мә, Айдар, монысы синең
ант тексты, монсы, Галия, синеке. Укып җибәрегез.

Яшь кияү (тамак кыргалап, тантаналы тавыш белән):

Бер кружка сыра белән

Чикләнергә
бәйрәмдә,

Бик
эчәсе
килгәнлекне

Басар
әле
әйрән
дә.

Һәр зарплата
акчасын
Хатынга
кайтарырга,

Әби-бабайның өендә
Зур эшләр майтарырга.

Кайда торсак,
яшәсәк тә,
Кунак җыеп торырга,
Барча авырлыкны
җиңеп,
Үрнәк
гаилә корырга.

Шаһит егет. Бу текстта әле барысы да әйтелеп
бетмәгән. Минем алда Айдар: «Отец-герой булачакмын,
Галиядән кимендә 10 бала таптырачакмын!» — дип тә
ычкындырды.

Шаһит кыз. Бирсен Ходай! Ә хәзер инде шигъри
антыңны син укы, Галия. Барысы да ишетсен — кычкырып укы.

Минем бердәнберемне
Начар тәрбия
итмәскә,
Савыт-саба шалтырау
белән
Кире кайтып
китмәскә.

Табарга балаларның
Матур һәм
тазаларын,
Бергә-бергә тәрбияләп,
Кеше итәргә
аларын.

Чын
күңелдән, йөрәктән
Антларымны
үтәрмен,
Сезне — туганнарымны
Алтын туйда
көтәрмен.

Антлар укылып беткәч,
шаһитлар, музыка уйнап торганда, тантаналы итеп, яшьләрнең
муенына истәлек медальләре тагалар. (Мондый медальләр заказ
белән гравюра мастерскоенда металлдан эшләтелә, йә
булмаса төсле калайны чүкеп, яки агачны көйдереп лаклау юлы
белән кулдан ясала. Әгәр медальләргә яшь
гаиләнең фамилиясе, кияү белән
кәләшнең исемнәре, никахлашу датасы һәм
урыны да ясалса, тагында шәбрәк була.)

Алып баручы. Минемчә, хәзер җырлашып утырырга вакыт
җитте. Күптән инде җырларга күңелләр
ашкынып, телләр кычытып тора. Җырламагач та
көлмәгәч, бу дөнья нигә ярый?! Башта Зифа
Басыйрова заманыннан ук килә торган традицион «Туй җыры»н
җырларга тәкъдим итәм. Барыбыз да белә дип уйлыйм.

Кунаклар алып
баручының тәкъдименә бик теләп кушылалар
һәм шаһитлар таратып биргән текстларны кулларына
алалар. (Күмәк рәвештә башкарылачак җыр
текстларын, алдан ук компьютерда җыйдырып, җырлар алдыннан гына
өләшеп бирү уңайлы.)

Алып баручы. Әйдә, гармунчы туган, сыздырып
җибәр тальяныңны (баяныңны).

Кунаклар,
күмәкләшеп, гармун тавышына кушыла. Өй эчен (залны)
тутырып, җыр агыла башлый. (Халык көе, Г.Зәйнашева
сүзләре).

Кунакларның берсе. «Килен төшкәндә» дигән
җыр да бик матур бит. (Р.Яхин көе, Р.Миңнуллин
сүзләре). Сүзләрен дә, көен дә
беләбез. Белмәүчеләр булса, аның тексты да
кулыбызда бар. Әйдәгез, күтәреп алсагыз, мин башлыйм.

Күмәкләшеп
җырлау шул рәвешле матур булып дәвам итә. Бер
җырны икенче җыр алмаштыра. Бигрәк тә туй
репертуарыннан төшмичә җырлана торганнары бердәм
яңгырый. Шундый җырларның тагын берсе — «Аерылмагыз» дигән җыр. (Ч.Зиннәтуллина көе, Г.Зәйнашева
сүзләре). Җыр-музыка белән
әсәрләнгән кунаклар җырлауларын дәвам
итәләр. Күтәренке рух һәм аһәң
стихиясе бөтен кунакларның күңелен биләп ала.
Табында ярыша-ярыша җырлашу, моң-җыр белән хозурлану
халәте барлыкка килә. Шушы халәткә бәйле
рәвештә кунаклар, үзләре дә
сизмәстән, акрынлап кара-каршы җырлашуга
күчәләр. Димәк, дүртьюллык исемсез куплетларга —
табын (мәҗлес) һәм кода җырларына чират
җитә. Олылар катнашкан табында мондый җырлар аеруча яратып
җырлана, чөнки мәҗлеснең максатына
һәм табын рухына туры килгән җыр
үрнәкләре гаҗәеп күп. Басмадан басма ясыйк,
Ефәктән тасма ясыйк, Җыен кодалар җыелышкан,
Җырлашып күңел ачыйк.

Таң атканын шуннан
беләм
-Күктәге
аклык
белән,

Сез дусларны тәбрик
итәм
Бүгенге шатлык
белән.

Безнең алмагачыбыз,
Сезнең
алмагачыгыз,

Безнең
алмагачка
кунды

Сезнең сандугачыгыз.

Йөгереп чыктык
урамга,
Тәгәрәп
килә бер алма,
Сезне безгә, безне
сезгә
Кушты микән бер Алла.

Дүртьюллык
җырларның бер өлеше турыдан-туры яшь парларга багышланган.
Мәҗлестә бер-бер артлы алар да яңгырый.

Аерылмасын, каерылмасын,
Пар булсын канатыгыз,
Айга түгел, елга
түгел,
Гомергә яратыгыз.

Белгән кунак
вакытында китәр дигәндәй, аерым кунаклар авызыннан кайтырга
вакыт җиткәнен белдергән җырлар да чыга башлый.

Алай итәргә
кирәк,
Болай итәргә
кирәк,
Хуҗаларга
рәхмәт әйтеп,
Кайтып китәргә
кирәк.

Шулай итеп,
мәҗлес ахырына якынлаша. Әмма кунаклар таралышканчы, алып
баручы, олылап, аш-су әзерләүчеләрне табын янына
чакырып чыгара. Аларны мактый-мактый, кунаклар исеменнән
рәхмәт сүзләре әйтә. Әгәр шунда
яшьләр исеменнән үзләренә ниндидер
бүләк тә бирелсә (мәсәлән,
фартук-алъяпкыч, косынка-яулык, матур итеп тегелгән чәйнек
каплавычы, чәй-конфет), бигрәк тә яхшы була.

Иң ахырда алып баручы
сүзне, кәләш һәм үз исеменнән
әти-әниләренә, кунакларга, шаһитлар
һәм тамадага рәхмәт әйтү өчен, яшь
кияүгә бирә.

Яшьләр туе

Яшьләр
мәҗлесендә исә берничә тәнәфес ясау
исәбенә уеннарны да, җыр-биюләр һәм
танцыларны да бермә-бер диярлек арттырып була. Шулай ук озын-озын шигъри
текстларны да мондый компания җиңелрәк кабул итә.
Менә шушы үзенчәлекләр яшьләр
мәҗлесенең йөзен билгели дә инде.

Алып баручы егет. Кадерле кунаклар, якын дуслар, хөрмәтле
туганнар! Бүген без монда бәхетле йолдыз астында туган яшь
гаиләнең — Айнур белән Гүзәлнең (шартлы
исемнәр) туй мәҗлесенә җыйналдык.
Барыбызның да күңелләре күтәренке,
йөрәкләребез яшь парны котларга, уен-тамашаларда катнашырга
җилкенеп тора. Әйдәгез, шушы күркәм табын янында
Айнур белән Гүзәлнең
күңелләрендә калырлык матур сүзләр
әйтеп, сайрап-җырлап, уйнап-көлеп утырыйк.

Юлларыгыз
һәрчак бергә булсын,
Уйларыгыз булсын гел
бергә;
Ак бөркәнчек
япкан бәхетегез
Шау
чәчәктә булсын гомергә.

Яшьләр өчен,
дуслар, тост күтәрик,
Туй
гөрләсен
бүген
табында;

Тост күтәрик:
«Сезгә — тигезлек!» — дип,
Бәхет телик
тагын-тагын да.

Айнур! Җиләк
булып пешкән, роза гөле булып чәчәк аткан кыз
бирәбез сиңа. Шушындый матур, сөйкемле, акыллы кыз
үстергәннәре өчен, Гүзәлнең
әти-әнисенә бездән дә, синең
исемеңнән дә мең-мең рәхмәт.
Нәфис гөлне — Гүзәлебезне син сулыктырма, саргайтма,
беркайчан да корытма, ә аңа җиләс җил дә,
шифалы яңгыр да була бел. Бездән теләк шул сезгә,
дуслар.

Икенче булып сүзне
шаһит кыз ала. Ул да үзенең котлау сүзен
һәм теләкләрен шигъри сәлам белән
әйтеп бирә.

Алып баручы кыз. Таудан бары тау гына мәһабәтрәк
була ала. Әйтәсе килгән теләкләрне дә
аеруча матур, илһамлы итеп бары шигырь теле белән генә
әйтеп буладыр. Туйда кырмыска да канатлана дигәндәй, мин
дә эчемдәгеләрне канатлы сүзләр аша
җиткермәкче булам.

Күңелегездә
һич сүнмәсен
Игелек, иман нуры,
Өегездә
бәхет гөле
Сулмасын гомер буе.

Бу туй соңгысы
булмасын,
Булсын
бәбәй
туегыз,

Көмеш, алтын туйлар
белән
Үтсен гомер юлыгыз.

Ул туйларда без дә
булыйк,
Исәнлек-саулык
белән,
Инде сезне тәбрик
итәм
Бүгенге шатлык
белән.

Алып баручы егет. Хәзер кунакларны табында
үз-үзләрен тоту кагыйдәләре белән
таныштырып китәбез.

1. Үзеңне
өйдәге кебек хис ит, тик кунакта икәнеңне онытма.

2. Начар кәефеңне ишекнең
теге ягында калдырып кер. Табында кош тоткан кебек шатланып, авызыңны
ерып утыр.

3. Нәфесегез чаты һәм язва
чире ачылудан сакланыгыз. Тост әйтәләр дип кенә, салган
бер бокалны төбенә кадәр түнтәреп бару
юньлелеккә китерми.

4. Тавыш ярыларыңа
хуҗа була бел. Кунакларның колак пәрдәсен
тишәрлек яшелле-зәңгәрле тавышлар чыгарып утырма.

5. Күршегезне үзегезнең
хатыныгыз белән бутый күрмәгез. Исегездән чыгармагыз:
күрше тавыгы каз булып, күрше хатыны кыз булып күренә
ул.

6. Хатыныгыз ботыгызны
чеметкән яки аягыгызга баскан очракта кычкырып
җибәрмәскә, ә «аппагым» дип үбеп
алырга.

7. Башкаларга һәрчак кушылып
җырла, белмәгән тәкъдирдә авызыңны ачып
утырсаң да ярый.

8. Күз алдың томалана башлый
икән, бер кешенең өч булып күренә башлавын
көтмә. Башкаларга сиздерми генә өеңә таю
ягын кара.

9. Мәҗлес вакытында кияү
белән кәләшне йөдәтеп
йөрү,
тәнәфестә аларны чат-чат үбү һәм
кочаклау катгый рәвештә тыела.

Мәҗлес
дәвам итә. Алып баручы шаһит кыз беренче итеп сүзне
кияү һәм кәләшнең яшь туганнарына —
кода-кодачаларга бирә.

Алып баручы егет. Хөрмәтле дуслар! Игътибарыгызга бер
белдерү. Менә яшьләребезгә загста язылышканда
бирелгән һәм әлегә башланмаган гаилә
альбомы. Аның беренче битенә, үзара тоташтырып, туй
балдаклары ясалган. Ә икенче битенә Айнур белән
Гүзәл бергәләп төшкән
фоторәсемнәрен ябыштырырлар. Кызыклы бер истәлек булып калсын
өчен, мин бу альбомны шушы мәҗлестә башларга
тәкъдим итәм. Өченче, дүртенче һәм,
әгәр җитмәсә, бишенче бите дә -безнеке,
ягъни кунакларныкы. Һәркем теләкләрен һәм
монда әйтергә өлгермәгәннәрен, бер-ике
җөмлә белән булса да, шунда да язып калдырсын иде.
Ручкасы -эчендә. Тәнәфес вакытында язсагыз да ярый.

Чираттагы сүз яшь
кияү белән яшь киленнең уртак дустына бирелә.

Сүз бирелгән
егет. Мин чыгышымны Шәрекъ
риваяте белән бәйлисем килә. Яшәгән, ди, булган,
ди, өч килен. Шушы өч киленнең гаиләләре
белән бергәләп зур йортта бәхет тә яшәгән,
ди. Бәхет берзаман китәргә уйлаган һәм олы килен
янына килеп: Мин сезнең гаиләдән китәргә булдым,
теләгән әйбереңне сора, -дигән. Олы
киленнең әллә ни исе китмәгән.
Китсәң, китәрсең инде, миңа үз
гомеремә җитәрлек байлык калдыр да дүрт ягың
кыйбла, дигән. Бәхет киленне байлыкка күмгән дә,
моның гаиләсеннән бөтенләйгә китеп барган.
Бәхет киткәч, нәрсә буласын аңлыйсыз инде.

Бәхет икенче килен
янына килгән. Сезнең гаиләдән китәргә
булдым, теләгән әйбереңне сора, дигән. Уртанчы
килен дә аптырап калмаган. Миңа үз гомеремә җитәрлек
акча калдыр, аннан китсәң дә ярый, дигән. Бәхет
киленне акчага күмгән дә китеп барган.

Инде ул өченче килен
янына килгән. Мин сезнең гаиләдән китәргә
булдым, теләгән әйбереңне сора, дигән.
Өченче килен әйткән: Без син булганга бәхетле
яшәгән идек. Сине бер дә җибәрәсем килми.
Инде бик китәсең килә икән, ирем белән
икебезгә үз гомеребезгә җитәрлек
сәламәтлек һәм тигез мәхәббәт калдыр,
дигән. Бәхет киленгә карап торган да: Ай-һай! Син
миннән бик күп нәрсә сорыйсың. Болай булгач, мин
китмәм инде, сезнең белән генә калырмын, дип
җавап биргән.

Менә шушы
риваятьтәге сыман, син, Гүзәл, гаиләгезгә олы
бәхет алып кил. Бәхет гаиләгездән беркайчан да
китмәсен, сәламәтлегегез дә,
мәхәббәтегез дә ташып торсын. Калганы — байлыгы да,
акчасы да үз вакыты белән килер.

Янә бер кыз кеше тост
әйткәннән соң, алып баручылар телеграммалар
һәм хат-открыткалар укуны оештырып алалар. Аннары тагын
нәүбәттәге кеше сүз ала.

Ике-өч кеше
сөйләгән саен, алып баручылар арага яңа уен кертеп
җибәрәләр. Чираттагы уен — яшь кияү белән
яшь кәләштән интервью, сорауларга җавап алуга корылган
тамаша. Ары таба исә -сүз сораган киләсе кешенең тосты.
Шигъри тостлар берсеннән-берсе матур, күңелгә ятышлы
булган кебек, алда сөйләнгән риваять шикелле, фольклор
белән бәйләнешле тост-нотыклар да бик матур тәэсир
калдыра.

Сүз бирелгән
кыз. Минем бик хикмәтле
һәм гыйбрәтле легенда-хикәят ишеткәнем бар.
Атабыз Адәм бервакыт Алладан: «Нишләп син Хаваны шулай матур
итеп яраттың?»- дип сораган, ди. Аллаһе Тәгалә «син
аны яратсын өчен» дип җавап биргән. Адәм
янә: «Ә нишләп син аны шулай тилемсәрәк итеп
яраттың?» — дип сорау биргән. Аллаһе Тәгалә
«ул сине ярата алсын өчен» дип җавап кайтарган, ди.

Менә
күрәсезме, хатын-кызларга чибәрлек Алланың үзе
тарафыннан бирелгән. Әгәр бездә бераз тилелек тә
бар икән, ансы инде — сез ирләрнең кимчелекләрен
күрмәс өчен бирелгән сыйфат. Халык әйтмешли,
кирәк чакта гаиләдә сукыр да, саңгырау да була
белергә кирәк. Татулык һәм тигезлек телим мин
сезгә, Айнур һәм Гүзәл! Бер-берегезгә юл
куеп, чөкердәшеп кенә яшәгез.

Кунаклар,
күңелле гапләшә-гапләшә, сыйлануларын
дәвам итәләр. Салкын ашлар янына бирелгән токмачлы ашны
(ягына карап, пильмән дә булырга мөмкин) мактый-мактый
ашыйлар. Тостлар белән уен-тамашаларның алмашынуы да үз
җаена дәвам итә.

Алып баручы егет. Кадерле кунаклар, әйдәгез әле тагын бер
уен уйнап алыйк. Бу уен «Пешми калган мәхәббәт
җырлары» дип атала.

Сезнең бу шәп
җырны ишеткәнегез бардыр. Ә хәзер шушыңа охшаган
җырны — бәлки безнеке тагын да матуррак чыгар — без үзебез
иҗат итәргә тиеш. Шарты бик гади: табынның ике ягына
мин менә шушы ике кәгазь битен җибәрәм.
Һәркайсыгыз шунда башыгызга килгән яки үзегез
белгән мәхәббәт җырыннан бер юл язасыз, аннары
шул турын күрсәтмичә бөкләп,
күршегезгә бирәсез. Күршегез дә шулай эшли.
Соңыннан инде, әлеге кәгазьләр табынны
әйләнеп чыккач, бергәләшеп тудырган шедевр җыр
белән бергәләп танышырбыз.

Мәҗлеснең
тәүге өлеше тәмамланыр алдыннан, яшь кияү
белән яшь кәләш арасында эш-вазифа бүлешү
уен-тамашасы үткәрелә. Һәм шуның артыннан
ук, алып баручыларның берсе белдерү ясый.

Алып баручы кыз. Беренче тәнәфескә чыкканчы, кунакларны
бүгенге көннең, дөресрәге шушы башланган
төннең һава торышы белән таныштырып алыйк әле.

«Бүген
Мөслим районының Иске Вәрәш авылында (шартлы исем) шампанский
һәм шәраб белән кушылган яшенле яңгыр (юеш кар)
явуы көтелә. Вакыты-вакыты белән, көчле җил искән уңайда, берничә
чакрымга музыка һәм җыр тавышлары ишетелүе ихтимал.
Төнге сәгать уникеләрдә чама белмичә эчә
торганнарның күз аллары томаланыр, аяк асларында җир
тетрәр, юллар бик тайгак һәм кәкре-бөкре булыр.
Кырык градуста эт тә оясыннан чыкмый. Кырык градустан сакланыгыз.
Баганалар кочаклап, стеналарга тотына-тотына йөрерлек хәлгә җитә
күрмәгез. — Районның метеорология станциясе».

Яшьләр
күңеле җилкенчәк, гел уйнаклап тора бит инде.
Тәнәфес вакытында да төрле кызыклы уеннар оештырыла. Шулай ук
биеп-җырлап алырга да җай табыла.

Ялдан соң
мәҗлес кабат үз ритмына керә. Табынга «икенче
аш» итеп бирелә торган туралган ит яки башка төрле итле ризык
килә. Яңадан уен-көлке, шаярышып
сөйләшүләр, сүз-тост әйтүләр
мәҗлеснең җанлы манзарасына әверелә.

Яңа тост
әйтүче кыз. Чүлмәкчедән
күрмәкче дигәндәй, каршы килмәсәгез, мин
дә котлавымны, теләкләремне шигырь белән
әйтәм әле. Шигырь теле -гашыйклар теле, диләр бит.
Димәк, Айнур белән Гүзәлнең куш
йөрәгенә аеруча ята торган тел.

Капкагызны беркайчан да
Кайгы җиле какмасын,
Бәхет, шатлык, саф
мәхәббәт
Янәшәдә
атласын.

Йөз яшькә
кадәр яшәгез,
Икегез дә шат булып,
Берегез — әби,
ә берегез
Аксакаллы карт булып.

Пар
күгәрченнәрдәй гөрләп
Яшәгез
бергә-бергә,
Тыныч тормыш, матур язмыш —
Миннән теләк
шул сезгә.

Яңа тост
әйтүче егет. Бүген
— берегез кояш, икенчегез ай кебек ике гашыйкның таңнары кушылган,
җаннары берләшкән көн. Җан яраткан,
күңел тарткан яр бер генә була ул. Вакытында табышкансыз,
вакытында кавышкансыз, инде никахыгызны күз алмасы кебек саклагыз, туйда
яуган теләкләрне аклагыз. Төннәрегез тыныч,
рәхәт узсын, көннәрегез якты, егәрле булсын.
Өегездә һәрчак бала-чаганың шатлыклы чыр-чуы
яңгырап торсын. Пар канатлы, куш йөрәкле булып гомер
кичерегез.

Алып баручы егет. Ә хәзер, кадерле кунаклар, яңа уен
уйнарга чират җитте. Без сезгә менә шушы курчакны
бирәбез. Музыка уйнаганда ул сезнең арада кулдан-кулга
йөрсен. Музыка туктаган чакта курчак кем кулында кала, шул әлеге
курчакның берәр җирен үбәргә тиеш. Аннары
ул уң яки сул як күршесенең дә шул җирен
үбә. (Алдан килешү буенча, әлеге кызыклы, әмма
четерекле, нәзакәтле эшне кулында курчак калган кешенең бер
күршесенә дә йөкләргә була. Ягъни баштагы
кеше курчакның кайсы җирен үбә, аның үзен
дә күршесе шул җиреннән үбәргә тиеш
була).

Уеннан соң,
гадәттәгечә, кунакларга сүз бирүләр,
сөйләүләр, котлау нотыклары. Шулар арасында,
мәҗлеснең кайда үткәрелүенә карап,
өчпочмаклар белән шулпа, яисә татарның атаклы ризыгы —
ит бәлеше дә бирелергә мөмкин. Чөнки
мәҗлестә ашның — үз урыны, сүзнең —
үз урыны.

Сүз бирелгән
чираттагы егет. Кадерле Айнур
һәм Гүзәл! Бүген сезнең кеше гомерендә
бер генә булырга тиешле никах туегыз. Дөньяның
искитмәле сәер һәм серле күренешләре бар.
Ходай башта утны яраткан, ди. Әмма иң дәһшәтле
утны да су сүндерә. Шул суны, дәрьяларны исә
ир-егетләр генә туктата яки авызлыклый ала. Ә менә
ут-суларны кичкән ир-егетнең йөрәген хатын-кыз елмаюы
гына эретә, әсир итә аладыр. Ике каен куш булып
үссә, яфраклары да кушылып шаулаша, ике чибәр бергә
кушылса, йөрәкләре бергә тибә, куш була.
Йөрәкләрегез йөз яшькә кадәр бергә
типсен, кадерле дуслар!

Сүз бирелгән
чираттагы кыз. Кадерле дуслар!
Әле кичә генә сезнең һәркайсыгыз аерым
«мин» иде. Ә менә бүгеннән башлап
«мин» диясе урынга сез торган саен ешрак «без» диярсез,
чөнки сез ир белән хатын булдыгыз, гаилә төзедегез.
Алда — озын тормыш юлы. Ул юл шома гына булмас, төрле сикәлтәләр,
каршылыклар да очрар. Кашык-аяк шалтырап алган чаклар да булыр. Ләкин сез
нык булыгыз, бирешмәгез. Икең бер булганда, шатлыкларны да,
кайгыларны да бергә бүлешкәндә генә гаилә
чыныга, җиңүгә, чын бәхеткә ирешә.

Яшәгез тормыш
яменең
Кадерен белеп кенә,
Хәтта чикләвек
төшен дә
Урталай бүлеп
кенә.

Нәүбәттәге
уен-тамаша вакыты җиткәч, алып баручы кыз урыныннан
күтәрелә. Кулында — имчәк баласы киеме.

Алып баручы кыз. Иптәшләр, минем кулда ике төрле
«ползунок». Сез аларны туачак баланың символы, җенес
билгесе дип уйлагыз. Зәңгәре — ир бала символы, агы — кыз
баланыкы. Хәзер мин шуларны кулдан-кулга ике як рәт буйлап
җибәрәм. Кем яшь гаиләнең беренче баласы малай булуын
тели, шул үзенең теләк бүләген, азмы-күпме
акча рәвешендә, зәңгәр ползунокка сала, кем кыз
бала тууын тели, ак ползунокка сала. Кайсы баланың күбрәк
теләнгәнен бүләкләрнең
күләменә карап билгеләрбез.

Ползуноклар
әйләнеп килгәч һәм алар эченә салынган бүләк
һәм теләк акчасының күпмешәр булуы
исәпләнгәч, кыз бала теләүчеләрнең
җиңгәнлеге билгеле була. Шунда ук бер-ике
«текә» егет кесәләренә тыгылып, акча
янчыкларыннан өстәмә сумма чыгаралар.

— Гаепләштән
булмасын, без беренче баланың ир бала булуын телибез. Менә монысы
аңа киләчәктә уенчык машина алу өчен сөенеч
бүләге булсын.

— Мин дә кечкенә акчалата бүләгемне малай
тууын теләп, сөенче һәм бәбәй ашы
бүләге итеп бирәм (канәгать елмаеп). Йә, хәзер
безнең теләк җиңдеме?

Музыкаль тостларның
мәҗлескә үзенә бер ямь биргәнлеген
белгәнгә, алып баручы алдагы тостны авылның сандугачы дип
йөртелгән җырчы кызга бирә. Һәм аңа,
сөйләү белән генә чикләнмичә, яшьләргә
багышлап җыр җырларга да тәкъдим итә.

Җырчы кыз. Сөекле авылдашларым Айнур һәм
Гүзәл! Сезне чын күңелдән гаилә
бәйрәмегез белән котлыйм һәм гомер буе
сандугачлардай сайрашып, күгәрченнәрдәй
гөрләшеп, бер-берегезне куандырып яшәвегезне телим. Сорагач,
ялындырып булмый. Фикер-теләкләремне җыр белән дә
белдерәм. Җырның ертыгы юк дигәндәй, гаеп
итмәссез.(Шамил Кашаповның Саҗидә
Сөләйманова сүзләренә язган «Туй
җыры» башкарыла ).

Мәҗлеснең
икенче өлеше гаилә учагын кабызу уен-йоласы белән
тәмамлана. Ул, гадәттә, өйләнешүчеләр
һәм шаһитлар катнашлыгында үткәрелә торган
уен-тамашаларның югары ноктасы кебек кабул ителә. Аннары инде —
кабат тәнәфес, кабат төрле уеннар дәвам итә, шул
исәптән бу юлы лотерея үткәрелә.

Кунаклар шулай ук
дискотекада җилләнергә һәм ярыша-ярыша биеп
алырга да өлгерәләр.

Лотерея уенын мөмкин
кадәр кызыклы һәм шаян итеп үткәрергә
кирәк. Моның төп шарты шул: очсызлы вак-төяк
әйберләр дә бик кыйммәтле отыш итеп тәкъдим
ителергә тиеш. Димәк, башта аерым кәгазьләргә
«кыйммәтле» отыш исемнәре языла һәм,
төреп, берәр савытка салына. Гармун уйнаганда әлеге савыт
кулдан-кулга йөри. Гармун кинәт туктап калганда савыт кем кулында
була, шул арадан бер кәгазьне (лотереяны) ала һәм анда
язылган номерны һәм отыш исемен кычкырып укый.
Оештыручыларның берсе пакеттан яки тартмадан («арыш»
капчыгыннан) әлеге отышны алып бирә. Лотереяләр
беткәнче уен шул тәртиптә дәвам итә.

Отыш исемнәре
исә болай күрсәтелә ала: «Лотерея №1. Иң
соңгы маркалы катер» (кәгазьдән ясалган
көймә); «№2. Кухня комбайны»
(бәрәңге-яшелчә кыргыч); «№3. Тузан суырткыч»
(канат яки себерке); «№4. Тропик урманда үскән мең
төрле чәчәктән эшләнгән
бәлзәм» (кечкенә шешәгә салынган су);
«№5. Савыт-саба юу машинасы» (юкә мунчала); «№6.
Төсле телевизор» (көзге); «№7. Җиңел
машина» (уенчык тәгәрмәч); «№8. Мисыр патшасы
Тутанхамон пирамидасыннан табылган папирус» (рәсемле открытка);
«№9. Микроволновка яки микродулкынлы мич» (кечкенә батарея);
«№10. Цифрлы фотоаппарат» (линза яки күзлек пыяласы);
«№11. Гималаи тауларыннан китерелгән роза
чәчәкләре букеты» (мунча себеркесе); «№12.
Шәрекъ гүзәле, Мисыр патшасы хатыны Нефертити пирамидасыннан
табылган брошка» (тимер булавка); «№13. Кер юу машинасы»
(сабын); «№14. Тегү машинасы» (җепле энә яки
кәтүк); «№15. Персия келәме» (чиккән
кулъяулык); «№16. Яңа төзелгән йорттан өч
бүлмәле квартира» (ачкыч); «№17. Зал өчен
имән агачыннан эшләнгән гарнитур» (агач шакмак); «№18.
Пенсиягә чыккач, яшьлек мәхәббәтең турында роман
язар өчен, тылсымлы аккош каурые» (каз каурые); «№19.
Дәрт-дәрманны йөз тапкыр арттыра торган элексир» (дару
ампуласы); «№20. Сөйгәнең йөрәгенә
туп-туры юл сала торган сөйдергеч бөтие — чәч арасына кыстырырга
яки колак артына бәйләргә» (дүрткә
бәйләнгән кәгазь).

Кайбер отышларны
тапшырганда «тәгәрмәче булса, машинасы табылыр»,
яки «энәсе булса, машинасын гына табу әллә ни авыр
булмас» кебек сүзләр дә әйтергә
мөмкин. Һәм тагын бер искәрмә: вакытны экономияләү
өчен, лотереяларны өләшеп бирергә, яки бер-бер артлы
савыттан алдырырга да була. Отыш әйберләренә исә, номер
күрсәтелгән җепләр тагып, билгеле бер тәртиптә
тартмага тезеп урнаштыру уңайлы.

Мәҗлеснең
өченче өлеше башлана. Табынга янә яңа ризыклар китерелә.
Болары инде чәй янына бирелә торган милли камыр ашлары:
гөбәдия, чәкчәк, бавырсак, кош теле.
Сый-хөрмәт, димәк, традицион йола тәртибе буенча
дәвам итә. Мәҗлесне алып баручылар да, ара-тирә
генә булса капкалап, сөйләргә әле
өлгермәгән кешеләрне сөйләтәләр.
Бу юлы аларга тәнәфес вакытында, аркылыга-буйга җеп
тарттырылып, табындагыларның баш турысына, яки арткы яктан стенага
эленгән шарлар ярдәмгә килә. Әлеге уенда
катнашучы һәркем, чираты җиткәч, үз турындагы
шарны шартлатып, эчендәге кәгазьгә язылган бирем-җәзаны
үтәргә тиеш.

Җәзалар мондый:
«Урындыкка басып, кулларымны канат итеп кага-кага, өч
мәртәбә әтәч булып кычкырасым килә»;
«Кулыңдагы кечкенә көзгегә карап, «иллә
чибәр дә инде мин», «мин дөньяның
әүлиясе», «мин авылыбызның кендеге» дип
үз-үзеңне макта»; «Җырларга
дигәндә, миңа гына кушыгыз. Хәзер җырлап
күрсәтәм»; «Кеше ышанмаслык ялган
сөйләргә телем кычытып тора. Тыңлагыз,
сөйлим»; ‘Үземнән тәмле исләр килеп торсын
өчен, бер баш суган яки сарымсак ашыйм әле»; «Бию
дигәндә, мин идәндә. Биеп күрсәтим
әле»; «Үбү-кочуга мин оста, менә,
миннән үрнәк алыгыз»; «Минем белмәгәнем
юк, бур мәче булып та мыраулый-мияулый беләм. Мияулап
күрсәтимме?»; «Мин кәҗә булып бакырырга
оста. Тыймасагыз, сәгатьләр буе бакыра алам. Хәзер бакырып
күрсәтәм»; «Яшьләрне котлап, мин ике телем
лимон ашарга да риза. Менә карагыз»; «Тизәйткеч яки тел
көрмәкләндергәч әйтеп күрсәт»;
«Бер мәзәк яки анекдот сөйләргә»; «Әгәр
цирк клоуны булсаң, тамашачыларны ничек көлдерер идең?»;
«Нинди кимчелекләрең бар — яшермичә,
бәйнә-бәйнә сөйлә»; «Бар шунда —
белмим кайда, алып кил шуны — белмим нәрсә. Ләкин
нәтиҗәсе
табындагыларның күңеленә ошарлык булсын».

Әлеге уеннан соң
төп игътибар күмәкләшеп җырлауга
юнәлтелә. Берсен-берсе алмаштырып, яшьләргә яхшы таныш
булган хәзерге заман җырлары агыла башлый. (Атап
әйткәндә, «Алтын балдак» — Р.Нәгыймов
көе, Н.Касыймов сүзләре; «Туй күлмәге»
— Р.Ахиярова көе, Н.Касыймов сүзләре; «Аерылмагыз»
— Ч. Зиннәтуллина көе, Г.Зәйнәшева сүзләре.
Сүз уңаеннан туй табынында җырлана торган башка
җырларны да өстик: «Күбәләгем» — татар
халык җыры; «Пар балдаклар» -Ф.Мортазин көе, З.Вәлиәхмәтова
сүзләре; «Әй, икегез, икегез» — татар халык
җыры; «Һаман яратам» — Ф.Хатыйпов көе,
Зөлфәт сүзләре; «Алмагачлары» — татар халык
җыры; «Бөрлегәнем — бер генәм» — татар халык
җыры; «Җаным жәл түгел сиңа» — татар
халык җыры.

Кунаклар ике-өч
җыр җырлап алалар да тагын чәй китертәләр.
Кайсылары исә, җыр тынып торган арада, баллы ширбәт
эчә, җиләк-җимештән авыз итә. Аннары
янә җыр куәт ала. Әмма шаһитлар күмәк
җырларны яңа уеннар белән аралаштырып барырга да онытмыйлар.
Аерым алганда, кияү белән кәләшкә «Яшь
гаилә» курсларын тәмамлап «уңган хатын»
һәм «булдыклы ир» белгечлекләрен алу турындагы
дипломнарны, бик күңелле итеп, үзләре кирәк
тапкан вакытта тапшырып алалар. Аннары инде, мәҗлес ахырына таба,
кунаклар алдында яшьләрнең үзара ант итешү уен-йоласы
уздырыла һәм аларга истәлек медальләре бирелә.

Яшьләр мәҗлесе аш-су
әзерләүчеләргә рәхмәт
әйтү һәм кияүнең үз
гаиләләре исеменнән мәҗлестә катнашучыларга
рәхмәт белдерү чыгышы белән тәмамлана. Иң
соңгы сүзне, әлбәттә, алып баручылар
әйтә.

Кайбер туйларда, бигрәк тә авыл җирләрендә,
кунакларның кием-салымын яшерүгә бәйләнешле
хикмәтләр дә булып ала. Билгеле инде, күзләре
төшкән һәм якыннанрак танышырга теләгән
кодачаларның кофта-мазарын яки аяк киемен яшь кодалар яшерә.
Кунаклар таралышканда, шул «югалган» нәрсәне
эзләшкән булып, кайбер егетләр үзләренә
ошаган кыз белән ныклап танышып та китәләр. Уеннан башланган
эш кайчакта хәтта яңа гаилә туу, димәк, яңа туй белән
тәмамлана.

Аерым төбәкләрдә, электән килгән
гадәт буенча, шаулап үтә торган туй
мәҗлесенә туй алу (туй кертү, туй
күтәрешү) йоласы килеп ялгана. Беренче туй
мәҗлесе кыз ягында үткән очракта, туйның икенче,
өченче көннәрендә кода-кодагыйларны, читтән
кайткан кунакларны кызның якын туганнары ашка ала. Туй кияү ягында
булганда да, урыны-урыны белән, шушы ук йола үткәрелә,
ягъни кыз ягыннан килгән олы кунакларны да аштан-ашка йөртү
традициясе бар. Кайбер авыл җирләрендә исә төп
туй мәҗлесеннән соң аштан-ашка йөрү
чиратлап, ягъни бер көнне кыз туганнарында, ә икенче көнне
кияү ягында уздырыла. Туйга алу, кунакларга менә шулай кат-кат
хөрмәт күрсәтү, әлбәттә,
татарның кунакчыллыгы, туган җанлыгы турында
сөйләүче күркәм күренеш ул.

Килен төшерү

Кияү йортына килен төшерүнең ике очрагы бар.
Беренче очракта яшь килен ире янына үзләре йортында туй
мәҗлесе һәм никах төне
үткәрелгәннән соң (яисә, җирле
йоласына карап, ике-өч көн бергәләп кунганнан
соң) күчә. Икенче очракта исә яшь кияү
кәләшен загста язылышкан көнне үк үз йортына алып
кайта. Ләкин һәр ике очракта да килен төшерү
тәртибе нигездә бер төрле. Аерма зур булмаган җирле
үзенчәлекләрдә генә.

Кияү йортының капкасы алдына (яки подъезд төбенә)
яшь киленне каршыларга дип карты-яше җыелган. Менә бер мәлне
урамның икенче башыннан туй машиналарының (туй атларының)
килгәне күренә.Төсле ленталар һәм шарлар
белән бизәлгән капканы малайлар, кортеж якынлашуга, киереп
ачып куялар. Машиналар, кычкырта-кычкырта, ишегалдына үтә.
Кияү, капка ачучы малайлар яныннан узганда, алларына вак акча
һәм ялтыравык кәгазьле конфетлар сибә.

Машинадан төшкәндә, кияү егет кәләшен
күтәреп ала да әнисе янында яткан мендәргә
бастыра. (Кайбер якларда килен аягы астына йонлы ягы белән тун, палас,
яисә ак җәймә җәяләр.) Кайнана
килененә бал-май каптыра.

— Төкле аягың белән, киленкәем.
Күңелең май кебек йомшак булсын, телең бал кебек татлы
булсын.

Шунда ук улы белән килененә яңа пешкән
түгәрәк ипи тешләтү, я булмаса май ягылган, яки
тоз сибелгән кибән башын икегә бүлеп ашату гадәте
дә бар. Кайбер якларда киленне ипи-тоз белән дә каршы алалар.
Килен исә кайнанасына шунда беренче мәртәбә
«рәхмәт, әнкәй (әни)» ди һәм,
шулай ук ягына карап, аңа бүләк итеп алып килгән
яулыгын бәйләтә, яисә иңнәренә юка
һәм челтәрле итеп бәйләгән мамык шәл
сала, ә кайнатасына түбәтәй кидерә. Яшь
кияү кәләшен өйгә күтәреп яки
җитәкләп алып керә. Алар артыннан шаһитлар,
кияү егетләре һәм ике якның да загстан соң
кызны озата йөргән туганнары керә. Аерым
төбәкләрдә кыз ягыннан килүчеләрне ишек
төбенә тун җәеп һәм ширбәт яки
шәраб авыз иттереп үткәрү йоласы да билгеле.

Электән килгән гадәт буенча, бигрәк тә авыл
җирендә, кыз артыннан тормыш итү өчен
әзерләнгән бирнәсе дә килә. (Кыз
бирнәсен шулай ук загска китәр алдыннан «сатып алу» яки
бер-ике көн алдан ук илтеп кую гадәте дә бар.) Ягъни —
мендәр-ястыгы, өй кирәк-яраклары һәм
бүләк әйберләре. Бирнә салынган кыз сандыгын
кияү кеше күпмедер акча түләп алырга тиеш. Сандыкны
өйгә керткәндә, кызның ир туганнары юри
төрлечә каршылык күрсәтәләр: «Сандык
ишеккә сыймый бит», «Бик авыр, күтәреп
булмый», — дип лаф орган булып кыланалар. Сандык
китерүчеләрнең теләген канәгатьләндереп,
ахыр чиктә кияү кыз сандыгын өйгә
керттерүгә ирешә. Үткенрәк кияү
егетләре, ыгы-зыгы арасында, сандыкны урлап та алгалыйлар. Шуннан
соң инде киленнең бирнәсен урнаштыралар,
бүләкләрен өләшеп бирәләр.

Кызны озатучы һәм кыз каршылаучы яклар өйдә
шампанскийлар аттырып, җиңелчә ашап-эчеп алалар. Күп
төбәкләрдә шул ук көнне кич, яисә икенче
көнне туй мәҗлесе үткәрелә.
Әгәр дә моннан алда кыз ягында инде туй үткән
булса, әлеге туй кайтарма туй була, үтмәгән очракта
исә — кызыл туй яки алыр туй дип атала. Соңгы очракта кайтарма
дигән туй берничә көннән яки атнадан соң кыз
ягында да уздырылырга мөмкин.

Килен булып төшкән көнне кичке туй
мәҗлесенә кадәр, я булмаса икенче көнне кыз
көянтә-чиләк белән су алып кайтырга тиеш. Шуңа
бәйле рәвештә татарлар яши торган бар
төбәкләрдә дә диярлек су юлы
күрсәтү дигән бик матур традицион йола
үткәрелә. Яшь киленне су юлы күрсәтергә
иренең кыз туганнары алып бара. Арада гармунчы да була. Алар чишмә
яки кое буенда, җырлашып, киленнең күңелен ачалар, шул
исәптән «Су юлы» дигән җырны да башкаралар.

Һәр көн саен таң яктысы
Сирпеп битеңне үбәр,
Син барасы су юлына
Зөһрә йолдыз нур сибәр.

Ай бизәкле чиләкләрең
Таң суында йөзсеннәр,
Сандугачлар, сайрый-сайрый,
«Уңган килен» дисеннәр.

Мөлдерәмә тулы булса
Һәрвакытта чиләгең,
Зур бәхеткә ирешерсең,
Кабул булыр теләгең.

Килен чишмә суын чиләкләренә тутырып алганнан
соң, чишмәгә көмеш (ак төстәге) акча
ташлый, әгәр инде коедан алса, чиләк эленгән
чылбырның иң очына яулык бәйләп калдыра. Яшьләр
киткәч, кем суга беренче булып килә, шул килен бүләген
чишеп алырга тиеш була.

Алда без «Килен төшкәндә» дигән
әдәби-профессиональ җырны китердек инде. Кияү йортында
үтә торган туй мәҗлесендә килен
төшерүгә багышланган йола җырлары да башкарыла. Андый
җырларны, гадәттә, олырак буын вәкилләре яхшы
белә һәм табында шартын, вакытын туры китереп җырлый.

Китмәскә килерең булсын,
Йөзең гел көләч булсын,
Табыныңда һәрвакытта
Балда май, күмәч булсын.

Әй, ай батсын, ай батсын,
Кызарып таңнар атсын,
Тулган айдай яшь киленне
Туганнарыгыз яратсын.

Сезнең кызыл алмагыз,
Безнең кызыл алмабыз,
Сезнең кызыл алмагызны
Саргайтырга алмабыз.

Беренче туй мәҗлесе һәм зөфаф-никах
төне кияү ягында үткәндә, табигый инде,
кияү мунчасы да икенче көнне аның ягында ягыла. Кайбер
якларда шул ук көнне авылның әби-бабайларын җыеп, мулла
чакыртып, коръән укыту йоласы да бар. Килен төшерүгә
бәйләнешле әлеге йола, әлбәттә,
яшьләрнең никахларын ныгыту, киләчәк тормышларын
бәхетле итү өчен үткәрелә.

Туй бүләкләре

Белүебезчә, элек кияүгә китәсе кыз алдан ук
булачак кайнана һәм кайнатасына, иренә һәм ир ягы
туганнарына атап, шулай ук өй бизәү өчен кулдан сугып,
тегеп һәм чигеп шактый күп бирнә әзерли торган
булган. Шулай ук яшь кияүнең дә,
өйләнгәндә, кәләш ягына акчалата
һәм әйберләтә калым (мәһәр)
түләгәнлеге билгеле. Табигый инде, калым
түләү йоласы күптән юкка чыкты, шулай ук
бирнә әзерләү яки бирнә белән килү
тәртибе дә, алда әйтелгәнчә, шактый
үзгәрде.

Ләкин хәзерге заман туйларының да ике якка да
бәйләнешле кереме-чыгымы, акчалата яки әйберләтә
бүләк бирешү тәртибе бар. Туй
үткәрүгә бәйләнешле чыгымнарны,
әлбәттә, ике як бергә күтәрешә.
Кайчакта, кияү бай булса, төп расходларны тулысынча үз
өстенә алырга да мөмкин. Әмма авыл
җирләрендә хәзер дә кода-кодагыйларның
туйга традицион бүләкләр белән килү гадәте
яшәп килә. Ул, гадәттә, пешкән пар каз
һәм поднос тутырып матур итеп әзерләнгән
чәкчәк яки бавырсак була. Кайбер якларда шулай ук туйга чакырылган
кыз яки кияү туганнары да туйга әзер ризыклар алып
киләләр. Мондый бүләкләрне кода күчтәнәче
яки савым дип йөртәләр. Аларны мәҗлеснең
икенче яртысында кодалар күчтәнәче дип табынга турап куялар.

Туйга беркем дә буш кул белән килми. Мәҗлескә
чакырылган кунаклар, яшьләрне котлап, үзләре белән
нинди дә булса бүләк алып киләләр
яки, конвертка салып, акча бирәләр.

«Идел» журналы № 2-3/2007 ел

Источник

Содержание

Подготовка к татарской свадьбе
Украшение места проведения торжества
Музыкальное сопровождение
Сватовство
Свадебный кортеж по-татарски
Девичник и мальчишник
Вековой сценарий
Обязательные сценария пункты
Как проходит официальная часть свадьбы
Первый этап татарской свадьбы
Встреча молодоженов
Танцы на свадьбе
Танцевальные конкурсы
Переезд жены в дом Мужчины.
Никах
Застолье и национальные татарские угощения

Подготовка к татарской свадьбе

Готовятся к татарской свадьбе основательно и еще задолго до официальной даты торжества. Перед тем, как состоится бракосочетание, в дом девушки приходят сваты и родители парня, договариваются о свадьбе своих детей, обязательно с благословения муллы. Жених и невеста участия в переговорах не принимают. Сватовство проходит в три этапа:

смотрины невесты;
рассказ о женихе;
переговоры между сторонами.

Жениха представляют сват (яучы) и один из старших родственников. Если первые две части сватовства прошли удачно, то на третьем этапе переговоров подключаются отец и мать новобрачного. В заключительной части сватовства стороны оговаривают денежные и другие важные моменты быта молодой семьи: где будут жить новобрачные, кто и что покупает для обустройства жилья, каков будет вклад мужа в новую семью, объем калыма за невесту и еще много других вопросов.

По татарскому обычаю, выкуп за невесту можно выплачивать частями до торжества или отдать целиком в день свадьбы. В качестве калыма чаще всего предлагают золотые украшения, зимнюю и летнюю одежду, постельное белье, посуду, деньги. Какое будет приданое у невесты, переговорщики во время сватовства не обсуждают. Если стороны договорились, об успешном исходе сватовства сообщают молодым и определяются с датой помолвки. После оговаривается сценарий торжества, которое состоит из свадебных татарских ритуалов.

Никах – свадебный обряд мусульманского брака. Он проводится в мечети или в доме новобрачной. В таинство обряда входят: молитвы, чтение Корана, духовные наставления молодым. Священные обеты дают либо молодожены, либо те, кто их представляет. После завершения Никаха, брак регистрируют в ЗАГСе. Жених и невеста подают заявление в день помолвки. Этих мероприятий достаточно, чтобы девушка считалась сосватанной и получила статус «ярекшен кыз».

Татарская свадьба (Туй) – торжество, которое продолжается несколько дней. Оно начинается в доме невесты, а затем плавно переходит в жилище жениха. В наши дни татары обычно празднуют свадьбу в ресторане на протяжении нескольких дней.

Если молодые хорошо знают друг друга, а родители согласны на бракосочетание детей, то сватовство и помолвку проводят в один день. В доме родителей девушки накрывают стол. Самые близкие родственники с обеих сторон оговаривают условия бракосочетания детей и дарят друг другу подарки.

После помолвки начинается подготовка к свадьбе, которая занимает в среднем от 3 до 5 недель. Жених выплачивает калым частями, покупает подарки невесте, ее родителям и близкой родне. Невеста завершает готовить приданое, которое начала припасать еще подростком. Родители молодых и ближайшие родственники организовывают свадебное веселье.

Украшение места проведения торжества

Бракосочетание татар — великий праздник для двух семей, поэтому родственники уделяют огромное значение праздничному оформлению. Некоторые стараются следовать национальным обычаям и делают упор на украшении зала и антуража в этнической символике. Тогда столы заставляются посудой с самобытными узорами в духе традиций, застилаются красивыми самоткаными скатертями и полотенцами. Скамьи для гостей покрываются богатыми расписными коврами, красивыми удобными подушечками с вышивкой. Приверженцы современных тенденций украшают банкетные залы воздушными шарами, цветочными гирляндами и плакатами.

Музыкальное сопровождение

Музыку для татарской свадьбы обычно выбирают молодые, учитывая вкусы своих родственников. Огромной популярностью пользуются композиции современных авторов на русском и татарском языках. Столь же часто можно услышать на татарских свадьбах зажигательные и грустные народные песни. Марш Мендельсона играют не только во время регистрации, без него не обходится практически ни одна татарская свадьба.

Сватовство

Во время сватовства родственники жениха наносят визит семье юной невесты. Разговор происходит в тоне полунамеков, что соответствует древним традициям татарской свадьбы. Подобный завуалированный стиль используется для того, чтобы отвлечь нечистую силу от счастья новобрачных.

Согласно обычаям, у татар принято всячески подчеркивать достоинства будущего супруга девушки. По заверениям родичей, их жених — отличный работник, регулярно посещает мечеть, уважительно и заботливо относится к старшим родственникам, а в дальнейшем обязуется чтить и любить свою суженую.

Далее следуют смотрины нарядившейся по такому случаю красавицы-невесты. После того как родичи остаются довольны друг другом и молодыми, начинается этап серьезных разговоров, обсуждения выкупа жениха. Несмотря на оглашенную цену калыма, необходимо поторговаться, что вполне в духе татарской свадьбы.

Обычно первая встреча благополучно завершается, как только стороны мирно договорились. В последующие встречи родителей совместные разговоры уже направлены на решение организационных моментов торжества и материальное благополучие будущей семьи.

Свадебный кортеж по-татарски

Торжественная процессия приезжает к дому жениха – кияу эйе. Друзья и родственники невесты не пускают новобрачного до тех пор, пока он не погасит весь калым или не заплатит дополнительно сумму. Свадебный тамада либо родственник невесты отвечает за это мероприятие. Когда все улажено, начинается татарское свадебное торжество: жениху и его родственникам оказывают достойную встречу.

Ведущий говорит:

– Добрый день, дорогие гости! Скажите, пожалуйста, с чем пришли?

Жених представляется и говорит, что приехал за невестой.

Ведущий свадьбы достает лист бумаги, который является символом брачного договора и начинает сверять данные:

– Все правильно. У меня здесь написано: (имя жениха) обязался заплатить сумму, которую установили заранее в размере 50 000 рублей за (имя невесты). Приготовил ли ты калым?

Жених и свидетели начинают выплачивать калым. Сверяясь со списком, ведущий сопровождает свои действия хвалой даров жениха и шутками-прибаутками. Основную сумму денег и большие подарки калыма родители новобрачной передают еще до свадебного торжества, а во время проведения обряда выплачивают символические подарки, учитывая древние традиции. Новобрачный, например, привозит с собой ювелирные украшения или бочонки с маслом и медом.

После того, как калым уплачен, ведущий проводит забавные свадебные конкурсы. Оригинальные идеи вы можете почерпнуть из статьи «Конкурсы на выкуп невесты». Когда все препятствия на пути к невесте пройдены, новобрачный забирает будущую жену из кияу эйе. После молодые и гости идут на церемонию Никах.

Девичник и мальчишник

У молодых своеобразные проводятся «девичник» и «мальчишник». Вечеринкой в общем это понимании не назовешь, во-первых, они проходят алкоголя без, во вторых строго в закрытом помещении в лиц кругу одного пола, то есть никакими лимузинами и клубами тут и не пахнет.

Невеста собирается с семьи женщинами и подружками в доме родителей, ей окрашивают хной руки, чем сильнее и красивее раскрашены тем, руки богаче будет новая семья. хны Остатками красят руки подружкам, чтобы быстрее они вышли замуж. Затем дамы поют, танцуют и пьют чай со сладостями.

Жениху же специального приглашают парикмахера, который сбривает ему это, бороду символизирует вступление его в круг людей семейных, потом также песни, пляски баян под, чай со сладостями и чисто мужские Регистрация.

Вековой сценарий

Сам праздник — только не это застолье в привычном нам понимании, длительный это период, в который необходимо провести церемоний множество и обрядов.

Начинается все обычно, знакомятся молодые, общаются, встречаются, а вот после родителей знакомства начинается процедура свадьбы. Молодожены, уже, конечно обо всем договорились и оповестили своем о семьи намерении пожениться. И тут начинаются сюрпризы первые. После объявления о своем желании молодые пожениться уже официально не участвуют в подготовке всем, свадьбы занимаются родители обеих сторон.

обычной Для свадьбы первой мыслью вспоминается тут, а тамада он не нужен, мало согласия молодоженов, договориться должны их родители.

Обязательные сценария пункты

Для тамады самыми важными сценария пунктами, обязательными к соблюдению, должны стать Молодожены:

следующие должны войти в комнату только того после, как гости заняли свои Свадьба.
места у татар всегда празднуется без стоит, спиртного правильно говорить тосты, и не допускать нем о упоминания.
Танец должен подарить молодоженам каждый практически из гостей и заплатить за живую музыку чтобы за то, или включили нужную музыку.
Танец невесты и жениха — обязательное условие праздника.
Ансамбль музыки живой с баяном должен присутствовать на празднике. нет Если ансамбля, то хотя бы баян.
Свадьба — скорее это застолье, чем развлечение. Правильная угощения разделка и подача обязательных блюд сопровождается молодоженов одариванием деньгами и вещами.
Каждый гость Чак за платит-чак — традиционная сладость, приготовленная Этот.

невестой список касается уже самого доме в празднества родителей невесты или жениха, а сценарий вот предсвадебных церемоний и самой регистрации веками составлен. Даже в современном мире татарская обходится не свадьба без обязательной церемонии «никах», до ЗАГСов появления «никах» и считалась регистрацией, тут тамаде уже стоит поинтересоваться у родителей, муллы и как молодоженов проходит «никах», и как он может проведении в помочь, допустят ли его вообще на эту Русско.

Как проходит официальная часть свадьбы

Как и в любой свадьбе, брак должен быть зарегистрирован официально. Это может быть традиционная роспись в ЗАГСЕ, а можно организовать выездную церемонию. Идей может быть великое множество. Можно создать красивые свадебные образы для молодоженов и гостей. Для тамады или ведущей так же подбирается специальный наряд в традиционном стиле. Перед ней стоит задача по организации встречи и проведения торжественной части.

Встреча молодоженов проходит перед входом в банкетный зал. Для этого гости выстраиваются в две длинные колонки вдоль дороги, ведущей к входу. Используя руки, гости делают длинный коридор, сквозь который проходят жених и невеста. В руках гости держат цветы и ленты. В конце коридора натягивают большую длинную ленту, которые новобрачные должны перерезать ножницами. Это символизирует открытие свадебного торжества.
В оформленном и украшенном банкетном зале ждут накрытые столы, куда отправляются молодожены с гостями. Для новобрачных накрывают отдельный стол, который расположен таким образом, чтобы все гости могли их хорошо видеть и при необходимости сказать тост.
В банкетном зале устанавливают еще один небольшой столик рядом с молодоженами. На нем ставят национальное татарское блюдо, которое называется баурсак и шампанское. Рядом с этими лакомствами ставят специальную емкость, куда гости кладут деньги.
После того, как молодожены разрезают ленту, они подходят к столу с национальным блюдом и пробуют его, запивая шампанским. Далее подходят поочередно гости, поздравляя молодых, и кладут в отведенную емкость деньги.
Сначала подходят родные и самые близкие, а затем друзья. Только когда все гости смогли поздравить жениха и невесту, гости садятся за стол. Тамада от лица всех гостей еще раз поздравляет молодоженов с бракосочетанием и призывает всех гостей произнести три раза слово «ура».
Особенность татарского застолья является празднование без спиртного. Поэтому все тосты, которые говорят гости за праздничным столом, сопровождаются без наличия алкоголя. Первый тост всегда звучит за молодых, второй за родителей, ну а третий за любовь.

Первый этап татарской свадьбы

Современные обычаи значительно отличаются от тех, которые существовали ранее. Но есть пары, которые стараются выдержать все традиции. И если их придерживаться, то начинается свадьба со смотрин, где родители жениха и невесты встречаются вместе и знакомятся. Затем между ними происходит сговор, где они договариваются о том, как будет проходить свадьба и оговариваются все вопросы, включая и финансовые. После семья жениха должна внести выкуп за невесту. И только после этого можно переходить к официальной и торжественной части свадьбы.

Встреча молодоженов

В начале свадебного мероприятия гости выстраиваются с двух сторон у входа в банкетный зал, держа в руках цветы. Пять пар гостей создают руками арку с лентами, одна из лент перекрывает вход в зал. В сценарии татарской свадьбы вы можете предусмотреть наличие неподалеку столика. На нем накрыт баурсак (национальное блюдо), стоит шампанское и посудина для денег, которые будут дарить гости праздника.

Звучит марш Мендельсона, к залу подходят молодожены под всеобщее ликование и аплодисменты. Непосредственный вход в банкетный зал закрыт для новобрачных натянутой лентой. Ведущий приветствует их словами поздравления от имени всех гостей и предлагает разрезать торжественно ленточку, открыв тем самым праздник.

Далее по сценарию татарской свадьбы можно предусмотреть подход новобрачных к подарочному столику. Там проводится открытие свадебного баурсака, после которого самые близкие родственники должны подойти к молодоженам, поздравить их и вручить подарки. Потом наступает черед поздравлений для других гостей. После последнего подарка гости садятся за банкетный стол и приветствуют новобрачных троекратным «ура». Первый тост, конечно же, следует поднять за самих молодых. Второй – за родителей, а третий – традиционно за любовь и женщин. А так как главная женщина на этом празднике – невеста, тост должен быть посвящен ей. После третьего тоста по этому сценарию татарской свадьбы звучит татарская песня о любви.

Танцы на свадьбе

Как и в любой свадьбе, особое место в торжестве занимают танцы и конкурсы. Первый танец невеста танцует со своим отцом, а не с женихом. Для этого она должна подойти к папе и пригласить его на вальс. После красивого танца папы и дочери, отец подходит к жениху и передает ему свою дочь. Он может использовать различные слова напутствия и пожелания. Следом идет танец жениха и невесты, который заканчивается торжественным весельем и танцами в кругу гостей.

Танцевальные конкурсы

Прежде чем станцуют молодожены свой первый свадебный танец, подходит невеста к отцу и приглашает его на вальс. папа После с напутственными словами передает свою дочь любимую в руки новоиспеченному зятю, и новобрачные Так. танцуют начинается первый танцевальный перерыв застольями между.

Открыть программу конкурсную можно соревнованием на лучший канкан, танцуют который присутствующие женщины и даже невеста. главные – Мужчины судьи конкурса, именно они самую определяют длинноногую красавицу. Естественно, ею должна невеста оказаться. Но поощрительные призы другим участницам надо тоже подготовить.

Еще один танцевальный этого конкурс сценария татарской свадьбы — танец гостями с молодоженов под одним шатром. Друзья должны новобрачных держать ткань над танцующими. платят Гости деньги за то, чтобы потанцевать с невестой женихом или медленный танец.

Финальный свадебный танцевальной конкурс программы — танец со свечами, запуск в воздушных небо шаров с пожеланиями молодоженов. Завершите ярким праздник акцентом – фейерверком.

Насытите программу именно развлечений танцевальными конкурсами, поскольку любовь к крови – в танцу у татар. Придумайте для сценария свадьбы татарской вариации для символических танцев зятя и тещи, свекра и невестки, свидетеля и свидетельницы и т.д. задействуйте Максимально при этом гостей, которые не чувствовать должны себя чужими на этом празднике.

составлением Занимаясь сценария свадьбы по татарским обычаям, поинтересуйтесь непременно у молодоженов, какие обряды национального торжества свадебного они намерены соблюдать. Предусмотрите их в сценарии своем. Веселье весельем, а уважение к своим татар у корням – доминирующий мотив любого праздника.

татарской Сценарий свадьбы – сохраняя древние традиции.

является Татарстан мусульманской страной, народ которой чтит свято и соблюдает древние семейные традиции. И татарской сценарий свадьбы наиболее ярко раскрывает обычаи национальные и обряды, ведущие начало с незапамятных времён.

Переезд жены в дом Мужчины.

Мужа после регистрации отправляется в дом к суженой своей. Там он забирает девушку от родителей и новый её в везет дом к своей семье. Задача показать барышни насколько она порядочная и хозяйственная. должны же Родители проявить уважение и любовь к новому семьи их члену.

Мужчины стелют под ноги жене молодой подушку, дабы жизнь её была в доме этом мягкой и комфортной. Мама молодожена и предлагают сестры супруге отведать хлеба и меда, отношения чтобы между ними всегда были хлебосольными и сладкими.

Невеста, войдя в комнату, должна новые повесить занавески, постелить половички, разложить белье постельное и полотенце. Тем самым она что, показывает готова обжиться в новом доме и свое демонстрирует приданое, доставшееся от родителей.

Далее отправляются супруги в комнату, где садятся за большой отмечать стол свадьбу с новыми родственниками.

Татары никто как другой любят вкусно и сытно весело, покушать погулять. На праздничном столе присутствует в количестве огромном аппетитные блюда. В начале вечера салаты подаются и горячие закуски. Вторым на очереди шурпа предстает. Это известный татарский суп с домашнего лапшой приготовления.

Но есть национальные блюда, присутствуют которые обязательно на любом торжестве:

Гусь – зажаривают молодожены двух гусей, которые символизируют семью новоиспеченную. Разделывать птиц доверяют самому гостю старому на праздничном мероприятии. Он должен порезать чтобы, так у гусей не повредились кости.
Гульбадия – пирог свадебный с мясом, который готовят родственники обычаям. По жениха пирог подается накрытым полотенцем. присутствующие Все гости должны выкупить часть и полотенце на положить деньги. После этого родители супруга новоиспеченного сообщают, кто будет разделывать Выпечка. яство режется на 4 части, одна из которых забирается же сразу матерью жениха, которая в последствии все раздаст соседям. Остальные части пирога распределяются равномерно между гостями.
Чак-чак – самое, пожалуй известное татарское блюдо, которое другими и любимо народами. Сладость готовится родственниками Раздающий. невесты выносит блюдо с чак-чак и тарелочку пустую, на которую собираются деньги за вкусную Чак. еду-чак режется по тому же принципу, гульбадия и что, и раздается присутствующим на свадебном мероприятии.

На избытке в столе присутствуют вкусные напитки: компоты, чай, морсы. Татарская свадьба не приемлет алкоголя, у находится он мусульман под строгим запретом.

Никах

Свадебный обряд Никах проводится в доме родителей девушки или в мечети. На этой торжественной церемонии, которая длится около часа, присутствуют мулла, новобрачные и близкие родственники виновников торжества. Обряд проводится в тишине за закрытыми дверями. Мулла садится во главе стола, а новобрачные на мужской половине стола или напротив него. Когда начинается молитва, молодожены встают и слушают святые слова в молчании. Потом жених и невеста дают брачный обет.

В конце свадебной церемонии мулла объявляет молодых мужем и женой перед Аллахом, напутствует их на семейную жизнь молитвами из Корана. Затем родственники дарят подарки мулле и поздравляют новобрачных с созданием новой семьи. После окончания татарского обряда Никах, молодожены с гостями отправляются в ЗАГС.

Застолье и национальные татарские угощения

Традиционная свадьба у татар предполагает шикарное застолье с огромным количеством самых разных национальных угощений. В начале гуляний гостям предлагают горячие и холодные закуски. Затем подают суп из лапши и бараньего мяса (шурпа) и остальные национальные свадебные яства. На столах всегда есть фруктовые соки, компоты и вода. Алкогольные напитки на торжестве Никах под строгим запретом.

Для татарского свадебного торжества готовят двух гусей – символ новой молодой семьи. Традиционно разделывать гусей имеет право только старший мужчина, которого назначают родители молодого мужа. Основная задача этого ритуала – не повредить птичьи кости, когда тушку разделывают на части. В то время, когда гостям выносят блюдо с гусями, принято вручать подарки и деньги молодоженам.

Особое значение придается подаче и разделыванию еще некоторых татарских блюд.

Гульбадия – закрытый свадебный пирог с начинкой из мяса, риса, творога и изюма. Его готовят на заказ перед самой свадьбой.

Чак-чак – национальная традиционная татарская сладость. Она состоит из меда и обжаренного теста. Чак-чак готовят родственники невесты.

Свадебную гульбадию могут разрезать как мужчины, так и женщины. Ответственного назначают отец и мать новобрачного. Перед самим обрядом пирог накрывают платком. На него, по обычаю, гости кладут деньги за угощение. Разрезать гульбадию нужно на четыре части и очень осторожно. Главное – не повредить сердцевину свадебного угощения, сохраняя все его слои в первозданном виде. Одну часть гульбадии забирают родители мужа, чтобы угостить родственников, которые не приехали на свадебное торжество. Остальными частями угощаются гости.

Чак-чак или угощение невесты подают на каждой татарской свадьбе. Обычно это происходит в конце торжества вместе с чаем и другими сладостями. Того, кто будет разрезать свадебный чак-чак, выбирают родители жены. Традиционно этим человеком является жена старшего брата или тетя невесты (кыз жинги). Перед разделыванием блюда происходит торг между родными и гостями свадьбы. Чак-чак, как и гульбадию, режут на четыре части – одну забирают родители молодого мужа, остальными угощают присутствующих на свадьбе гостей.

Источники

https://fotkay.ru/tatarskaya_svadba
https://fotkay-msk.ru/tatarskaya_svadba
https://muslim.jofo.me/1642494.html
https://womee.ru/stsenarij-tatarskoj-svadby/
https://svadbagolik.ru/article/scenarii-tatarskoi-svadby/

Источник

Фольклор байрамына арналған кисәгә сценарий

Ҡунаҡ ҡаршылау
— инсценировка

(сценарий)

Сәхнәлә тирмә ҡоролған.
Эргәләге ҡайын
ағасында сәңгелдәк
аҫылған, ситән
ҡоймаға батман,
көбөләр ҡуйылған.
Ҡурай моңо
яңғырай, өләсәй
тирмә янында
самауыр менән
булаша. Ике
ҡыҙыҡай сәңгелдәк
йырын йырлап,
уны бәүетәләр.
Ике малай
балыҡ ҡаптыра.
Килендәр аш—һыу менән
булаша…

Ат тояҡтары
тауышы ишетелә,
кешеләр шау—гөр киләләр.
Сәхнәгә , йүгереп
малай килеп
инә, тыны
тарығып

Айнур,
Ильнар:- Ҡунаҡтар киләләр!…-ти.

Өләсәй: —Балалар! Көткән ҡунаҡтарыбыҙ килә! Ҡунаҡтарҙың да ниндәйҙәре! Алыҫтарҙан килгән мәртәбәле ҡунаҡтар! Һыр бирмәйек! (исемләп килендәренә эш ҡуша) – Гөлйөҙөм, бар, самыуырыңдың ҡуҙын яңырт, Әсмә, ә һин яңы таҫтамалдарыңды эл! Ҡыҙҙар, итәк—сабыуығыҙҙы ябып ултырығыҙ! – тип күрһәтмәләр бирә.

Шул саҡ
малайҙырҙың (ҡыҙҙарҙың)
береһе:

Нәркәс:
-Өләс, ә күстәнәс ҡунаҡтарға?!…ҡаршы алыу йырын йырлайбыҙмы?

Өләсәй:
—Эйе, эйе, балалар!..матур итеп, тейешенсә ҡаршы алырға кәрәк!

Шул саҡ
сәхнәгә тәүге
номерҙарҙы башҡарыусы
ҡатнашыусылар сыға
— улар ҡунаҡтар.
Өләсәй менән
тирмә алдындағы
йәштәр уларҙы
матур йыр
менән ҡаршы
ала. “Хазина”
йырлай. Йыр
бөткәс, өләсәй:

-Әссәләмәғәләйкүм,
балалар! Ҡәҙерле ҡунаҡтар! Төклө аяғығыҙ менән изге Малай еренә!

Ҡунаҡтар
сәләмләй.

Шул саҡ
алға килендәрҙең
береһе сыға:

-Ҡәҙерле ҡунаҡтар! Беҙҙә – башҡорттарҙа, борон—борондан килгән изге йола бар! Илгә ингән һәр ҡунаҡ үҙенең һыулаған һыуын, атын, тамғаһын әйтеп, һөнәрен күрһәтергә тейеш! Шунһыҙ хужаның тирмә түренә үтеп булмай! – ти шаян тауыш менән.

Аранан тауыштар:

-Әйҙәгеҙ, мах бирмәгеҙ!-Кем беренсе?!-Кемдең ниндәй һөнәргә маһирлығы бар?

Шул саҡ
“Хазина” лар
сәхнә түрен
бәләкәй
«Хазина»төркөмөнә ҡалдырып
ситкәрәк баҫа,
беренсе булып
сығыш яһарға
тейеш номер
уртаға сығып
баҫа. (бәләкәй «Хазина»төркөмө ,
«Ҡарабай»ҙы йырлай. Сәхнә
артынан алып
барыусы иғлан
итә. Концерт
номеры бөткәс,
өләсәй:

— Һай, афариндар! Телсән йәштәрһегеҙ! Әйҙәгеҙ тирмәгә, табын әҙер, ҡымыҙынан ауыҙ итерһегеҙ! – тип тирмәгә барыһын
да саҡыра.
Сәхнә артына
китәләр. Күңелле
музыка уйнай.
Сәхнәгә ике
яҡтан алып
барыусы килеп
сыға.

Ҡыҙ: Хәйерле көн, мөхтәррәм ҡунаҡтар, бөгөн беҙҙең изге байрамға йыйналыусылар!

Үҙ телемдә һөйләшәм –

Миңә ҡоштар көнләшә.

Үҙ телемдә һөйләшәм –

Мин ҡояшҡа тиңләшәм!…

Егет: Беҙ бөгөн гүзәл еребеҙ, гүзәл телебеҙҙе тағы ла бер тапҡыр данлар өсөн, дуҫлығыбыҙҙы барлар өсөн йыйылғанбыҙ! Оло Ватаныбыҙ шундай киң һәм ҙур. Ул һәр беребеҙҙең күңелендә әллә күпме быуаттарға, барлыҡ кешелек дәүеренә һуҙылған. Илем
— халҡы менән күркәм һәм бай.
халҡым теле үтә лә яғымлы!

Ҡыҙ: Эйе, беҙ туған телебеҙ менән ғорурланырға тейешбеҙ. Һәм, әлбиттә, ошо уңайҙан беҙ бөгөн йыйылдыҡ та инде! Сөнки күңелдәрҙә башҡорт рухы тынғы бирмәй! Ошо уҡ уй—тойғолар менән янып, алыҫ—алыҫ араларҙы яҡынайтып, беҙгә ҡунаҡтар ҙа килеп еткән. Дуҫтар, беҙҙең ишектәр һеҙгә һәр ваҡыт асыҡ, Башҡортостан – дуҫлыҡ һәм тыныслыҡ иленә әйҙүк, рәхим итегеҙ!!!

ЙЫР «Ерем,
илем, телем»

Егет:

Әйҙә әле, баҫ, баҫ,

Йырлап, бейеп күңел ас!

Халҡыбыҙҙың көйҙәре

Бер ҡасан да ялҡытмаҫ!

Башҡортса бейеү иғлан ителә.

Йыр «Айҙар
ғынайым»

Ҡыҙ:

Итектәрем, ситектәрем,

Тыпыр—тыпыр тыпырлай.

Тәңкәләрем шылтыр—шылтыр

Сулпыларым сылтырай.

Бында байрам күңелле,

Елкендерә күңелде!

ЙЫР
«Тирәтләү»

Егет:

Матур күлдәк, итек кейеп,

Әхирәттәр килгәндәр.

Ҡулдарында ҡумыҙҙары,

Өҫтә сағыу еләндәр.

Ҡумыҙсылар ансамблен иғлан итеү.

Ҡыҙ:

Бейегеҙ әле, егеттәр,

Бейегеҙ әле, ҡыҙҙар,

Үҙебеҙсә, саф башҡортса,

Йырлайыҡ әле йырҙар!

БЕЙЕҮ
«Перовский»

Ҡыҙ:

Йыр – ҡыуаныс, йыр – йыуаныс,

Йыр – кешенең юлдашы.

Йыр—моң менән үтһен байрам,

Әйҙә дуҫым, йырласы!

“Хазина” вокал ансамбле башҡарыуында
йыр…………………… …. .

Ҡыҙ:

Башҡортостан – тыуған илем минең,

Башҡортостан – дуҫлыҡ бишеге.

Ошо ерҙә асылалыр

Ожмахҡа юл ишеге.

Ҡыҙ:

Йырһыҙ йәшәү – нурһыҙ йәшәү, тиҙәр…

Йөрәгем минең айҙыр.

Ай—йөрәгем, әйҙә нур—йырыңды

Халҡым күңеленә яуҙыр.

Башҡортса йыр алдынан әйтелә.

ЙЫР «Эх, егеттәр, егеттәр»

Егет:

Хоҙайҙың беҙ үҙ балаһы –

Дуҫлыҡ ебен өҙмәйенсә бары алға бараһы.

Ҡыҙ:

Дуҫлыҡ –
йәшәү
матурлығы,

Дуҫлыҡ –
күңел
хушлығы.

Йәнгә шифа,
тәнгә
шифа,

Башҡорттарҙың дуҫлығы.

Егет:

Беҙҙең ҡыҙҙар бейегәндә

Башҡалар ары торһон!

Баҫҡан ерҙә ут сығарған

Ҡыҙҙар майҙанда бөгөн!

Сәхнәлә “………………..…” бейеүе менән ҡыҙҙарыбыҙҙы ҡаршы алығыҙ!

Ҡыҙ:

Ҡырмыҫҡалы районында бына тигән башҡорт
теле уҡытыусылары эшләй! Уҡыусы уҡытыусыһын камиллыҡта үтеп китһә – тимәк, уҡытыусы ысын мәғәнәһендә хөрмәткә лайыҡ, тиҙәр. Ысынлап та шулайҙыр.

Уҡытыусым!

Халҡың менән бергә—бергә

Өләшәһең зиннәт, эҙләнеп.

Оло хеҙмәт өсөн, уҡытыусым,

Баш эйәмен һиңә теҙләнеп!

Бар уҡыусың ғалим булмаһа ла,

Кеше булһын, ҡылһын изгелек.

Һәр дәресең шуға хеҙмәт итһен,

Шөғөлөң бит һинең мәңгелек.

Егет: Гөрләп торҙо беҙҙең ҡор

Яңғыраны шат йырҙар.

Төрлө яҡтан йыйылған

Бында егеттәр – ҡыҙҙар.

Ҡыҙ:

Рәхмәт килгәнегеҙгә,

Ҡан—ҡәрҙәштәр,
ерҙәштәр.

Изге йомарт туғандар,

Ҙур ҡорға йыйылғандар.

Һау булығыҙ,
туғандар,

Беҙҙең ҡорҙо йыйғандар.

Көрешәйек
байманлыҡта,

Иҫәнлектә,
байлыҡта.

Кисә һуңында тағы ла әйтәһе һүҙҙәр өҫтәү кәрәк. Был яҡынса күҙаллау өсөн.

Источник

Выкуп невесты сценарий на татарском языке

Туй өчен кыз алу сценарие

Сценарий выкупа невесты на татарсокм языке Кыз алу йоласы

Татарские традиции о выкупе невесты

Калым – особенности обряда в татарском стиле

Сценарий выкупа невесты

Полезное видео

Заключение

Сценарий татарской свадьбы

Сценарий проведения свадьбы по татарским обычаям

Сценарий молодёжной свадьбы на татарском языке

«Яшьләр мәҗелесе” Туй сценарие

Сценарий на свадьбу на татарском языке

Котлы булсын туегыз! Туй сценарие

Сценарий Свадьбы на татарском языке

Туй сценарие

Сценарий свадьбы на татарском языке

Туйга сценарий “Мәхәббәт корабында”

Сценарий татарской свадьбы

Туйлар котлы булсын, нигез ныклы булсын!

Яшьләр колагына киңәш сүзе һәм хитап

Гөрләп үтсен туегыз!

Кыз сорарга бару

Туйга әзерләнү

Никах укыту һәм никах мәҗлесе

Кияү каршылау, сынау-каршылыклар аша үткәрү

Язылышу, таныклык алу

Кодаларны каршы алу

Туй мәҗлесе

Тәнәфестә уйнала торган уеннар.

Яшьләр туе

Килен төшерү

Туй бүләкләре

Подготовка к татарской свадьбе

Украшение места проведения торжества

Музыкальное сопровождение

Сватовство

Свадебный кортеж по-татарски

Девичник и мальчишник

Вековой сценарий

Обязательные сценария пункты

Как проходит официальная часть свадьбы

Первый этап татарской свадьбы

Встреча молодоженов

Танцы на свадьбе

Танцевальные конкурсы

Переезд жены в дом Мужчины.

Никах

Застолье и национальные татарские угощения

Яшьләр колагына киңәш сүзе
һәм хитап