Чулгап жерди уймок сары жалбырак,
Чоп кубарат, бели сынып жалдырап.
Терезелер ным кучактап тердешсе,
Туман уктайт талааларда магдырап.
Тоготпостон кузгу желин ушугон,
Татып даамын жайкы эмгек узурун.
Элеттиктер кызуу турмуш шарында,
Эбак жыйган отун,эгин, тушумун.
«Убакыт — учкан куш» — деген чын беле, кечээ эле айлана жашыл болуп, озунчо бир керемет жаз деген мезгил эле. Кун батып, тандар атып, тез эле куз мезгили да кирип келди. Айлана жашыл тусун озгортуп, сары тузго боёлуп, тим эле элет жери коздун жоосун алат. Ал эми жан-жаныбарлар кузго камынышып, баары оз-оз жумуштарын аткарышып, кузгу маалды билдирет. «Ак тоонун карда жарылган чак» деп бекеринен айтпаса керек, анткени дасторконубуз куздун сезимин билдирип, дуйум-тамак баары бар, момо-жемиш бышып жетилди.
Кээ бир жазуучуларыбыз да кузду озунчо суроттойт:
Конур куз уста белеем дарактарды,
Туркун-тус боёкторго боёп койгон,- чын эле ырда айткандай куз мезгилин ар тараптан айта берсек соз учугу да, ыр учугу да тугонбойт. Андыктан бугунку баарыбыздын маанайыбыз ушул «Кузгу бал» кечесине арналгандыктан, кечени ачык деп жарыялоого уруксат этиниздер!
Кузду суйом жалбырактар саргайган,
Кун алыстап керемет бир жел согот.
Жер бетине жалбырактар тошолуп,
Куз аталган булл мезгилге корк кошот,-
Жеке номер: «Кыргызстан» аткаруучу – ___________________________
Алтын куз аталбаптыр бекеринен,
Куз келсе, кубанышат баардыгы тен.
Элимде булл мезгилде тойлор болот,
Элимдин булл мезгилде ырысы кен,-
жеке номер:__________________________
Ар мезгилдин оз-озунчо кооздугу бар,
Жаз келсе, жашылданат, а кышта кар.
Жайында жер жемиштин баары бышып,
Кузундо учуп тушот жалбырактар,- бий:_____________________________________
Айлана кооз, копко турдум козум тойбой,
Аралап бакты бастым четин бойлой.
Алдыман учуп отот жалбырактар,
Анкыган жыты кетип, жок болгондой,-
Жеке номер: «_________________» ______________________
Саргайган жалбыракты карай берем,
Санааркап жай кеткенин сезет денем.
Сагынып копко куткон келди го куз,
Салаалап жамгыр тогот кары менен,- бий:________________________________________
Булут тосуп, жарык кундун бир козун,
Булбул куштун уга албайсын ундошун.
Кирип келди чыкыроон куз айбаттуу,
Кийип алып, кызыл-сары курмосун,-
«______________» ыры, аткаруучу-________________________
Суук аба, муздак шамал, суз асман,
Суулар акпай куз денелуу тузактан.
Сумсайышса тоолор ичтен чыйрыгып,
Сур каргалар «карк-курк» этет узактан,-
«Жаз жамгыры» ыры, аткаруучу — _____________________
Тогот жамгар,жолдор колчук тешилип,
Таманындан баткак обот эзилип.
Дарыялар киргил тартып ташкындап,
Дарак боздойт эчак алган чечинип,- куз мезгилине арналган кечебиз да сонуна жетти, куз мезгили берекенин жылы болсун, саламата болгула!
Айлана теребел салтанат,
Математика кечеси башталат.
Илимге, билимге жол салган,
Бактылуу жаштарбыз жаш канат.
-
Бий: «Сал билек» кыздар тобунун аткаруусунда.
-
Танып байлап коёр эмес убакыт,
Же токтотуп тура албайсын суранып.
Мына ушундай жакшы кундор алдында,
Жуз корушуп турганыбыз чон бакыт.
Нечен элдер суктанышып калкыма,
Жерибизге, элибизге, салтыма.
Кел, замандаш шугурчулук кылалы,
Мына ушундай улуу кундун барына.
Саламатсыздарбы, урматтуу биздин коноктор!
Сиздерди жаз майрамы менен кошо келген аялзатынын майрамы менен куттуктайбыз!
Биз сиздерге каалайбыз: Омурунор дайыма узун болсун,
Маанайынар кунуго ачык болсун.
Келечекте сиз бараткан кенен жолдор,
Ачылып, сонун-сонун гулго толсун.
Шанга толуп, бут теребел салтанат,
Мектебимде бугун майрам салтанат.
Анда эмесе шайыр, тапкыч муун саяпкеринин,
Алдыдагы чон мелдеши башталат.
Которулуп, мугалимдер байрагы,
Корчу, мына элдин жузу жайдары.
Бут илимдин падышасы аталган,
Бугун бизде математика майрамы.
«Мугалим – муун саяпкери,
Мугалим – адамзаттын данаакери» аттуу мугалимдер арасында откорулуучу усулдук сабак семинарыбызды ачык деп жарыялоого уруксат этиниздер!
Усулдук сабакты баштоодон мурун Башкы – Терек орто мектебинин директору – Абдыманап Качикеевге соз кезегин берели.
Анда эмесе усулдук семинар сабактын катышуучуларын алдыныздарга чакырып алалы.
1-топ:______________________________________
2-топ:______________________________________
3-топ:______________________________________
Урматтуу семинар сабагыбыздын катышуучулары: бул жерде 1.2.3. деген сандар жашырылган. Сиздер ушул сандарды тандап алып, бир деген 1-топтон, эки деген 2-топтон, уч деген 3-топтон орун алыныздар.
Ал эми бугунку биздин кадырлуу конокторубуздан 4-топ куралмакчы.
Биздин бугунку мелдештин журушуно козомол кылуучу калыстар тобун шайлап алалы: Калыстар тобунун торайымы – Райондук билим беруу болумунун башкы адиси Гулгаакы Субанованы , мучолоруно: С.Жумабаева жана Д.Бекмуратованы шайлап алалы.
Эсептоо комиссиясы:_________________________________
4.Тогулуп бейиш жыты жоолугундан,
Торолгом искеп сенин коюнундан.
Жыргалы жетпейт экен – бул ааламдын,
Жыттайын, келчи апа моюнундан.
Жеке номер: «Мен дуйнону апам менен тааныгам» аткаруучу – Сижофидин уулу К
5.Эмгегин натыйжалуу жемиш берсин десен,
Тынымсыз изденип, ар тараптан онугушун керек.
Акыл аркылуу ийгиликке жетуу —
Бул адамдын инсан болуп калыптанышына эн негизги шарт.
1-суроо: педагогикалык муноздомо класстер турундо
6.Мезгилдердин талабына жараша,
Кулку чыгат мыскыл жана тамаша.
Кулку омур, кулку бакыт, керемет,
Сен кулкудон болосун ден соолукта.
Абдыманап Качикеев кулку тартуулайт
7.Унунон мугалимдин мээрим сезем,
Кен пейил, эн жонокой созго бекем.
Создорун кыялданып уккан сайын,
Козумо коз буткондой толкуп кетем.
Масстер класс.
8.Бийле окуучум, бийле омур жанырсын,
Конулдогу капалыктар жазылсын.
Биз да бирге сени менен бололу,
Бирге болуп алакандар жазылсын.
(6-класстын кыздар тобу бийлеп беришет)
9. Мен энемди корбой калсам сагынам,
Мен эркелеп чыккым келбейт жанындан.
Оо,адамдар биз энени сыйлайлы,
Эне кымбат,эне ыйык баарынан.
Арстан Орозов
10.Ыр торосу, соз торосу – Токтогул,
Бала болуп алган осуп толгондор.
Соз уйротуп, ыр санатын остургон
Анын дагы мугалим болгондур.
Психологиялык тест.
11.Мугалимсиз ар бир кунун карангы,
Аткарылбайт, ансыз мезгил талабы.
Жаркын жашоо, келечекке жол салган,
Мугалимдин акылдарын угалы.
Жеке номер: «Мугалим эже» акаруучу -____________________________
12. Шагалы болбой жер болбойт,
Шайыры болбой эл болбойт.
Тажибай Бекмуратов
13.Неге дениз кемеси кумга барып сайылбайт,
Неге космос кемеси багытынан жанылбайт.
Жерден алыс болсо да, неге жерге кайтышпайт,
Так эсепти билбесен, буга эсеп табылбайт.
Ал кемени башкарган – чебер адис капитан,
Жаш кезинде бизге окшош математика окуган.
Мугалимдин табияты ушунчалык бай, кучтуу жана ийкемдуу, тапкыч болгондуктан озунун тазалыгын жана сулуулугун сактап кала алат.
Крассворд
14. Козго суйкум,кыргыз бийин,
Кимдер гана билбесин.
Кыргыз кызы кызгалдактай,
Кулпурушуп бийлесин. «Кара жорго»
№23 «Балауса» МДҰ
«Күз-мерекем, күз-берекем»
«Ақбота» ересек тобы
Дайындаған: Тапаева Г.Х.
2017-2018 оқу жылы
Тақырыбы: «Күз-мерекем, күз-берекем»
Мақсаты:Күз мезгілінің ерекшеліктерін ұғындыру. Күз өнімдерімен таныстыру, олардың ағзаға пайдасын түсіндіру. Мерекелік көңіл – күй орнату. Балаларды ән салуға, би билеуге, түрлі іс — әрекеттерге тарту, бейімділіктерін арттыру. Шығармашылық ой — қиялдарының дамуына ықпал ету.
Жүргізуші:
Қарсалайық бәріміз
Жасымызбен кәріміз
Қырдан кепті қыдырып
Алтын күзде нұр төгіп
Тілегім аман болсын ел іргесі
Алтын күз қайта келді ел іргесі
Молшылықтың жаршысы бола білді
Алтын күз -ырыс береке ала келді.
Құрметті қонақтар, балалар. Сіздерді «Күз-мерекем, күз-берекем» атты ертеңгілігін тамашалауға шақырамыз. Алтын күз мерекесіне қатысушы балаларды қарсалайық. (Балалар музыка ырғағымен залға кіріп, орындарына отырады)
Жүргізуші: Әр жыл мезгілінің өз ерекшелігі бар, балалар. Табиғат қай кезде болмасын – тамаша дүние. Күз келсе – біз сары-қызыл жапырақтарды, көкеніс пен жеміске толы бақты, құстардың жылы жаққа ұшуы мен жаңбырдың жауғанын елестетеміз. Балалар, тыңдандаршы, бұл не шу? (Осы кезде әдемі әуенмен Күз ханшайымы келеді. Қолында жеміске толы себет, үсті толы сары жапырақ, басында жеміс тағылған әдемі бас киім)
Күз ханшайымы: Сәлеметсіздер ме балалар!
Балалар: Сәлеметсіз бе!
Күз ханшайымы: Уа, халайық, дархан далам армысын.
Табиғатым,жаны жайсаң тал мүсін.
Ханшайымы күздің бүгін келіп тұр,
Алмақшы боп бар халқымның алғысын.
Мен –Күз ханшайымымын, сіздерді көргеніме қуаныштымын.
Жүргізуші: Қымбатты Күз ханшайымы! Біздің балаларда сізді көргеніне қуанышты. Сіз келеді деп күз туралы тақпақтар мен өлеңдер, билер дайындады. Сіз жайланып отырып, балалардың өнерін тамашалаңыз.
Ән «Күз»
Тақпақтар:
Әсел:
Көк майсалы көрікті,
Алқаптағы көп егін.
Бұл күндері киіпті,
Сары жібек көйлегін.
Иса:Алтын нұрдай тамшылап, жапырақтар төгілді
Біздің өмір таң шуақ, біздің өмір көңілді
Біреу астық түсіріп, біреу бидай ұшырып,
Жатқан мезгіл күз екен, алдым соны түсініп.
Мерей: Сарғайды тоғай, сап-сары манай
Соңғы әнің айтып, құс кетті қайтып
Жапырақ ұшты, суық та түсті
Сонда да бізге,қызық көп күзде.
The leaves are falling
One by one
Summer`s over
School`s begun
Тамерлан: Осень, осень не спеши
И с дождями подожди.
Дай еще нам лета,
Солнышка и свеета.
Айару: Ой, балалар,балалар,
Қоңырқай күз болыпты,
Құлап жапырақтар солыпты.
Ел егінін орыпты,
Ой,балалар,балалар.
Ойнайық та күлейік,
Мәз боп бірге жүрейік
Ходит осень в нашем парке,
Дарит осень всем подарки:
Фартук розовый-осинке,
Бусы красные-рябинке,
Зонтик желтый-тополям,
Фрукты осень дарит нам.
Гүлнұр:Вот на ветке лист кленовый
Нынче он совсем как новый.
Весь румяный, золотой,
Ты куда, листок? Постой!
Айна:Асханадан шықпаймын,
Атым пияз, бұқпаймын.
Көзден жасты шығарам.
Тұмаудан бірақ сақтаймын.
Назерке:Тал шыбығым бұралып,
Бақшаларда қызарып
Тұрган ол мен қызанақ
Күнге қарап ұялып.
Еркеназ:Картоп біздің атымыз
Жер астында жатырмыз
Бір тамырдан тараған,
Ағайынбыз бәріміз.
Кәусар:Пісіп тұрған алмамын,
Тамсандырар бал дәмім
Жерге сілкіп түсірме
Ісіп кетер маңдайым.
Дулыға:Өсіретін бойыңды
Дамытатын ойыңды.
Қоянға да азықпыз,
Сәбіздерміз жазықсыз.
Анель:Алма баққа барайық
Алма теріп алайық
Ең үлкенін дәмдісін
Анамызға сыйлайық
Би: «Жемістер»
Күз ханшайымы: Рақмет, мен өзіммен бірге ойын алып келдім. Кәне ойын ойнауға қалай қарайсыздар балалар.
Ойын: «Кім жылдам»
Күз ханшайымы: Жарайсыңдар, балалар! Енді балалар, сендерге жұмбақтар жасырайын, шешуін табыңдар.
1.Жазда інге тығылып,
Жатқан қызыл түлкіні.
Құйрығыннан суырып,
Әкелді әжем бір күні (сәбіз)
2.Жайлы жұмсақ төсегім
Домаланып өсемін
Қабат-қабат тоным бар.
Қалай оны шешемін
Бұл не? ( Орамжапырақ)
3. Қалың киім ұнатады
Шешіндірсең жылатады. ( пияз)
Күз ханшайымы: Жарайсыңдар, балалар! Жұмбақты шеше алдыңдар.
Жүргізуші: Берекесін сыйлауға,
Өлкемізге күз келді.
Жемістерін жинауға.
Шақырады біздерді.
( Осы кезде әуен ойналып Бағбаншы атай келеді.)
-Сәлеметсідерме
Балалар: -Сәлеметсізбе!
Жүргізуші: Сіз кімсіз? Қайдан келдіңіз?
Бағбаншы: Мен бағбаншымын, Балалардың дауыстарын естіп,осы күз мезгілінде басымнан өткен бір хикаяны айтып бермекшімін. ( Осы кезде әуен ойналып «Шалқан» ертегісі басталады.)
Тәрбиеші: Ерте, ерте, ертеде. Бір кемпір мен шал өмір сүріпті. Олар үй шаруашылығымен айналысыпты. Ата есіктің алдына шалқан егіпті. Күндердің бір күнінде шалқан күнің ыстық сәулесімен үлкен болып өсіпті. Осы кезде Атай шалқанға тамсанып қарайды.
Ата: Ой бәрекелді, менің еккен шалқаным үлкен болып өсіп қалыпты ғой.
Тәрбиеші: Осылай ата енбегіне қуанып шалқанды тартпақшы болады. Әрі тартады, бері тартады шалқанды жұла алмайды.Сөйтіп көмекке кемпірін шақырады.
Ата: Ойбай,шаршап кеттім, белім де ауырды. қой көмекке, кемпірмді шақырайын.
Кемпірім, кемпірім,келші қарашы шалқанымыз үлкен болып өсіпті, жалғыз өзім тарта алмай қалдым.Кел екеуміз бірге тартайық.
Кемпір: Ой шынында да, үлкен болып өсіпті ғой, кел тарсақ тартайық.
Тәрбиеші: Осылайша атаның артынан ұстап әрі тартады. Бірақ шалқанды орынан қозғалта алмайды. Кемпір қызың көмекке шақырады.
Кемпір: Қызым, қызым, бізге көмекке келші. Атаң еккен шалқанды жұла алмай жатырмыз.
Қыз: жарайды апа сізге көмектесейін.
Тәрбиеші: қыз көмекке келіп, шалқанды рет ретімен тартады. Бірақ күштері жетпейді. Сонымен көмекке итін шақырады.
Қыз: Ақтөс, ақтөс, көмекке келші.
Ит: Аф, аф, аф, көмектес, десендер көмектесейін.
Тәрбиеші:Ит қыздың етегінен, қыз кемпірдің етегінен, кемпір шалдаң, шал шалқаннан ұстап ары тартады, бері тартады, бірақ шалқанды суыра алмайды. Енді ит көмекке ит мысықты шақырады.
Ит: мысық, мысық бізге көмекке келші, атам еккен шалқанды жұла алмай жатырмыз.
Мысық: мияу, мяу, көмектесіп жіберейін.
Енді мысық көмекке тышқанды шақырады.
Тышқан: әрине көмектесіп жіберемін.
Олар, тарта, тарта шалқанды суырып алады.
Бағбаншы: Міне, осылай жомарт күздің сыйлаған үлкен шалқанын жинап алып, қыс бойы жеп жататын болдым. Сау болыңдар!
Жүргізуші: Жарайсыңдар балалар! Енді «Күз Ханшайымына» кіші топ бүлдіршіндері өз өнерлерін ала келіпті, кәне тамашалайық.
Ойын: «Дәміне қарай ажырат»
Балалардың өлең жолдары:
Жанайым:
Берекелі, мерекелі
Келді жомарт, алтын күз
Қалада да, далада да
Жанның бәрі жарқын күз.
Едіге:Аспанды сұрғылт бұлт,
Жан-жақтан жабады.
Күнбірте суытып,
Жауын көп жауады.
Адилья:
Ағаштардан жамырап,
Ұшты кенет жапырақ.
Ой, алақай, тамаша,
Шашу шашты жапырақ!
Инкар:Жаздай күткен бәріміз,
Сары алтын,сары күз,
Көк аспаның мөлдіреп,
Алтын күнім елжіреп.
Азиз: Әуенге еріп сиқырлы,
Айтылды ән боп сыр қилы.
Күзгі әуен жастардың,
Жүрегіне нұр құйды.
Асылзат:Кездескен соң күзімен,
Бұтағынан үзілді.
Ай жапырақ-сары алтын
Айналаның бәрі алтын.
Асель:Тоңазыпатырап,
Көп жеміс піседі.
Сарғайып жапырақ,
Саудырап түседі.
Бибінұр: Кездескен соң күзімен,
Бұтағынан үзілді.
Ай жапырақ – сары алтын,
Дамир:Тоңазып атырап,
Көп жеміс піседі.
Сарғайып жапырақ,
Саудырап түседі.
Бейбарыс:Қарсы алайық бәріміз,
Жасымыз бен кәріміз.
Қырдан кепті қыдырып,
Алтын күзге бізге нұр төгіп.
Төлегенова Мерей:
Қарқынды еңбек
Әр күн өрлеп
Әр ісіне сүйсінді
Ән тасқыны дән тасқыны
Ырыс болып құйылды.
Жанель:
Күзде жауын,бұлт,тұман,
Сары жапырақ жауады!
Сары құйын ұйытқан,
Сапырады ауаны.
Тапталады табанға,
Судыр-судыр жапырақ.
Өрттей сары бояуға,
Малынғандай атырап.
Би: «Чунга-Чанга»
Күз ханшайымы:Балалар жарайсыңдар өнерлеріңе тәнтімін. Менің қайтатын уақытым да болды. Сендерге құр қол келген жоқпын, сендерге сыйлық ала келдім.
Ән: «Берекелі күз»
Жүргізуші. Жел тұрады жалықпайды
Күн жылытып жарытпайды,
Жапырықтар жерге қарай
Қалықтайды, қалықтайды—дегендей біздің тобымыздың дайындаған мерекелік ертеңгілігіміз аяқталды.
Қош сау болыңыздар!!!
«Әулиекөл ауданы әкімдігі білім бөлімінің №2Аманқарағай орта мектебі» ММ
Тақырыбы:
Алтын күз
Өткізген:Мукатова Г.М.
2016 жыл
Алтын күз
(Ортаңғы топ үшін)
Мақсаты: Күз мезгілінің ерекшеліктерін ұғындыру. Күз өнімдерімен таныстыру, олардың ағзаға пайдасын түсіндіру. Мерекелік көңіл – күй орнату. Балаларды ән салуға, би билеуге, түрлі іс — әрекеттерге тарту, бейімділіктерін арттыру. Шығармашылық ой — қиялдарының дамуына ықпал ету. Ата — аналар қауымымен тығыз қарым – қатынас қалыптастыру.
Армысыздар құрметті қонақтар, ата — аналар, баршаңызды күзгі мейрамдарыңызбен құттықтаймыз.Құттықтай отырып бүгінгі біздің бүлдіршіндеріміздің«Алтын күз» атты ертеңгілігіне қош келдіңіздер!
Жүргізуші : Олай болса,
Мерекесі халықтың
Алтын күзді бастайық
Алтын күзге арналған
Ертеңгілігімзіді бастайық
(Әдемі сазды әуен ойналып тұрады, балалар шығып жапырақтармен шеңбер бойын айналып болған соң орындықтарына жайғасады.).
Ортаға 3 бала шығады:
1 -Айару: Армысыздар, халайық,
Бармысыздар, халайық!
Күзгі тойды жүп жазбай,
Бірге қарсы алайық!
2 — Бекзат: Гүл жайнаған даланың,
Жапырағы солыпты.
Таңырқадым, қарадым,
Танымастай болыпты.
3 — Назерке: Ендеше не тұрыс
Болмасын жан қалыс
Тойлайық, күлейік
Қуанып билейік!
Жүргізуші: Балалардың орындауында «Жапырақтар» биі
Би: «Жапырақтар»
Жүргізуші:
-Балалар, мен сендерге жұмбақ жасырғым келіп тұр ,ал сендер оны шешіп көріңдер.
Өрік, алма,
Шие, алша,
Жидек, жүзім піседі.
Қауын, қарбыз,
Қияр, сәбіз
Дүкендерге түседі:
Астық пісіп,
Ортақ түсіп,
Қырман дәнге толады.
Бөбектерім, айтыңдаршы!
Бұл қай кезде болады? (Балалардың жауабы)
(Балалар отырады, тарсылдаған жаңбырдың дауысы естіледі)
Жүргізуші: Ой, балалар! Естіп тұрсыңдар ма?
Жаңбыр жауайын деп тұр. (жаңбырдың даусымен залға бұлт кіреді)
Бұлт: Сәлеметсіңдер ме, балалар!
Балалар: Сәлеметсіз бе!
Бұлт:Күзгі көк бұлт мен болам
Көтеріліп теңізден,
Аспанға биік барамын
Қаласам қазір сендерге
Жаңбыр болып жауамын.
(Балаларға жаңбыр шашады).
Жүргізуші:
Жаңбыр, жаумай тоқтай тұр,
Дабылыңды соқпай тұр.
Саяғынды түгендеп,
Үйіріңді соқпай тұр!
Жүргізуші: Бұлт, біздің балалар күз туралы тақпақтар біледі.Ендеше, балалардың тақпақтарын тамашалайық.
Тақпақтар:
Күзім ,күзім,күзім Жансая
Пісті алма, жүзім
Тұрғанда бәрін күз беріп
Кел алайық біз теріп
Күзім-ау, күзім-ау Ясмина
Мінезің бұзық-ау
Жаңбырың сіркіреп
Келгенің қызық-ау
Тоңазып отырып Саян
Көп жеміс піседі
Сарғайып жапырақ
Саудырап түседі
Көктемде егеін егетін Азиза
Күзде жиып беретін
Біздің дала-бай дала
Алтын астық айнала
Алтын, сары, қызыл, көк,
Алуан – алуан жапырақ.
Күзгі бақта күлімдеп,
Көз тартады атырап. Наима
Берекесін сыйлауға,
Өлкемізге күз келді.
Жемістерін жинауға,
Шақырады біздерді. Аружан
Жемісі мол теретін
Күз дос екен бізбенен
Бәрін тауып беретін
Жомарт екен күз деген. Амина
Күзім-ау, күзім-ау!
Мінезің бұзық-ау
Жаңбырың сіркіреп,
Келгенің қызық-ау! Арнұр
Астық жеміс жиылды,
Қамбамызға құйылды.
Ардақты күз мың алғыс,
Алдық өнім сыйыңды. Мадина
Бұлт: Рахмет, балалар!
Сендер жаңбырдан қорықпайсыңдар ма?
Балалар: Жоқ!
Бұлт: Қалай сендер барлықтарың батылсыңдар?
Жүргізуші: Бұлт, сенімен өте көңілді. Бірақ бізге әлі де біреу жетіспейтін сияқты. Бізде Күн жоқ екен. Қане, балалар, бәріміз мейрамымызға Күнді қонаққа шақырыйық (балалар қолдарың шапалақтап, Күнді шақырады).
Күн келеді.
Күн: Сәлеметсіңдер ме, балалар! Сендер мені шақырдыңдар ма, достарым?
Балалар: Иә!
Күн:Мен жарқырап төбеде
Нұрын төгіп тұрамын.
Шуақ шашып бәріне
Бала жанын ұғамын.
Бұлт:Күн, күн, тоқтай тұр!
Сөзімен менің құлақ тұр.
Ішім толы суға,
Сусыз өмір бола ма?
– Ендеше мен бәріне керекпін, мен мықтымын!
Күн: Жоқ, мен мықтымын!
(Бұлт пен Күн дауласып, аяқтарын топылдайды)
Жүргізуші: Тынышталыңдар, дауласпандар!
Жүргізуші: Балалар, Күн мен Бұлтты татуластыру үшін ойын ойнайық.
Ойын: «Кім жылдам?»
(Кілем үстінде тамшылар мен жапырақтар шашылып жатады. 2– 4 бала шығып, бірінші себетке тамшыларды, екінші себетке жапырақтарды жинайды.)
Жүргізуші:Күн мен су бар жерде
Бау–бақша да гүлденер.-Күн мен Бұлт бізбен бірге күз мерекесін тойлаңыздар.
Жүргізуші:Балалар ,айтыңдаршы қазір жылдың қай мезгілі?
Балалар:Күз мезгілі.
Жүргізуші:Күз мезгілінің белгілерін атап беріңдерші.
Балалар:Күзде күн суытады.Адамдар жылы киінеді.Құстар жылы жаққа ұшып кетеді.Жауын жауады.Жемістер мен көкеністер піседі.
Жүргізуші:Балалар,дұрыс айтасыңдар.
Жүргізуші: Балалар, бүгін барлығымыз күз мерекесіне жиналдық. Қонақтар да келді. Бірақ біздің мерекеге біреу жетіспейді.Сендер білесіндер ме ол кім?
Балалар: Ол күз. (Осы сәтте жүргізушінің ұялы телефоны шырылдайды)
Жүргізуші:— Алло, иә. Саламатсыз ба, Алтын күз! Бізге қонаққа келемін дейсіз бе? Келіңіз, келіңіз. Біздің балалар қонақ күткенді ұнатады. Ендеше көріскенше, сау болыңыз! (Телефонмен сөйлесіп болған соң)
Жүргізуші: Ал,балалар,балалар,
Енді бері қараңдар.
Бізге қонақ келмекші,
Сендерді бір көрмекші.
Әуелі жұмбақ жасырамын,
Құлағымды асырам.
Таба алсаңдар шешімін,
Қонағымды шақырамын.
«Көк майсалы көрікті,
Алқаптағы көп егін.
Бұл күндері киіпті Сары жібек көйлегін.»
Бұл не, балалар? (Күз)
Жүргізуші: Шоғы толған гүлдей жайнап
Шақырады жарқын жүз
Сайрандаған күліп-ойнап,
Келді міне Алтын күз!
Күз: Береке бақ дарыған,
жомарт көңіл жарқын жаз.
Сары алтынға малынған,
Алтын күз деген мен болам. Армысыздар , құрметті қонақтар, кішкентай бүлдіршіндер!
Күз: — Сәлеметсіздер ме, менің кішкентай ғана бүлдіршіндерім, мені аялаған достарым. (Балалар амандасады)
Балалар: Сәлеметсіз бе, Алтын күз!
Күз:Мен мерекеге кешігіп қалдым ба?
Балалар: Жоқ.
Күз: Балалар, сендерді көргеніме қуаныштымын. Мен сендерге бір жұмбақ жасырайын.
Ағайынды бәрі
Шықса жасыл
Түссе –сары. Бұл не?
Балалар: Жапырақ.
Күз: Дұрыс таптындар, жарайсындар!
Жүргізуші: Алтын күз , біздің балалар күз туралы өлең, тақпақтар біледі.Сіз жәйланып отырып, балалардың өнерін тамашалаңыз.
Хор: «Күздің күні қандайды…»
Тақпақтар :
Шоғы толған гүлдей жайнап
Шақырады жарқын жүз
Сайрандаған күліп-ойнап, Ясмин
Келді міне Алтын күз!
Күзім-ау, күзім-ау!
Мінезің бұзық-ау
Жаңбырың сіркіреп, Кәусар
Келгенің қызық-ау!
Қара бұлт қабағын түйеді,
Бұталар боз қырау киеді
Осы ма, осы ма күз деген Даяна
Бақшаға баратың бізбенен
Көбейді құт-береке
Астық толы қоймамыз.
Құтты болсын мереке
Алтын күзді тойлаймыз. Айбек
Өнім үйіп тастадық,
Оқуды да бастадық.
Берекелі алтын күз,
Ашық болсын аспаның. Нұргүл
Жүргізуші:
Бүгін мейрам,бүгін той
Қуанышты күн біліп қой
Күзгі бақтай сыңғырлап
Алақанды соғып қой деп
Би: «Қолшатыр» биімен ортаға бишi кыздарды шақырамыз.
Жүргізуші: Алтын күз, балалардың өнерлері ұнады ма?
Күз: Балалар, мен сендерге көкөністерімді, жемістерімді ала келдім. Көкөніс пен жемісті қалай жақсы көретіндеріңді тексереміз.
Ойын: «Дәмін ажырат».
Ойынның шарты:Бізге екі бала қажет, олардың көздерін орамалмен байлап, мына тұрған ыдыстағы жеміс пен көкөністі қолдарымен ұстап, дәмін татып анықтаулары қажет.
Күз: Жарайсыңдар балалар, өте дәм сезгіш екенсіңдер.
Жүргізуші: Балалар, күздің алып келген көкөніс, жемісі дәмді ме екен?
Балалар: Иә, өте дәмді.
Жүргізуші: Балабақша бағында
Сайраңдаймыз жанында
Нақ өзіндей бүлдіршін
Көп достардың жанында,-деп,біздің кішкентай бүлдіршіндеріміз сіздерге «Күз жомарт» әнін орындап береді.
Хор: «Күз жомарт»
Жүргізуші: Жарайсындар, балалар!
Би: «Қолшатыр биі»
Күз: Рахмет, балалар, маған мереке қатты ұнады. Ал енді менің орманға баратын уақытым болды
Берекелі бақ-дәулет,
Арта түссін тойланып.
Сау болындар, балалар,
Келгенше жыл айналып
Барлық кейіпкерлер (Күн, Бұлт, Күз): Ал, балалар, сау болыңдар!
Алтын күз
Балалардың келуі. «Жапырақтар» биі
Бұлттың келуі. «Кім жылдам?» ойыны Күннің келуі.
Алтың күздің келуі. «Қолшатыр» биі. «Дәмін ажырат»ойыны.
Ата-аналармен жұмыс «Шебер қолдар».
Мерекелі берекелі алтын күз
Музыкалық әуен ойнап тұрады. Балалар сахнаға шығады.
Жүргізуші: Қош келдіңіздер ата-аналар!
Армысыздар ұлағатты ұстаздар!
Бармысыздар жас достар!
Хормен: Берекелі, мерекелі Алтын күз құтты болсын!
Жүргізуші:
Мұнда назар салайық
Мерекесі халықтың
Алтын күзге арналған
Ертеңгілікті бастайық
Хормен:
Қуан!Шаттан! Алақай!
Қуанатын күн келді
Күліп шықты күн бүгін
Қайырлы таң!
Қайырлы күн!
Хор: Ән «Күз келгенде».
Жүргізуші:Туған табиғаттың тамаша бір көрінісі күз мезгілі.Айнала сұлуланып, түрлі-түстерге боялып құлпыра түседі.Ағаштардың және басқа өсімдіктердің жапырақтары қызыл, қоңыр, сары болып өзгереді.Олдай болса, құрметті қонақтар кішкентай балапандар күз мезгіліне арнап өз өнерлерін көрсетсін.
Өзбек биі.
Жүргізуші:
Алқаптан бидайды
Қоймаға жинайды
Тырнасы тізілген
Ұнатам күзді мен!-дегендей бәріміз де күз мезгілін жақсы көреміз.Ендеше қошеметпен қол соғып «Күз» ханшайымын ортаға шақырайық.
Музыканың әуен ойнап тұрады. Ортаға«Күз» ханшайымы келеді.
Күзде табиғат көрінісі жиі өзгереді, аспанды бұлт торлап, ағаш жапырақтары жерге түседі,жаңбыра жауады. Құстар жылы жаққа қайтады, астық жинаймыз, жемістер мен көкөністер піседі. Ал маған кім жемістер мен көкөністер туралы тақпақтар айтып береді.
Ерінбестен еңбек етіп келеті.
Еңбекшіге бар жімісін беретін,
Мен мырза күз ынтымақты еліне.
Берекелі ырыс болып енетін.
— Балалар сендер Құлыншақ тобының балаларысыңдаргой димін иа?
— Бәсе, бәсе мен сендердің жазған хаттарын алдым.Рахмет сендерге. Енді сендердің өнерлеріңді тамашалайын.
Мансур
Берекесін сыйлауға
Өлкемізге күз келді
Жемістерін жинауға
Шақырады біздерді
Аяулым
Алтын,сары,қызыл, көк
Алуан-алуан жапырақ
Күзгі бақтар күлімдеп
Көз тартады жалтырап
Ислам
Еңбек қызып қырларда
Бидай толды қырманға
Алтын таулар секілді
Сап-сары боп тұрғанда
Дархан
Біреу астық түсіріп
Біреу бидай ұшырып
Жатқан мезгіл күз екен
Алдым соны түсініп
Эльгиза
Ой,балалар,балалар
Қоңырқай күз болыпты
Қурап жапырақ солыпты
Ел егінін орыпты
Ой,балалар, балалар
Ойналық та күлелік
Енді оқуға кірелік.
Мадияр
Күз келді,сары күз келді
Тау ызғарлы түз желді
Тыраулатып аспанда
Тырналарын тізді енді
Ақерке
Қуандырып біздерді,
Мерекелі күз келді.
Кел жемісті алтын күз,
Кемелденсін халқымыз.
«Күз» ханшайымы: Қазір біз сендермен «Күз белгісі неде?» деген ойын ойнаймыз.Мен күз мезгіліне байланысты сөздер айтамын, сендер аяқтайсыңдар
-Күзде жапырақтар ………….(сарғаяды).
-Күзде күн …………………(суып, жаңбыр жауады).
-Күзде құстар …………….(жылы жаққа ұшып кетеді).
-Күзде жемістер мен көкөністер………….(піседі).
Жүргізуші:ендеше күз ханшайымы біздің балалар домбыраның сүйемелдеуімен еркем-ай әнін орындап берсін.
Балалардың тақпақтарын тыңдаңыздар!
Дариьна
Қызыл қырман басында
Ақ бидайды сапырған
Диқандардың қасында
Күз есепші отырған
Дильяра
Жайдар күз,алтын күз
Аяулы күз,алтын күз
Дәнге толып ен далам
Дариядай шалқыған
Мирас
Бұлттанып заңғар аспаным
Толтырды жасқа жанарын
Құстар да қайта бастады
Суықтың сезіп хабарын
Ерсін
Қамба толды астыққа
Алғыс саған Алтын күз!
Бір уыс дән шаштық та
Қап-қап бидай алдық біз
Алима
Алақай, алақай
Шаттанды балақай
Күз түсті, дән пісті
Айтамыз алғысты
Ислан
Бүгін мейрам,бүгін той
Қуаныш күн біліп қой
Күзгі бақтай сыңғырлап
Алақанды соғып қой
Бек
Күзді күтіп жатамын
Жиып нәрді бойыма
Асқабақпын,жараймын
Қыстай сақтап қоюға.
Балым
Бақшаларда тізіліп
Қаперсіз мен жатамын
Қабат-қабат киініп
Қырыққабат атандым
Жүргізуші:Алтын күзсздің себетіңізде жапырақтарыңыз бар секілді, олар тапсырмалар болар бәлкім?
Алтын күз: — Әрине ,(Жапырақтарын көрсетеді)Күз жұмбақтың шешуін ортаға шығарып тұрады.
Жұмбақтар шешу
Бойын жерге жасырған
Бұрымы бар жасылдан (сәбіз)
Ұзын мұртты сарылар
Қойнында дәні бар (бидай)
Қалың киім ұнатады
Шешіндірсең жылатады (пияз)
Жүргізуші:Ұлдардың «Паравоздар » биін тамашалаңыздар!
Ән:«Алмалар»
Күзбен қоштасу
Ойын:Ағашта өсетін жемістерді естіген кезде қол шапалақтайды. Жерде өсетін көкеністерді естігенде аяқтарын тыпырлатады.
Жүргізуші:Осыменалтын күз мерекелік кешіміз аяқталды, аман сау болыңыздар!
5
(Балалар музыкамен залға кіреді)
Жүргізуші: Құрметті қонақтар, ата-аналар! Мінеки өлкемізге алуан түсті жапырақтарымен айналаны сары алтынға бөлеп күз де келді. Күздің келуін бәріміз асыға күттік. Ал күз бізге мол өнімін сыйға тартуда. Ендеше, алтын күзімізге арналған мерекемізді бастаймыз.
Өнер десе жайнаймыз,
Сандуғаштай сайраймыз.
Алтын күзге арнаған
Әнімізді шырқаймыз.
Ән «Алтын күз»
Жүргізуші:Балалар, күзде болатын өзгерістерді тақпақпен айтып беріңдерші.
Балалар тақпақтар айтады.
Жүргізуші:Мінеки, күз келіп, күн суытып, аспан бұлттана бастады.
Би «Бұлттар мен күн» (би біткенде бұлттар күнді қоршап тұрады)
Бұлттар: Біз бұлттармыз, бұлттармыз
Қолымыздан ұстаймыз.
Көк аспанды торлаймыз,
Күнді жасырып қоршаймыз.
Жүргізуші: Көрінші бізге қымбатты күнім
Қуантшы бізді нұр шашып бүгін
Күн: Қуантар ем бұлттар мені қоршап алды,
Көк аспанды қара бұлттар торлап алды
Шуағымды шаша алмаймын мен жерге
Желді шақыршы көмектессін сендерге.
Жүргізуші: Күзгі жел, тез келші мұнда қалыспа
Бұлттарды ұшырып, қушы өте алысқа
(Музыкамен жел келеді)
Жел: Мен күзгі желмін, өте жылдам желемін,
Бұлттарды алысқа қуу үшін келемін.
Бұлттар: Біз бұлттармыз, үлкее береміз, (шеңберді үлкен жасайды)
Ашуымызға тисеңдер,
Жаңбыр болып нөсерлетіп төгеміз.
Жүргізуші: Сұрғылт бұлттар! Біз сендерден қорықпаймыз,
Күнді сөндіре алмайсыңдар.
Күштіміз деп, мықтымыз деп
Мақтануды неге қоймайсыңдар?
Жел: Балалар, бұлттар қанша мықты болса да олар желден қорқады. Сондықтан маған көмек керек, кәне бұлттарды үрлейікші, әйтпесе жалғыз шамам жетпейді. (Бәрі үрлейді)
Бұлттар: Ай, ай, ой, ой бізді қуып жатыр, қашайық.
(Жел бұлттарды қуып кетеді, күн қалады)
Жүргізуші:Мінеки балалар, күзгі жел бұлттарды қуып әкетті. Ал шуақты күніміз ортамызда жарқырап тұр. Енді біздің мерекеміздің шырқын ешкім де бұза алмайды. Олай болса күнімізбен қосылып ойын ойнайық.
Ойын «Күнге жету»
Жүргізуші: Жарқын күн! Мерекеміз одан сайын жандана түссін, бізге шуақты сәулелеріңді шашып, нұрыңды төкші.
Күн: Жарайды, онда мен бар әлемге шуағымды шашайын.
Би «Күн сәулесі» (сары ленталармен) (күн шығып кетеді)
Жүргізуші:Қараңдаршы, балалар, бізге күз ханшасы өзінің үш айымен келе жатыр, кане қарсы алайык.
(Музыкамен күз, қыркүйек, қазан, қараша кіреді)
Күз: Сәлеметсіңдер ме балғын балалар! Мені сағына күтіп отырған боларсыңдар. Мен астықты жинап, Табиғат –Ананы қыс мезгіліне әзірлеп қойдым. Бүгін мен өзіммен бірге үш айымды ертіп келдім.
Қыркүйек: Мен кыркүйек айымын
Жылы күн райымын
Аспанды құс шарлай бастады
Алғашкы қоңырау қуантты жастарды
Қазан: Қазанда халкымыз
Тойшыл ол салтымыз
Береке байлығын
Беріп тұр алтын куз
Қыркүйекке еремін
Молшылық беремін
Қараша: Күз мезгілі тамаша
Менің атым қараша
Қараша айында
Қыс қамын дайында!
Жүрг: Алтын күз! Келіңіздер, төрге шығып қонақ болып, балалардың өнерін тамашалаңыздар. Алтын Күз! Саған байлығың мен астығың, алуан түрлі жеміс-жидектерің мен алтын түске боялған жайлауың үшін мол алғысымызды айтамыз. Жасаған еңбегіңнің алғысы ретінде балалардың өлең шумақтарын қабыл ал.
Балалар тақпақ айтады.
Күз: Мен сендерге құр қол келгем жоқ, өзімнің қызық ойынымды ала келдім. Қаласаңдар, бәріміз сол ойынды ойнайық.
Ойын
(Музыка ойналып, қалың киінген сырқат бала кіреді)
Сыр: Ой, мына күз мезгілі қандай суық еді, жаурап барамын. Осы мезгілді ұнатпаймын.Туууу,басым ауырып тұр. Көніл-күйім де болмай тұр. Жаңа маған асыр салып ойнаған балалардың даусы естіліп еді, солар сендер емессіңдер ме?
Жүргізуші:Иә, ол біздің балалар. Біз алтын күз мерекесін тойлап отырмыз.
Сыр: Сендерге қарап кызығып тұрмын. Бәрің көңілдісіңдер. Сендердің шаттана қуанған дауыстарың алысқа естіліп жатыр. Ал менің ауырғаным басылар емес, тұмау болып калған секілдімін.
Жүргізуші:Біздің не үшін көңілді екенімізді білгің келсе, айтайын. Біз денемізді шынықтырамыз, дұрыс тамақтанамыз, жемістер мен көкөністерді көп жейміз, дәруменге толы шырындар ішеміз. Осының бәрін жайдарлы жаз бен жомарт күз тарту етті, сондықтан біз көңілдіміз.
Күз: Балақай! Мен саған да өз жемістерімнен сый тарту етейін. Олардың құрамында дәрумендер көп. Мә мына жемістерді ала ғой. Үйіңе барғанда жерсің. (жеміс салынған себет береді) Есіңде болсын, дені сау балаға ешқандай да ауру жоламайды.
Жүргізуші:Алтын күз дұрыс айтады, балақай! Жемістер денсаулыққа өте пайдалы. Ал біздің балалар саған осы жемістер жайлы ән шырқап берсін.
Сыр: Мен түсіндім. Рахмет. (себетті алады)
Ән «Жемістер мен көкөністер»
Күз: Әндерің тамаша екен, өркендерің өссін. Ал енді маған рұқсат беріңдер, мен кетейін. Барып бау-бақшамды тексерейін. Сау болыңдар. (Күз кетеді)
Жүргізуші:Басыңның ауырғаны қойды ма?
Сыр: Жоқ , әлі де мазам болмай тұр.
Жүргізуші:Олай болса, келе ғой, бізбен бірге денеңді шынықтыр, спортпен шұғылдан. Сонда жазыласың. Балалармен қосылып спорт биін биле.
Би «Спорттық»
Сыр: Спортпен шұғылданған денсаулыққа өте пайдалы екеніне көзім енді жетті. Мына биден соң бойым жеңілдеп жақсарып қалған сияқтымын. Көңіл-күйім де көтеріле бастады. Мен енді әрдайым спортпен шұғылданатын болам. Сендерге көп рахмет балалар. Маған көп нәрсе үйреттіңдер, сондықтан сендерге алғыс айтып, алтын күздің берген жемістерінен дәм татырайын. (жеміс таратады)
Ал, балалар, мен кетейін, әйтпесе мені анам іздеп қалар. Сау болыңдар. (кетеді)
Жүрг: Осымен шағын мерекеміз аякталды, сау болыңыздар.
Бүгін бұл орманға күз ханшасы келеді. Мен орманға мына ескі киіміммен қалай барамын
Мұнда жақын жерде шебер үкі тұрады, саған әдемі көйлек тігіп береді, оның қолынан келмейтінін жоқ
- Саған қандай көмек керек?
- Маған жаңа көйлек керек еді, бүгін күзбен кездесемін.
- Мен де бір әдемі көйлек бар, саған тура келер, жүре ғой сол көйлекті саған берейін. (киіп келеді)
- Міне сұлу боп шыға келдің, ал енді бара ғой.
(Музыкамен күз келеді
~ 1 ~
Алып барыджы: Селям алейкум , бизим севимли балачыкъларымыз. Хош кельдинъиз бугуньки тедбимиримизге. Неге багъышлана бизим тедбиримиз, онынъ мевзусыны тапмагъа теклиф этем.
(балачыкъларгъа тапмаджаны окъуй)
Джыйыла эп мейвалар,
Сарарып сола япракълар.
Ягъа сувукъ ягъмурлар,
Учып кете турналар.
(кузь мевсими)
Алып барыджы: Эльбетте, биз бугунь кузь мевсимини озгъарамыз ве мен эпинъизни бир къыраллыкъкъа давет этем. Бу къыраллыкъ- Кузь мевсимининъ къыраллыгъыдыр. Тамам бугунь мында буюк тантана, Кузь мевсими озь балачыкъларынен сизлерни буюк сабырсызлыкънен беклейлер.
(тылсымлы бир нагъме янъгырай)
Алып барыджы: Бир заманда бар экен, бир заманда ёкъ экен. Аджайип бир къыраллыкъта учь тата –къардаш яшай экен.
(санагъа кузь айлары чыкъалар)
Сентябрь айы:
Эр сене бизде сентябрь бирде,
Буюк къуванч балалар омрюмде.
Эр бири севинип туралар эрте,
Гульдестелер тутып кетелер мектепке.
Октябрь айы:
Булутлар долана, кок юзю къарара,
Эсе салкъын ель, япракълар сарара.
Кунь бираз къыскъара, геджелер узана,
Сыкъ ягъа ягъмурлар,сокъакълар сувлана.
Ноябрь айы:
Титислене эр бир якъ,
Сувукъ арта кунь-куньден,
Бузлап башлай таш топракъ,
Къара къышнынъ огюнден.
Алып барыджы: Машалла, анълагъанъыныз киби бу кузь мевсимининъ балачыкълары, сентябрь, октябрь, ноябрь айлары. Балачыкълар, я кузь мевсиминде насыл адиселер олып кече, бу мевсимнинъ насыл чизгилери бар?
(алып барыджы талебелернинъ джевапларыны къабул эте)
~ 2 ~
Алып барыджы: Эльбетте, бостанларымызда ишлер екюнлене, ана-бабаларымыз къышкъа азырланалар.
(тантаналы нагъме янъгъырай, кузь къыраличеси кире)
Кузь къыраличеси:
Селям алейкум , балачыкълар, меним къыраллыгъыма хош кельдинъиз! Бугунь эпинъизге шенъленмеге, кульмеге, ойнамагъа эмир этем.
(къыраличе тронгъа отура, айлар исе чевресинде ерлешелер
талебелер «Кузь» адлы шиирни окъуйлар )
Кузь кельди, эм тереклернинъ,
Япракълары тёкюльди.
Тарлалар да, тютюнлер де,
Бостанларда сёкюльди.
Не къарылгъач авелене,
Не турналар ойнайлар.
Не чибин бар къораларда,
Не чиркийлер къайнайлар.
Тек къаранлыкъ геджелерде,
Эсе сыртынъ еллери.
Санки дерсинъ чертип чала,
Телефоннынъ теллери.
Алып барыджы: Адамлардан гъайры, айванлар, къушлар, боджеклер де къышкъа азырланалар. Балачыкълар, мен сизлерге тапмаджа окъумагъа истейим, сизлер исе манъа озь джевапларынъызны айтарсынъыз.
Зувул,зувул,зувул учар
Чечеклерден шыра джыяр.
Озю ичюн азырлар,
Адамларгъа багъышлар.
(балкъурт)
Юрем мен безмей-талмай,
Аякъ менде пек къыскъа.
Чокъ чекишме тапалмай,
Меним адым …
(къырмыскъа)
Бугуньки мерасимимизде балкъуртлар ве къарынджалар бар;сёз оларгъа, насыл олар язнен, кузьни кечиргенлер.
(балкъурт ве къарынджалар мейдангъа чыкъалар)
~ 2 ~
~ 3 ~
Балкъурт:
Чёллерде гульден, гульге,
Жу-жу этип мен учам.
Кучюк къопкъа элимде,
Сизге балалар бал джыйдым.
Меним балым пек татлы,
Къокъулы ве файдалы.
Къарынджалар:
Чалышамыз бутюн яз,
Артель олып яшаймыз.
Ерге ашайт толдурып,
Къышта раат ашаймыз.
Къарынджалар:
Къарынджанынъ ишкирлигини,
Бутюн балалар анъласынъ.
Язда ойнап, йырлап юрсенъ,
Къышта пармакъ яларсынъ.
Алып барыджы: Сагъ олунъыз, орман сакинлери.
Балачыкълар, я къушлар насыл кузьни кечирелер, не япалар?
(алып барыджы талебелернинъ джевапларыны къабул эте)
Алып барыджы: Тамам бугунь беяз, назик ве яш турначыкъларымыз сыджыкъ мемлекетлерге азырланалар.
Бакъынъыз балалар,
Турналар кочелер,
Сыранен тизильген,
Дженюпке кетелер.
(къушларнынъ оюны,
оюндан сонъра бостан адамчыгъы чапып кире)
Бостан адамчыгъы: Урьметли къыраличе, мени бу байрамгъа давет этмединъиз, меним джаным агъырды.
Баарьден башлап,кузьгедже
Бостанда мен чалышам.
Къушларны мен къоркъузам,
Шенъленмеге вакъыт кельсе
Давет этмей мени кимсе!!!
(бостан адамчыгъы агъламагъа башлай)
~ 4 ~
Кузь къыраличеси:
Эльбетте, догъру айтасынъ,акъкъын бар.
Бугунь бизнен шенъленмеге.
Манъа джанынъ агъырмасынъ,
Унуттым сени бираз.
Келеджекте сёз берем,
Сени биз унутмамыз,
Чюнки сен чокъ иш япасынъ,
Бол-берекетимиз ичюн.
Къал бизнен, шенъленъ, ойна.
Бугунь буюк тантана.
Балачыкълар бизлер ичюн чокъ азырлангъанлар,
Шимди бизни озгъарсалар,
Къышны сонъ къаршыларлар.
(бостан адамы шенъленмеге къала)
Алып барыджы: Эльбетте къал, шенълен бизнен, санъа биз къуванырмыз.
Вакъыт кельди балачыкъларгъа тапмаджаны джевабыны тапмагъа.
Багъда, баарьде о ягъа.
Сачакътан сувлар акъа.
О шувулдап кельгенини,
Балалар къапудан бакъалар.
(ягъмур)
(талебелер ягъмурнен багълы шиирлер окъуйлар)
Тез етишти ягъмурлы кузь,
Кете дерске балалар.
Ягъмур ягъа гедже- куньдюз,
Энди сувуй авалар.
Койлюлер багъ-багъчадан,
Емишлерни джыялар.
Сайлап-сайлап яхшыларны
Сепетлерге къоялар.
Сабадан ягъмур ягъа,
Не къадар тазе ава.
Мен ягъам-десе ягъсынъ,
Арыкълар сувгъа толсунъ.
Алып барыджы: Эльбеттте, ягъмур да керек. Ягъмур ягъса насыл алетнен биз къулланамыз? Догъру, шемсиенен. Шимди эпинъизни шемсиелернен меракълы бир оюнны сейир этмеге теклиф этем.
~ 5 ~
(талебелер шемсиелернен оюныны косьтерелер)
Кузь къыраличеси: Сагъ олунъыз , талебелер, пек меракълы оюн бу. Кузь мевсимине багъышлангъан шиирлер билесинъизми?
(талебелер « Алтын мевсим» адлы шиирини окъуйлар)
Кузь кельди. Эп багъча-багъларда,
Зевкълы тымар эмеги къайнай.
Йырджы къушлар сусты эр якъта,
Алтын мевсим джошкъун адымлай.
…Бостанларда къавун-къарпызлар,
Орькен атып,мамюр олды.
Ал янакълы алма, армутлар
Сепетлерге рыкъма-рыкъ толды
Кербарлашкъан салкъымлар,
Сергилерде балланып пишти.
Башларыны эгген нарлар,
Пишип-пишип,шербетке шишти.
Алып барыджы: Балачыкълар, мен сизлерге тапмаджа окъумагъа истейим, сизлер исе манъа озь джевапларынъызны айтарсынъыз.
Эр кунь саба кунешке бакъар,
Аман сары урба такъар.
(куньайлан)
Эльбетте, бу куньайлан. Шимди бизим талебечиклеримизнинъ оюныны сейир этмеге теклиф этем.
(талебелер куньайланларнынъ оюныны косьтерелер,
талебелер «Кузь» адлы шиирни окъуйлар )
Кузь кельди, сарарды ем-ешиль япракълар,
Булутлы кок юзю оксюздай мугъайды.
Ёрулгъан адамлай- сюрюльген топракълар,
Чёль, байыр, дерелер ягъмурдан бонъайды.
Эр ерден зенгин, бол берекет джыйылды,
Акъсакъал къышбабай, кельмек ичюн ель багълай.
Чевреде къушларнынъ давушы тыйылды,
Тек байгъуш чегертки: «Яз битти»,-деп агълай.
~ 6 ~
Алып барыджы: Эльбетте, бизим талебелеримиз чокъ азырлангъанлар.
Кузь къыраличеси:
Сагъ олунъыз, бар олунъыз,
Сагълыкълашмагъа вакъыт кельди.
Йылындан бизни бекленъиз,
Яхшы, аля окъунъыз.
Бостан адамчыгъы:
Биз кетемиз, корюшермиз,
Мен эминим йылындан.
Бизде буюк сабырсызлыкънен,
Корюшювни беклермиз.
Алып барыджы: Вакъыт кельди сагълыкълашмагъа. Урьметли талебелер, оджалар, мусафирлер бизим тедбиримизге кельгенинъиз ичюн сагъ олунъыз!
Зуя миллий мектеби
КУЗЬ байрамы
(1-4 сыныфлар ичюн)
Оджа: Люманова Н.А.
1 — жүргізуші:
Табиғаттан бабамыз ала берген секілді,
Дархандықты қазаққа дала берген секілді.
Еркелікті, ерлікті жерден алған секілді,
Мөлдірлікті көгілдір көлден алған секілді – деп Қадыр Мырзалиев атамыз жырлағандай бүгінгі «Алтын күз» мерекемізді табиғаты аялау, табиғат сұлулығын сақтау біздің қолымызда десек те артық айтпаған болар едік.
1 — жүргізуші:
Табиғаттан бабамыз ала берген секілді,
Дархандықты қазаққа дала берген секілді.
Еркелікті, ерлікті жерден алған секілді,
Мөлдірлікті көгілдір көлден алған секілді – деп Қадыр Мырзалиев атамыз жырлағандай бүгінгі «Алтын күз» мерекемізді табиғаты аялау, табиғат сұлулығын сақтау біздің қолымызда десек те артық айтпаған болар едік.
Табиғат — күлкі тіршілік атаулының құтты қонысы, алтын ұя бесігі, құт берекесі. Осы табиғаттың төрт мезгілінің өзіне тән ерекшелігі, жақсылығы, әр түрлі мерекесі бар. Мысалы, күз адам баласына молшылық, береке беретін мезгіл. Сондықтан да адамдар күзге берекелі, мерекелі күз, алтын күз деп баға берген.
Алтын дегеніміздің себебі айналаның бәрі сап — сары бояуға енген, екіншіден алтын байлықтың белгісі. Міне, осы екеуін аттастырып «Алтын күз» деп атаған. Күзде егінді жинап болған ағаларымыз «Сабан той» өткізіп күз берекесін тойлап отырса, әрбір мектептерде осы күз мерекесін тойлайды. «Алтын күз» кештерін өткізу дәстүрлі мерекеге айналған. Сол дәстүрді жалғастыра отырып бүгін де біздер «Алтын күз» мерекесін ұйымдастырмақпыз.
Армысыздар, бармысыздар ардақты ұстаздар, құрметті оқушылар мен ата — аналар. Бүгінгі 5, 6, 7 сыныптар аралығындағы топпен(командамен) ұйымдастырылып отырған мерекемізге қош келдіңіздер.
Ведущий 1: Добрый вечер, дорогие друзья!
Вот и осень вернулась к нам снова,
Незаметно вошла в отчий край:
Вся в наряде шитья золотого –
Кто ж назвал тебя, осень родная,
И унылой, и грустной порой?
Загляни в нашу милую школу
И осенний ты бал нам открой.
1 — жүргізуші:
Сайыс 5 турдан тұрады, шарттары мынадай:
1-тур — Өз — өзін таныстыру (эмблемасы, киімі болса оны да таныстырып кету керек)
2-тур — Күз тақырыбына арналған шығарма
3-тур. Өз өнерін көрсету (ән, би, қойылым, мәнерлеп оқу)
4-тур.
А) «Дәм тарту» күзгі өнімнен жасалған тағамның бір түрін көрсету (қыз балалар).
Ә) «Күз сыйы» көрме, табиғи бұйымдардан жасалған болу керек (ұл балалар).
5 — тур. Әр сыныптың «Күз» тақырыбына газет көрмесі
2 — ведущий:
1-тур – Приветствие (эмблема, и т. д.)
2-тур – Сочинение на тему осень(на месте)
3-тур – художественная самодеятельность(музыка, танец, выразительное чтение, сценка, и т. д.)
4- тур – а) осенний салат(для девочек)
Б) икебана (дары осени из природных материалов)
5-тур – Стенгазета на тему «Осень»
В каждом туре участвует весь класс.
1 — жүргізуші:
Сайысымызды бастамас бұрын қазылар алқасымен таныстырып өтейік:
—————————
1 — жүргізуші:
Армысыздар, бүгінгі кеш куәсі,
Алтын күзім тойланатын күн осы.
Жасыл далам, сары түске айналып,
Алтын күзге айналады жыр осы.
Табиғатым сары көйлек киеді:
Күзгі балды тойлауға жұрт жиылды
Рұқсат болса бастайық осы кешті.
Әрбір топ таныстыршы енді өзіңді.
1- тур өз — өзін таныстыру: 5а, 5б, 6а, 6б, 7а, 7б
2 — ведуший: А теперь жюри назавет оценки за первый тур.
1 — жүргізуші:
Екінші бөлімге де кезек келді: «Күз тақырыбына шығарма жазу» (сол жерде жазылады). Сыныптар: 5а, 5б, 6а, 6б, 7а, 7б
Ән:
1 — жүргізуші:
— Бүгінгі кеш өтіп жатыр мәніменен,
Әр сұлу әсем болар сәніменен.
Өнерлерін көрсетсінші, әніменен —
дей келе келесі кезекте өз өнерін көрсетуге береміз.
3тур. Өз өнерін көрсету (ән, би, қойылым, мәнерлеп оқу)
3тур – художественная самодеятельность(музыка, танец, выразительное чтение, сценка, и т. д.)
2 — ведущий:
И так встечаем команду 5 а класса.
5 б, 6 а, 6 б, 7 а, 7 б.
Қазылар алқасының бағасын көрейік.
2 — ведущий:
Пока наши участники готовится к следующему заданию, предлагаем вам ответить на наши осенние вопросы.
1. Сколько дней длится осень? (90 — 91 день)
2. Как называют период теплой погоды в середине осени? (бабье лето)
3. Какое дерево является символом осени? (клен)
4. Какие птицы считаются лучшими предсказателями дождя? (ласточки и стрижи)
6. Сколько дней лил дождь, приведший к Всемирному Потопу? (40 дней)
7. Кто из древнегреческих богов управлял громом и молнией? (Зевс)
8. Назовите три месяца осени (сентябрь, октябрь, ноябрь)
9. Чем заканчивается осень? (ноябрем)
Жүргізуші: 4 тур
Көріп кеттік өнерлерін топтардың,
Қимылдары жүргендей бір жай ұшып
Мерекелік ас мәзірін жасапты,
Қыздарымыз бармақтары майысып.
«Дәм тарту» күзгі өнімнен жасалған тағамның бір түрін көрсету(бұл шарт қыздарға).
«Күз сыйы» көрме, табиғи бұйымдар. Әрбір топтағы ұлдар көрме, табиғи бұйымдар жасайды және оны таныстырады, мән — мағынасын ашып түсіндіреді.
4 тур –
А) осенний салат(для девочек)
Б) икебана (дары осени из природных материалов)
Қазылар алқасының бағасы:
1 — жүргізуші:
Ендігі кезекте 5 тур «Күз тақырыбына арналған қабырға газетін тамашалайық. Әр командадан 1 оқушы шығып газетті таныстыру керек.
Ведущий (Диляра):
Оценки жюри
Би:
Ал енді сайыскерлерімізді ортаға шақырамыз.
— Күз ұсынып егісі мен жемісін,
Әкеліпті халыққа бір молшылық
Сары жапырақ алтындай болып төгілсін,
Елімізде болсын әркез тыныштық – дей келе, қазылар алқасына сөз кезегін береміз. Бағдарламамыздың қорытындысын тыңдайық.
На этом наш концертная программа окончена. Всем спасибо, до новых встреч.
Келесі көріскенше аман болайық!
БҚО Теректі ауданы Покатиловка ауылы
Покатиловка ЖОББМ математика пәні мұғалімі М. А. Айшуаков