Чаа чыл дугайында сценарий

Бичии болук уругларынга "Чаа чыл" байырлалынын сценарийи

Бичии болук уругларынга «Чаа чыл» байырлалы

Сорулгазы: Уругларга Чаа-Чыл байырлалын билиндирер. Эвилен-ээлдек, эки чанчылдарга уругларны кижизидер.

Киржикичлери:

Ведущий – Анан-Хереловна

Соок-Ирей – Бижик-Байыровна

Снегурочка – Н.Борисовна

Хар кадай – Борисовна

Дилги – Николаевна

Бору – Рита Сарыг-ооловна

Чорудуу

Чаа чыл байырлалынга хамаарышкан ыры оожум ырлап турар.

Башкарыкчы: Экии, ада-иелер, аалчылар! Кайгамчыктыг байырлал — кел чыдар чаа-чыл байырлалы-биле байыр чедирип тур бис! Силернин чуртталганарга хой-хой оорушкуну кузевишаан, чылдын кайы-даа уезинде силернин бажынынарга кезээде чылыг, чырык агаар болурунун йорээдивис! 

Чаа чыл келди, чаа чыл келди!

Чаштар шупту ооруп туру

Хамык аннар, кижилер-даа

Каткы-хоглуг болу берди!

Уруглар чаа чылдын чараш аялгазынын аайы-биле уруглар чыскаалып алгаш кирип келгеш чартык тогерик кылдыр туруптарлар.

Башкарыкчы:

Шупту манаа чыглып келгеш,

Шупту денге турупкаштын

Чараш ырдан ырлажып

Чаагай чараш байырлаал.

Шивижигеживиске чараш шулуктерден чугаалап берээлинер уруглар.

1 уруг

2 уруг

3 уруг

Уруглар сандайларга оожум олуруптарлар.

Башкарыкчы:

Оожумнанар, оожумнанар

Шимээргевейн дыннанарам

Дааш кел чор, хар дагжап тур

Дидим аалчы келир дээн боор.

(Хар даажы дынналыр, хар кадай хумунга харжыгаштарлыг кирип келир)

Хар кадай: —Экии уруглар, аалчылар

Будун бодум хардан буткен,

Бурун ак-хар кадай – дыр мен

Думчуум безин онза костур

Узун чараш морковьтуг

Соок кышка холчок ынак

Солун кижи Хар кадай мен

Час келзе эрий бээр мен

Ынчангаштын шупту денге

Шивижикти долгадыр

Чиртиледир танцылаал

Хар кадай: Че оолдар мээн-биле кады танцылаптар силер бе?

Оолдар: Ийе

Танцы-сам: «Снеговик» (оолдар)

Хар кадай:

Хар кадай хоглугбей мен

Харын дурген хоглээлинер

Ырлап, самнап, шулуктеп

Ындыналдыр бадыраал

Мээн бичи харжыгаштарым-биле

Ойнаалынар уруглар

Оюн: «Харжыгаштар»

Игра – пляска: «Мы погреемся немножко»

Уруглар сандайларга олуруптар

Хар кадай: Ой-ой изий берди, эрииринден коргуп тур мен

Башкарыкчы: Уруглар, дургеденер хар кадайны урунер, соодунар!

Башкарыкчы: Уруглар, хар кадай эриди, соок сугдан ижиртиилинер.

(стаканга суг бээр)

Хар кадай: Ой, соок сугнун экизин, чаза пактаптайн, аалчыларны оттуруптейн.

(станканга конфетилер уруп каан боор, ону аалчыларже чажар)

Башкарыкчы: Эх,сени тенекпейни, ам сериитени бердин бе?

Хар кадай: Ийе, ийе ам дыка эки апрдым, сериидей бердим.

                   (хар кадай уженгеш чага уштуп экээр)

Хар кадай: Менде чагаа бар. Тывынарам кымдан-дыр!

Арга – эзим кезип

Аннар- менннер оортур

Шоодайында белектиг

Чаа- чылда чедип кээр

Чараш кызыл тоннуг

Харжыгаш деп уруглуг

Кымыл ол тывынарже уруглар

Уруглар: Соок-Ирей

Хар кадай: Шын-дыр эр-хейлер уруглар. Ой-ой, уттупкан-дыр мен, Соок-Ирей чуг-ле чагаа эвес, хуулгаазын хапчыгаш база берип каан. Хуулгаазын хапчыгашка чараш состерден чугаалап таалынар уруглар.

Шупту: «Хар, хар, дош, дош!

             Чаа-чыл, чедип кел» — деп чугаалалынар

Хар кадай: Уруглар силерге мен бо хуулгаазын хапчыгашты берип каайн, силер ону камгалап кадагалаар силер. Мен, Соок-Ирейни,  арга-арыгнын анчыгаштарнын уткуп экээйн.

Хар кадай чоруптар. Дилги улаштыр кирип келир.

Башкарыкчы: Ам бир аалчы кел чор ышкаш кичээнгейлиг дынаалынар чуу эвес.

Дилги: Экии уруглар! мында чуну канчап тур силер.

Уруглар: Чаа-чылды байырлап тур бис.

Дилги: Агаа, силернин-биле Хар кадайнын чугаазын дыннадым. Белектер, хуулгаазын хапчыгаш дидинер бе? Силерге белектер болбас. Мен чааскаан хоглээр мен. Мени чуу дээш чалавадынар. Мен ол хуулгаазын состер-биле белектерни оскээр хуулдуруптайн.

«Хар, хар, дош, дош! Чаа-чыл болбазын»-дээш

(Дилги хуулгаазын хапты апкаш унуп чоруй баар)

Башкарыкчы: Ой, уруглар ам канчаар бис. Кажар дилги Соок-Ирейнин хуулгаазын хапчыгажын аппарган. Чаа-чыл биске болбазын деп турар, ам бир аргазын тываалынар.

Башкарыкчы: Ам  Соок-Ирей кырган-ачавысче телефонавас болза хорожок тур.

(телефонажып турар)

Оожум аялга адаа-биле харжыгаш кирип келир.

Харжыгаш: -Экии, уруглар дааш шимээни аттыг боорга чедип келдим. Мында чуну байырлап турарынар ол.

Уруглар: Чаа-чылды байырлаптур бис.

Харжыгаш: Чараш солун байырлалда

   Улуг –биче улус чонга

Чаа чылды таварыштыр

Аас-кежик оорушкуну

Алгап – мактап кузеп тур мен.

Харжыгаш: Ой, бо харжыгаштарнын чараштарын, кады танцылаптар бис бе уруглар?

Танцы: «Харжыгаштар»

Башкарыкчы: Эр-хейлер уругалар, дыка-ла чараш кылдыр танцыладынар.

Харжыгаш: А чуге мунгак силер уруглар.

Башкарыкчы: Дилги кире маннап келгеш Соок-Ирейнин хуулгаазын хапчыгажын, алгаш барган а, ол хапчыгаш чокта уругалар белектер албас.

Харжыгаш: Уруглар, дыка дувуревенер

                Дурген Соок-Ирейни кыйгыраалынар.

Уруглар: Соок-Ирей ! Соок-Ирей !

Чараш аялга адаа-биле Соок-Ирей кирип келир.

Соок-Ирей: Экии уругларым, экии аалчылар

                Кандыг кончуг чараш черде кирип келдим

                Кандыг-даа оннуг ойнаарактар бар

                Чаа-чылдын байырлалында

                Чаштар мени манап турган.

— Орук ара чоруп орумда силер телефон догай бердинер, ынчангаш дыка дурген чедип келдим уругларым.

Харжыгаш: Экии кырган- ачай Соок-Ирей!

Соок-Ирей: Чуу болган дурген чугаа -ла уруум харжыгаш.

Харжыгаш: Дилгижигеш халып келгеш, силернин хуулгаазын хапчыгажынарны алгаш барган. Уруглар ынчангаш мунгарап турар-дыр Кырган-Ачай.

Соок-Ирей: Ой, уругларым мунгараванар! Ырлап, шулуктеп, ойнаалынар. Мен ол аразында боданыптайн уругларым. Мени оттунуп танцыланар уругларым.

Игра-пляска: «Шел идет Дед-Мороз»

Башкарыкчы: Ногаан чараш шивижигеш

                        Чайыраанаан отчугаштар

                        Чырып келзин, чайнап келзин

                       Чырыдып коор бис бе Кырган-ачай Соок-Ирей?

Соок-ирей: Холдарыввыс часкапкаш

                Буттарывыс тепсепкеш

                «1,2,3 шивижигеш чырыпкел» -деп алгыржыптаалынар уруглар.

(Шивижигеш чырып кээр)

Башкарыкчы: Чараш солун байырлал

                    Чаа-чыл келди шымданар

                   Шивижикти долганып

                  Чиртиледир ырлап самнаал

(Ынчангаш Кырган-ачай Соок-Ирейге ырлап бээлинер уруглар)

Ыры: «Дед-Мороз»

Соок-Ирей: Оо, дыка чараш ырлаар уруглар-дыр силер. А мен силернин-биле донуруптайн  деп оюндан ойнаптар бис бе уруглар?

Оюн: «Донгуруптайн»

Соок-Ирей: Чуу кончуг аваангыр, кашпагай уруглар боор. Шылай бердим ам бичии дыштанып орайн уругларым.

Башкарыкчы: Ам Соок-Ирей кырган-ачавыска шулуктерден чугаалап бээлинер уруглар.

Соок-Ирей: Оо, дыка –ла шулуктээр уруглар-дыр силер. Эр-хейлер.

Харжыгаш: Соок-Ирей кырган-ачай, уруглар дыка чараш ырлап, шулуктеп, самнадылар. Ам уругларга белектерин манап турлар боор.

Соок-Ирей: Шын, шын уруум харжыгаш. Мен уругларга холчок ынак мен. Чаштарымга белектерим берейн.

Харжыгаш: Кырган-ачай, дилгижек сээн хуулгаазын хапчыгажын аппарган ам уругларга белек кылдыр чунубээр бис.

Соок-Ирей: Адыр, адыр уруум Харжыгаш. мен илби шидилиг Соок-Ирей мен. Уругларга белектер албан болур. Ам шупту мээн-биле денге, хуулгаазын состерни чугаалаалынар уруглар.

Соок-Ирей: «Хар, хар, дош, дош!

                     Чаа-чылыдын белектерин!»

                Дузалакчы кежээ борум

(Бору улуп кирип келир )

Улуг шоодай соорртуп алган кел чоруур, а шоодай оон ушта халып турар.

Бору: — Экии уруглар база аалчылар! Мен Соок-Ирейнин белектерин арай деп соортуп эккелдим.

Бору: Эх, Кырган-ачай Соок-Ирей силернин шоодайынарны эккелдим.

(Харжыгаш шоодайны ажыдыптарга дилги уне халып келир. Шупту белектерни чипкен, чуг-ле хаптары артып калган, чангыс конфет арткан болган, ону дилги чажырып чыдар.

Бору: Ой-ой-ой, чуу болу турар чувел, сен канчап шоодайже кире бердин Дилги?

Дилги: Ийе мен Соок-Ирейнин хуулгаазын хапчыгажын апкаш белектерни хуулдуруп алгаш чипкен мен. Мени оршээп корунер буруулуг болга-дыр мен, моон сонгаар ынчанмас мен.

Ведущий: Уруглар Дилгижек буруузун мирнип турар шээй оршээп каар бис бе?. Ынчангаш шупту  Боруге танцылап бээлинер уруглар.

Танцы: «У меня, у тебя»

Бору: Дыка-ла чараш тацылаар уруглар-дыр силер, эр-хейлер. Ам мен аргамче чоруптайн байырлыг.

(Бору чоруптар)

Харжыгаш: Кырган-Ачай  Соок-Ирей, Дилги биске буруузун мининген, ам бистин – биле кады чаа-чылдаар.

Соок-Ирей: Эр хей, Дилгижек ам сонгаар багай чуул кылбас сен.

Соок-Ирей: -Ам ынчаар болзунза дилгижек уруглар-биле кады ойнаар сен.

Оюн: «Лиса и зайчики»

Соок-Ирей: Кандыг кончуг кашпагай уруглар боор Дилгиге безин алыспас. Дилгижек солгу конфетан эккел кай, мен уругларга белектерин хуулдуруп

берейн.

(Дилги солгу конфетаны Соок-Ирейге тутсуп бээр)

Соок-Ирей: Мен ам шиви артынга баргаш хуулгаазын состерден чугаалайн. Бо чангыс конфетаны хой белек кылдыр хуулдуруптайн.

Уруглар: Ийе

Соок-Ирей: Силер уруглар менээ дузалажынар, хуулгаазын состерден кады чугаалалынар уруглар.

Шупту: «Хар, хар, дош, дош! Чаа-чылыдын белектери, чедип кел!»

(Хуулгаазына ялга дузазы-биле белектерни хуулдуруп аар)

Башкарыкчы: Уруглар бистер хуулгаазын состер-биле белектерни биске Кырган-Ачай Соок-Ирей хуулдуруп берди. Кырган-Ачавыс уруу Харжыгашка ырыдан ырлап бээлинер уруглар

Ыры: «Хоровод у елочки»

Соок-Ирей: Кандыг кончуг ырлаар уруглар боор уруум харжыгаш, бичии чаштарывыска белектерин улеп бер уруум.

(Харжыгаш белектерни бичи чаштарга улеп бээр)

Соок-Ирей: Че уруум харжыгаш чоруулу бисти Дамырак садинин уруглары манап тур боор. Келир чылын дагын манаа аалдап кээр бис. Байырлыг уруглар.

(Соок-Ирей-биле Харжыгаш чоруптар)

Ортумак болукке солун болгаш хоглуг чаа чыл байырлалын эрттереринге сценарий. Киржикчилери: Башкарыкчы, Хар-Кадай, Харжыгаш, Соок-Ирей.

Чаа чылдын утреннигинин сценарийи.

Киржикчилери: Башкарыкчы

Харжыгаш

Хар-Кадай

Соок-Ирей

Башкарыкчы: Амыр-менди чаштар база аалчылар!

Чаа чылдын будуузунде

Чаштарывыс силерлерге

Чалар от дег

Изиг байыр чедирдивис!

Амыр-менди, аас-кежиин

Алгап-йорээп кузеп тур бис.

Оюн-тоглаа уезинде

Олурбайн , чалгааравайн

Танцылап, ойнап-хоглеп

Тааланчыг ырлажынар!

Шивижикти долгандыр

Четтинчинер шымданар.

Че-ве, шиви бирээ, ийи, уш

Оттарынны кыпсып кор!

Башкарыкчы: Уруглар, корунерем бистин шивижиивис кайы-хире каас кылдыр шиметтинген-дир. Ойнаарактарнын хойун корзунерзе.

(Уруглар шивини долгандыр магадап коруп кылаштаар)

1 уруг:

Нам праздник веселый

Зима принесла.

Зеленая елка к нам

В гости пришла.

2 уруг:

Сегодня на елке

Блестящий наряд,

Огни золотые,

В гости пришла.

3 уруг:

Мы тебя нарядную

В свой кружок возьмем,

Про тебя веселую

Песенку споем.

Ыры: «Елочка»

Башкарыкчы: Ам шивижигеш-биле оюндан ойнаптаалынарам, уруглар.

Оюн: «Игра с огоньками»

Как притопнут каблучки,

Вмиг погаснут огоньки.

Хлопай, хлопай, говори:

«Наша елочка, гори!»

( Шивинин отары ожуп каар).

Башкарыкчы: Шивижиктин отары чуге ожуп калды, уруглар? Чуу болганы ол? Кым бистин ойнап-хоглээривисти кузевейн турар чоор.

(Харжыгаш кирип кээр).

Харжыгаш:

Сонгу чуктен далаш-биле

Уругларга аалдап келдим.

Башкарыкчы: Бисте кым аллдап келген-дир, уруглар?

Уруглар: Харжыгаш.

Харжыгаш: Амыр-менди, чаштар. Мени таныыр-дыр силер бе? Кым-дыр мен?

Башкарыкчы:

Чаа чылды байырлаар дээш,

Чаштар шупту чыглып келди.

Шивижиивис ожуп калды,

Канчап барган билбейн тур бис.

Харжыгаш: Кырган-ачам менээ хуулгаазын аржыыл берип каан уруглар.

Чараш ногаан шивижик

Оттарынны кыпсып кор!

Чыглып келген чаштар

Магадап-ла корзуннер.

( Аржыылды чаярга, шивижиктин отттары хып кээр).

Башкарыкчы:

Шивижикти долгандыр

Четтинчинер, уруглар

Чараш ырдан шупту

Ырлаалынар, уруглар.

Ыры: « Койгуннактар»

(Хар-Кадай кире халып кээр).

Башкарыкчы: Ой, бо кым бисте аалдап келди, уруглар?

Хар-Кадай: Мени танып кааптынар бе, уруглар? Силер сооктан коргар ссилер бе, уруглар?

Уруглар: Чок.

Хар-Кадай: Холдарынар тонар болза канчаар силер, уруглар?

Уруглар: Часкаптар бис( часкаар).

Хар-Кадай: Буттарынар тонар болза, канчаар силер?

Уруглар: Тепсенир бис ( тепсенир).

Хар-Кадай: Уруглар, силер ойнаарынга ынак силер бе? Ындыг болза ам койгунчугаштарнын оюнун ойнаптаалынар, уруглар.

Оюн: «Койгунчугаш».

Хар-Кадай:

Чыылганнарга база менээ

Чараш самдан коргузунер.

Танцы: «Адыгжыгаштар»

Хар-Кадай: Мында силерде солун, хоглуг-ле-дир, уруглар. Мен ам манаа ур турар болзумза, эрип каар мен, ынчангаш мен ам чоруптайн.

( Хар-Кадай чоруптар).

Харжыгаш: Мен ам силерге тывызык ыдайн, тывар силер аа, уруглар.

Кирбик салы ак,

Кеткен хеви кызыл

Уругларга оорушкуну

Ууп чадай соортуп келир.

Кым-дыр ол, уруглар?

(Соок-Ирей)

Башкарыкчы:

Чаа чылды бистин-биле

Ойнап-хоглеп уткуур кылдыр

Кырган-ачай, Соок-Ирейни

Шупту денге чалаалынар!

( Соок-Ирейни уруглар кыйгырар).

Соок-Ирей:

Экии. Экии аалчылар база чаштар.

Силер-биле чаа чылды хоглеп аар дэээш,

Эзим, арга, тайга-сыннар кезип чорааш

Сибирь, Саян дагларын мен ажыр бастым.

Каастап дерээн шивинернин чаражын аа.

Каткы-хоглуг ажы-толдун магалыын аа.

Силер-биле чаа чылды хоглээр дээштин

Сонгу чуктен чедип келдим, уруглар.

Танцы: « Бичии одуректер».

Соок-Ирей: Уруглар, силер сооктан коргар силер бе? ( Чок).

Оюндан ойнаптаалынарам че, уруглар.

Оюн: «Тонуруптайн».

Харжыгаш:

Сибирь, Саян дагларын ажыр баскаш,

Шылаан боор сен, кырган-ачай.

Шивижиктин чанынга

Олурупкаш дыштанып кор.

Соок-Ирей:

Танцы-самны тептинер

Тааланчыг ырладынар

Кым кончуг чараш кылдыр

Шулуктен менее чугаалап бээр.

(Уруглар шулуктээр).

Харжыгаш: Кырган-ачай, уругларын сенээ ыры ырлап бээри ол-дур.

Ыры: «Шивижигеш»

Соок-Ирей: Уругларымнын чаражын.

Башкарыкчы: Соок-Ирей-биле оюндан ойнаптар бис бе, уруглар.

Оюн: «Ундурбес бис».

Соок-Ирей: Шылай бердим уругларым. Изиин ам эриир деп бардым.

Харжыгаш:

Харжыгаштар сериин кылдыр,

Танцылап, самнанарам.

Танцы: « Харжыгаштар».

Башкарыкчы: Уруглар, Сок-Ирей бистин-биле ойнады бе?

Уруглар: Ойнаан.

Башкарыкчы: Шивижикти долгандыр танцылады бе?

Уруглар: Танцылаан.

Башкарыкчы: Бистин-биле ырлады бе?

Уруглар: Ырлаан.

Башкарыкчы: Ам биске чуну бээрин уткан-дыр, уруглар?

Уруглар: Белектерин.

Соок-Ирей:

Ийе-ийе

Белектерим эккелдим чоп.

Хавым кайнаар кире берди,

Шивижиктин адаанда чоп

База чогул.

Башкарыкчы:

Кырган-ачай, Соок-Ирей

Чаштарывыс силерден

Белектерин алырын

Четтикпейн манап тур.

Соок-Ирей:

Менде хуулгазын борбак хар бар, уруглар. Ол хар биске белектернин кайдазын айтып бээр.

(Соок-Ирей улуг ак борбак харны даянгыыжы-биле шивини долгандыр чууктаар.

Чууктап чорааш хортукке эккээр, ында белектерни чажырып каан боор).

Соок-Ирей:

Бо шээй, бо шээй, уруглар.

Белектерни алынар.

(Белектерни улээр).

Соок-Ирей:

Оолдарым, уругларым

Ам-даа эки озунер-ле.

Унуп келген чаа чылда

Ууленер будер болзун.

Бистер чоруур апардывыс

Байырлыг че, ажы-толум.

Харжыгаш: Байырлыг че, уруглар.

Башкарыкчы:

Аалчыларнын узун оруу

Арыг, ажык эки болзун.

База катап ужурашкыже

Байырлыг че, менди-чаагай!

Автор: Сарыглар Долаана Чачаровна

                 Бичии  уруглар
болуунге Чаа-чыл сценарийи

«Бору биле
Чаа-Чыл байырлалы»

     Залды каас чараш
кылдыр харжыгаштар-биле каастап каан. Дождиктер, гирляндылар, мишуралар. Залдын
ортузунда — Шиви.шивинин сайгылаанары чырывайн турар.

Байырлалды кааастар аялгалар:флешка,
баян

Херек чуулдер: харлар (снежки), корзинка, бубен, харжыгаштар, покрывало.

Киржикчилери: Башкарыкчы,
Бору, Гномик, Койгунак, Харжыгаш,  Соок-Ирей.

     Аялга
аайы-биле уруглар залче кирип кээр..

Баш-чы:

Ах, уруглар, корунерем.Шививистин онзазын!

Чоокшуладыр кылаштап келинер, байырлалывыс
ам  эгелээр-дир бис .

Чараш шиви каастанып,

Байырлал-даа  чоокшулап ор.

Чаа чыл база  дораан келир,

Манаан бистер холзеп тур бис. Экиивенер,
экиивенер!

Уруглар шивижигеш биле
мендилежирлер: Шиыижигеш экии!

1 уруг

Чараш солун байырлал –

Чаа-чыл келди, шымданар,

Шивижикти каастажыыл,

Чинчилерден аскылаал.

     Ыры «Ёлочка»            

Уруглар сандайларынче олуруп
алырлар.
 

Бащ-чы.
Шивижигешке шулуктеривис чугаалап берээлинерем, уруглар.(3-4 шулук)

1уруг.
Ах, елочка! Ах, елочка!
Огнями нам свети!

Такой красивой елочки

На свете не найти!

2 уруг.
Все блестит от огней              Кылан, чараш шарлар

И игрушек ярких                     Кызыл,
сарыг бомбуктер, 

Где-то здесь. Где-то здесь     
Будуктардан халаннаан,

Спрятаны подарки.                  Мун-мун
хыраа чайынаан.

3 уруг.

Кружатся за окнами

Белые метели

А у нашей елочки

Игры да веселье

4 уруг
Нам сегодня весело,

День такой хороший!

Пляшут все у елочки

Хлопают в ладоши

5уруг
Огоньки сверкают

Весело горят

Кружится под елкой

Хоровод ребят

              Сам
«Топ-топ сапожок». Сам соонда уруглар олуруп алыр
.

    Аялга аайы биле 
Бору  кирип кээр.

Бору
Мен- бору,  кажар бору-дур мен,

Шупту оруктарны кудуруум биле ширбип
кааптым.

Оруктар-даа, кокпа орук-даа чок

Соок-Ирейнин  бээр кээр оруу чок.

Мен база байырлалга киржиксеп, хоглексеп
тур мен

Белек, янзы-буру амданныг чемнерни чиксеп
тур мен

Менээ бербес болзунарза

Шивижигеш чырывас!

Ах, кандыг чаптанчыг чаштар, койгунактар,
бичии кускежиктер, харжыгаштар  кымнар чок дээрил! Кандыг кончуг амданныг чоор!
Богун мен безин чемненмээн мен. А эртенги чемим кылдыр бо бичии чаштарны чиптер
чоор бе!

Баш-чы.
Бистин бичии чаштарывыс чивейн кор, Боружугеш. Олар сенээ ырлап
база самнап  бээрлер.

             
Уругларнын самы
«Елочке не холодно»                                                        

Бору.
Оо!  Дыка-ла чараш самнадынар. Бичии чаштарны чивес болган-дыр
мен. Ынчаар болза  эртенги чемимге койгунактан тудуп чип алыйн. Койгунактардан
барып  корзунуп, кедеп тургаш чиптейн.

     Бору шиви
артынче кылаштап уне бээр..Уругларны покрывало биле шып каар.

     Бору ырлап
унуп кээр..

Койгунчугаштар чуге козулбес чоор? Олраны мен кажар арга
биле кыйгырыптайн.Бо бубенни ойнаптарымга, олар  боттары-ла маннажып
кээрлер.(Бубенни ойнаар)

Улуг койгунак кирип кээр.

Койгунак: Бубен даажы дыннапкаш, уне халып келдим.

Баш-чы: Койгунактын эштери бичии
койгунчугаштар  бистин аравыста ковей.Боруге самнап берээлинерем, койгунактар.

     
 Уруглар-койгунактар покрывало адаандан уне халчып кээр, койгунак биле
самнаарлар.

                         Сам «на
поляне зайцы танцевали»

   
Бору, бичии койгунактарны чивейн кор, олар сенээ самнап бердилер.

  Сам соонда уруглар олуруптар
сандайларынче.

Бору

Силернин самынарны магадап кордум!
Койгунактарны мен чивес-тир мен. А мен ам чуну чиир мен, аштап чоруур мен бе?
Чок! Аргамче чорууйн, билир мен, кайда Соок-Ирей белектерин шыгжап алганын. Ол белектерни
ап алгаш,  чажырыпкаш, кежээки чемим ол болур!

     Шиви артынче 
Бору уне бээр.

Гномик кирип кээр.

Гномик: Мен аргада чурттап турар
Гномиктернин бирээзи-дир мен.Уруглар Соок-Ирейнин белектери аргада  бистин
аргада хуулгаазын  бажынывыста . Бору ону албаан-даа, мегелеп турары ол-дур.

Баш-чы: Тоолчургу аргадан келген Гномик
биле самнап  ойнаалынар.

                           Хоровод «Топ,
топ, топ»

Гномик: Уруглар мен Соок-Ирейни мен уткуп
эккээйн. (Гномик уне бээр)

Баш-чы:  Соок-Ирей дугайында шулук киирер.

Шупту
Соок-Ирей! Соок-Ирей! Соок-Ирей! Манап тур бис!

     Аялга
аайы-биле Соок-Ирей  Харжыгаш уруун эдертип алган кирип кээр..

Соок-Ирейнин уруглар биле шулуу

 Баш-чы- харжыгаш
Соок-Ирей  бистер мунгарап тур бис. Кажар хоптак  Бору  шупту
белектерни чиир деп турар, уругларга белектеп алган  белектеринерни.
Соок-ирейге ырлар самнап хороводтап берээлтинерем, уруглар.

                            Хоровод
«Дед Мороз – розовые щечки»

Соок-Ирей.
Кайда барды ол мегечи?

Бистерни ол кончуг оптуг  кылдыр
мегелептер деп тур

Мен ону дилээйн

Ынчангаш байырлалче экээйн.

      (шиви артынче
дилегзинип коор)

      Бору  унуп
кээр.

Бору.
Экиивенер, Соок-Ирей,

Белектер экээлдин бе?

Аргага мен баргаш келдим,

Белектерин ында тыппадым.

Соок-Ирей.
Белектер алыр дизе

Тывызыктар тывар силер,  уруглар.

Чаштар думчуун кым ажыннадыр донуруптар
ийик?

Уруглар: Соок-Ирей!

Кым шупту черни ак хар биле шыпканыл?

Уруглар: Соок-Ирей!

Шивижикти кым силерге белекке бергенил?

Уруглар: Соок- ирей!

Кым шупту  уругларны караанын чажын
тогулдур каттыртырыл?

Уруглар: Соок-Ирей!

Уругларга белекти кым экээп бээрил?

Уруглар: Соок-Ирей!

Баш-чы
Соок-ирей кырган-ачай бистин шививис чуге чырывайн
турарыл.Боруге  белек бербес болза  шиви кажан-даа чырывас деп чугааланып
турду..

Соок-Ирей

Ах сени кажар боруну!

Ол черле ындыг чуве  турбас!

Эмин эттир дувуревенер чаштар,

Шупту денге «1, 2, 3! Че-ве,  Шивижигеш
силгинивит!»Че-ве. Шиви каттырывыт! Челээш оннуг чырып кел!

     Уруглар шупту
бо состерни каттаптаар. Шиви чырып кээр.

Соок-ирей

Становитесь-ка, ребята,

Все скорее в хоровод.

Песней, пляской и весельем

Встретим с вами Новый Год!

     Уругларнын
хороводу «Дед Мороз».

     Хоровод соонда
уруглар сандайларынче олуруп алырлар.

     Бору  Соок-Ирейге
сандай ап бээр..

Соок-Ирей.

Ох, мен  шылай бердим,

Бичии чаштарны  магадап кайгап олурайн.

Бору.
Дыштанып олур , Соок-Ирей. Бичии чаштар сенээ Чаа-чылдын
шулуктерин бараалгадырлар.

                              
Уругларнын шулуктери.

Соок-Ирей.
Ох. Силер биле турарымга дыка изиг -дир

Мен ам эриир деп бардым!
Харжыгаштар
ужуп келгеш бичииден долганып самнаптар болза.

Баш-чы

Харжыгаштар оорлерим,

Хоровод тап самнаалынар

      Уруглар-харжыгаштарнын
самы.

Соок-Ирей

Ай чаштар, ай  чаптанчыглар–

Оорушкулуг хоглуг чаштар!

Шуптунар шивини долганып самнап,

Хоглуг ырынар чангыланды.

Кырган-ачанарны хогледип корунерем?

    Ыры «Харжыгаш».Ыры соонда
уруглар сандайларынче олуруп аллар.

Бору
Соок-ирей,
дыка хой уе эрте берди

Белектиг шоодайын кайы?

Соок-ирей
Хуулгаазын  харжыгажым  бар. Ол харжыгажымны чууптарымга,
харжыгаш кайнаар чуглудур белектер ында болур. (харжыгажын чуулдуруптар.)

Баш-чы: Шивижикти долгандыр

                                  
Чиртиледир ырлап самнаал

                                   
Кырган-ачай Соок-Ирей

                                    Кымны
мурнай  шаннаар эвес. 

      Соок-Ирей
биле Бору  белектерни экээр, уругларга олар улеп бээр..

Соок-ирей. Чаа-чылдын белээн
Боружекке база бээйн.

Силер биле байырлашкаш чоруур уем келди чаштар

Сеткилимнин ханызындан шуптунарга Байыр
чедирип тур мен

Чаа-чылды шупту омак-хоглуг байырланар

Ада-ие база чаштар!

Чаа-чыл биле! Чаа-чыл биле!  

Бору.Четтирдим, Соок-Ирей база
уруглар солун байырлалынар дээш. Моон сонгаар чурум уревес мен,эки бору болур
мен

чаа, мен база чорууйн,

Байырлыг, чаштар!

    Соок-ирей,  дилги 
чоруй баарлар.

Баш-чы-харжыгаш.
Приходит час, час расставанья,

Пусть елка в памяти живет,

Друг другу скажем «До свиданья»,

До новой встречи в Новый год.

     Аялга аайы-биле
уруглар залдан унерлер.

Улуг болук уругларынга Чаа-Чыл байырлалынын сценарийи «Ийи Соок-Ирей»

Сорулгазы: Байырлалдын белеткелинге уругларнын идепкейин. улуг-хуузун кириштирер, байырлалга киржирге оорунчуг, солунун чедирер; оюн хогжумнуг кылдыныгларга демниг болурун чедип алыр.

Киржикчилер: Харжыгаш, Соок-Ирей – Бору, Соок-Ирей – улуг кижи, уруглар каас чараш хептерлиг.

Чорудуу:

Уруглар «илчирбелей» четтинчип алгаш залче хоглуг аялгага маннапжып кирип кээр. Шиви долгандыр туруп туруп алыр. Оларны Харжыгаш уткуп алыр.

Хар-гаш: Богун уруглар эрги чыл тонуп турар. Календарьнын соолгу хуннеринин саазыннары декабрь айнын будуунда халанайнып чайганып турар. Чаа-Чылдын уези бисче далаштыг кел чор. Чаа-Чылдын Шивизинин инелери чайынналып, кыланайнып тур!

Уруглар( очередь аайы-биле). Как хорошо, что в этом зале, Мы снова встретились с тобой! Мы этот праздник долго ждали, И он пришел в мороз, зимой!

2 уруг: Новый год стучится в двери С песней, сказкою, добром, Каждый нынче в чудо верит, Ждет подарков каждый дом!

3 уруг: Пусть звучат стиъхи и песни, Пусть звенит ребячий смех, Да и взрослых с нами вместе Позабавиться не грех!

4 уруг: День сегодняшний чудесный Не растает без следа, Мы веселый праздник этот Не забудем никогда!

5 уруг: В круг скорее становитессь, Крепче за руки беритесь! Тот. Кто хочет, чтоб веселым Получился Новый год – Пусть сегодня вместе с нами песню звонкую поет!

Хоровод «Новый год нас зовет»

Уругларнын шулуктери

Хороводтуг ыры «Новогодняя хороводная»

Харжыгаш: Шупту чыылган бис бе, шупту келген бис бе: улуглар база чаштар. Ам чуу дээш бисте кырган-ачай Соок-Ирей келбейн турар чоор? Соок-Ирей ам бо уеде кайда чоор? Бисти ол утупкан эвес бе? Эргим кырган-ачай , баштак, тенекпей, Бистин Байырлалывысче дурген чедип кел!

Почтальон бир уруг(оол)дурген чедер чагаа! Дурген чедер чагаа! Чагаанын дораан чедер база шын адрези: Тээли суур, Карл Маркс кудумчузу бажын «Белек» уруглар сады.

Хар-гаш: Кымдан чагаа боор ол? (номчуур)Силерже кээр дээш дыка далажып кел чор мен уруглар. Хат-шуурган кедергей хадып тур. Шупту оруктарны билдинмес кылдыр хадып каапкан. Мээн арга чурттуг оорлерим аргадан унер оруумну тып чадап кагдылар…» (уруглардан дилег кылыр) Уруглар кырган-ачавыска дузалажыр бис бе, уруглар Кажан мен он талакы холум кодуреримге:»Унуп кел, унуп кел!, а бир эвес солагай холум кодурзумзе- «чедип кел, чедип кел!» Аалчылар база биске дузалажыр болза кончуг эки. Чаа, белеткенип аалынар… Целый год тебя мы ждали…(поднимает правую руку)

Уруглар: Выходи! Выходи!

Хар-гаш: Елку пышную убрали… (поднимает левую руку)

Дети: Приходи! Приходи!

Хар-гаш: (дыннааланыр, хомудап) Ам-даа келбейн турар…(оорушкулуг): А мен билип кааптым, чуге келбейн турарын. Бистин бо залда изиг аппарган, Соок-Ирей изигге ынак эвес, ынчангаш ол келбейн турар… Харжыгаштар, кайда силер ужуп келинер, долганып самнаалынар! Ужуп келинерем, Харжыгаш эжинер силерни кыйгырып тур!

Сам «Аккыр оннуг ховаганнар»

Соок-Ирейнин ырызынын аялгазы дынналыр.

Хар-гаш: Аргада кым ырлап турар чоор. Соок-ирей бээр кел чор. Мен шиви артынче чаштына берейн. Кырган-ачам тыппайн баар боор! (шиви артынче чаштына бээр) (ийи удур залдын эжиинден хары угда ийи Соок-Ирей кирип кээр. Олар аялга аайы биле щвинин чанынга ужуражып кээр, бот-боттарын коргеш хайгап турар.

1 Соок-Ирей(шын Соок-Ирей): Сен кым сен?

2 Соок-Ирей(кеттинип алган Соок-Ирей): А сен чуу деп кижи сен?

1-гизи: Мен – Соок-Ирей дир мен!

2-гизи: Мен база Соок-ирей-ле дир мен!

1-гизи: Канчап ындыг боор чувел! Бо байырлалда чаштар мени манап турар!

2-гизи(каттырып-чошпээрежип): Чаа, ындыг –дыр, ийи –даа домей болгай-ла бис. Чангыс кырган-ачай – эки. А йий Соок-Ирей – оон-даа эки болгай!

(Бирги Соок-Ирей канчаар аайын тыппайн чопшээрежир, улаштыр олар денге чугааланырлар)

Ийелээн: Кым-на шивижикти чараштыр каастап алгаш. Мени мында манап урар чоор… Кым чел ол? Коступ келем. Кырган-ачан биле таныжып ал!

(Шын Соок-Ирей денге чугаалангаш кайгап, хорадаксап турар)

Хар-гаш(шиви артындан): Ку-ку!

Ийелээ: Ында кымыл?

Хар-гаш: Мен-дир мен! (шиви артындан унуп кээ)

Ийелээ: А, Харжыгажым мээн… Эр-хей, четтирдим, уруум. Билир мен сени – чалгаапай эвес сен. Зал иштин арыдыр аштап каан сен… Чуг-ле шиви чырывайн турар!

Хар-гаш(кайгап): Кайызы мээн кырган-ачамыл? Канчап билип алырыл? Шивини чырыдыптарын ийелдирзинден дилээр бе? Ынчан бис билип кааптар бис, кайызы мээн кырган-ачамыл. База шын харыыны бис тып алыр бис!

(Соок-Ирейлерже хамаарыштыр): Силер ийи алышкы шыырак-тыр силер. Ийи Соок-Ирей эр-хей силер. Бичии чаштарны хогледири биле бистин шививисти чырыдып корунерем!

Ийи Соок-Ирей: Экии, бичии чаштар, эргим уругларым!(уруглар мендилежирлер). Ам шивини чырыыдыптар бис. Силер биле сырлап самнаар бис.

(Ийелээн маргыжып турарлар, кым шивинин алдын одун чырыдарын, бот-боттарынга чайлап берип турарлар, ийелээн денге чугаалап турарлар – шиви чырывас)

Хар-гаш: силерге бичии харжыгаштар дузалажыр дээш далажып турлар, Оларнын кылан хеви чырып турлар!

Оолдар самы «Самчылар хар оолдары»

(оларнын самы доостурга шиви чайынналып чырып кээр.)

1-ги Соок-Ирей: Кандыг кончуг – чараш шиви боор! Карактарым чылчырыктай берди! Чаа-Чыл биле шуптунарга байыр чедирип тур мен. Кадык-шыырак болурунарны кузедим. Витаминниг чемден чип турар силер уруглар, ава-ачанарнын чагыын дыннап чорунар! Кезээде хоглуг-омак болунарны, кажан-даа ыглап мунгараванар чаштар!

2-ги Соок-ирей: Силерге мен ковей баштак-каткы эккелдим. Орук дургаар оларны чогааттым. Ол баштакты дыннааш силернин база мээн ишти баарым согулдур каттырынарны кузедим. Мен янзы-буру ойнаарактар ады адаар мен.Ындыг ойнаарактар шивини каастап турар болза часкаар силер , а кажан ындыг херекселдер шивиде чок болза адыштарынар часкавас силер, зал иштин оожум байдал бургей бээр. Че, дыннанар…

Аскыр-дагаа(часкаар) Кашалыг горшок …

Петенька-петрушка(часкаар) Эрги кадушка …

Орук самдар идик… Ак харжыгаштар(часкаар)

Кызыл фонарьлар(часкаар) Хлебтин кадып калганы …

Яблоктар-шишкалар(часкаар)

Петянын чувуру…

1-ги Соок-Ирей: Менде база силерге оюн бар:

Мен силерге шулук чугаалаар мен.

Мен, эгелээр мен, а силер тондурер силер-

Хором денге харыылаар силер!

!. На дворе снежок идет,

Скоро праздник … (Новый год)

2. Мягко светятся иголки,

Хвойный дух идет от елки…(елки)

3. Кто в трубе порой ночною

Зиму всю протяжно воет,

Пурги лучшая подруга,

А зовется она …(вьюга)

Скоро праздник Новый год,

Становитесь в хоровод!

Сам»Елки, шарики, хлопушки»

Хар-гаш(кыдыынче коргеш) Шынап-ла удавас Чаа-Чыл, а бис ам-даа билбес бис, кайызы шын Соок-Ирейин(Дынзыдыр Соок-Ирейлерге чугаалаар) Кырган-ачай Соок-Ирейлер, а бис силерни долгандырывыыс иштинден ундурбес бис, самнаарын силерден дилеп тур бис, бис адыштан силерге часкап бээр бис.(оожум , бир кыдыынче чугааланыр) Самнаптарга, чажыт ажыттына бээр он.(Соок-Ирейлер долгандырыгдан уне чуткуп турар, уруглар быжыдыр тутунчуп алган ундурбестер)

1-ги Соок-Ирей: Мен – Кызыл думчуктуг Соок-Ирей мен

Ак салдыг ирей мен

Кырган-даа болза

Самнаарынга дыка ынак мен!

2-гизи база денге чугааланыр: Менээ самнаары белен чуул-дур

Эх, сагыш-сеткилим 90 чыл аныяксый берди!

Хол-хавымны часкап тургаш, кидистеримни тепсенир мен…

Самнап хоглеп билир мен, силерден-даа чыдып кагбас мен!

Соок-Ирейлернин самы

Хар-гаш: Сеткилинерден самнадынар, Ийелээн самнаарынар тергиин-дир!

Кайызы мээн кырган-ачамыл

Кайызы Соок-Ирейил?

Сандай биле оюнга чер-ле илеретинип келир боор!

Соок-Ирейлернин оюнну «Сандайга дурген олур»(3 катап ойнаарлар)

( 1 дугаарында – Соок-Ирей – бору сандайны тудуп алгаш маннапуруп бээр; 2 дугаарында – ортузунга дээр маннааш дедир –даа маннап кээр; чуг-ле 3 дугаарында оюннун дурумун ийи Соок-ирей сагыыр, олар ийелээ денге маннажып кээр. Хаоржыгащ ийилдирзин сандайларга олуртуп алыр.)

Соок-Ирейлер: Чаа-чыл биле, уруглар

Кым биске шулук чугаалай кааптарыл?

Уругларнын шулуктери

Хар-гаш: Четтирдим, эргим шулукчулер,

Силерни мен мактап тур мен, силер – эр-хейлер силер!

Силерге мен дыка идегеп тур мен

Байырлалды тондурер уе база келди

А бис ам-даа билбес бис,

Кырган-ачавыс кайызыл?

1-ги Соок-Ирей: Шивижигеш дугайында ырыдан бис ырлаалынар,

Ынчан шупту чуве ол-ла дораан билдине бээр!

(2-ги Соок-Ирей ырлап эгелээрин ол негээр.)

Соок-Ирей-Бору(бодунга бузурел чок ырыны ырлап эгелээр»В лесу родилась елочка» Муз. Бекман)

В лесу родилась телочка,

В лесу она росла.

Зимой и летом дойная…

Хар-гаш(хорадап): Стройная!

Соок0Ирей-Бору(дыка дурген ылап эгелээр) Дойная и стройная.

Хар-гаш: Чок. Чок, мээн эвес-тир!

Бору: А бистин шуптувустун дийн!

Ырлаарын уламчылаар: В трусишках зайка серенький…

Хар-гаш: Канчаар. Кандыг?

Бору: Ой, в колготках зайка серенький…

Под елочкой скакал…

(Хар-гаш, кайгап турар, шын Соок-Ирей мунгарап бажын чайгаар)

Бору: Чаа, зарядка кылып турган…( улаштыр ырлаар)

Порою волк, сердитый волк

С косою пробегал.

Чуть свет по лесу частому,

А в дровнях мужичок.

Срубил он нашу елочку.

На сани и в мешок!(кудуруун чидирип аар)

Соок-Ирей: Дыка ковей чылдарда мен чурттап келдим

Уруглар, шын ырлады бе?

База кымнын кудуруу дужуп калганы ол?

Бору кудуруу –ла хевирлиг

Хар-гаш: Оо. Соок-Ирей! Борунун кудуруун чидирип алган!

Бору(шиви артындан унуп кээр): Мен дуун арга иштинге кылаштап чорааш, бо тонну тып алган мен. Уруглар садынче баар-дыр деп бодап алган мен.Сиелр биле ойнап хоглээр дээштин. Бохун карнавал байырлал болур ийик бе, уруглар?

Уруглар: Картнавал!

Бору: Экизин, мен озалдаваан шээй мен!

Соок-Ирей: Уруглар садында уезинде чедип келген силер. Дыка солун кылдыр кетттинип алгаш,Мээн уруум безин бисти ылгап чадап шаг болду!

Койгунактын бажынынга ойнап-хоглээл!

Бичии болуктун уругларынга чаа чыл байырлалынын сценарийи.

Сорулгазы:

1. Уругларнын байырланчыг , оорушкулуг хей- аъдын бедидер.

2. Тоол дамчыштыр уругларга буянныг чорук кезээде багай чорукту тиилээр деп чувени билиндирер.

3. Ырлап, танцылаар кузелин деткиир, дыл- домаан сайзырадыр.

Дерилгези: Улуг каастап каан шиви, гриляндалар, шариктер, чаа чылдын ырылары, тоолда персонажтарнын маскарадтары, костюмнары , ширма бажынчыгаш, Дилгижектин борбак бажыны.

Киржикчилери:

Койгунак –

Дилгижек–

Адыг –

Ыт –

Дагаажыгаш –

Башкарыкчы –

Байырлалдын чорудуу:

Башкарыкчы: Эргим хундулуг бистин бичии чаштарывыс , ада- иелер, башкылар база аалчылар!

Чаа чыл байырлалынын утреннигин эгелээр-дир бис.

Сагыш- сеткил доюлдурган сергек хоглуг

Чаа- чылдын байырлалы моорлап келди.

Долгандыр-ла бугу чуве хуулгаазынныг

Тоолда дег тывызыксыг чаражын кор!

Башкарыкчы: Байырлалдар аразында Чаа- чыл — эн-не тоолчургу, солун, хоглуг, оорушкулуг, хуулгаазын байырлал болгай. Чаа чылдын байырлалын таварыштыр чаштарга, аваларга, аалчыларга байыр чедирип, аас-кежикти , кан дег кадыкшылды, оорушукуну кузевишаан, байырлалывысты эгелээр-дир бис.

Башкарыкчы: Тоол дег чараш садывыста

Хуулгаазын маадырларлыг

Чаа чылдын тоолчугажы

Бо хун бисте аалдап келди.

Башкарыкчы: Ам шупту чараштыр олуруптаалынар, бистерге хуулгазын тоол ораны аалдап кээр. Кичээнгейлиг корээлинер, уруглар!

Койгунак ыяш бажынынын иштинде орар, Дилги борбак обручуда тюль-биле кылып каан бажынныг болур.

Тоол хоглуг аялга-биле эгелээр.

Автор: Бир-ле черге Койгунак болгаш Дилги чурттап чораан. Дилгинин бажыны дош, а Койгунактын бажыны ыяш турган чувен иргин. Кыш эрткен, час-даа душкен. Хуннун чылыынга Дилгинин дош бажыны бир-ле хун эрип каап-тыр, а Койгунактын ыяш чылыг бажыны ол-ла хевээр турган.

Дилги: Ам канчаар амытан боор мен, бажыным база эрип калган, аргада араатан амытаннар база хой болгай,черле бажын чок коргунчуг-дур. (Аай-дедир боданып тура чугаалаар) Аа., билип кааптым, ырак эвесте ыяш бажынныг Койгунак чурттап турар болгай, олче черле барып корейн, мени ол киирип алыр чадавас.

Зал иштин долгандыр «Дилгижек» деп ырынын уделгези-биле Койгунактын бажынынче чоруптар.

Автор: Дилгижек-даа Койгунактын бажынынче чоруп-ла каан. Ол Койгунактын бажынынын даштынга келгеш, эжиин оожум соктап-тыр.

Дилги: Койгунак, койгунак мени бажынынче киирип ап кор, мээн дош бажыным эрип калды ышкажыл.

Койгунак: Кирип кел даан Дилгижек. (Дилги кирип келгеш амырап турар)

Дилги: Чыдынын чаагай чемзиг деп чувезин!

Автор: Элээн болганда Койгунак-даа Дилгижекти бажынынга арттырып кааш, хумунун туткаш, суглап чорупкан.

«Койгунак» деп ырынын уделгези-биле суглап чоруптар.

Автор: Кажар Дилгижек ол аразында эжиин дээктеп алгаш, боданып-тыр:

Дилги: Койгунактын бажынынын чылыын, чырыын, экизин! Бо бажынга мен чааскаан чурттаксап тур мен. Койгунак суглааш ам кээрге киирбес-тир. (Амырап турар, корунчукке кордунер, будуттунуп орар)

(Музыка)Койгунак залче кирип келир.

Автор: Койгунак – даа суун узуп алгаш келгеш, бажынын соктаан-соктаан, Дилгижек эжиин ажытпайн-даа чугаалап-тыр:

Дилги: Моон унуп чор Койгунак, сени киирбес мен, бо мээн бажыным-дыр.

Автор: Койгунак бажыныны чанынга ыглап олурда, оон чанындан ыт эртип бар чыткаш, айтырып-тыр:

Ыт: Экии койгунак, чуге мунгарап ыглап олурарын ол?

Койгунак: Канчап мунгаравас боор. Мен ыяш бажынныг турган мен, а Дилгижек дош бажынныг турган.Час дужерге Дилгинин дош бажыны эрип калган, ол мени бажынынче киирип ап кор деп дилээрге , бажынымче киирип алган мен.Суглааш кээримге Дилгижек мени бажынымче киирбеди, ынчангаш мунгарап ыглап ор мен.

Ыт: Ыглава Койгунак, мен Дилгини бажынындан ундур ойладыптар мен, (бажынчыгашка келгеш ээрер) Бог-бог-бог!Дилгижек Койгунактын бажынчыгажындан ам дораан ун!

Дилги: Уне халааш, шураан соонда канчаар эвес мен сени!

Автор: Дилгижек ынча дээрге ыт корткаш, оруун уламчылап маннап чоруй барып-тыр.

Оожум аялга-биле адыг унуп кээр.

Автор: Койгунак бажынынын даштынга мунгарап ыглап олурда, адыг коруп кааш, айтырып –тыр:

Адыг: Чуге ыглап олур сен Койгунак?

Койгунак: Канчап мунгаравас боор. Мен ыяш бажынныг турган мен, а Дилгижек дош бажынныг турган.Час дужерге Дилгинин дош бажыны эрип калган, ол мени бажынынче киирип ап кор деп дилээрге , бажынымче киирип алган мен. Суглааш кээримге Дилгижек мени бажынымче киирбеди, ынчангаш мунгарап ыглап ор мен.

Адыг: Ыглава Койгунак, мен Дилгини бажынындан ундур ойладыптар мен.

Койгунак: Шыдавас сен адыг ирей, ыт безин ойладып чадап кагды.

Адыг: (бажынчыгашка келгеш , соктаар) Дилгиже-е-ек , Койгунактын бажынчыгажындан ам дораан ун!

Дилги: Уне халааш, шураан соонда канчаар эвес мен сени!

Башкарыкчы: Адыг база -ла Дилгижек ынча дээрге корткаш, халып чоруй барып-тыр оо. «Дагааларым» деп ыры-биле шалгы чуктээн дагаа унуп келир.

Автор: Койгунчугаш бажынынын чанынга ынчаар мунгарап ыглап олурда, чоогундан шалгы чуктеп алган Дагаа эртип бар чорааш, коруп кааш, айтырып-тыр:

Дагаа: Салым торгу сарыг баштыг , эткир уннуг дагаажык мен.

Чуге мунгарап ыглап ор сен Койгунак?

Койгунак: Чуге мунгаравас боор. Мен ыяш бажынныг турган мен, а Дилгижек дош бажынныг турган.Час дужерге Дилгинин дош бажыны эрип калган, ол мени бажынынче киирип ап кор деп дилээрге , бажынымче киирип алган мен.Суглааш кээримге, Дилгижек мени бажынымче киирбеди, ынчангаш мунгарап ыглап ор мен.

Адыг: Ыглава Койгунак, мен Дилгини бажынындан ундур ойладыптар мен, ам дораан кажар Дилгижекти сээн бажынындан ундур ойладыптайн бараалы. (бажынны соктаар)

Дагаажык бажын чанынга келгеш чугаалаар

Дагаажык. Ку-ка –ре –куу! Шалгы чуктеп алган чор мен, кажар дилгижек ам бо дораан бажындан ун!

Дилги. Коргунчуун, коргунчуун, канчаар чоор!! Тонум кедип тур ме-е-ен!

Дагаажык. Ку-ка-ре-куу! Дурген ун дидир мен!

Музыка, Дилгижек корткаш , бажындан уне халып чоруй баар.

Автор: Койгунакка Дагаажыгаш шак-ла ынчаар дузалап-тыр. Койгунак биле дагаажыгаш бажынга эп-найыралдыг ийилээ чурттай берип-тир оо!

Чылыг чай-даа, алдын кус-даа билдиртпейн эрте берген. Харлыг кыш-даа катап душкен.

Автор: Бир-ле хун Дагаа Койгунакка чугаалап-тыр.

Дагаа : Чаа чыл байырлалы келген болгай, даштын бажын чанында шививисти каастап, анчыгаштар болгаш уруглардан чалап алгаш байырлалды хоглуг кылдыр эрттирип корээлем Койгунак.

Койгунак. Ынчаалы харын солун болгай, экизин,чаа чыл байырлалы. Чаа чыл байырлалы!

Дагаа , Койгунак хоглуг чаа чыл дугайында аялга-биле шивини каастаарлар

Койгунак: Чараш кылдыр каастаан шиви

Чайынналып кыйгырып тур

Чаштарывыс чалап алгаш

Магаданчыг омак-хоглуг кылдыр

Байырлалды эгелээлинер!

Чингир ногаан шииметтинген

Шивижикти долганыылынар!

Самнап-ойнап хоглээлинер,

Чаа чыл-даа бисти оортсун!

Ыры «Елочка», Танец «Приседай»

Койгунак Эр-хейлер уруглар! Дыка-ла чараш самнадынар! Ам мээн-биле кады самнаптаалынар!

Танец «Зайчат» (уругларны олуртуптар)

Дагаажык: Уруглар кичээнгейлиг болунар. Мен силерге тывызык тыптырар мен.

Кирбик  салы курлак четкен

Кеткен  хеви  кызыл оннуг

Чаа чылдын байырында

Уругларга  белектерни

Ууп  чадай  соортуп  келир.

Кым-дыр  ол, уруглар? (Соок-Ирей)

Ам ада-иелер Соок-Ирейнин дугайында кайы хире билир эвес. айтырыглардан салып корээлинер. Викторинанын айтырыглары:

1. Дед-Мороз известен всем? (да)

2. Он приходит ровно в семь? (нет)

3. Дедушка Мороз хороший? (да)

4.Любит шубу и калоши? ( нет)

5.Дедушка Мороз боится стужи? (нет)

6.Он со мною долго дружит? (да)

7.Вы на елку к нам пришли? (да)

8.Фрукты в сумках принесли? (нет)

9.Принесли все вместе смех? (да)

10.Радость, счастье и успех? (да)

Дагаажык: Ада-иелер Соок-Ирей дугайында дыка эки билир ышкажыл.

Соок-Ирей Харжыгаш чуге келбейн турар чоор уруглар? ! Арга иштинде Харжыгаш болгаш Соок-Ирей аза берген чадавас. Бистерни тыппайн турар эвес бе, кыйгырып корээлинерем уруглар!

Чаа  чылды  бистин-биле

Ойнап-хоглеп  уткуур  кылдыр

Кырган-ачай, Соок-Ирейни

Шупту  денге  чалаалынар!

Шупту: Соок-Ирей! Соок-Ирей! Соок-Ирей!

Башкарыкчы Чаа-чылдын байырында

Чалаттырар чолдуг ирей

Харжыгажын чедип алгаш

Чедип келем, Соок-Ирей
Чалап тур бис Соок-Ирей,

Чаа чылда биске келем!

Поезд даажы дынналыр. Башкарыкчы уругларга чугаалаар.

«В лесу родилась елочка» деп ырынын аялгазы-биле Соок-Ирей, Харжыгаш залче кирип келир.

Соок- Ирей: Экии уругларым! Чаа-чыл-биле!

Харжыгаш: Чаа-чыл-биле, ада-иелер база аалчылар!

Соок-Ирей: Сонгу Доштуг океандан

Соок-Ирей аалдап келдим.

Чаа-чылдын байырында

Чаштарымга чедип келдим.

Харжыгаш: Кырган-ачай Соок-Ирей, Шивижигеживистин оттары чуге чырывайн турар чоор?

Соок-Ирей: Шупту шивижигешти долгандыр туруп алыылынар уругларым! Баштай часкап корээлинер, оон буттарывысты тепсээлинер!!! ( уш катап катаптаар)

Шивинин оттарын кыпсыптар.

Соок-Ирей Хады-поштуг даглар ажыр

Харжыгажым уруум –биле

Ажы-толге белээвисти

Арбын кылдыр эккелдивис

Харжыгаш Чаа-чылда кырган- ачай

Чараш чуну эккелген чоор

Хавын ужеп корээлинерем

Кайгамчыктыг чуу бар ирги?

Харжыгаш хаптан погремушкалар уштуп эккээр

Койгунак : Кырган-ачай Соок-Ирей силерни ойнап –хоглезин дээш чараш ойнаарактар эккелген ышкажыл уруглар.

«Танец погремушек»

Дагаажыгаш: Кырган –ачай Соок-Ирей ам силернин-биле ойнаксап турар ышкажыл уруглар. Оюндан ойнаптаалынарам!

«Ладошки покажите» , «Заморожу»

Койгунак: Соок-Ирей силернин –биле ойнааш изиргени берген ышкажыл уруглар, ол узун орукка чорааш, шылап калган боор, дыштанып орда шулуктерден чугаалап берээлинер уруглар.

Уругларнын шулуктери.

Дагаажыгаш: Соок-Ирей, Соок-Ирей

Чаштарывыс  силерден

Белектерин  алырын

Четтикпейн  манап  туру.

Харжыгаш: Чаа чылдын байырында

Чалаттырып чедип келгеш,

Чаштарынга эккелгенин

Чаагай белээн соннеп корем, кырган-ачай!

«Российский Дед Мороз» деп ыры ырлап турда Соок-Ирей белектерни уругларга улээр.

Поезд даажы-биле белектерни каастап каан поездиде киирип эккээр.

Койгунак: Чаа чылдын байырында

чаагай соннуг келгенин дээш

Чаштар шупту ооруп туру

Четтирдивис Соок-Ирей!

Соок-Ирей: Оолдарым, уругларым

Ам-даа  эки  озунер-ле.

Унуп  келир   чаа  чылда

Ууленер  будер  болзун.

Келир чылын база кээр бис

Кежээ болуп озунер-ле, уругларым!

Баар оруум ам-даа ырак

База катап чаа чыл-биле!

Харжыгаш: Ада-ие аалчыларга

Аас-кежик, чедиишкини,

Кадыкшылды , оорушкуну

Катап база кузеп тур бис!

(Байырлашкаш чоруптарлар)

Койгунак: Хундулуг ада-иелер!

Чаа чыл байырлалында уругларынарнын уттренигин сонуургап келгенинер дээш четтирбишаан, ог- буленерге аас-кежикти, ажыл-ижинерге чедиишкиннерни, кан дег кадыкшылды кузедивис.

Автор: Монгуш Алекмаа Сыгыр-Ооловна
Должность: учитель родного языка и литературы

Учебное заведение: МБОУ Бажын-Алаакская СОШ Дзун-Хемчикского кожууна, Республики Тыва
Населённый пункт: с.Бажын-Алаак
Наименование материала: методическая разработка
Тема: Сценарий нового года

Раздел: полное образование

Чаа чылдын сценарийи.

(Зал. Шивижигешти аянныы кончуг каастап каан. Чараштыр кеттинген уруглар шивижигешти долганып,

ырлажып турар. Ийи башкарыкчы унуп келир.)

Башкарыкчы 1:
Душтекинин мендизи-биле, эргим уруглар. Бистин богунгу дорт эфирде
дамчыдылгавысты эгелээр-дир бис. Чаа чылдын медээлерин 3:00 минута турда дыннаар силер.
Медээлернин соолунде 3:30 минутада «Мода-2012». 4:00 минута турда чаа чыл таварыштыр
байыр чедириишкиннери. 4:30-де силерни «Тоол оранынче» чаладывыс.

Башкарыкчы 1
: Эф. Мен. Мон.

Башкарыкчы 2:
Эфирде Менги Монгуш.

Башкарыкчы 1:
Си. Со. Ме. Би. Та.

Башкарыкчы 2:
Силерни соолгу медээлер-биле таныштырайн.

Башкарыкчы 1:
Ба. Ал. Шко. Ча. Чы. Ба. Ки. Ту. Чо. Ту.

Башкарыкчы 2:
Бажын-Алаак школазында чаа чыл байырлалы кидин тулук чоруп туру.

Башкарыкчы 1:
Кет. Ур. Да. Хо.

Башкарыкчы 2:
Кеттинген уруглар-даа хой.

Башкарыкчы 1:
Со. Ир. Би. Хар. Чет. Ма. Ту.

Башкарыкчы 2:
Соок-Ирей-биле Харжыгашты четтикпейн манап турлар.

Башкарыкчы 1:
Ам дараазында Бажын-Алаак ортумак школазынын оореникчилеринин чаа чыл
таварыштыр чогаадып кылган модельдерин коргузер-дир бис. Маскаларны шуптузун бээр чалап
тур бис.

(Шупту долгандыр кылаштажыр.)

Башкарыкчы 2:
Ам чаа чылдын эн кол хевин коор-дур бис, уруглар.

Башкарыкчы 1:
(Уругларже коргеш алгырыптар.) –Ой халап болду!

Башкарыкчы 2:
Чуу болду? Канчап бардын?

Башкарыкчы 1:
Харжыгашты оорлап алгаш барган-дыр.

Башкарыкчы 2:
Канчап? Ой, кандыг кончуг соой берди! Шо-шо-шо.

(Соок-Ирей кирип келир.)

Соок-Ирей:
Канчаайн-чоойн, уругларым? Харжыгажым чидирип алдым.

Башкарыкчылар:
Ажырбас, кырган-ачай, мунгаравайн кор. Бис силерге дузалажыр бис. Кады
Харжыгашты дилээлинер.

(Аза-кадайлар коступ келир. Кол аза-кадай, кымны-даа эскербейн, эштерин кончуп турар.)

Аза-кадай:
Кончуг мелегейлер! Силерни мен уруун эвес, а Соок-Ирейнин бодун оорлап
эккелинер дидим чоп!? Мелегей азалар!

(Уругларны коруп кааш, дезер байдалдыг апаарлар.)

Башкарыкчы 2:
Кырган-авай, бис силерни деп билбедивис. Харжыгашты эгидип корунерем.
Кырган-ачазы мунгарап тур шежил. Уруглар база манай бердилер.

Аза-кадай:
Хош! Силернин Харжыгажынарны мен анаа бербес мен, билдинер бе? Ындыг кончуг
чаа чыл манап турар болзунарза, мени кайы-хире хогледип шыдаар эвес силер, корээлинер че?
Бир эвес менээ эки авыяастап, чашпаалаар болзунарза, уруунарны бээр-ле мен.

Башкарыкчы 1:
Че, уруглар, Харжыгашты эгидип алыры-биле кырган-аваларывыска солун
чуулдер коргузер-дир бис.

(Исценировкалар корулдези.)

Аза-кадай:
Уруунарны хулээп ап корунер, Соок-Ирей. Угбанарны эккеп бердивис, уруглар.
Силернин байырлалынарга келгеш, дыка-ла ооруп, хоглеп алдывыс. Четтирдивис, уруглар.

Харжыгаш:
Экии, уруглар! Мени шупту демниг хостап алганынарга улуу-биле четтирдим! Мени
хостап алыр дээш кайы-хире туржуп турганынарны бугу делегейни долгандыр коор корунчуумден
коруп олурдум. Эр-хейлер болдунар, уруглар. Ой, кырган-ачай, эки ооренген ажы-толдеринерни
шаннадынар бе?

Соок-Ирей:
Ой, кончуг «склерозту» мени. Уттуп алыр часкан шежил мен, уруукужуум. Харым
чогум каш апарган кижи мен ыйнаан, уругларым? Кыраан болгаш, угааным баксырап турар
апарган ийин.

Уруглар:
2012

Соок-Ирей:
Корбес силер бе? Уругларывысты шаннаар кылдыр школанын директорун чалап
аалы, уруум.

(Шанналдар)

Соок-Ирей:
Чаа, ажылывыс адакталып тонуп бар чор, Харжыгажым. Моорейден чарлаптаалы.
Моорейивистин ады «Танцор диско».

(Аялга аайы-биле уруглар танцы-самны ойнап эгелээрлер.)

Аза-кадай:
Корунерем, уруглар. Телеграмма келди. Номчуп корунерем, кырган-ачай.

Соок-Ирей:
Ма, уруум, мээн костуктерим чок шээй. Сен номчуп корем.

(Харжыгаш калбак саазынны тудуп алгаш номчуур)

Харжыгаш:
«Соок-Ирей, кырган-ачай база Харжыгаш! Силерни Хондергей ортумак школазынын
уруглары манап турлар. Дурген чедип келиринерни четтикпейн манап тур бис.» Кырган-ачай,
бисти Хондергей школазынын уруглары база четтикпейн манап турарлар-дыр.

Соок-Ирей:
Чаа, уругларым. Силернин-биле дыка-ла ойнап-хоглеп алдывыс. Ам бистер улаштыр
Хондергейже аъттаныптаалы. Эки турар силер, уругларым. Менди-чаагай!

(Соок-Ирей биле Харжыгашты уруглар удеп турарлар. Чаа чылдын дискотеказы байырлалды

уламчылаар)

Муниципальное

общеобразовательное

учреждение
Бажын

Алаакская

СОШ

Сценарий

новогоднего

праздника
Разработчик
:
А
.
С
.
Монгуш

2014
год

Тема: «Тоол маадырларынын аргаже агаарлаашкыны»

Ортумак болукке чаа чыл байырлалы.

Киржикчилери: Башкарыкчы-

Соок-Ирей-

Харжыгаш –

Падчерица-

Гномиктер-

Дерилгези (декорации): Залдын иштин хуулгаазын кышкы арга-биле дерип каан, чер-черлерде бичии шивижигештерни салгылаан, залдын дорунде каастап каан шивижигеш. Чаа чыл дугайында «Новый год» деп ыры дынналып турар.

Чорудуу:

Башкарыкчы: Чараш солун байырлал

Чаа чыл-даа моорлап келди

Чаптанчыглар чаштар-биле

Чаа чылды уткуулунар!

Чараш кылан шивижигеш

Чайынналып кыйгырып тур!

Магаданчыг хоглуг кылдыр

Байырлалды эгелээлинер!

Башкарыкчы: Тоол чурттуг оранче

Догеревис бараалынар!

Чингир ногаан шиметтинген

Шивижикти долганыылынар!

Самнап, ойнап хоглээлинер,

Чаштар бисти чаа чыл оортсун!

Башкарыкчы: Чаа чылды силер – биле

Чалгааравайн уткуур кылдыр

Байырлалда аалчылардан

Бээр чалап алыылынар!

Башкарыкчы: Арга ишти харлыг харлыг

Амдыы уруг Белоснежка Принцесса

Чаа чылдын байырынче

Самнапойнапхоглээр дээштин

Орук тыппайн кара чааскаан чоруп келген.

Хенертен залче аялгабиле Белоснежка кирип келир.арга иштинде кылын хар кырында кылаштап чоруурун коргузуп, залды бир долгандыр кылаштаар.

БелоснежкаАх! Бо арга иштинде харнын улуг деп чувезин, чырыдып чораан фонаригим база тыппайн бардым, хат хадааш, хар адаанче киир хадып каапкан боор, хуулгаазын гномиктерни кыйгыргаш, айтырып корзумзе! Ау! Ау! Ау! Хуулгаазын тоолчургу гномиктер кайда силер? Менээ дузалап корунэ-ээ-эр!

Залче хоглуг аялгабиле гномиктер танцылап кирип келирлер.

Гномиктер: Экии! Бисти чуге кыйгырдынар? Бистер эзим арга иштинде чурттап турар тоолчургу хуулгаазын гномиктер — дир бис.

Белоснежка: Чаа чыл байырлалынче бар чорааш, чырыдып чораан фонаригим чидирип алдым, ынчангаш силерни кыйгырдым.

Гномитер: Бистин бо тудуп алган фонариктеривис аразында силернин чидирип алганынар фонаригинер бар-дыр бе, тып ап корунер!

БелоснежкаСилернин холдарынарда чырыткыларынар (фонариктеринер) дыка чараш-тыр, мээн фонарым кызыл оннуг болгаш хуулгаазын илбилиг. Ол мени Соок-Ирейнин болгаш Харжыгаштын Чаа чыл байырлалы болур шивээзинге эдертип чедирер. Менээ фонарымны эккеп берип, дузалаанынар дээш четтирдим.

Гномиктер фонарьны берипкеш, залды бир долгандыр танцылааш, уне бээр.

Башкарыкчы: Белоснежка ол-ла арга иштинге чоруп чорааш, тожек кырында ыглап олурар уругга таваржы берип – тир.

Белоснежка: Экии! Соокта харлыг арга иштинде чуге ыглап олурарын ол?

Аленушка; Удавас Чаа-чыл кээр мээн бажынымда чараш Шивим чок , бо арга иштинден чараш шиви тыппадым ии-ии.

(Уругнун ыглаары дам-на баар)

Белоснежка: Мунгарава, ыглава, ыглава! Сенээ бо арга иштинде чурттап турар тоолчургу гномиктер дузалаар чадавас. Оларны кыйгырып корээли. (гномиктерни кыйгырар)

-Ау! Ау! Ау! Тоолчургу хуулгаазын гномиктер! Бээр кээп, бистерге дузалап корунээ-эээ-ээр!

Залче хоглуг аялга-биле гномиктер танцылап кирип келирлер.

Гномиктер: Бисти чуге кыйгырдынар? Бистер эзим арга иштинде чурттап турар тоолчургу хуулгаазын гномиктер — дир бис.

Аленушка; Удавас Чаа-чыл кээр мээн бажынымда чараш Шивим чок, бо арга иштинден чараш Шиви тыппадым.

Белоснежка: Хуулгаазын тоолчургу гномиктер ! Аленушкага чараш Шивижигешден арга иштинден дилежип берип корунер!

Гномиктер залды долгандыр танцылапкан соонда Шивижикти тып бээр.

Аленушка, Белоснежка: Четтирдивис гномиктер!

Гномиктер шивини берипкеш, залды бир долгандыр танцылааш, уне бээр.

Аленушка: Менээ дузалаанын дээш четтирдим Белоснежка мен бо чараш шивимни ап алгаш бажынымга барып каастаайн. Байырлыг!

Уруг залдан хоглуг аялга-биле унуп чоруптар. Улаштыр Белоснежка залды база бир долгандыр хоглуг аялга-биле кылаштаар

Башкарыкчы: Белоснежка ол-ла чоруп чорааш, чаа чыл болур шивээге чоокшулап кээп-тир.

Конганын уну байырланчыг шинчи биле дынналып турар.

Белоснежка: Экии уруглар! Мен дыка ур арга иштинге чоруп келгеш, бо чаа чыл болур шивээде чедип келдим. Чаа чыл байырлалында кады ойнап-хоглээлинер!

Чыккылама соок душкен

Чылгыр дош-даа хемни шыпкан

Койгунчугаш бора тонун

Ак он-биле солувуткан.

Арга ээзи адыг ирей

Ижээнинде удуй берген

Чогум ындыг кайы уел,

Чаштар дурген тывынарам? (кыш).

Ыры « Хоровод!»

Белоснежка:

Дыка дурген тывынарам!

Холбен салы монгун

Хоглуг -баштак чанныг

Шоодай долу белектиг

Шанак аъттыг кымыл ол? (Соок-Ирей)

Уруглар: Соок-Ирей!

Койгунак: Ада-иелерге база Соок-Ирей дугайында айтырыглардан салып корээлинер уруглар?

1. Дед-Мороз известен всем? (да)

2. Он приходит ровно в семь? (нет)

3. Дедушка Мороз хороший? (да)

4.Любит шубу и калоши? ( нет)

5.Дедушка Мороз боится стужи? (нет)

6.Он со мною долго дружит? (да)

7.Вы на елку к нам пришли? (да)

8.Фрукты в сумках принесли? (нет)

9.Принесли все вместе смех? (да)

10.Радость, счастье и успех? (да)

Белоснежка: Соок-Ирей дугайында дыка эки билир-дир силер. Ынчаарга шупту денге кыйгырыптаалынарам !

Уруглар: Соок-Ирей! Соок-Ирей! Соок-Ирей!

«В лесу родилась елочка» деп ыры-биле Соок-Ирей залче кирип келир.

Соок-Ирей. Экии уругларым! Чаа-чыл-биле!

Уруглар: Экии!

Харжыгаш Экии анчыгаштар, аалчылар!

Соок-Ирей: Сонгу Доштуг океандан

Соок-Ирей аалдап келдим

Чаа-чылдын байырында

Чаагай соннуг моорлап келдим!

Белоснежка: Кырган-ачай, Соок-Ирей!  Анчыгаштар, чаштар шупту манаа чаа-чыл уткуп байырлаалы!

Соок- Ирей; Шупту туруп келгеш, шивижигешти долгандыр туруп аалынар уругларым!

Соок-Ирей, Харжыгаш Чаа чылдын шивижигин долгандыр турупкаш ырлап хоглеп танцылаар, Шивижигештин чаражын алгап-мактап ырлажыылынарам кайы-хире ырлап билир эвес силер чаштар?

Шупту денге ырлажыыр;  Ыры «Шивижигеш»

Чараш шивини долгандыр ырлаптаалынар уруглар!

Ыры «Елочка», «Чаа-Чыл!»

Харжыгаш: Ам кырган-ачай Соок-Ирей-биле танцылаптааланарам уруглар

Харжыгаш: Соок-Ирей силернин-биле танцылааш, изиргени берген ышкажыл уруглар. Ол изиг, чылыг черге ур туруп шыдавас, эрип каар. Ынчангаш дыштанып олурда, шулуктерден чугаалап берээлинер!

Уругларнын шулуктери

Койгунак Соок-Ирей, Харжыгашка танцылап , самнап берээлинер уруглар!

танец «Приседай» , Танец «Кружится хоровод». «Танец утят»

Харжыгаш: Чаа чылдын байырында

Чалаттырып чедип келгеш,

Чаштарынга эккелгенин

Чаагай белээн соннеп корем, кырган-ачай!

«Российский Дед Мороз» деп ыры ырлап турда Соок-Ирей белектерни уругларга улээр.

Белоснежка: Чаа чылдын байырында

чаагай соннуг келгенин дээш

Чаштар шупту ооруп туру

Четтирдивис Соок-Ирей!

Соок-Ирей: Келир чылын база кээр бис

Кежээ болуп озунер-ле, уругларым!

Баар оруум ам-даа ырак

База катап чаа чыл-биле!

Харжыгаш: Ада-ие аалчыларга

Аас-кежик, чедиишкини,

кадыкшылды , оорушуну

Катап база кузеп тур бис!

(Байырлашкаш чоруптарлар)

Койгунак: Хундулуг ада-иелер!

Чаа чыл байырлалында уругларынарнын уттренигин сонуургап келгенинер дээш четтирбишаан, ог- буленерге аас-кежикти, ажыл-ижинерге чедиишкиннерни, кан дег кадыкшылды кузедивис.

Скачать файл:
 
stsenari.odt 28.64 КБ

Сценарий новогоднего утренника для дошкольников

НОВЫЙ ГОД!

Ведущий: 

Дувуленнеп хову шолден

Кышкы байырлал биске кел чор

Экии Чаа-Чыл, экии чаа-чыл!!!

Чалап тур бис моорланар-ла!!!

Все:                      Здравствуй, здравствуй, Новый год!

Ведущий: 

Хоорай-суурлар таварыштыр

Чаа-чыл биске буян экээр

Чаа-Чыл, чаа-чыл чедип келем

Чаращ ырдан бадыраалы;

Ведущий;

Аккыр харлар кыланнашкан

Шивижигеш каас кирзин

Аалчылар моорланар-ла

Чаа-чылды уткуулунар.

(Танец)

Ведущий: 

  Уруглар, бистин елкавыс чараш дыр бе?! Шынап-ла, дыка чараш-дыр бе уруглар? Елканы чулер-биле каастаар болур ийик? Билир силер бе?

Ведущий:

Ыры-танцы, каткы-итки,

Улай-улай эгелезин

Шуптунарга чаа-чыл-биле,

Байырны бис чедирдивис!

Частушки или песня

Ведущий:

Ойт уруглар, харжыгаш чоп ам-даа чок ирги? Шупту денге

«Харжыгаш, харжыгаш;

Манап тур бис чедип келем»

Деп шупту кыйгыраалынар!

Снегурочка:       

                   Белокрылые снежинки закружились на ветру

                   И веселые картинки разбежались по стеклу.

                   Внучка дедушки Мороза, дочка вьюги и ветров,

                   Я пушистые березы в снежный кутаю покров.

                   Привела нас в зал сегодня праздничная дата

                   С Новым годом поздравляю: Здравствуйте,  ребята!

                   Елка рада, елка ждет, приглашаю в хоровод

Хоровод, песня «В лесу родилась елочка»

Танец «Топ-топ сапожек»

Ведущий:

Уруглар, чаа-чылдын байрлалында бичии-бичии харжыгаштар чедип келген-дир, олар силерге боттарын коргузуп шулуктеп, танцылап бээр дээн дир. Бээр келинер-ле харжыгаштар!!

 Снежинка 1

                     Ветер нас уж подгоняет
                    В стаю снег весь собирает,
                    Чтоб скорее Новый год
                     Появился у ворот!
Снежинка 2

                      Мы его, конечно, встретим,
                     Ведь не зря трудился ветер!
                     Елку в комнате поставим
                     И гостей сейчас поздравим!
Снежинка 3

                      Пусть мерцают огоньки,
                     Поиграем мы в снежки!
                     Пусть блестят вокруг игрушки,
                     В небо путь летят хлопушки!

Снежинки танцуют под песню «Белые снежинки»

Ведущая:

Бистерни хогледип, оортуп калганы дээш, харжыгаштарга четиргенивисти илердеип каалынарам уруглар. 3 катап шупту денге «Четирдивис» деп чугаалаадлынар.

Ведущий:

Чаа-чылда кымны эн-не манаар-дыр бис?

Кым биске белектер экеп бээрил?

Кым биске оорушкуну экеп бээрил

Кымны бис эн-не коруксээр ийик бис, уруглар?

Ол дээрге кырган-ачай, Соок-Ирей-дыр;

Ол дээрге эн-не солун, эн-не эргим кырган-ачай Соок-ирей дыр!

Соок-Ирей чок Чаа-чыл турбас,

Соок-Ирейни чалап алыылынар уруглар!

Шуппту денге кыйгыраалынар че: «Соок-ирей солун ирей

Чалап тур бис чалап тур бис!!!»
Ведущий:

Дыннап тур силер бе? Дааш дынналып тур. Бистин кыйгывысты Соок-Ирей дыннап каан хевирлиг!

 (Входит Дед Мороз)

Дед Мороз:       Новогоднею порой я на елку к вам спешу,

                           И, как водится, с собою я подарки приношу.

                            Сколько лиц кругом знакомых.

                            Сколько здесь друзей моих.

                             Хорошо мне здесь, как дома,

                            Возле елочек седых.

                          С Новым годом поздравляю,

                           Всем здоровья вам желаю.

                           Вот я к вам пришел опять,

                            Будем песни петь, плясать.

                            Встанем дружно в хоровод,

                            Славно встретим Новый год.

(Песня – «Маленькой елочке холодно зимой»; танец «Буги-Вуги»)

Снегурочка.:   

                  Дедушка Мороз, не пора ли нам елку зажечь?

Дед Мороз:       

                Ну-ка, внученька, читай стихи волшебные.

                 Как только   я   взмахну,   на   елку дуну, ты и начинай,

                 (Размахивает посохом, дует)

Снегурочка.: 

                  Зажгись огнями яркими, зеленая красавица,

                  Фонариками яркими нам лица озари.

                  Игрушки золотистые твои нам очень нравятся.

                  Нарядная, лучистая, свети, сияй, гори.

Снегурочка.:   

                   Что же это случилось?

                   Почему не засверкала елочка?

Дед Мороз: (осматривая   посох).    

                   Неужели   мой   посох состарился? Нет,      

                   посох цел.  Я,  кажется, догадался.

                    Все это проделки Бабы-Яги. Она где-то здесь прячется.

                   Поищем ее, ребята.

 Баба Яга:

                  Ах, я ласточка-касаточка, Старушка-вострушка,

                   Мушка- зеленушка    

                  Ловко я; всех обманула. Конфету надо дать себе за это.

Дед Мороз:     

                  А ну-ка, Баба-Яга,   уходи отсюда   по   добру,

                  а не то я тебя в сосульку превращу.

Баба Яга:

                      Э, нет, Морозко! Не уйду, Вот   почему-то   вы   любите   друг    

                      дружку, а я, ненаглядная,  только о себе беспокоюсь, только себя      

                      люблю   (смотрится   в   зеркало).

                     Ух, я красавица! Матушка-Зимушка!

                     Дай мне конфетку, сладкую, шоколадную.

Снегурочка.: 

                     Ну, нет, Баба-Яга, конфеты не получишь.

Дед Мороз:       

                  Правильно! Не заслужила она конфет.

                  Почему ты елку заколдовала?

Баба Яга: 

                  А чтобы обратить на себя внимание.

                 Пусть дети отгадают мои загадки колдовские, колдовство и спадет.

Ведущий:

 Елкавыс чырызын дээш, Баба-Яганын тывызыын тыптаалынар, уруглар!

Баба Яга:  

                  Вот вам хитрая загадка, ни за что не отгадать. Отгадайте и  

                  вприсядку я пойду для вас плясать.

Кто такой, он весь искрится

И сверкает  при  луне.

Елки  в блестки наряжает

И рисует на стекле.

Он,  такой   большой  проказник,

Ущипнет за самый нос.

Он сюда пришел на праздник

Кто  он?(Дедушка Мороз)

 На ней снежинки, блестки,

Она  белей  березки

 И в праздничном наряде.

 На нашем  маскараде

Кружится с нами в пляске

Волшебница из  сказки.(Снегурочка)

Зимой в часы веселья

Вишу на яркой ели я

Стреляю, точно пушка

Зовут меня…, (хлопушка)

Баба Яга:

           Ух, ты, катастрофа! Разгадали. Эх, какая я глупая! Надо было мне   потруднее загадки  загадать!

Дед Мороз: 

          А ну-ка,   внученька, повтори еще раз волшебные слова.

Снегурочка.:   

                   Зажгись огнями яркими, зеленая красавица, фонариками яркими  

                   нам лица озари. Игрушки золотистые твои нам очень нравятся.    

                   Нарядная, лучистая, свети, сияй, гори.

(Засверкала елочка)

Снегурочка.:   Елка рада, елка ждет. Приглашаю в  хоровод.

(Песня «Потолок ледяной»; танец «Делай так»)

Выбегают разбойники (свист, шум, крики)

Разбойники.

 Мындыг каас чараш, чуу улс болуп

Мында чуну канча чыглып алган тур силер?

Ведущий. 

  Силер чуу улус силер? Бистер мында Чаа-Чыл уткуп тур бис!

Разбойники. 

 А бистер дээрге дээрбечилер, кончуг улус дыр бис. … (Исполняют песню из мультфильма «По следам бременских музыкантов но»: «Не желаем жить по-другому…»). Ынчангаш, силерге чуу-даа Чаа-Чыл болбазын! Бис, харжыгашты ап алгаш чоруурувус ол-дур!!! А Соок-Ирейни шивиже, силерже чагдатпас бис. (забирают снегурочку и уводят из класса).

Ведущий: (останавливая разбойников).

                     Адыр, адыр мананар, дээрбечилер. Харжыгашты саалыптар кылдыр, бистин Чаа-Чылывыс уламчылазын дээш, чуну кылыптар бис!!!

Разбойники. Силернин бо ажы-толунер, бисти хогледип, кандыг-бир танцыны танцылап берзин!!! Ынчан салыптар бис.

Дети исполняют «Танец маленьких утят».

Песня «Кабы не было зимы»

Разбойники. 

  Эр –хейлер!!! Танцы-даа чараш-дыр!!! Ам харжыгашты салыптар бис. Ынчалза-даа Чаа-чылынар домей-ле болбас болдиин!!!! 

Ведущий. Ам канчаптар бис уруглар? Бо, дээрбечилер бистин Чаа-Чылывысты болдурбас дээн шейил! Эйт, дээрбечилер, бистер мынчаар дугуржуп алыылынар!!!Бис силерге тывызык тыптырарывыска, силер тывар силер!!!

Разбойники. Чаа, эки-дыр. Кандыг-даа тывызыкты бис бичии када тывар улус бис. Салынар че!!!

Ведущий загадывает загадки.

 Ааска-даа, холга-даа эстип турар, эрип турар;

Кылагар ак болгаш соок чарашпай

Дээрден кыланхайнып бадып турар

Чул ол, тывынар?? (Хар)

Чараш аажы-чанныг,

Танцылаар, ырлаар

Соок-Ирейге дузалажыр

Кымыл ол, тывынар??? (снегурочка)

(Разбойники не смогли отгадать ни одну загадку правильно)

 Разбойники. Дыка ковей тывызыктар билбес-дыр бис. Школага ооренмес болза хоржок-дур бис!!! Ам канчаар улаштыр Чаа-Чылданар че!!! Бисти чанынарга артырып алыр силер бе??? Бистер дыннангыр болур бис!!

(Разбойники остаются.)

Хоровод, песня «Раз морозною зимой»

Танец «1-2-3 на носочки»

Снегурочка.

Я вас тоже поздравляю!

Счастья, радости желаю.

И сегодня с вами вместе

Я, конечно, поиграю.

Ребята, повторите за мной:

«Потому что Новый год, Потому что елка!»

(Дети повторяют слова за Снегурочкой. )

Снегурочка.

Я сейчас вам буду задавать вопросы, а вы мне будете отвечать этими словами. Договорились?

Снегурочка.

Почему метель метет

Землю, как метелкой?

Дети.

Потому что Новый год, Потому что елка!

Снегурочка.

Почему баян играет

Весело и звонко?

Дети.

Потому что Новый год, Потому что елка!

Снегурочка.

Почему здесь хоровод.

Песни без умолка?

Дети.

Потому что Новый год, Потому что елка!

Снегурочка.

А зачем же к вам пришел

Дед Мороз на елку?

Дети.

Потому что Новый год, Потому что елка!

Хоровод песня «Что такое Новый год»,

 «Елочка, елка лесной аромат»

Дед Мороз:       Пусть ребята без промедления

                          Начинают выступления:

                          А в мешке для них подарки

                          Да игрушки, книжки яркие.

Стихи и песни маленьких ребят для Деда Мороза

Конкурсы

  1. «Музыкальный стул»

  2. «Точная цель» (попасть «снежком» в ведро с расстояния трех метров).

  3. «Художник» (с завязанными глазами нарисовать снеговика).

  4. «Вслепую» (с закрытыми глазами, надев толстые варежки, надо определить на ощупь, что дали за предмет).

  5. «Бег в валенках»

  6. «Вкусное яблоко» (кто быстрее съест)

Дед Мороз:

Развяжу-ка свой мешок –

Все подарки приберег.

(Раздает подарки.)

У нарядной ёлки

Пела детвора,

Но прощаться с вами

Мне пришла пора,

До свидания, дети!

Веселых вам потех!

До свидания, мамы, бабушки,

С новым годом всех!

Снегурочка:

Пора, друзья! Проститься нужно,

Всех поздравляю от души!

Пусть Новый год встречают дружно

И взрослые, и малыши!

Дед Мороз

Наши мальчишки и наши девчонки!

В Новом году мы хотим пожелать

Школьникам только отличной учебы,

Двоек и троек с собою не брать.

Снегурочка.

Новые встречи уже на пороге,

Новые вас развлечения ждут.

Радости, песен, веселья, здоровья,

Счастья, ребята, вам в новом году!

Ведущий: Уруглар, бистин аалчыларывыс Соок-Ирей биле Харжыгашка, «Четирдивис, келир чылын база келир силер».

Дети: Четирдивис, келир чылын база келир силер!!!

Ведущий:

Угаангыр, сагынгыр чорукту

Биче сеткилди,

Шупту кузелдеринер будерин, аас-кежикти кадыкшылды, оорушкуну кузевишаан,

Чаа-чыл биске хой-хой эки чуулдерни экээр болзу!!! Келир чаа-чылга че6др, байырлыг, уруглар!!!

14

Обновлено: 02.02.2023

Словарлыг ажыл: Соок-ирей, кырган-ачай, Харжыгаш, Снегурочка, шоодай, сонгу чук.

Арга методу: коргузуг, тайылбыр, оюн аргазы.

Херек чуулдер: каасталга, харжыгаштар, елка.

Хоглээшкиннин киржикчилери: башкарыкчы, Соок-ирей, Харжыгаш, дагаа, сарбашкын база уруглар.

Байырлалдын чорудуу:

(Уруглар залче ыры аайы-биле четинчип алгаш кирип келир)

Башкарыкчы: Оо, чаражын, шивилернин хойун! Бо шивинин каастапкаанынын чаражын! Чуу деп мындыг чараш арга-арыгда кирип келдивис, уруглар? Аваларывыс, ачаларывыс, башкыларывыс шупту мында бистин-биле байырлаар дээш, бисти мурнай чедип келген олурар ышкажыл, уруглар.

Ынчангаш, келген аалчыларывыска, хундускунун мендизи-биле, унуп олурар Дагаа чылы-биле, кан — дег быжыг, кадыкшылды, аас-кежикти, бугу-ле чуулдерге экини 2ги бичии болуктун башкыларындан, база уругларнын мурунундан кузеп тур бис.

Ынчангаш, ада-иелерни бистин–биле, Чаа-чылдын байырында, кады ойнап хоглээринче чаладывыс.

Мечи чылдын угааны – бай,

Менээргектер ынча ковей,

Алдарзырак, былдамыш деп,

Атка кирген чылывысты удеп тур бис.

Дагаа: Ку-ка-ре-ку! ку-ка-ре-ку!

Байыр чедирип тур мен шуптунарга,

Удавас чаа-чыл унуп келир.

Мээн чылым унуп келир.

(Сарбашкын шурап кирип келир)

Сарбашкын: Мында чуу болуп турары ол, мен билбес кандаай кижи мен? Мээн чылымда, мени кым-даа чалаваан силер?

Дагаа: Хундулуг, Сарбашкын! Херек чуулдерин суп алгаш, олудунну чаа унуп олурар Дагаа чылынга, менээ чайлап бээр-дир силер.

Башкарыкчы: Ой-ой, бо канчап бардынар?! Бо кайгамчыктыг чараш байырлалда маргыжып турбайын, бистин-биле кады ойнап-хоглээлинер! Мээн уругларым дыка чараш, шулктеп, самнап, ырлаар, коор силер бе?!

Сарбашкын, Дагаа:Ийе, коор бис, катай ырлап, самнаай бис.

Даяна: Скоро,скоро Новый год!

Скоро Дед Мороз придет.

(эжик соктаар, Соок-Ирей – биле Харжыгаш кирип келир)

Соок-Ирей: Экии, уруглар! Чаа-чыл-биле, чарашпайларым! Улуг даглар ажыр белектерлиг шоодайым чуктеп алгаш, арай деп-ле чедип келдим!

Башкарыкчы: Соок-ирей, кырган-ачай, шылап калган боор силер, бо тожекчигешке дыштанып олурбушаан, бичии анчыгаштарнын силерге белеткеп алган ырыларын, шулуктерин дыннап, сонуургаар силер бе?!

Соок–ирей: Ынчанмайн канчаар кызым, мээн уруум Харжыгаш база силернин-биле хоглезин. Эки ырлап, шулуктеп, самнаан уругларымга чигирсиг белектеривисти улеп бээр сен, уруум!

Харжыгаш: Ийе, кырган-ачай, шоодай долдур чигирсиг белээвисти ырлап, шулуктээн уругларывыска харам чокка бээр мен.

(уруглар белеткеп алганы шулуктерин чугаалап, ырыларын ырлажып, танцылап хоглээрлер)

Ну-ка, елочка, светлей,

Заблести огнями! (Александр)

Новогодняя погода —
Просто сказка за окном! (Дагина)

Новый год, Новый год,
Очень скоро он придёт. (Алдынбай)

Биске шиви эккелген дээш, Бистер ооруп четтирдивис! (Орлана)

Соок-ирей: Чараштарын! Дыка-ла чараш ырлаар уругларым-дыр. Ам оон ынай кандыг чараш ыры, шулук бараалгадып бээр ирги мээн уругларым?

Башкарыкчы: Кырган-ачай, уруглар силерге шулуктеп бээр дээш дыка чараш шулуктерни ооренип алгаш келгеннер. Уруглар! Кырган-ачавыска шулуктеп берээлинерем уруглар!

Сонгу чуктен кажан ундун (Дарый)

Ойнаарагын хойун але. (Авырга)

Чаактары кызыл-кат дег,

Салы узун кырган-ачай. (Лопсан)

Вокруг елочки пойдем,

Песню звонкую споем. (Нарана)

Кудай дээрден чагган хардан

Кудумчуларак-ла чайыт (Буян-Бадыргы)

Спускаются с небес (Монгун-Далай)

Снег идет, снег идет!

Значит, скоро Новый Год! (Олеся)

Даштын хары чаапкелди,

Чаа-чыл-даа моорлап келди! (Соруктуг)

Здравствуй, праздничная ёлка!
Ждали мы тебя весь год! (Алдын-Херел)

Старый год уже уходит,
Новый Год с тобой пришел. (Алдын-сай)

Соок-Ирей: Эр-хейлер, уруглар! Дыка-ла чараш шулуктээр уругларым-дыр.

Башкарыкчы: Уруглар дыка чараш шулуктээн-дир, ам шивижигешти долгандыр четтинчипкеш хороводтаптаалынарам.

Дагаа: Дыкка-ла чараш, ырлап, шулуктээр уруглар-дыр аа! Ам мээн – биле кады самнаар силер бе, уруглар?

Уруглар: ийе, самнаар бис.

Дагаа: Ынчаар болза, мээн чараш самым, одуректер самын билир силер бе? Одуректер самын Соок-Ирей кырган-ачавыска самнап берээлинерем, уруглар!

(Одуректер самын коргузерлер)

Дагаа: Мээн чылым, Дагаа чылын эки уткуп, хоглеп турарынар дээш ооруп четтирдим, уруглар!

Башкарыкчы: Кырган-ачавыстын уруу Харжыгашка ырлап, танцылап бээр бис бе, уруглар?

Харжыгаш: Менээ база ыры, танцы белеткеп алдынар бе, уруглар? Силернин-биле кады ырлап, самнап корейн.

Уруглар: Ийе, бистин-биле кады ырлап, самнаалынар.

Соок-ирей: Дыкка-ла чараш самнап, ырлаар уруглар-дыр силер, мен ам эрип эгеледим. Уруум, Харжыгаш, уруг бурузунге белектеривисти улеп бер, кызым. Ынчангаш бистер Харжыгаш уруум-биле оруувус улуамчылап чоруптаалы. Бистерни база силер ышкаш чаа чылды байырлап турар уругларывыс манай берген боор. А силер чаа унуп олурар 2017 кызыл дагаа чылында кан дег быжыг кадыкшылдыг болур силер, база башкынарнын болгаш ада-иенернин чугаазын дыннап, томааныг, дыннангыр ажы-толу болуп чоруур силер шуве, уруглар!

(Байырлашкаш уне бээр)

(Харжыгаш уругларга белектерни бергеш)

Харжыгаш: Четтирдивис, уруглар! Биске ырлап, самнап бергенинер дээш. Магаданчыг чаа-чылды уткудувус! Кырган-ачамдан аза бээр мен, соондан халыыйн, байырлыг, уруглар!

Уруглар:Байырлыг, Харжыгаш!

Сарбашкын: Мээн-даа чылым эрте берди, мен-даа база чанып орайн. Дыка-ла чараш ырлап, шулуктээр уруглар-дыр. Байырлыг, уруглар! Каш чыл болгаш база чедип келир мен.

(Сарбашкын байырлашкаш уне бээр)

Башкарыкчы: Эртежи-ле бодум бо дээш,

Эртенин-не кыйгы салыр –

Уйгужуга туразы чок

Улуг ишчи Дагаа чылын уткуп тур бис.

Башкарыкчы: Бистин бо байырлалывыста келген ада-иелеривиске, башкыларывыска база уругларывыска чаа унуп олурар Дагаа чылы – биле аас-кежикти, кан-дег быжыг кадыкшылды, улуг-улуг чедиишкинерни 2-ги бичи болуктун башкылары кузеп тур бис!

Ортумак болукке солун болгаш хоглуг чаа чыл байырлалын эрттереринге сценарий. Киржикчилери: Башкарыкчы, Хар-Кадай, Харжыгаш, Соок-Ирей.

Чаа чылдын утреннигинин сценарийи.

Киржикчилери: Башкарыкчы

Башкарыкчы: Амыр-менди чаштар база аалчылар!

Чаа чылдын будуузунде

Изиг байыр чедирдивис!

Алгап-йорээп кузеп тур бис.

Че-ве, шиви бирээ, ийи, уш

Оттарынны кыпсып кор!

Башкарыкчы: Уруглар, корунерем бистин шивижиивис кайы-хире каас кылдыр шиметтинген-дир. Ойнаарактарнын хойун корзунерзе.

(Уруглар шивини долгандыр магадап коруп кылаштаар)

1 уруг:

Нам праздник веселый

Зеленая елка к нам

2 уруг:

Сегодня на елке

3 уруг:

Мы тебя нарядную

В свой кружок возьмем,

Про тебя веселую

Башкарыкчы: Ам шивижигеш-биле оюндан ойнаптаалынарам, уруглар.

Как притопнут каблучки,

Вмиг погаснут огоньки.

Хлопай, хлопай, говори:

( Шивинин отары ожуп каар).

Башкарыкчы: Шивижиктин отары чуге ожуп калды, уруглар? Чуу болганы ол? Кым бистин ойнап-хоглээривисти кузевейн турар чоор.

(Харжыгаш кирип кээр).

Харжыгаш:

Сонгу чуктен далаш-биле

Уругларга аалдап келдим.

Башкарыкчы: Бисте кым аллдап келген-дир, уруглар?

Уруглар: Харжыгаш.

Харжыгаш: Амыр-менди, чаштар. Мени таныыр-дыр силер бе? Кым-дыр мен?

Башкарыкчы:

Чаа чылды байырлаар дээш,

Чаштар шупту чыглып келди.

Шивижиивис ожуп калды,

Канчап барган билбейн тур бис.

Харжыгаш: Кырган-ачам менээ хуулгаазын аржыыл берип каан уруглар.

Чараш ногаан шивижик

Оттарынны кыпсып кор!

Чыглып келген чаштар

( Аржыылды чаярга, шивижиктин отттары хып кээр).

Башкарыкчы:

Чараш ырдан шупту

(Хар-Кадай кире халып кээр).

Башкарыкчы: Ой, бо кым бисте аалдап келди, уруглар?

Хар-Кадай: Мени танып кааптынар бе, уруглар? Силер сооктан коргар ссилер бе, уруглар?

Уруглар: Чок.

Хар-Кадай: Холдарынар тонар болза канчаар силер, уруглар?

Уруглар: Часкаптар бис( часкаар).

Хар-Кадай: Буттарынар тонар болза, канчаар силер?

Уруглар: Тепсенир бис ( тепсенир).

Хар-Кадай: Уруглар, силер ойнаарынга ынак силер бе? Ындыг болза ам койгунчугаштарнын оюнун ойнаптаалынар, уруглар.

Хар-Кадай:

Чыылганнарга база менээ

Чараш самдан коргузунер.

Хар-Кадай: Мында силерде солун, хоглуг-ле-дир, уруглар. Мен ам манаа ур турар болзумза, эрип каар мен, ынчангаш мен ам чоруптайн.

Харжыгаш: Мен ам силерге тывызык ыдайн, тывар силер аа, уруглар.

Кеткен хеви кызыл

Ууп чадай соортуп келир.

Кым-дыр ол, уруглар?

Башкарыкчы:

Чаа чылды бистин-биле

Ойнап-хоглеп уткуур кылдыр

Шупту денге чалаалынар!

( Соок-Ирейни уруглар кыйгырар).

Соок-Ирей:

Экии. Экии аалчылар база чаштар.

Силер-биле чаа чылды хоглеп аар дэээш,

Эзим, арга, тайга-сыннар кезип чорааш

Сибирь, Саян дагларын мен ажыр бастым.

Каастап дерээн шивинернин чаражын аа.

Каткы-хоглуг ажы-толдун магалыын аа.

Силер-биле чаа чылды хоглээр дээштин

Сонгу чуктен чедип келдим, уруглар.

Соок-Ирей: Уруглар, силер сооктан коргар силер бе? ( Чок).

Оюндан ойнаптаалынарам че, уруглар.

Харжыгаш:

Сибирь, Саян дагларын ажыр баскаш,

Шылаан боор сен, кырган-ачай.

Олурупкаш дыштанып кор.

Соок-Ирей:

Кым кончуг чараш кылдыр

Шулуктен менее чугаалап бээр.

Харжыгаш: Кырган-ачай, уругларын сенээ ыры ырлап бээри ол-дур.

Соок-Ирей: Уругларымнын чаражын.

Башкарыкчы: Соок-Ирей-биле оюндан ойнаптар бис бе, уруглар.

Соок-Ирей: Шылай бердим уругларым. Изиин ам эриир деп бардым.

Харжыгаш:

Харжыгаштар сериин кылдыр,

Башкарыкчы: Уруглар, Сок-Ирей бистин-биле ойнады бе?

Уруглар: Ойнаан.

Башкарыкчы: Шивижикти долгандыр танцылады бе?

Уруглар: Танцылаан.

Башкарыкчы: Бистин-биле ырлады бе?

Уруглар: Ырлаан.

Башкарыкчы: Ам биске чуну бээрин уткан-дыр, уруглар?

Уруглар: Белектерин.

Соок-Ирей:

Белектерим эккелдим чоп.

Хавым кайнаар кире берди,

Шивижиктин адаанда чоп

Башкарыкчы:

Четтикпейн манап тур.

Соок-Ирей:

Менде хуулгазын борбак хар бар, уруглар. Ол хар биске белектернин кайдазын айтып бээр.

(Соок-Ирей улуг ак борбак харны даянгыыжы-биле шивини долгандыр чууктаар.

Нажмите, чтобы узнать подробности

Сценарий для классных руководителей, организаторам-вожатым, заместителям директора по воспитательной части.

Сценарий новогоднего утренника для дошкольников

Дувуленнеп хову шолден

Кышкы байырлал биске кел чор

Экии Чаа-Чыл, экии чаа-чыл.

Чалап тур бис моорланар-ла.

Все: Здравствуй, здравствуй, Новый год!

Чаа-чыл биске буян экээр

Чаа-Чыл, чаа-чыл чедип келем

Чаращ ырдан бадыраалы;

Аккыр харлар кыланнашкан

Шивижигеш каас кирзин

Уруглар, бистин елкавыс чараш дыр бе?! Шынап-ла, дыка чараш-дыр бе уруглар? Елканы чулер-биле каастаар болур ийик? Билир силер бе?

Байырны бис чедирдивис!

Частушки или песня

Ойт уруглар, харжыгаш чоп ам-даа чок ирги? Шупту денге

Деп шупту кыйгыраалынар!

Белокрылые снежинки закружились на ветру

И веселые картинки разбежались по стеклу.

Внучка дедушки Мороза, дочка вьюги и ветров,

Я пушистые березы в снежный кутаю покров.

Привела нас в зал сегодня праздничная дата

С Новым годом поздравляю: Здравствуйте, ребята!

Елка рада, елка ждет, приглашаю в хоровод

Уруглар, чаа-чылдын байрлалында бичии-бичии харжыгаштар чедип келген-дир, олар силерге боттарын коргузуп шулуктеп, танцылап бээр дээн дир. Бээр келинер-ле харжыгаштар!!

Снежинка 1

Ветер нас уж подгоняет
В стаю снег весь собирает,
Чтоб скорее Новый год
Появился у ворот!
Снежинка 2

Мы его, конечно, встретим,
Ведь не зря трудился ветер!
Елку в комнате поставим
И гостей сейчас поздравим!
Снежинка 3

Пусть мерцают огоньки,
Поиграем мы в снежки!
Пусть блестят вокруг игрушки,
В небо путь летят хлопушки!

Ведущая:

Ведущий:

Чаа-чылда кымны эн-не манаар-дыр бис?

Кым биске белектер экеп бээрил?

Кым биске оорушкуну экеп бээрил

Кымны бис эн-не коруксээр ийик бис, уруглар?

Ол дээрге кырган-ачай, Соок-Ирей-дыр;

Ол дээрге эн-не солун, эн-не эргим кырган-ачай Соок-ирей дыр!

Соок-Ирей чок Чаа-чыл турбас,

Соок-Ирейни чалап алыылынар уруглар!

Шуппту денге кыйгыраалынар че: «Соок-ирей солун ирей

Дыннап тур силер бе? Дааш дынналып тур. Бистин кыйгывысты Соок-Ирей дыннап каан хевирлиг!

Дед Мороз: Новогоднею порой я на елку к вам спешу,

И, как водится, с собою я подарки приношу.

Сколько лиц кругом знакомых.

Сколько здесь друзей моих.

Хорошо мне здесь, как дома,

Возле елочек седых.

С Новым годом поздравляю,

Всем здоровья вам желаю.

Вот я к вам пришел опять,

Будем песни петь, плясать.

Встанем дружно в хоровод,

Славно встретим Новый год.

Дедушка Мороз, не пора ли нам елку зажечь?

Ну-ка, внученька, читай стихи волшебные.

Как только я взмахну, на елку дуну, ты и начинай,

(Размахивает посохом, дует)

Зажгись огнями яркими, зеленая красавица,

Фонариками яркими нам лица озари.

Игрушки золотистые твои нам очень нравятся.

Нарядная, лучистая, свети, сияй, гори.

Что же это случилось?

Почему не засверкала елочка?

Дед Мороз: (осматривая посох).

Неужели мой посох состарился? Нет,

посох цел. Я, кажется, догадался.

Все это проделки Бабы-Яги. Она где-то здесь прячется.

Поищем ее, ребята.

Ах, я ласточка-касаточка, Старушка-вострушка,

Ловко я; всех обманула. Конфету надо дать себе за это.

А ну-ка, Баба-Яга, уходи отсюда по добру,

а не то я тебя в сосульку превращу.

Э, нет, Морозко! Не уйду, Вот почему-то вы любите друг

дружку, а я, ненаглядная, только о себе беспокоюсь, только себя

люблю (смотрится в зеркало).

Ух, я красавица! Матушка-Зимушка!

Дай мне конфетку, сладкую, шоколадную.

Ну, нет, Баба-Яга, конфеты не получишь.

Правильно! Не заслужила она конфет.

Почему ты елку заколдовала?

А чтобы обратить на себя внимание.

Пусть дети отгадают мои загадки колдовские, колдовство и спадет.

Елкавыс чырызын дээш, Баба-Яганын тывызыын тыптаалынар, уруглар!

Вот вам хитрая загадка, ни за что не отгадать. Отгадайте и

вприсядку я пойду для вас плясать.

Кто такой, он весь искрится

И сверкает при луне.

Елки в блестки наряжает

И рисует на стекле.

Он, такой большой проказник,

Ущипнет за самый нос.

Он сюда пришел на праздник

Кто он?(Дедушка Мороз)

На ней снежинки, блестки,

Она белей березки

И в праздничном наряде.

На нашем маскараде

Кружится с нами в пляске

Волшебница из сказки.(Снегурочка)

Зимой в часы веселья

Вишу на яркой ели я

Стреляю, точно пушка

Зовут меня. (хлопушка)

Ух, ты, катастрофа! Разгадали. Эх, какая я глупая! Надо было мне потруднее загадки загадать!

А ну-ка, внученька, повтори еще раз волшебные слова.

Зажгись огнями яркими, зеленая красавица, фонариками яркими

нам лица озари. Игрушки золотистые твои нам очень нравятся.

Нарядная, лучистая, свети, сияй, гори.

Снегурочка.: Елка рада, елка ждет. Приглашаю в хоровод.

Выбегают разбойники (свист, шум, крики)

Мындыг каас чараш, чуу улс болуп

Мында чуну канча чыглып алган тур силер?

Силер чуу улус силер? Бистер мында Чаа-Чыл уткуп тур бис!

Ведущий: (останавливая разбойников).

Адыр, адыр мананар, дээрбечилер. Харжыгашты саалыптар кылдыр, бистин Чаа-Чылывыс уламчылазын дээш, чуну кылыптар бис.

Разбойники. Силернин бо ажы-толунер, бисти хогледип, кандыг-бир танцыны танцылап берзин. Ынчан салыптар бис.

Эр –хейлер. Танцы-даа чараш-дыр. Ам харжыгашты салыптар бис. Ынчалза-даа Чаа-чылынар домей-ле болбас болдиин.

Ведущий. Ам канчаптар бис уруглар? Бо, дээрбечилер бистин Чаа-Чылывысты болдурбас дээн шейил! Эйт, дээрбечилер, бистер мынчаар дугуржуп алыылынар. Бис силерге тывызык тыптырарывыска, силер тывар силер.

Разбойники. Чаа, эки-дыр. Кандыг-даа тывызыкты бис бичии када тывар улус бис. Салынар че.

Ведущий загадывает загадки.

Ааска-даа, холга-даа эстип турар, эрип турар;

Кылагар ак болгаш соок чарашпай

Дээрден кыланхайнып бадып турар

Чул ол, тывынар?? (Хар)

Кымыл ол, тывынар. (снегурочка)

(Разбойники не смогли отгадать ни одну загадку правильно)

Разбойники. Дыка ковей тывызыктар билбес-дыр бис. Школага ооренмес болза хоржок-дур бис. Ам канчаар улаштыр Чаа-Чылданар че. Бисти чанынарга артырып алыр силер бе. Бистер дыннангыр болур бис!!

Я вас тоже поздравляю!

Счастья, радости желаю.

И сегодня с вами вместе

Я, конечно, поиграю.

Ребята, повторите за мной:

(Дети повторяют слова за Снегурочкой. )

Я сейчас вам буду задавать вопросы, а вы мне будете отвечать этими словами. Договорились?

Почему метель метет

Землю, как метелкой?

Потому что Новый год, Потому что елка!

Почему баян играет

Весело и звонко?

Потому что Новый год, Потому что елка!

Почему здесь хоровод.

Песни без умолка?

Потому что Новый год, Потому что елка!

А зачем же к вам пришел

Дед Мороз на елку?

Потому что Новый год, Потому что елка!

Дед Мороз: Пусть ребята без промедления

А в мешке для них подарки

Да игрушки, книжки яркие.

Стихи и песни маленьких ребят для Деда Мороза

Развяжу-ка свой мешок –

Все подарки приберег.

У нарядной ёлки

Но прощаться с вами

Мне пришла пора,

До свидания, дети!

Веселых вам потех!

До свидания, мамы, бабушки,

С новым годом всех!

Пора, друзья! Проститься нужно,

Всех поздравляю от души!

Пусть Новый год встречают дружно

И взрослые, и малыши!

Наши мальчишки и наши девчонки!

В Новом году мы хотим пожелать

Школьникам только отличной учебы,

Двоек и троек с собою не брать.

Новые встречи уже на пороге,

Новые вас развлечения ждут.

Радости, песен, веселья, здоровья,

Счастья, ребята, вам в новом году!

Дети: Четирдивис, келир чылын база келир силер.

Угаангыр, сагынгыр чорукту

Шупту кузелдеринер будерин, аас-кежикти кадыкшылды, оорушкуну кузевишаан,

Чаа-чыл биске хой-хой эки чуулдерни экээр болзу. Келир чаа-чылга че6др, байырлыг, уруглар.

  • Для учеников 1-11 классов и дошкольников
  • Бесплатные сертификаты учителям и участникам

(5-ки класска кичээл-оюн)

Кичээлдин сорулгазы: уругларга чаа-чыл дугайында хойну билиндирер.Бодунун чуртун билиринден ангыда оске чурттарнын Чаа-чыл байырлалын уругларга сонуургадыр

1.Соок- Ирей чаа-чылдын белектерин каяа шыгжаарыл?

А) рюкзакка Б) орук сумказынга В) хапка Г) пакетке

2.Соок- Ирейнин шолазы

А) Мороз Б) Старик Хоттабыч В) Красный Нос Г) Дед

3.Орус Соок-Ирейнин Харжыгаш деп уруу каш чылда тыптып келгенил?

А) 1873 Б) 1900 В) 1920 Г) 1940

4.Россияга Соок-Ирейнин торуттунген чери

А) Великий Устюг Б) Великий Новгород

В) Москва Г) Санкт-Петербург

1.Чамдык орус тоолдарда Соок-Ирейни кым деп чассыдып адап турарыл?

А) Морозилка Б) Морозец В) Морозко Г) Холодец

2.Бистин телевидениевисте чылдын-на Чаа-Чыл будуузунде барык 30 чыл иштинде коргузуп келген кинофильмнин ады.

3.Чаа –Чылдын дунезинде моол Соок -Ирей кандыг профессиянын кижизи

А) Повар Б) Танныыл В) Кадарчы Г) Космонавт

4.Делегейнин кайы материкке Чаа-Чылды елка чанынга уткуур деп чанчыл

А) Европага Б) Африкага В) Америкага Г) Авразияга

1.Кылагар Чаа-Чылдын лентазы

А) дождик Б) шарик В) игрушка Г) мушура

2.Чоон- чук улустарынын ай санаашкынынын календары–биле Чаа-Чыл

кайы айда дужуп келирил?

А) январьда Б) февральда В) мартта Г) декабрьда

3.Чаа- Чыл чедип келген деп медээ Японияда болза, колоколдун 108 удары

болур. Великобританияга болза Лондоннун шагы хагар. А РоссиягаЧаа-Чылдын медээзи чуу болурул?

А) Салют Б) Колокол В) Московские Кремлевские кураны Г) Фейерверк.

А) Скипетр Б) Посох В) Жезл Г) Палица

1.Чаа- Чылдын кежээзинде янзы-буру костюмнернернин балы.

А) Хоровод Б) Танцы В) Карнавал Г) Маскарад

2.Чаа -чылда елка долгандыр хой кижи танцылаар шаандакы орус танцы

А) пляска Б) хоровод Г) вальс Г) кадриль

3.Бистин Соок-Ирейивис кайы айда торуттунгенил?

А) декабрьда Б) мартта В) сентябрьда Г) ноябррьда

4.Россиянын кайы хоорайы Снегурочканын торуттунген чери бооп турарыл?

А) Киев Б) Кострома В) Иркутск Г) Кызыл

1.Соок Ирейнин уруу.

А) Дюймовочка Б) Аленка В) Алиса Г) Снегурочка

2.Г.Х.Андерсен чуу дептоолду бижээнил?

3.Чаа Чылдын дунезинде Чаа-Чылдын оруу чырык болзун дээш шупту кудумчуларга мун-мун светтерни чырыдыр азыптар чурт.

А) Индия Б) Россия В) Кыдат Г) Америка

А) 1920 Б) 1930 В) 1910 Г) 1903

1.Чаа Чылда елкалар садып турар чер.

А) Зеленый рынок Б)Елочный базар В) Зеленый аукцион Г) Супермаркет

2. 18 векте Петр 1 хааннын мурнунда РоссиягаЧаа-Чылды кажан байырлаар

А) январь 1 Б) июнь 1 В) март 1 Г) сентябрь 1

3.Австралияда Чаа-Чылды чылдын кайы уезинде демдеглеп турарыл?

А) Кыжын Б) чайын В) кузун Г) чазын

4.Венгрияда будун чылда шупту чуулдерге чедиишкинниг болур -дизе,

А) Аржаан-биле Б) Суг-биле В) Конфеталар-биле Г) Акша-биле

Чаа-Чыл байырлалында кандыг ыяшты каастап турарыл?

А) Лиственница Б) Ель В) Пихта Г) Кедр

2. Чаа унер 2013 чылкайыдириг-амытаннынчылыл?

А) Сарбашкын Б) Дракон В) Чылан Г) Хой

3.Грецияда Чаа-Чыл дунезинде аалчылар оске бажыннын эргининин

Кырынга даш салып каар чанчылдыг. Бажыннын ээзинин херексели ол

даштан чиигевезин кузээрлер. Чуудеп херекселил ол?

А) Шооча Б) Хумун В) Кошелек Г) Дулгуур

4.Чаа- Чыл елказында шнурда чыскаап каан фонариктер.

А) Гирлянда Б) Дождиктер В) Мишура Г) Игрушкалар

Краткое описание документа:

План и форму проведения классных часов учитель тщательно выбирает.Новый год -один из интересных, ожидаемых учениками праздник.Ученики с нетерпением ждут елку, Деда Мороза,Снегурочки и подарков.На каждый новый год я провожу классный час по разным формам.Учащимся необходимо знать историю нового года,как встречаются новый год жители других стран.Можно и на русском языке проводить классный час. Я проводила пятиклассникам на их родном тувинском языке.Приготовила небольших сюрпризов,подарков победителям.Можно разделить класс по парам,по группам или каждый отвечает сам за себя. При этом оучителю бъязательно учитывать тихих,неактивных учеников.

  • подготовка к ЕГЭ/ОГЭ и ВПР
  • по всем предметам 1-11 классов

Курс повышения квалификации

Дистанционное обучение как современный формат преподавания

Курс повышения квалификации

Деятельность классного руководителя по реализации программы воспитания в образовательной организации

  • Сейчас обучается 432 человека из 74 регионов

Курс повышения квалификации

Организация образовательного процесса: воспитательная работа, дополнительное образование, внеурочная деятельность

  • ЗП до 91 000 руб.
  • Гибкий график
  • Удаленная работа

Дистанционные курсы для педагогов

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

5 611 747 материалов в базе

Самые массовые международные дистанционные

Школьные Инфоконкурсы 2022

Свидетельство и скидка на обучение каждому участнику

Другие материалы

Оставьте свой комментарий

  • 28.01.2015 2104
  • DOCX 23.3 кбайт
  • 10 скачиваний
  • Рейтинг: 4 из 5
  • Оцените материал:

Настоящий материал опубликован пользователем Иргит Алевтина Карын-ооловна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.

Автор материала

40%

  • Подготовка к ЕГЭ/ОГЭ и ВПР
  • Для учеников 1-11 классов

Московский институт профессиональной
переподготовки и повышения
квалификации педагогов

Дистанционные курсы
для педагогов

663 курса от 690 рублей

Выбрать курс со скидкой

Выдаём документы
установленного образца!

Учителя о ЕГЭ: секреты успешной подготовки

Время чтения: 11 минут

В Россию приехали 10 тысяч детей из Луганской и Донецкой Народных республик

Время чтения: 2 минуты

Минпросвещения России подготовит учителей для обучения детей из Донбасса

Время чтения: 1 минута

Школы граничащих с Украиной районов Крыма досрочно уйдут на каникулы

Время чтения: 0 минут

Россияне ценят в учителях образованность, любовь и доброжелательность к детям

Время чтения: 2 минуты

В Госдуме предложили ввести сертификаты на отдых детей от 8 до 17 лет

Время чтения: 1 минута

Рособрнадзор предложил дать возможность детям из ДНР и ЛНР поступать в вузы без сдачи ЕГЭ

Время чтения: 1 минута

Подарочные сертификаты

Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.

Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.

Читайте также:

      

  • Античный материализм философия кратко
  •   

  • Тема любви в романе отцы и дети кратко с цитатами
  •   

  • Правило фаз гиббса кратко
  •   

  • Идеи г бокля составили основу нового направления в географической школе геополитики
  •   

  • Финансовая система канады кратко презентация

Понравилась статья? Поделить с друзьями:
  • Цюй юань праздник
  • Цитаты про праздник короткие
  • Часто заказывают на праздник башня слов
  • Цытович праздник побежденных
  • Цитаты про праздник каждый день