(Фольклор кичәсе өчен сценарий.)
Алып баручы: Без барыбыз да — өлкән яшьтәме без, яисә бөтенләй кечкенәме – үз әйберләребез арасына тагын да матуррагы пәйдә булса, ихластан сөенәбез. Менә балалар мәйданчыгына өр-яңа такталардан яңа таучык ясап куйганнар. Яки беренче сентябрьгә яңа портфель алганнар… Ни өчендер кинәт кәефең күтәрелә. Яңа таудан шуу нинди рәхәт! Яңа портфель белән мәктәпкә баруы нинди күңелле!
Кирәкле дә, матур да әйберләр күңелеңә шатлык китерә, мәшәкатъ – борчуларыңны оныттыра. Шуңа күрә кешеләр туктаусыз матурлыкка омтылалар да инде. Гүзәллек белән янәшә үзең дә сылуырак, шәфкатьлерәк, мәрхәмәтлерәк буласың. Матурлык безне кара уйлардан коткара, явызлыктан саклый. Бүген без сезнең белән шундый матурлык дөньясына басарбыз. Безнең әбиләребезнең, әниләребезнең серле сандыгы белән танышырбыз.
(Сәхнә ачыла. Сәхнә уртасында сандык тора. Сәхнәгә 1 кыз бала чыга, сандыкны күрә, иптәшен чакыра.)
1 кыз: (исеме белән эндәшә)Чык әле монда. Биредә ниндидер сандык тора.
2 кыз: (чыга) Ә-ә. Бу бит әбиемнең сандыгы.
1 кыз: Син аның эчендә ниләр барын беләсеңме?
2 кыз: Беләм.
1 кыз: Әйдә ачып карыйбыз.
(Икәүләшеп сандыкны ачып карыйлар)
1 кыз: Карале, ниләр генә юк монда. Әйдә без аларны берәм-берәм алып карыйбыз.
2 кыз: Менә бу иң өстәгесе — әбиемнең сөлгесе. (сөлге алып күрсәтә).
1 укучы. Үзенең сөлгеләре белән элек-электән дан тоткан безнең халык. Әмма аларны эшләү бик зур зәвык,бик олы тырышлык,осталык һәм түземлек таләп иткән. Бизәкле сөлгеләр сугуны кыз балалар бик яшьли өйрәнгәннәр. Һәр өйдә диярлек бу һөнәрнең җайланма-корылмалары булган. Гадәттә яшь кыз үз гаиләсендә әбисеннән, әнисеннән өйрәнү сабагы үткән. Һәр авылда диярлек әлеге һөнәрнең бик талантлы осталары да булган. Кыз бала шундый осталар янына барып та өйрәгән, яки андый останы өйгә чакыру гадәте дә яшәп килгән.
(Сөлге тотып керә) Һәр бизәк үзгәрә-үзгәрә яңа бизәк тудырган һәм һәр кыз бала үз сөлгесенә үз җанындагы бизәкне төшергән. Кагыйдә буларак, тастымал тукымалары йә җитеннән, йә киндердән, я мамык җепләреннән тукылган.
(Сөлге тотып керә) Туйда кайнанага бирелә торган иң зур бүләк тә — сөлге. Киявенең якыннарына да кәләш сөлге бүләк иткән. Аннары ул сөлгеләр белән килен булып төшкән өенең тәрәзә кашагаларын бизәгән.(Сөлгеләрне эләләр).
1 кыз: Әйе, чүпләм сөлге, чуптарлы сөлге, кызыл башлы сөлгеләре белән дан тоткан татар халкы.
2 кыз: (Чиккән сөлге ала) Ә менә монысы чигүле сөлге. Аны минем әниемнең дә, синең әниеңнең дә чиккәне бардыр.
(Сөлге чигүче кыз утыра да шигырь сөйли)
Күз нурларым салып сөлге чигәм,
Бизәкләре шуңа чын кебек.
Бик яратып, сөеп чиксәң генә,
Чәчәкләргә була җан өреп.
Кулларыңа алсаң бу сөлгене,
Син дә кара шулай яратып.
2 Кыз: Мондый сөлгеләрне әбиләребез, әниләребез менә шулай кадерләп саклыйлар, алар белән хушлашырга теләмиләр.
(Сәхнәгә сөлге тотып бер әби чыга. Ул күңеленнән үзенең сөлгеләре белән “сөйләшә”. Әбинең сүзләре магнитофон язмасында тыңлана.Магнитафон язмасын тыңлыйлар)
“Әй, сөлге-сөлгекәй, гомер юлдашым минем, әйдә әле сөйләшик, тавыш-өнсез генә бер серләшик. Үпкәләмә инде миңа, сабантуй колгасына яшь килен бүләге итеп элмәдем мин, бәйгедә җиңгән атларның якаларына да сине эләмәдем. Матуррак сөлгеләрем бар иде шул…. Матурлык китә икән ул, сөлгеләр булып тарала икән. Әй, сөлге-сөлгекәй, гомер юлларын бергә кичтек, шатлыкны да, авырлыкны да бергә кичердек. Сугыш елларында, балаларым ачтан үлмәсен дип, бар булган мал-мөлкәтемне ризыкка алыштырганда да мин сине бирмәдем, балаларым кебек кадерле булгансың,ахры… Әй, сөлге-сөлгекәй, ап-агым минем, сине гомер буе каралтмый сакладым мин. Баксам, син минем йөз аклыгымны саклагансың икән… Әй, сөлге-сөлгекәй, инде менә саубуллашыр чак та җитә бугай. Үү, җилфердәмә, тавыш-өнсез генә сабуллашыйк. Кешеләргә йөз аклыгымны илт син, сөлгесез калганнарның да йөзләрен яктырт.”
1 кыз: Ә менә монсы нәрсә икән?
2 кыз: (ашъяулык ала). Ә бу — әбием бәйләгән ашъяулык.
(Ашъяулыкны өстәлгә җәя)
1 кыз: (сандыктан чиккән мендәр тышлары ала). Боларын мин дә беләм. Бу-чиккән мендәр тышлары. Әниләр аларны төрле-төрле җепләр сайлап, күңел җылысын биреп чиккәннәр.
2 кыз: Әбием бу чиккән өстәл япмаларын да, төрле-төрле чигешләрен дә кадерләп, пөхтәләп салып куйган (берәм-берәм алып урнаштыралар).
2 кыз: Карале, кара. Монда ниндидер китаплар да бар.(ала)
1 кыз: Бу китапта, минечә, бәетләр мөнәҗәтләр язылган булырга тиеш.
(Кызлар чыгып утыра. Мөнәҗәт җырлыйлар).
(Бәет тыңлана)
1 кыз: Ә болары ниләр икән?
2 кыз: Монысымы, бу- безнең әбиләр киеп йөргән киемнәр.
1 кыз: Ниләр кигәннәр соң алар?
2 кыз: (Күлмәк ала) Күлмәкләр озын итеп тегелгән, итәк очына берничә рәт бәбиитәк тота торган булганнар. Аларны матур бизкле төрле тукымалардан теккәннәр. Күлмәкнең җиңе озын,якасы утыртма яка булган.
1 кыз: (Алъяпкыч ала) Кызлар күлмәк өстеннән алъяпкыч ябып йөргәннәр. Алар гадәттә ак төстә һәм чигелгән булганнар.
2 кыз: Шулай ук кызлар камзол да киеп йөргәннәр. Аларны күбрәк бархаттан, атластан теккәннәр. Яшь кызлар кыска камзол кигәннәр, ә өлкән яшьтәгеләр озын камзол кигәннәр.
1 кыз: (Яулык ала) Татар хатын – кызы башына яулык бәйләп йөргән. Яулыкларны яшьләр менә болай бәйләгәннәр (бәйләп күрсәтә), ә өлкәннәр ияк астына бәйләгәннәр.
2 кыз: Ай-яй, нинди матур.
1 кыз: Бусы калфак (ала). Ул хатын-кызларның иң оригиналь баш киеме булган. Аны 16 нчы гасырда ук кия башлаганнар. Ул ике төргә — авыл һәм шәһәр калфакларына бүленгән. Берсе озын оек формасында булган. Аны нечкә ак мамык җептән бәйләгәннәр. Калфакның маңгай өлешен тасма яисә чук белән бизәп чыкканнар. Мондый калфакны авыл кызлары киеп йөргән. (күрсәтә)
2 кыз: Шәһәр калфаклары да элегрәк бәйләнеп ясалган булган. Әмма аларны төсле җепләрдән бизәп бәйләгәннәр. XIX гасыр ахырында калфакны бәрхеттән тегә башлаганнар. Калфакның алгы ягы сәйлән белән чиккәннәр.
1 кыз: (беләзек ала, киеп карый) Безнең әбиләребезнең бизәнү әйберләре дә күп булган. Менә монысы – беләзек.
2 кыз: (ефәк шәл) Ә менә монысы купшылыгы, нәфислеге белән теләсә кайсы заман гүзәллегенең дә һушын алырлык гаҗәеп матур ефәк шәлләр.
(шәлләр белән бию).
1 кыз: (Гармун ала) Бабамнан калган гармун да урын алган әле әбием сандыгында.
1 укучы: Йөрәкләргә рәхәт була,
Гармунда бер уйнасаң.
Телгәли ул йөрәкләрне
Уйный белеп уйнасаң.
Нигә гармун чиртә икән
Күңелнең кылларына.
Кемнәр генә гашыйк түгел
Туган як моңнарына.
(Җыр җырлана)
1 укучы. Гармун уйныйм, ә күңелдә сагышлы моң.
Тиңсез көйләр ятим кала,нишләргә соң?
Эшләдек тә, җырладык та кирәк чакта,
Моңлы булдык, горур булдык туган якта.
Туган-үскән, чәчеп-урган җиребез бар,
Җир йөзендә хур булмаслык җырыбыз бар.
Саклый белдек иске көйләр хәзинәсен,
Беркем, илсез килмешәкләр бу, димәсен.
Гомер үтә, картлар бетә, заман башка,
Бу көйләрне белүче юк миннән башка.
Гомер чиге якынлаша. Яңа йөрәк.
Әй, оланнар, сезгә дә бу көйләр кирәк!
Туган телен, туган җырын онытканнар-
Туң йөрәкле,фәкыйрь, гарип, сынык җаннар.
Җырсыз, моңсыз, нәселсез һәм тарихсыз, тук
Гамьсезләрнең беркемгә дә кызыгы юк.
Булмас аңа таянучы, булмас аның таянычы.
Килми калмас сынык җанга хәтерсезлек аянычы.
Кабатланмас көйләребез-хәзинәбез,
Җырлый белсәк,беркемгә дә баш имәбез.
Гармун уйныйм,ә күңелдә сагышлы моң-
Бу гармунны кайсыгызга тапшырыйм соң?..
2 укучы: Менә егет гармун алды,
Әйлән-бәйлән уртасында басып калды,
Тынып калган бер авылга, үзебезчә,
Бик борынгы, бик тә моңлы аваз салды.
Халык моңы безнең канда тумыштан ук,
Эш белгәннең җыры моңлы, уены шук.
Тыпыр-тыпыр, үзебезчә кызлар бии,
Ялындыру һәм оялу истә дә юк.
(Татар биюе)
Татарстан Республикасы Актаныш муниципаль районы Яңа
Әлем муниципаль бюджет мәктәпкәчә белем һәм тәрбия бирү учреждениесе
Сценарий: “Әбиемнең күңел сандыгы”
(балалар
өчен фольклор күңел ачу кичәсе)
Тәрбияче:Әгъләмова Р.Х.
Максат:
1.Балаларның милли
киемнәр турында алган белемнәрен гомумиләштерү.
2. Әдәплелек турында
белемнәрен тирәнәйтү.
3. Татар халкына
хас булган кунакчыллык тәрбияләү.
Эшчәнлекнең барышы:
Әбиемнең күңел
сандыгы
Кызыктыра инде
күптәннән.
Ач, әбием, безгә
күңелеңне,
Яшь буынга мирас
булып калсын,
Бер хәзинә калсын
үткәннән.
Әбиемнең күңел
сандыгын
Бер ачасы иде,
ачасы…
Әби-бабам белгән
йолаларны,
Халкыбызның күңел
җәүhәрләрен
Бер ачасы иде,
ачасы.
Әбиемнең күңел
сандыгын
Кызыктыра инде
күптәннән.
Ач, әбием, безгә
күңелеңне,
Яшь буынга мирас
булып калсын,
Бер хәзинә калсын
үткәннән.
(Шигырьне укыганнан
соң балаларны һәм тәрбиячене чакыра)
-Дусларым,апалар
керегез әле. Керегез әле.
Тәрбияче: Зилә
,нәрсә булды?
Зилә:
-Нинди сандык бу?
Шулвакытта әби
килеп керә. Әби :
-И-и-и,балакайлар,нинди
тәүфыйклылар,кунаклар бар икән.
Зилә:
-Әбекәй,бу нинди
сандык?
Әби:
-И,балалар,минем яшь чактагы сандык ул.
Бала: Әбекәй, әбием
дим, әйдә ачыйк инде шул сандыгыңны, карыйк әле.
Әби: Шулай
дисезме, ягез, ачыйк алай булгач. Тезелешеп утырыгыз яныма.(салмак кына көй
яңгырый, әби сандыкны ача-ача сөйли, әйберләрен күрсәтә)
Әби:
Менә монысы
алъяпкыч. Татар кызларының алъяпкычлары канатлы булырга тиеш. Чиккән
алъяпкычлар зифа буйлы кызларга бигрәк тә килешеп торган. Киләчәктә сез дә
шулай милли алъяпкычлар ябып йөрерсез әле.
(Бер бала алъяпкычны бәйләп ала да шигырьне сөли башлый)
Алъяпкычымның
бизәге
Әллә кайдан күренә.
Аллы-гөлле чәчәк
төшкән,
Килешәдер үземә.
Әби. Бала итәкле күлмәк тә татар кызларының милли киеме. Итәкләре
никадәр күп булса, шулкадәр матуррак санала, кызларның балтырларын чит-ят
күзләрдән каплый.
әби. Ә менә монысы түбәтәй була.Түбәтәй чигә hәм тегә белгән кеше
алтын куллы оста санала иде. Кара бәрхеткә ука яисә сәйлән чигелгән
түбәтәйләрне бәйрәмнәрдә кешелеккә генә кияләр. Ә көн дә кияр өчен сырып
тегелгән, менә шундый кара бәрхет түбәтәйләр була. (Бер малайның башына
кидерә). Карагыз әле, ничек килешә.
Тәрбияче: Ә кызлар
нәрсә кия башларына?
Әби: Ә кызларга —
калфак. Калфак чигү hәм тегү бигрәк тә зур осталык таләп итә. Менә бу чуклы
калфакны үзем чигеп кидем. Ак сәйлән белән күпертеп эшләнә ул. Элегрәк мондый
калфакларны бай хатыннары гына кия иде, ә кыз балалар түбәтәй рәвешендә
эшләнгән, чигүле кәттәҗине киеп йөрделәр. Яле, Гөлнара, шушы кәттәҗине киеп
җибәр әле. Күрегез әле, ничек чибәрләнеп китте. Теләсәгез, сезне дә кәттәҗи
чигәргә, калфак тегәргә өйрәтермен. Минем кызларым үзләре чиккән кәттиҗәләрне
киеп йөриләр.
Әби:
-Менә бу читекләрне
киеп,бик матур итеп бии идек.
(Икенче бала
кулына ала һәм шигырьне сөйли)
Бизәк төшкән
итекләрне
Читекләр дип
йөргәннәр.
Аларны татар
кызлары
Бәйрәмнәрдә
кигәннәр.
Бала: Әбием, әбием
дим, әнә шул төенчегеңдә нәрсә бар соң (сандык эченә үрелеп караган кыяфәттә
сорый)
Әби: Әлеге
янчыкны әйтәсезме? Ягез карыйк әле (ачып карыйлар). Анда минем чулпыларым
сакланган.
Тәрбияче: Әбекәй,
чулпыларың турында да сөйлә әле балаларга.
Балалар: Сөйлә
әбекәй, сөйлә ( хор белән әйтәләр).
Әби: Чулпылар
кызларның чәчләренә тагылып, аларны матурлый торганнар иде. (куеп күрсәтә – бер
кызның чәченә, тәрбияче булыша, әби сөйли тора). Аларны без бәйрәмнәрдә, аулак
өйләрдә генә тага торган идек.
Бала: Ә аулак өй
дигәннәрегез ничегрәк була иде соң ул әбием?
Әби: И, ул аулак өйләр.(әкрен генә көлә)
(музыка үзгәртелә). Егеләре дә шунда булыр иде., Егетләр гармун уйнап, җырлап
урам әйләнерләр иде, кызлар өйләрдә кешегә сиздермичә генә егетләрне көтеп
утыралар иде. Әби уйланып басып тора. Шулвакыт егетләр килеп керә, кулларында
гармун, такмак җырлыйлар (кызлар белән кара-каршы). Җыр беткәч:
Бер кыз: -Кызлар! кызлар! Егетләр килә
түгелме? Кертәбезме?
Икенче кыз: -Кертик, кызлар! Әзрәк утырырлар
да кайтып китәрләр.
Егетләр:
исәнмесез, кызлар-йолдызлар!
Кызлар: исәнмесез!
Егет сезгә кем кирәк?
Егетләр: Кара
кашлы кыз кирәк! Кызлар ачыгыз инде ишегегезне!
Кызлар: Ишек бавы
бер алтын
Безнең кызлар мең алтын!
Егетләр: Кызлар
кертегез инде.
Кызлар: Ярый инде
керсеннәр! (егетләр керәләр)
Бер егет: әйдәгез такмак җырлыйбыз:
Бер кыз: Бигрәк матур җырлыйсыз икән, әйдәгез
“Түбәтәй” уенын уйнап алыйк.
Бер кыз: ишек ягына карап: Кызлар,егетләр!
Әниләр кунактан кайта! (Балалар чыгып китәләр)
Әби. Аулак өйләрдә өйләрне матур бизәкле мендәрләр белән бизи идек.
(күрсәтә). Мендәр тышларын да бик тырышып чигә идек. Карагыз әле, никадәр
хезмәт, күңел җылысы салынган бу бизәкләргә.
Әби. (Сандыктан алып күрсәтә бара). Менә
монысы – түрләмә, өй түренә, тәрәзә өсләренә эләр өчен. Караватка куяр өчен
кашагасы чигелеп, читенә кулдан бәйләнгән челтәр ялгана. Ашъяулыкны чигеп,
кырыен бала итәкле итеп әзерлиләр. Аякчу, тастымал, намазлык, суккан паласлар –
барысы да бирнәгә дип әзерләнгән. (Сандык тармасыннан чиккән кулъяулыкка
терелгән йөзек ала). Бу йөзек – әбиемнән калган истәлек. Мин аны бик кадерләп
саклыйм. Аулак өйгә җыелгач, шушы йөзек белән “йөзек салыш” уйный торган идек.
әби. Әйдәгез, барыгыз да тезелешеп утырыгыз, учларыгызны тотыгыз. Мин
сезгә йөзек салам. Йөзек кемдә икәнне сизсәгез, аңа берәр “җәза” бирәбез (Йөзек
сала). Йөзек кемдә, сикереп чык
Уеннан соң әби
балаларны мактый.
Әби:
-Без.яшь чакта
капкалы уенын уйный идек.Әйдәгез бергәләп уйнап алабыз.
-1 балага нинди
җәза бирәбез?(Әби турында шигырь сөйләсен)
Минем әбием бик
әйбәт –
Гел көлеп кенә
тора.
Балакаем, дип
әйтеп,
Сөеп, иркәләп тора.
-2 бала өчен
-Нинди җәза
бирәбез?(Әтәч булып кычкырсын)
Әби:
-Бигрәк зирәк
икәнсез.
Тәрбияче: Әбекәй
рәхмәт сиңа. Күңел сандыгын бигрәк бай икән, безнк дә күп нәрсәләргә өйрәтте. Безнең
бу җырыбыз кадерле әбиебезгә рәхмәт сүзе булып яңгырасын.
Җыр “Әбием,
әбекәем” Р. Бакиров сүз, Р. Сәрвәров көе
Әби:
Күңелемне күрдегез
Зирәк икән үзегез
Акыллы һәм матур
булсын
Сезнең һәрбер
сүзегез
Хәзер бергәләп
күмәк биеп тә алыйк.
Кунакларны балалар
биергә чакыра.
Әби: Минем дары
тәбикмәгемнән дә авыз итегез. Сезгә атап пешергән идем лә, онытып китә
язганмын. Рәхим итегез. Балалар сез дә сыйланыгыз.
Тәрбияче: Әбиләребез
сезне нәни оныкларын тәрбияләргә күпме көч куялар.Аларны яратырга һәм
хөрмәтләргә кирәк.
автор: Маннанова Венера Талгатовна
Воспитатель МБДОУ “Детский сад общеразвивающего вида №59 “Солнечная страна” города Альметьевска
Сценарий фольклорного мероприятия на татарском языке “Бәби ашы”
Сценарий: “Бәби ашы”
Максат:
Балалар фольклоры, халык авыз иҗаты аша балаларны туган телебезне яратырга өйрәтү, фольклор элементлары белән таныштыруны дәвам итү, зиһеннәрен, тапкырлыкларын арттыру, сөйләм телен баету, эстетик зәвык тәрбияләү.
Әзерлек эшләре:
Уеннар, җырлар, мәкальләр, шигырьләр, биюләр өйрәнү.
Татарча җиһазланган өй эче күренеше. Салмак кына музыка яңгырый. Әни бишектә җырлый-җырлый бәби тирбәтә. Бала елаган тавыш ишетелә. Әнисе тынычландыра.
Әни: “Әлли- бәлли бәү итә,
Кызым йокыгы китә!”
Әби чыга. Бишеккә карый.
Әби: Йоклыймы бәләкәчебез?
Әни: Әйе! Хәзер кунаклар да килеп җитер инде, Айсылуны күрергә.
Ишек шакыйлар. Әни барып ача.
Әни: Исәнмесез! Кунаклар килгән безгә! Керегез!
Бүләкләр тотып кунаклар керәләр. Шул арада көй уйный. Бала тавышы ишетелә.
Әби: Кызым, кара әле, синең яныңа апалар, абыйлар килгәннәр.
1 кунак: Без бәби ашына дип килдек, бүләкләр белән.
2 кунак: Менә тәмле бавырсак! Әнигә бирә. Ул өстәлгә куя
3 кунак: Бездән каз! Шулай ук әнигә бирә
4 кунак: Аяклары җылыда булсын! Бишеккә куя
1 кунак: Мин дә күчтәнәч белән! Бәби тәпиен карыйм әле! Бишеккә куя, бәби тәпиен карый.
Әби: Айсылу йоклый. Уятырга кирәк аны.
2 кунак: Минем әбием безне уятканда менә мондый сүзләр әйтә:
Алтын, алтын, алтыным
Минем йөрәк ялкыным.
Уян, бәбкәм, күз нурым,
Кояш булып балкырмын.
3 кунак: Ә мин “үс-үс” иттерү сүзләрен беләм. Аны миңа әнием өйрәтте
Үс, үс, улым, үс әйдә,
Дөнья бик киң, сыярсың.
Аягың җиргә терәрсең.
Башың күккә сузарсың.
Бу җирләргә сыймасаң,
Галәмнәргә чыгарсың.
Күчтәнәчләр алып кайтып
Әнкәеңне сыйларсың.
Зу – у – у – у – р ү – с – с – с.
Әби: Бигрәк матур!
4 кунак: Ә мин чәбәк-чәбәк уенын беләм.
Чәп-чәп, чәбәкәй,
Безнен Айсылу бәләкәй.
Ул – акыллы, ул – тәтәй,
Килмә монда кәҗәкәй! Бармаклар белән күрсәтә
1 кунак : Айсылу уянган. Әйдәгез әле биеп тә алыйк.
Татар Биюе
Әби: Бигрәк матур, бигрәк күңелле булды. Кул чаба
Бала елый башлый.
Әни: Йә-йә кызым. Бишек тирбәтә.
1 кунак: Гөлнур апа, бала елаганда бишек җыры җырлап йоклатыйк.
Бишек җыры
Әлли-бәлли итәр бу,
Йокыларга китәр бу,
Бәү-бәү итеп күз йомып
Изрәп кенә китәр бу.
Алма кебек тәгәрәп
Үсеп буйга җитәр бу.
Әлли итәр бу бала.
Бәлли итәр бу бала.
Әтисе кайтып җиткәнче
Йоклап китәр бу бала.
Әби: И-и, бигрәкләр дә уңган балалар икән сез. Җырлыйсыз да, төрле уеннар да беләсез. Ә хәзер, әйдәгез, бәби йоклаганда чәй эчеп алыйк.
Әни: Бавырсаклар, кош теле, чәк-чәк белән. Чәйгә рәхим итегез!
“Үчти-үчти дигәндә” Җыры яңгырый. Барысы да баш ияләр.
Муниципальное казенное образовательное учреждение «Кунашакская средняя общеобразовательная школа»
» Су буенда кичке уен «
фольклор бәйрәм үткәрү өчен сценарий.
Сценарий фольклорного праздника «Вечерние игры на берегу».
Җиһазлау ( оборудование): читән (забор), 6 чиләк, чәчкәләр, 2 саул макеты, камыш макетлары, идән паласы, баян, трещётки.
( “Бормалы су” көенә 3 кыз чыга- под мелодию «Бормалы су выходят три девушки)
1 кыз: Кумәк бию, уен көлке була кичке уенда.
Кызлар — егетләр жыела таллыкта, су буенда.
2 кыз: Пар табышлы, эсир алыш кичке уенда була
Таныштыра, дуслаштыра яшьләрне шушы йола.
3 кыз: Жырлар, биюләр өзелмәс, шатлык өстәр гармун да.
Укенерсез килмәсәгез, кызык булачак монда!
( “Бормалы су” көенә чиләкләр тотып кызлар керә)
4 кыз: Кызлар! Әйдәгез, Каринане кичке уенга чакырабыз.
Барыбыз: Әйдәгез!
5 кыз: Карина, кичке уенга чыгасыңмы?
6 кыз: (Карина тәрәзәдән карый һәм әкрен генә:)
Хәзер чыгам. (чыга) Исәнмесез кызлар!
Кызлар: Исәнме, Карина! ( Егетләр читән артында утыралар һәм кызларны күзлиләр. Рузамиль кинәт килеп чыга, калганнар аның артыннан.)
Малайлар: А-ХА-ХА-ХА-А! ( Кызлар куркып китәләр)
1 егет: Исәнмесез, саумысыз!
Нигә кәҗә саумыйсыз.
2 егет: Әтәчегез күкәй салган
Нигә чыгып алмыйсыз.
1 кыз: Әй, Әпсәлам, Әпсәләм!
Сәлам бирдем әссәлам!
Сездән безгә тиештер бит…
Малайлар: Сәлам!
Барысы кызлар: Шуннан!..
3 егет: Тугыз ким уннан…
Барысы кызлар: Шуннан!..
4 егет: Утырган да шуган…
Барысы кызлар: Шуннан!..
5 егет: Кишер белән суган..
Барысы кызлар: Шуннан?
6 егет: (аптырап) Егетләр, ярдәм итегез әле миңа!
(Егетләр кул селтиләр. Җырларга җыеналар, бер-берсенә капма-каршы басалар.)
7 егет: Эй, егетләр,кызлар, әйдәгез әле, жырлап алыйк!
Барысы : (торалар уртада басып, өч төркемгә бүленеп җырлыйлар.)
«Кария закария» — татар халык жыры
1.Бу бик яхшы укучы -2 раза (запевают – Нигаматуллина К. и Ильясова В.)
Анын укуы яхшы
аннан урнэк алыгыз – 2 раза
припев:
Кария — Закария коммая (барысы дэ бергэ)
Кария — Закария коммая
Кари комма Закария
Закария коммая — 2 раза
2) Бу бик яхшы жырлаучы ( запевают Акчулпанов Р. и Карачурин А.)
Анын жырлавы яхшы
аннан урнэк алыгыз
Припев.
3) Бу бик яхшы биюче (барысы дэ бергэ)
Анын биюэ яхшы
аннан урнэк алыгыз
(кызлар белән малайлар бер беренә тыпырдашып каршы киләләр)
Барысы : Тыпыр,тыпыр, тыпырдашып
Бергә басаек әле
Уйнап-көләп, җырлап-биеп,
Күңел ачаек әле.
О-хо-хо, о-хо-хо! Күңел ачаек әле. (артка китәләр)
О-хо-хо, о-хо-хо! Күңел ачаек әле.
2 егет: Егетләр биюе! ( танец юношей)
(Акчулпанов Р, Фахрутдинов А. Гилязов И.)
2 кыз: (алга чыгып)
Булды-булды. Кызлар! Малайлар!
Без биредә бик шаулашабыз.
Әйдәгез, чишмәгә суга барабыз.
Барысы кызлар: Әйдәгез, әйдә!
Малайлар: Без дә барабыз!
Барысы кызлар: Юк, без сезне алмыйбыз!
Барысы малайлар: Барабыз!
2 кыз: Әйдәгез, чиләкләрне алаек.
(Чиләкләрен алып җырлый-җырлый биеп баралар)
“Су юлы» (татар халык жыры, башкара Сөмбел Билалова)
1.Әйдә, иркәм, алып барам — (кызлар )
Чишмәләргә, суларга;
Чишмәләрдән су алганда
Су чәчрәтеп уйнарга.
Ай, җаныем, суларда
Су чәчрәтеп уйнарга.
2.Суда сусар йөзә микән, -(малайлар)
Салкын суга салмыйча?
Син бәгъремне сагнып көтәм,
Юлдан күзем алмыйча.
Ай, җаныем, суларда
Су чәчрәтеп уйнарга.
Ай, җаныем, суларда
(Кызлар чиләкләрен тотып горур басып торалар, Ильдар аларга елгадан су чиләкләренэ алып бирэ).
1 кыз: Әйдәгез уеннар уйныйбыз .
Барысы : Әйдәгез, әйдәгез.
1 егет: Нинди уен уйныйбыз?
1 кыз: ” Палас белэн уйныйбыз!
( Нигаматуллина К, Гималов Р, Сафонова В. Фархутдинов А.)
2 кыз: Ә гармунда кем остарак уйный, егетләр?
Барысы : Руслан, Руслан инде…
(Руслан гармунда уйный татар җыры яки татар биюе. Калганнар парлап «гөрләук уйныйлар»).
3 кыз: Бик күңелле монда, әйдәгез, жырлап алабыз!
(Җырлы-биюле уен. Түгәрәкләнеп басалар)
«Апипэ»
(Ильясова Виктория, Нигаматуллина Карина жырлыйлар).
5 кыз: Кызлар, егетләр! Уйнадык та, җырладык тә,
биедек тә! Әйдәгез кайтыйк инде.?
Барысы: Эй, койтасы килмий бит але!
6 кыз: Кайтыик инде, әни өйде су көтә .
Барысы: Ярар! Әйдәгез!
( Кайтыр юлга чыккач биеп, җырлап чыгыш якка атлыйлар))
ЭЧТӘЛЕК
Кереш 3
I – бүлек Татар халкының бәйрәмнәре 6
II –бүлек Татар халкының дини бәйрәмнәре 13
III- бүлек Христиан динен тотучыларның бәйрәмнәре 16
IV бүлек Минем тикшерүләрем 18
Йомгаклау 19
7. Әдәбият исемлеге 20
8. Кушымталар 21
Кереш
Дөрес юлны табу өчен, безгә үзебезнең үткәнебезне, халыкның гүзәл йолаларын, гореф- гадәтләрен өйрәнергә кирәк. Фәкать алар гына безгә дөрес юлны табарга, халкыбызга нахак бәла ягуларга дөрес җавап бирергә ярдәм итәчәк”. Г. Бәширов.
Үз халкыңның улы яки кызы булу өчен аның гореф-гадәтләрен йолаларын, җыр-моңнарын, күп гасырлы тарихын, әхлак, тәрбия тәртипләрен ана сөте белән сеңдереп үсү кирәк. Татар халкында: Ана сөте белән кермәгән, тана сөте белән кермәс, — дигән гыйбарә яши.
Халык бәйрәмнәре – шул халыкны милләт итеп берләштерә торган
чараларның берсе. Һәр милләтнең үзенә генә хас бәйрәмнәре була. Алар халыкның милли горурлык, милли хисләр культурасын тәрбияләргә ярдәм итеп кенә калмыйлар, ә шул хисләрне кичергән кешеләрдә рухи канәгатьләнү дә тудыралар. Әгәр дә халык бәйрәмнәре югала, юкка чыга икән, бу инде аның рухи байлыклары саега баруын чагылдыра. Халык бәйрәмнәре һәр кешенең йөрәк түрендә саклана, чөнки җыр, бию, яңа көйләр башкару, очрашу – танышулар шушы көннәрдә була. Алар аны кайда гына булса да, үз авылына, төбәгенә тартып тора.
Кешелекнең иң зур байлыгын милләтләр тәшкил итә. Һәр милләт үз теле, мәдәнияте белән яшәешне бизи, баета һәм үзе дә башка халыклар белән аралашып үсә, алга китә.
Әлки районы — күпмилләтле төбәк. Монда татарлар, руслар, чуашлар, таджиклар, керәшен татарлары элек–электән дус, тату яшәп килгәннәр. Бу үзенчәлекне истә тотып, безнең район мәктәпләрендә төрле милләт балалары арасында толерантлык саклау — бик зур бурычларның берсе. Укучыларда милләтара дуслык, хөрмәт, түземлелек тәрбияләүгә дәресләрдә генә ирешеп булмый, әлбәттә. Аларны күмәкләштереп, күңелләрен күтәреп, төрле бәйрәмнәрдә катнаштырырга кирәк. Шул чакта гына аларның чын сәләтләре, эстетик байлыклары тулысынча ачылачак. Укучы сәнгатькә, матурлыкка, рухи байлыкка һәрдаим омтылырга тиеш.
Мин үзем татар телен, халкымның йолаларын, гореф-гадәтләрен, бәйрәмнәрен хөрмәт итәм. Мәктәптә, районыбызда үткәрелә торган бәйге-кичәләр миннән башка үтми диярлек.
Хәзерге вакытта нинди генә бәйрәмнәр үткәрмәсеннәр, ничек кенә күңел ачмасыннар — борынгы әби-бабаларыбыздан килгән йолаларыбыз, гореф-гадәтләребезнең күбесе югала бара. Минем уйлавымча, күптәннән килгән бәйрәм ,йолаларны саклау һәм кабат торгызу эшендә эзлеклелек җитми һәм бу борынгы йолаларыбызны начар белүебездән дә килә. Иң аянычлысы — халыкның гореф – гадәт, йола һәм бәйрәмнәр мирасын буыннан – буынга тапшыру механизмы югалуда, Җәмгыятьтә үз – үзеңне тотарга һәм, гомумән, яшәргә өйрәтә торган, гасырлар буена сыналган үрнәкләрнең югалуында, бозылуында. Шушы уйлар миңа, өлкән буын хәтерендә сакланып калган, кайбер йола, бәйрәмнәрне язып алырга этәргеч ясады. Мин үз эшемдә Әлки төбәгендә кайбер йола һәм бәйрәмнәрнең ничек уздырылуын күрсәтергә теләдем.
Әби-бабаларыбыздан килгән йолаларыбыз, гореф-гадәтләребезнең югала баруы нәтиҗәсендә халкыбыз мәдәни, рухи яктан саега бара, шуңа күрә халыкны милләт буларак рухи яктан баету бүгенге көндә бик актуаль дип саныйм. Минем уйлавымча, әлеге тема игътибар үзәгендә булырга тиеш.
Бу фәнни – тикшеренү эше гасырлар аша безнең хозурга килеп ирешкән гореф-гадәтләребезне, бәйрәм-йолаларыбызны түкми-чәчми киләчәк буынга тапшыруга юнәлдереп язылды. Без, 21 нче гасыр буыны, боларның барысын да киләчәк буыннарга илтеп җиткерергә тиешбез. Шул вакытта гына татар халкы милләт буларак яшәр, рухи яктан тагын да баер. Темасы – “Әлки районы мисалында халкыбызның бәйрәм, йолалары”.
Тикшеренүнең объекты – Әлки төбәгендә яшәүче халыкның гореф-гадәтләре, бәйрәм,йолалары.
Тикшеренү эшенең максаты:
Әлки төбәгендә яшәүче халыкларның бәйрәмнәрен барлау һәм онытылып баручы йолалар өстендә эшләү алымнарын билгеләү.
Эшнең максатыннан чыгып, бурычлар куелды:
— халыкның рухи мирасын яктырткан бәйрәмнәр турында әби-бабаларыбыздан сорашу;
— хәзерге көндә онытылып баручы йолаларны барлау;
— халыкның рухи мирасын баетуга юнәлдерелгән эш төрләрен өйрәнү.
Фәнни – тикшеренү эше керештән, 4 бүлектән һәм йомгаклау өлешеннән тора.
I бүлек
Татар халкының милли бәйрәмнәре
Һәр халыкның үз бәйрәмнәре, үз гореф-гадәтләре, үз йолалары бар.
Аларны ел фасылларына бәйле «Сабантуй”, «Нәүрүз”, «Сөмбелә”, «Яңа
ел,” , «Карга боткасы”бәйрәмнәренә, ислам диненә бәйле «Корбан гаете”һәм «Рамазан” бәйрәмнәренә һәм каз өмәсе, балага исем кушу, яңгыр теләү, орлык чыгару кебек йолаларга бүлеп йөртәләр. Букүркәм традицияләр бик борынгы заманнардан ук , буыннан- буынга күчеп, безнең чорга килеп җиткәннәр.Алар- барысы да безнең әби-бабаларыбызның күңел сандыгын күрсәтә торган дәлилләр.Нәрсә генә эшләсәләр дә, алар бер-берсенә таянганнар, эшне күмәкләшеп башкарганнар. Шул ук вакытта үз күңелләрен үзләре күргәннәр. Уен-көлке, җыр-бию белән авыр эш тә җиңелрәк тоелган.
Халык бәйрәмнәре һәр кешенең йөрәк түрендә саклана, чөнки җыр, бию, яңа көйләр башкару, очрашу – танышулар шушы көннәрдә була.
Татар халкының күп кенә милли бәйрәмнәре бар. Тәрбияви әһәмияте ягыннан зур булган бәйрәмне әйтеп китүне дөрес дип саныйм: ул – Сабантуй бәйрәме. Халкыбызның бәйрәмнәре диюгә, иң беренче чиратта Сабантуй бәйрәме күз алдына килеп баса.
Бу борынгы бәйрәмнең мең елдан артык тарихы бар. Сабантуй бәйрәме Идел буе Болгары дәүләтендә уздырылган булган. Борынгы Идел буе Болгары сүзе — сабан һәм бөек Идел буе Болгары дәүләтенең гореф-гадәтләре, мәдәнияте, фәне Казан ханлыгы мирасчы булып дәвам иттергән.
Идел буе Болгары Ислам динен кабул иткәнче Мәҗүсилек чорында Сабан туеның максаты, мөгаен, уңыш рухларын юмалау белән, хәтта яңа елда яхшы уңыш булсын өчен булган, ләкин хәзер ул халыкның күңелен ачу максатынан гына бәйрәм ителә.
Сабантуй бәйрәме хәзерге вакытта язгы кыр эшләре беткәч, хезмәт бәйрәме буларак үткәрелә. Бу милли бәйрәмебез Татарстан белән генә чикләнмичә, Россиябезнең татарлар яшәгән башка төбәкләрендә , хәтта Литва, Төркия, Алмания кебек чит илләрдә дә уздырыла. Сабантуйга әзерлек, бик борынгы чорлардагы кебек, берничә ай буе бара. Ул һәр елда төгәл бер вакытта, язгы чәчү эшләре тәмамләнгач кына уздырыла. Аны әзерләүчеләр һәм традицион күренешләрне (Сабан туен ачып җибәрү, ат бәйгесе, милли көрәш һ.б.) оештыручылар шулай ук алдан билгеләнә. Бик борынгы заманнарда уздырылган йола бәйрәмнәре кебек, Сабантуй ифрат та тантаналы рәвештә башланып китә һәм көн буе дәвам итә. Хәзергә Сабантуйлар сәнгатьнең барлык төрләре югары үсеш дәрәҗәсенә ирешкән бер чорда уздырыла. Тик биредә без игътибарны мәсьәләнең башка ягына — борынгы йола бәйрәмнәренең Сабантуйда сакланып калган үзенчәлекләренә юнәлтергә омтылабыз. Алар түбәндәгеләрдән гыйбарәт: йолада төрле сәнгать төрләре үзара аралашып килә: анда драматик күренешләр, халык уеннары, җыр, музыка, биюләрнең барысы да була.
Сабантуй бәйрәменең әби-бабаларыбыз заманында ничек үткәрелүен белү теләге белән мин үзебезнең район үзәгендә яшәүче Шарапова Әлфия апа янында булып кайттым. Ул үзенең яшь вакытында Сабантуй бәйрәменең ничек күңелле узуы турында сөйләп бирде:
“Сабантуй җитәргә 1-2 көн кала яшь егетләр һәр өйдән бүләк җыеп йөргәннәр. Өй саен кереп, бүләк җыюны сөрәнгә чыгу дип атаганнар. Ә сөрәнче – сабан туена бүләк җыючы булган. Безнең якларда яшь киленнәр сөрәнгә бик матур чигелгән сөлге, ә яшь кызлар күз явын алырдай итеп чигелгән кулъяулык биргәннәр. Яшь киленнәрдән алган сөлге иң кыйммәтлесе булып саналган. Килен аны шушы йоланы истә тотып, үзенең бирнәсендәге иң матур бизәкле сөлгедән әзерләгән. Һәр хуҗабикә өйдәге сабыйлар санынча йомырка биргән, ә карчыклар тавыклары исән-имин торсын дип күбрәк тә биргәннәр.
Сабантуй бәйрәмендә ат чабышлары иң абруйлы ярыш булып санала. Иң матур сөлгеләрнең берсе ат чабышындаҗиңүчегә бирелә. Иң ахырдан килгән атка махсус атап бирелгән сөлгене тагаиделәр. Татарча көрәш, ат чабышы, йөгерү, сикерү кебек уеннар бикборынгыдан килгән. Соңрак капчык киеп йөгерү, капчык сугышы, чүлмәквату, колгага менү уеннары гадәткә керде. Көрәшчеләр һәм җайдакларүзләренең гайрәтен, осталыгын, батырлыгын күрсәтә торган булсалар,җырчылыр һәм музыкантлар бу бәйрәмдә үзләренең талантларын күрсәтеп,халыктан мактау, хуплау сүзе ишетү өчен көтеп алалар иде. Сабантуйда яңаҗыр, яңа көйләр отып калабыз, аларны басу – кырда эш вакытында яки өйдәкышкы озын кичләрдә җырлый идек. Халык күп булуга, ярыш вакытындагыыгы – зыгыларга карамастан, бу бәйрәмдә тәртип бозулар булмады. Ярышлартөгәлләнгәч, халык шат күңел белән өйләренә таралыша иде”.
Сорашып йөрүләр барышында күрше Ташбилге авылында Сабантуй
бәйрәменең башка авыллардан үзенчәлеклерәк уздырылуы билгеле булды. Бу
авылда халкым йолалары әле хәзер дә саклана. Ташбилге авылында яшәүче
Талия апа безгә түбәндәгеләрне сөйләде: «Кичен авыл яшьләре болынга,
ягъни сабан туе буласы урынга кичке уенга җыела. Егетләр — кызлар татар
халкының җырлы-биюле уеннарын, «Назалы», «Биш парлы», «Балыкчы»,
«Капкалы», “Биеп алышлы» «Каешлы» һ.б. уйныйлар. Сөрән җыючы егетләр
башларына түбәтәй, аякларына киез итек, ак күлмәк, кара чалбар киеп,
билләренә чиккән сөлгеләр бәйләп кичке мәҗлестән кичке уенлыкка киләләр.
Төнге сәгать 1-2 ләрдә сөрән җыю башлана. Ул кичтә авыл халкы йокламый, хәзинәсендә булганча, ишек алдына табын әзерли. Табынга эчемлекләр, буялган йомырка, камыр ризыклары, кабымлык куела. Хуҗаның үсмер ягъни 8-9 класста укыган һәм кияүгә чыкканчы булган кызлары һәр елны чиккән
кулъяулык бүләк итә. Аңа да рәхмәт әйтелә. Чиккән кулъяулыклар
гармунчыга бәйләнә, җыеп барыла һәм сөрән тәмамлангач егетләр үзара бүлешәләр. Яшь киленнәр егетләргә чиккән сөлге бүләк итәләр. Сөлгеләрне
атап та бирәләр. Яшь кияү урам уртасына алып чыгып чөелә .
Егетләр урамда » Алмагачлары» көенә җырлап йөриләр.
Алмагачым чәчәк ата
Майның 15 ләрендә.
Шул алмагач чәчәге күк
Минем дус-ишләрем дә.
Сусар баласын өйрәтә
Суга каршы йөзәргә.
Бик күп сабырлыклар кирәк
Аерылганда түзәргә.
Икенче көнне сөрәнче егетләр Сабантуй күрке булып йөриләр. Татар
халык җырларын җырлап әйләнү, күмәк биюләр оештыру, кыр батырларын,
яшь кияүләрне кабат мәйдан уртасында чөю әлеге егетләрнең вазифасына
керә. Сөрәнче егетләрнең аякларына киез итек, ак күлмәк, кара чалбар киеп,
билләренә чиккән сөлгеләр бәйләп, башларына түбәтәй киеп мәйданда матур
итеп җырлап йөрүләре күңелләрне әллә кайларга алып китә, йөрәкләрне
җилкетә.»
Һәрбер укучы сабантуйда катнашып, үз сәләтен күрсәтергә тырыша. Мәсәлән, безнең гимназиядә бию түгәрәге эшләп килә. Без шушы түгәрәккә йөреп, күп төрле биюләр өйрәнәбез һәм районыбызда үткәрелә торган бәйрәмнәрдә чыгыш ясыйбыз. Әлбәттә, мондый чаралар зур әзерлек һәм көч таләп итә, әмма әлеге бәйрәмнәрдән алган шатлык-куанычлар безнең күңелләрдә мәңге калачак (1,2 нче кушымталар)
Әлфия апа сөйләгәннәрдән шуны аңладым: Сабантуй бәйрәменең күп кенә йолалары безнең буыннарга кадәр килеп җитмәгән. Безгә, яшь буынга шуларны торгызу өстендә эшләргә дә, эшләргә әле.
Татар халкының тагын бер күркәм бәйрәме- Нәүрүз бәйрәме бар.Бу бәйрәмне безнең райондагы Әлморза авылында бик күңелле үткәрәләр.Шул авылда яшәүче Сафина Рокыя ападан бәйрәм турында сорашып утырдым:
Нәүрүз сүзенең мәгънәсе фарсыча “яңа көн” дигәнне аңлата. Нәүрүз көн белән тән тигезләшкән чорга – 21-22 мартка туры килгән.
“Бу бәйрәмне безгә борынгы бабаларыбыз биреп калдырган. Нәүрүз
җиткәч, авылның иң чибәр, иң уңган кызын сайлап “ Нәүрүзбикә” дип игълан итәләр. Укучы балалар өйдән — өйгә кереп нәүрүз әйтеп йөриләр иде. Алар такмакны әйтеп, хуҗаларга бәхет, уңышлар теләп йөриләр.
Ач ишегең, керәбез,
Нәүрүз әйтә киләбез,
Хәер – дога кылабыз,
Аш – сый көтеп торабыз,
Нәүрүз мөбәрәкбад.
Таң ату белән учак кабызганнар. Шул учакта итле аш пешереп, кешеләр бер – берсен сыйлаганнар Ә учак әйләнәсендә кызлар, егетләр
әйләнгәннәр. Бу көнне Нәүрүзбикә хөрмәтенә төрле ярышлар үткәрелгән(5 нче кушымта).
Татар халкының борын- борыннан безнең чорларга кадәр килеп җиткән дини бәйрәмнәрнең берсе- Ураза гаете. Шул хакта күбрәк белү өчен мәчеттә дин сабакларына укытучы Кәфия апаянына киттем: .
“Мөселманнар бер ай дәвамында сәхәргә тордылар, «Бисмилла” әйтеп, сәхәр ашын ашадылар, кулларын, аякларын, телләрен, күзләрен һәм колакларын да динебездә хәрәм булган нәрсәләрдән тыйдылар. Аяклар начар юлда йөрмәде, куллар җәбер-золым кылмады, күзләр әшәкелекне, нәҗеслекне күрмәде, колаклар әхлаксыз сүзләрне тыңламады, телләр гайбәт сөйләмәде… Ахшам азаны ишетелү белән дога кылдылар, авыз ачтылар, рухый ләззәтнең югары нокталарына ирештеләр. Ифтар табыннарында мохтаҗларны, ятимнәрне туендырдылар… Тәравихка бардылар, җәмәгать эчендә саф-саф булып тезелделәр, Аллаһының хозурында рөкугъка иелеп сәҗдәгә бардылар. Калебләреннән кинә, ачу, хирыслык, дошманлыкны чыгарып аттылар, шул рәвешчә, тыйнак һәм самими бәндә, эчкерсез кол булдылар ( 6нчы бит).
Инде менә бәйрәмдә бу тырышлыкның, бу иҗтиһадның җимешләрен татыйбыз. Рамазан гаетендә кардәшлек-туганлык хисләре иң югары ноктага җитә. Туган-тумача бер-берсенә кунакка йөрешә, балалар ата-аналар янына барып, хәлләрен белешә, хөрмәт күрсәтә… Бәйрәм бер-берсенә үпкә тоткан кешеләрне татулаштыру көченә ия. Мөэминнәр Рамазан гаетендә бигрәк тә мохтаҗларның, ятим вә үксезләрнең күңелен күрергә тырышырга тиешләр. Моның савабы бик зур..
Гает – сөенеч, шатлык һәм күңел ачу көнедер. Пәйгамбәребез салләллаһу галәйһи вә сәлләм бәйрәм көннәрендә кылычлы-калканлы уеннарны карарга рөхсәт иткән. Рамазан бәйрәме көнне, мөмкин булса, һәр мөселман иртүк йокыдан торырга тиеш. Әйбәтләп юынырга, чиста киемнәр кияргә кирәк. Мәчеткә барганда ашыгып атламаска, салмак кына, вәкарь белән бару мәслихәт. Юлда Аллаһыны зикер итеп, тәкбир әйтеп бару тиешле.
Ураза гаетеннән соң 70 көн узгач татар халкының иң зур бәйрәме — Корбан ае башлана.Корбан бәйрәме Мәккәгә хаҗ кылу тәмамланган көнне башлана һәм 3-4 көн дәвам итә. Бәйрәмнең беренче көнендә хаҗ кылучылар корбан чалалар. Корбан чалуның да үз тарихы булган. Риваятьләргә караганда, Ибраһим пәйгамбәр Аллаһы Тәгаләгә чиксез бирелгәнлек билгесе итеп үзенең улы Исмәгыйльне корбан итеп чалмакчы булган. Әмма Аллаһы Тәгалә, Ибраһимны кызганып, аңа сарык бәрәне җибәрә һәм аның улын коткарып кала. Шуннан соң һәр мөселман кеше шушы вакыйга истәлегенә корбан чалырга тиеш була… Әлеге бәйрәм көннәрендә, догалар кылып, корбаннар чалу дәвам итә. Бәйрәм табыннарына дин әһелләре һәм башка кунаклар чыкырыла. Коръән укыла, изгелеккә өндәп вәгазьләр сөйләнә”.
Барлык ислам дөньясындагы кебек, татарларда да соңгы елларда мөселманлык күзгә күренеп ныгыды.Аның күптөрле чагылышлары бар. Мәсәлән, элегрәк корбан чалдыручы кешеләр сирәк иде, ә хәзер бу күренеш күпкә үзгәрде: кайбер гаиләләрдән икешәр корбан чалдыручылар да бар. Без үзебез дә ел саен Аллаһы Тәгалә ризалыгы өчен корбан чалдырабыз.
Шушы электән килгән гореф-гадәтләр арасында безнең халкыбызда изге урыннарга йөрү, ул урыннарны яңарту да уңай якка үзгәрә башлады. Шуңа бер мисал: безнең районыбыздан ерак кына түгел Биләр шәһәрлеге җирлегендә “изгеләр чишмәсе” дигән урын бар. Бу изге урынга безнең район халкы гына түгел, Яр Чаллы, Түбән Кама, Ульяновск кебек ерак шәһәрләрдән дә киләләр. Монда тавык яки сарык суеп ашлар пешерәләр, мулладан укытып, вәгазь тыңлыйлар. Аннары биек тау башына — изгеләр истәлегенә куелган таш янына менәләр.
II-БҮЛЕК
Татар халкының йолалары
Халык йолаларын фәндә икегә бүлеп өйрәнү кабул ителгән: гаилә йолалары һәм ел фасылларына караган йолалар. Гаилә йолаларына: туй, бала туу, үлгән кешене күмү, искә алу йолалары керә, ә язгы чәчү, сабан йолалары,нардуган, раштуа, кызыл йомырка бәйрәме, аулак өйләр, кич утырулар, өмәләр, яңгыр сорау,түгәрәк уеннар һ.б.ел фасылларына караган йолаларга керәләр.
Татар халкының буыннан- буынга күчеп килгән тагын бер милли йоласы—“Каз өмәсе” турында язып үтмәкче булам.
Һәр кеше яшәү өчен нинди дә булса хезмәт башкарырга тиеш. Кешедә хезмәт уңай тойгылар уята икән, ул тойгылар хезмәт сөючәнлек сыйфатын формалаштыруга этәргеч була. Алда язылып китәсе бәйрәмебез – “Каз өмәсе” шундый хезмәт бәйрәмнәренең берсе.
“Каз өмәсе” бәйрәме турында тулырак мәгълүмат алу нияте белән, мин татарлар яши торган Салман авылына юл алдым. Безнең анда тормышның барлык авырлыкларын үз җилкәсендә татыган, эшчән, батыр туганыбыз—Хәйруллина Мәүлия апабыз яши. Алар хәзерге көндә дә күп казлар үстереп, Каз өмәләре үткәреп, матур гомер итәләр (3, 4 нче кушымталар)
Мин аның сөйләгәннәрен язып алдым:
“Бу бәйрәм һәр елны көз ахырында яисә кыш башында үткәрелә. Ул, бүтән өмәләрдән аермалы буларак, башыннан азагына кадәр кызлар өмәсе. Башка өмәләр кебек, каз өмәсен оештыру һәм уздыруның үзенә генә хас тәртибе бар. Казлары күп кешеләр, иртәгә өмә уздырасы көнне үк, туган-тумача, күрше кызларын дәшәләр. Гадәттә, өмәгә чакыруны балаларга кушалар.
Әйтелгән көнгә кызлар өмәгә иртүк килеп җитә. Башта бер бала казны эшкәртәләр, зур канатларын йолкып, сыдыралар. Иң оста чистартылган казның бер генә шырпысы да калмый һәм бер җирдә дә тиресе ертылмый.
Казлар йолкынып, эчләре алынып, аяк-башлары чистартылып бетә. Эре канатлары сыдырыла. Өмәнең иң күңелле вакыты— чистартылган казларны, көянтә башларына элеп, кызларның су буена юарга баруы. Алар белән, сыдырылган канатларны алып, яшүсмер кызлар да бара. Алар канатларны су юлына бара торган сукмак буйлап тарата баралар. Монысы киләсе елда хуҗабикәнең казлары сукмакны тутырып йөрсен дигән теләк белән эшләнә. Кызларның кайберләре өй җыештырырга кала.
Су буеннан кайтуга, кызларны «каз коймагы» көтеп тора. Каз коймагына күршедәге ятим карчыклар да чакырылырга мөмкин.
Ашаганнан соң кызларның бер өлеше, «каз боткасы» пешерү өчен, көйледә ярма күзләргә китә. Кичке караңгылык төшәр алдыннан өмәдә катнашкан кызларның әниләре ашка чакырыла. Аларга каз шулпасында токмачлы аш, каз калҗасы белән бәрәңге, каз ите белән бәлеш пешерелә”.
Безнең гимназиябездә дә ноябрь ахыры—декабрьбашларында“Каз өмәсе” бәйрәме үткәрелә. Залга укучылар җыела. Без, “Курчак театры” түгәрәгенә йөрүче укучылар ясалма казларны көянтә башларына элеп, Каз канаты җырын җырлап зал буйлап йөреп чыгабыз. Каз йолкыганда кызлар белән төрле такмаклар әйтешеп, уйнап-көлеп утырабыз.Соңыннан хуҗабикә безне каз коймагы белән сыйлый.
“Каз өмәсе” укучыларда эш нәтиҗәсе белән горурлану һәм канәгатьләнү хисе тәрбияли. Хезмәттән алган шатлык–сөенеч укучыларның күңелләренә бик тирәнтен кереп кала. Мондый бәйрәмнәр укучылар өчен тәрбияви чара да булып тора.
Хезмәткә карата хөрмәт тәрбияләүдә “Сөмбелә” йоласының эчтәлеген аңлатып китү дә әһәмиятле. Иген бабайның: “Киләчәктә табыннар гел шулай мул булсын, җиребездә игеннәр күкрәп уңсын. Мәңге бергә шулай насыйп булсын, дуслар белән бергә гомер итәргә,” — дигән сүзләреннән соң укучыларның күз алларына туган як басу–кырлары, ашлык белән тулы амбарлары, тырыш авыл хезмәтчәннәре килеп баса. Кешеләрнең уңышлы хезмәт эшчәнлеге аларда үз халкы белән горурлык хисе тәрбияли.
Тагын бер онытылып баручы йолабыз – “Карга боткасы”. Бу бәйрәм турында авылыбыздагы аксакал Каюм бабайдан сораштым.
“Карга боткасы”,” Карга туе” — XIX гасырда бу бәйрәм балалар бәйрәме генә булып саналды. Аны иртә язда, кара җир күренә башлагач, аксакаллар әйткән аерым бер көнне үткәрделәр. Бала-чага, авыл буенча өйдән-өйгә йөреп, ярма, сөт, май, йомырка җыеп йөриләр иде. Шулай җыйган ризыклардан болында, тауда, басуда, бер-ике өлкән яшьтәге хатын-кыз җитәкчелегендә, зур казанда ботка пешерәләр иде. Сыйланырга бөтен авыл баласы җыела. Һәркайсы савыт, кашык алып килә, шунда төрле уеннар уйныйлар иде”.
Исем кушу йоласы.
Бу бәйрәмгә мулла чакырыла. Ул баланың колагына аның булачак исемен һәм әтисенең исемен өч тапкыр әйтә. Баланың битен ябып, мендәргә салып, мулла янына китерәләр. Киездә баланың әти-әнисе, мулла, авыл картлары утыра. Мулла баланы алып утыра да, аның уң һәм сул колагына баланың исемен әйтә.
Бала авырса, яки миң чыкса, баланың исемен алыштыралар.
III-БҮЛЕК
Христиан динен тотучы халыкларның бәйрәмнәре
Әлки районы — күпмилләтле төбәк. Монда татарлар, руслар, чуашлар, керәшен татарлары элек–электән дус, тату яшәп килгәннәр. Төрле милләт халыклары арасында милләтара дуслык, хөрмәт, түземлелек кебек сыйфатлар хөкем сөрә. Аларның шулай ук үз бәйрәмнәре, йолалары бар. Безнең районда христиан динен тотып яшәүче халыклар Пасха, Раштуа,Язны озату (Масленица), Качману бәйрәмнәрен зурлап үткәрәләр.
Ерак кына түгел чуаш халкы яши торган Иске Матак авылы бар. Мин шул авылга барып Демидова Таисия апа белән әңгәмә кордым:
“Пасха” – христиан динен тотучы кешеләр өчен зур бәйрәм. Бу көн—Христосның яңадан туган көне. Пасха бәйрәме ел саен бер үк көнгә туры килми—ул үзгәреп тора. Менә 2014 нче елда бу бәйрәм 20 нче апрельгә туры киләчәк. Пасха датасына карап башка христиан бәйрәмнәренең дә үткәрелү вакыты үзгәрә.
Пасха бәйрәмен төрле төскә буяган йомыркалар һәм бизәлгән күмәчләрдән башка күз алдына да китереп булмый. Без бәйрәм җиткәнче өйдә барлык эшләрне бетереп куябыз. Ә Пасха көнне кулга чүпрәк тотып бер җирне дә сөртергә дә, җыештырырга да ярамый, йомыркаларны да алдагы көнне буяп куябыз. Шимбә көнне чиркәүгә барып, дога кылып кайтабыз, ә Пасха көнне балалар, туган—тумачалар белән бергәләп бәйрәм итәбез. Ул көнне күбебез зиярәткә барып, үлгән мәетләребезнең каберләрен чистартып, аларга дога кылып кайтабыз.
Бу олы вакыйганың асылында дин тотучыларны иң югары гомумкешелек идеаллары нигезендә яшәргә чакыру ята. Пасха, безнең күңелләребездә тынычлык, иминлек һәм гаделлекнең тантана итәчәгенә өмет-ышаныч тудырып, якыннарыбызга, бер-беребезгә карата ярату һәм ихтирам тойгыларын гәүдәләндерә. Ул бездә намус белән яшәү, игелекле булу, мохтаҗларга ярдәм итү кебек изге теләкләр уята”
Шунысы куанычлы, диннәр һәм милләтләр арасында татулыкны ныгытуга актив ярдәм итеп, бүген дин җәмгыятьне рухи яңартуда көннән-көн зуррак роль уйный. Бу күркәм эшкә руханиларның тырышлыгы һәм гыйбадәтханәләрне торгызу, шул исәптән Изге Ананың Казан иконасы табылган урында гыйбадәт кылу үзәген торгызу, зур этәргеч бирә.
Рус, чуаш халкының тагын зур бәйрәмнәренең берсе-Раштуа бәйрәме. Раштуа көне-Алланың христиан динен тотучылар өчен җиргә җибәрелгән пәйгамбәре Гайсә Коткаручы туган көн. Бу бәйрәм чиркәү
яктылыгы һәм исе торакны һәм күңелне чистарта, дип ышаналар.
Праваслау динендәгеләрнең кышкы салкында үтә торган тагын бер изге бәйрәмнәре-Качману(Крещение) бәйрәме бар. Качману — бөек бәйрәм, яңа календарь буенча 19 гыйнварда бәйрәм ителә.
Уразаны тәмамлап, керәшеннәр, православие динентотучылар7 гыйнварга каршы төндә, изге Раштуа бәйрәмен каршылый.
Праваслаудинендәгеләр6 гыйнвар көнне төнлә чиркәүләрдә иртәнгә кадәр келәү итеп — гыйбадәт кылып, исәннәр һәм бакыйлыкка күчкән туганнары өчен шәмнәр яндырып, язык — гөнаһларны кичерүне сорап бу бәйрәмне каршы алалар.
Раштуа көнне һәр православие христианына чиркәүгә бару мәҗбүри. Бу көнне йортларда кабызган шәмнәрнең көннәре була. Качману көнен икенче төрле Белем бирү көне һәм Яктылык көне дип тә йөртәләр — аның алдыннан борынгыдан ук калган буенча суга чумылдыру йоласы үтәлә.
Безнең районыбызда да Качману көнендә суга чуму йоласы бар. Аның өчен Шәпкә сулыгында махсус урын әзерләнгән. Суга чуму вакытын безнең хәбәрчеләребез төшереп кайтканнар ( 7 нче кушымта).
Безнең гимназиябездә дә төрле милләт балалары белем ала. Без бер-беребез белән үзара дус- тату яшибез, бер-беребезнең динен хөрмә итәбез.
IV-БҮЛЕК
Минемкүзәтү нәтиҗәләре
|
Авыл исеме |
Авылда яшәүче милләт кешеләре |
Шушы халыклар катнаша торган бәйрәмнәр, йолалар |
|
Базарлы Матак(район үзәге) |
Татарлар, руслар, чуашлар,керәшеннәр,таджиклар, әрмәннәр |
Ураза гаете, Корбан гаете, Сабантуй,Мөстәкыйльлек бәйрәме, Раштуа,Качману |
|
Салман авылы |
Татарлар |
Ураза гаете, Корбан гаете, Сабантуй,Мөстәкыйльлек бәйрәме, Каз өмәсе,Исем кушу йоласы |
|
Чаллы авылы |
Татарлар |
Ураза гаете, Корбан гаете, Сабантуй,Мөстәкыйльлек бәйрәме, Каз өмәсе,Исем кушу йоласы |
|
Ташбилге авылы |
Татарлар |
Ураза гаете, Корбан гаете, Сабантуй,Мөстәкыйльлек бәйрәме, Каз өмәсе,Исем кушу йоласы |
|
Иске Матак авылы |
Руслар, чуашлар |
Раштуа,Качману, Пасха, Боз озату, Мөстәкыйльлек бәйрәме |
ЙОМГАКЛАУ
Шулай итеп, мин куйган максатыма ирештем, билгеләнгән бурычлар үтәлде: Әлки төбәгендә яшәүчеләрнең бәйрәмнәре, гореф- гадәтләре, йолалары турында күп мәгълүмат тупладым, таблицага яза бардым. Халыкларның бәйрәм, йолаларына юнәлтеп язылган хезмәтләр белән таныштым, тел һәм әдәбият дәресләрендә безнең мәктәп укытучылары тарафыннан кулланыла торган татар фольклоры җыетыгыннан кирәкле мәгълүматлар алдым.
Хәзерге вакытта бик күп бәйрәмнәр үткәрелә, ләкин борынгы әби-бабаларыбыздан килгән йолаларыбыз, гореф-гадәтләребезнең кайберләре югала бара. Минем уйлавымча, күптәннән килгән бәйрәм ,йолаларны саклау һәм кабат торгызу эшендә эзлеклелек җитми һәм бу борынгы йолаларыбызны начар белүебездән дә килә. Иң аянычлысы—халыкның гореф – гадәт, йола һәм бәйрәмнәр мирасын буыннан – буынга тапшыру механизмы югалуда, Җәмгыятьтә үз – үзеңне тотарга һәм, гомумән, яшәргә өйрәтә торган, гасырлар буена сыналган үрнәкләрнең югалуында, бозылуында. Шушы уйлар миңа, өлкән буын хәтерендә сакланып калган, кайбер йола, бәйрәмнәрне язып алырга этәргеч ясады. Мин үз эшемдә Әлки төбәгендә кайбер йола һәм бәйрәмнәрнең ничек уздырылуын күрсәтергә теләдем. Минем бәхеткә авылларыбызда борынгы йолаларны искә төшереп,матур итеп сөйләп бирә белгән өлкәннәребез сирәк булса да очрады. Алар исән чагында, белгәннәрен язып алып каласы, саклыйсы иде.
Халыкны тәрбия итүдә бәйрәмнәр, йолалар һәм төрле тәртип
кагыйдәләре (ритуаллар) бик зур урын алып тора. Аларда тупланган тирән кешелекле идеяләр, халыкның яшәү рәвеше белән тыгыз бәйләнгәнлек кешенең рухи баюына ярдәм итә, аның рухын һәм хезмәткә дәртен күтәрә.
Һәр халыкның да рухи мәдәниятендә туган тел төп урынны алып тора.Халыкның милли йөзе,гореф-гадәтләре йолалары,туган тел,үз ана теле саклаган очракта гына саклана.
Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/31441-tatar-halyk-folklory
Задачи:
1. Познакомить с историей и традициями русского народа, с русским народным костюмом;
2. Формировать интерес и уважение к традициям на Руси;
3. Воспитывать любовь к фольклорным традициям русского народа.
Словарная работа: названия русского народного костюма (рубаха, косоворотка, картуз, кокошник, сарафан, сорочка, пояс).
Материал и оборудование:
— Декорации:русская изба и печь, столы, скамейки, полотенца, салфетки, коврики;
— Русские народные костюмы, деревянные ложки, бубен, платочки, клубочки ниток, музыкальное сопровождение;
— Для чаепития: самовар, чайная посуда, каравай, пироги, баранки, чай.
Предварительная работа:
-Проведение бесед на тему «Как одевались в старину» с использованием рисунков, картин, альбомов.
-Знакомство с семантикой народного орнамента.
Ход мероприятия
Зал украшен элементами русской избы: на стенах развешаны рушники, стоит стол, накрытый скатертью с самоваром и сушками. В зале сидят дети. Выходит Хозяюшка в русском народном костюме.
Хозяюшка: На завалинках, в светелках
Иль на бревнышках каких,
Собирались посиделки
Пожилых и молодых.
Говорили, песни пели
И водили хоровод.
А играли как детишки.
Ах, как игры хороши!
Словом эти посиделки
Были праздником души.
В каждой деревне, в каждом селе были свои посиделки. Молодые люди собирались, чтобы себя показать, на других посмотреть, переброситься частушкой, посоперничать в потехах да забавах.
Звучит русская народная мелодия, входят дети в русских народных костюмах:
1 ребенок: Здравствуйте, гости дорогие!
Маленькие и большие!
Мы пригласили вас сегодня
На посиделки русские.
2 ребенок: Жива традиция, жива!
От поколенья старшего
Пришли обряды и слова
Из прошлого из нашего.
3 ребенок: Что за славный денек,
Собирается народ.
Будем петь и шутить,
Будем всех веселить.
4 ребенок: Мы по улице гуляли,
Хороводы выбирали.
Где веселый народ —
Тут и будет хоровод!
Русский народный танец
Хозяюшка: Посмотрите на русский народный костюм. Во что они одеты?
Рассматривание русского народного костюма на детях
Косоворотка — исконно русская мужская рубаха с застежкой, которая располагалась сбоку (рубаха с косым воротом). Воротник — крохотная стойка. Это рубаха, она широкая, по краю рукавов и по вороту украшена узором Косоворотки носили навыпуск, не заправляя в брюки. Подпоясывались шёлковым шнуровым поясом. Рубаху носили все, это самый старинный вид одежды (показ).
— Как называли мужскую рубаху? (Косоворотка)
— Что обязательно повязывали поверх рубахи мальчики и мужчины? (Пояс.)
Был в истории русской моды и такой головной убор как картуз. Картуз — мужской головной убор с козырьком.
Раньше женщины и девочки в городах и деревнях носили рубахи, которые называются сорочками. Поверх сорочки надевали длинный сарафан.
Это праздничный сарафан (показ.) Сарафан — длинное платье на бретелях считается русским женским костюмом. Сарафаны были приталенные и широкие. Он украшен красивой тесьмой.
На голове старинный русский головной убор — кокошник (показ). Это гребень в виде округлого щита вокруг головы разной формы, который украшали лентами, бисером, бусами, жемчугом. Он считался праздничным и даже свадебным головным убором.
А мы с вами сейчас так одеваемся? Мы так не одеваемся. Так одевались раньше.
Хозяюшка: У меня есть старинный сундук, послушайте загадку и узнаете отгадку:
Я длинная и тонкая
И смотана в клубок,
Сбежала от котенка я
В укромный уголок. (Ниточка)
Хозяюшка: Приглашаю детвору на веселую игру. У меня в сундучке лежат запутанные клубочки.
Игра «Смотай нитки в клубок»
А сейчас мы убедимся в мастерстве и ловкости наших красавиц. Ну-ка кто хочет своё умение показать? Выходят три девочки. Девочкам даются распутанные клубочки ниток. Их задача смотать нитки в клубочек.
Будет музыка играть
Надо ниточку в клубок смотать.
А кончит играть,
Значит хватит вам мотать.
Понятно ли такое задание?
Начинаем соревнование!
Ребенок: Золотая хохлома!
Лучше нет подарка.
Хохломские ложечки
Звонкие да яркие!
Хозяюшка: А что добры – молодцы призадумались? И для вас есть игра – забава!
Игра ложкарей под русскую народную песню (мальчики)
Хозяюшка: А теперь ребятки, другая загадка:
В этой молодице прячутся девицы.
Красные щечки, пестрые платочки,
Хлопают в ладошки веселые… (куклы — неваляшки).
Весь народ глядит в окошки,
Танцевать пошли матрёшки.
Получай, дружочек,
От меня платочек.
Танец «Куклы неваляшки» девочки в косынках и с платочками
Всем известно, в старину любили петь частушки:
Как известно всем подружки
Мастерицы петь частушки.
Песни петь да плясать,
Всех вокруг забавлять.
Девочки встают с одной стороны зала.
И вы, парни, не зевайте,
А девчатам помогайте.
Проходи честной народ,
Не пыли дорожка!
Добры молодцы идут
Погулять немножко!
Мальчики встают с другой стороны зала.
Дети исполняют частушки:
Мальчики:
Эй, девчонки, хохотушки,
Запевайте-ка частушки.
Запевайте побыстрей,
Чтобы было веселей.
Девочки:
Мы частушек много знаем,
Все частушки разные.
Вы хорошие ребята,
А ладошки грязные.
Мальчики:
Мы хорошие ребята,
Мы нигде не пропадем.
Если надо мы попляшем,
Если надо мы споем.
Девочки:
Говорят, что без частушки
Нет и жизни никакой.
Мы частушки — хохотушки
Пели вам со всей душой.
Мальчики:
Мы ребята удалые
Хоть и ростом небольшие.
Принесли веселье вам.
Так похлопайте вы нам!
Хозяюшка: А сейчас вам для разрядки
Загадаю я загадку:
Он с бубенчиком в руке,
В сине — красном колпаке.
Он веселая игрушка,
А зовут его… (петрушка).
Выбегает под русскую народную мелодию петрушка и танцует.
Петрушка: Мы и пели и плясали,
А играть мы не играли.
У кого там хмурый вид?
Снова музыка звучит.
Собирайся детвора,
Ждет вас русская игра!
Отгадайте мою загадку:
Как тарелка круглый он.
Встряхнешь его и слышен звон.
Что это? (бубен).
Игра с бубном:
«Ты катись, веселый бубен, быстро, быстро по рукам.
У кого веселый бубен, тот пускай и спляшет нам»
Хозяюшка: Посидели, повеселились, пора и честь знать! За самоваром на Руси собирались, общались, принимали гостей.
Хозяюшка вносит каравай:
Хлебом-солью всех встречаем,
Самовар на стол несём.
Рады всех вас пригласить
Вволю чаем напоить.
Мы вас к чаю приглашаем, караваем угощаем.
Звучит русская народная песня, все садятся за сервированные столы.
Чаепитие.
автор: Белан Инна Валерьевна
музыкальный руководитель Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное учреждение «Детский сад комбинированного вида №53 «Радость» с.Осиново
Сценарий фольклорного праздника “Все народы хороши, посиделки от души!”
«Посиделки»
(Развлечение)
(Хозяйки сидят)
Русская Хозяйка: Сколько сказочных мест у России. Городов у России не счесть. Может где-то бывает красивей, Но не будет роднее, чем здесь. Под синим небом горы и овраги, Кругом поля, раздолье, ширина. Бегут тропинки и пути-дороги. И это всё Российская земля.
Татарская Хозяйка: Знать много языков – прекрасно это! Но ежели забыт язык родной. Остался сиротой и канул в лету, ты сам без роду и внутри немой. Куп тел белу – яхшы гамэл, Туган телен ятим калмаса, Тукай, Кул Гали, Сайдаш, эткэй телен бала белә алса, саклап калса синен аша, шул зур горурлык тугел ләбаса!
Русская Хозяйка: Россия многонациональная страна. И у каждого народа есть свои обряды, традиции. В давние времена, чтобы скоротать вечера люди разных национальностей устраивали праздники, которые назывались «Посиделки». Эй, люди добрые, вам ли сегодня по домам сидеть да в окна глядеть, вам ли сегодня туманиться грустить да печалиться.
Хозяйка татарка: Без сезне үзебездә кунакта күрүебезгә бик шатбыз, безенен бәйрәмебезгә рәхим итегез.
Карап тормый ара еракка,
Дуслар килгән безгә кунака
Дуслык бит ул- тормыш үзәге,
Дуслык бит ул- бәйрәм бизәге.
(Заходят татарские девочки. В руках у одной девочки чак чак)
Хозяйка татарка: Исенмесез, матур кызлар!
Татарские девочки: Исенмесез хуҗабикә.
Мадина: Шушы кучтенече кабул итеп алыгыз!
Хозяйка татарка: Бик зур рэхмэт. Рәхим итеп турдэн узыгыз.
Напев «Шаль бейледым»
(Садятся. Затем заходят русские девочки. С хлебом и солью)
Хозяйка русская: Здравствуйте красны девицы!
Хозяйка татарка: Исенмесез кадерле кунаклар!
Хозяйка русская: Давно вас ждем поджидаем, посиделки без вас не начинаем. Припасли мы для вас работы кому прясть, кому вышивать. Проходите не стесняйтесь, будьте как дома.
Алсу: У бабушки нашей супрядка была. Что вы хозяюшка нам прясть дадите?
Хозяйка русская: Старым старушкам шерсти клачок, а красным молодушкам белый ленок.
«Позолоченная прялица»
Эмилия: Посиделки хороши вам спою от всей души.
«А я чайничала»
(Слышится стук в дверь)
Диляра: Ой, кажется там кто-то стучит?
Настя: Да это тебе послышалось.
Русская хозяйка: Девчата да это же наши ребята пришли (заходят мальчики).
Артем: Здравствуйте, девицы – рукодельницы.
Девочки: Здравствуйте добрые молодцы!
Артем: От чего скучаете? Наверное нас поджидаете?
Девочки: А с чем пришли?
Артем: Пришли повеселиться, на вас поглядеть, да себя показать.
Девочка: Ну коль так проходите! (заходят мальчики)
Андрей: что-то пляска не видна?
Девочки: Нет не правда, вот она.
Юра: Плясуны не хороши.
Девочки: Иди один да попляши.
Мальчики: мы присядем руки в бок.
Девочки: а мы ногу на носок.
Мальчики: Топотушками пойдем.
Девочки: Мы уж лучше отдохнем.
Артем: Мы просили вас 100 раз.
Мальчики (все): Не хотите не пляшите,
Девочки: Ладно, уж пойдем.
«Ох, ты Порушка Параня»! (садятся)
(слышится песня мальчиков)
Хозяйка татарка: -Кызлар! кызлар! Егетләр килә түгелме? Кертәбезме?
Кристина: -Кертик,кызлар! Әзрәк утырырлар да кайтып китәрләр.
Егетләр: исәнмесез,кызлар-йолдызлар!
Кызлар: исәнмесез! Егет сезгә кем кирәк?
Дамир: Кара кашлы кыз кирәк! Кызлар ачыгыз инде ишегезне!
Мадина: Ач булсагыз, ашап килегез, бер кочак акча алып килегез!
Егетләр: Акча бездә бер букча.
Лилиана: Ишек бавы бер алтын
Безнең кызлар мең алтын!
Егетләр: Кызлар кертегез инде.
Кызлар: Ярый инде керсеннәр! (егетләр керәләр)
Т.Тимур: Эй кызлар, килдегез дэ утырдыгыз тамыр жэйдегез ме эллэ, эйдэгез бер уйнап алыйк! (Все выходят на игру)
«Куш кулым»
Хозяйка татарская: Слышите музыка звучит, кажется гости идут.
(Заходят Азербайджанцы с национальным блюдом)
Ляман Мухамед: Здравствуйте!,,,
Хозяйка татарская: Здравствуйте гости дорогие!
Ляман: В знак дружбы примите от нас наше национальное блюдо …
Хозяйка татарская: Спасибо вам большое! Проходите, милости просим!
Хозяйка русская: Как у нас на посиделках собирается народ. Будем вместе мы дружить, будем весело мы жить.
Мухамед: Много танцев есть на свете
Мы их любим танцевать.
Ляман Мухамед: И на этих посиделках
Мы хотели бы сплясать!
«Азербайджанский танец»
Ляман: Вам понравился наш танец? (ответ детей)
Тогда мы приглашаю вас с нами потанцевать.
Кто смелее выходи.
Продолжение танца
Татарская хозяйка: Как на наших посиделках мы потешимся немножко. Кто нас сможет рассмешить, тот скорее выходи.
«Небылицы»
Эмилия: Ой, жги – говори, заиграли ложкари
Пляшет эхо, пляшет тень,
Пляшут все, кому не лень.
Ой, жги – говори, заиграли ложкари!
«Танец с ложками»
Рамазан: Барысы да шундый уңган
Барысы да шундый булган.
Йөзләре кояш кебек
Торалар нурлар сибеп
Без дэ тик утырмыйбыз
Горлэтеп бер биибез.
«Татарский танец»
Ксюша: Много народов в России живет,
К новым вершинам Отчизну ведет.
В единстве народов сила страны.
Дети России дружбой сильны!
Рамазан: Язык порой разный и разная вера.
Мы стали для всех образцом и примером.
Дети России дружны с детских лет,
В этом, пожалуй, наш главный секрет.
Ляман: Общие игры у нас и забавы,
Общая школа и общее право.
Общее солнце, земля, где живем,
Учимся вместе и вместе растем!
Амелия: Давайте, ребята, назло непогодам,
Обнимем планету своим хороводом!
Развеем над нею и тучи и дым,
В обиду её никому не дадим!
Танец “Дружат дети на планете”
Хозяйка русская: Шутки, прибаутки, веселье! И для вас у нас есть сладкое угощенья. Конфеты медовые, и очень даже леденцовые. На этом мы с вами прощаемся. Ждем вас еще в гости. (Дети прощаются)
Сценарий фольклорного праздника «Русские посиделки»
Цель мероприятия: приобщение детей к культурному наследию родного народа, уважение к родному языку, почтение к народным традициям и обычаям. Задачи мероприятия: углублять знания учащихся о русском фольклоре; пробуждать интерес к устному народному творчеству , культуре русского народа .
Оформление: зал украшен элементами русской избы: столы накрытые угощением, коврики, прялка, муз.инструменты, кухонная утварь.
До начала праздника звучат русские народные песни.
Фонограмма: деревенской жизни.
Выход ведущей
Ведущая: Здравствуйте, ребятишки: девчонки и мальчишки, добрый день дорогие взрослые.
Добро пожаловать, гости званные и желанные! Всех в нашу избу приглашаем, душевно встречаем! Не смущайтесь, не стесняйтесь, удобно располагайтесь!
Выход участников праздника, пока ребята рассаживаются по своим местам.
Ведущая: Пригласили мы вас сегодня, чтобы рассказать об одном старинном обычае русского народа – о посиделках. Много на Руси было праздников, но самые щедрые, самые радостные были осенью, когда люди, убрав с полей и огородов урожай, сделав заготовки на долгую зиму, собирались на посиделки.
Ребенок: На завалинке, в светелке
Иль на бревнышках каких,
Собирали посидели
Пожилых и молодых.
При лучине ли сидели
Иль под светлый небосвод
Говорили, песни пели
Да водили хоровод.
Добрым чаем угощались
С медом ,явно без конфет
Как и нынче мы общались.
Без общенья жизни нет.
А играли как! В горелки!
Ах, горелки хорошие
Словом эти посиделки
Были праздником души.
В каждой деревне, в каждом селе были свои посиделки. Молодые люди собирались, чтобы себя показать, на других посмотреть, переброситься частушкой, посоперничать в потехах да забавах.
На посиделки приходили после трудового дня и считали их настоящим праздником. Но молодых людей не всегда отпускали родители. Нужно было хорошо поработать дома, чтобы заслужить это.
Да и отпустят – обязательно работу дадут: напрясть пряжи из шерсти, связать кружево, сплести корзину, смастерить вещь, нужную в хозяйстве, этим тоже занимались на посиделках.
Вот такие были правила и традиции у русского народа. Это вам не нынешние дискотеки. Давайте же и мы начнем наши посиделки.
Ребенок: Наш досуг порою мелок
И чего там говорить
Скучно жить без посиделок
Их бы надо возродить.
Если вы в своей тарелке
И пришли к нам не на час
Предлагаем посиделки
Провести вот здесь, тотчас.
Отдых- это не безделки,
Время игр, новостей.
Начинаем посиделки
Открываем посиделки
Для друзей и для гостей.
Ведущая: В старину люди не расставались с песней – и в горе, и в радости;
в работе, и в веселье исполняли они различные песни, отчего на душе светлей становилось. Самыми добрыми и ласковыми были песни, которые родители пели для своих детей. Например: колыбельные.
ПЕСНЯ. КОЛЫБЕЛЬНАЯ
Ведущая: Любил русский народ сочинять и рассказывать всякие дразнилки и небылицы. Небылица – это шуточный рассказ о том, чего не может быть и не бывает на свете. Их рассказывали на посиделках, чтобы развеселить народ и поднять настроение.
А вот вам наши небылица! НЕБЫЛИЦЫ
1. Чепуха, чепуха, 2. Между небом и землей
Это просто враки! Поросенок рылся
Куры съели петуха, — И нечаянно хвостом
Говорят собаки. К небу прицепился.
3. Сидит ежик на березе — 4. На горе стоит телега,
Новая рубашечка, Слезы капают с дуги.
На головке сапожок, Под горой стоит корова,
На ноге фуражечка. Надевает сапоги.
5. Утром рано на заре,
В полдень на рассвете
Баба ехала верхом
В расписной карете.
А за нею во всю прыть
Тихими шагами
Ведущая: Вот такие смешные небылицы придумывали наши прабабушки и прадедушки на посиделках. Ребята, а вы знаете, что на свете бывает, а чего нет. Давайте я проверю. Если это бывает — то вы хлопаете, а если не бывает – то топаете.
ИГРА
Волк на дереве сидит. В кастрюле чашки варятся.
Бабушка сказки говорит. Мальчики по утрам умываются
Снег летом впадает. Есть в книжках картинки.
Кошка по крышам гуляет. Бывают зимою снежинки
Бывает озеро из молока. Киндеры растут на грядке.
Плывут по небу облака Вам понравились загадки.
Ведущая: Но славился русский народ конечно же своими песнями. Были у него сюжетные, ролевые песни, в которых рассказывали они различные тоже истории. Послушайте.
ПЕСНЯ: Я ПО ЛУГУ ГУЛЯЛА.
Ведущая: Еще на посиделках устраивали настоящее состязание скороговорящих. Для скороговорки важно, чтобы её произнесли не только как можно скорее, но и как можно правильнее. Ведь недаром народ дал скороговоркам ещё одно имя – чистоговорки.
Приглашаем вас дорогие гости принять участие в нашем состязании. Приглашаются желающие и им дается текст скороговорок.
состязание первыми начинают сами участники.
СКОРОГОВОРКИ.
На дворе трава. На траве дрова.
Бублик, баранку, батон и буханку — пекарь из теста испек спозаранку.
Купила бабуся бусы Марусе. Маруся бабусе купила гуся.
Бабкин боб расцвел в дождь. Будет бабке боб в борщ.
Бобры храбры идут в боры, Бобры для бобрят добры
Дятел лечит древний дуб. Добрый дятел дубу люб.
Два дровосека, два дроворуба, Два дровокола точили топоры,
Топоры остры-то до поры
Ведущая: В старину на Руси песни звучали во все времена года. Для каждого праздника, и любого дела были свои песни. В песнях русский народ рассказывал о своей жизни и о том нелегком деревенском труде в поле.
ПЕСНЯ. ПОСЕЯЛИ ЛЕБЕДУ.
Ведущий: Но не только пели и плясали наши прадеды, они еще и играли в различные игры. Сейчас мы сыграем в одну из таких игр. Для этого мы приглашаем двух родителей.
ИГРА: «УГАДАЙ ЧТО В МЕШКЕ»
Ведущая: Девушек на Руси называли, красны девицы, а парней — добры молодцы. На праздник молодые парни надевали белые рубашки с красной вышивкой. Вышивали красным по белому во всех уголках Руси и даже песни сочиняли про добрых молодцев.
ПЕСНЯ: МОЛОДЧИК
Ведущая: . На посиделках загадки служили подспорьем хорошему настроению. Старались загадывать неизвестную загадку, чтобы интереснее было отгадывать. Как ни трудна была загадка, а всегда находились самые сообразительные. А сейчас и мы на наших посиделках позагадываем друг другу загадки, да посмотрим на самого умного да смекалистого.
Загадки ребята загадывают для зрителей.
Ведущий: Загадаю я загадки.
Знаю, знаю наперед —
Вы смекалистый народ.
ЗАГАДКИ
Кривой конь лезет в огонь (кочерга).
Четыре ноги, два уха, один нос, да брюхо (самовар).
Новая посудина, а вся в дырах (сито, решето).
Бычок рогат, в руках зажат. Еду хватает, а сам голодает (ухват).
Сама не ест, а всех кормит (ложка )
Мочили, колотили, рвали, крутили и на стол клали (скатерть)
Гибкий лес на плечи залез (коромысло).
Всех кормлю с охотою, а сама безротая (ложка)
То толстеет, то худеет, громко, громко голосит (гармонь).
Кто приходит, кто уходит, все ее за ручку водят (дверь).
В небо дыра, в землю дыра, а в середине огонь да вода (самовар).
Под крышей четыре ножки, а на крыше суп да ложки (стол).
В избе — изба, на избе — труба, зашумело в избе, загудело в трубе, Видит пламя народ, а тушить не идет (печь).
У двух матерей по пяти сыновей. Одно имя всем. (Пальцы).
Сижу верхом, не знаю на ком. Знакомца встречу, соскочу –привечу.(шапка).
Два брюшка, четыре ушка. ( Подушка).
Чем больше я верчусь, тем больше я толстею. (Веретено).
Конь стальной, хвост льняной. (Иголка с ниткой).
С хвостом, а не мышь. (Клубок ниток).
Что из угла в угол в русской избе не переставишь? (Печка).
Ведущая. : Но какие посиделки без задорной, веселой частушки?
Ведущий: Много прекрасных традиций было на Руси. Нам надо их помнить и не забывать ! Чтобы по-настоящему глубоко и преданно любить свою Родину, надо знать ее прошлое.
Желаю вам, ребята чтобы вы были, как и наши предки, трудолюбивыми, веселыми, гостеприимными! Пусть в каждом доме будет всегда тепло и радостно, пусть звучат народные песни.
ПЕСНЯ: ВАКУ ВАКУЗНЕЦЫ…
Ведущая: Чем дальше в будущее входим,
Тем больше прошлым дорожим.
И в старом красоту находим,
Хоть новому принадлежим.
Дети: Мы делились новостями,
Мы старались вас развлечь,
Мы прощаемся с гостями.
Говорим: ВСЕ хором: до новых встреч!
Сценарий районного фестиваля «Тан йолдызы».
Звучит песня в конце песни выходят дети ведущие.
5Ведущий: Исэнмесез! Диеп башлыйк эле
Танышу бит шулай башлана
Сезнен белэн очрашканга дуслар
Кунелебез шундый шатлана!
6Ведущий: Буген ,бяйрәм үткәрәбез –
яшь талантларнын бәйгесен.
Иң тапкырлары ярышып,
Сәләтләрен күрсәтсен.
Залда утырган кунаклар,
Сез битараф булмагыз.
Көчле алкышларга күмеп,
Артистларны зурлагыз.
1ведущий: Тан йолдызы – бу тормышнын
Алсу шифа иртэсе
Безгэ бергэ жырлап биеп
Килэ бэйрэм итэсе
2ведущий: Бэйрэмебез матур булсын-
Эй,талантлар,сез кайда?!
Кубэлэктэй чибэр кызлар,
Жырга оста малайда?!
3ведущий: Тан йолдызы нурларынан
Тормыш башлана жирдэ
Таланткаия балалар
Булсын кубрэк илдэ!
4 ведущий: Уйна артист,гармунарыгны
Моннар-жырга кушылсын
Бу залда ата-аналар
шатланып тынлап торсын.
ВЕДУЩИЙ: Хэерле кон,кадерле дуслар!Абыйлар,апалар,малайлар хэм кызлар!Буген (вместе) 1 июнь балалар коне.Без сезне хэммэгезне дэ кунелдэн гузэл бэйрэм белэн тэбрик итэбез.
Э инде елдан-ел 1 июнь матур традиция булып килгэн «Тан йолдызы» фестивале уткэрелэ.Шушы фестиваль безнен районыбызнын яшь талантларнын ижади усешен ачыклый.
димэк буген дэ шушы сэхнэдэ яна яшь йолдызчыклар кабыныр.Шулай булгач «Тан йолдызы» фестивален ачык итеп белдерэбез.
Хөрмәтле дуслар, бәйгебезгә дөрес һәм гадел бәя бирер өчен жюри сайланды(Таныштыра).
______________________________________________________________________
________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
1ведущий: Гадел жюри әгъзалары
Үз бәясен бирерләр. Иң осталарын сайлап, Безгә игълан итәрләр.
2 ведущий: Ә хәзер сез бу бәйгедә
Каушамагыз, сынатмагыз.Бирешмичә көндәшләргәОсталыкны күрсәтегез.3: ведущий : Чын күңелдән, саф йөрәктән,Уңыш сезгә юлдаш булсын.Бездән сезгә шулдыр теләк-Бисмилләһир-рахманир-рахим.
ВЕДУЩИЙ: Кадерле дуслар! Э хэзер сэхнэгэ бернече конкурсантыбызны чакырам.Ул безнен бэйрэмдэ Марат Аббясовнын ижатыннан шигэр сезгэ тэкдим итэ.Каршы алыгыз Карина Зайкина.
1 ведущий: Яларын тулы чэчэкле
Син,Кулаткы тобэге!
Эйтерсен лэ,синдэ генэ
Табигатьнен бар яме!
Жыр-монга гашый халыклы
Син ,Кулаткы тобэге!
Татар фольклорынын булдын
Фестивальлэр узэге!
Сэхнэдэ “Чишмэ” балалар бакчасынын вокал группасы “Кэлэпушем калфагым” жырыбелэн.
1 ведущий: Эйдэ,жырлыйк,
Жырлар очен
Кунел кирэкми.
Жырлар безнен
Жилкендерсен йорэкне.
“Минем жырлысыйм килэ” жыр белэн Югары Терешка авылынан Алсу Хамзина хэм Ленар Мостафин.
2 ведущий: Сколько звезд на ясном небе!
Сколько колосков в полях!
Сколько песенок y птицы!
Сколько листьев на ветвях!
Только солнце — одно на свете.
Только мама — одна на свете
Приглашаем на сцену нашу юную участницу фестиваля Алиева Эльза с песней «Мамочка»
1 Ведущий: Чтоб звенел веселый смех,
Детвора не плакала-
Светит солнышка для всех,
Светит одинаково.
2 ведущий : День откроет на заре
золотистым ключиком,
Чтоб досталось на земле
каждому по лучику
Встречайте на сцене детский коллектив “Барбарики” с танцем “Барбарики”
1 ведущий: Нету бабушек чудесней,
Хорошо нам с ними вместе.
И смеемся, и играем,
На ночь сказку прочитает.
бабушки из сказки?
Дарят мир, тепло и ласки
Будь вы всегда веселыми
И счастливыми, и здоровыми!
Приглашаем на сцену самую юную участниц нашего фестиваля Мавлютова Эльза она для вас приготовила стихотворение “Бабушка”
Встречайте на сцене Мавлютова Эльза
2 ведущий: А теперь мои друзья
посмотрю на танец я
Танец маленьких ребят
Приглашает всех ребят.
Встречайте на сцене танцевальный коллектив Д/С “Голчачак”
“Танго”
1 Ведущий: Кто вас, дети, больше любит,
Кто вас нежно так голyбит
И заботится о вас,
Hе смыкая ночью глаз?
— «Мама доpогая».
2 ведущий: Колыбель кто вам качает,
Кто вам песни напевает,
Кто вам сказки говоpит
И игpyшки даpит вам?
— «Мама золотая».
на сцену приглашаем Ханбикову Ляйлю с песней “Мама”
2 ведущий : Безнен кызлар унганнар
Бию эзерлэп куйганнар.
Карап кына тормагыз
Кул чабыгыз бергэлэп.
КАРШЫ АЛЫГЫЗ “Йолдызчык” бию торкеме
2 ведущий: Пусть закружиться веселый хоровод,
Пусть потешит сам себя честной народ.
всех приглашает потанцевать танцевальный
коллектив детского сада “голчачак” русский народный танец “Вася –василек”
1 ведущий: Ах,матур сон голлэрем,
Гол-чэчэктэй жирлэрем.
Гол чэчэге –туган илем
Саклаучыга булэгем.
КАРШЫ алыгыз вокальная группа девочек Старокулаткинской сош№2 татар халык жыры белэн “Матур голгенэ”
1 ведущий: Берегите Россию-
Нет России другой.
Берегите ее тишину и покой,
Это небо и солнце,
Этот хлеб на столе
И родное оконце
В позабытом селе …
2 ведущий: Берегите Россию,
Без нее нам не жить.
Берегите ее,
Чтобы вечно ей быть
Нашей правдой и силой,
Всею нашей судьбой.
Берегите Россию-
Нет России другой.
На сцене танцевальный коллектив детского сада “Чишмэ”
Танец “Птицы белые летели”
1 ведущий: Яшәр өчен бетмәс көч алырга
Олысына һәм дә кечегә, —
Мәхәббәтле, ямьле, мәрхәмәтле
Туган ягы кирәк кешегә.
Сэхнэдэ вокал группа кызлары Старокулаткинской сош№2 татар халык жыры белэн “Кара ужа авыл кое”
2 ведущий: А сейчас я хочу пригласить на сцену Абитова Дамира он сегодня участвует тоже в двух номинациях.Лучший ведущий и лучший исполнитель.Пожелаем ему удачи.
Встречайте Дамир Абитов с песней “мальчик-хулиганчик”.
4ведущий: Есть на земле огромный дом
Под крышей голубой.
Живут в нем солнце,дождь и гром
…и морской прибой
Живут в нем птицы и цветы,
веселый звон ручья
живешь в том доме светлом ты,
и все твои друзья
Приглашаем на сцену Хуснетдинову Венеру стихотворение “Дети”
ВЕДУЩИЙ:
3Ведущий: О дружбе мы мечтаем
о дружбе мы поем
пусть все на свете знают
друзья живут кругом
на сцене дуэт мальчиков Фархутдинов Денис и Абитов Дамир с песней “ Ковбои”
3 ведущий: Зәңгәр күгемдә ал кояш
Сүнмәсен, балкып торсын.
Балаларның нурлы йөзе,
Гел көләч булып калсын.
Конкурсыбызны дэвам итэбез хэм сэхнэгэ Хайретдинова Айгуль и Аюкаева Алинаны чакырабызи бию “Карлыгач”
4 ведущий: Җырлыйк әле, җырлыйк әле,
Җырламый тормыйк әле;
Чәчәк кебек яшь гомерне
Бушка уздырмыйк әле.
Сэхнэбез турендэ Мосеевка авылыннан килгэн талантыбыз Диана Тюкаева «Голлэр» жыры белэн
3 ведущий: Кавказ кебек булмаса да,тауларын бар,
Каспий кебек булмаса да,суларын бар,
Тайга кебек булмаса да ,урманын бар,
Мул унышлар вэгъдэ иткэн кырларын бар,
Узенэ хас матур-матур жырларын бар.
Сэхнэдэ Ляйсян Альбикова жырбелэн «Бормалы юллар»
Ведущий : Сэхнэгэ чакырып алабыз Эльвира Деникаеваны ул буген катнаша ике номинация да ин монлы жырчы хэм нэфис суз остасы.Эльвира башкаруында жыр “Энием,этием” каршы алыгыз
4 ведущий : Бу кичэсе утсен эле
истэ калып гомергэ
Балачаксыз яшэп булмый
Жирнен якты йозендэ
3 ведущий: Узып китэр балачак
Сизмичэ дэ калырбыз
Кунел тулган минутларда
Сагынып кена алырбыз
Сэхнэгэ чакыр алабыз Иске Атлаш авылынан Айсылу Мевлиханованы жырбелэн «Бэхеттэ,шатлыкка».Каршы алыгыз.
Ведущий:
4 ведущий: Дуслар, килегез тизрәк,
Ясыйк ярым түгәрәк.
Безгә кунаклар килгән,
Биик, җырлыйк бергәләп.
Кабат Иске Атлаш авылынна сэхнэгэ чакырып алабыз вокал группасын «Авыл кызлары»
Ведущий: Бар күңеллелек бөтен дөньяда, бар бер ямь бүген.
Нәрсәдән бу?
Ведущий — Мин беләм: бәйрәм бүген, бәйрәм бүген!
Ведущий: Бер мөкаддәс хис белән һәрбер кеше хәйран бүген;
Уйный сазым да минем бәйрәм көен: бәйрәм бүген!
Сэхнэдэ Динара Арсланова Рафис Курбан шигере «Кояш — безнен дустытбез»
3 ведущий: Биюченен итэге
Бии-бии кыскара
Биючегэ суз эйтмэгез
Бии-бии остара
Э хэзер Иске Зеленай авылынан Айсылу Ханбикова узенен чыгшын тэкъдим итэ каршы алыгыз.
ведущий : На свете
Добрых слов
Живет немало,
Но всех добрее
И нежней одно-
Из двух слогов
Простое слово «ма- ма»,
И нету слов
Роднее, чем оно!
Приглашаем на сцену вокальную группу девочек Из села Средняя Терешка с песней «Мамочка милая моя»
: Кадерле дуслар конкурсыбызны дэвам итэбез Сэхнэбез турендэ чираттагы конкурсант Кирюшкин авлылнан Юлия Бикбаева «Энием-энием» жыр белэн.
3 ведущий: Как рассказать о мужестве твоем, о величайшем подвиге твоем, любимая Родина. Как рассказать о тысячах ,миллионах подвигов, которые совершали твои сыновья и дочери за 1418 дней и ночей.
4 ведущий: Отгремела война,
Свой кровавый собрав урожай.
Сколько лет пронеслось,
Сколько новых забот пережито!
Время мчится вперед,
Время к новым спешит рубежам.
Но никто не забыт!
И навеки ничто не забыто!
Дуэт Хасанова Гулия и Коклеев Вова с песней «А закаты алые,алые…»
Ведущий: Испания, Испания
Прекрасная страна,
Наверное, в Испании
Есть дом, где я жила.
Мне пели серенады,
И ночью под луной
Мое шептали имя,
Зовя меня с собой.
Корнелло благородный
Слыл крестным короля.
Имел в Эгейском море,
В Наксии острова.
И я — его дочуркой
Единственной была.
Испания, Испания
Прекрасная страна
На сцену приглашаем танцевальный коллектив детской школы искусств «Изюминка» испанский танец.
4 ведущий: Әйдә безгә килегез
Капкалардан керегез
Өебезгә үтегез,
Кунак булып китегез
Гөрләп бәйрәм итегез
Сэхнэбезнен турендэ Ильнара Бакиева «Туган йортым» жырыбелэн.
3 ведущий: Ягез, сез дә кушылыгыз,
Утырмагыз, торыгыз.
Җырлый-җырлый биик әле,
Сез кул чабып торыгыз.
Конкурсыбызны дэвэм итэбез Иске Мостяк авылыннан «Алсу» бию торкеме «Татар кызлар бию»белэн.
ведущий: Конкурсыбызны дэвэм итэбез хэм сэхнэгэ Алина Давыдованы чакырып алабыз.Ул сезгэ шигер сойли “Сойлэшэбез торле телдэ”
4 ведущий: Сандугачлы язлар ягы
Син ,Кулаткы тобэге!
Чишмэ суларын шундый саф,
Эчеп туйгысыз тэмле!
Кабат сэхнэдэ Иске Мостяк авылынан дуэт Байгулова Алсу хэм Батыршина Алсу «Инеш» жырларыбелэн.каршы алыгыз.
Жюри әгъзалары сүз ала. Бәйгедә җиңүчеләрнең исемнәре билгеле була.
Аларга бүләкләр тапшырыла.
Сизелмичә мәҗлес үтте, Барыбыз да бик канәгать. Саубуллашыр вакыт җитте, Моңсуланмыйк без, җәмәгать. Юлларыгыз якты булсын, .Эшләрегез бары уңсын.ШТМ дигән уенда Кабат очрашырга язсын