Эдэби музыкаль кичэ сценарий

ГабдуллатТукайның 131 еллыгы һәм Рәзил Вәлиевның 70 еллык юбилее уңаеннан уздырылган әдәби-музыкаль кичә өчен сценарий.

1 нче алып баручы. Исәнмесез, кадерле тамашачылар! Бүген без сезнең белән халкыбызның яраткан шагыйре — бөек Тукайның туган көненә һәм якташыбыз Рәзил Вәлиевның 70 яшьлек юбилеена багышланган әдәби — музыкаль кичәгә җыелдык.

2 нче алып баручы. Хөрмәтле укытучылар, укучылар! Кичәбезне ачып җибәрергә рөхсәт итегез! Бүгенге бәйрәмдә үз туган телебездә җырларбыз, шигырьләр сөйләрбез.

* Г.Тукайның “Бала белән күбәләк” шигыре сәхнәләштерелә.

1 нче алып баручы. Яз көне кояш үзенең нурларын җылырак итеп җир өстенә сипкәндә, чут – чут килеп кошлар сайраган апрель аенда яраткан шагыйребез – Г.Тукай дөньяга килгән.

2 нче алып баручы.

Салкын кышлар үтеп, яз килгәндә,

Җылы яктан кошлар кайтканда.

Туган көнең синең, бөек Тукай,

Тугры халкың итә тантана.               

Туган җирең, халкың турындагы

Шигырьләрең мәңге яшь синең,

Син үзең дә безнең күңелләрдә

Япь-яшь Тукай булып яшисең.

Юк, үлмәдең, Тукай, син мәңге яшь,

Син мәңгегә безнең арада.

Мәңге колач, шат шигырьләреңнән

Туган халкың көдрәт көч ала.

* Насрытдинова Зәлинә башкаруында Г.Тукайның “Татарская молодёжь» шигыре.

1 А.Б. Безнең шәһәребездә дә язучылар бик күп. Сөекле шагыйребез Габдулла Туайның иҗатын дәвам иттерүче, якташыбыз, танылган язучы, Татарстан Дәүләт Советы депутаты  Рәзил Исмәгыйль улы Вәлиев быел бөтен Республика күләмендә үзенең 70 еллык юбилеен билгеләп үтә.

* Афонова Ольга Николаевна башкаруында Г.Тукай һәм Р.Вәлиев шигырьләрен тыңлап үтик.

* 4 нче Б сыйныф укучысы Синюшина Анжелика башкаруында җыр.(“Бәйрәм бүген”)

2 А.б. Әйе, дуслар, бүген чыннан да зур бәйрәм. Мәктәбебездә бу бәйрәмгә әзерлек күптән бара.  Һәр ел саен шәһәребезнең Г.Тукай исемендәге үзәк китапханәсендә уздырыла торган “Яттан сөйлә Тукай шигырьләрен – шушы булар иң зур бүләгең” дип исемләнгән конкурста безнең мәктәптән дә катнашучы укучылар булды. Ә хәзер, әйдәгез, шул конкурста катнашып 3 нче урынны яулаган укучыбыз Хафизова Ләйсәнне тыңлап үтик. (Г.Тукай шигырен сөйли)

2 А.б. Татар халкының горурлыгы булган Тукаебыз шаулап – гөрләп килгән яз аенда , 1886 елның 26 апрелендә дөньяга килгән. Тормышта бик күп авырлыклар, югалтулар күргән ул. Бик яшьли ятим калган. Аның балачагы да төрле кешеләр кулында үтә. Ләкин зур сәләте, тырышлыгы нәтиҗәсендә халкыбызның иң зур, иң бөек шагыйре, язучысы, журналисты һәм тәнкыйтьчесе дәрәҗәсенә күтәрелә. Габдулла Тукай бик аз яшәгән. Ләкин ул безгә гаҗәеп зур байлык — шигырьләр, җырлар, әкиятләр, хикәяләр калдырган.

* Габдуллина Эльвина Г.Тукайның “Карлыгач” шигырен сөйли.

6 нчы А сыйныф укучылары башкаруында җыр “Пар ат”.

1 А.Б. Рәзил Вәлиев 1947 елның 4 гыйнварында Татарстанның Түбән Кама (элеккеге Ширәмәт) районы Ташлык авылында дөньяга килә. Ул шагыйрь, язучы, җәмәгать һәм сәясәт эшлеклесе буларак таныла.

* Шипицова Аня башкаруында Р.Вәлиевнең “Сеңлем” шигыре.

1 А.б. Тукай балаларның матур, мул тормышта яшәүләрен күрергә тели, аның гүзәл шигырьләре балаларны батыр, кыю, тугрылыклы булырга, хезмәт сөяргә, тырышып укырга чакыралар.

* 2 нче А сыйныф укучылары башкаруында “Кызклы шәкерт” шигыре сәхнәләштерелә.

* 2 нче А сыйныф укучысы Вәлиәхмәтов Искәндәр башкаруында татар композиторы язган көй.

2 А.б. Телсез идек, Тукай безне телле итте,

           Җырсыз идек, Тукай безне җырлы итте,

           Күгебездә балкып торган йолдыз булып,

           Кара төндә өстебезгә энҗе сипте.

1 А.б. Бүген бу телдә кошлар сайрый сыман, бүген бу телдә чишмәләр чылтырый сыман. Бүген без шушы илаһи телдә сөйләшәбез. Аралашабыз, җырлыйбыз!

* *8 нче Б сыйныф укучылары башкаруында җыр “Туган авыл”.

2 А.Б. 2007 нче елның 26 нчы апрелендә Рәзил Вәлиев бөек шагыйребез Габдулла Тукай исемендәге премиягә лаек булды.

* 10 нчы сыйныф укучысы Хафизова Ләйсән башкаруында Р.Вәлиев язган шигырь.

1 А.Б. Габдулла Тукай һәр күзәнәге, бөтен асылы белән татар шагыйре, халык шагыйре. Халык Тукаебызга багышлап моңлы көйләр көйли, әйтерсен, бу көйләрдә дә аның бөтен тормышы чагыла. Кадерле дуслар, сезнең игътибарга Габдулла Тукайның берничә шигырен тәкъдим итәбез.

* Шипицова Аня Г.Тукай шигырен сөйли.

* 2 нче А сыйныф укучысы Салямов Камил скрипкада көй башкара.

2 А.Б. Тукаебыз мирасының дәвамчысы Рәзил ага Вәлиев елдан ел яңа иҗат җимешләре белән безне гел сөендереп тора. Аның 200 гә якын шигыре көйгә салынып танылган җырчылар тарафыннан башкарыла.

* Насрытдинова Зәлинә башкаруында Р.Вәлиевның “Курыкмыйм” шигыре.

* 5 нче Б сыйныф кызлары башкаруында татар халык биюе.

1 А.б. Халык моңы синең җырың булды,

          Халык күңеле – синең күңелең.

          Ил гомере, халык гомере кебек,

          Озын булыр, шагыйрь гомерең!

* Габдуллина Эльвина Р.Вәлиевның “Бөеклек” шигырен сөйли.

2 А.б. Бәйрәмебез ахырына да якынлашты. Игътибарыгыз өчен зур рәхмәт! Бәйрәмебезне йомгаклаганда, тамашачылар, сезнең басуыгызны һәм бергәләп бөек татар шагыйре Габдулла Тукайның «И, туган тел!» җыры белән кичәбезне тәмамлавыгызны сорыйбыз.

(“Туган тел” җыры башкарыла)

Әдәби – музыкаль кичә

                                1 нче слайд                    “Туган җирем — шатлык иле”

Алып баручы -1.  Туган җирем минем – шатлык иле.

                                  Туган телем – бөек Тукай теле.

                                  Чәчләремнән назлап сыйпый мине,

                                  Бу җирләрнең хәтта искән җиле.

Алып баручы — 2. Республикабызның башкаласы – Казан шәһәре. Казан — бай тарихлы, мәдәниятле шәһәр. Ул 10 – 11 нче гасырларда ук төзелә.  Иң авыр чорларда да үз телен, динен, гореф-гадәтләрен саклап кала.. Үткәне юкның киләчәге юк, диләр. Ә безнең үткәнебез бар, киләчәгебез якты. Шуңа күрә без туган җиребезне яратабыз, үзебезнең татар баласы булуыбыз белән горурланабыз.

1. Татарстаным минем (Р. Харис шигыре)    Динә     2 нче слайд “Татарстаным минем”

                  Син безне тудырдың, үстердең,

                   Тик сиңа бурычлы мәңге без.

                   Юк бит ул тагын бер синдәй җир –

                   Язың – яз! Җәең – җәй! Көзең – көз!

Көч бирдең, рух бирдең, дәрт бирдең –

Улларың, кызларың – баһадир.

Сокланмый мөмкинме соң сиңа –

Суың – су! Күгең – күк! Җирең – җир!

3 нче слайд  “Буа шәһәренә  — 230 ел, районыбызга —  80 яшь”

А. б. -1. Республикабызның көньяк – көнбатышында безнең туган җиребез – Буа районы урнашкан. Үзенең уңдырышлы туфрагы, мул игенле басу-кырлары, тирән сулы Зөя, Карлы елгалары, калын урманнары белән бай яши ул. Быел без Буа шәһәре оешуга  — 230, районыбызга  — 80 яшь тулуны билгеләп үтәбез. 

2. Тантана (Әхмәт Рәшит)      Ренат           4 нче слайд “Тантана”

           Буаларның даны ерак йөри –

           Үстерә ул аны елдан-ел;

           Бәрәкәтле табын түрләрендә

           Быел менә тагын шатлык мул.

Бүген менә сөенечле хәбәр –

Тантанада халык бары да;

Ничәмә мең тонна ашлык биргән

Татарстан амбарларына.   

3.  Җире дә бит гаять юмарт аның,          Зәйнәп    5 нче слайд

Яңгыры да була җитәрлек;

Ә сез, якташларым, сынатмагыз –

Буа данын гел –гел күтәрик.

             Такыр юлдан чаба машиналар

             Иртә таңнан алып көнозын,

              Раслап бәхет орлыклары белән

              Буаларның изге хак сүзен.

4. Мой город (А. Мартынов, г. Буинск)     Ләйсән     6 нчы слайд    “Мой город”

Люблю свой город, бор сосновый,

Реку Свиягу, Карлу и поля.

Свой садик маленький вишневый.

Черемуху душистую, сирень и тополя.

          Люблю простор полей и нивы,

           Когда по ним гуляет ветерок.

           И слушать шепот листьев ивы

            На берегу Свияги в теплый вечерок.

Смотрю и удивляюсь, как мой город

Растет и хорошеет по часам.

Ему уже за двести, но он молод

И каждый год стремится выше к небесам.

5. Буа ягым (Ф. Зыятдинова)               Дилә     7 нче слайд    “Буа ягым”

       Буа ягым минем – туган ягым,

       Иркен синең басу — кырларың.

       Тормышымны минем җырлы иткән,

       Моңлы иткән якты хыялым.

Сайрар кошлар тулы урманнарың,

Тугайларда – чәчкә гөлләрең.

Бары синдә генә шатлык белән,

Бәхет белән үтә көннәрем.

        Тыңлап үстем синдә кошлар җырын,

        Чишмәләрнең бәллүр агышын.

        Җанга газиз булган туган яктан

        Аермасын иде язмышым.

Җыр “Безнең ил.” 8 нче слайд

Башларыма кигән эшләпәмнең

88 икән өлгесе.

Килгәннәрдән бирле карап торам

Сез икәнсез дөнья көзгесе.

         Безнең ил – уйнар-көлер җирләр,

          Безнең ил – сандугач сайрар җир.

9 нчы слайд  “Районыбыз сугыш елларында”

А. б. — 2. Безнең тыныч тормышыбыз зур югалтулар бәрабәренә яулап алынды. Быел Җиңүнең 65 еллыгын билгеләп үтәргә җыенабыз. Җиңү көнен якынайтуда районыбыз халкы да зур өлеш кертә. Районнан 10 меңнән артык кеше сугышка озатыла. Шуларның 3082се генә исән кайта.

10 нчы слайд “Герой якташларыбыз”

А. б. — 1. Петр Шафранов, Анатолий Самочкин, Михаил Гарнизовка Советлар Союзы Герое исеме бирелә. Ә Зыятдин Арысланов – Дан орденнарының тулы кавалеры. Хәзер районыбызда Бөек Ватан сугышында катнашкан ветеран бик аз. Без аларны хөрмәтләргә, батырлыкларын онытмаска тиешбез. Сәламәт, безгә үрнәк булып яшәсеннәр иде әле!

6.  Как много лет прошло с тех пор,       Илдар

Как началась война,

Но знаем мы от фронтовиков,

Какой она была.

11 нче слайд

Җыр “ Солдатлар  ”( Ф. Әхмәдиев муз., Р. Әхмәтҗанов сүзләре)

Озатып вокзаллар каршында

Маңгайдан үптеләр аналар.

Тузанлы юллардан үттеләр

Дөньяны күрмәгән балалар.

       Балалар керделәр утларга,

       Балалар сүз бирде тупларга.

       Күпләре, төренеп шинельгә,

       Калдылар еракта йокларга.

“Балалар, торыгыз, балалар,

Ашыгыз суына табында…”

Ничә ел тормыйлар балалар

Иделдә һәм Дунай ярында.

       Уятма, йокласын, син ана,

       Айларны, елларны санап бар.

       Күңелдә һаман яшь, гел бала –

       Кайтмаган солдатлар, солдатлар.

7. Ватаным өчен. (Фатих Кәрим)        Альмир             12 нче слайд

         Бәлки, бу хат соңгы хатым булыр,

         Иң дәһшәтле утка керәмен,

          Шулай була калса, кояшны да

          Бүген соңгы тапкыр күрәмен.

Мин сугышка керсәм, дошманымның

Йөрәгенә төзәп атамын;

Үзем үлсәм, балаларым кала

Минем гомерем булып, Ватаным.

        8.  Кала дөнья, кала бар матурлык,    Раил

         Ал чәчәкләр кала болында,

         Чәчәкләргә төренеп эзем кала,

         Җырым кала үткән юлымда.

Үләм икән, үкенечле түгел

Бу үлемнең миңа килүе.

Бөек җыр ул – Бөек Ватан өчен

Сугыш кырларында үлүе. (1942)

13 нче слайд  “Мы будем помнить о погибших”

9. Сколько горя и страданья        Әлфия

Принесла нам всем война?!

Хоть и страшно вспомнить все,

Но забыть ничто нельзя.

           Мы будем помнить о погибших,     

           О тех, кто Родину сберег,

            И сохраним в сердцах своих

            Память тех неугасших лет.

14 нче слайд

А. Б. – 2. Сугыш кырларында җиңү яулап кайткан фронтовик якташларыбыз – бүгенге бәхетле тормыш, азатлык өчен көрәшүчеләр. Алар – җиңүчеләр. Без тыныч яшәсен, төпле белем алсын, тамагыбыз тук, өстебез бөтен булсын, сәламәт яшәсен  дип көрәшүчеләр алар.  

А. б. – 1.   Без тыныч яшәсен, төпле белем алсын, тамагыбыз тук, өстебез бөтен булсын, сәламәт яшәсен  дип көрәшүчеләр алар. 

10.   Без бәхетле. Телисең икән, спорт белән шөгыльлән, кызыклы түгәрәкләргә йөр, төрле фәннәрне үзләштер.     Рушан

11.  Без бәхетле. Яныбызда кадерле әти — әниебез, яраткан укытучыларыбыз, дусларыбыз бар.  Без бәхетле. Тыныч, рәхәт тормышта яшәвебез белән бәхетле без!   Фәнзилә

12. Бүген дә, иртәгә дә… (Ш. Әхмәдулла)   Адилә     15 нче слайд

Меңләгән йолдыз җемелди

Төнге күк гөмбәзендә.

Шулай балкысын тормыш та,

Бүген дә, иртәгә дә.

       Төшмәсен рух, сүнмәсен дәрт,

       Читен икән – бирешмә.

        Кыюларга юллар ачык –

         Бүген дә, иртәгә дә.

Җыр “Бәхетле булыгыз!” (Р. Әхъярова муз., Р. Миңнуллин сүзләре) 16 нчы слайд

Әгәр сез ир-егет икән,

Эш тотсын кулыгыз.

Кулыгыздан килгән кадәр

Игелек кылыгыз.

  Куш.: Һәммәгез дә минем

            Теләктән уңыгыз:

            Бәхетле булыгыз!

            Бәхетле булыгыз!

Торган саен хикмәтлерәк

Көнебез, елыбыз.

Шатлыкларга, мәхәббәткә,

Бәхеткә — юлыбыз.          Куш.:  

Әдәби – музыкаль кичә

1 нче слайд “Туган җирем — шатлык иле”

Алып баручы -1. Туган җирем минем – шатлык иле.

Туган телем – бөек Тукай теле.

Чәчләремнән назлап сыйпый мине,

Бу җирләрнең хәтта искән җиле.

Алып баручы — 2. Республикабызның башкаласы – Казан шәһәре. Казан — бай тарихлы, мәдәниятле шәһәр. Ул 10 – 11 нче гасырларда ук төзелә. Иң авыр чорларда да үз телен, динен, гореф-гадәтләрен саклап кала.. Үткәне юкның киләчәге юк, диләр. Ә безнең үткәнебез бар, киләчәгебез якты. Шуңа күрә без туган җиребезне яратабыз, үзебезнең татар баласы булуыбыз белән горурланабыз.

1. Татарстаным минем (Р. Харис шигыре) Динә 2 нче слайд “Татарстаным минем”

Син безне тудырдың, үстердең,

Тик сиңа бурычлы мәңге без.

Юк бит ул тагын бер синдәй җир –

Язың – яз! Җәең – җәй! Көзең – көз!

Көч бирдең, рух бирдең, дәрт бирдең –

Улларың, кызларың – баһадир.

Сокланмый мөмкинме соң сиңа –

Суың – су! Күгең – күк! Җирең – җир!

3 нче слайд “Буа шәһәренә — 230 ел, районыбызга — 80 яшь”

А. б. -1. Республикабызның көньяк – көнбатышында безнең туган җиребез – Буа районы урнашкан. Үзенең уңдырышлы туфрагы, мул игенле басу-кырлары, тирән сулы Зөя, Карлы елгалары, калын урманнары белән бай яши ул. Быел без Буа шәһәре оешуга — 230, районыбызга — 80 яшь тулуны билгеләп үтәбез.

2. Тантана (Әхмәт Рәшит) Ренат 4 нче слайд “Тантана”

Буаларның даны ерак йөри –

Үстерә ул аны елдан-ел;

Бәрәкәтле табын түрләрендә

Быел менә тагын шатлык мул.

Бүген менә сөенечле хәбәр –

Тантанада халык бары да;

Ничәмә мең тонна ашлык биргән

Татарстан амбарларына.

3. Җире дә бит гаять юмарт аның, Зәйнәп 5 нче слайд

Яңгыры да була җитәрлек;

Ә сез, якташларым, сынатмагыз –

Буа данын гел –гел күтәрик.

Такыр юлдан чаба машиналар

Иртә таңнан алып көнозын,

Раслап бәхет орлыклары белән

Буаларның изге хак сүзен.

4. Мой город (А. Мартынов, г. Буинск) Ләйсән 6 нчы слайд “Мой город”

Люблю свой город, бор сосновый,

Реку Свиягу, Карлу и поля.

Свой садик маленький вишневый.

Черемуху душистую, сирень и тополя.

Люблю простор полей и нивы,

Когда по ним гуляет ветерок.

И слушать шепот листьев ивы

На берегу Свияги в теплый вечерок.

Смотрю и удивляюсь, как мой город

Растет и хорошеет по часам.

Ему уже за двести, но он молод

И каждый год стремится выше к небесам.

5. Буа ягым (Ф. Зыятдинова) Дилә 7 нче слайд “Буа ягым”

Буа ягым минем – туган ягым,

Иркен синең басу — кырларың.

Тормышымны минем җырлы иткән,

Моңлы иткән якты хыялым.

Сайрар кошлар тулы урманнарың,

Тугайларда – чәчкә гөлләрең.

Бары синдә генә шатлык белән,

Бәхет белән үтә көннәрем.

Тыңлап үстем синдә кошлар җырын,

Чишмәләрнең бәллүр агышын.

Җанга газиз булган туган яктан

Аермасын иде язмышым.

Җыр “Безнең ил.” 8 нче слайд

Башларыма кигән эшләпәмнең

88 икән өлгесе.

Килгәннәрдән бирле карап торам

Сез икәнсез дөнья көзгесе.

Безнең ил – уйнар-көлер җирләр,

Безнең ил – сандугач сайрар җир.

9 нчы слайд “Районыбыз сугыш елларында”

А. б. — 2. Безнең тыныч тормышыбыз зур югалтулар бәрабәренә яулап алынды. Быел Җиңүнең 65 еллыгын билгеләп үтәргә җыенабыз. Җиңү көнен якынайтуда районыбыз халкы да зур өлеш кертә. Районнан 10 меңнән артык кеше сугышка озатыла. Шуларның 3082се генә исән кайта.

10 нчы слайд “Герой якташларыбыз”

А. б. — 1. Петр Шафранов, Анатолий Самочкин, Михаил Гарнизовка Советлар Союзы Герое исеме бирелә. Ә Зыятдин Арысланов – Дан орденнарының тулы кавалеры. Хәзер районыбызда Бөек Ватан сугышында катнашкан ветеран бик аз. Без аларны хөрмәтләргә, батырлыкларын онытмаска тиешбез. Сәламәт, безгә үрнәк булып яшәсеннәр иде әле!

6. Как много лет прошло с тех пор, Илдар

Как началась война,

Но знаем мы от фронтовиков,

Какой она была.

11 нче слайд

Җыр “ Солдатлар ”( Ф. Әхмәдиев муз., Р. Әхмәтҗанов сүзләре)

Озатып вокзаллар каршында

Маңгайдан үптеләр аналар.

Тузанлы юллардан үттеләр

Дөньяны күрмәгән балалар.

Балалар керделәр утларга,

Балалар сүз бирде тупларга.

Күпләре, төренеп шинельгә,

Калдылар еракта йокларга.

“Балалар, торыгыз, балалар,

Ашыгыз суына табында…”

Ничә ел тормыйлар балалар

Иделдә һәм Дунай ярында.

Уятма, йокласын, син ана,

Айларны, елларны санап бар.

Күңелдә һаман яшь, гел бала –

Кайтмаган солдатлар, солдатлар.

7. Ватаным өчен. (Фатих Кәрим) Альмир 12 нче слайд

Бәлки, бу хат соңгы хатым булыр,

Иң дәһшәтле утка керәмен,

Шулай була калса, кояшны да

Бүген соңгы тапкыр күрәмен.

Мин сугышка керсәм, дошманымның

Йөрәгенә төзәп атамын;

Үзем үлсәм, балаларым кала

Минем гомерем булып, Ватаным.

8. Кала дөнья, кала бар матурлык, Раил

Ал чәчәкләр кала болында,

Чәчәкләргә төренеп эзем кала,

Җырым кала үткән юлымда.

Үләм икән, үкенечле түгел

Бу үлемнең миңа килүе.

Бөек җыр ул – Бөек Ватан өчен

Сугыш кырларында үлүе. (1942)

13 нче слайд “Мы будем помнить о погибших”

9. Сколько горя и страданья Әлфия

Принесла нам всем война?!

Хоть и страшно вспомнить все,

Но забыть ничто нельзя.

Мы будем помнить о погибших,

О тех, кто Родину сберег,

И сохраним в сердцах своих

Память тех неугасших лет.

14 нче слайд

А. Б. – 2. Сугыш кырларында җиңү яулап кайткан фронтовик якташларыбыз – бүгенге бәхетле тормыш, азатлык өчен көрәшүчеләр. Алар – җиңүчеләр. Без тыныч яшәсен, төпле белем алсын, тамагыбыз тук, өстебез бөтен булсын, сәламәт яшәсен дип көрәшүчеләр алар.

А. б. – 1. Без тыныч яшәсен, төпле белем алсын, тамагыбыз тук, өстебез бөтен булсын, сәламәт яшәсен дип көрәшүчеләр алар.

10. Без бәхетле. Телисең икән, спорт белән шөгыльлән, кызыклы түгәрәкләргә йөр, төрле фәннәрне үзләштер. Рушан

11. Без бәхетле. Яныбызда кадерле әти — әниебез, яраткан укытучыларыбыз, дусларыбыз бар. Без бәхетле. Тыныч, рәхәт тормышта яшәвебез белән бәхетле без! Фәнзилә

12. Бүген дә, иртәгә дә… (Ш. Әхмәдулла) Адилә 15 нче слайд

Меңләгән йолдыз җемелди

Төнге күк гөмбәзендә.

Шулай балкысын тормыш та,

Бүген дә, иртәгә дә.

Төшмәсен рух, сүнмәсен дәрт,

Читен икән – бирешмә.

Кыюларга юллар ачык –

Бүген дә, иртәгә дә.

Җыр “Бәхетле булыгыз!” (Р. Әхъярова муз., Р. Миңнуллин сүзләре) 16 нчы слайд

Әгәр сез ир-егет икән,

Эш тотсын кулыгыз.

Кулыгыздан килгән кадәр

Игелек кылыгыз.

Куш.: Һәммәгез дә минем

Теләктән уңыгыз:

Бәхетле булыгыз!

Бәхетле булыгыз!

Торган саен хикмәтлерәк

Көнебез, елыбыз.

Шатлыкларга, мәхәббәткә,

Бәхеткә — юлыбыз. Куш.:

Автор: Юнусова Масгуда Масхутовна

План сценария литературно-музыкального

вечера “Әнкәйләргә мәдхия”( Песни о Маме)20.11.15.(нач. в 13.00)

1. Гости:А)поэтесса Рамзия Валиева, автор 5 книг, лауреат

творческих и песенныхконкурсов г. Нижнекамска.

Б) Певцы-исполнители из ансамбля “Илһам”, юные кураисты

Участники (25учеников)– лучшие чтецы стихов о Маме:

10А – Давлетшина А.(песня), Яшин А. М.Җәлил “Ана бәйрәме”.)

9Б- Хафизова Л., Шагалиева А.,8 кл., 7 кл ,_________________________

6 В.- Фатхуллина И. (Курай), Гарипова И., Званцов М.6В-Воронцова А.

Э.Загидуллина “Әнкәй”, Бурганиев А. “Әнкәйләрне сайлап алмыйлар”

Залда Луиза Батыр-Болгариның Марсель Галиев сүзләренә иҗат иткән “Су буеннан әнкәй кайтып килә” дигән җырның көе яңгырый (минусовка). 1алып баручы:

“Ана-

Бөек исем-

Нәрсә җитә ана булуга;

Хатыннарның бөтен матурлыгы,

Бөтен күрке ана булуда…”- дип язган татар халкының бөек шагыйре Һади Такташ.Чыннан да, җир йөзендәге иң матур сүз- әни. Ул- һәр кеше әйтә торган беренче сүз, һәм дөньядагы барлык телләрдә дә ул бердәй ягымлы яңгырый.

Әни куллары- иң мәрхәмәтле һәм назлы куллар, алар барын да эшли ала. Әни йөрәге- иң тугрылыклы һәм сизгер йөрәк: аңарда мәхәббәт беркайчан да сүнми, ул бернәрсәгә дә ваемсыз булмый.

2 алып баручы: Биш яшьме, илле яшьме- күпме генә булмасын,- кешегә һәрвакыт әни кирәк, аның иркәләве, ягымлы карашы кирәк. Әниеңә мәхәббәтең никадәр зур булса,тормышың да шулкадәр шатлыклы һәм якты була. Әннә, әни, әнкәй, әнием. Нинди матур, нинди назлы, бөек күңелләрне дә җылыта-яктырта алырлык, тирән мәгънәле, затлы сүзләр! Юкка гына Ана сүзе Ватан сүзе белән янәшә йөрми бит. Безне туендыручы, киендерүче җиргә дә Җир – Ана дип олы хөрмәт белән эндәшәләр.

Тыңлап бишек җырларыңны

Елавым басылган бит.

Телем дә минем иң әвәл

“Әннә” дип ачылган бит

1 алып баручы:Әдәбиятта нинди генә шагыйрьнең, язучының иҗатынамөрәҗәгать итсәк тә, һәрберсенең әниләргә багышланган шигыре яки әсәре бар. Безнең кичәбез шушы олуг затларыбызның да шигырьләре яңгырар. Әйдәгез, бөек шагыйребез Г.Тукайның “Ана догасы” шигыре белән танышып узыйк әле:

Менә кич. Зур авыл өстендә чыкты нурлы ай калкып, 
Көмешләнгән бөтен өйләр, вә сахралар тора балкып.
Авыл тын; иртәдән кичкә кадәр хезмәт итеп арган 
Халык йоклый — каты, тәмле вә рәхәт уйкуга талган

Урамда өрми этләр дә, авыл үлгән, тавыш-тын юк; 
Авыл кырыенда бер өйдә фәкать сүнми тора бер ут.
Әнә шул өй эчендә ястүеннән соңра бер карчык 
Намазлыкка утырган, бар җиһаннан күңлене арчып;
Күтәргән кул догага, яд итә  ул шунда үз угълын: 
Ходаем, ди, бәхетле булсайде сөйгән, газиз угълым!
1 алып баручы:Р.Миңнуллин үзенең “Әнкәйне сайлап алмыйлар” дигән шигырендә әниләрне Ходай белән тиңли.Ә сез беләсезме, Роберт Миннуллинның әниләргә багышланган 5 шигырен (!!!) композиторлар көйгә салып, җыр тудыралар.!Шуларның берсе — “Әнкәй безне Сөннән табып алып кайткан” дигән җырны Аналар гимны дип атарга була. Р.Миңнуллин да үзенең “Әнкәйне сайлап алмыйлар” дигән шигырендә әниләрне Ходай белән тиңли.

АӘйдәгез,шушы җырны шәһәр һәм республикабызда танылган җырчы-композитор, күп санлы җыр бәйгеләре лауреаты Илһам Хисматуллин башкаруында ___________________ тыңлап узыйк әле..

2 алып баручы:. Аналарның бөеклеге, олы җанлылыгы хәтта легендаларга да кергән. Шуларның берсен тыңлап китегез әле: — Бер гашыйк егеткә сөйгән кызы: “Сөюеңне раслар өчен миңа әниеңнең йөрәген алып кил”, — ди. Мәхәббәттән күңел күзе томаланган егет тиз генә өенә йөгереп кайта да, анасының йөрәген күкрәгеннән умырып ала һәм сөйгән кызы янына ашыга. Барган чакта абынып егыла. Шунда ананың канлы йөрәге телгә килеп: “Берәр җирең авыртмадымы, улым? – дип сорый. Ф.Яруллиның “Ана” балладасы да шушы легендага аваздаш.

1 алып баручы: Фатих Кәрим, Сибгат Хәким, Муса Җәлил иҗатында да аналарга багышланган әдәби әсәрләр гаять күп, бигрәк тә аналарның сугыш еллары чорында фидакарь батырлыклары турында. Шуларның берсе — М.Җәлилнең “Ана бәйрәме “ шигыре, хәзер Александр Яшин безне шул әсәрдән өзекләр б-н таныштырып узар:

2 алып баручы:Хәтта аерым китапларда да әниләргә аерым ихтирам күрсәтеп язылган. Мәсәлән, Коръәндә “Әниләргә уф дип тә әйтергә ярамый” диелгән, чөнки уф дигән сүз – ул туйдым мәгънәсен белдерә.Татар халык авыз иҗатында әниләр турында мәкальләр бик күп. Шуларның берничәсен әйтеп үтик әле:мәкальнең башы әйтелә, укучылар ахырын әйтеп бетерергә тиешләр.

Әнкәм йорты-(алтын бишек.) ,Анаңдай (ана булмас),Ата- анасын тыңлаган-адәм булган,(тыңламаган-әрәм булган.)Әткәй-шикәр,(әнкәй-бал.)Ата-беләк,(ана-йөрәк.)Туган ана бер,( туган Ватан бер.)Баланың бармагы авыртыр,(ананың йөрәге авыртыр)Оҗмах- (аналарның аяк астында.)Ана күңеле балада, (бала күңеле далада.)Бишек тибрәткән кул (дөньяга хуҗа.)Әни суккан …… (авыртмый);Әткәй – шикәр, әнкәй — …… (бал);Суга ага башлагач, бабай да …… (“Әнием!”) дип кычкырган.Э.ЗагидуллинаС.Хәким “Әнкәй”

1 алып баручы:Әни кеше – баласына гомерлек юлдаш. Димәк, әниләр безгә кояшлы иртәләр бүләк итүче, яшәүгә көч бирүче изге җаннар. Аларны кадерләргә, хөрмәт итәргә, рәнҗетмәскә кирәк. Без сезнең итагатьле, тәртипле, ярдәмче, шәфкатьле, миһербанлы булуыгызны телибез.

Әнкәйне сайлап алмыйлар 8б Бурганиев

2 алып баручы:Хатын-кыз нәселне, милләтне, халкыбызның олылыгын, бөеклеген саклап калырга бурычлы зат. Әгәр дә балалар әниләрнең бишек җырын тыңламасалар, җырчылар, шагыйрьләр каян килер иде безгә?! Әгәр дә улларыбызны корыч ихтыярлы , ватанпәрвәр итеп үстермәсәләр, каян булыр иде бездә батырлар? Әгәр дә кызларыбызны инсафлы, сабыр, тыйнак итеп тәрбияләмәсәләр, данлыклы аналар булыр иде икән? Кешелек дөньясы яшәеше белән Бөек аналарга бурычлы.

1 алып баручы :Безнең Түбән Кама шәһәре шагыйрьләргә, сәнгать эшлеклеләренә, язучыларга, җырчыларга бай төбәк. Улүзенең күренекле шәхес булып өлгергән ул һәм кызлары белән горурлана ала. Шундый күренекле шәхесләрнең берсе — шагыйрә Рәмзия Вәлиева. Аның туган ягы – республикабызның Актаныш районы. Бу як үзенең язучылары, шагыйрьләре, җырчылары белән дан тота. Халыкта шундый мәзәк бар: Актанышта капка баганалары да җырлай диләр. Сәбәбе нәрсәдә соң? Шәһәр-калалардан ерак урнашу, табигатьнең гүзәл бер почмагы– ямьле Агыйдел , җырлы Сөн буйлары, түгәрәк зәңгәр күлләре, куе урманнары бәлкем шуңа сәбәпчедер. Мул сулы елгаларның башы кечкенә инешләргә барып тоташкан кебек, шагыйрьләрнең дә иҗат юлы туган ягында калган балачагына барып тоташа.

1 алып баручы.Рәмзия Галимҗан кызы (Хаҗиева) Вәлиеваның балачагы нәкъ Агыйделнең култыгы булган аккошлы зур күл буена сыенып утырган, тау итәгендә зифа каеннар урманы белән уратып алынган өч чишмәле Илчебай авылында уза. Бер ояда алты бала үсәләр алар. Әти-әнисе бик гади хезмәт кешеләре була. Әмма алар үзләре дә яшьли җыр-китапка гашыйк булгач, балаларын да шулай тәрбиялиләр. Почта таратканда, клуб мөдире вазыйфаларын үтәгәндә һәм концертлар куйганда, 3 кызлары һәм 3 малайлары беренче ярдәмчеләр булалар.Әниләре Халисә үзе дә шигырьләр яза, хәтта Бөек Ватан сугышы темасына багышланган район конкурсында җиңеп чыга. Рәмзиянең дә күңеле кечкенәдән иҗатка тартыла. Әле бүген дә аның җанында балачак хисе яшидер кебек.

2 алып баручы:Рәмзия Галимҗан кызы 1960 елның 17 сентябрендә туган. 1978 елдан бирле Түбән Кама шәһәрендә яши, 53-нче профессиональ–һөнәр училищесын тәмамлый. Яшьлек каласында беренче булып ачылган “Умырзая” балалар бакчасында балалар тәрбияли. Аннары “Өмет” (“Надежда”) балалар үзәгендә 12 ел хезмәт куя. Тормыш юлдашы авырып вафат булгач, ике улын ялгызы үстерә. 2006 елдан “Кама таңнары” әдәби берләшмәсенә йөри. Актаныш “Якташлык”җәмгыятендә, микрорайон тормышында актив эшләп килә. Бүген Рәмзия Вәлиеваның инде 5 китабы дөнья күрде.

1 алып баручы.Шагыйрәнең 1 нче җимеше – 2009 нчы елны дөнья күргән “Бәбкә кая югалган?” исемле китап. Инде бу җыентыкта язучының балалар дөньясы белән тыгыз бәйләнештә торуы сизелә, чөнки шигырьләре балалар теле белән мавыктыргыч итеп язылган. Шигырьләрнең тәрбияви әһәмияте дә зур:

… Бәбкә ничек югалган?

Белер идем дә сәбәбен,

Ялгыш… күбрәк уйналган, — дип яза ул “Каз бәбкәсе югалган” шигырендә. Балалар өчен язганда шагыйрә җитди, хәтта дөньякүләм мәсьәләләрне читләтеп үтә дигән сүз түгел. Язучы шигырьләр ярдәмендә туган илгә, туган телгә мәхәббәт уята, дус һәм тату яшәргә өйрәтә. Шигырьләрендә нәниләр күңеленә ачкыч табарга омтыла һәм аларның киләчәктә тәүфиклы, иманлы балалар булып үсүләрен тели. “Үсә минем энекәш”, “Бал бабай”, “Буран”, “Исәнме, кыш!” , “Муйнак”, “Авылда каникулда” шигырьләре моның ачык мисалы.

2- алып баручы: —Ә хәзер сүзне _________-_________укучыга бирәбез:

1 алып баручы: — Рәмзия Вәлиеваның “Бәхетле мизгелләр” исемле икенче китабы укучыларны тагын да шатландыргандыр. Мәсәлән “Тукай язы”, “Корбан бәйрәме”, “Җиңү көне”, “Ак алъяпкыч иңдә”, “Көмеш кыңгырау моңы” шигырьләре эчтәлек һәм сурәтләү чараларына бик бай.Рәмзия Вәлиеваның “Бәхетле мизгелләр” китабында бакча балалары һәм кече яшьтәге мәктәп балалары өчен бик матур шигырьләре урын алган. Әлеге китапта балаларда матурлыкны күрә белү, туган телгә мәхәббәт, дуслык, табигатьне ярату темалары чагыла. Ә шагыйрәнең 2011 нче елны басылып чыккан “Без Тукай оныклары” исемле өченче китабына кереш сүзендә Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе, Язучылар берлеге әгъзасе Резеда Вәлиева болай дип яза: “Аның шигырьләре җиңел укыла. Әдәби теле матур, шаян һәм үзенчәлекле. Шагыйрә иҗатының киләчәге өметле”.

2 алып баручы:Әйдәгез, сүзне кадерле кунагыбыз Р. Вәлиевага бирик әле! Сезнең иҗат юлыгыз ничек башланып китте? Иң беренче шигырегезне хәтерлисезме?

Р.Вәлиевә – 3-4 мин.чыгыш.

1 алып баручы: Рәхмәт, бик кызыклы чыгыш ясадыгыз.Шагыйрәнең иҗатында тагын бер юнәлеш, ул- Габдулла Тукай. Тукай- татар поэзиясенең мәңге сүнмәс йолдызы. Тукайны олылау, аның алдында баш ию татар әдәбиятында күркәм күренеш.Хәзер укучылар сезнең “Садугачлы таң атты” шигырен сөйләп узарлар: Сүз — _сыйныф укучысы_____________бирелә:

2 алып баручы: Рәмзия Вәлиеваның шигырьләре күңелне җәлеп итә, ә аеруча күзгә бәрелеп торган ягы: ифрат та күп тема төрлелеге. Аларда тапкырлык,зирәклек ярылып ята.Рәмзия ханымның табигать сурәте образлы-энергетик көчкә ияһәм шагыйрәнең йөрәге аша узган барлык шатлыклар, куанычлар һәм сагышлар белән үрелеп бара.Табигать образы: бөрлегәнлек, су буендагы юкәле, зәңгәр күк йөзе, сары төнбоеклар, челтер-челтер акккан ак инеш тараткан моң, җиләс һава, җиләк исе, хәтфә чирәм сурәте – шагыйрә иҗатында төп урыннарның берсен били. Кеше, кайда гына яшәсә дә, үзенең туган җирен, кендек каны тамган газиз туфрагын күңел түрендәге хисләр сандыгыннан алып ташлый алмый.Шуңа да шагыйрәнең иҗатында туган якны сагыну, юксыну хисләре белән сугарылган шигырьләр урын алган.

1 – алып баручы: Балалар әдәбиятына тартылып яшәү һичшиксез аның тормыш эшчәнлегенә дә бәйле.Моңа нәниләр дөньясында 20 еллап гомерен үткәрү үз эзен салгандыр, мөгаен.Тагы шунысы кызык: Р.Вәлиева шигырьләренең русчага тәрҗемә ителгәннәре дә күп: “Цветочный день рожденья», «Вкусный каравай», «Озорная кошка», «Буду комбайнером”, «Супер мама», «У меня имя цветка», «Как я росла» шигырьләре рус балаларына да бик ошадылар.Хәзер сүзне 6- сыйныф укучысы Александра Воронцовага бирәбез. (“Озорная кошка”)

2 алып баручы: Рәмзия Вәлиева иҗатында туганлык мөнәсәбәтләре, әти-әнигә, әби-бабайга хөрмәт тә, әдәп-әхлакъ, үз-үзеңне тоту, туган телгә мәхәббәт тә чагылыш тапкан.Иҗатында тагын бер юнәлеш, тагын бер бөек образ ул- Ана образы.Безне якты дөньяга китереп, багып үстергән Ана. Бала хакына утка да, суга да керә. Баласы өчен ана йөрәге сызган кебек берәү дә борчыла алмый һәм шагыйрьләр өчен бу мәңгелек тема.. Тормышның ачысын-төчесен татыган, шатлыкны да кайгыны да кичереп, тол калып, ике ул үстергән Рәмзия апага ана хисләре бик якын. Китапларында әниләр турында матур, тирән мәгънәле шигырьләре бар. Рәмзия ханымның бу тема турында әйтергә күп фикерләре бардыр…

Рәмзия Вәлиева:________________________________

1 алып баручы. Иҗатының тагын кайбер үзенчәлеге: балаларның тирә-юньне тиешенчә танып-белүе өчен сүзләрнең генә җитмәвен аңлап эш итүе, тулырак әйтсәк – һәр шигырьнең эчтәлеге нәниләргә аңлаешлы рәсемнәрдә чагылдырылган, җыр-музыка аша бирелгәннәре дә бар (“Әнкәем-күз нурым”, “Бәхетле мизгелләрем”). Игътибар итсәзгез, аның һәр китабы зәвык белән бизәлгән, матур фотолар урнаштырылган. Аларның авторы – Р.Вәлиева үзе. Үзэнесенең кызы Диләрәнең күгәрчен белән төшкән фотога гына карагыз: супер –селфиларың читтә торсын!

2 алып баручы:- Шагыйрә балалар бакчалары, мәктәпләр белән тыгыз элемтәдә, ул үз китапларын бушлай өләшеп, шулай ук башка күчтәнәчләр алып барып бүгендә балалар белән аралашып яши,табигать байлыгын, гүзәллеген аңларга, яратырга, сакларга, хөрмәт итәргә чакыра. Шагыйрь иҗатына иң зур бәя – аның шигырьләре

җырга әйләнү. РәмзияВәлиева сүзләренә “Гармунчыга”, “Бәхетле мизгелләрем”, “Әнкәем-күз нурым”- Чулпан Зиннәтуллина, “Ак Кала”- Илһам Хисматуллин, “Кайтып киләм әле туган якка” – Рәфкать Урманов, “Татлы сагыну” – Азат Нәҗмиев, “Әткәйне сагыну” – Искәндәр Вәлиев көйләренә җырлар иҗат ителде. Хәзер сүзне Илһам Хисматуллинга (2) бирик әле! “АК КАЛА”__________җырын тыңлап узыйк.

1 алып баручы: Рәмзия Вәлиеваның зур күләмле шигырь жыентыгы “Алмагачның биш алмасы”(2014)дип атала. Китапта шагыйрәнең әнисе, Халисә әбинең тормыш юлы, аның шигырьләре, балачак хатирәләре, шулай ук Рәмзия апаның бертуган апасы, Акмалова Фәнүсә апаның шигырьләре зур урын алганнар. Димәк, шагыйрәдәпоэзиягә булган мәхәббәт нәселдән килгән булуына инанасың. Шулай ук бу сәләт алардан соң килгән буынарга да күчкән. Рәмзия апаның абыйсының кызы Хаҗиева Уралия дә шигырьләре белән күпләрне җәлепитеп өлгергән.9 нчы мәктәптә белем алучы Диләрә Хаҗиева шигърият дөньясында кабынып килүче йолдыз. Китапта аның да 7 шигыре басылган.

2 алып баручы:__Рәмзия ханымнан бу китапның ничек дөньяга килүе турында берничә сүз әйтеп китүен үтенәбез…___Р.Вәлиева:_________________________

1 алып баручы:Тормышны үзенчә яраткан, эшеннән ямь табып яшәгән шагыйрәнең шигырьләре һәм язмалары бүген дә “Актаныш таңнары”, “Туган як”, “Чулман”, “Рисалә”, “Акчарлак”, “Шәһри Казан” һәм “Мәдәни җомга” газеталарында, “Мәйдан” журналы, “Кама таңнары” альманахларында басылып килә.Мәктәп укучылары гына түгел, әти-әниләр, әби-бабайлар аның яңа шигырьләрне яратып укыйлар. Аның иҗатында туганлык мөнәсәбәтләре, әти-әнигә, әби-бабайга хөрмәт тә, әдәп-әхлакъ, үз-үзеңне тоту, туган телгә, туган илгә мәхәббәт тә һәрчак чагылыш таба.Шагыйрә үз алдына куйган максатына ирешеп бара, бүген аның инде 6-нчы китабы бастыруга әзер. Без, аның иҗатына гашыйк шигырь сөючеләр, киләчәктә дә Рәмзия ханымгаяңа иҗади уңышлар телибез!

Күптән түгел генә үзенең тормыш юбилеен билгеләп узган Рәмзия Вәлиевага якташы Илһам Хисмәтуллин (3)яраткан җырын бүләк итә.

УЕННАР

Беренче иҗеге гөл дип башланган хатын-кыз исемнәре уйлап язу. Укытучы өстәлгә чүлмәк белән гөл утыртып куя.

1 ГӨЛ –нәзирә, -наз, -нара;

2 — нур, -ия, -үсә;

3 — сирин, -синә,-генә;

4 — чирә, -йөзем, -сәрия;

5 — зирә, -чәчәк, -сем; һ.б.

____________________________

____________________________________________________

Безнең әниләребез нинди соң? Иң нинди әни?

2 алып баручы үзе әйтеп башлап җибәрә

. Иң матур әниләр! һ.б.

Иң ______________(умелые) уңган!

Иң ______________(пригожие) булган!

Иң______________(мастеровитые) оста!

Иң ______________(симпатичные) сөйкемле!

Иң _____________ __(добрые) ягымлы!

Иң ____________ __(хорошие) яхшы!

Иң _____________ ____(умные) акыллы!

______________________________________

_____________________________________

4

«Ник монлана шагырь жаны»
(Эдэби музыкаль кичэ)
Экрен   генэ   «Эллуки»   кое   янгырый.   Шул   музыка   астында   алып   баручы   сузен
башлый.
Алып баручы. Шигърият хэм мон доньясына битараф кешелэр бар микэн? Юктыр,
могаен. Чонки бу тормыштани шул ук доньяга элэгэбез. Ул безнен энилэребезнен бишек
жыры белэн бергэ жанга сенгэн. Мэрхэмэт хисе, кешелеклелек сыйфаты жуелмасын
очен, кунеллэребезне хэрдаим мон белэн сугарырга кирэк. Э мон ерак тамырлардан
еллар дэверлэр аша килэ…
Донья буйлап тамырлардан
Жылы килэ, жаны килэ – 
Мэнгелекнен кеше дигэн 
Кабатланмас моны кил.
Мон   тошенчэсе   халыкнын   узган   юлы,   тарихы,   жирлеге.   Ничэ   дэвер   халкымны
Йосыф – Золэйха, Тахир – Зорэлэрнен мон бишеге тибрэткэн. Бугенге конгэ мэнге
бетмэс – токэнмэс жырлы – монлы халык булып килеп житкэн. 
«Тахир ­ Зохрэ» жыры.
Алып   баручы.  Сокландыра   алырлык   монлы   шигырьлэр   язучы   шагыйрблэрнен
нинди серлэре бар икэн? Ул, могаен, кеше жанынын хич югалмый торган табигый бер
халэтедер.   Доньянын   коен   хэм   тоне   булган   кебек   кешенен   дэ   якты   хэм   карангы
мизгеллэре, минутлары бар, кеше очен – шатлык – кон, кайгы – тон шикелле булса, э
монлылык – энгер – менгер чак кебек. Анда бик куп нэрсэ ачык тугел. Ул – ниндидер уз
эченэ яшеренгэн бер халэт. Мон ул – утэ нэзек ефэк жеп кебек, э шагыйрьлэр шул
жепкэ сэйлэн – сэйлэн сузлэр тезэ.
Татар халык кое, Н.Исэнбэт сузлэре «Син сазынны уйнадын» жыры.
Алып баручы. Ядкарь итеп сина нэрсэ генэ
Булэк итим туган коненэ?
Болыннардан озееп, букет тезеп,
Голлэр булэк итэр идем дэ.
Шинэрлэр шул алар,
1 Чэчэклэрен…
Алып китэр шаян жил генэ…
Син жиллэргэ карап калырсын да,
Онытырсын…
К;айнар яшьлегенэ яшь остэрлек
Бирим икэн сина ни генэ?
Мэ, ал, дускай,
Ямьле яшьлегебез
Истэлеге итеп карарга
Жырлар бирэм
Жил дэ алмый,
Хэм кырау да тими аларга.
Бу шигырь юлларынын авторы Ильдар Юзеев. Анын шигырь ­ поэмаларынын уз кое,
уз моны бар. Халыкнын кунелендэ, жырларында, тормышында чагылган таныш моннар
бу, хэм шунадыр, анын эсэрлэре беренче укыганда ук, кунелгэ уелып, хэтергэ сенеп
бар. Шагыйрьнен сузлэренэ ижат ителгэн «Сине уйлап янам, «Резидэ жыры», «Кайтам
инде», «Яшь канатлар», «Мэтрушкэлэр» хэм башка жырлары, буген куплэрнен яшьлек
хатирэлэрен искэ тошереп янгыраса, кем очендер, эле дэ дорлэп торган хис учагы,
кунгел хэм жан юлдашы булып калалар.
И.Юзеев сузлэре, А.Гыйлэжев кое «Мэтрушкэлэр» жыры
Алып   баручы.  Музыкаль   янгырашлы,   монлы,   ахэнле   шигырьлэр   язучы
шагыйрьлэребез турында сойлэгэндэ шагыйрэ Голшат апа Зэйнэшева турында эйтмичэ
момкин   тугел.   Шагыйрэгэ  «50  жыр»  исемле   жыенты   очен   Республиканын   Габдулла
Тукай  исемендэге  Дэулэт  премиясе  белэн  булэклэнде. Голшат  Зэйнэшеваны    халык
рэвештэ жырлар, моннар ханбикэсе дип атарга була. Ул жырларны сандугачнын узеннэн
ойрэнэ ахрысы гына: 
… Сандугач, сандугач!
Син китэсен. мин калам,
Дусларыма жырлар очен,
Жырыны онып алам!, ­ дип язмас иде.
2 Г.Зэйнэшева сузлэре, Сэлимэ Шамсина кое «Голлэр иле» жыры
Алып баручы.  Э хэзер монлы, нурлы шагыйребез Хэсэн ага Туфанны искэ алыйк.
Бу боек жан безгэ мэнгелек мэхэббэт белэн сугарылган шигырьлэрен, монлы жырларын
калдырды.
Донья мине ойрэтте,
Еламаска ойрэтте.
Кулмэк жинемне ертасынмы? – 
Бэйлисе бар
Йорэкне.
Сугышлардан замана
Туктап торган арада
Яраларны ямаштырып
Ята идем далада:
­ Кайт! – дип хатлар килделэр,
Юллар озын иделэр
Кайттым.
­ Бусы алкалары,
­ Бусы – кабере… диделэр.
Эгэр тагын килсэлэр:
­ Сау! – дип хэбэр бирсэлэр
Вулканнарга керер идем,
Шушындадыр… ул дисэлэр.
Бирде донья кирэкне
Еламаска ойрэтте…
Кайсыгызнын кулы жылы?! – 
Бэйлисе бар йорэкне.
Хэсэн Туфан белэн луиза Салиаскарованын олы мэхэббэте Тахир – Зохрэлэр язмышы
белэн чагыштырырлык, мэнге улмэс ижат – мон тудыра.
Х.Туфан сузлэре, халык кое «Иртэлэрем ­ кичлэрем».
3 Шагыйрьнен   хатыны   ерак   соргендэ,   Себердэ,   Сталин   лагеренда   газап   чиккэн
Х.Туфаны, ачлыктан, авыру – сырхаулардан саклап калу очен, ана посылкалар сала
торган була. Акчасы хэм ашар эйбере беткэч, канын сатып газаз ирен ачлыктан йолып
кала. Шулай итеп Луизанын мэхэбэтте, йорэк жылысы кара урманнар, биек таулар аша
утеп халкыбызнын Хэсэн Туфан дигэн боек шагыйрен миллэтебезгэ саклап калган.
Х.Туфан сузлэре, Э.Бакиров кон «Эйткэн идем» жыры
Алып   баручы.
 Шагырьлэр   алар   гашыйк   кешелэр.   жиргэ,   илгэ,   кешелэргэ,
табигатькэ,   идел   хэм   Агыйделкэйлэргэ!   Аларнын   жырлары   да   бар   нэрсэдэн   бигрэк
Яшьлек, Мэхэббэт, Яз турында.
«Кунелдэ   икке   яз»,   «Язгы   ташу»,   «Безнен   жыр»,   «Анлашу»   кебек   жырларнын
исемнэре   ук   язга   гашыйк   шагырь   язганлыгын   эйтеп   тора.   Эйе,   бу   жырларны   мэнге
картаймас «Мэхэббэт» шагыйре Р.Гатауллин язган.
… Ул аклык, ул сафлык турындаыр
Гажэпмени озми кабатласак? 
Бэлки ул тик безнен, безнен жырдыр?
Ничэ мыскал энжен, эй, ак калфак?
Ихжырдай яшь калсак?! – 
ди шагыйрь «Безнен жыр» дигэн шигырендэ
Р.Гатауллин сузлэре, Ф.Эхмэтов кое «Кунелдэ ике яз» жыры
Алып   баручы.  Мон   –   шигырь   хэм   мон.   Тормышнын   уз   монын   тоеп,   яшьлеккэ,
мэхэбэтткэ язга мэдхия жырлаучы, халкыбыз яратып олгергэн жырларнын авторлары
  Ф.Зыятдинова,
  Р.Корбанов,
Ф.Сафин,
Н.Касыймовларнын   монлы   ижаты   турында   сойлэу   очен   эллэ   никадэр   вакыт   кирэк
  Р.Валиев,
  Р.Файзуллин,
  Р.Миннуллин,
булыр иде. Бу шагырьлэрнен шигырьлэреннэн алда ‘qnthcty лэ 
4

Әлмәт шәһәрендә урнашкан «Диңгезкәй» балалар бакчасы “Балачак — бәхет иле” исемле әдәби-музыкаль кичә уздырган. Бу бәйрәм шагыйрә Сәрия Бикмөхәммәтова иҗатына багышланган. Кичәне әзерләүче һәм алып баручы — әлеге балалар бакчасы тәрбиячесе Вәлиева Гөлназ Дамир кызы. Ул үзенең сценарие белән «Сабантуй» журналын укучы башка коллегаларын таныштырып үтә. 

---

Муниципаль бюджет мәктәпкәчә белем бирү учреждениесе
Әлмәт шәһәре 29нчы «Диңгезкәй» гомумүстерешле балалар бакчасы

“Балачак — бәхет иле”

Шагыйрә Сәрия Бикмөхәммәтова иҗатына

багышланган әдәби-музыкаль кичә.

(зурлар һәм мәктәпкәчә әзерлек төркеме балалары белән)

Әзерләделәр һәм алып бардылар:
Әлмәт шәһәренең “ Диңгезкәй” 29нчы балалар бакчасы тәрбиячесе
Вәлиева Гөлназ Дамир кызы,
музыка җитәкчесе — Артемьева Ольга Геннадий кызы

Әлмәт, 2017 ел.

Максат:

1. Балаларны Сәрия Бикмөххәмәтова иҗаты белән таныштыру.

2. Әлмәт шәһәрендә яшәүче якташ мөгаллимә—шагыйрә иҗатынакызыксынучанлык тәрбияләү.

3. Иҗади сәләтне үстерү өчен мәйдан ачу, этәргеч бирү.

Җиһазлау:

Сәрия Бикмөххәмәтова китапларыннан күргәзмә, шигырьләре буенча салган рәсемнәр, презентация.

Кичә барышы:

Лирик көйгә тәрбияче һәм балалар залга керәләр, шагыйрә Сәрия Бикмөхәммәтованың “Тирбәлә бишек,тирбәлә” шигырь юлларына бию.

Музыка җитәкчесе:

Тирбәлә бишек, тирбәлә

Татлы йокыда бала.

Бала йоклагач мизгелне

Әнисе көйгә сала.

Тирбәлгән бишек шыгырдый

Төрә сагышы белән.

Тыныч кына йоклый бала

Бишек тавышы белән.

Тигез сулап бала йоклый,

Тирбәтеп куя бишек.

Фәрештәләр тыныч кына

Тирбәтеп куя ничек.

“Бишек “биюе.

Исәнмесез, диеп башлыйк әле,

Очрашулар шулай башлана.

Сезнең белән бүген очрашуга

Күңелебез шундый шатлана.

Алып баручы:

Исәнмесез, хәерле көн кунаклар! Бүген бездә зур бәйрәм, шигърият бәйрәме. Ә шигърият шәхестән башлана. Ул шәхеснең иҗат җимеше. Иҗат – хыял, үз хыялыңны үзең куып җитәргә омтылу.

Ә шагыйрәләр күңеле бигрәк тә хыялга, хискә бай була. Әлмәт шәһәрендә яшәп иҗат итүче шагыйрә Сәрия Галиәхмәт кызы Бикмөхәммәтова иҗатына багышланган “Балачак — бәхет иле” дигән кичәгә җыелдык.

Шагыйрәләр, дисез, нинди була?

Алар эч серләрен җырга салалар,

Эчкерсез саф булып калалар.

Йолдызларга җырлар өләшәләр,

Җилләр белән калып серләшәләр,

Уйланып шигырь язалар.

Хөрмәтле Сәрия ханым! Һәм дә кунаклар! Ә хәзер сезнең алкышлар белән безнең өчен иң кадерле, иң газиз балаларыбызны сәхнә түренә чакырабыз.

(Күңелле музыка уйный балалар залга керәләр, кунаклар белән исәнләшәләр)

Алып баручы:

Исәнмесез балалар, хәлләрегез ничек? (балаларның җавабы)

Балалар бүген бездә зур бәйрәм! Нинди бәйрәм дисезме? Бүген шигырь бәйрәме,җыр бәйрәме, уен-көлке бәйрәме, балачак бәйрәме. Балалар әйдәгез кунакларыбызны бәйрәм бн котлап, матур теләкләребезне теләп “хәерле көн” җырын бүләк итәбез!

(җыр: “Хәерле көн”)

Алып баручы:

Балалар зинһар өчен әйтегез әле “Балачак” дигән сүзне сез ничек дип аңлыйсыз?

1 бала. “Балачак” дигәч минем йөргән балалар бакчасы, безгә күп белем биргән апаларым искә төшә.

2 бала. “Балачак” дигәч минем дусларым искә төшә.

3 бала. “Балачак” дигән сүз бн, минем күз алдыма туган як һәм аның матурлыгы килеп баса.

Алып баручы:

Балачак бит ул гаҗәеп киң төшенчә, ә балалар әдәбияты – балачакның көзгесе. Ул көзгегә карасаң, анда балалар дөньясы, малайларыбызның, кызларыбызның, ихлас тормышы, балачакның якты да, татлы да, шул ук вакытта тылсымлы да сәхифәләре ап-ачык булып күренеп тора. Балачак ул- чыннан да, үзе бер кабатланмас олы дөнья.

Балалар Сәрия апа бик тә талантлы шагыйрь. Ул Минзәлә районында туа. Ә балачагы Мөслим районының Түреш авылында уза. Балачагы бик авыр елларга туры килгән. Ул авырлыкларга бер дә бирешмәгән, һәрвакыт уңган тырыш булган. шигырьләр дә язган. Менә нинди оста апа икән!

Шигырләре балаларны шатландыра, җырлата, биетә ала.

(Слайд Сәрия апаның иҗаты буенча)

Татар халык биюе.

Алып баручы:

Балалар әйдәгез әле Сәрия апабызның матур кызыклы шигырләрен сөйләп китик.

1 бала.

2 бала. “Өч дус”

3 бала.

4 бала. “Ринальгә 1 яшь”

Балалар әйдәгез ял итеп музыка коралларында уйнап алабыз.

(Слайд “Әпипә” + оркестр) 

Балалар шагыйрәнең шигырләрен бик яратып өйрәнделәр әйдәгез, тыңлап үтик.

1 бала. “Денис эшкә өйрәнә”

2 бала.

3 бала. “Фоторәсем”

4 бала.

(Уен “Куш кулым”)

Музыка җитәкчесе:

Хөрмәтле Сәрия апа һәм кунаклар! Сезгә безнең бакчада эшләүче тәрбиячеләр тарафыннан “Шаян бию” бүләк итәбез. Бу бию аша үзегезнең яшьлегезне искә төшерергә ярдәм итәр дип, өметләнеп калабыз.

(Бию + Слайд + тәрбиячеләр)

Алып баручы:

Сәрия ханым иҗатында табигатьне саклау зур урын алып тора. Ул хайваннар дөньясын, балаларны да җаны—тәне белән ярата.

1 бала. “Уенчык”

2 бала. “Рәхәт тамаша”

3 бала.

4 бала. “Алсу үскән кыз”

Алып баручы:

Сәрия ханымның күңел серләре сыйган шигырьләрен безнең тәрбиячеләр дә үз иттеләр.

(Азнакай шәһәре балалар бакчасы татар теле тәрбиячесе Хазиева Гөлнара Зөфәр кызының чыгышы)

Алып баручы:

Кадерле балалар һәм хөрмәтле кунаклар!

Балачак бит ул гаҗәеп киң төшенчә, ә балалар әдәбияты – балачакның көзгесе. Ул көзгегә карасаң, анда балалар дөньясы, малайларыбызның, кызларыбызның, ихлас тормышы, балачакның якты да, татлы да, шул ук вакытта тылсымлы да сәхифәләре ап-ачык булып күренеп тора. Балачак ул- чыннан да, үзе бер кабатланмас олы дөнья булып калачак! Һәрвакыт күңелегез бала йөрәге кебек саф, матур була язсын!

Сезгә бездән “Балачак биюен” бүләк итеп кабул итеп алыгыз.

Бию ”Балачак биюе”.

Балалар сезгә бүгенге очрашу ошадымы? Сезнең өчен матур шигырләрен язучы кунагыбыз Сәрия ханым язган. Менә безнең залыбызда нинди матур апалар килгәннәр, шулар арасыннан кайсысы Сәрия апа икән? (балалар күрсәтәләр)

Ягез әле үзен түргә чакырыйк.

Сәрия ханымга сүз бирелә.

Балалар сораулар бирәләр:

1 бала. Сәрия апа сез ничә яшьтә яза башладыгыз?

2 бала. Сез мәктәптә ничәлегә генә укыдыгыз?

3 бала. Кайсы шигырегезне яратасыз?

4 бала. Ә сез безнең бакчага тагын киләсезме? (җаваплар)

Алып баручы:

Балалар, Сәрия апа безгә вакыт табып килгән, әйдәгез аңарга чын күңелдән рәхмәт әйтик. Рәхмәт. Хөрмәтле кунаклар бүгенге очрашуыбыз ахырына да якынлашты, сезгә барыгызга да зур рәхмәт!

Сәрия апа сезнең иҗат чишмәгез бер дә саекмасын, каләмегез кулыгыздан төшмәсен! Сезгә исәнлек, иминлек, иҗади уңышлартелибез. Киләчәктә дә безне яңа китапларыгыз белән сөендерегез.

Игътибарыгыз өчен зур рәхмәт. Киләсе очрашуларга кадәр, сау булыгыз!

(тәмам)

01.04.2014

Энилэр бэйрэме белэн

Энилэр коненэ багышланган эдэби музыкаль кичэ

Оценить

10476

МБОУ «Лицей-интернат (школа для одаренных детей) г.Буинска РТ»

“Иң кадерле кеше җирдә- Әни!”
Әдәби- музыкаль кичә

Татар теле һәм әдәбият укытучысы
Галиева Гөлнара Аринат кызы

Залда плакат “Иң кадерле кеше җирдә — әни!”. Зал чәчәкләр, шарлар белән бизәлә. Балалар кулдан бүләк ясый. Бәйрәмдә барлык башлангыч сыйныф укучылары, аларның әниләре катнаша.

Кичә барышы
1нче алып баручы: Хәерле көн, безнең иң кадерле кунакларыбыз — әниләребез. Сезне барыгызны да бүгенге бәйрәм — Әниләр бәйрәме белән тәбрик итәбез!
2нче алып баручы: Бәйрәмнең кайсы да тәңгә җиңеллек, рәхәтлек, җанга ял бирә. Шушы бәйрәм көне күңелегезгә шатлык, тәнегезгә сихәт, өегезгә иминлек алып килсен!
1нче алып баручы: Син беләсеңме, без синең белән әниләр бәйрәмен алып барачакбыз.
2нче алып баручы: Әниләр бәйрәме… Әни,…әти диген. Минем әтием бәйрәмемени?
1нче алып баручы: Юк инде. Әниләр бәйрәме. Менә тыңлап кара әле син балаларны, хәзер белерсең.

1нче укучы: Әни… Өч хәрефтән торган б у сүздә күпме наз, җылылык һәм күңел тойгысы! Әни… һәр кешегә иң кадерле, иң сөйкемле зат ул.
2нче укучы: Әни… Аның күзләре шундый мөлаем һәм ягымлы. Әйтерсең, бөтен дөньяның акылын һәм сабырлыгын җыйган диңгез! Әнкәйнең куллары иң-иң җылы, иң-иң кадерле куллардыр, мөгаен.
3нче укучы: Шул ягымлы куллар сиңа кагылуга, бөтен кайгыларың югала. Ә “балам” дип аркаңнан сыйпаса, сиңа гуя очар канатлар үсә. Ә сүзләре… Сүзләре шундый татлы, туң йөрәкләрне эретерлек җылы.
4нче укучы: Ә авырсаң… Авырсаң, төннәр буе күз йоммыйча, яныңнан да китми инде ул! Бары әнкәйләр йөрәге генә шулкадәр түземле, шәфкатьле.
5нче укучы: Нинди генә рәхмәтләр әйтсәк тә, җитмәс төсле. Әниләребез, сезгә саулык-сәламәтлек, кайгысыз-хәсрәтсез тыныч тормыш, озын гомер телибез.

:
8нче укучы: Әни! Дөньяда иң кадерле, иң якын кеше ул! Кечкенә чагында татлы йокыларын калдырып сине кем караган?
Барысы бергә: Әнием!
9нчы укучы: Елаганда кочагына алып сине кем юаткан?
Барысы бергә: Әнием!
10ны укучы: Тәүге тапкыр тәпи атлап киткәндә сине кем җитәкләгән?
Барысы бергә: Әнием!
11нче укучы: Беренче тапкыр сине мәктәпкә кем алып килгән?
Барысы бергә: Әнием!

12нче укучы:
Тик син генә, әнкәй, тик син генә,
Сабый чакта мине баккансың.
Төн йокыңны бүлеп уянгансың,
Юрганымны килеп япкансың.

1нче алып баручы: Менә аңлашылды. Зур рәхмәт сезгә, дусларым! Әниләр турында җыр, шигырь бик күп инде, алайса.
2нче алып баручы:
Син әйтәсең, әни, күз нурым дип,
Хәтеремдә калыр бу сүзең.
Гомер буе янды маяк булып,
Нур сибермен сиңа мин үзем.
1нче алып баручы: Әйдә, Надя, әниләр турында язылган иң матур җырларның берсен тыңлап үтик. (Җыр “Җырлыйм әнием турында”

2нче алып баручы: Слово для приветствия мам на русском языке
1нче укучы: Мама! В этом слове солнца свет!
2нче укучы: Мама! Лучше слова в мире нет!
3нче укучы: Мама! Кто роднее, чем она?
4нче укучы: Мама! У нее в глазах весна!
5нче укучы: Мама! На земле добрее всех!
6нчы укучы: Мама! Дарит сказки, дарит смех!
7ные укучы: Мама! Из-за нас порой грустит.
8нче укучы: Мама! Пожалеет и простит.
9нчы укучы: Мама! В этом слове солнца свет!
10нчы укучы: Мама! Лучше слова в мире нет!
11нче укучы: Мама! Льется песня ручьем.
12нче укучы: Мама! Это мы о ней поем.
(Рус телендә җыр)
1нче укучы: Нам на месте не сидится, любим мы повеселиться!
Учитель
“Сүз тыңлау” уены
Укытучы әйтсә, бас (басалар)
Ул рөхсәт иткәч, утыр (утыралар)
Сөйлисең килсә әгәр,
Кулыңны гына күтәр (кул күтәрәләр)
Икенче уен “Бездә дуслык”
Бер – кулларны алга сузабыз.
Ике – кулларны күтәрәбез.
Өч – кулларны як-якка сузабыз.
Дүрт – кулларны төшерәбез.
Бер, ике, өч – бездә дуслык, бездә көч.
“Бармаклар”
Бу бармак – бабай,
Бу бармак — әби,
Бу бармак — әти,
Бу бармак — әни,
Бу бармак – мин.
Бу – безнең гаилә.
“Чебиләр зарядкасы”
Нәни чебиләр барысы да (канат кагу хәрәкәте)
Сары майка кигәннәр (кулларны җилкәдән билгә таба төшерү)
Зарядка ясарга дип (гимнастика ясау)
Бер урынга килгәннәр (аякларны тапырдату)
Корт, корт, корт, корт,
Бер урынга килгәннәр.
Тавык аңлата: “Корт, корт”.
Үз телендә аларга.
Зарядка ясаган чакта
Ничек канат кагарга.
Корт, корт, корт, корт.
Ничек канат кагарга (кулларны як-якка җәеп чүгәлиләр, басалар)
Тик тавыкның әйткәненә
Колак салмый чебиләр.
Шуңа алар зарядканы,
Дөрес ясый белмиләр.
Корт, корт, корт, корт.
Дөрес ясый белмиләр (төрле хәрәкәтләр ясыйлар)

Укытучы сүзе: Рәхмәт сезгә, дусларым! Сез минем күзләремне ачтыгыз, дөреслеккә, яктылыкка юл күрсәттегез. Әниләргә саулык, озын гомер телим.
2нче укучы: Нам плясать и петь не лень, мы б плясали целый день!
1нче алып баручы: Разрешим им повеселиться?
2нче алып баручы: Ну конечно! Веселитесь, танцуйте!

1нчы алып баручы:
Әниләр бәйрәме көнендә,
Җырламый калырга буламы?
Әниләр булмаса, әниләр булмаса,
Җылытыр иде кем дөньяны?
(Җыр “Әниләргә рәхмәт”)
Безне дөньяга тудырган
Әниләргә рәхмәт.
Әниләрне яратыгыз,
Менә шунда хикмәт!
Безне үстергән, көч биргән
Әниләргә рәхмәт.
Әниләрне хөрмәтләгез,
Менә шунда хикмәт!
Безне тормышка юллаган
Әниләргә рәхмәт.
Әниләрнең кадерен белик,
Менә шунда хикмәт!

Лена:
“Әни” диеп язып куйдым яңа яуган ак карга.
Таптамагыз, һич ярамый “Әни” сүзен таптарга.
Олыга да, кечегә дә — әни ул кирәк кеше!
Аның күңеле изгелектә, шуңа үрнәк һәр эше!
2нче алып баручы: Хөрмәтле әниләр! Сезне тагын бер тапкыр Әниләр көне белән тәбрик итәбез.
Һәрвакыт булсын кояш,
Һәрвакыт булсын һава,
Һәрвакыт булсын әни,
Һәрвакыт булыйм мин.
1нче алып баручы: Поздравляем Вас с праздником 8-е Марта. Желаем Вам крепкого здоровья и успехов в жизни.
Пусть всегда будет солнце!
Пусть всегда будет небо!
Пусть всегда будет мама!
Пусть всегда будем мы!

Әни
Көннәр якты булсын өчен, әни кирәк!
Йокы татлы булсын өчен, әни кирәк!
Җил-яңгырдан саклар өчен, әни кирәк!
Ашлар тәмле булсын өчен, әни кирәк!
Дөнья ямьле булсын өчен, әни кирәк!
Роберт Миңнуллин.