Комсомол сценарий сахалыы

«Тиһэх чуораан» бырааһынньык

сценарийа

Ыытааччылар: 1. Баснаев И.И.

2. Сыромятникова А.Н.

Кыттар дьоно: Петрова В.Д. – оскуола директора, Сивцева Я.И.- директоры үө.ч. солбуйааччы, 4,9,11 кылаастар салайааччылара, бастакы учууталлара, ыҥырыылаах ыалдьыттар., төрөппутэр.

        (Зал оҥоһуута: Задник. Туттуллар материаллар: Халлаан күөх задник, ватман кумааҕынан кырыллыбыт вагоннар, паровоз, ыллык суол, куорат, мас, сибэкки, дьиэ кэргэн, араас сайдыы бэлиэлэрин кердерер макеттар.

Выпускниктар: 11-с кылаастар көрөөччүлэргэ утары, задник иннигэр тураллар. Тохсустар туннук аннынан, кинилэр иннилэригэр төрдүстэр тураллар. Зал биир ойоҕоһугар экран, проектор, трибуна, ыытааччылар остуоллара уонна эҕэрдэлээччилэр.  Көрөөччулэргэ анаан икки эрээтинэн скамейка тардыллар. 1,2,3,5 кылаастар көрөөччүлэр уҥа өттугэр кылааһынан учууталларын кытта стройдаан тураллар. 6,7,8,10 кылаастар түннүк анныгар кылаастарын салайааччытын кытта стройунан тураллар. Кылаастар бары мероприятиены көрөр курдук клин бэрээдэгинэн туруохтаахтар. Көрөөччүлэри выпускниктартан салама эбэтэр лента быыһыыр).

Мероприятие саҕаланыан иннинэ экраҥҥа выпускниктар, оскуола тустарынан хаартысканан слайд көрдөрүллэр. Оскуола тематыгар сыһыаннаах музыка тыаһыыр.

Фанфар тыаһыыр. Ыытааччылар фанфар тыаһынан киирэн миэстэлэригэр олороллор.

1 ыытааччы: Бүгүн ыам ыйын 20 күнэ. Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан Дьохсоҕон орто оскуолатын выпускниктарын киэҥ суолга атаарар бэлиэ куммут. Өрөгөйдөөх “Тиһэх чуораан” кунунэн  манна мустубут бары ыалдьыттарбытын эҕэрдэлиибит.

(“Учат в школе” тыаһынан ыытааччылар выпускниктары ыҥыраллар.)

2 ыытааччы: Эҕэрдэлии көрсүөххэйин бүгүҥҥү күммүт кэрэһиттэрин 4-с кылааһы бүтэрээччилэри. Үөрэнээччилэрин кытта киирэн иһэр кылаас салайааччыта биһиги оскуолабыт биир үопуттаах учуутала Саргылана Петровна Охлопкова. Төрдүс кылааһы быйыл уон икки оҕо бүтэрэр. Онтон   үчүгэй үөрэнээччитэ 8. Төрдүс кылааһы бүтэрээччилэр бүгүҥҥү күҥҥэ ситиһиилэрэ кырата суох. Ол курдук:

(Үөрэнээччилэр учууталларын кытта залы бочуоттаах эргиир оҥороллор уонна түннүк анныгар миэстэлэригэр киирэн тураллар).

(9-с кылаастар киирэр кэмнэригэр “Куда уходит детство” ырыа тыаһыыр)

1 ыытааччы: Ыҥырабыт 9-с кылаас выпускниктарын. Кылаас салайааччытынан үлэлиир оскуола биир бастыҥ, эдэр учуутала, директоры иитэр үлэҕэх солбуйааччы Октябрина Николаевна Аввакумова . Кылааска  үөрэнээччи баарыттан    -һа үчүгэй үөрэнээччи. Тохсус кылаас ситиһиитин туьунан кэпсээтэххэ:

Тохсустар учууталларын кытта залга бочуоттаах эргиир оҥорон баран төрдүстэр кэннилэригэр тиийэн тураллар.

(Фанфар тыаһыыр).

2 ыытааччы: Дохсун ытыс тыаһынан көрсүөххэйин бүгүҥҥү долгутуулаах күммүт саамай тутаах дьоннорун! Оҕо саастыын арахсар, олох киэҥ суолугар үктэнэр ытык күннэригэр оҕолорун арыаллаан киирэллэр выпускниктарбыт төрөппүттэрэ уонна кылаас салайааччыта, оскуолабыт эдэр, элбэҕи эрэннэрэр учуутала Саргылана Егоровна Яковлева. Кылааска 2 үөрэнээччи баарыттан иккиэн  үчүгэй үөрэнээччилэр. Киэн тутта кэпсиибит 11-с кылаас ситиһиилэрин:

(Выпускниктар бочуоттаах эргиир оҥорон баран задник иннигэр учуутталларын кытта тураллар. Төрөппүттэр көрөөччүлэри кытта баран олороллор).

  (Экраҥҥа улааппыт сир шарын ойуута онтон сулустаах халлаан көстөллөр. Сыыйа сулустар выпускниктар хаартыскаларыгар кубулуйаллар. Залга кыратык  «Куда уходит детство?» ырыа иһиллэр. Ол кэмҥэ:

1 ыытааччы: Аан дойду, биьиги олорор планетабыт сайдыыта барыта – киһи өйүн үлэтэ. Өй үлэтэ – бу сырдыктан хараҥаҕа тахсыы. Хас биирдии киһи бэйэтэ планета. Оҕолор, эһиги оскуолаҕа үөрэнэргит тухары планета курдук арыллаҥҥыт сайдаҕыт, улаатаҕыт, күүс уох эбинэҕит. Улаатан истэххит аайы өйдүүн санаалыын тупсаҕыт, киһи быһыытынан ситэҕит.

  (Экраҥҥа кыра сир шарын ойуута онтон сулустаах халлаан көстөллөр. Сыыйа сулустар төрдүстэр  хаартыскаларыгар кубулуйаллар).

2 ыытааччы: Эһиги иннигитигэр ыҥырабыт оскуола алын сүһүөҕүн выпускниктарын, кылаас салайааттын Саргылана Петровна Охлопкованы уонна бэһис кылааска кылаас сайааччытанан анаммыт Саргылана Егоровна Яковлеваны.

(Төрдүстэр учууталарыгар анаан хоһоон этэллэр):

Хаарчаана:   Хас биирдиибит олоҕор

                        Биирдэ эрэ баар эбээт.

Уйбаан:         Хаһан да умнуллубат

                        Бэйэбит бастакы кылааспыт

Айыына:       Бастакы учууталбыт,

                        Бастакы уруокпут,

Сахаяна:       Уонна лыҥкынас тыастаах

                        Бастакы чуорааммыт.

Рома:            Өйдүүбүн бастакы уруокпар

                        Чуглаарар чуорааным

                       Лыҥкыныы ыҥырбытын,

Регина:         Саамай күндү мин кылааспар

                       Сибэккилээх киирбиппин.

Сардаана:   Хас биирдии киһиэхэ

                      Маҥнайгы учуутала

Айсен:         Олус күндү буоллаҕа

                      Ол эрэн барыларыттан ордук

Бары:          Биһиги Саргылана Петровнабыт!

Дарияна:    Учууталбыт биһиэхэ олус күндү

                     Саамай мааны, саамай бастыҥ!

Вика:           Ааҕарга, суруйарга, суоттуурга

                     Салгыбакка үөрэттэ

Андрей:     Элбэх туһалаах дьарыкка,

                     Тутта-хапта сылдьарга

Маша:        Ыллыырга, үҥкүүлүүргэ

                     Киниттэн үөрэннибит.

Бары:         Перемена кэмигэр

                    Ыалдьыттыы, дьаарбайа кэлиэхпит,

                    Саҥа ылар маҥнайгы кылааскар

                    Тулууру, ситиһиини уонна табыллыыны

                    Саргылана Петровна эйиэхэ баҕарабыт!

1 ыытааччы: Эдьиийдэрин, убайдарын эҕэрдэлииллэр үһүс кылаас үөрэнээччилэрэ.

Афоня, Арсен:                                          С чего начинаются знания?

Ангелина:                                                  С картинки в твоем букваре

Андрей:                                                      С начального образования

Родион:                                                      И с первых звонков в сентябре.

Алена:                                                         Со школы они начинаются

Ньургун:                                                      На первой ступеньке крыльца,

Ира:                                                              И в школе они продолжаются,

Паша:                                                           А дальше не видно конца…

Вася, Артур:                                               С чего начинаются знания?

Афоня:                                                        Эйэҕэс эдьиийдэрбит,

                                                                      Улаата охсубут убайдарбыт!

Арсен:                                                         Эһиги эмиэ улааттыгыт,

                                                                      Начальнай оскуоланы бүтэрдигит.

Алена:                                                         Дьоһуннаах дьон буолан

                                                                      Улахан оскуолаҕа үөрэниэххит.

Ира:                                                             Наука төрүтүн силиһин – мутугун түөрүөххүт.

Вася:                                                            Куруутун мэлдьитин

                                                                      Дьаныһан үөрэтэн өйдүөххүт.

Ангелина:                                                  Атааххытын, мэниккитин

                                                                     Хаалларын биһиэхэ  

Паша:                                                          Улааппыт дьон быһыытынан

                                                                     Дьоһумсуйуҥ, мэниктээмэҥ.

Артур:                                                         Учууталларгыт үөрэтэллэрин

                                                                     Болҕойон үөрэтин.

Андрей:                                                     Үчүгэй сыананан

                                                                     Чиҥ, бигэ билиинэн.

 Ньургун:                                                   Төрөппүттэргитин үөрдүн!                        

                                                                     Учууталларгытын кынаттаан!

Андрей:                                                     Күн мэлдьи бу курдук

                                                                    Эһиэхэ чаҕылыйа тыктын!

 (Үһүстэр төрдүстэр иннилэригэр тахсан эҕэрдэлэрин этэллэр, сюрпризтарын биэрэллэр).

2 ыытааччы: Микрофону биэрэбит «А» буукубаттан са5алаан аа5арга-суруйарга, уустук ньымалары суоттуурга, кэрэни кэрэхсииргэ үөрэппит учуутталларыгар Саргылана Петровнаҕа уонна саҥа кылаастарын салайааччытыгар Саргылана Егоровнаҕа.

1 ыытааччы:  Төрдүстэрбит улааттылар, дьоһун дьон буолбуттар. Оҕо да улахан да киһи хаһан баҕарар баҕа санаата туолуон баҕарар.  Ол туһугар кыһаллар, элбэхтэ үлэлиир.

2 ыытааччы:  Оҕолорбут саҥа учууталлара Саргылана Егоровна “Капсула времени” диэн аптаах иһит аҕалла. Билигин оҕолорбут суруйан аҕалбыт баҕа санааларын бу аптаах иһиккэ угуохтара уонна 11-с кылааһы бүтэрэллэригэр ааҕыахтыра.

(Саргылана Егоровна аптаах еапсулаҕа оҕолор баҕа санааларын хомуйар).

(Экраҥҥа арыый улааппыт сир шарын ойуута онтон сулустаах халлаан көстөллөр. Сыыйа сулустар тохсустар  хаартыскаларыгар кубулуйаллар).

1 ыытааччы: Эһиги иннигитигэр 9-с кылааһы бүтэрэр выпускниктарбыт. Тыл барар экзамеҥҥа киирэр туһунан прикаһы ааҕарыгар директоры үөрэх чааһыгар солбуйааччы Сивцева Январита Ивановнаҕа.

(Сивцева Я.И. тахсан экзамеҥҥа киирии туһунан приказ ааҕар. Ол кэнниттэн тохсустар иннигэр тахсан партаҕа олорор курдук илиилэрин иннилэригэр уурунан олороллор. Уонна биирдии, биирдии:

1 оҕо:       Тоҕус сыл ааста

                  Оскуола боруогун атыллаабыппыт.

2 оҕо:       Оччолорго барыта саҥа, солун

                  Барыта күндү да эбит, оҕолоор…

3 оҕо:       Бастакы учуутал,

                  Бастакы уруок,

                  Саҥа доҕоттор.

                  Уонна бары кылааһынан бастакы уонна бастыҥ буоларга дьулуһарбыт.

4 оҕо:        Онтон ыла элбэх сыл ааста. Тоҕус сыл тухары элбэххэ үөрэннибит, биллибит, сайынныбыт.   Үөрэнэрбит таһынан, доҕордоһорго, бэйэ-бэйэни истэргэ үөрэннибит.  

5 оҕо:     Бааллар эбит үчүгэй үөрэхтээх буолан дьоммутун үөрдүбүт түгэммит, араас курэхтэргэ кыттан кыайыы өрөгөйүн билиибит.

6 оҕо:   Ханна барыай,  ардыгар мэниктээн сэмэлэнэн ылыы, сороҕор уруокпутун билбэккэ учууталбытын хомотуу.

7 оҕо:       Ол эрэн биһиги өйбүтүгэр, сүрэхпитигэр куруук баар учууталларбыт, эһиги үөрэппиккит, олоххо бэлэмнээх буоларга өрүү такайаргыт.

8 оҕо:        Ама умнар үһүбүөт, маҥнайгы учууталбытын Татаринова Тамара Ивановнаны, уөрэппит күндү учууталларбытын.

9 оҕо:      Үөрэтэр үтүөҕүтүгэр, үчүгэй бэйэҕитигэр, истиҥ тыл кэрэтин аныыбыт, махталбыт хаһан да бараныа суоҕа!

10 оҕо:    Уонна бары истэн турдаххытына мэктиэ тылбытын биэрэбит:

11 оҕо:    Мэлдьи үөрэ – көтө, дьоҥҥо туһалааҕы эрэ оҥоро сылдьыахпыт

12 оҕо:    Бары предметтэргэ салгыы кыһанан тураммыт үөрэниэхпит, олимпиадаларга араас күрэхтэргэ мэлдьи кыттыахпыт!

13 оҕо:    Мэлдьи эйэлээх, иллээх буолуохпут!

14 оҕо:    Уроктарга хаһан да хойутуохпут суоҕа.

15 оҕо:    Спортивнай рекордары куоһарарга кыһаллыахпыт!

(Кэнники икки оҕо саҥарар кэмигэр 8-тар тыаһа суох кэлэн ойоҕолуу тураллар.)

1 ыытааччы: Тохсус кылаастарга заменнарыгар ситиһиини баҕара, эҕэрдэлии кэллилэр ахсыс кылаас үөрэнээччилэрэ!

Үөрэнээччи:     Күндү тохсус кылааһы бүтэрэр выпускниктар, эһигини орто сүһүөх оскуоланы бүтэрэр экзамеҥҥа киирбиккитинэн эҕэрдэлиибит! Олоххутугар биир суолталаах тургутук күннэри этэҥҥэ ааһаргытыгар, экзаменнаргытыгар кыһаллан бэлэмнэнэргитигэр баҕарабыт. Инникитин да, куруук, маннык бары бииргэ тутуспутунан олоххутугар таба суолу тайанан этэҥҥэ сылдьаргытыгар!

(Ахсыс кылаастар бэйэлэрэ оҥорбут бэлэхтэрин биэрэллэр)

2 ыытааччы:  Оскуолабытыгар күн аайы араас бирикээс тахсар. Онтон билигин ааҕыллар бирикээс, күндү выпускниктарбыт, эһиэхэ аналлаах, олус улахан суолталаах. Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан Дьохсоҕон орто оскуолатын 11-с кылааһын үөрэнээччилэрин экзамеҥҥа киллэрэр туһунан бирикээһи ааҕар директоры үөрэх чааһыгар солбуйааччы Сивцева Январита Ивановна.

(Сивцева Я.И. бирикээһи ааҕар).

1 ыытааччы:  Эҕэрдэлииргэ тыл биэрэбит оскуола директорыгар Петрова Василиса Даниловнаҕа.

(Директор эҕэрдэтин кэнниттэн ыытааччылар эҕэрдэлээччилэргэ тыл биэрэн иһэллэр. Бүтэһик төрөппүттэр тыл этэллэр).

2 ыытааччы:  Кыра бэйэҕитин улаатыннаран, эһиги тускутугар утуйар ууларын умнубуттар, үөрэнэргитигэр көмө-тирэх буолбуттар, кинилэр кимнээхтэрий? Ол эһиги төрөппүттэргит, эдьиийдэргит, убайдаргыт. Тылы биэрэбит төрөппүттэр ааттарыттан__________________________________________________________________________.

1 ыытааччы:  Сири симиир сибэккилэр, кып — кырачаан аанньаллар, бастакы кылаас үөрэнээччилэрэ эдьиийдэрин, убайдарын эҕэрдэлииллэр.

1 оҕо:                                Кундү 11-с кылааһы бүтэрэр выпускниктарбыт, эһигини оскуоланы бүтэрэр күҥҥүтүнэн эҕэрдэлиибит!

2 оҕо:                                  Биһиги, эмиэ эһиги курдук

                                             Өйдөөх, барына билэр, кыраһыабай

                                             Бары предметтэри баһылаабыт,

                                             Бастыҥ үөрэнээччи буолуохпутун баҕарабыт!

3 оҕо:                                   Биһиги төһө да кыра, бастакы кылаас үөрэнээччилэрэ буолбуппут иһин элбэҕи үөрэннибит, ааҕар, суруйар, суоттуур буоллубут. Уонна өссө да элбэҕи биллибит.

4 оҕо:                             Уонна эһигититтэн элбэх ыйытыылаахпыт. Болҕойүҥ!

5оҕо:                             Оскуолаҕа киирэр кирилиэскэ хас үктэл баарый?

6 оҕо:                             Иккис кылаастар кылаастарын салайааччыта ким диэний?

7 оҕо:                             Тохсус кылааска диэри хас сайын үөрэнэбитий? 

8 оҕо:                             Оскуолабытыгар барыта хас түннүк баарый?

1 оҕо:                             Үөрэх сылыгар барыта хас каникул баарый!

2 оҕо:                            Ханнык предмеккэ араас өҥү туттабытый?

3 оҕо:                           Эдьиийдэрбит маладьыастар, наһаа элбэҕи билэр эбиккит!

4 оҕо:                           Оскуолаҕытын бүтэрэргэ бэлэм буолбуккут!

(1-й кылаастар эҕэрдэ ырыаларын ыллыыллар).

1 ыытааччы:  Выпускниктарбытыгар, эһиэхэ анаан, эҕэрдэ эйэҕэһин этэ кэллилэр 10 кылаас үөрэнээччилэрэ.

1 оҕо:              Кунду, бииргэ алтыһа сылдьар доҕотторбут! Олоххутугар саамай эппиэттээх, саамай түбүктээх күннэргит тиийэн кэллилэр.

2 оҕо: Хаалбыт күннэргэ өрөйүҥ-чөрөйүҥ, кыһаллан бэлэмнэниҥ! Экзаменнаргытын ситиһиилээхтик туттаран, таптыыр идэҕитин баһылаан саҥа олох хаһаайыннара буолүҥ!

3 оҕо:      Ханнык да үлэттэн толлуман, үтүө суобастаахтык толоруҥ!

4 оҕо:      Билиҥҥигит курдук куруук ыраас суобастаах, үтүө сүрэхтээх, сырдык санаалаах болуҥ!

5 оҕо:      Доҕотторгутун хаһан да умнумаҥ, наада буоллаҕына көмөҕө кэлэргэ бэлэм буолуҥ!

6 оҕо:      Төрөөбүт дойдугут сайдарын туһугар үөрэниҥ, үлэлээҥ.  Хаһан да ханна да буолларгыт үмнумаҥ, үөрэммит оскуолаҕытын, үөрэппит учууталларгытын, бииргэ алтыспыт доҕотторгутун!

(Онустар бэйэлэрэ бэлэмнээбит бэлэхтэрин туттараллар).

2 ыытааччы:  Статистика этэринэн, биир үөрэнээччи, 11 сыл иһигэр ортотунан 8600 урокка сылдьар, 19200-тэ чуораан тыаһын истэр, 900-тэ контрольнай үлэ оҥорор, 12 кг кумааҕы суруйан барыыр. Ону таһынан сүүһүнэн ааҕыллар араас мероприятиеларга кыттар. Бачча элбэх статистическай дааннайы оҕолорбутун кытта тэбис тэҥҥэ, сүүрэн-көтөн үллэстибит киһинэн буолар модун санаалаах, нарын дууһалаах кинилэр кылаастарын салайааччыта. Кылаас салайааччыта буолар элбэх сыраны, тулууру, сатабылы, билиини ону таһынан кырата суох бириэмэни эрэйэр. Тылы биэрэбит оскуолабыт биир бастыҥ, элбэҕи эрэннэрэр учууталбытыгар Саргылана Егоровнаҕа, 11-с кылаас салайааччытыгар.

Яковлева С.Е.: Күндү оҕолорум, төрөппүттэрим, эһигини бу оскуоланы бүтэрбиккитин туоһулуур тиһэх чуорааны истэр ытык күҥҥүтүнэн эҕэрдэлиибин. Олох аҕыйах мүнүүтэнэн эһигини бүтэһик уруокка ыҥырар чуораан тыаһыа. Кунду оҕолорум, эһиэхэ баҕарыам этэ экзаменнаргытын ситиһиилээхтик туттаран, талбыт үөрэххитигэр киирэн эрэллээхтик олох устун хардыылыыргытыгар. Убаастабыллаах төрөппүттэрбит, бииргэ үлэлиир коллегаларым махтанабын эһиэхэ, куруук сүбэ-ама буоларгытыгар, бииргэ, биир сүбэнэн оҕолорбутун иитэн, үөрэтэн үөрэхпитин тумуктээн эрэрбитинэн.

Күндү оҕолорум өйдөөҥ:

• Саамай тулхадыйбат тулааһын – билии;
• Саамай көнө суол – үтүө суобастаах үлэ;
• Саамай хорсун быһыы – бэйэҥ алҕаскын билинии;
• Саамай дьону түмэр – эн дьоҥҥо итэҕэлин;
• Саамай эрэллээх доҕор – оҕо сааһын доҕоро;
• Саамай үчүгэй оскуола – Дьохсоҕон орто оскуолата.

Билигин мин оҕолорум убаастыыр учууталларыгар анаан вальс үҥкүүлүөхтэрэ.

(Вальс музыката тыаһыыр. Выпускниктар үҥкүүлүүллэр).

1 ыытааччы:  Бүгүҥҥү күммүт саамай долгутуулаах түгэнэ тиийэн кэллэ. Тылы биэрэбит бүгүҥҥү күн тутаах туоһуларыгар, оскуолабыт выпускниктарыгар.

(Фанфар тыаһыыр. Выпускниктар иннигэр тахсаллар уонна биирдии, биирдии тылларын этэллэр)

Маша: Айта иккиэн сиэттиспитинэн оскуолабытын бүтэрээри тиһэх чуорааммыт тыаһын истээри турарбыт эмиэ да олус үөрүүлээх, кыратык курус да буолар эбит ээ.

Айта: Аны, хаһан да, кыра оҕо буолан, оскуолабыт коридорунан сүүрбэппит.

Маша: Аны, хаһан да, учууталларбыт, кылааска, биһигини үөрэтэ диэн киирэн кэлбэттэр.

Айта: Аны, хаһан да, үтүрүһэ-анньыһан, оскуолабыт остолобуойугар уочараттаабаппыт.

Маша: Аны, хаһан да, оскуолабытыгар ыытыллар араас тэрээһиннэргэ долгуйа бэлэмнэммэппит.

Айта: Ол эрээри, үөрэммит хас биирдии уруокпут, оскуолаҕа сылдьыбыт хас биирдии чааспыт биһиэхэ күндү!

Маша: Умнуохпут дуо, ама, бастакы учууталбытын, бастакы үчүгэй сыанабытын, доҕотторбутун, убаастыыр учууталларбытын!

Айта: Махтанабыт эһиэхэ, күндү учууталларбыт, 11 сыл тухары үөрэтэн билиини биэрбиккитигэр, махтанабыт эһиэхэ Саргылана Егоровна үөрүүлээх да курус да күннэрбитигэр куруук аттыбытыгар бааргыттан

Маша:  махтанабыт төрөппүттэрбитигэр, тулуургут, биһиэхэ уостубат тапталгыт, хаһан да ааспат эрэлгит иһин!

Айта: Эрэннэрэбит, куруук иннибит диэки дьулуһуохпут диэн, эрэннэрэбит эһигини хаһан да умнуохпут суоҕа диэн!

2 ыытааччы:   Күн кэрэ киһиэхэ –

                           Учуутал эйиэхэ

                           Бүгүн мин сорунан,

                           Үчүгэй тыл кэрэтин

                           Хорсуннук сананан

                           Иннигэр турабын,

                           Махталбын этэбин          

                           Ырыабын ыллыыбын.

(Выпускниктар ырыалара. Илиилэригэр чуораан тутан тураллар. Ыллаан бүтэн баран учууталларын кытта залы биирдэ эргийэ хаамалар). Ол кэмҥэ:

1 ыытааччы:  Чуораан тыаһа чугдаар, чугдаар!

                          Чугаһынан, ырааҕынан,

                          Чугдаарар чуораан тыаһынан

                          Оҕо саастыын арахсан                          

                          Уһун олох суолугар

                          Эрэллээхтик киириэҕиҥ!

Билигин выпускниктарбытыгар анаан оскуола аатыттан бырааһынньыктааҕы сюрприз – торт!

 Манан эмиэ да үөрүүлээх да эмиэ да курус “Тиһэх чуораан” бырааһынньыкпыт түмүктэнэр. Оскуоланы бүтэрэр түмүк уруокка, чугдаарар чуораан тыаһынан ыҥырар бастакы учууталлара Охлопкова Саргылана Петровна. Баҕарабыт оҕолорбутугар, олох киэҥ аартыгар көнө суолу, эрэллээхтик иннигит диэки хардыылааҥ!

(Выпускниктар Алсу “Экзамены кончатся скоро” ырыанан тахсан бараллар.    Ыалдьыттар тарҕаһаллар .

Бүттэ.

Автор: Саввина Л.М. оскуола библиотекара.            

Бу күннэргэ «Кыым” норуот хаһыатын кэлэктиибэ Саха сирин комсомола тэриллибитэ 100 сылын  көрсө, итиэннэ, саамай сүрүнэ,  үбүлүөйдээх сылы хайдах-туох тэрийэри былаанныыр сыалтан ити хамсааһыҥҥа сыһыаннаах дьону-сэргэни мунньан,  видео-кэмпириэнсийэ көмөтүнэн «Эн, Комсомол, мин дьолум!” диэн мунньаҕы тэрийдэ. Тэрээһиҥҥэ комсомолга үлэлээбит актыбыыстары сэргэ, улуустааҕы кииннэммит бибилэтиэкэлэр, мусуойдар салайааччылара, үлэһиттэрэ кытыннылар. Мунньаҕы Ил Түмэн дьокутаата Мария Христофорова үүннээн-тэһииннээн ыытта.

 «Үтүө күнүнэн, күндү доҕоттор! Сэбиэскэй кэмҥэ Саха сирин комсомоллара нэһилиэнньэ олоҕо-дьаһаҕа сайдарын туһугар төһөлөөх элбэх үлэни ыыппыттарын ааҕан да ситиэхпит суоҕа. Аны туран, өрөспүүбүлүкэбитигэр ити хамсааһын төһөлөөх элбэх чаҕылхай, үлэһит дьону бэлэхтээбитин туһунан киһи этэ да барбат. Ол кэмнэргэ, 80-с, 90-с сылларга, таһаарыылаахтык үлэлээбит комсомоллар билигин даҕаны өрөспүүбүлүкэбит экэниэмикэтэ сайдарын уонна сөптөөх бэлиитикэ ыытылларын тустарыгар  күн бүгүҥҥү диэри таһаарыылаахтык үлэлии сылдьаллар. Биһиги өрөспүүбүлүкэбит бигэ туруктаах буоларыгар ити плеяда улахан кылааттарын билинэн туран, барыгытын ис сүрэхпиттэн эҕэрдэлиибин!» — диэн Мария Николаевна  кэпсэтии саҕаланыан иннинэ эттэ.

Тэрээһиҥҥэ сүрүн дакылааттары СӨ Конституционнай суутун бэрэссэдээтэлэ, 1984-1989 сс. комсомол Саха сиринээҕи салаатын успуорка, оборуонаҕа сэбиэдиссэйэ Александр Ким-Кимэн, Саха Өрөспүүбүлүкэтин ыччат хамсааһыннарын сэбиэтин бэтэрээннэрин бэрэссэдээтэлэ Зоя Рожина сүрүн дакылааттары оҥорон, Саха сирин комсомола тэриллибит устуоруйатыттан уонна быйыл үбүлүөйдээх сылга туох тэрээһиннэр ыытыллалларын туһунан сиһилии быһааран кэпсээтилэр.

  «Үтүө күнүнэн, саха комсомолун чулуу бэрэстэбиитэллэрэ, бу буолуохтаах саха комсомолун 100 сылынан итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин! 1921 сыллаахха муус устарга саха комсомола тэриллибитэ. Бастакы сэкирэтээринэн Раиса Цугель буолбута.  Кинилэр састааптарыгар Александр Кугаевскай, Михаил Слепцов, Илья Попов, Клавдия Глазкова-Петрова, Илья Попов, Лев Гоммерштадт, Лев Альперович, Давид Кушнарев бааллара. Куораттааҕы кэмитиэти Александр Кугаевскай салайбыта. Араас сылларга комсомол аата уларыйа сылдьыбыта эрээри, саамай сүрүнэ, эдэр ыччаты кытта үлэҕэ олус улахан суолтаны оҥорбута. Эһиил өрөспүүбүлүкэбит тэриллибитэ 100 сылын бэлиэтиибит. Ити сыллар тухары  комсомол чулуу ыччаттара киллэрбит кылааттара олус улаханын билинэбит.  Алдаҥҥа көмүһү хостооһуҥҥа улахан тэрилтэлэр баар буолалларыгар комсомоллар үлэлээбиттэрэ,  аны комсомол көмөтүнэн улахан спортивнай тэрээһиннэр, үөрэхтээһин сайдыыта күүскэ барбыттара. Аҕа дойду Улуу сэриитигэр  саха  комсомоллара хорсуннук-хоодуоттук кыттыбыттара. Алмаас бырамыысыланнаһа  сайдыытыгар, Мииринэй, Нерюнгри куораттар  төрүттэниилэригэр барытыгар комсомоллар  үлэлээбиттэрэ. Аны туран, БАМ-ы, АЯМ-ы тутууга эмиэ – кинилэр», — диэн Александр  Николаевич кылгастык эрээри,  оччотооҕу кэмҥэ комсомоллар дойдуларын туһугар хайдахтаах курдук ылсан үлэлээбиттэрин  итэҕэтиилээхтик билиһиннэрдэ.

Салгыы Зоя Рожина  тустаах сылга туох үлэ ыытыллыахтааҕын туһунан иһитиннэриини оҥордо. «Өрөспүүбүлүкэ таһымыгар элбэх тэрээһини былааннаан олоробут.  Ити тэрээһиннэр үрдүк таһымнаахтык, үрдүк күүрүүлээхтик бараллара эһигиттэн – хас биирдиигиттэн —  улахан тутулуктаах. Кулун тутар 1 күнүттэн муус устар 1  күнүгэр диэри Дьокуускай куоракка «Арассыыйа – мин устуоруйам»  диэн пааркаҕа Саха сирин комсомолун устуоруйатын көрдөрөр, кэрэһэлиир улахан быыстапка түһүлгэтэ тэриллиэҕэ. Дьэ манна, төһө кыалларынан, кыттыыны ыларгытыгар  баҕарабыт. Маны таһынан, култуура сүнньүнэн туох баар улуустааҕы бары мусуойдар, бибилэтиэкэлэр эмиэ комсомолга сыһыаннаах быыстапкалары тэрийиэхтэрэ. Михаил Друзьянов олус үчүгэй этиини эппитэ. Ол курдук, комсомол устуоруйатын, үлэтин толору көрдөрөр  быыстапкалары улуустарынан кэритиэххэ диэн этэр.  Бу тэрээһин сылы быһа улуустан улууска сыҕарыйан  наада.  Быыстапка кэмигэр оскуола оҕолоругар, ыччакка комсомол туһунан кэпсиир тэрээһиннэр хайаан да ыытыллыахтара. Маннык хабааннаах үлэни ыытыыга  Национальнай бибилэтиэкэ бэлэмнэнэн эрэр, уруккуттан даҕаны кинилэр көхтөөхтүк кытталлар.

Муус устар 3  күнүгэр, саха комсомола тэриллибит күнүгэр, хас биирдии улууска, ону сэргэ Дьокуускай куоракка комсомолларга аналлаах болуоссаттарга сибэкки дьөрбөтүн ууруу буолуоҕа. Былырыын пандемиянан сибээстээн, үөрүүлээх тэрээһини урукку курдук тыйаатырга ыыппатахпыт.  Ол эрээри,  быйыл алтынньы  29 күнүгэр комсомол төрөөбүт күнүгэр хайаан да улахан үөрүүлээх тэрээһини ыытарга быһаарыныы ылынаммыт — ол былааҥҥа киирдэ. Араас аахсыйалары тэрийэр санаалаахпыт.  Ол курдук, бэтэрээннэрбитигэр тугунан эмэ көмөлөһөр сыалтан, били, урукку тимуровецтар хамсааһыннарын сөргүтүөхпүтүн наада.  Онон былаан быһыытынан  хас биирдии улууска ыччат дьон  комсомол бэтэрээннэригэр туох эмэ көмөнү оҥорон, биһиги аахсыйабытыгар кыттыахтара диэн эрэнэбит. Холобур, бары улуустарга ыччат дьон итиннэ аналлаах  аахсыйаны  тэрийдэхтэринэ, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн улахан хамсааһын буолуох этэ. Бу комсомол 100 сыллаах үбүлүөйүгэр аналлаах тэрээһиннэри хаһыаттар уонна «Саха» НКИК анал рубрика уонна анал теле-биэриилэри оҥорон сырдатыахтара диэн эрэнэбит. Аны туран, устудьуоннар тутар этэрээттэрэ быйылгы үлэлэрин барытын бу комсомол тэриллибитэ 100 сыллаах үбүлүөйүн кытта ситимнээн тэрийиэхтэрэ. Итини тэҥэ, Саха сирин маҥнайгы комсомолларын сырдык ааттарын үйэтитиигэ улахан болҕомтону ууруохтаахпыт. Манна хас биирдии нэһилиэк, хас биирдии улуус хайаан кыттыахтаах, барыларыгар сөптөөх үлэни ыыта, тэрийэ сатыахпыт. Былааннартан сүрүннэрин билиһиннэрэр буоллахха, итинник.  Балар барыта бигэргэннилэр уонна улуус баһылыктарыгар тиэрдилиннэр», — диэн Зоя Васильевна чуолкайдык быһааран биэрдэ.

Намнааҕы Максим Аммосов аатынан Судаарыстыбаннай мусуой дириэктэрэ Александр Кириллин комсомол бэтэрээннэригэр  анал бэлиэлэр оҥоһуллубуттарын туһунан санатта уонна олору хайдах тиксэриэххитий диэн ыйыппытыгар, Зоя Васильевна: «Үбүлүөйдээх анал бэлиэ оҥоһуллан, сакааска барбыта. Чааһынай тэрилтэ оҥорор. Улуустар ылыаххытын баҕарар буоллаххытына, сайаапката түһэриҥ. Билигин 2000  анал бэлиэ оҥоһуллан бэлэм, устууката  380 солк. Урут Ленинскэй комсомол үбүлүөйүгэр улуус баһылыктара атыылаһан ылан, бэтэрээннэригэр бэлэхтээбиттэрэ», — диэн эппиэттээтэ.

Салгыы  тэрээһиҥҥэ Аллараа Халыма, Өлөөн, Чурапчы, Горнай, Бүлүү улуустарын кииннэммит бибилэтиэкэлэрин дириэктэрдэрэ, үлэһиттэрэ  Саха сирин комсомола тэриллибитэ 100 сыллаах үбүлүөйүгэр  аналлаах  туох-ханнык тэрээһиннэри былааннаабыттарын саас-сааһынан билиһиннэрдилэр. Ол курдук, үгүстэрэ ол саҕанааҕы  кэмнэргэ үтүө суобастаахтык  комсомол хайысхатынан үлэлээбит дьон тустарынан быыстапкалары тэрийэллэрин сэргэ, улуустааҕы комсомоллар үлэлэрин, устуоруйаларын кэрэһиир, сырдатар кинигэ бэлэмнээн таһааралларын иһитиннэрдилэр  уонна, саамай сүрүнэ, 100 сыллаах үбүлүөйдээх тэрээһиннэргэ, төһө кыалларынан, туох сатанарынан, кыттарга бэлэмнэрин иһитиннэрдилэр.

Мария Николаевна быйылгы тустаах  тэрээһиҥҥэ көхтөөхтүк кыттарга бэлэмнэрин биллэрбиттэригэр махтанарын биллэрдэ. Инньэ диэн туран,  Александр Ким-Кимэҥҥэ түмүктүүр тылы биэрдэ. «Саха сирин комсомола тэриллибитэ 100 сыллаах үбүлүөйүнэн  туох эмит куонкурус тэрийэргэ этии киллэрэбин. Үбүлүөйгэ аналлаах тэрээһиннэри уратытык уонна  далааһыннаахтык тэрийиигэ куонкурус ыытыахха сөп. Кыайыылаахтарга көһө сылдьар анал знамяны туттарыахха сөп. Обком бастакы сэкирэтээрдэрин кытта көрсүһүүлэри тэрийиэххэ наада. Түгэнинэн туһанан, өссө төгүл барыгытын буолаары турар Саха сирин комсомола 100 сыллаах үбүлүөйүнэн эҕэрдэлиибин!», — диэн Александр Николаевич  кыттааччылары ис сүрэҕиттэн эҕэрдэлээтэ.

Дьокутаат кэмэнтээрийэ

Вячеслав Макаров,  КПРФ Саха сиринээҕи комсомолларын тэрилтэлэрин  салайааччы, норуот дьокутаата:

— Быйылгы тустаах үбүлүөйгэ  аналлаах тэрээһиннэр өрөспүүбүлүкэбит үрдүнэн күргүөмтээхтик ыытыллыахтара. Ол курдук, кулун турар 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка  «Арассыыйа – мин устуоруйам” пааркаҕа Саха сирин комсомолун оччотооҕо үлэтин көрдөрөр быыстапканы тэрийиэхпит.  Саха сиригэр комсомол салайааччыта буоларым быһыытынан, быһаччы тэрийсэ сылдьабын, модератор быһыытынан кыттыам. Кулун тутар 10-15 күннэригэр бу үбүлүөйдээх тэрээһиҥҥэ аналлаах научнай-кэмпириэнсийэни тэрийиэхпит. Итини тэҥэ, муус устар 4 күнүгэр бэйэбит лииньийэбитинэн үбүлүөйдээх күҥҥэ үөрүүлээх тэрээһини ыытыахпыт. Сүнньүнэн үс улахан тэрээһини былааннаатыбыт. Итини тэҥэ, оҕолорго аналлаах онлайн-куонкурустары тэрийиэхпит.

07.10.2021

Праздник был проведен в 2018 году. Он был подготовлен под руководством учителя истории и обществознания. В подготовке праздника участвовал весь педагогический коллектив, учащиеся школы и их родители. Этот праздник был одним из проектов в нашей школе. Праздник направлен на воспитание патриотизма, коллективизма. Мероприятие было проведено в том числе с опорой на местный материал.

Оценить

710

HTML-код для вставки на сайт

Разрешить комментарии
Автор теста запретил комментарии
Блок Новинок и Популярных тестов

Теперь тесты из блоков новинок и популярных отображаются внутри вашего сайта, что увеличивает просмотры ваших страниц в 5 раз!
Все комментарии после публикации проходят строгую модерацию!

OK