Фольклор турында сценарий

Татарстан Республикасы Түбән Кама муниципаль районы башкарма

комитетының “Мәктәпкәчә мәгариф идарәсе” муниципаль учреждениесы

27 нче балалар бакчасы

“Фольклор бәйрәме”

Тәрбиячеләр: Иванова Г. Р.

Валишина И.И.

ТР

Түбән Кама шәhәре

2019

“Фольклор бәйрәме” (бәйрәм сценарие)

Максат: милли уеннар, татар фольклоры, халкыбызның гасырлар буена тупланып килгән хәзинәсе икәнен төшендерү, сөйләм культурасын баету.

Тәрбия бурычы: балаларда татар әдәбиятына мәхәббәт, үз халкы белән горурлану, гореф гадәтләренә кызыксынучанлык тәрбияләү.

Үстерү бурычы: күзаллау (табышмак), фикерләү, акыл сәләтен, сөйләм телен үстерү.

Белем бирү бурычы: сүзлек запасын, сөйләм культурасын баету.

Төп белем бирү өлкәсе: сөйләм теле, танып белү.

Интеграль белем бирү өлкәләре: аралашу, музыка, матур әдәбият, иҗади сәнгать, сәламәтлек, физик тәрбия.

Методик алымнар hәм чаралар: уен, әңгәмә, табышмаклар, такмазалар, сораулар, нәфис сүз, музыка тыңлау, бию-җырлар.

Сүзлек өстендә эш: алъяпкыч, түбәтәй.

Алдан үткәрелгән эш: шигырьләр уку, әңгәмәләр, слайдлар карау, мәкаль, табышмаклар, тизәйткечләр, уеннар, җыр-биюләр өйрәнү.

Бәйрәм барышы:

Алып баручы. Хәерле иртә, хөрмәтле әти-әниләр, кадерле балалар! Сезнең игътибарыгызга “Уйныйбыз да, җырлыйбыз да” дигән фольклор бәйрәмен тәкъдим итәбез. Без бүген төрле уеннар, шаян такмаклар, матур җырлар, биюләр күрсәтербез.

Алып баручы. Балалар, карагыз әле, бүген көн нинди матур! Нигәдер генә кояш кына күренми. Ягез, бергәләп кояшны чакырыйк.

“Кояшны чакыру” уены. Кояш, чык, чык, чык,

Майлы ботка бирербез.

Майлы ботка казанда,

Тәти кашык базарда.

Тәти какшык саф алтын,

Кирәкми безгә салкын.

Алып баручы. Менә кояш та чыкты. Ә хэзер бүлмәбез тагы да матурланды, яктырып китте. Шушы матур минутларда бер-беребезгә шат елмаюлар бүләк итик әле. Кояш турында шигырь юллары сөйләп китик.

Тәрәзәдән кояш карый,

Җылы нурларын сибеп.

Шатланып кул чәбәклибез,

Уйныйбыз матур итеп.

Алып баручы. “Мәликә” уенын уйнап алырбыз. Санамыш әйтеп Мәликәне сайлыйбыз.

Әлчи-бәлчи.

Әни күлмәк үлчи.

Син кал, бу чык!

Алып баручы. Мәликәне сайладык, аның күзләрен бәйлибез, ул тавыштан танып алдында торган кешене әйтергә тиеш.

“Мәликә” уены. Утыр, утыр, Мәликә,

Алмагачның төбенә.

Кем торганын каршында

Әйтеп бирче тиз генә.

(Ишек шакыган тавыш ишетелә, бүлмәгә әби керә.)

Әби. Исәнмесез, кадерле балалар! Исәнмесез, мөхтәрәм кунаклар! (магнитофон язмасында “Мине чыгып алыгыз, мин сезне көтәм”,- дигән тавыш ишетелә.) Тавышны ишеттегезме, балалар? Мин карыйм әле, кем икән анда?

Сандык табалар. Тәрбияче балаларга сандыкны ачып карарга тәкъдим итә, ләкин сандык ачылмый.

Әби. Сандык турында матур сүзләр әйтсәк, бәлки ачылыр. (Матур, серле, тылсымлы, бизәкле, агачтан эшләнгән). Балалар, мин сезгә сандык алып килдем. Карыйк әле, анда нәрсәләр бар икән? (Әби алъяпкычны, түбәтәйне күрсәтә, алар турында сөйли hәм уен тәкъдим итә.)

Алып баручы. Балалар, әйдәгез бергәләп “Түбәтәй” уенын уйнап алабыз.

“Түбәтәй” уены уйнатыла. Түп-түп, түбәтәй,

Түбәтәен укалы,

Чиккән, матур түбәтәен

Менә кемдә тукталды.

(Түбәтәй туктап калган балага җәза итеп такмак сөйләргә кушыла)

1 бала. Исәнмесез-саумысыз…

Нигә кәҗә саумыйсыз?

Әтәчегез күкәй салган,

Нигә чыгып алмыйсыз?

2 бала. Безнең дә бар мәчебез,

Сезнең дә бар мәчегез.

Безнең мәче сезгә килсә,

Зинhар өчен ишек ачыгыз!

3 бала. Сары, сары, сап-сары

Сары пәке саплары.

Сараларга барган идем,

Җырлый икән атлары.

4 бала. Йорт кошларын ашатырга

Иртүк чыгам сарайга.

Тавыкларга тоз ялатам,

Печән салам казларга.

5 бала. Кәҗә керә бакчага,

Кәбестәне ашарга.

Таяк тотып чыксалар,

Хәзер тора качарга.

6 бала. Иртән торып тышка чыксам,

Тараканнар кар көри.

Чикерткәләр туфли киеп ,

Урамда биеп йөри.

7 бала. Иртән торып тышка чыксам,

Кырмыска утын кисә.

Кара сарык биеп йөри,

Сыер чәбәкәй итә.

8 бала. Әтәч менгән читәнгә,

“Кикрикүк” итәргә.

Әтәчкә дә хәбәр килгән

Армиягә китәргә.

Әтәч әйтә: “Бармыйм”,- ди,

Тавык әйтә: “Калмыйм”,- ди —

“Син армиягә китсәң,

Бер күкәй дә салмыйм”,- ди.

Әтәч китте армиягә

Чабатага утырып.

Тавык мескен карап калды,

Ике күзен тутырып.

Алып баручы. Балалар, әйдәгез бергәләп “Без, без, без идек…” уенын уйнап алабыз (җәза өчен бармак уеннарын кабатлау).

1 бала. Бу бармак — бабай,

Бу бармак — әби,

Бу бармак — әти,

Бу бармак — әни,

Бу бармак — бәби,

Исеме аның — чәнти!

2 бала. Бабай алды барабан,

Әби алды бөтерчек,

Әти алды машина,

Әни алды сикергеч.

Ә мин алдым бер зур туп,

Уйныйм аны сикертеп.

3 бала. Баш бармак,

Имән бармак,

Урта бармак,

Атсыз бармак,

Чәнти бармак.

4 бала. Баш бармак башлык кигән.

Имән бармак итек кигән.

Урта бармак зур тун кигән.

Атсыз барак чалбар кигән.

Чәнти бармак киенмәгән,

Әллә киенә белмәгән.

5 бала. Бу бармак — кыяр,

Бусы — кәбестә,

Бу бармак — кишер,

Бусы — помидор,

Бусы сарымсак булды —

Менә кәрзинем тулды.

6 бала. Баш бармагы — бүредер,

Имән бармагым — төлке,

Урта бармагым — керпе,

Атсыз бармагым — аю,

Чәнти бармагым — куян,

Куянны кая куям?!

7 бала. Бу бармак — чыпчык,

Бусы — сыерчык,

Бусы — карлыгач,

Бусы — сандугач,

Ә бу бик кечкенә,

Тимәгез нәниемә,

Нәниемә — чәнтиемә!

Алып баручы. Балалар, бәйрәмебез тагын да күңеллерәк булсын өчен бер биеп алыйк әле.

“Күмәк бию” башкарыла. (“Әпипә” көенә)

Алып баручы. Балалар, әйдәгез әле бер уен да уйнап алыйк. Уен “Песи hәм тычканнар” дип атала (тәрбияче уен барышын аңлата).

Мияу, мияу, мышнаган,

Мич башында кышлаган.

Бүген тычкан тотмаган.

Тотар иде, йоклаган.

Алып баручы. Ә хәзер өйрәнелгән җырыбызны җырлап китәрбез.

“Матур уен” җырлы уены башкарыла.

Сез уртада, без кырыйда

Әйләнәбез түгәрәк.

Уеныбыз булсын матур

Күңел ачыйк бергәләп.

Таянабыз билләргә,

Тотынабыз биергә.

Тыпыр-тыпыр тыпырдатып

Әйләнәбез без бергә.

Әби. Ягез әле, кызлар, бераз курчаклар белән уйнап алыйк (“Бишек” җыры ишетелә).

“Курчакны йоклатабыз” уены (арбага салып куялар hәм селкетәләр)
“Курчакны йокыдан уятабыз” уены

Алтын, алтын, алтыным,

Минем йөрәк ялкыным.

Уян, бәбкәм, күз нурым,

Кояш булып балкырмын.

“Курчакны үчти-үчти сикертү” уены.

Үчти-үчти, үчтеки,

Үсмәгәнгә кечтеки.

Үсә-үсә зур булыр,

Таза hәм матур булыр,

Акыллы, зирәк булыр,

hәркемгә кирәк булыр.

“Курчакларны тәпи йөрергә өйрәтәбез” уены

Әттәти, әттәти,

Минем кызым бик тәти.

Минем кызым бик тәти дә,

Йөреп китәр ул тәпи.

“Курчакларны биеткәндә” уены

Бас, бас эзенә,

Күз тимәсен үзенә.

Яшел чирәм үсеп бара,

Аяк баскан эзенә.

Курчаклар белән бию.

Әби. Балалар, хәзер мин сезгә табышмаклар әйтәм, игътибар белән тыңлагыз:

Урманда яши,

Тавыклар урлый,

Көлтә койрыклы,

Хәйләкәр (төлке).

Урманда яши,

Бу озын колак,

Кишер ярата,

Үзе бик куркак (куян).

Иртән иртүк тора,

“Кикрикүк” дип кычкыра.

Бу нәрсә икән? (әтәч)

Алып баручы. Ә хәзер безнең балалар “Төлке, Куян hәм Әтәч” әкиятен уйнап күрсәтерләр.

(Әкият сәхнәләштереп уйнала)

Алып баручы. Балалар, тормышта әкияттәге эт, үгез, аю кебек куркак булмагыз, ә әтәч кебек кыю, батыр, курку белмәс булыгыз. Әнә ул кечкенә генә булса да төлкедән куркып тормаган, төлкене куян өенән куып чыгара алган. Димәк, балалар, кеше хәленә керә белергә, бер-беренә карата кайгыртучан, игътибарлы, ярдәмчел булырга, дус-тату яшәргә кирәк.

Бәйрәм балаларга таныш “Куш кулым” җырлы уены белән тәмамлана.

Урман буйларына менәм,

Урман буе ямьлегә.

Бир кулыңны, мин дә бирәм

Дус булырга мәңгегә.

Менә сиңа уң кулым,

Менә сиңа сул кулым.

Менә сиңа, якын дустым,

Менә сиңа куш кулым.

Алма бакчасына кереп,

Алма ашыйсым килә.

Син — алмасы, мин — чәчәге

Булып яшисе килә.

Менә сиңа уң кулым,

Менә сиңа сул кулым.

Менә сиңа, якын дустым,

Менә сиңа куш кулым.

Источник

ЭЧТӘЛЕК

Кереш 3

I – бүлек Татар халкының бәйрәмнәре 6

II –бүлек Татар халкының дини бәйрәмнәре 13

III- бүлек Христиан динен тотучыларның бәйрәмнәре 16

IV бүлек Минем тикшерүләрем 18

Йомгаклау 19

7. Әдәбият исемлеге 20

8. Кушымталар 21

Кереш

Дөрес юлны табу өчен, безгә үзебезнең үткәнебезне, халыкның гүзәл йолаларын, гореф- гадәтләрен өйрәнергә кирәк. Фәкать алар гына безгә дөрес юлны табарга, халкыбызга нахак бәла ягуларга дөрес җавап бирергә ярдәм итәчәк”. Г. Бәширов.

Үз халкыңның улы яки кызы булу өчен аның гореф-гадәтләрен йолаларын, җыр-моңнарын, күп гасырлы тарихын, әхлак, тәрбия тәртипләрен ана сөте белән сеңдереп үсү кирәк. Татар халкында: Ана сөте белән кермәгән, тана сөте белән кермәс, — дигән гыйбарә яши.

Халык бәйрәмнәре – шул халыкны милләт итеп берләштерә торган

чараларның берсе. Һәр милләтнең үзенә генә хас бәйрәмнәре була. Алар халыкның милли горурлык, милли хисләр культурасын тәрбияләргә ярдәм итеп кенә калмыйлар, ә шул хисләрне кичергән кешеләрдә рухи канәгатьләнү дә тудыралар. Әгәр дә халык бәйрәмнәре югала, юкка чыга икән, бу инде аның рухи байлыклары саега баруын чагылдыра. Халык бәйрәмнәре һәр кешенең йөрәк түрендә саклана, чөнки җыр, бию, яңа көйләр башкару, очрашу – танышулар шушы көннәрдә була. Алар аны кайда гына булса да, үз авылына, төбәгенә тартып тора.

Кешелекнең иң зур байлыгын милләтләр тәшкил итә. Һәр милләт үз теле, мәдәнияте белән яшәешне бизи, баета һәм үзе дә башка халыклар белән аралашып үсә, алга китә.

Әлки районы — күпмилләтле төбәк. Монда татарлар, руслар, чуашлар, таджиклар, керәшен татарлары элек–электән дус, тату яшәп килгәннәр. Бу үзенчәлекне истә тотып, безнең район мәктәпләрендә төрле милләт балалары арасында толерантлык саклау — бик зур бурычларның берсе. Укучыларда милләтара дуслык, хөрмәт, түземлелек тәрбияләүгә дәресләрдә генә ирешеп булмый, әлбәттә. Аларны күмәкләштереп, күңелләрен күтәреп, төрле бәйрәмнәрдә катнаштырырга кирәк. Шул чакта гына аларның чын сәләтләре, эстетик байлыклары тулысынча ачылачак. Укучы сәнгатькә, матурлыкка, рухи байлыкка һәрдаим омтылырга тиеш.

Мин үзем татар телен, халкымның йолаларын, гореф-гадәтләрен, бәйрәмнәрен хөрмәт итәм. Мәктәптә, районыбызда үткәрелә торган бәйге-кичәләр миннән башка үтми диярлек.

Хәзерге вакытта нинди генә бәйрәмнәр үткәрмәсеннәр, ничек кенә күңел ачмасыннар — борынгы әби-бабаларыбыздан килгән йолаларыбыз, гореф-гадәтләребезнең күбесе югала бара. Минем уйлавымча, күптәннән килгән бәйрәм ,йолаларны саклау һәм кабат торгызу эшендә эзлеклелек җитми һәм бу борынгы йолаларыбызны начар белүебездән дә килә. Иң аянычлысы — халыкның гореф – гадәт, йола һәм бәйрәмнәр мирасын буыннан – буынга тапшыру механизмы югалуда, Җәмгыятьтә үз – үзеңне тотарга һәм, гомумән, яшәргә өйрәтә торган, гасырлар буена сыналган үрнәкләрнең югалуында, бозылуында. Шушы уйлар миңа, өлкән буын хәтерендә сакланып калган, кайбер йола, бәйрәмнәрне язып алырга этәргеч ясады. Мин үз эшемдә Әлки төбәгендә кайбер йола һәм бәйрәмнәрнең ничек уздырылуын күрсәтергә теләдем.

Әби-бабаларыбыздан килгән йолаларыбыз, гореф-гадәтләребезнең югала баруы нәтиҗәсендә халкыбыз мәдәни, рухи яктан саега бара, шуңа күрә халыкны милләт буларак рухи яктан баету бүгенге көндә бик актуаль дип саныйм. Минем уйлавымча, әлеге тема игътибар үзәгендә булырга тиеш.

Бу фәнни – тикшеренү эше гасырлар аша безнең хозурга килеп ирешкән гореф-гадәтләребезне, бәйрәм-йолаларыбызны түкми-чәчми киләчәк буынга тапшыруга юнәлдереп язылды. Без, 21 нче гасыр буыны, боларның барысын да киләчәк буыннарга илтеп җиткерергә тиешбез. Шул вакытта гына татар халкы милләт буларак яшәр, рухи яктан тагын да баер. Темасы – “Әлки районы мисалында халкыбызның бәйрәм, йолалары”.

Тикшеренүнең объекты – Әлки төбәгендә яшәүче халыкның гореф-гадәтләре, бәйрәм,йолалары.

Тикшеренү эшенең максаты:

Әлки төбәгендә яшәүче халыкларның бәйрәмнәрен барлау һәм онытылып баручы йолалар өстендә эшләү алымнарын билгеләү.

Эшнең максатыннан чыгып, бурычлар куелды:

— халыкның рухи мирасын яктырткан бәйрәмнәр турында әби-бабаларыбыздан сорашу;

— хәзерге көндә онытылып баручы йолаларны барлау;

— халыкның рухи мирасын баетуга юнәлдерелгән эш төрләрен өйрәнү.

Фәнни – тикшеренү эше керештән, 4 бүлектән һәм йомгаклау өлешеннән тора.

I бүлек

Татар халкының милли бәйрәмнәре

Һәр халыкның үз бәйрәмнәре, үз гореф-гадәтләре, үз йолалары бар.

Аларны ел фасылларына бәйле «Сабантуй”, «Нәүрүз”, «Сөмбелә”, «Яңа

ел,” , «Карга боткасы”бәйрәмнәренә, ислам диненә бәйле «Корбан гаете”һәм «Рамазан” бәйрәмнәренә һәм каз өмәсе, балага исем кушу, яңгыр теләү, орлык чыгару кебек йолаларга бүлеп йөртәләр. Букүркәм традицияләр бик борынгы заманнардан ук , буыннан- буынга күчеп, безнең чорга килеп җиткәннәр.Алар- барысы да безнең әби-бабаларыбызның күңел сандыгын күрсәтә торган дәлилләр.Нәрсә генә эшләсәләр дә, алар бер-берсенә таянганнар, эшне күмәкләшеп башкарганнар. Шул ук вакытта үз күңелләрен үзләре күргәннәр. Уен-көлке, җыр-бию белән авыр эш тә җиңелрәк тоелган.

Халык бәйрәмнәре һәр кешенең йөрәк түрендә саклана, чөнки җыр, бию, яңа көйләр башкару, очрашу – танышулар шушы көннәрдә була.

Татар халкының күп кенә милли бәйрәмнәре бар. Тәрбияви әһәмияте ягыннан зур булган бәйрәмне әйтеп китүне дөрес дип саныйм: ул – Сабантуй бәйрәме. Халкыбызның бәйрәмнәре диюгә, иң беренче чиратта Сабантуй бәйрәме күз алдына килеп баса.

Бу борынгы бәйрәмнең мең елдан артык тарихы бар. Сабантуй бәйрәме Идел буе Болгары дәүләтендә уздырылган булган. Борынгы Идел буе Болгары сүзе — сабан һәм бөек Идел буе Болгары дәүләтенең гореф-гадәтләре, мәдәнияте, фәне Казан ханлыгы мирасчы булып дәвам иттергән.

Идел буе Болгары Ислам динен кабул иткәнче Мәҗүсилек чорында Сабан туеның максаты, мөгаен, уңыш рухларын юмалау белән, хәтта яңа елда яхшы уңыш булсын өчен булган, ләкин хәзер ул халыкның күңелен ачу максатынан гына бәйрәм ителә.

Сабантуй бәйрәме хәзерге вакытта язгы кыр эшләре беткәч, хезмәт бәйрәме буларак үткәрелә. Бу милли бәйрәмебез Татарстан белән генә чикләнмичә, Россиябезнең татарлар яшәгән башка төбәкләрендә , хәтта Литва, Төркия, Алмания кебек чит илләрдә дә уздырыла. Сабантуйга әзерлек, бик борынгы чорлардагы кебек, берничә ай буе бара. Ул һәр елда төгәл бер вакытта, язгы чәчү эшләре тәмамләнгач кына уздырыла. Аны әзерләүчеләр һәм традицион күренешләрне (Сабан туен ачып җибәрү, ат бәйгесе, милли көрәш һ.б.) оештыручылар шулай ук алдан билгеләнә. Бик борынгы заманнарда уздырылган йола бәйрәмнәре кебек, Сабантуй ифрат та тантаналы рәвештә башланып китә һәм көн буе дәвам итә. Хәзергә Сабантуйлар сәнгатьнең барлык төрләре югары үсеш дәрәҗәсенә ирешкән бер чорда уздырыла. Тик биредә без игътибарны мәсьәләнең башка ягына — борынгы йола бәйрәмнәренең Сабантуйда сакланып калган үзенчәлекләренә юнәлтергә омтылабыз. Алар түбәндәгеләрдән гыйбарәт: йолада төрле сәнгать төрләре үзара аралашып килә: анда драматик күренешләр, халык уеннары, җыр, музыка, биюләрнең барысы да була.

Сабантуй бәйрәменең әби-бабаларыбыз заманында ничек үткәрелүен белү теләге белән мин үзебезнең район үзәгендә яшәүче Шарапова Әлфия апа янында булып кайттым. Ул үзенең яшь вакытында Сабантуй бәйрәменең ничек күңелле узуы турында сөйләп бирде:

“Сабантуй җитәргә 1-2 көн кала яшь егетләр һәр өйдән бүләк җыеп йөргәннәр. Өй саен кереп, бүләк җыюны сөрәнгә чыгу дип атаганнар. Ә сөрәнче – сабан туена бүләк җыючы булган. Безнең якларда яшь киленнәр сөрәнгә бик матур чигелгән сөлге, ә яшь кызлар күз явын алырдай итеп чигелгән кулъяулык биргәннәр. Яшь киленнәрдән алган сөлге иң кыйммәтлесе булып саналган. Килен аны шушы йоланы истә тотып, үзенең бирнәсендәге иң матур бизәкле сөлгедән әзерләгән. Һәр хуҗабикә өйдәге сабыйлар санынча йомырка биргән, ә карчыклар тавыклары исән-имин торсын дип күбрәк тә биргәннәр.

Сабантуй бәйрәмендә ат чабышлары иң абруйлы ярыш булып санала. Иң матур сөлгеләрнең берсе ат чабышындаҗиңүчегә бирелә. Иң ахырдан килгән атка махсус атап бирелгән сөлгене тагаиделәр. Татарча көрәш, ат чабышы, йөгерү, сикерү кебек уеннар бикборынгыдан килгән. Соңрак капчык киеп йөгерү, капчык сугышы, чүлмәквату, колгага менү уеннары гадәткә керде. Көрәшчеләр һәм җайдакларүзләренең гайрәтен, осталыгын, батырлыгын күрсәтә торган булсалар,җырчылыр һәм музыкантлар бу бәйрәмдә үзләренең талантларын күрсәтеп,халыктан мактау, хуплау сүзе ишетү өчен көтеп алалар иде. Сабантуйда яңаҗыр, яңа көйләр отып калабыз, аларны басу – кырда эш вакытында яки өйдәкышкы озын кичләрдә җырлый идек. Халык күп булуга, ярыш вакытындагыыгы – зыгыларга карамастан, бу бәйрәмдә тәртип бозулар булмады. Ярышлартөгәлләнгәч, халык шат күңел белән өйләренә таралыша иде”.

Сорашып йөрүләр барышында күрше Ташбилге авылында Сабантуй

бәйрәменең башка авыллардан үзенчәлеклерәк уздырылуы билгеле булды. Бу

авылда халкым йолалары әле хәзер дә саклана. Ташбилге авылында яшәүче

Талия апа безгә түбәндәгеләрне сөйләде: «Кичен авыл яшьләре болынга,

ягъни сабан туе буласы урынга кичке уенга җыела. Егетләр — кызлар татар

халкының җырлы-биюле уеннарын, «Назалы», «Биш парлы», «Балыкчы»,

«Капкалы», “Биеп алышлы» «Каешлы» һ.б. уйныйлар. Сөрән җыючы егетләр

башларына түбәтәй, аякларына киез итек, ак күлмәк, кара чалбар киеп,

билләренә чиккән сөлгеләр бәйләп кичке мәҗлестән кичке уенлыкка киләләр.

Төнге сәгать 1-2 ләрдә сөрән җыю башлана. Ул кичтә авыл халкы йокламый, хәзинәсендә булганча, ишек алдына табын әзерли. Табынга эчемлекләр, буялган йомырка, камыр ризыклары, кабымлык куела. Хуҗаның үсмер ягъни 8-9 класста укыган һәм кияүгә чыкканчы булган кызлары һәр елны чиккән

кулъяулык бүләк итә. Аңа да рәхмәт әйтелә. Чиккән кулъяулыклар

гармунчыга бәйләнә, җыеп барыла һәм сөрән тәмамлангач егетләр үзара бүлешәләр. Яшь киленнәр егетләргә чиккән сөлге бүләк итәләр. Сөлгеләрне

атап та бирәләр. Яшь кияү урам уртасына алып чыгып чөелә .

Егетләр урамда » Алмагачлары» көенә җырлап йөриләр.

Алмагачым чәчәк ата

Майның 15 ләрендә.

Шул алмагач чәчәге күк

Минем дус-ишләрем дә.

Сусар баласын өйрәтә

Суга каршы йөзәргә.

Бик күп сабырлыклар кирәк

Аерылганда түзәргә.

Икенче көнне сөрәнче егетләр Сабантуй күрке булып йөриләр. Татар

халык җырларын җырлап әйләнү, күмәк биюләр оештыру, кыр батырларын,

яшь кияүләрне кабат мәйдан уртасында чөю әлеге егетләрнең вазифасына

керә. Сөрәнче егетләрнең аякларына киез итек, ак күлмәк, кара чалбар киеп,

билләренә чиккән сөлгеләр бәйләп, башларына түбәтәй киеп мәйданда матур

итеп җырлап йөрүләре күңелләрне әллә кайларга алып китә, йөрәкләрне

җилкетә.»

Һәрбер укучы сабантуйда катнашып, үз сәләтен күрсәтергә тырыша. Мәсәлән, безнең гимназиядә бию түгәрәге эшләп килә. Без шушы түгәрәккә йөреп, күп төрле биюләр өйрәнәбез һәм районыбызда үткәрелә торган бәйрәмнәрдә чыгыш ясыйбыз. Әлбәттә, мондый чаралар зур әзерлек һәм көч таләп итә, әмма әлеге бәйрәмнәрдән алган шатлык-куанычлар безнең күңелләрдә мәңге калачак (1,2 нче кушымталар)

Әлфия апа сөйләгәннәрдән шуны аңладым: Сабантуй бәйрәменең күп кенә йолалары безнең буыннарга кадәр килеп җитмәгән. Безгә, яшь буынга шуларны торгызу өстендә эшләргә дә, эшләргә әле.

Татар халкының тагын бер күркәм бәйрәме- Нәүрүз бәйрәме бар.Бу бәйрәмне безнең райондагы Әлморза авылында бик күңелле үткәрәләр.Шул авылда яшәүче Сафина Рокыя ападан бәйрәм турында сорашып утырдым:

Нәүрүз сүзенең мәгънәсе фарсыча “яңа көн” дигәнне аңлата. Нәүрүз көн белән тән тигезләшкән чорга – 21-22 мартка туры килгән.

“Бу бәйрәмне безгә борынгы бабаларыбыз биреп калдырган. Нәүрүз

җиткәч, авылның иң чибәр, иң уңган кызын сайлап “ Нәүрүзбикә” дип игълан итәләр. Укучы балалар өйдән — өйгә кереп нәүрүз әйтеп йөриләр иде. Алар такмакны әйтеп, хуҗаларга бәхет, уңышлар теләп йөриләр.

Ач ишегең, керәбез,

Нәүрүз әйтә киләбез,

Хәер – дога кылабыз,

Аш – сый көтеп торабыз,

Нәүрүз мөбәрәкбад.

Таң ату белән учак кабызганнар. Шул учакта итле аш пешереп, кешеләр бер – берсен сыйлаганнар Ә учак әйләнәсендә кызлар, егетләр

әйләнгәннәр. Бу көнне Нәүрүзбикә хөрмәтенә төрле ярышлар үткәрелгән(5 нче кушымта).

Татар халкының борын- борыннан безнең чорларга кадәр килеп җиткән дини бәйрәмнәрнең берсе- Ураза гаете. Шул хакта күбрәк белү өчен мәчеттә дин сабакларына укытучы Кәфия апаянына киттем: .

“Мөселманнар бер ай дәвамында сәхәргә тордылар, «Бисмилла” әйтеп, сәхәр ашын ашадылар, кулларын, аякларын, телләрен, күзләрен һәм колакларын да динебездә хәрәм булган нәрсәләрдән тыйдылар. Аяклар начар юлда йөрмәде, куллар җәбер-золым кылмады, күзләр әшәкелекне, нәҗеслекне күрмәде, колаклар әхлаксыз сүзләрне тыңламады, телләр гайбәт сөйләмәде… Ахшам азаны ишетелү белән дога кылдылар, авыз ачтылар, рухый ләззәтнең югары нокталарына ирештеләр. Ифтар табыннарында мохтаҗларны, ятимнәрне туендырдылар… Тәравихка бардылар, җәмәгать эчендә саф-саф булып тезелделәр, Аллаһының хозурында рөкугъка иелеп сәҗдәгә бардылар. Калебләреннән кинә, ачу, хирыслык, дошманлыкны чыгарып аттылар, шул рәвешчә, тыйнак һәм самими бәндә, эчкерсез кол булдылар ( 6нчы бит).

Инде менә бәйрәмдә бу тырышлыкның, бу иҗтиһадның җимешләрен татыйбыз. Рамазан гаетендә кардәшлек-туганлык хисләре иң югары ноктага җитә. Туган-тумача бер-берсенә кунакка йөрешә, балалар ата-аналар янына барып, хәлләрен белешә, хөрмәт күрсәтә… Бәйрәм бер-берсенә үпкә тоткан кешеләрне татулаштыру көченә ия. Мөэминнәр Рамазан гаетендә бигрәк тә мохтаҗларның, ятим вә үксезләрнең күңелен күрергә тырышырга тиешләр. Моның савабы бик зур..

Гает – сөенеч, шатлык һәм күңел ачу көнедер. Пәйгамбәребез салләллаһу галәйһи вә сәлләм бәйрәм көннәрендә кылычлы-калканлы уеннарны карарга рөхсәт иткән. Рамазан бәйрәме көнне, мөмкин булса, һәр мөселман иртүк йокыдан торырга тиеш. Әйбәтләп юынырга, чиста киемнәр кияргә кирәк. Мәчеткә барганда ашыгып атламаска, салмак кына, вәкарь белән бару мәслихәт. Юлда Аллаһыны зикер итеп, тәкбир әйтеп бару тиешле.

Ураза гаетеннән соң 70 көн узгач татар халкының иң зур бәйрәме — Корбан ае башлана.Корбан бәйрәме Мәккәгә хаҗ кылу тәмамланган көнне башлана һәм 3-4 көн дәвам итә. Бәйрәмнең беренче көнендә хаҗ кылучылар корбан чалалар. Корбан чалуның да үз тарихы булган. Риваятьләргә караганда, Ибраһим пәйгамбәр Аллаһы Тәгаләгә чиксез бирелгәнлек билгесе итеп үзенең улы Исмәгыйльне корбан итеп чалмакчы булган. Әмма Аллаһы Тәгалә, Ибраһимны кызганып, аңа сарык бәрәне җибәрә һәм аның улын коткарып кала. Шуннан соң һәр мөселман кеше шушы вакыйга истәлегенә корбан чалырга тиеш була… Әлеге бәйрәм көннәрендә, догалар кылып, корбаннар чалу дәвам итә. Бәйрәм табыннарына дин әһелләре һәм башка кунаклар чыкырыла. Коръән укыла, изгелеккә өндәп вәгазьләр сөйләнә”.

Барлык ислам дөньясындагы кебек, татарларда да соңгы елларда мөселманлык күзгә күренеп ныгыды.Аның күптөрле чагылышлары бар. Мәсәлән, элегрәк корбан чалдыручы кешеләр сирәк иде, ә хәзер бу күренеш күпкә үзгәрде: кайбер гаиләләрдән икешәр корбан чалдыручылар да бар. Без үзебез дә ел саен Аллаһы Тәгалә ризалыгы өчен корбан чалдырабыз.

Шушы электән килгән гореф-гадәтләр арасында безнең халкыбызда изге урыннарга йөрү, ул урыннарны яңарту да уңай якка үзгәрә башлады. Шуңа бер мисал: безнең районыбыздан ерак кына түгел Биләр шәһәрлеге җирлегендә “изгеләр чишмәсе” дигән урын бар. Бу изге урынга безнең район халкы гына түгел, Яр Чаллы, Түбән Кама, Ульяновск кебек ерак шәһәрләрдән дә киләләр. Монда тавык яки сарык суеп ашлар пешерәләр, мулладан укытып, вәгазь тыңлыйлар. Аннары биек тау башына — изгеләр истәлегенә куелган таш янына менәләр.

II-БҮЛЕК

Татар халкының йолалары

Халык йолаларын фәндә икегә бүлеп өйрәнү кабул ителгән: гаилә йолалары һәм ел фасылларына караган йолалар. Гаилә йолаларына: туй, бала туу, үлгән кешене күмү, искә алу йолалары керә, ә язгы чәчү, сабан йолалары,нардуган, раштуа, кызыл йомырка бәйрәме, аулак өйләр, кич утырулар, өмәләр, яңгыр сорау,түгәрәк уеннар һ.б.ел фасылларына караган йолаларга керәләр.

Татар халкының буыннан- буынга күчеп килгән тагын бер милли йоласы—“Каз өмәсе” турында язып үтмәкче булам.

Һәр кеше яшәү өчен нинди дә булса хезмәт башкарырга тиеш. Кешедә хезмәт уңай тойгылар уята икән, ул тойгылар хезмәт сөючәнлек сыйфатын формалаштыруга этәргеч була. Алда язылып китәсе бәйрәмебез – “Каз өмәсе” шундый хезмәт бәйрәмнәренең берсе.

“Каз өмәсе” бәйрәме турында тулырак мәгълүмат алу нияте белән, мин татарлар яши торган Салман авылына юл алдым. Безнең анда тормышның барлык авырлыкларын үз җилкәсендә татыган, эшчән, батыр туганыбыз—Хәйруллина Мәүлия апабыз яши. Алар хәзерге көндә дә күп казлар үстереп, Каз өмәләре үткәреп, матур гомер итәләр (3, 4 нче кушымталар)

Мин аның сөйләгәннәрен язып алдым:

“Бу бәйрәм һәр елны көз ахырында яисә кыш башында үткәрелә. Ул, бүтән өмәләрдән аермалы буларак, башыннан азагына кадәр кызлар өмәсе. Башка өмәләр кебек, каз өмәсен оештыру һәм уздыруның үзенә генә хас тәртибе бар. Казлары күп кешеләр, иртәгә өмә уздырасы көнне үк, туган-тумача, күрше кызларын дәшәләр. Гадәттә, өмәгә чакыруны балаларга кушалар.
Әйтелгән көнгә кызлар өмәгә иртүк килеп җитә. Башта бер бала казны эшкәртәләр, зур канатларын йолкып, сыдыралар. Иң оста чистартылган казның бер генә шырпысы да калмый һәм бер җирдә дә тиресе ертылмый.
Казлар йолкынып, эчләре алынып, аяк-башлары чистартылып бетә. Эре канатлары сыдырыла. Өмәнең иң күңелле вакыты— чистартылган казларны, көянтә башларына элеп, кызларның су буена юарга баруы. Алар белән, сыдырылган канатларны алып, яшүсмер кызлар да бара. Алар канатларны су юлына бара торган сукмак буйлап тарата баралар. Монысы киләсе елда хуҗабикәнең казлары сукмакны тутырып йөрсен дигән теләк белән эшләнә. Кызларның кайберләре өй җыештырырга кала.
Су буеннан кайтуга, кызларны «каз коймагы» көтеп тора. Каз коймагына күршедәге ятим карчыклар да чакырылырга мөмкин.
Ашаганнан соң кызларның бер өлеше, «каз боткасы» пешерү өчен, көйледә ярма күзләргә китә. Кичке караңгылык төшәр алдыннан өмәдә катнашкан кызларның әниләре ашка чакырыла. Аларга каз шулпасында токмачлы аш, каз калҗасы белән бәрәңге, каз ите белән бәлеш пешерелә”.

Безнең гимназиябездә дә ноябрь ахыры—декабрьбашларында“Каз өмәсе” бәйрәме үткәрелә. Залга укучылар җыела. Без, “Курчак театры” түгәрәгенә йөрүче укучылар ясалма казларны көянтә башларына элеп, Каз канаты җырын җырлап зал буйлап йөреп чыгабыз. Каз йолкыганда кызлар белән төрле такмаклар әйтешеп, уйнап-көлеп утырабыз.Соңыннан хуҗабикә безне каз коймагы белән сыйлый.

“Каз өмәсе” укучыларда эш нәтиҗәсе белән горурлану һәм канәгатьләнү хисе тәрбияли. Хезмәттән алган шатлык–сөенеч укучыларның күңелләренә бик тирәнтен кереп кала. Мондый бәйрәмнәр укучылар өчен тәрбияви чара да булып тора.

Хезмәткә карата хөрмәт тәрбияләүдә “Сөмбелә” йоласының эчтәлеген аңлатып китү дә әһәмиятле. Иген бабайның: “Киләчәктә табыннар гел шулай мул булсын, җиребездә игеннәр күкрәп уңсын. Мәңге бергә шулай насыйп булсын, дуслар белән бергә гомер итәргә,” — дигән сүзләреннән соң укучыларның күз алларына туган як басу–кырлары, ашлык белән тулы амбарлары, тырыш авыл хезмәтчәннәре килеп баса. Кешеләрнең уңышлы хезмәт эшчәнлеге аларда үз халкы белән горурлык хисе тәрбияли.

Тагын бер онытылып баручы йолабыз – “Карга боткасы”. Бу бәйрәм турында авылыбыздагы аксакал Каюм бабайдан сораштым.

“Карга боткасы”,” Карга туе” — XIX гасырда бу бәйрәм балалар бәйрәме генә булып саналды. Аны иртә язда, кара җир күренә башлагач, аксакаллар әйткән аерым бер көнне үткәрделәр. Бала-чага, авыл буенча өйдән-өйгә йөреп, ярма, сөт, май, йомырка җыеп йөриләр иде. Шулай җыйган ризыклардан болында, тауда, басуда, бер-ике өлкән яшьтәге хатын-кыз җитәкчелегендә, зур казанда ботка пешерәләр иде. Сыйланырга бөтен авыл баласы җыела. Һәркайсы савыт, кашык алып килә, шунда төрле уеннар уйныйлар иде”.

Исем кушу йоласы.

Бу бәйрәмгә мулла чакырыла. Ул баланың колагына аның булачак исемен һәм әтисенең исемен өч тапкыр әйтә. Баланың битен ябып, мендәргә салып, мулла янына китерәләр. Киездә баланың әти-әнисе, мулла, авыл картлары утыра. Мулла баланы алып утыра да, аның уң һәм сул колагына баланың исемен әйтә.

Бала авырса, яки миң чыкса, баланың исемен алыштыралар.

III-БҮЛЕК

Христиан динен тотучы халыкларның бәйрәмнәре

Әлки районы — күпмилләтле төбәк. Монда татарлар, руслар, чуашлар, керәшен татарлары элек–электән дус, тату яшәп килгәннәр. Төрле милләт халыклары арасында милләтара дуслык, хөрмәт, түземлелек кебек сыйфатлар хөкем сөрә. Аларның шулай ук үз бәйрәмнәре, йолалары бар. Безнең районда христиан динен тотып яшәүче халыклар Пасха, Раштуа,Язны озату (Масленица), Качману бәйрәмнәрен зурлап үткәрәләр.

Ерак кына түгел чуаш халкы яши торган Иске Матак авылы бар. Мин шул авылга барып Демидова Таисия апа белән әңгәмә кордым:

“Пасха” – христиан динен тотучы кешеләр өчен зур бәйрәм. Бу көн—Христосның яңадан туган көне. Пасха бәйрәме ел саен бер үк көнгә туры килми—ул үзгәреп тора. Менә 2014 нче елда бу бәйрәм 20 нче апрельгә туры киләчәк. Пасха датасына карап башка христиан бәйрәмнәренең дә үткәрелү вакыты үзгәрә.

Пасха бәйрәмен төрле төскә буяган йомыркалар һәм бизәлгән күмәчләрдән башка күз алдына да китереп булмый. Без бәйрәм җиткәнче өйдә барлык эшләрне бетереп куябыз. Ә Пасха көнне кулга чүпрәк тотып бер җирне дә сөртергә дә, җыештырырга да ярамый, йомыркаларны да алдагы көнне буяп куябыз. Шимбә көнне чиркәүгә барып, дога кылып кайтабыз, ә Пасха көнне балалар, туган—тумачалар белән бергәләп бәйрәм итәбез. Ул көнне күбебез зиярәткә барып, үлгән мәетләребезнең каберләрен чистартып, аларга дога кылып кайтабыз.

Бу олы вакыйганың асылында дин тотучыларны иң югары гомумкешелек идеаллары нигезендә яшәргә чакыру ята. Пасха, безнең күңелләребездә тынычлык, иминлек һәм гаделлекнең тантана итәчәгенә өмет-ышаныч тудырып, якыннарыбызга, бер-беребезгә карата ярату һәм ихтирам тойгыларын гәүдәләндерә. Ул бездә намус белән яшәү, игелекле булу, мохтаҗларга ярдәм итү кебек изге теләкләр уята”

Шунысы куанычлы, диннәр һәм милләтләр арасында татулыкны ныгытуга актив ярдәм итеп, бүген дин җәмгыятьне рухи яңартуда көннән-көн зуррак роль уйный. Бу күркәм эшкә руханиларның тырышлыгы һәм гыйбадәтханәләрне торгызу, шул исәптән Изге Ананың Казан иконасы табылган урында гыйбадәт кылу үзәген торгызу, зур этәргеч бирә.

Рус, чуаш халкының тагын зур бәйрәмнәренең берсе-Раштуа бәйрәме. Раштуа көне-Алланың христиан динен тотучылар өчен җиргә җибәрелгән пәйгамбәре Гайсә Коткаручы туган көн. Бу бәйрәм чиркәү

яктылыгы һәм исе торакны һәм күңелне чистарта, дип ышаналар.

Праваслау динендәгеләрнең кышкы салкында үтә торган тагын бер изге бәйрәмнәре-Качману(Крещение) бәйрәме бар. Качману — бөек бәйрәм, яңа календарь буенча 19 гыйнварда бәйрәм ителә.

Уразаны тәмамлап, керәшеннәр, православие динентотучылар7 гыйнварга каршы төндә, изге Раштуа бәйрәмен каршылый.

Праваслаудинендәгеләр6 гыйнвар көнне төнлә чиркәүләрдә иртәнгә кадәр келәү итеп — гыйбадәт кылып, исәннәр һәм бакыйлыкка күчкән туганнары өчен шәмнәр яндырып, язык — гөнаһларны кичерүне сорап бу бәйрәмне каршы алалар.

Раштуа көнне һәр православие христианына чиркәүгә бару мәҗбүри. Бу көнне йортларда кабызган шәмнәрнең көннәре була. Качману көнен икенче төрле Белем бирү көне һәм Яктылык көне дип тә йөртәләр — аның алдыннан борынгыдан ук калган буенча суга чумылдыру йоласы үтәлә.

Безнең районыбызда да Качману көнендә суга чуму йоласы бар. Аның өчен Шәпкә сулыгында махсус урын әзерләнгән. Суга чуму вакытын безнең хәбәрчеләребез төшереп кайтканнар ( 7 нче кушымта).

Безнең гимназиябездә дә төрле милләт балалары белем ала. Без бер-беребез белән үзара дус- тату яшибез, бер-беребезнең динен хөрмә итәбез.

IV-БҮЛЕК

Минемкүзәтү нәтиҗәләре

Авыл исеме	Авылда яшәүче милләт кешеләре	Шушы халыклар катнаша торган бәйрәмнәр, йолалар
Базарлы Матак(район үзәге)	Татарлар, руслар, чуашлар,керәшеннәр,таджиклар, әрмәннәр	Ураза гаете, Корбан гаете, Сабантуй,Мөстәкыйльлек бәйрәме, Раштуа,Качману
Салман авылы	Татарлар	Ураза гаете, Корбан гаете, Сабантуй,Мөстәкыйльлек бәйрәме, Каз өмәсе,Исем кушу йоласы
Чаллы авылы	Татарлар	Ураза гаете, Корбан гаете, Сабантуй,Мөстәкыйльлек бәйрәме, Каз өмәсе,Исем кушу йоласы
Ташбилге авылы	Татарлар	Ураза гаете, Корбан гаете, Сабантуй,Мөстәкыйльлек бәйрәме, Каз өмәсе,Исем кушу йоласы
Иске Матак авылы	Руслар, чуашлар	Раштуа,Качману, Пасха, Боз озату, Мөстәкыйльлек бәйрәме

ЙОМГАКЛАУ

Шулай итеп, мин куйган максатыма ирештем, билгеләнгән бурычлар үтәлде: Әлки төбәгендә яшәүчеләрнең бәйрәмнәре, гореф- гадәтләре, йолалары турында күп мәгълүмат тупладым, таблицага яза бардым. Халыкларның бәйрәм, йолаларына юнәлтеп язылган хезмәтләр белән таныштым, тел һәм әдәбият дәресләрендә безнең мәктәп укытучылары тарафыннан кулланыла торган татар фольклоры җыетыгыннан кирәкле мәгълүматлар алдым.

Хәзерге вакытта бик күп бәйрәмнәр үткәрелә, ләкин борынгы әби-бабаларыбыздан килгән йолаларыбыз, гореф-гадәтләребезнең кайберләре югала бара. Минем уйлавымча, күптәннән килгән бәйрәм ,йолаларны саклау һәм кабат торгызу эшендә эзлеклелек җитми һәм бу борынгы йолаларыбызны начар белүебездән дә килә. Иң аянычлысы—халыкның гореф – гадәт, йола һәм бәйрәмнәр мирасын буыннан – буынга тапшыру механизмы югалуда, Җәмгыятьтә үз – үзеңне тотарга һәм, гомумән, яшәргә өйрәтә торган, гасырлар буена сыналган үрнәкләрнең югалуында, бозылуында. Шушы уйлар миңа, өлкән буын хәтерендә сакланып калган, кайбер йола, бәйрәмнәрне язып алырга этәргеч ясады. Мин үз эшемдә Әлки төбәгендә кайбер йола һәм бәйрәмнәрнең ничек уздырылуын күрсәтергә теләдем. Минем бәхеткә авылларыбызда борынгы йолаларны искә төшереп,матур итеп сөйләп бирә белгән өлкәннәребез сирәк булса да очрады. Алар исән чагында, белгәннәрен язып алып каласы, саклыйсы иде.

Халыкны тәрбия итүдә бәйрәмнәр, йолалар һәм төрле тәртип

кагыйдәләре (ритуаллар) бик зур урын алып тора. Аларда тупланган тирән кешелекле идеяләр, халыкның яшәү рәвеше белән тыгыз бәйләнгәнлек кешенең рухи баюына ярдәм итә, аның рухын һәм хезмәткә дәртен күтәрә.

Һәр халыкның да рухи мәдәниятендә туган тел төп урынны алып тора.Халыкның милли йөзе,гореф-гадәтләре йолалары,туган тел,үз ана теле саклаган очракта гына саклана.

Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/31441-tatar-halyk-folklory

Источник

Руководитель:Бибарсова А.Х.

2017 г.

Тема:Татарский
фольклор

Цели:

·
Формирование знаний о жанрах татарского народного
творчества.

·
Изучение характерных черт татарского фольклора и пополнение
знаний в этой области.

·
Содействие в развитии ребенка
любознательности и внимания; в обогащение словарного запаса учащихся; мышления
и коммуникативных навыков, творческих способностей.

·
Пробудить познавательный интерес к культурному
наследию народа, способствовать формированию патриотических
чувств, уважения к культуре и национальным традициям татарского народа.

Ход мероприятия

1.Орг.
момент.

(Звучит
татарская лирическая музыка «Курай»)

Дорогие ребята! Уважаемые гости!

—Ребята
,оглянитесь вокруг ,почему некоторые из вас одеты в национальные костюмы? О
чем мы с вами поговорим сегодня на занятии?

(ответы
учеников)

— Сегодня мы собрались с вами для
того, чтобы поговорить об очень важных вещах. У каждого человека есть своя
малая родина, А как человек должен относиться к своей родине, к её истории,
культуре?

(Любить,
уважать национальные традиции, культуру народа, чтить, ценить людей,
совершавших подвиги, знать историю…)

Значит мы поговорим о татарском
фольклоре. Давайте вспомним ,что такое фольклор? –

(Фольклор
— это устное народное творчество, в переводе с английского языка
означает «народная мудрость».)

—
Вы уже знаете, что фольклор выражается разными жанрами. Назовите их. (Ответы
детей.)

—
Сегодня мы совершим путешествие в старину, обратимся к фольклору, к старинным татарским
обычаям, играм, пословицам, песням.

Костюмы
(Костюмнар) (слайд 2-5)

Костюм
наиболее яркий определитель национальной принадлежности.Для каждого народа его
костюм является наследием предков.

В национальном
костюме татар сочетаются ткани насыщенных «восточных» цветов, головные
уборы со сложным и богатым орнаментом, различные виды обуви,
высокохудожественные ювелирные украшения, образуя, таким образом, неповторимую
систему народного творчества.

Неотъемлемым
атрибутом верхней одежды татар был пояс.Национальной татарской обувью были
сапожки (читек),ичиги.
Татарские национальные головные уборы:

Тюбетейка-
у мужчин ,у женщин-калфак.

Работа
в группах

1. Из
предложенных вариантов одежды выбрать предметы, относящиеся к татарскому
национальному костюму;

2. Представить
модель от каждой группы, одетую в атрибуты народного татарского костюма

(Одеть бумажные куклы)

(звучит музыка «Курай»

Бишек
җыры (слайд 6)

Татарскому фольклору относится колыбельные(Бишек жыры)

Традиция пения колыбельных
песен пришла к нам из далекого прошлого

—
С какой целью исполняются колыбельные песни?

(мама
напевавала песни перед сном,когда укладывала ребенка спать)

—
Как они поются?

(колыбельные
песни поются нежно негромко)

-Что
передавала мама через песню своему ребенку?

(Через
песню мама передавала ребёнку свою ласку, любовь, нежность.)

—
Считалось, что с шестинедельного возраста ребёнок понимает обращённые к нему
слова, реагирует улыбкой на слова взрослых.

-Теперь
все закрыли глаза и на минутку представьте себя малышами

,вспомните,
как ваша мама убаюкивала вас.

(Мама
убаюкивает свою дочь)

Говорят: «Живое слово — дороже мёртвой буквы», а поэтому пословицы и поговорки
— самый живой жанр устного народного творчества.

У вас на столах в конвертах лежат татарские
пословицы. Вы должны собрать разрезанные пословицы и объяснить смысл одной
пословицы

(работа
в группах)

(звучит
музыка «Курай)

Мәкальләр
(слайд 7)

Туган
илең – (туган анаң).

Кем
әшләми – (шул ашамый).

Сабыр
төбе – (сары алтын).

Җиде
кат үлчә — (бер кат кис).

Әткәй
– шикәр, (әнкәй – бал).

Эш
беткәч, (уйнарга ярый).

Следующий
жанр татарского фольклора Анекдоты (мезеклер)

Анекдо́т —
жанр фольклора — короткая смешная история, обычно передаваемая из уст
в уста. Чаще всего анекдоту свойственно неожиданное смысловое разрешение в
самом конце, которое и рождает смех .Анекдоты охватывают практически все
сферы человеческой деятельности. Существуют анекдоты о семейной
жизни, политике. В большинстве случаев авторы анекдотов неизвестны.

(сценка Өлгермәгән ) Слайд 8

Кечкенә Шамил урамнан килеп кергәч, әнисе аның өс-башын күреп
куркып киткән:

— Әбәү, ни булды, балам, кайда бу хәтле пычрандың?

Шамил:

— Егылдым ла…

Әнисе:

— Шушы өр-яңа кулмеген беләнме?

Шамил:

— Ә мин аны
салырга өлгермәдем ич…

Изучать
татарский фольклор нужно, чтобы не забывать устное народное творчество
нашего края, передавать его из поколения в поколение.

К нам на урок сегодня пришла
особая гостья Адикаева Магиря Закировна

Она является супербабушкой бабушкой
вашей одноклассницы Галии Бухминовой.

Чем занимались долгими зимними вечерами в
деревнях ?

(На деревенских посиделках п девушки готовили для себя
приданное. Шили, вышивали. (открывает сундук). Вот
наволочки,вышитые вручную.

внучка: А там чем занимались?

Бабушка: устраивали игры.

внучка: Әби, и нас научи этим
играм.

Бабушка: Хорошо кызым научу,
зовите своих друзей.

Внуки: Кызлар, малайлар, килегез
безгә, әбиебез уеннар өйрәтә (зовут своих друзей).

Девочки и мальчики: Исәнмесез!

Бабушка: Бик
яхшы! Это кольцо (показывает кольцо) осталось от моей бабушки.
Я его очень берегу. На посиделках с этим кольцом мы играли «Йөзек
салыш» («Колечко»). Вы садитесь полукругом и готовите свои
ладошки, у меня в руке колечко. У кого оно останется, вы должны угадать.
Услышав слова: «Йөзек кемдә, йөгереп чык!» («Колечко, колечко, выйди на
крылечко!»), у кого колечко в руке, должен выбижать в середину, а те, кто
по краям с ним сидят должны его поймать. Если поймаете, то ему дадим
задание (изобразить какого-нибудь животного, станцевать, спеть,
рассказать стихотворение).

(Игра проходит под музыкальное сопровождение. )

Бабушка: Мин сезгэ уеннар өйрәттем,
хәзер сез, миңа биеп күрсәтегез.

Звучит музыка, дети начинают танцевать татарский парный танец.

Бабушка: Бик матур биедегез! Рәхмәт
сезгэ! (останавливаются, бабушка всех выводит в одну линию, делают
поклон и уходят.

Спасибо вам ,Магиря Закировна что пришли на наше занятие ,желаем
вам здоровья,чтобы радовали нас своим присутствием.

«Угадай-ка».

Татарская
кухня

Какие
традиционные блюда татарской кухни знаете?

(очпочмак,чак-чак,губадия,перемеч,белеш.)

Эти
блюда готовили наши прабабушки ,бабушки, продолжают готовить на- ши мамы

)

Загадки.
Табышмаклар (слайд 10)

Загадки
– один из жанров татарского фольклора. Очень точно в загадках, придуманных
народом, характеризуется тот или иной предмет, животное или явление природы. Не
хочешь думать, а отгадка все равно с языка просится, стоит только внимательно
прослушать загадку.

—
Әйдәгез табышмаклар әйтешеп алыйк:

Иртә килә, кич кайта. (Кояш)

У Борынсыз чыпчык боз тишә. (Тамчы)

Утта янмый, суда батмый.
(Боз)

Кат-кат тунлы, карыш буйлы (Кәбестә)

Ул җир астына төшкән,

Кып-кызыл булып пешкән.

Ашка тәм һәм төс бирер,

Аны кем белер? (Чөгендер)

Үзе шома, күбеккә күмә,

Хуш исле, я, кем белә? (Сабын)

Җәен соры, кышын ак,

Аңа шулай яхшырак. (Куян)

Бер нәрсә тегә белми,

Энәләр тагып йөри. (Керпе)

Оча – юк канатлары,

Чаба – юк аяклары,

Тышта булса өелә,

Өй гә керсә, җәелә. (Кар)

Агач түгел – яфраклы,

Күлмәк түгел – тегелгән,

Кеше түгел – сөйли,

Нәрсә ул? (Китап)

. Татарский
народ очень любит сказки. Их очень много. Мы сейчас с вами вспомним названия любимых
татарских сказок

Татарские частушки, жанр башкирского и татарского
музыкально-поэтического фольклора. Такмак исполняется в мелодическом стиле.
Петь на свадьбах частушки(такмаклар) — замечательная татарская традиция. Какая
же это свадьба(туй) — без задорного, зажигательного исполнения старинных и
современных частушек для молодожёнов и их гостей. Татарские частушки можно
выучить и спеть под гармошку или подготовить специальный оригинальный
концертный номер.

Такмаклар
(слайд 11)

Шапшак
сарыклар

Ике сарык юлга чыккан

Кулларында чемодан.

Иреннәрен буяганнар,

Ә битләре юмаган.

Тоз
ялаучы тавык

Йорт кошларын ашатырга

Иртүк чыгам сарайга.

Тавыкларга тоз ялатам,

Печән салам казларга.

Гармунчы тавык

Иртән торып тышка чыксам,

Кырмыска утын кисә.

Кара сарык биеп йөри,

Сыер чәбәкәй итә.

Хәйләкәр

Җырларга да мин оста,

Биергә дә мин оста.

Әти-әни эшкә кушса,

Мин авыру, мин хаста.

Аягымда кызыл яулык…

Аягымда кызыл яулык,

Башларымда чабата,

Җәйнең эссе көннәрендә

Аягым карга бата.

Прослушивание
детей.

Рефлексия.Составление
цветка ромашки по жанрам татарского фольклора

Дересне девем иту жыр белен
Яратыгыз туган илебезне!

Яратыгыз
Яратырга килдек без бу жиргэ,
Яратмаган йорэк яналмый,
Яратмаган йорэк-йорэк тугел,
Яналмаган йорэк — йорэк тугел-
Яратмыйча безгэ карамый.

Яратыгыз туган илебезне,
Яратыгыз туган телебезне,
Бернигэ дэ карамый,-
Мэхэббэтсез яшэу ярамый!

Яратулар булмый жинел генэ-
Кунеллэрне мен кат яралый.
Тик барыбер яратырга кирэк,

Сагышларны таратырга кирэк,-
Яратмыйча безгэ ярамый.

Яратыгыз газиз аналарны,
Яратыгыз газиз балаларны,
Бер нигэ дэ карамый,-
Мэхэббэтсез яшэу ярамый

Яратмаган кеше яратмасын,
Андыйларга яну ярамый,
Яратырга кирэк Тахир кебек,
Яратырга кирэк Зехрэ кебек,-
Яратмыйча безгэ ярамый

Яратыгыз туган ягыгызны,
Яратыгыз туган телегезне
Бер нигэ дэ карамый,-
Мэхэббэтсез яшэу ярамый

Источник

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

«мамлейская основная школа»

Методическая разработка классного часа

«Фольклор-душа народная»

Выполнила:

классный руководитель 1,3 класса

Костюшова С.Ю

Мамлейка

2022

Пояснительная записка:

Данная методическая разработка направлена на воспитание и развитие духовно-нравственных ценностей младших школьников.

Одним из главных средств духовно-нравственного развития личности ребенка является ознакомление с традициями русского народа, с его культурой и фольклором. Фольклор выполняет эстетическую, воспитательную, познавательную функцию. Для детей важно личное участие в мероприятиях. Фольклорные праздники — это и есть та ниточка, которая связывает наше прошлое с настоящим и будущим.

Целевая аудитория: обучающиеся 1,3 класса

Форма проведения: классный час

Цель: Приобщение детей к основам русской народной культуры и быта, через фольклор.

Задачи:

Образовательные задачи:

— расширить кругозор обучащихся о малых жанрах русского фольклора

— показать самобытность народа, которая проявляется в устном народном творчестве: песнях, сказках, потешках, загадках, пословицах, поговорках

— обогатить речь учащихся с помощью различных жанров фольклора

-учить анализировать, сравнивать, высказывать свои умозаключения

— учить выразительно читать произведения, передавая основную эмоциональную тональность произведений устного народного творчества.

Развивающие задачи:

— развивать познавательный интерес к традициям русского народа

— развивать выразительную речь, внимание, память, положительные эмоции

— обогащать словарный запас детей образными выражениями малых форм русского фольклора

— развивать эмоциональную сферу детей, образное мышление, творческое воображение

Воспитательные задачи:

-прививать детям любовь к фольклору

-приобщать к народным традициям русского народа

— воспитывать чувство уважения к традициям наших предков, чувство патриотизма

— воспитывать доброжелательные, партнерские отношения в классном коллективе

Педагогические технологии:

— коллективное творческое дело

— игровая технология

-проблемное обучение

-коммуникативное обучение

-здоровьесберегающие

— личностно-ориентированная технология

Методы и приёмы:

— чтение и анализ притч, русских народных сказок, басен, небылиц, русских народных пословиц и поговорок

— отгадывание загадок

— разучивание подвижных сюжетно — ролевых игр

— этические беседы

— наблюдение

— экскурсии

— элементы театрализации

— поисковый метод

Этапы подготовки и проведения мероприятия:

Подготовительный этап

— Определение цели, задач и значимости классного часа

— Определение формы, методов и приёмов классного часа

-Изучение, анализ и подбор необходимого материала.

— Разработка сценария классного часа

— Разучивание русских колыбельных песен, русской народной песни «Как за нашим за двором»

-Повторение с детьми загадок, пословиц, поговорок, разученных ранее

потешек, закличек, небылиц.

-Чтение русских народных сказок.

— Сбор предметов старины для классного часа

— Оформление уголка «Предметов старины»

— Оформление классной комнаты к мероприятию

— Оформление выставки «Мир русского фольклора»

Оборудование:

запись песен к празднику
русские народные костюмы
мультимедийное оборудование
компьютер
конверты с заданиями
корзиночка.

Ход классного часа:

ВСТУПЛЕНИЕ (2 мин)

Звучит минус песни «Россия»» (1куплет)

Россия, Россия, края дорогие,

Здесь издавна русские люди живут.

Они прославляют просторы родные,

Раздольные русские песни поют.

Кл. руководитель: Есть у русского народа «живой цветок», который сказки сказывает, потешает, поёт, развлекает, веселит и учит.

Приглашаю вас, ребята, в путешествие. В пути вы будете находить лепестки этого волшебного цветка.

Большую корзину с собой мы возьмем,

В нее мы положим песенок связку,

Потешки, былины, загадки, стихи,

Всего понемногу, что знаете вы.

Подарим друг другу частичку добра,

Радости, счастья,

В дорогу, друзья!

Кл. руководитель: А кто из вас догадался, что это за чудесный цветок?

Дети: устное народное творчество.

Кл. руководитель: Правильно. А как ещё можно назвать УНТ?

Дети: фольклор.

Кл. руководитель: Какая же тема нашего классного часа?

Кл. руководитель: Тема нашего классного часа «Фольклор — душа

народная».

Кл. руководитель: Какая цель классного часа?

Дети: Сегодня мы вспомним произведения фольклора.

Кл. руководитель: Ребята! Сегодня мы собрались, чтобы поговорить о событиях старины, о жизни наших предков, вспомнить обычаи, традиции и культуру русского народа. Помогут нам в этом жанры устного народного творчества.

Кл. руководитель: Почему мы называем фольклор устным народным творчеством?

Дети: Он создавался народом, передавался из уст в уста, от одного поколения к другому.

Кл. руководитель: Произведения фольклора есть у каждого народа. Это его живая память, передаваемая из поколения в поколение.

Первый лепесток. Песни. (5 мин)

Кл. руководитель: Чтобы открыть первый лепесток волшебного цветка, вам надо отгадать слово. (Ученики из букв выкладывают слово — Песни)

Много у каждого народа колыбельных, хороводных, свадебных и других песен. Эти песни живут в народе много-много лет. В старину люди не расставались с песней – и в горе, и в радости; в работе, и в веселье исполняли они различные песни, отчего на душе становилось светлей.

Самыми добрыми и ласковыми были колыбельные песни.

(слушают куплет песни «Баю-баюшки баю, не ложися на краю»

Это песни, которыми убаюкивают ребенка, слова в них ласковые, певучие. В них сохранились элементы оберега-заговора, защищавшего малыша от таинственных злых сил. Наши предки верили, что если малышу приснится что-то плохое, то в реальной жизни это событие никогда уже не повторится.

Кл. руководитель: А какие колыбельные песни знаете вы?

1.Баю-бай, баю-бай,

Поди, Бука, за сарай,

Маше спать не мешай!

2. А баю, баю, баю,

Лежит Ваня на краю.

Прибежал волчок,

Схватил Ваню за бочок,

Утащил его в лесок,

Под малиновый кусток.

А малинка упадёт

Прямо Ванечке в роток.

3. Киса, кисонька, коток,

Киса — серенький хвосток.

Приди, киса, ночевать.

Приди Васеньку качать.

Уж как я тебе, коту,

За работу заплачу —

Дам кусок пирога

И кувшин молока.

Кл. руководитель: Русский народ славится своими народными песнями. Это песни, которые все поют, но никто не знает автора. Ребята, давайте и мы споем народную песню

«Как за нашим за двором»».

1. Как за нашим за двором,

Как за нашим за двором,

За двором, за двором,

За двором, за двором.

2. Растёт травка шелкова,

Зелёная мурава,

Мурава, мурава.

3. По той травке Маша шла,

По той травке Маша шла,

Маша шла, Маша шла.

4. А за нее Ваня шёл,

А за нею Ваня шел
Ваня шёл, Ваня шёл.

Ваня шел, Ваня шел

5. Кричит: “Маша, ты моя!

Кричит: “Маша, ты моя!

Ты моя, ты моя!”

6. “Нет я, Ваня, не твоя!

Нет я, Ваня, не твоя!

Не твоя, не твоя!

7. Родимого батюшки!

Родной своей матушки,

Матушки, матушки
Матушки, матушки!”

8. За двором, за двором.
За двором, за двором (2 раза)

Кл. руководитель: Вот и первый лепесток появился у нашего цветка.

Второй лепесток. Потешки.

Кл. руководитель: Чтобы отгадать следующий лепесток, надо из слогов КА ТЕШ ПО сложить слово. (Ученики из набора слогов выкладывает слово – ПОТЕШКА)

Кл. руководитель: Что такое потешка?

Дети: Потешка (прибаутка) — маленькое весёлое произведение фольклора. Потешками потешали, забавляли детей.

Кл. руководитель: Самые первые игры для детей-потешки. Это песенка-приговорка, сопутствующая игре пальцами, ручками, ножками малыша. Давайте обыграем одну потешку.

— Ладушки, ладушки!

— Где были?

— У бабушки.

— Что ели?

— Кашку.

— Пили простоквашку.

Попили, поели,

Домой полетели —

На головку сели,

Ладушки запели.

Кл. руководитель: Вспомните, какие потешки знаете вы.

Шла лисичка по мосту,

Несла вязанку хворосту.

Вытопила баньку.

Выкупала Ваньку

Посадила в уголок.

Дала сладкий пирожок.

Кл. руководитель: В старину собирались люди на посиделки позабавиться да потешиться.

Дети инсценируют потешки:

1. — Фома, что из леса не идешь?

— Да медведя поймал!

— Так веди его сюда!

— Да он не идет!

— Так сам иди!

— Да он не пускает!

2. — Федул, что губы надул?

— Кафтан прожёг.

— Можно зашить?

— Иглы нет.

— А велика ли дыра?

— Да один ворот остался.

3. -Сынок, сходи за водицей на реку.

-Брюхо болит.

— Сынок, иди кашу есть.

-Ну, раз мать велит, надо идти.

Кл. руководитель: Родители в разговоре с маленькими детьми используют присказки, потешки. Я вам даю карточку с присказками, вам нужно определить к какой ситуации она подходит

Кл. руководитель: Выберите присказку к ситуации:

1. такая ситуация – у ребенка заболел пальчик.

2. ситуация – ребенок без разрешения ушел куда-либо, его нужно поругать.

3. ситуация – мама или папа любуются своей дочкой, приговаривая такие слова

1.У лисы боли,

У медведя боли,

А Петенькины боли

Уходите за горы.

2.Не ходи за селом,

Там Яга с помелом.

Не ходи вопотьмах –

Ходит страх во кустах.

3.Ах, ты, моя девочка,

Золотая белочка,

Сладкая конфеточка,

Сиреневая веточка

Кл. руководитель: От потешек дети становились послушными. Второй лепесток появляется у нашего цветка.

Третий лепесток. Заклички.

Кл. руководитель: Для того, чтобы определить название следующего жанра, выберите из родственных слов имя существительное.

КЛИКАТЬ, ЗАКЛИКАЛИ, ЗАКЛИЧКА, ПЕРЕКЛИКАЕТСЯ

Кл. руководитель: Каждая закличка содержит просьбу, это попытка с помощью песенки воздействовать на силы природы.

Кл. руководитель: К кому были обращены заклички?

Дети: Заклички — песенные обращения к силам природы: солнцу, дождю, радуге.

Кл. руководитель: У наших предков была сильная связь с природой. В непростые времена люди за помощью обращались к силам природы.

Например, в засушливое лето наши предки призывали дождик.

Дождик, лей, лей, лей,

Никого не жалей —

Ни берез, ни тополей!

Дождик, дождик, посильней,

Чтобы травка зеленей!

Вырастут цветочки

И зеленые листочки!

Сейчас на улице весна. Давайте и мы произнесем весеннюю закличку.

Повторяйте за мной каждую строчку.

Идет матушка-весна,

Отворяй-ка ворота.

Первый март пришел,

Белый снег сошел.

А за ним пришел апрель

Отворил окно и дверь.

А уж как пришел май,

Солнце в терем приглашай!

Кл. руководитель: А на цветке появляется третий лепесток.

Четвертый лепесток. Приговорки.

Кл. руководитель: — К закличкам примыкают приговорки — короткие стихотворные обращения к животным, птицам, растениям.

Кл. руководитель: Какие вы знаете приговорки?

1.Божья коровка,

Улети на небо,

Там твои детки

Кушают конфетки,

Всем по одной,

А тебе ни одной.

2.Улитка, улитка, покажи рога –

Дам тебе за это кусок пирога.

Кл. руководитель: И приговорки оказались на цветке.

Пятый лепесток. Считалки.

Кл. руководитель: Кто угадает, какое произведение из фольклора я прочитаю?

Шла бабка с заморья,

Несла кузовок.

В том кузовочке

Лежали грибочки,

Кому — гриб,

Кому — два,

А тебе, дитятко,

Весь кузовок.

Кл. руководитель: Правильно, это считалка.

Дети: Считалка (счёт, пересчёт) — это маленькое рифмованное стихотворение для игры.

Кл. руководитель: Для чего сочиняли считалки?

Дети: Счетом решали, кому водить.

Кл. руководитель: Кто знает считалки?

Лиса по лесу ходила,

Лиса голосом вопила.

Лиса лычки драла,

Лиса лапти плела.

Кто лапти найдет,

Тот водить пойдет.

Кл. руководитель: Давайте встанем в круг и посчитаемся, выберем водящего для игры)

Аты-баты, шли солдаты,

Аты-баты, на базар.

Аты-баты, что купили?

Аты-баты, самовар.

Аты-баты, сколько стоит?

Аты-баты, три рубля

Аты-баты, кто выходит?

Аты-баты, это я!

Кл. руководитель: Собирайся детвора, ждет вас русская игра!

Ведущий: Вы ж, детишки, не зевайте, все за мною повторяйте.

Ритмическая игра «Маланья»

У Маланьи у старушки,

Жили в маленькой избушке (Поднимают руки над головой, соединяют кончики пальцев – «домик».)

Семь сыновей, (Разводят руки в стороны.)

Все без бровей. (Пожимают плечами.)

С такими ушами, (Приставляют растопыренные ладони к ушам – «уши».)

С такими глазами, (Соединяют большие и указательные пальцы рук, приставляют к глазам –«глаза».)

С такой головой, (Поднимают руки над головой, соединяют кончики пальцев – «голова».)

Эх! (Машут рукой.)

Ничего они не ели, (Складывают руки перед грудью.)

Друг на друга все глядели, (Кладут подбородок на кулаки.)

Делали вот так, (Машут правой рукой.)

Эдак и вот так. (Машут левой рукой.)

Давайте этот лепесток добавим к цветку.

Шестой лепесток. Пословицы.

Кл. руководитель: Повеселились, но …. Делу — время, потехе — …

Дети: час

Кл. руководитель: говорит русская (что?)

Дети: пословица.

Кл. руководитель: Что такое пословица?

Дети: Пословица — произведение фольклора, в котором коротко выражена народная мудрость.

Кл. руководитель: Люди с уважением относятся к пословицам, часто употребляют их в своей речи. В народе говорят: “Речь без пословицы –

всё равно, что еда без соли”, «Без углов дом не строится, без пословицы речь не молвится».

А сейчас поиграем в игру — «Доскажи пословицу».

Я начну, а вы кончайте, хором дружно отвечайте:

«Без труда не вынешь……»

«Человек без друзей, что….»

«Сам погибай, а……..»

«Нет друга ищи, а………»

«Семь раз отмерь …»

«Поспешишь …»

«Ум хорошо …»

«Дело мастера …»

«Друзья познаются …»

Кл. руководитель: Молодцы! Заработали лепесток.

Седьмой лепесток. Загадки.

Кл. руководитель: Ребята, отгадайте следующий лепесток.

Опишу я вам предмет,

Угадайте, дав ответ.

Я сама же жду разгадки,

Потому что я…(загадка)

Загадки — любимый жанр фольклора у детей и взрослых. В старину люди часто не называли предмет, а описывали его. Так родилась загадка. Это одна из особенностей русской речи. Загадка развлекает, учит сообразительности, испытывает ум.

Кл. руководитель: Сяду рядышком на лавку

Вместе с вами посижу,

Загадаю вам загадки,

Кто смышленый погляжу

Отгадаешь, приз получишь, а не отгадаешь – штраф плати.

Дети отгадывают загадки

Штраф

1.В другой раз лучше кумекай, а сейчас кукарекай…

2.Не сказал отгадку, теперь пляши вприсядку.

3.Отгадку скажешь потом, а сейчас помяукай котом.

4.А ты, дорогой, нам что-нибудь спой.

5.В другой раз загадку отгадай, а сейчас собачкою полай.

6.Не печалься, что загадку забыл, мы хотим, чтобы ты зайкой был.

7.Чтоб в другой раз глазами не хлопал, нужно громко потопать.

1. Вырос в поле колоском,

На столе лежу куском. (Хлеб).

2. В печь несут – жидко,

Из печи несут – твёрдо! (Каша).

3. В белом сарафане стала на поляне.

Летели синицы, сели на косицы. (Береза)

4. Сама не ест, а всех кормит (ложка)

5. То толстеет, то худеет, громко, громко голосит (гармонь).

6. Кто приходит, кто уходит, все ее за ручку водят (дверь).

7. Рядом разные подружки.

Не похожи друг на дружку.

Все они сидят друг в дружке,

А всего одна игрушка. (Матрёшка)

Матрешка -это символ материнства и семьи. В этом году матрешке исполняется 100 лет.

Кл. руководитель: Молодцы! Добавляем еще лепесток.

Восьмой лепесток. Сказки.

Кл. руководитель: А у меня еще одна загадка для вас:

Что такое «ложь с намёком»

и для всех людей «с уроком»?

Кл. руководитель: Конечно, это сказки!

— А. С. Пушкин заметил:

«Сказка – ложь, да в ней намек!

Добрым молодцам урок»

Кл. руководитель: Ребята, кто знает какие бывают сказки?

Дети: Волшебные, бытовые, о животных.

Кл. руководитель: Назовите о какой сказке идет речь?

1. В сказке небо синее,

В сказке птицы страшные.

Яблонька, укрой меня!

Реченька, спаси меня! («Гуси-лебеди»)

2. А дорога – далека,

А корзинка – нелегка,

Сесть бы на пенек,

Съесть бы пирожок («Маша и медведь»)

3. Нет ни речки, ни пруда –

Где воды напиться.

Очень вкусная вода –

В ямке от копытца («Сестрица Алёнушка…»)

4. По тропе, шагая бодро,

Сами воду тащат ведра! («По щучьему велению»)

5.Возле леса на опушке
Трое их живёт в избушке.
Там три стула и три кружки,

Три кровати, три подушки,

Угадайте без подсказки –

Кто герои этой сказки? («Три медведя»)

6.Вор пшеницу воровал,

А Иван его поймал.

Вор волшебным оказался,

И Иван на нем катался («Сивка-бурка»)

Кл. руководитель: Молодцы, ребята, это был последний лепесток.

Заключение (5 мин)

Классный руководитель: Давайте вспомним, какие лепестки волшебного цветка мы с вами нашли сегодня?

Как называются одним словом все эти произведения? (фольклор)

Игра «Знаю-не знаю»

Классный руководитель: Проверим, как вы разбираетесь в жанрах УНТ.

(Учитель зачитывает отрывок, ученики называют жанр фольклора)

Радуга-дуга, Не давай дождя, Давай солнышко, Красно вёдрышко.	закличка
Погоревал царь Берендей и скоро утешился. А Иван-царевич женился на Елене Прекрасной, и стали они жить-поживать да горя не знать.	сказка
Семь раз отмерь, один отрежь.	пословица
Во поле берёзка стояла, Во поле кудрявая стояла. Ой, люли, стояла, Ой, люли, стояла!	песня
Золотое коромысло Над рекою повисло.	загадка
Стучит, бренчит по улице, Фома едет на курице, Тимошка-на кошке, По кривой дорожке.	потешка
Катилось яблоко Мимо сада, мимо сада, Мимо града. Кто поднимет, Тот и выйдет.	считалка
Пчелка, пчелка, дай нам меда, Чтоб полна была колода! Будем мы медок едать, приговаривать: «Ах, какая наша пчелка работящая!»	приговорка

Кл. руководитель: Сегодня мы побывали в удивительном мире народной мудрости – мире фольклора. Нам еще многое предстоит узнать о фольклоре, рамки классного часа не позволили нам поговорить о былинах, небылицах, дразнилках, скороговорках.

Фольклор создается народом, поэтому можно смело сказать, что фольклор – это душа народа! Мы должны помнить и чтить традиции наши и передавать будущим поколениям!

Изучайте русский фольклор, ваша речь станет богаче, фольклор учит человека мудрости, пронесите любовь к устному народному творчеству через всю свою жизнь.

Звучит минус песни «Россия»» (1куплет)

Я так люблю великую Россию,

И то, что по наследству перешло.

Мы славимся не только русской силой,

Но и традицией народа своего…

Забавы русские, они и нынче в моде

Фольклор, частушка и конечно хоровод,

Пока живёт традиция в народе,

Тогда и РУСЬ ВЕЛИКАЯ живёт!

Музыкальный экспромт (с ложками)

Наше путешествие подходит к концу. А вот какое у вас настроение, после нашего классного часа, я сейчас сама узнаю!

Букет «Настроения»

— Если у вас весёлое настроение прикрепите на доску красный цветок, если грустное – жёлтый цветок. (Звучит минус русской народной песни)

Спасибо, ребята за вашу активность, за ваши улыбки и отличное настроение. За хорошую работу, подарю вам леденец на палочке. Вот такие петушки можно было встретить в старину на ярмарках.

Благодарю всех. До новых встреч!

Источник

Чараның темасы: Татар фольклоры.

Максат:

Укучыларны халкыбызның милли гореф-гадәтләре, йолалары белән таныштыру
эшен дәвам итү; халкыбызның милли тарихи үткәненә кызыксыну һәм хөрмәт
тәрбияләү.
Укучыларның сөйләм телен, фикерләү сәләтен үстерүдә фольклор әсәрләренең
әһәмиятен күрсәтү, милли матурлыкка омтылыш тәрбияләү.
Укучылар арасында үзара дуслык, бердәмлек сыйфатлары булуны ныгыту.

Материал:

С.Әхмәтов. Уйныйбыз да,җырлыйбыз да…,Чаллы, 1991
Р.Ягъфәров. Кәҗә-мәкәрҗә; Казан»Мәгариф», 1994.
Гөлбакча.
Нигъмәтжанов М.Н. Татар халык җырлары. -Казан, 197б.
Халык уеннары. — Казан, 1990.

Жиһазлау: тубәтәй, кул эшләреннән кургәзмә, телевизор, DVD-караоке,
магнитофон, кулъяулык, курчак, милли татарча чәй табыны.

Дәрес барышы:

— Исәнмесез, укучылар!

— Исәнмесез, саумысез!

— Хәерле көн, балалар!

— Имин үтсен көнегез!

— Кәефләрегез ничек соң?

— Кояшлы иртә кебек.

— Укучылар, без буген сезнең белән халкыбызньң милли гореф-гадәтләре турында
сөйләшербез. (Слайд 1). Алар кешене тәрбиялерәк итәргә булышалар. Татар
гаиләсендә балаларга тәрбия биру милли йола-гадәтләргә нигезләнеп алып барыла.
Халыкның матурлыкны сөюе, рухи байлыгына хәзинә итеп каравы, аны саклавы,
үстерүе, буыннан-буынга тапшыра баруы һәркемдә милли горурлык хисе уята. Безнең
халык кунакчыл, сабыр, хезмәт сеючән, ярдәмчел, күңел ачучан халык.

Без бүгенге дәресебездә татар халык җырларына, биюләренә, мәкаль һәм
әйтемнәренә, табышмакларга, уеннарга тукталырбыз.

— Иң элек татар халык җырларын башкарып китик. Укучылар, сез җырлар
яратасызмы? (…) Әйе, безнең халкыбыз да җырларны бик яраткан һәм җырлар иҗат
иткән. Ул җырларны бәйрәмнәрдә, кичке уенлыкларда, аулак өйләрдә җырлап күңел
ачкан. Укучылар, сез татар халкының нинди җырларын беләсез? (…)

— Халкыбыз кешене киеменә карап каршы алган, акылына карап озаткан. Өс-баш
матурлыгы, пөхтәлеге, чисталыгы безнең халык өчен әһәмиятле. Осталар чиккән
калфаклар, кәләпүшләр, тубәтәй-ләр, нәфис муенсалар, чигүле алъяпкычлар, бәби
итәкле кулмәкләр, камзуллар искиткеч матур. Әби-бабаларыбыз кием-салымга тәнне
каплау, тәнне жылыту чарасы итеп кенә карамаганнар, анъң килешле, уңайлы булуына
да игътибар иткәннәр. Бүгенге күргәзмәбездә дә сез татар халкыньң чигелгән
кием-салымнарын күрәсез. (күргәзмә карау).

Костюмнар (слайд 2-3)

— Ә сезнең әти-әниләрегез нишли, нинди кул эшләре белән шөгыльләнәләр?
(сөйлиләр)

— Татар халкы мәкальләр иҗат иткән һәм кулланган. Без сезнең белән мәкальләр
өйрәнгән идек. Ә хәзер ул мәкальләрнең сезнең исегездә калу-калмавын тикшереп
карыйк. “Мәкаль әйтеш” уены.

Мәкальләр (слайд 4)

Туган илең – (туган анаң).

Кем әшләми – (шул ашамый).

Сабыр төбе – (сары алтын).

Җиде кат үлчә — (бер кат кис).

Әткәй – шикәр, (әнкәй – бал).

Уку – (энә белән кое казу).

Эш беткәч, (уйнарга ярый).

Гыйлем – нур, (наданлык – хур).

Эшнең (ояты юк).

Саф һава – (тәнгә дәва).

— Бишек жырлары – кеше күңеленең иң нечкә кыллары. Шуңа да аларны һәркайсыбыз
сабый чакның якты истәлеге итеп, гомер буе күңел түрендә саклый. Бишек җырлары
ана белән бала икәүдән – икәү генә калган вакытта башкарыла.

— С какой целью исполняются колыбельные песни?

— Как они поются?

“Народ-поэт”, “народ-мудрец” на протяжении веков создавал лирику материнства.

Через песню мама передавала ребёнку свою ласку, любовь, нежность.

Бишек җыры (слайд 5)

— Считалось, что с шестинедельного возраста ребёнок понимает обращённые к
нему слова, реагирует улыбкой на слова взрослых. Сон, как живое существо,
приглашают в дом, к колыбели, просят усыпить ребёнка. В песнях выражают
пожелания счастья ребёнку во взрослой жизни.

— Когда ребёнок подрастал, начинал говорить, он учился у взрослых. Это
детский фольклор.

Заклички. Эндәшләр (слайд 6)

— Что вы знаете о закличках. (Ответы детей)

— Люди верили в волшебную силу слова, верили, что произнесённые
слова-заклинания может повлиять на силу природы. Ребёнок знакомится с природой,
играет с ней на равных.

— Какие вы знаете заклички?

Загадки. Табышмаклар (слайд 7)

Табышмакка җавап табу өчен, ут кебек зиһен йөгереклелеге кирәк. Ул үзе
кечкенә булса да, эче төш кенә. Аның шул төшен табу кызыклы. Тик моның өчен
хыялың бай һәм җитез булсын да зиһенең йөгерек булсын.

— Әйдәгез табышмаклар әйтешеп алыйк:

Считалки. Санамышлар (слайд

Самый распространённый жанр детского фольклора.

— Для чего нужны считалки? Какие вы знает считалки?

Дразнилки. Үртәвечләр

— Что высмеивалось в дразнилке?

Скороговорки. Такмаклар (слайд 9)

Прослушивание детей.

Изучать нужно, чтобы не забывать устное народное творчество нашего края,
передавать его из поколения в поколение.

— Детский фольклор – явление вечное, ибо вечно детство, которое дано
человеку, что бы играя, творить жизнь.

— Татар халкы күңел ачучан халык, дидек. Ул хезмәт итү белән беррәттән ял
да итә белгән. Бәйрәмнәрдә, кичәләрдә төрле уеннар уйнаганнар. Әйдәгез без
дә татар халкыньң «Йөзек салыш» уенын уйнап алыйк.

Укытучы:

— Аулак өйләрдә, кичке уеннарда егетләрнең тапкырлыгы, кызларның
матурлыгы макталган, шаян биюләр, уен – такмаклар яңгырап торган.
(Cлайд 10)

(Җырлы – биюле уен “Челтәр элдем читәнгә”)

Әпипә (слайд 11)

Бию (слайд 12)

Йомгаклау.

— Бүген без халкыбызның матур гореф-гадәтләренә, фольклор әсәрләренә тукталып
үттек. Без үзебенең милләтебезне онытмыйча, милли гореф-гадәтләрне дәвам итәргә,
фольклор әсәрләрен сөйләмебездә кулланырга тиешбез.

— Халык иҗатын өйрәнү – безнең зиһенебезне баета, дөньяга карашыбызны
киңәйтә, тел байлыгыбызны, белемебезне үстерә, тарихыбызны аңларга ярдәм итә.

Источник

автор: Маннанова Венера Талгатовна

Воспитатель МБДОУ “Детский сад общеразвивающего вида №59 “Солнечная страна” города Альметьевска

Сценарий фольклорного мероприятия на татарском языке “Бәби ашы”

Сценарий: “Бәби ашы”

Максат:

Балалар фольклоры, халык авыз иҗаты аша балаларны туган телебезне яратырга өйрәтү, фольклор элементлары белән таныштыруны дәвам итү, зиһеннәрен, тапкырлыкларын арттыру, сөйләм телен баету, эстетик зәвык тәрбияләү.

Әзерлек эшләре:

Уеннар, җырлар, мәкальләр, шигырьләр, биюләр өйрәнү.

Татарча җиһазланган өй эче күренеше. Салмак кына музыка яңгырый. Әни бишектә җырлый-җырлый бәби тирбәтә. Бала елаган тавыш ишетелә. Әнисе тынычландыра.

Әни: “Әлли- бәлли бәү итә,

Кызым йокыгы китә!”

Әби чыга. Бишеккә карый.

Әби: Йоклыймы бәләкәчебез?

Әни: Әйе! Хәзер кунаклар да килеп җитер инде, Айсылуны күрергә.

Ишек шакыйлар. Әни барып ача.

Әни: Исәнмесез! Кунаклар килгән безгә! Керегез!

Бүләкләр тотып кунаклар керәләр. Шул арада көй уйный. Бала тавышы ишетелә.

Әби: Кызым, кара әле, синең яныңа апалар, абыйлар килгәннәр.

1 кунак: Без бәби ашына дип килдек, бүләкләр белән.

2 кунак: Менә тәмле бавырсак! Әнигә бирә. Ул өстәлгә куя

3 кунак: Бездән каз! Шулай ук әнигә бирә

4 кунак: Аяклары җылыда булсын! Бишеккә куя

1 кунак: Мин дә күчтәнәч белән! Бәби тәпиен карыйм әле! Бишеккә куя, бәби тәпиен карый.

Әби: Айсылу йоклый. Уятырга кирәк аны.

2 кунак: Минем әбием безне уятканда менә мондый сүзләр әйтә:

Алтын, алтын, алтыным

Минем йөрәк ялкыным.

Уян, бәбкәм, күз нурым,

Кояш булып балкырмын.

3 кунак: Ә мин “үс-үс” иттерү сүзләрен беләм. Аны миңа әнием өйрәтте

Үс, үс, улым, үс әйдә,

Дөнья бик киң, сыярсың.

Аягың җиргә терәрсең.

Башың күккә сузарсың.

Бу җирләргә сыймасаң,

Галәмнәргә чыгарсың.

Күчтәнәчләр алып кайтып

Әнкәеңне сыйларсың.

Зу – у – у – у – р ү – с – с – с.

Әби: Бигрәк матур!

4 кунак: Ә мин чәбәк-чәбәк уенын беләм.

Чәп-чәп, чәбәкәй,

Безнен Айсылу бәләкәй.

Ул – акыллы, ул – тәтәй,

Килмә монда кәҗәкәй! Бармаклар белән күрсәтә

1 кунак : Айсылу уянган. Әйдәгез әле биеп тә алыйк.

Татар Биюе

Әби: Бигрәк матур, бигрәк күңелле булды. Кул чаба

Бала елый башлый.

Әни: Йә-йә кызым. Бишек тирбәтә.

1 кунак: Гөлнур апа, бала елаганда бишек җыры җырлап йоклатыйк.

Бишек җыры

Әлли-бәлли итәр бу,

Йокыларга китәр бу,

Бәү-бәү итеп күз йомып

Изрәп кенә китәр бу.

Алма кебек тәгәрәп

Үсеп буйга җитәр бу.

Әлли итәр бу бала.

Бәлли итәр бу бала.

Әтисе кайтып җиткәнче

Йоклап китәр бу бала.

Әби: И-и, бигрәкләр дә уңган балалар икән сез. Җырлыйсыз да, төрле уеннар да беләсез. Ә хәзер, әйдәгез, бәби йоклаганда чәй эчеп алыйк.

Әни: Бавырсаклар, кош теле, чәк-чәк белән. Чәйгә рәхим итегез!

“Үчти-үчти дигәндә” Җыры яңгырый. Барысы да баш ияләр.

Источник

автор: Белан Инна Валерьевна

музыкальный руководитель Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное учреждение «Детский сад комбинированного вида №53 «Радость» с.Осиново

Сценарий фольклорного праздника “Все народы хороши, посиделки от души!”

«Посиделки»

(Развлечение)

(Хозяйки сидят)

Русская Хозяйка: Сколько сказочных мест у России. Городов у России не счесть. Может где-то бывает красивей, Но не будет роднее, чем здесь. Под синим небом горы и овраги, Кругом поля, раздолье, ширина. Бегут тропинки и пути-дороги. И это всё Российская земля.

Татарская Хозяйка: Знать много языков – прекрасно это! Но ежели забыт язык родной. Остался сиротой и канул в лету, ты сам без роду и внутри немой. Куп тел белу – яхшы гамэл, Туган телен ятим калмаса, Тукай, Кул Гали, Сайдаш, эткэй телен бала белә алса, саклап калса синен аша, шул зур горурлык тугел ләбаса!

Русская Хозяйка: Россия многонациональная страна. И у каждого народа есть свои обряды, традиции. В давние времена, чтобы скоротать вечера люди разных национальностей устраивали праздники, которые назывались «Посиделки». Эй, люди добрые, вам ли сегодня по домам сидеть да в окна глядеть, вам ли сегодня туманиться грустить да печалиться.

Хозяйка татарка: Без сезне үзебездә кунакта күрүебезгә бик шатбыз, безенен бәйрәмебезгә рәхим итегез.

Карап тормый ара еракка,

Дуслар килгән безгә кунака

Дуслык бит ул- тормыш үзәге,

Дуслык бит ул- бәйрәм бизәге.

(Заходят татарские девочки. В руках у одной девочки чак чак)

Хозяйка татарка: Исенмесез, матур кызлар!

Татарские девочки: Исенмесез хуҗабикә.

Мадина: Шушы кучтенече кабул итеп алыгыз!

Хозяйка татарка: Бик зур рэхмэт. Рәхим итеп турдэн узыгыз.

Напев «Шаль бейледым»

(Садятся. Затем заходят русские девочки. С хлебом и солью)

Хозяйка русская: Здравствуйте красны девицы!

Хозяйка татарка: Исенмесез кадерле кунаклар!

Хозяйка русская: Давно вас ждем поджидаем, посиделки без вас не начинаем. Припасли мы для вас работы кому прясть, кому вышивать. Проходите не стесняйтесь, будьте как дома.

Алсу: У бабушки нашей супрядка была. Что вы хозяюшка нам прясть дадите?

Хозяйка русская: Старым старушкам шерсти клачок, а красным молодушкам белый ленок.

«Позолоченная прялица»

Эмилия: Посиделки хороши вам спою от всей души.

«А я чайничала»

(Слышится стук в дверь)

Диляра: Ой, кажется там кто-то стучит?

Настя: Да это тебе послышалось.

Русская хозяйка: Девчата да это же наши ребята пришли (заходят мальчики).

Артем: Здравствуйте, девицы – рукодельницы.

Девочки: Здравствуйте добрые молодцы!

Артем: От чего скучаете? Наверное нас поджидаете?

Девочки: А с чем пришли?

Артем: Пришли повеселиться, на вас поглядеть, да себя показать.

Девочка: Ну коль так проходите! (заходят мальчики)

Андрей: что-то пляска не видна?

Девочки: Нет не правда, вот она.

Юра: Плясуны не хороши.

Девочки: Иди один да попляши.

Мальчики: мы присядем руки в бок.

Девочки: а мы ногу на носок.

Мальчики: Топотушками пойдем.

Девочки: Мы уж лучше отдохнем.

Артем: Мы просили вас 100 раз.

Мальчики (все): Не хотите не пляшите,

Девочки: Ладно, уж пойдем.

«Ох, ты Порушка Параня»! (садятся)

(слышится песня мальчиков)

Хозяйка татарка: -Кызлар! кызлар! Егетләр килә түгелме? Кертәбезме?

Кристина: -Кертик,кызлар! Әзрәк утырырлар да кайтып китәрләр.

Егетләр: исәнмесез,кызлар-йолдызлар!

Кызлар: исәнмесез! Егет сезгә кем кирәк?

Дамир: Кара кашлы кыз кирәк! Кызлар ачыгыз инде ишегезне!

Мадина: Ач булсагыз, ашап килегез, бер кочак акча алып килегез!

Егетләр: Акча бездә бер букча.

Лилиана: Ишек бавы бер алтын

Безнең кызлар мең алтын!

Егетләр: Кызлар кертегез инде.

Кызлар: Ярый инде керсеннәр! (егетләр керәләр)

Т.Тимур: Эй кызлар, килдегез дэ утырдыгыз тамыр жэйдегез ме эллэ, эйдэгез бер уйнап алыйк! (Все выходят на игру)

«Куш кулым»

Хозяйка татарская: Слышите музыка звучит, кажется гости идут.

(Заходят Азербайджанцы с национальным блюдом)

Ляман Мухамед: Здравствуйте!,,,

Хозяйка татарская: Здравствуйте гости дорогие!

Ляман: В знак дружбы примите от нас наше национальное блюдо …

Хозяйка татарская: Спасибо вам большое! Проходите, милости просим!

Хозяйка русская: Как у нас на посиделках собирается народ. Будем вместе мы дружить, будем весело мы жить.

Мухамед: Много танцев есть на свете

Мы их любим танцевать.

Ляман Мухамед: И на этих посиделках

Мы хотели бы сплясать!

«Азербайджанский танец»

Ляман: Вам понравился наш танец? (ответ детей)

Тогда мы приглашаю вас с нами потанцевать.

Кто смелее выходи.

Продолжение танца

Татарская хозяйка: Как на наших посиделках мы потешимся немножко. Кто нас сможет рассмешить, тот скорее выходи.

«Небылицы»

Эмилия: Ой, жги – говори, заиграли ложкари

Пляшет эхо, пляшет тень,

Пляшут все, кому не лень.

Ой, жги – говори, заиграли ложкари!

«Танец с ложками»

Рамазан: Барысы да шундый уңган

Барысы да шундый булган.

Йөзләре кояш кебек

Торалар нурлар сибеп

Без дэ тик утырмыйбыз

Горлэтеп бер биибез.

«Татарский танец»

Ксюша: Много народов в России живет,

К новым вершинам Отчизну ведет.

В единстве народов сила страны.

Дети России дружбой сильны!

Рамазан: Язык порой разный и разная вера.

Мы стали для всех образцом и примером.

Дети России дружны с детских лет,

В этом, пожалуй, наш главный секрет.

Ляман: Общие игры у нас и забавы,

Общая школа и общее право.

Общее солнце, земля, где живем,

Учимся вместе и вместе растем!

Амелия: Давайте, ребята, назло непогодам,
Обнимем планету своим хороводом!
Развеем над нею и тучи и дым,
В обиду её никому не дадим!
Танец “Дружат дети на планете”

Хозяйка русская: Шутки, прибаутки, веселье! И для вас у нас есть сладкое угощенья. Конфеты медовые, и очень даже леденцовые. На этом мы с вами прощаемся. Ждем вас еще в гости. (Дети прощаются)

Источник

Сценарий фольклорного праздника «Русские посиделки»

Цель мероприятия: приобщение детей к культурному наследию родного народа, уважение к родному языку, почтение к народным традициям и обычаям. Задачи мероприятия: углублять знания учащихся о русском фольклоре; пробуждать интерес к устному народному творчеству , культуре русского народа .

Оформление: зал украшен элементами русской избы: столы накрытые угощением, коврики, прялка, муз.инструменты, кухонная утварь.

До начала праздника звучат русские народные песни.

Фонограмма: деревенской жизни.

Выход ведущей

Ведущая: Здравствуйте, ребятишки: девчонки и мальчишки, добрый день дорогие взрослые.

Добро пожаловать, гости званные и желанные! Всех в нашу избу приглашаем, душевно встречаем! Не смущайтесь, не стесняйтесь, удобно располагайтесь!

Выход участников праздника, пока ребята рассаживаются по своим местам.

Ведущая: Пригласили мы вас сегодня, чтобы рассказать об одном старинном обычае русского народа – о посиделках. Много на Руси было праздников, но самые щедрые, самые радостные были осенью, когда люди, убрав с полей и огородов урожай, сделав заготовки на долгую зиму, собирались на посиделки.

Ребенок: На завалинке, в светелке

Иль на бревнышках каких,

Собирали посидели

Пожилых и молодых.

При лучине ли сидели

Иль под светлый небосвод

Говорили, песни пели

Да водили хоровод.

Добрым чаем угощались

С медом ,явно без конфет

Как и нынче мы общались.

Без общенья жизни нет.

А играли как! В горелки!

Ах, горелки хорошие

Словом эти посиделки

Были праздником души.

В каждой деревне, в каждом селе были свои посиделки. Молодые люди собирались, чтобы себя показать, на других посмотреть, переброситься частушкой, посоперничать в потехах да забавах.

На посиделки приходили после трудового дня и считали их настоящим праздником. Но молодых людей не всегда отпускали родители. Нужно было хорошо поработать дома, чтобы заслужить это.

Да и отпустят – обязательно работу дадут: напрясть пряжи из шерсти, связать кружево, сплести корзину, смастерить вещь, нужную в хозяйстве, этим тоже занимались на посиделках.

Вот такие были правила и традиции у русского народа. Это вам не нынешние дискотеки. Давайте же и мы начнем наши посиделки.

Ребенок: Наш досуг порою мелок

И чего там говорить

Скучно жить без посиделок

Их бы надо возродить.

Если вы в своей тарелке

И пришли к нам не на час

Предлагаем посиделки

Провести вот здесь, тотчас.

Отдых- это не безделки,

Время игр, новостей.

Начинаем посиделки

Открываем посиделки

Для друзей и для гостей.

Ведущая: В старину люди не расставались с песней – и в горе, и в радости;

в работе, и в веселье исполняли они различные песни, отчего на душе светлей становилось. Самыми добрыми и ласковыми были песни, которые родители пели для своих детей. Например: колыбельные.

ПЕСНЯ. КОЛЫБЕЛЬНАЯ

Ведущая: Любил русский народ сочинять и рассказывать всякие дразнилки и небылицы. Небылица – это шуточный рассказ о том, чего не может быть и не бывает на свете. Их рассказывали на посиделках, чтобы развеселить народ и поднять настроение.

А вот вам наши небылица! НЕБЫЛИЦЫ

1. Чепуха, чепуха, 2. Между небом и землей
Это просто враки! Поросенок рылся
Куры съели петуха, — И нечаянно хвостом
Говорят собаки. К небу прицепился.

3. Сидит ежик на березе — 4. На горе стоит телега,
Новая рубашечка, Слезы капают с дуги.
На головке сапожок, Под горой стоит корова,
На ноге фуражечка. Надевает сапоги.

5. Утром рано на заре,

В полдень на рассвете

Баба ехала верхом

В расписной карете.

А за нею во всю прыть

Тихими шагами

Ведущая: Вот такие смешные небылицы придумывали наши прабабушки и прадедушки на посиделках. Ребята, а вы знаете, что на свете бывает, а чего нет. Давайте я проверю. Если это бывает — то вы хлопаете, а если не бывает – то топаете.

ИГРА

Волк на дереве сидит. В кастрюле чашки варятся.

Бабушка сказки говорит. Мальчики по утрам умываются

Снег летом впадает. Есть в книжках картинки.

Кошка по крышам гуляет. Бывают зимою снежинки

Бывает озеро из молока. Киндеры растут на грядке.

Плывут по небу облака Вам понравились загадки.

Ведущая: Но славился русский народ конечно же своими песнями. Были у него сюжетные, ролевые песни, в которых рассказывали они различные тоже истории. Послушайте.

ПЕСНЯ: Я ПО ЛУГУ ГУЛЯЛА.
Ведущая: Еще на посиделках устраивали настоящее состязание скороговорящих. Для скороговорки важно, чтобы её произнесли не только как можно скорее, но и как можно правильнее. Ведь недаром народ дал скороговоркам ещё одно имя – чистоговорки.
Приглашаем вас дорогие гости принять участие в нашем состязании. Приглашаются желающие и им дается текст скороговорок.

состязание первыми начинают сами участники.

СКОРОГОВОРКИ.

На дворе трава. На траве дрова.

Бублик, баранку, батон и буханку — пекарь из теста испек спозаранку.
Купила бабуся бусы Марусе. Маруся бабусе купила гуся.
Бабкин боб расцвел в дождь. Будет бабке боб в борщ.
Бобры храбры идут в боры, Бобры для бобрят добры

Дятел лечит древний дуб. Добрый дятел дубу люб.

Два дровосека, два дроворуба, Два дровокола точили топоры,
Топоры остры-то до поры

Ведущая: В старину на Руси песни звучали во все времена года. Для каждого праздника, и любого дела были свои песни. В песнях русский народ рассказывал о своей жизни и о том нелегком деревенском труде в поле.

ПЕСНЯ. ПОСЕЯЛИ ЛЕБЕДУ.

Ведущий: Но не только пели и плясали наши прадеды, они еще и играли в различные игры. Сейчас мы сыграем в одну из таких игр. Для этого мы приглашаем двух родителей.

ИГРА: «УГАДАЙ ЧТО В МЕШКЕ»

Ведущая: Девушек на Руси называли, красны девицы, а парней — добры молодцы. На праздник молодые парни надевали белые рубашки с красной вышивкой. Вышивали красным по белому во всех уголках Руси и даже песни сочиняли про добрых молодцев.

ПЕСНЯ: МОЛОДЧИК

Ведущая: . На посиделках загадки служили подспорьем хорошему настроению. Старались загадывать неизвестную загадку, чтобы интереснее было отгадывать. Как ни трудна была загадка, а всегда находились самые сообразительные. А сейчас и мы на наших посиделках позагадываем друг другу загадки, да посмотрим на самого умного да смекалистого.

Загадки ребята загадывают для зрителей.

Ведущий: Загадаю я загадки.
Знаю, знаю наперед —
Вы смекалистый народ.

ЗАГАДКИ

Кривой конь лезет в огонь (кочерга).

Четыре ноги, два уха, один нос, да брюхо (самовар).

Новая посудина, а вся в дырах (сито, решето).

Бычок рогат, в руках зажат. Еду хватает, а сам голодает (ухват).

Сама не ест, а всех кормит (ложка )

Мочили, колотили, рвали, крутили и на стол клали (скатерть)

Гибкий лес на плечи залез (коромысло).

Всех кормлю с охотою, а сама безротая (ложка)

То толстеет, то худеет, громко, громко голосит (гармонь).

Кто приходит, кто уходит, все ее за ручку водят (дверь).

В небо дыра, в землю дыра, а в середине огонь да вода (самовар).

Под крышей четыре ножки, а на крыше суп да ложки (стол).

В избе — изба, на избе — труба, зашумело в избе, загудело в трубе, Видит пламя народ, а тушить не идет (печь).

У двух матерей по пяти сыновей. Одно имя всем. (Пальцы).

Сижу верхом, не знаю на ком. Знакомца встречу, соскочу –привечу.(шапка).

Два брюшка, четыре ушка. ( Подушка).

Чем больше я верчусь, тем больше я толстею. (Веретено).
Конь стальной, хвост льняной. (Иголка с ниткой).
С хвостом, а не мышь. (Клубок ниток).

Что из угла в угол в русской избе не переставишь? (Печка).

Ведущая. : Но какие посиделки без задорной, веселой частушки?

Ведущий: Много прекрасных традиций было на Руси. Нам надо их помнить и не забывать ! Чтобы по-настоящему глубоко и преданно любить свою Родину, надо знать ее прошлое.

Желаю вам, ребята чтобы вы были, как и наши предки, трудолюбивыми, веселыми, гостеприимными! Пусть в каждом доме будет всегда тепло и радостно, пусть звучат народные песни.

ПЕСНЯ: ВАКУ ВАКУЗНЕЦЫ…

Ведущая: Чем дальше в будущее входим,

Тем больше прошлым дорожим.

И в старом красоту находим,

Хоть новому принадлежим.

Дети: Мы делились новостями,
Мы старались вас развлечь,
Мы прощаемся с гостями.
Говорим: ВСЕ хором: до новых встреч!

Источник