Эжын hайндэр сценарий

Эхын һайндэр

Зорилго:

Эхэ – дэлхэйн нангин һүлдэ гэһэн мэдэсэ тодорхойлхо.
Эхын заабари нангинаар сахижа ябаха заншалые үргэдхэхэ.
Басаган хүнэй һургаал, ёһо, уялга, хүмүүжэл, байгаалиһаа үгтэһэн бэлигыень хүгжөөхэ. «Уринһаа урин шарайтай эжыл ааб даа, ашата һайхан эжы…»

Yдэрэй амар мэндэ, хүндэтэ багшанар, түрэлхид,үхибүүд, айлшаар ерэhэн эжынэр. Мүнөөдэр декабриин 9-ндэ эрдэмэймнай гуламтын дунда классудта hурадаг басагадай хоорондо, мүн жэл бүхэндэ ноябриин 30 – нда тэмдэглэдэг Эжын hайндэртэ зорюулагдаhан мүрысөөндэмнай ерэhэн та бүгэдэндэ халуун амар мэндэ!

Ударидагша 1: Юртэмсэ дэлхэй дээрэ хүн бүхэндэ эгээл һайханаар, хүндэтэйгөөр, хайратайгаар, сэнтэйгээр hанагдаха хүн Эжымнай болоно.

Ударидагша2: Энэ гурбан үзэгтэй үгэ замби түбиин нангин һүлдэ гэхэдэ алдуу болохогүй.

Ударидагша 1 :Эхэ, Эжы… эгээл түрүүшымнай хэлэhэн үгэ, наһанаймнай эхин энэ үгэhөө эхитэй. Мүнөөдэр бидэ эжынэр тухай, илангаяа ургажа ябаһан басагадай хүмүүжэл, абари зан, һайхан сэдьхэл тухай хөөрэлдөө, наада, мүрысөө үнгэргэхэ зорилготойбди.

(Аргаахан буряад хүгжэм наадана). Тэрэ үедэ Цырен – Дулма Дондоковагай «Эжы» гэһэн шүлэг уншагдана.

Эжы

Эжы,

Энэ дэлхэйе намда үгэжэ,

Эрхим бэлэгтэ намайе хүртөөгөөш.

Эжы энэ дэлхэйдэ юу олоһоноо

Бултыень шамда бусаахадам, һайе юрөөгөөш.

Эжы,

Иимэл хадаш

Эжы гэжэ

Эхин түрүүн

Ỵриш нэрлээ.

Класс бүхэнһөө 5 – 5 басагад урда гаран шэрээ эзэлэн һууна. (Хүгжэм…)

Ударидагша 2: Энэ ехэ дэлхэй дээрэ

Эхын буян сэгнэшэгүй,

Эхын дулаан нюдэнһөө

Дээрэ юумэн байхагүй…

Ударидагша 1:Хайрата манай эжынэр

Хүхюутэй, зугаатай байналта.

Хараад танаа баясанабди,

Хараад ехээр омгорхонобди!

I. Ударидагша 2: Зай, иигээд «Үлгын дуунай аялга»гэһэн түрүүшын хуудаһа ирахыемнай зүбшөөгыт!

Ударидагша 1: Ỵхибүүнэй энэ дэлхэй дээрэ эгээл түрүүшын түшэглэхэ һуури – үлгы болоно. Эхын умайhаа гэнтэ таhаран, газар дэлхэйе сошоон, түрэhэн нялха нарай бүүбэйхэниие тодожо абаhан зөөлэхэн гар, амтатайхан һүтэй эжын хүхэн, зөөлэхэн дулаан үлгы…

Ударидагша2: Хүнэй наһанай һургаал үхибүүнэй үлгы соо байхаһаань эхилнэ. Гурба һаратай болоходонь, тодожо һургаха, түрэһэн үдэрһөөнь эхилээд, саг соонь эдеэлүүлхэ гэхэ мэтэ. Үхибүүгээ эхэ хүн дуу дуулажа унтуулдаг байһан. Зай, хүндэтэ манай эжынэр, Таанадаа тайзан дээрэ уринабди. (Эжынэр «Бүүбэйн дуу» гүйсэдхэнэ).

Бааюу, бааюу, бүүбэйхэн,

Бүүбэйн аба хүнжэлдөө,

Барда нохой хаяадаа,

Бааюу, бааюу, бүүбэйхэн,

Баабай эжын хөөрхэйхэн,

Мойһон харахан нюдэеэ

Анииш түргөөр, унтыш даа.

Амтан маамаа хүхыш даа.

Бааюухан, бааюухан, бааюухан даа,

Баабайнгаа шэнээн болоорой даа,

Энхэхэн жаргалдаа ябахадаа,

Эжыгээ гэжэ һанаарай даа.

Гоё һайхан дуунай хүгжэм үхибүүнэй саашадаа хүгжэхэ, ургахада нүлөөтэй ха юм. Һайн даа, бэрхэнүүд, манай Эжынэр!

II. Мүнөө сагта хүн хари гүрэнэй эдеэ түрүү hуурида табижа, үндэһэн арадайнгаа эдеэ хоол мартажа байһаниинь харамтай… Урдандаа манай буряадууд сагаан эдеэнэй дээжээр, шүлэнэй шэмээр, нютагайнгаа аршаан булагай тунгалаг сэбэрээр ундалжа ябахадаа, буряад зоной бэе махабадынь хүдэр, бүхэ, ухаан бодолынь хурса, түгэлдэр байһан юм…

Мүнөө «Амтан эдеэнэй эзэн» гэһэн һонирхолтой хуудаһа ирахамнай.

III. Ударидагша 2: Энээхэн сагаан дэлхэй дээрэ

Басаган бэеэ оложо түрөөд,

Эхэ эсэгын һургаал заабари сахижа

Ябахаһаа һайхан юумэн байхал юм гү?

Ударидагша 1: Хөөрхэн, һайхан басагад!

Хөөрүү зугаатай, өөрэхэн

Хэнэй басаган бэрхэб даа?

Харуулжа, хэлэжэ үгыт даа!

Зай, 5–дахи «а» классай һурагшад уригдана…

Можо бүхэн даабари абана. (Һургаал муута басаган; Бэеэ хүсэхэдөө, Һургаал муута басаган ямар зантай эхэнэр болохоб;
Һайн басаганай ёһо; Һургаалтай басаган бэеэ хүсэхэдөө, ямар зантай эхэнэр болохоб?)

Һургаал муута басаган

Бэеэ хүсэхэдөө, иимэ зантай эхэнэр болохо

Зан ааша муу

Уур сухал ехэтэй

Абари муутай, хэрүүлшэ

Эхэ эсэгэеэ хүндэлдэггүй

Аха дүүдээ харша

Эхэ эсэгэтэеэ зүрилдэхэ

Эгэшэ ахаяа зэмэлэн харааха

Айл зайдаг, хүнгэн ябадалтай

Эрэ нүхэртөө харша зан харуулха

Энеэдэ нааданда баярлаха

Юумэ хэхэ дурагүй

Хоб үгэ тараадаг

Шашаха шалиха дуратай

Юумэ бүтээхэдээ һула

Айха эшэхые мэдэхэгүй

Оёхо эсхэхые мэдэхэгүй

Эдеэ эдлэжэ шадахагүй

Худал хобто дуратай

Угааха арилгахадаа тулюур

Гэртээ газаагаа һалан

Эшэхэ гайхахые мэдэхэгүй

Үри хүүгэдээ хүмүүжүүлхэ жэшэээгүй ахир
Хадамуудайнгаа дундахи эб таһалха

Угайн байгшадта атаархаха

Һайн басаганай ёһо

Һайн эхэнэрэй ёһо

Илдам шарайтай
Һанаа сэдьхэл номгон
Һаруул ухаатай
Эхэ эсэгынгээ үгөөр ябаха
Эсхэхэ оёхо шуналтай
Түрэл гаралаа хайрлаха сэдьхэлтэй
Уур сухалаа барижа шадаха
Эшэхэ, сээрлэхэ зүйл мэдэхэ

Айл зоноо хүндэлхэ

Һайхан шарайтай
Һанал бодолоор дэлгэр
Аха дүүгэйнгээ хоорондо холбоо бариха
Ямаршье хэрэг аажамаар бүтээхэ

Айл зондоо һайхан

Эртэ бодожо, орой унтаха
Эдеэ хоол бэлдэхэдээ

Элбэг дэлбэг

Оёхо эсхэхэдээ шадамар
Ушарһан нүхэрөө хүндэлхэ, баярлуулха
Хоб үгэдэ дурагүй

Хурса хурдан бодолтой эхэнэр

Һайхан эхэ

IV.Ударидагша2. Эхын зүрхэн хэдышье зобоо һаа, үри хүүгэдээ хэзээдэшье мартадаггүй… «Басаганай дууе» Ульяна Наташа хоёр бэлэг болгон таанартаа барихань.

Зай, мүнөө басагадтаа үгэһэн даабарияа шалгаябди. Басагад даабарияа тодоор, шангаар маанадта хэлээд үгэхыетнай уринабди.

Зай, бэрхэнүүд байнат. Тон зүб! Басагадые нарин нягтаар,зохид абари зантайгаар, түбшэн томоотойгоор, шударгы зантайгаар хүмүүжүүлхэ гээшэ басагадай ерээдүй ажабайдалдань тон ехэ һургаал, дадал, туhа болодог.

V. Удаадахи хуудаhамнай «Арадаймнай заншалта хубсаhан» (слайд)

Буряад – монголшуудай заншалта хубсаhан хадаа Түб Азиин шэрүүн уларилда тааруулагдан, хэдэн зуугаад жэлэй туршада зохёогдон мүлирhөөр, мүнөө саг хүрэтэр ерэhэн түүхэтэй. Эгээл тиимэhээ уг гарбалайнгаа заншалта хубсаhа үмдэhэн хүниие харабал, энэ хүн заатагүй буряад хүн гэжэ алдуугүйгөөр мэдэхэт.

Буряад – монголшуудай заншалта хубсаhан хадаа эрэшүүлэй, эхэнэрнүүдэй, үхибүүдэй гэжэ гурбан боложо хубаарна. Харин тэдэнь дам саашаа зунай, үбэлэй, хабар-намарай гэжэ илгардаг.

Буряад – монголшуудай заншалта хубсаhа хунарай тоодо малгай, дэгэл, гутал гэхэ мэтэнүүд ородог.Буряад эхэнэрнүүд хубсаhанай түхэл дүрсые, шэмэглэл гоёлтонуудыень хэхэдээ, миин лэ hанаhанаа абаад хээггүй, харин тэдэнь гүнзэгы удхатай байха юм. Жэшээнь, малгайн түхэл дүрсэ абаад хараял даа. Шобхогор малгайн шанха оройдонь дэнзэ байдаг. Дэнзэ хадаа наран гэhэн удхатай. Дэнзэhээ доошоо улаан залаа сасарна. Тэрэ хадаа наранай элшэ туяа гээшэ. Харин малгайн шобхогорынь газаа талаhаа хүхэ гү, али ногоон үнгэтэй торгон бүдөөр оройлогдодог. Тэрэ хадаа хүхэ мүнхэ тэнгэри гээшэ. Тооробшо малгайн hарабшань хара хилэнгээр бүригдэдэг. Тэрэмнай хадаа манай газар дэлхэй ха юм. Буряад малгайн гүн удхые тайлбарилбал, хүхэ мүнхэ тэнгэриhээ сасарhан наранай элшэ газар дэлхэйдэ, малгайн эзэндэ буян хэшэг түхөөнэ гэhэн удхатай.

Yшөө олон олон жэлэй туршада буряад зоной заншалта хубсаhан талын хүнэй нюдэ баясуулан, сэдьхэл уяруулан, бэе дулаасуулан байха бэзэ гэжэ найдая!

Анхан сагһаа буряад зон үри хүүгэдээ зүб мүрөөр хүмүүжүүлхые оролдодог, арадайнгаа ёһо заншал, гурим тон наряар сахижа ябахыень багаһаань һургадаг байһан. Эхэ эсэгын үнэтэй сэнтэй захяа заабаринууд, һургаалай үгэнүүд һайхан заншалнууд мүнөөнэй залуу үетэниие зүб мүрөөр хүмүүжүүлхэ, хүн зоной зэргэдэ гаргаха хэрэгтэнь ехэл туһатай, дундаршагүй баян абдарынь болоно.

VI.Ударидагша1. Удаадахи хуудаһамнай «Эхэ эсэгын баян абдарһаа…»гэжэ нэрэтэй.

Можо бүхэндэ конверт соо даабари үгтэнэ. Даабарияа анхаралтайгаар уншагты. Бэлдэлгэеэ эхилхэдэтнай болохо.

Сагаан эдеэ газарта адхажа болохогүй ;
Урга ташуур, хазаар,һүхэ, эмээл дээгүүр алхалжа гарахагүй;

1.Хутага шүбгэ, хайша хүн руу бү шэглүүлэ;

2.Зөөхэдөө буусаяа сэбэрлэжэ ябаха хэрэгтэй;

1.Айлшан зоной урда хүүгэдээ бү зандара;

2.Тогоон соогоо хутагаар эдеэ бү худха;

1.Галдаа бузар юумэ оруулхые сээрлэ;

2.Ỵүдэнэй богоһо дээрэ зогсожо болохогүй.

Энэ үедэ заал соо һууһан һурагшадтай хүдэлмэри үнгэргэгдэнэ.

Оньһон хошоо үгэнүүдэй гүнзэгы сэсэн удха хүнэй хүмүүжэлгэдэ тон ехэ нүлөөтэй ха юм. Хэр зэргэ таанар, эхэнэр зондо, басагадта хабаатай оньһон хошоо үгэнүүдые мэдэхэбта? Туршая даа!

Басаган үрын гар зөөлэн, бадма сэсэгэй намаа зөөлэн.
Һамган хүндэ архи зохихогүй, һарлаг үхэртэ эмээл зохихогүй.
Басагатай хүн гар залгаха, хүбүүтэй хүн хүл залгаха.
Һамганай һайнда үбгэн ажалша.
Хүбүүтэй хүн хүдэр, басагатай хүн бардам.
Эхэтэй хүн эльгэ дүүрэн.
Һайн һамган гэрэй гоёолто, муу һамган гэрэй бог.
Хабшадаг гутал, хараадаг һамган хоёр зоболонтой.
Эрэ һайнтай эхэнэр номгон, эзэ һайнтай морин номгон.
Баабайдаа байхадаа, басаган һайхан, базаарта байхадаа, бараан һайхан.
Муу һамган – гэрэй бог, мухар түгсүүл – ойн бог.
Дуутай тэнгэри бороогүй, суутай басаган хадамгүй.
Магтаалгүй басаган — магтаалтай басаганһаа дээрэ.
Эсэгэ тэнгэри мэтэ, эхэ дэлхэй мэтэ.
Хүбүүгээ һургажа, эсэгэ болохо, басагаа һургажа, эхэ болохо.
Эхэ хүн эльгэнһээ- эсэгэ хүн зүрхэнһөө.

Ямар һонин, хурса оньһон хошоо үгэнүүдые мэдэнэ гээшэбта. Бэрхэнүүд байнат. Ехэ баярлабабди.

VII.Түгэсхэл …Зай, бултанда һайн һайханиие хүсэнэбди.Үшөөл ирагдаха хуудаһанууд дууhашагүй байнал даа. Хуудаһануудаа иражал байгаа һаамнай үглөө, нүгөөдэр болохо бшуу! Мүнөөдэр иигэжэ бэлиг шадабарияа, мэдэсэеэ, арадайнгаа ёһо заншал, эхэ эсэгынгээ һургаал заабари хэр зэргэ мэдэнэ гээшэбта гэжэ эли тодоор харабабди, һонирхобобди. Саашадаа жэнхэни буряад хэлээ,ёһо заншалаа, элинсэг хулинсагуудайнгаа һургаал заабари үшөө дээшэнь үргэжэ, сахижа, гамнажа, омогорхожо, баярлажа ябаа һаа, һайн бодол сэдьхэлтэй,үнэн сэхэ, ажалша бэрхэ, аха захаяа, эжы абаяа хүндэлдэг, муу юумэ сээрлэдэг, хүн зониие ойлгодог мүнөө үеын бэрхэ халаан болохот. Бидэ таанадаа мэдэнэбди, бидэ таанадтаа найданабди. Ерэһэн айлшадтаа һайниие хүсэнэбди. Дахин уулзатараа баяртай!

Класс	1-дэхи хуудаhан «Yлгын дуунай аялга»	2-дохи хуудаhан «Амтан эдеэнэй эзэн»	Можо бүхэндэ даабари ʏгтэнэ (Һургаалтай, hургаал муута басагад…)	Арадаймнай заншалта хубсаhан (Дефиле)	Эхэ эсэгын баян абдарhаа (можонуудта даабари үгтэнэ) (сценкэ)
8 «а»
8 «б»
9 «а»
9 «б»
Шалгалта 5 баллаар сэгнэгдэхэ

Источник

Мероприятие посвященное ко Дню Матери «Эжын һайндэр».

Место проведения: ГБОУ “РБНЛ-И 1”, игровая.

Цель праздника:

— воспитать у детей любовь и уважение к матери;

— способствовать созданию благоприятного климата в коллективе,

— способствовать объединению коллектива родителей.

Задача: совершенствовании работы классного руководителя с обучающимися, нахождении новых форм и методов проведения воспитательных мероприятий.

Оборудование: компьютер, интерактивная доска, презентация, карточки с заданиями, рисунки, музыкальные колонки, мешочки с крупами, шары, плакаты, рисунки детей.

Ход мероприятия:

Приветствие.

Звучит фоновая музыка. Выходят двое ведущих. (Заято, Арюхан)

Заято:

_- Yдэрэй амар мэндэ, хүндэтэ багшанар, үхибүүд, хүмүүжэлэгшэд. Эжын hайндэртэ зорюулагдаhан hайндэртэмнай ерэhэн та бүгэдэндэбаяраа хү сэнэбди!

Арюхан:

— Юртэмсэ дэлхэй дээрэ хүн бүхэндэ эгээл һайханаар, хүндэтэйгөөр, хайратайгаар, сэнтэйгээр hанагдаха хүн Эжымнай болоно.

Заято:

— Нет, наверное, ни одной страны, где бы ни отмечался День матери. В России День матери стали отмечать сравнительно недавно. Среди многочисленных праздников, отмечаемых в нашей стране, День Матери занимает особое место.

Арюхан:

— Это праздник, к которому никто не может остаться равнодушным. Сегодня мы будем говорить слова благодарности нашим мамам, которые дарят нам любовь, добро, нежность и ласку. Самое прекрасное слово на земле – мама. Это первое слово, которое произносит человек.

Заято:

— Энэ гурбан үзэгтэй үгэ замби түбиин нангин һүлдэ гэхэдэ алдуу болохогүй.

Арюхан:

— Эхэ, Эжы… эгээл түрүүшымнай хэлэhэн үгэ, наһанаймнай эхин энэ үгэhөө эхитэй. Мүнөөдэр бидэ эжынэр тухай, илангаяа ургажа ябаһан басагадай хүмүүжэл, абари зан, һайхан сэдьхэл тухай хөөрэлдөө, наада үнгэргэхэ зорилготойбди.

Выходят ученики:

Амгалан:

— Эжы,

Энэ дэлхэйе намда үгэжэ,

Эрхим бэлэгтэ намайе хүртөөгөөш.

Наяна Жаргалова:

— Эжы энэ дэлхэйдэ юу олоһоноо

Бултыень шамда бусаахадам, һайе юрөөгөөш.

Аюша:

— Эжы, иимэл хадаш

Эжы гэжэ эхин түрүүн

Ỵриш нэрлээ.

Очирма:

— Энэ ехэ дэлхэй дээрэ

Эхын буян сэгнэшэгүй,

Эхын дулаан нюдэнһөө

Дээрэ юумэн байхагүй…

Аюр:

— Хайрата манай эжынэр

Хүхюутэй, зугаатай байналта.

Хараад танаа баясанабди,

Хараад ехээр омгорхонобди!

Наяна Нимаева:

— Мама — это значит нежность,

Это ласка, доброта,

Мама — это безмятежность,

Это радость, красота!

Шагдар:

— Мама — это на ночь сказка,

Это утренний рассвет,

Мама — в трудный час подсказка,

Это мудрость и совет!

Альмира:

— Мама — это зелень лета,

Это снег, осенний лист,

Все:

— Мама — это лучик света!

Конкурс «Пять пальцев».

Заято:

— А сейчас начинаем наш конкурс! Но сначала вы должны разделится на 2 команды и придумать названия своим командам.

Дети делятся на две команды. Воспитатели вместе с ведущими проводят игру.(Бэлигма Цыреновна, Елена Валерьевна)

— Итак, первый конкурс называется «Пять пальцев».

Бэлигма Цыреновна:

— Назовите на бурятском языке. (Рисунок большого пальца) Ответ: Эрхы.

Арюхан:

— Дээдын хүбүүд дүрбүүлээ, Дэдэн баабай гансаараа. Ответ: Пять пальцев руки.

— Сейчас. Мы вам раздадим карточки с заданиями. Правильно пронумеруйте и сосчитайте.

1. Бишыхан шэгшүүдэй 2. Барбаадай 3. Тоохон тобшо 4. Толи байса 5. Батан туулай. Ответ: 1. Барбаадай 2. Батан туулай 3. Тоохон тобшо 4. Толи байса 5. Бишыхан шэгшүүдэй.

— Молодцы! Вы все отлично справились с заданиями!

Арюхан:

— Мүнөө танай анхаралда Очирова Наранги и Базарова Галина хоёр «Эжыдээ» гэhэн дуу шаанза дээрэ наадахань.

Играют ученики отделения «Ятаг» ДШИ № 8.

Конкурс «Буряад эдеэн».

Елена Валерьевна:

— Бэрхэнүүд басагад. Булта халуунаар альгая ташая! Удаадахи даабари «Буряад эдеэн» гэжэ нэрэтэй. Эжынгээ ямар эгээл амтатай эдеэ эдихэ дуратайбта?

Дети по очереди отвечают.

Булта бэрхэнүүд! Мүнөө зураг хараад ямар эдеэн бэ гэжэ хэлээд үгэгты. Ответ: шанаһан зөөхэй.

Заято:

— Символ чистоты, пожелания добра – это … какое блюдо? Ответ: сагаан эдеэн (молочная пища).

Елена Валерьевна:

— Его готовят из кислого молока. Несколько дней выдерживают в тепле. При употреблении можно добавлять молоко или сливки. О каком блюде идет речь? Ответ: хүрэнгэ.

— Молодцы! Булта бэрхэнүүд!

Заято:

— А сейчас для вас выступят наши бесстрашные и ловкие ребята с цирковым номером!

Выступают ученики бурятской цирковой школы.(Жаргал, Айдар, Алдар, Дашинима).

Конкурс «Угадай крупу».

Бэлигма Цырненовна:

— А сейчас начинается следующий конкурс «Угадай крупу».

Разная крупа насыпана в мешочки, дети на ошупь определяют название круп.

— Молодцы! Вы все справились с заданием!

Арюхан:

— А сейчас для вас наши актеры покажут номер «Ямар хэлэн дэлхэй дээрэ баян бэ?»

Выступают ученики театрального отделения «Этигэл», ДШИ № 8.

(Бато, Нарана, Баин, Янжина).

Конкурс «Таабаринууд».

Елена Валерьевна:

— Бэрхэнүүд! Булта халуунаар альгая ташая! Удаадахи конкурс «Таабаринууд».

— Ороходоо нойтон, гархадаа хуурай. Ответ: хилээмэн.

— Абдар соо арбан сабшуур! Ответ: шүдэн.

— Хүлгүй аад, гүйдэг, hабаргүй аад, абирдаг. Далигүй аад, ниидэдэг, буусагүй аад, нүүдэг. Ответ: Үүлэн.

— Аха дуу хоёр нэгэ бэhэтэй аад, бэе бэеэ харалсахагүй. Ответ: хоёр нюүдэн.

— Амитан бэшэ аад мяхатай, хүн бэшэ аад, халдайтай. Ответ: Бууза.

— Самса бэшэ аад, оёдолтой. Хүн бэшэ аад, зугаатай. Ответ: ном.

— Булта бэрхэнүүд!

Арюхан:

— А сейчас для вас Дамбаева Альмира сыграет музыкальную композицию «Эрбээхэй».

Выступает ученик отделения «Чанза» ДШИ № 8.

Конкурс «Пантомима».

Бэлигма Цыреновна:

— Молодец! Следующий конкурс «Пантомима».

Команде дается задания на карточке. Другая команда должна отгадать, что изображает команда. (Задания: а) чистил картошку и порезал палец; б) генеральная уборка квартиры; в) мыл посуду и уронил чашку; г) мама собирает ребенка в школу).

— Молодцы! Вы все справились с заданиями!

— Итак, на этом наши конкурсы закончились. Сейчас жюри подведут итоги. А пока представляем вашему вниманию музыкальный номер.

Выступают все ученики с песней «Мама, нет тебя родней».

Итог.

Жюри озвучивают итоги конкурса. Вручение призов.

Заято:

— На этом наше мероприятие заканчивается. Дорогие наши мамы! Мы ещё раз хотим вас от всей души поздравить вас с этим замечательным праздником, с Днём матери. Огромное спасибо вам за вашу доброту, тепло, заботу и понимание!

Арюхан:

— Ерэhэн айлшадтаа hайниие хүсэнэбди! Дахин уулзатараа баяртай!

Источник

Урок-закрепление в форме интеллектуального турнира «Своя игра»

Цель:

Закрепление знаний по разделу «Һайндэрөөр».
Способствовать пополнению знаний, расширению кругозора учащихся, проявления интереса детей к предмету «Бурятский язык»,
Способствовать развитию речи, внимания, памяти, развитию интеллектуальных и коммуникативных общеучебных умений, развитию организационных общеучебных умений, в том числе умения самостоятельно оценивать результат своих действий, контролировать самого себя, развитию способности к комбинаторике и пространственному мышлению.
Способствовать развитию умения работать в группе; получать радость и удовольствие от интеллектуальных побед, от своего умения показать запас знаний, быть находчивым и разгадывать трудное.

Оборудование:

компьютер
презентация «Своя игра»

Ход мероприятия

Ведущий:

Сайн байна! Я рада приветствовать вас на интеллектуальном турнире «Өөрын наадан». Давайте поприветствуем гостей, которые пришли к нам на игру.

Я знаю, что здесь собрались настоящие знатоки для того, чтобы ответить на интересные вопросы, посостязаться в находчивости и смекалке.

Желаю вам удачи и победы!

А теперь позвольте представить наше справедливое жюри.

Оксана Владимировна, Баярма Анатольевна, Людмила Нимаевна.

Приветствие и представление команд.

Ведущий: Итак, слово предоставляется 1 команде, капитан команды Лештаева Ксения.

Команда (хором):

Нэгэ ухаан — һайн

Хоёр ухаан — бүри һайн.

(Один ум хорошо, а два — ещё лучше)

Ведущий: Вас приветствует 2команда, капитан команды Сосорова Аяна.

Команда (хором)

Һураһан далай — һурагүй балай.

(Ученье свет, неученье — тьма)

Ведущий: Вас приветствует 3команда, капитан команды Ирдынжапова Номина.

Команда (хором):

Эрхим баян — эрдэм, һунгама баян — һургаал.

(Лучшее богатство — знание, главное богатство-учение)

Ведущий: Прошу сюда капитанов команд. Перед вами лежат карточки, выберите одну карточку, и вы узнаете, под каким номером будете выступать. (Жеребьевка).

Ведущий: А сейчас я познакомлю вас с правилами игры. Перед вами табло с указанием секторов и количеством баллов, которое вы можете заработать.

За каждый правильный ответ дается карточка с буквой

1.Команда, получившая карточку № 1, начинает игру. Она выбирает сектор и ячейку с тем количеством баллов, которое хочет выиграть.

2.Если команда правильно ответила, то ей присуждается то количество баллов, которое указано на табло, и команда дальше продолжает игру.

3.Если команда не смогла ответить на вопрос, то у неё вычитается количество баллов, указанных на табло, и ход переходит к следующей команде.

4.Если команда ещё не заработала очки, и при этом не смогла ответить на вопрос, то у неё вычитается количество баллов, указанных на табло, в счет будущих баллов.

5.Вопросы на 40 и 50 баллов даются на бурятском языке.

6.Вопрос нужно выслушивать до конца, обсудить с членами команды, заранее не выкрикивать ответ. Отвечает один человек от команды.

7.Команда, нарушившая правила лишается 10 баллов.

8.Команда, которая заработает больше баллов, выиграет.

9.После каждого правильного ответа команды получают буквы и приклеивают на доске.

(Должна получиться надпись: Буряад хэлэеэ бэрхээр шудалнабди!)

Вам понятны правила игры? Тогда начнем.

Ход игры:

I раунд

Түрэһэн үдэрөөр!	10	20	30	40	50
12 жэл	10	20	30	40	50
Тоо	10	20	30	40	50
Эжын һайндэр!	10	20	30	40	50

Түрэһэн үдэрөөр!

1.Правильно скажите выражение 31 января.

2.Подберите правильные окончания названий месяцев в род.п.: февраль, март, май (февралиин, мартын, майн)

3. Мүнөөдэр хэдын бэ?

4. Шинии нүхэрэй түрэhэн үдэр хэзээб?

5. Оксана Ивановнагай түрэһэн үдэр хэзээб?

12 жэл.

1.Год, какого животного возглавляет восточный календарь?

2.Какой год идет за годом собаки?

3. Перечисли по порядку названия животных восточного календаря.

4. Мүнөө жэл ямар амитанай жэл бэ?

5. Таанар ямар жэлтэйбта?.

Тоо.

1.Сосчитайте до 10 на бурятском языке.

2. Сосчитайте до 100 десятками.

3.Назовите на бурятском языке числа: 105, 1220.

4.Буряадаар хэлэгты: 578

5. Мүнөө ямар он бэ? (хоёр мянга арба юһэн)

Эжын hайндэр.

1. Подбери правильные окончания: Мартын найман, Эжын hайндэр (-аар, -ээр, -ѳѳр)

2. Шинии эжы хэн гэжэ нэрэтэйб? (кто выбрал, тот и отвечает)

3. Шинии эжын түрэhэн үдэр хэзээб?

4. Алдуу заhагты: Минии эжи Арюна гэжи нэрэтэйб. Эжимни түрэhэн үдэр мартын найманда. Эжим эмшэн.

5. Ямар үдэр Казахстанда Эжын үдэр тэмдэглэдэг бэ? (сентябриин 16)

II раунд

Сурхарбаан	10	20	30	40	50
Алтан намарай һайндэр!	10	20	30	40	50

Сурхарбаан.

1.В какое время года проходит Сурхарбаан?

2. Кто танцует «Танец орла»?

3. Что означает словосочетание «түрүү hуури»?

4.Эрын гурбан наада нэрлэгты

5. Японецууд ямар тамирта дуратайб? (Японецууд сумодо дуратай)

Алтан намарай һайндэр.

1.Голубика на бурятском языке

2. Выбери из списка названия овощей и ягод: улаагана, hүн, hонгино, хилээмэн, үхэр нюдэн, тоhон.

3.Скажите, какие слова здесь спрятались:ШАСАРГАНАЛИРҺАНЭРҺЭНОГООНЭДЕЭН

4. Борщ шанахада юун хэрэгтэйб?(Хартаабха, свёкло, морхооб, hонгино, капуста хэрэгтэй.)

5. Эдэ жэмэсүүд ямар үнгэтэйб, бэшэгты: морхооб, алирhан, зэдэгэнэ, нэрhэн.

III раунд.

Начинается финальный раунд. Команды делают ставки.

Итак, вопрос Буряад ороной флаг ямар үнгэнүүдтэйб?

Пока жюри подводят итоги, ребята, вам понравилась игра?

Вы справились с заданиями?

Значит мы можем смело сказать,что хорошо изучаем бурятский язык.

Посмотрите на доску, прочитаем хором.

Буряад хэлэ бэрхээр шудалнабди!

Слово предоставляется жюри.

Награждение.

Источник

МОУ  «Амитхашинская средняя общеобразовательная школа»
Конкурса «Эдир баатар»
                                              Составила: Дамбиева Ц.Н.
2014 год Номерки участников конкурса; ленточки с надписями «Эдир баатар»,
«Сэсэн баатар», «Зоригтой баатар», «Дууша баатар» «Мэргэн баатар»,
«Хатарша баатар», «Шамбай баатар», «Хусэтэй баатар»
Грамоты, призы
Оборудование: «Эдир баатар»;  «Сагаан  hараар!  Сагаалганаар!», карточки –
вопросы для 3 тура, шарики + корзины для игры  «Меткий стрелок»
Музыкальное оформление: Еохор, бурятские мелодии
/ Звучит фонограмма бур. мелодии, девочки 4 кл. исполняют
приветственный танец с хадаками /
I.
Вед.1 Амар сайн, хундэтэ нухэд, багшанар, турэлхид, хуугэд!
Вед.2 Добрый день, дорогие друзья!
1. Муноодэр манай hургуулида Сагаалганда, февралиин 23да , Эхэ ороноо
хамгаалагшадта  зорюулагдаhан   «Эдир Баатар» гэ h эн мурысоон болохонь.
Урда саг hаа хойшо  буряад араднай е hо заншалаа нангинаар сахин, заншалта
hайндэроо Сагаалганаа ехэ ургэноор тэмдэглэдэг гээшэ.
Ямар жэл ерээд байнаб? Тон зуб, хухэ модон морин жэл морилжо ерээ. Морин
тон хундэтэй, хэрэгтэй амитан,  буряад зон « Морин – эрдэни» гэдэг, морин
тухай олон дуунууд, шулэгууд, оньhон угэнууд  бии.  (уншаха хуугэд)
«А» узэг – эрдэмэй дээжэ,
Агта морин – малай дээжэ,
Аяга сай – эдеэнэй дээжэ.
Энэ жэлдэ булта бугэдэ hайнаар ажалаа хэжэ, эрдэм номдо оролдосотойгоор
hуража , аба эжын hургаал сахижа байгаа hаамнай  морин жэлнай тон дуратай
байха.
2. Этот прекрасный праздник пришел к нам из глубины веков. Он олицетворяет
собой добро, любовь и чистоту помыслов. Сагаалган вобрал в себя самые
лучшие, красивые, мудрые национальные обычаи, традиции. Потому мы так
его любим и почитаем.
1. Наhан дээрээ наhа нэмээд байхадаа,
гараhан  энэ жэлдээ, булта бугэдэ амгалан тайбан hууял даа! Алтан  наранай  туяа доро
Амар мэндэ ябахамнай болтогой!
Yргэн дайдын хурьhэн дээрэ
Yнэр баян  ябахамнай болтогой!
2.В праздник Белого месяца
Так у нас повелось,
Людям надо встречаться,
Чтоб светлее жилось,
Чтоб убавилось горя,
Чтоб тучнели стада,
Чтобы небо над взгорьем
Голубело всегда…
Праздник Белого месяца,
Праздник Вечного месяца,
Только доброе ценится,
Только в светлое верится!
К вашему вниманию еохор и пожелание учеников 3 «а»класса, членов
кружка «Алтан гуур hан»
1. Урдын гуримаар буряад зон эрэ хуниие хундэлдэг, гэрэй эзэн гэдэг,  юундэ?
Эрэшуул (буhэтэйшуул) ури хуугэдээ, гэр булэеэ, Эхэ ороноо дайсадhаа
баатараар хамгаалдаг ха юм. Тиимэ hээ бидэ абаяа, ахаяа хундэлхэ
еhотойбди. Муноо манай hургуулиин тон шамбай, бэрхэ, шуран, зоригтой,
ерээдуй баатарнууд мурысэхэ.
Танай анхаралда, 10 классай hурагша, Будамшуу мурысоонэй илагша –
Франци  гурэндэ боло hон «Парижские звезды»гэ hэн гран –прида хуртэ hэн
Баясхалан Базаржапов  «Аба» гэжэ дуугаа та бугэдэндэ бэлэг болгон барина 2. А сейчас приглашаем на сцену наших участников. (Звучит музыка, на
сцену выходят мальчики, по жребию)
Поприветствуем наших маленьких батыров. Под № 1 – ___________, под № 2
–___________________,
под № 4 –
_______________, под №5_______________, под № 6___________________,
под №3______________,
под №7______________, под №8_________________, под №9__________,
под №10___________________,  под №11_______________________
Перед нами славные конкурсанты, будущие наши защитники! Давайте
поаплодируем им за их смелость.  (участники делают круг под музыку )
1. Муноодэрэймнай мурысоон хухюутэй, зугаатай, урэ дунтэй байг лэ гэжэ
хусэе! Эдэ хубуудтээ зоригтой, зурхэтэйгоор, шадаха шадабаряа харуулжа,
hайхан сэдьхэлтэйнууд  байхыень хусэе!
Манай мурысоонэй урэ дунгуудые гаргаха, шадабаринуудыень хараад,
элируулхэ, хундэтэ жюри худэлхэ: Барадиева Ц.Б.,
2. В нашем конкурсе 3 тура: 1 тур –Визитка конкурсанты рассказывают о себе,
о своей родословной, благопожелание всем присутствующим.
2 тур – творческий номер, участники покажут свой художественный номер.
На следующий, 3 тур выходят конкурсанты 34классов,«Знаток обычаеви
традиций народа».
1.Яагаа гое наадан бэ?
Буряад зоной наадан,
Эбтэй гарааа адхажа,
Эрьен байжа хатарая.
Саашаа, наашаа алхалая,
Согтой еохор хатарая!.
  1 классай hурагшанар еохор наадана
1. Зай, мурысоонай нэгэдэхи тур –Минии уг гарбал оор тухайгаа, оорынгоо уг
гарбал тухайгаа бидэндэ хоорэхэ. Тиигээд
h айхан буряад уреэлнуудые хэлэхэ. Анхаралтайгаар шагнаад hууябди.
(выступление участников) Баян буряад нютагтамнай
Баатар хубууд байха лэ,
Уужам буряад нютагтамнай
Уян нугархай басагад байха лэ!
Еохор,2дахи классай hурагшад
1.Буряад hайхан заншалнай,
Бугэдэ зоноо нэгэдуулнэ!
Буряад  шулэг, аялга дуунууд, хатар бужэг
Бусад холуур зэдэлжэ байг!
2дохи мурысоон –бэлиг шадабарияа хубууднай харуулхань.
(выступление участников)
Энэ hайндэрнай хубуудтэ зорюул hан хадань –  «Мэргэн баатаарнууд»
гэжэ наада наадаябди. Эндэ манай хубууд абанартаяа мэргэнээ харуулха.
(метание мяча в цель – 1 бросок папа, 1 бросок мальчик), (Награждение
Мэргэн Баатарнууд – 2 очко аба hанууд)
1.Зай, муноо, hуулшын мурысоон   «Мэдэнэ гуш, буряадайнгаа заншал»
Хун бухэн асуудалда харюусаха – оороо асуудалаа татажа абаха.
1. 12 жэлнуудые нэрлэ.
2. Табан хушуу мал нэрлэ.
3. Урданай буряадуудай гэр байра.
4. Буряад арадай тон ехэ hайндэр.
5. Эрын гурбан наада нэрлэ.
6. hуоор хэгдэhэн эдеэнуудые  нэрлэ
7. Мяхаар хэгдэhэн эдеэнуудые нэрлэ
8. Буряад наадануудые нэрлэ
9. Сагаалганай урдахи удэр юун гэжэ нэрлэдэг бэ?
10.. Эжын турэл ______________, абын турэл______________ Зуб нэрлэ
11.Мэндэшэлхэ, хундэлхэ еhо заншал нэрлэ
Зай, муноо «Эдир Баатар» гэhэн мурысоомнай тугэсэбэ, хубууднай бухы
шадалаа гаргажа, оор оорынгоо талан бэлиг, шадаха шадабарияа харуулба.
Бултандань  оролдоhонойнь тулоо баярые хургэе! 2.Ехор, ехор, веселей!
Позову я всех друзей.
Мы по кругу все пойдем,
Дружно ехор заведем.
Ехор в исполнении учеников 4 классов. (Жюри – дун гаргалга)
II.
Подведение итога конкурса  «Сагаа hарын мэндэ!»
Мурысоонэй дун – хундэтэ жюридэ угэ угтэнэ.
Награждение участников конкурса.
Выступление оценивается по 5бал. системе, по след.критериям:
 Артистичность;
 Умение держаться на сцене;(сценическая культура)
 Выразительность и содержательность выступления;
 Знание своей родословной;
 Красивое пожелание;
 Творческое исполнение худ. номера