Наурыз мейрамына арнал?ан сценарий

Наурыз жоралғыларын қайталау. Оқушылардан бүгінгі айтылған, орындалған  наурыз жоралғыларын  сұрау.

Наурыз жоралғылары:

Құшақтасып көрісу,

Төс қағыстыру.

Қыдыр атаның енуі.

Саумалық айту.

Наурыз көже.

Селт еткізер.

Ағаш отырғызу.

Ұлыстың Ұлы күні Наурыз мерекесіне арналған әзірлеме .

19.03.2016ж.                               «Қош келдің, Наурыз!»

Музыка ойнап турады

Жаршы:
Тыңдаңыздар, тыңдаңыздар!
Той дабылын қағып тұрған мұнда біз бар!
Наурыз тойы басталды! Бір орында тұрмаңыздар!
Естімегендер естіңдер!
Тыңдамағандар тыңдаңдар!
Наурыз тойын бастаймыз!
2. Келіңдер, Наурыз тойға бәрің бүгін,
Аямай өнерпаздар ән мен жырын!
Тойлайық халық тойын Наурызымның,
Шуағын жерге төккен бақыт күнін!
3. Келіңдер, Наурыз күнін қарсы алайық
Билейік, жыр жарлайық, ән салайық.
Қаһарлы қыстан өтіп, Наурыз келді,
Арқаңды кеңге созшы, уа, халайық!
Ал, кәнеки, халайық,
Асқақ әнге салайық,
Басы болсын бұл тойдың
Шырқап — шырқап алайық!
(Әтеш шақырады).

Адамдардың орындықтары жолынан сүйінші сұраған кішкентай бүлдіршіндер мен Жер Ана шығады. (кішкентай қыздар билеп Бәйшешек болып ашылады)

Жүргізші:

Қасиетті Жер – Ана — алып күнді айналып жүретін жеті ғаламшардың ең құдыреттісі.

Ата – бабамыз осы жер үшін сан ғасырлар бойы қан төгіп, басын қатерге тіккен.

Адамның өмірі жермен тығыз байланысты.

Жерден қасиетті, жерден киелі дүние жоқ. Жер бар жерде ел бар. Яғни жер өмір сүрер ортамыз. Жер – адамның жарық дүниеге көзін ашқаннан тербеткен бесігі.

Адам өзінің туын — өскен жеріне деген шынайы сүйіспеншілігін, алаулаған сағынышын, қадір – құрметін жүректен шыққан құдыретті сөзбен, ойлы өлеңмен, сазды әуенмен, сырлы суретпен жеткізеді.

Жүргізуші: Жерді күтіп, баптап, таза ұстау керек. Өйткені Жер – ана жомарт дархан көңілімен адамға барын бергісі келеді. Тіпті қазба байлықтары да жерден алынады. Түрлі жеміс – жидектерде, әсем гүлдерде, тіпті дәнді дақылдар да ұдайы суарып күтіп баптағаннан көбейе түседі.

Жүргізуші: Біздің мерекемізге қош келдің! Қасиетті Жер Ана!

Жер Ана: Қош көрдік! Қош көрдік!
Құт — береке Наурыз айым келді деп
Жер түледі жасыл желек желбіреп,
Айналайын атамекен, кең далам
Толықсиды жырға бөлеп, елжіреп
Аспанымда ақша бұлттар аунайды
Наурыз тойы көңілімді баурайды.
Тебіренген табиғатта мәз мейрам
Аңқылдаған қазағымнан аумайды
Армысыздар алты алаштың айбынды ұрпағы! Ұлыс оң болсын! Ақ мол болсын! Күн мен түн теңеліп жер анаға жылу сыйлаған Наурыз мерекесі құтты болсын. Әз наурыз еліміздің керегесі кең тереземізді өзгелермен тең етсін.

 Жүргізуші:

Уа, халайық, халайық,
Мұнда назар салайық,
Думандатып мектебімді,
Наурыз тойын тойлайық

Жүргізуші :Жаңа жылды, Наурыздың  22 — сі халық Ұлыстың Ұлы күні деп ұлағат еткен. Ұлыс күні қазақ үшін әрқашан қасиетті, киелі саналған. Бұл күнгі болған әрбір өзгеріске үлкен мән берген, қар немесе жаңбыр жауса,

« нұр жауды», « туар жыл нұрлы болады», « Наурыздың ақша қарындай» деп әсем теңеулер айтып, « ағынан жарыла қуанса, мал төлдесе бір тал көк шөп артық шығады» — деп ырымдаған, нәресте дүниеге келсе, ұлағаттап есімін ерекше қойған.

  Ән»Жарапазан» ( Сахариева Балшекер)

Бұл 21 – Наурыз күнгі таң алдында орындалады екен. Бұның мәні: дала аралаған Қызыр Ата келіп «қыдыр, құт дарытып» кетеді дейді екен. Олай болса бүгінгі біздің Наурыз мерекемізге Қызыр Ата келе жатыр дейді. Қызыр ата келмес бұрын үй-жайымызды тазарлап, бір-біріміздге саумалық айтайық.

Жүргізуші: Наурыз мерекесіндегі сәлемдесу  түрі қалай аталады? Балалар, Наурыз мерекесінің  ең негізгі  жоралғысы – құшақтасып көрісу, жаңа тілек тілеу.

(Балалар құшақтасып көріседі, төс қағыстырады)

Наурыздың тағы бір жоралғысы – «Саумалық» айту. Наурыз келгенін бір-біріне хабарлау «саумалық» деп аталады. Саумалық  өлеңмен айтылады Ал, ендеше, саумалық айтып  көрейікші. (9-сынып ұл-қыздары)

Ұлдар:

Саумалық, саумалық,

Наурызымның көк құсы

Ұйқыдан көзін ашты ма?.

Қыздар:

Иә, нәурізек келді!

Саумалық, саумалық,

Самарқанның көк тасы

Жібіді ме, көрдің бе?

Ұлдар:

Иә, көк тас еріді.

Екі топ бірге:

Ескі жыл кетті,

Жаңа жыл келді.

Ескі жыл есіркей кет,

Жаңа жыл жарылқай кел.

2 жүргізуші:- Ал, балалар! Құрметті ата-аналар, ұстаздар! Ендеше, Наурыз мерекесіндегі амандасудың бір түрін көрейікші.Бәріміз тұрып бір-бірімізді құшақтап, бір-бірімізге жақсы тілектер айтып, Наурыз мейрамымен құттықтайық!
Наурыз – Ұлыстың ұлы күні құтты болсын!
Ақ мол болсын!
Жаңа жыл бақ, береке, молшылық әкелсің

Ән « Наурыз »  Макульбекова Меруерт

Жүргізуші: 1 — жүргізуші:
Уа, халайық! Бүгін ұлыстың ұлы күні. Ата — бабаларымыздың сөзімен айтсақ, ақ түйенің қарны жарылған күн. Наурыз мейрамы. Наурыз салтанаты.
2 — жүргізуші:
Наурыз — жаңа күн, яғни жаңа жылдың алғашқы күні. Жыл басы. Бұл біздің халқымызда Күн мен Түн теңелер мезгіл — Наурыз айының 22 — ші жұлдызына сәйкес келеді. Бұл күні аталарымыз бен әжелеріміз үй — үйді, ауыл — ауылды аралап, наурыз көжеден дәм тататын. Үлкен — кішіге ақ баталарын беріп ізгі тілек тілесетін.
3 — жүргізуші:
«Ұлыс күні қазан толса, ол жылы ақ мол болар,
Ұлы кісіден бата алса, сонда олжалы жол болар» деп нақыл айтып, ауыл арасын ауыз бірлікке, татулыққа, ынтымаққа шақыратын. Жыл басы — Наурыз күні айтылған бұл тілектер ақ болып, толық орындалады деп ырым ететін.
Ғасырлар бойына атадан балаға мұра болып жатқан дәстүрлі осы Наурыз тойы бүгін, міне тағы есігімізді ашып отыр.

(Сахнада әжелер аластауға кіріседі)
Жүргізуші : Әже, не істегелі жатырсыздар? (біреуінен сүрайды)
Әже: Балам — ау, алас — алас бәле жаладан сақтасын! Жаңа жыл басталғалы жатыр, Наурыз келді, жамандықтан елімізді сақтасын деп аластағалы жатырмыз.

Аластау (Кулзипа апай, Райгүл апай, Биғаным апай, Камал С, Гүлжан апай, Гүлнар апай,Карлығаш Уашевна)

Терме айтылады: Самал.

Жүргізуші: Қараңыздар! анау келе жатқан Қыдыр ата емес пе?
Мерей: Иә дұрыс айтасың, Мерей, Қызыр ата ғой келе жатқан.
Жүргізуші: Асалаумағалекум, Ата! Наурыз тойы құтты болсын! Қош келдіңіз!
«Қызыр Ата» келеді (залдың ортасымен) келіп дастарханға жайғасады.

Қызыр ата: Уағаликумассалам, балалар, ағайын! Бүгінгі күн мен түні, жарлы мен бай, хан мен қара теңескен қасиетті Наурыз мерекесі баршаңызға құт әкелсін! Жер — ананы мекен еткен барша мұсылмандардың қасиетті мейрамы – Әз Наурыз әр отбасына береке әкелсін! Жыл 12 ай, 365 күн асыға, аңсай күткен, жер жүзі мейірге, жылылыққа шомылған, қыз — бозбала құлпырған киелі Наурыз сендерді шаттыққа бөлесін!
(Осы кезде 7 келіншек шығып, Қызыр атаның алдына 7 түрлі дәм қояды) (олар да отырады)

Келіншектер тобынан :
Ау, аман ба жарандар,
Келе жатыр жылымыз.
Мейрамдаймыз мұны біз,
Жас балаша нұрланып.
Жадырайды күніміз
Күннің жаңа нұры бар,
Мұның ғажап сыры бар,
Халық сүйген мейрам бұл,
Қарсы алайық, тұрыңдар.
Жүргізуші: Қадірлі жиналған қауым, ата – бабадан жеткен халқымыздың тамаша жоралғылары мен дәстүрлеріне құлақ салалық, зердемізге түйіп, келер ұрпаққа мұра етіп қалдыра алсақ, қандай ғанибет болар еді. «Наурыз» күн мен түн теңеліп, жөргегі көкке жан бітіп, жан – жануарлар төлдеп, адамдардың ауызы аққа тиетін, тоң жібіп, Жер – Ана бусанатын, қыстан аман шыққан шаруа адамының арқасы кеңіп, қолынан айыр – күрегін тастайтын, ерекше күн деп саналған. …………………………

Әже: Иә, балалар, дәл осы күні күн мен түн теңеледі екен.
(Сахнаға күн мен түн келеді. Екеуі әуенмен ары-бері жүріп тартысқандай көрініс береді)

Күн: Сәулесі мол күнмін

Түн : Жұлдызы мол түнмін.

Екеуі: Бірдей болып бізде

            Теңелеміз бүгін 

Түн: Ал ертен күн ұзақ

Күн: Түн қысқарар бірақ

Екеуі: Ұйқы қанбай қалып,

Жүрмеңдер тек жылап

(Түн шығып кетеді)

Күн (халыққа қарап):

Сәлем, ана, ұстаздар,
Айналайын балалар,
Қызыр баба аман ба?
Жаса жайлы заманда
Уақыт іздеп келдім мен
Бақыт тілеп адамға,
Наурыз айы туыпты,
Әне Наурыз келеді,
Әсемдеңдер жер енді!
(ортаға әсем әуенмен Наурыз қыз келеді)

Наурыз ару: Сәлем анам алтын күн,
Сәлем қарты халқымның,
Уақытыма риза боп,
Бақытыма шалқыдым!
Келіншектер тобы:
Қош келіпсің аманбыз,
Арман тойы анамның,
Қуанышы ғаламның,
Құтты болсын қадамың,

Келіншектер тобы:
Сені тойлап қарсы алып,
Бар әлемге жар салып,
Бейбітшілік тойы деп,
Қол соғады барша жұрт!
Наурыз Ару:
Ашық болсын күніміз,
Ашылады нұрымыз,
Бай тұлғалы өңірде,
Айтылады жырымыз.
Наурыз Ару:
Күн мен түн тең келеді,
Күнде ұзарып мен енді,
Гүл мен жерді жайнатып,
Гүлден, Наурыз, сен енді.

Наурыз Ару::
Жайнатамын гүл гүлде,
Сайратамын бұлбұлды.
Мерейлі жұрт тойласын,
Мейрам етіп бұл күнді.

Жүргізуші: Рахмет, Наурыз Ару, Күн ана тойымызға келген қадамдарыңызға нұр жаусын!

Дастарханға жайғасыңыздар!

2 — жүргізуші: ата салтын сақтай отырып, арамыздағы ел ішіне сыйлы, құрметті ақсақалымыз — Қыдыр атадан бата сұрасақ! Ата, бүгінгі думанға сонау алыстан ат арылтып келгеніңізге орай, ала келген ақ батаңыз да бар болар?
Қыдыр ата:
Елдеріңнің іргесі берік болсын,
Жасқа құрмет, кәріге күтім болсын,
Сөздерің серттей берік болсын,
Ісің ілгері, ақылың серік болсын,
Еккендерің өнімді болсын,
Өмірлерің көңілді болсын
Төрт түлік төлді болсын,
Баққандарың шелді болсын,
Ақ көп болсын,
Қайғы жоқ болсын,
Пейілдерің кең болсын,
Сапарларың оң болсын,
Мына ұлыстың ұлы күні әрбір отбасына бақыт әкелсін!
Ұлыс оң болсын! Әумин!

1. Малдың тоқ шегімен кескенім Тоқшылық болсын дегенім

2. Көк шөппен кескенім Көктей көгерсін дегенім

3. Ала жіппен кескенім Адал болсын дегенім

Жүргізуші :Ұлысың оң болсын,

Ақ мол болсын.

Қайда барса жол болсын!

Ұлыс бақты болсын,

Төрт түлік ақты болсын!

Ұлыс береке берсін,

Бәле-жала жерге енсін!

(Сахнада атасы мен немересі)

Бала: Ата, Осы жайнап тұрған көп ағаштарды қалай осірген? Наурызда ағаш егу дегенді түсіндіріп беріңізші?

Ата: Айналайын, балам! «Бір тал кессең — он тал ек» деген парасатты бабаларымыздың өнегелі жолын ұрпақ санасында . Ендеше, ежелден Наурыз мейрамында Ағаш егу дәстүрге айналған. «………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Жүргізуші 1: Наурыз — бұл ежелгі дәстүр бойынша Жаңа жылдың басталуы ғана емес, бұл сонымен бірге таңғажайып көктем мерекесі, табиғаттың қайта түлеп, қайта жаңғыруы. 
Осы бір табиғат ана көгілдір көктемнің жып-жылы шапағатымен жайнап тұрған сәтте сіз де зор қуаныштарға бөленгейсіз! 
Жаныңыз күн нұрындай жарқырап, ал көңіліңіз мейірімділік пен махаббат сезімдеріне тола берсін!

Қош сау болыңыздар!

«Қош келдің, әз Наурыз!»

Мақсаты: «Наурыз» мейрамы туралы түсінік беру арқылы қазақ халқының салт — дәстүрін көрсету және оны құрметтей білуге тәрбиелеу.: Наурыз мерекесінің қазақ даласындағы орны, наурыз мерекесі туралы түсінік беру, Наурыз мерекесін ұлттық салт — дәстүрімізбен, әдет-ғұрпымызбен байланыстыра насихаттап, ұрпақтардың өз ұлтына деген сүйіспеншілігін арттыру.
Көрнекілігі: плакаттар, нақыл сөздер.
Тілектер: «Ұлық бақты болсын, төрт түлік ақты болсын», «Дастарқан берекелі болсын!», «Жыл басы Наурыз, Мол болсын дәм тұз!»
Әуен ойналып тұрады.

Барысы:
1 — жүргізуші: Құрметті ұстаздар, ата — аналар, қонақтар. Бәріміздің көптен күткен Наурыз мерекесі келіп қалды. Мерекелеріңіз құтты болсын!
Наурыз «жаңа күн» деген сөз. Яғни бұл күн біздің ата — бабаларымыз, арғы тегіміз, мыңдаған жылдардан бері мерекелеп келе жатқан жыл басы мерекесі.
Наурыз тойы құтты болсын!
Ұлыстың ұлы күні аталған Наурызда еңбектеріңіз өнімді болып, тілектеріңіз қабыл болсын!
2 — жүргізуші: Наурызым қайта оралды аты аңыз,
Сұраймыз алғыс та біз, ақы да біз.
Үй — дастархан, даламыз сахнамыз,
Ұлы мейрам Наурызға шақырамыз!

1 — жүргізуші: Көктем жетті көл — көсір шуақ құрып,
Қыс та ұзап барады жылап тұрып.
Шатырында үйлердің Наурыз да жүр,
Мұз көрпесін ақпанның лақтырып.

2 — жүргізуші: Қайырлы күн, мейрамға жиналған барша қауым. Бүгінгі Ұлыстың ұлы күні — ата — баба сөзімен айтқанда ақ түйенің қарны жарылған күн. Наурыз мейрамы — бұл көктем мен еңбектің мерекесі, күн мен түн теңесетін күн. Бұл мейрам 22 наурыздан 19 сәуірге дейін тойланатын ұзақ мейрам. Көктем мен Жаңа күн мерекесі.
Олай болса, бүгінгі «Қош келдің, әз Наурыз!» атты мерекелік думанымызды ашып беру үшін сөз кезегі мектебіміздің директоры Абсаттар ағайға беріледі.

ІІ жүргізуші:
Қашанда Құт — береке орнасын деп,
Тойларда шашу шашу – салты елімнің.
Уа, халайық, теріп ал мәмпәсиді,
Қабыл қылсын халқымның ақ тілеуін.
І жүргізуші:
Шашу, шашу көп шашайық шашуды
Жауғандай көк аспаннан нөсер жаңбыр.
Уа, жамағат жинап ал несібеңді,
Ризығың бола берсін көл — көсір! ШАШУ ШАШЫЛАДЫ.

1 — жүргізуші: Алқа — жұртым, той — думан,
Ортамызда ашайық.
Ән мен күйді төгіп біз,
Інжу маржан шашайық!
Ән орындалады.

2 — жүргізуші: Наурыз мейрам жүректерге нұр сепкен,
Маңдайымнан сүйіп жатыр күн көктем.
Жарығыңмен, шуағыңмен Күн — Ана,
Алып келдің жер бетіне гүл көктем.
1 — жүргізуші: Жыр сыйлайық, нұр сыйлайық тірлікке,
Қастерледік қадіріңді білдік де.
Құтты болсын ұлыс күн жұмылдырған,
Бәрімізді ынтымақ пен бірлікке.

2 — жүргізуші: Ана жақтан аттың дыбыры естіледі, кім екен келе жатқан?
Әуен ойналып тұрады. Ортаға Алдар көсе, Қожанасыр, Тазша бала шығады.
Алдар:
— Уа, халайық! Тойға келіңдер, тойға!
Қожанасыр:
— Нұрлы Наурыз тойына келіңдер!
Тазша бала:
— Уа, балалар! Жылан жылының айтулы тойы, біздің мектептің Наруыз мерекесіне келіңдер.
Алдар көсе:
— Әй, ағайын, ағайын!
Той деп жар салайын,
Наурыз тойға келіңдер,
Мен де бірге барайын!
Қожанасыр:
— Ағайын тойға келіңдер,
Мерекені көріңдер.
Жылан жылы келді еліме,
Той көрімдік беріңдер!
Тазша бала:
— Алдар аға, бүгінгі тойға тіпті өлеңдетіп, сықиып киініп келіпсіз ғой. Жел бір жағынан кіріп, екінші жағынан шығып кететін шұрық тесік әйгілі шапаныңыз қайда?
Алдар көсе:
— Биыл жылан жылын үлкен табыстармен қарсы алып жатқанда жыртық шапан менің теңім бе?
Қожанасыр:
— Тотыша тақылдаған мұның кім?
Алдар көсе:
— Қожеке, танымадыңыз ба? Бұл Тазша бала ғой.
Қожанасыр:
— Тазша баламысың, ей. Келші бауырым, құшағыма қысайын.
Екеуі құшақтасып, Наурыз мерекесімен құттықтайды.
— Наурыз құтты болсын! Жылан жылы елімізге бақ — береке әкелсін!
Халқымыз ұлыс күнді «жыл басы» деп санайды. 21 наурыз түні даланы Қызыр ата аралайды екен. Қызыр — адамдарға дәулет дарытып, бақ қондыратын, ақсақал кейіпінде көрінетін қиял ғажайып адам.

Қожанасыр: Уа, бәрекелді, алыстан ат артып, атты шаршатып, етікті тоздырып жеткенде мынадай мейрамға тап боларымды кім білген?
Ассалаумағалейкум, халқым менің,
Ардақты Наурыз тойлы салтты елім.
Мереке басы болсын берекенің,
Игі еңбектің жемісін бәрің жегін!

Туа сала атандым Қожанасыр,
Мендей аңқау болмас — ау басқа сірә.
Наурыз тойы мектепте болады деп,
Көк есекті желдірттім мен жетектеп.
Алдар көсе: Мен Алдармын, Алдармын?
Досымын адал жандардың.
Жақсыларға серік боп,
Жаманды талай алдадым.(Кеудесіне қол қойып, басын иеді)

1 — жүргізуші: Наурызда әндер шырқайық,
Өнер жасқа лайық.
Өлеңдеткен жастардың,
Әсем әнін тыңдайық!
Ән: «»
1 — жүргізуші: Жылан жылы кел төрлет,
Ел достығын өркендет.
Мол болсын ырыс, құт,
Болсын елде тыныштық.
2 — жүргізуші: Әр күніміз жақсы болсын,
Достығымыз берік болсын.
Білім — өнер серік болсын,
Ұлыс оң болсын, ақ мол болсын.
1 — жүргізуші: Ана деген адамға Атамекен,
Әр адам анаменен адам екен
Бір өзіңе көрсеткен жақсылығым,
Бір күнгі тәтті ұйқыдан садаға екен,- дей келе келесі кезекті әсем әнге береміз.
Ән:
2 — жүргізуші: Жай далаға алаша,
Наурыз келді тамаша.
Ағайлар мен апайлар,
Қуанып жүр балаша –
1 — жүргізуші: Күй де шертіп, ән салып,
Наурыз тойды қарсы алып.
Болсын дейміз шаттық мол,
Бейсен апай ән салып – дей келе келесі әнді әжелердің орындауында тамашалаңыздар.
2 — жүргізуші: — Мол, мол болсын ырыс құт,
Жасай берсін туыстық.
Дейді атам,- салтанат,
Құра берсін тыныштық.
1 — жүргізуші: Қонақтарымыз ағылсын,
Ортамыздан табылсын.
Барлық тілек құдайдың,
Құлағына шалынсын!- деп келесі кезекті қонақтарымызға
шашу ретінде әсем ән сыйлаймыз.

2 — жүргізуші: Наурыз шаттық әніміз,
Салтанатты сәніміз.
Ән салып жас — кәріміз,
Ән салайық бәріміз
Ән: «»

І жүргізуші:
Келіңдер, Наурыз тойға бәрің бүгін,
Аямай өнерпаздар ән мен жырын.
Тойлайық халық тойын Наурызымның,
Шуағын жерге төккен бақыт күнін.
ІІ жүргізуші:
Келіңдер, Наурыз күнін қарсы алайық,
Билейік, жыр жырлайық ән салайық.
ҚаҺарлы қыстан өтіп Наурыз келді,
Арқаңды кеңге созшы, уа халайық!
І жүргізуші:
Қанекей, қарсы алайық жылдың басын,
Қосылып жасқа жасың, басқа басың.
Барайық келер жылға төрт көз түгел,
Аман боп алыс, жақын, кәрі — жасың.

ІІ жүргізуші:
Ұлыс күні қазан толса,
Ол жылы ақ мол болар,
Ұлы кісіден бата алса,
Сонда олжалы жол болар.
— деп бүгінгі тойға үлкендерден бата сұрайық.
І жүргізуші:
Білесіңдер ме? Наурыз тойының өзіне тән үлкен ырым асы – Наурыз көже. Наурыз көже жеті түрлі дәмді астың құрамынан жасалады. Оның мәні жаңа жылда тойымшылық, молшылық, татымды өмір болсын деген ырымды, тілекті паш етеді. Наурыз тойындағы тағамдарда көбінесе ақ тамақ басым болады. өйткені бұл кезде төрт түлік төлдеп, ақ молайған кез.

ІІ жүргізуші:
Ата салтын бабамның,
Алып келді ұлыс күн.
Бір анадан туғандай,
Бір ұядан ұшқандай.
Бір аспанның астында,
Бір дастархан басында.
Береке — бірлік болсын деп,
Көп көжеден дәм татып,
Күшейтейік бірлікті.

Алдар көсе Наурыз бата беру
Ұлыс оң болсын!
Ақ мол болсын!
Ұлыс бақты болсын!
Төрт түлік ақты болсын.
Ұлыстың ұлы күніңде,
Ұлын оңға қонсын,
Менің берген бұл батам,
Алланың құлағына шалынсын!
Әумин!

І жүргізуші: Барлықтарыңыздың наурыз көжеден дәм татуға шақырамыз! Мереке құтты болсын!

Қызылорда облысы, Қызылорда қаласындағы
№ 215 орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі,
директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары – Скендирова Анар Болатқызы

Источник: bilimdiler.kz

Кейінірек оқу үшін сақтап қойыңыз:

Қарап көріңіз 👇

Сценарий празднования Наурыз мейрамы

Ведущий: Армысыздар, құрметті қонақтар! Бүгін біз Ұлыстың ұлы күні — Наурыз мейрамын тойлағалы отырмыз. Наурыз — бұл тек көктемнің ғана емес, ең әулі ізгілік пен жақсылықтың мейрамы. Ұлыстың осы бір ұлы кұні адамдар бір-біріне деген өкпе- ренештерін ұмытып, кешірімге келіп татуласып, табысқан.

Сегодня замечательный день — праздник пробуждения новой жизни, праздник мира и весны. Наурыз — праздник весеннего равноденствия, когда, наконец-то, после долгой зимы, светлое время суток становится равным темному по своей продолжительности, а потом начинает неуклонно увеличиваться. Таким образом этот праздник олицетворяет собой начало начал, возрождение природы, торжество светлых сил добра над темными силами зла.

1 чтец

Кең болсын қазағымның керегесі,
Кетпесін Алла берген берекесі,
Алаштың баласына нәсіп болған,
Кұтты болсын НАУРЫЗ мерекесі!

2 чтец
Открыта дверь для всех гостей —
Для пожилых и для детей.
Весна навстречу нам идет,
Весна на праздник всех зовет,
Народы самых разных стран
Шлют поздравленья в Казахстан!

Ведущий 1: Для казахов этот праздник является символом весеннего обновления, торжества любви, плодородия и дружбы. В старину до прихода Наурыза люди приводили свои дома и хозяйство в порядок, в честь праздника сажали деревья и цветы. Считалось, если Наурыз входит в чистый дом к хорошему хозяину, то болезни, неудачи невзгоды обойдут его стороной, а щедрое празднование этого праздника принесет в дом изобилие и успех на целый год.

танец

Наурыз — это великий праздник. Это Новый год, который отмечается во многих странах Востока. Слово «Наурыз» переводится с персидского как «начало нового года».

Инсцинировка детьми

— Почему Наурыз празднуется весной, в марте?

— А потому, что по мифологии, 21 марта с неба сойдет Қыдыр ата, именно он воздаст по заслугам, честным, добрым, трудолюбивым людям. Достаток и изобилие, счастье и блогополучие, здоровье и процветания — все это принесет собой Кыдыр Ата.
— Қыдыр ата согревает землю, чтобы все живое после долгой зимы расцвело, обновилось. А с 21 на 22 марта сравниваются день и ночь, начинается, как говорят ученые, космическая весна, новая жизнь.
Ведущий: Вот и настал тот день, когда старый год по восточному календарю по праву передает свой права новому году В этот тёплый, весенний праздник люди ходят друг к другу в гости, прощают все обиды, угощают традиционным наурыз коже и разными вкусными блюдами. Все стараются быть добрыми. При встрече заключают друг друга в объятия, высказывают самые добрые пожелания, желают здоровья. Давайте и мы с Вами будем добрыми, пожелаем друг другу здоровья и споем песню (Куплет и припев)
Ведущий Праздник Навруз является одним из самых древних на Земле. Он был известен еще с дозороастрийских времен, его отмечали еще до VII века до н.э. В государстве Ахеменидов (VI – IV века до н.э.) и Сасанидов (III?VII века н.э.) Навруз считался главным праздником. Древнегреческий историк Страбон писал об этом празднике: «В самые древние, давние времена и по сегодняшние жители Междуречья (Сыр-Дарьи и Аму-Дарьи) собираются в этот день в Храме огня. Это самый почитаемый праздник, когда торговцы закрывают свои лавки, ремесленники прекращают работу, все веселятся, угощают друг друга теми напитками и кушаньями, которых коснулся огонь».
мы постараемся познакомить вас с истоками казахской культуры, с некоторыми обычаями и обрядами казахского народа.

Национальные обычаи казахского народа уходят корнями в языческие культурные традиции Великой степи.

С распространением ислама казахи переняли и основные религиозные праздники и традиции арабского Востока, которые, появившись в Центральной Азии, изменились, включив и местные обычаи.

Казахские обычаи и традиционные праздники поражают своей красочностью, богатством смыслового наполнения и в полной мере отражают сущность казахского национального характера – открытого, гостеприимного и стремящегося жить в гармонии с окружающим миром.

Инсцинировка детьми
Наступлению Нового года предшествуют символические обряды очищения. В «среду радости», как раз сегодня, последнюю среду перед Наврузом на улицах городов и сел зажигают костры, и люди должны семь раз перепрыгнуть через один костер или по одному разу через семь маленьких костров. В последнюю ночь старого года принято обрызгивать друг друга водой и перепрыгивать через проточную воду, чтобы очиститься от прошлогодних грехов.
Кроме того, в праздничный вечер с наступлением Навруза принято подслушивать разговоры соседей через окна или двери, и в зависимости от услышанного приятного или неприятного разговора определять, насколько удачен или неудачен будет наступающий год как для подслушивающих, так и для хозяев.
Сам праздник начинается затемно, когда, надев новые одежды, вся семья собирается за столом, на который ставят новую посуду. Стол на Навруз накрывают особый и называют его «хафт-син». Обязательно на столе должны быть семь продуктов,
Магические семь предметов и продуктов на столе становятся символическим даром Солнцу, которое, принимая сей дар, должно позаботиться о богатом урожае.

Праздник Наурыз празднуют все народы Казахстана – представители 126 национальностей, которые живут в едином стремлении жить в мире и согласии друг с другом, построить процветающее государство.

Обычай расплетание косы

Накануне свадьбы будущей жене заплетали косу. Коса считалась символом невинности и хранила в себе силу. В результате этого появились традиции расплетания косы. Они дошла и до нас, и теперь такую традицию называют обряд снятия фаты, который символизирует переход в замужнюю жизнь. Но в старые времена этот обряд проводился у разных племен по-разному.

Расплетание косы происходит или в день свадьбы, или накануне; может совмещаться с девичником. В песнях изображается как насильственное разрывание косы^[2].

Расплетение косы означало прощание с девичеством; заплетение двух кос и надевание женского головного убора — переход невесты в группу женщин, в замужнюю женщину. Говорили: «За стол когда невесту приведут, две косы ей заплетут: была одна — стало две, была девушка — стала женщина».

Косу могли расплетать также, два близких родственника, крестная, подруги, друзья. Когда расплетали косу во время девичника, невеста «вопила»: Не расплетайте мою косу

Вообще до сегодняшнего дня дошло мало традиций и обрядов тех времен, большинство из них передавались от старшего поколения к младшему. Из-за смешения кровей разных племен появлялись все новые и новые сценарии проведения выкупа. Современные свадьбы значительно отличаются от тех, которые проводили наши предки. Сегодня сохранились только общие черты торжества. Но, не смотря на это, в некоторых регионах еще проводят свадьбы по всем традициям.

Наурыз — великий праздник нашего народа, уходящий корнями в глубину веков, возвещающий о начале нового года, праздник единства и благополучия. В этот день считалось обязательным получить благословение от высокоуважаемого человека. Слово предоставляется директору колледжа Мусрепову Саткену Баймурзиновичу

Ведущий: Наурыз — это праздник труда, мира и дружбы. Люди прощали старые обиды. Желали себе и другим добра и счастья.В эти дни нужно получить благословение — бата. Скажи нам, Кадыр ата добрые слова пожелания.

Входит Кадыр-ата, әже.

Ұлыс оң болсын,
Ақ мол болсын,
Қайда барсақ, жол болсын!
Ұлыс бақты болсын,
Төрт түлік ақты болсын!
Ұлыс береке берсін,
Бәле-жала жерге енсін!
Ұлы халқым тоқ болсын,
Көйлектерің көк болсын,
Қайғы-уайым жоқ болсын,
Қуаныштарың көқ болсын!

Ведущий 1: (әже бросает шашу)
Желаем всем казахстанцам
Мира и благополучия
Наурыз амандық, жақсылық әкелсін!

Сценарий тақырыбы: Қош келдің, әз Наурыз!

Сценарий мақсаты: Наурыз мейрамы туралы түсінік беру арқылы қазақ халқының салт-дәстүрін көрсету және оны құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сценарий барысы: Кіріспе.

Мұғалім: — Армысыздар, ұстаздар, ата – аналар, қонақтар! Бәріміздің асыға күткен Наурыз тойымыз келіп жетті. Тойларыңыз құтты болсын! Наурыз – «жаңа күн» деген сөз. Бұл күн – біздің ата – бабаларымыз, арғы тегіміз мыңдаған жылдардан бері тойлап келе жатқан жыл басы мерекесі. Наурыз тойымыз құтты болсын! Ұлыстың ұлы күні деп аталған Наурызда денсаулықтарыңыз мықты болсын, тілектеріңіз қабыл болсын!

1-жүргізуші:

Наурыз – көктем мерекесі. Наурыз – жыл басы. Наурыз – жаңа серпін, жаңа леп.

2-жүргізуші: Наурыз – қуаныш мерекесі, Бақыт пен шаттық мерекесі.

1-жүргізуші: Наурыз – шаруаның мерекесі. Наурыз – еңбек мерекесі.

2-жүргізуші:

Армысыңдар, халайық, 
Бармысыңдар, халайық. 
Наурыз тойын жұп жазбай 
Жылда қарсы алайық.

1-жүргізуші:

Ал, халайық, тұрмайық, 
Әндетейік жырлайық! 
Ортамызды ашайық, 
Ырыс тілеп бұл жылға, 
Жырдан шашу шашайық!

Хор: «Наурыз той»

Ая: 

Қыс өтіп қар кетті, 
Жырлайық жаз жетті. 
Мейрамы ежелден 
Құтты болсын Наурыз!

Жазира:

Әнім де саған, биім де, 
Құт қонақ өзің үйімде. 
Қуаныш сыйлар еліме, 
Күлімде, Наурыз, күлімде.

Айжан:

Күн менен түн теңелді, 
Жер шуаққа кенелді, 
Қуанышта ел енді. 
Наурыз келді салтымыз: 
Көгерсін деп халқымыз 
Көшеге тал егеді. 
Наурыз тойы –  береке, 
Наурыз тойы – жыр-аңыз.

Мұғалім: Наурыз айы – Шығыс күн есебі бойынша жылдың алғашқы айы. Бұл айда жылдың алғашқы айы есебінде күн мен түн теңеледі, сол себептен Наурыз жыл басы болып саналады.

1-жүргізуші: 

Жауқазындай жайқалған гүлдерміз біз, 
Ұтармыз біз, қолдасаңыз сіз. 
Бақыт, шаттық, көңілге арман тілеп, 
Өмірде болмасыншы ызғар мен сыз.

2-жүргізуші: Құрметті қонақтар мен ұстаздар! Біздің сыныбымыздың оқушылары өзара бақ сынасып, сайысқа түспекші. Ендеше, көп күттірмей сол оқушыларымызды ортаға шақырайық.1-жұп: Дильназ бен Арсен, 2-жұп: Бержан мен Гүлжан, 3-жұп: Меруерт пен Айдын.

1-жүргізуші: Сайыс бағдарламасы 5 байқаудан тұрады.

1-бөлім: «Кел, танысайық» 
2-бөлім: «Ағаш көркі жапырық» 
3-бөлім: «Өнерлі өрге жүзер» 
4-бөлім: «Мені жалғастыр» 
5-бөлім: «Ою ойғанның ойы ұшқыр».

2 — жүргізуші: Әділ – қазы береді, 
Өздеріңе сыйлықты. 
Бізге айтып береді, 
Кім өнерлі, кім мықты? — деп әділ – қазылар алқасымен таныстырып өтеді.

Нұрдос: 

Ақпан кетті араз боп Наурызбен, 
Наурыз жүр жоғалған бағын іздеп. 
Көктем жетті көрісіп, жанын үзген 
Қыс аттанды қоштасып тағы бізбен.

Назгүл: 

Наурызды тәңір бізге нәсіп еткен, 
Мейірім танысын деп тасып өткен. 
Наурыз сән – салтанат, ұлттық рух, 
Бақытты Наурызы бар халқым неткен!

1-жүргізуші: Деген екен Қазақ халқы «Сәлем – сөздің анасы,» 
Біледі оны еңкейген қарт, еңбектеген баласы. 
Амандасу – ізгіліктің, сыпайылықтың белгісі, 
Сәлем достар! Амансың ба? Қалайсың? – деп «Кел, танысайық!» атты бөлімімізді бастаймыз. Ортаға сайыскерлерімізді шақырамыз.

2-жүргізуші: Келесі бөліміміз «Ағаш көркі жапырақ» деп аталады. Бұл бөлімде сайыскерлеріміз жапырақтарды алып, ондағы сұрақтар жауап береді. Жауап берген соң жапырақты мына талға іліп, ағашты безендіреді.

1-сұрақ: Абайдың шын аты кім? (Ибраһим) 
2-сұрақ: 1 дециметрде неше сантиметр бар? (10см) 
3-сұрақ: Адам өміріне қажетті 5 жағдай…(ауа, тағам, жылу, жарық, су) 
4-сұрақ: Қызыл кітап не үшін қажет? (Азайып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктерді қорғау үшін қажет) 
5-сұрақ: Зат есім дегеніміз не? (Заттың атын білдіретін сөздерді зат есім дейміз. Зат есімдерге не? Нелер? кім? Кімдер? Деген сұрақтар қойылады. Зат есімнің жалпы, жалқы жекеше, көпше сияқты түрлері бар.) 
6-сұрақ: Жұмбақ. 
Ағаштардың көсемі 
Мәңгі жасыл бұтағы. 
Мекен ғып тау өлкені, 
Кәусар ауа жұтады. (Шырша)

Альбина:

Наурызым ғажап туысың, 
Ұлыстың ұлы күнісің. 
Жылыттың жердің жүрегін, 
Жүрегі елдің жылысын.

Берекет:

Наурызым — тойлы нұрлы күн, 
Мерейің асып тұр бүгін. 
Жерімнің жүзін жылыттың, 
Елімнің сақта бірлігін!

Ән: «Аққуым менің» Орындайтын Оразбаева Ая.

1-жүргізуші:

Кедеймін деп қысылма, 
Өнерің болса қолыңда. 
Өнерлінің ырысы 
Жарқырап жатыр жолында. 
Сайыста ән салайық, би билейік, 
Өнермен өрге басып кідірмейік. (Әр жұп өз өнерлерін көрсетеді.)

Ақмерей:

Арда өсіп, адал емген ақ уызың, 
Қалдырған ғасырларға нәрлі ізін. 
Көк бөрілі байрағын желбіретіп, 
Көк түріктер тойлаған Наурызым.

Аркен:

Наурыз – достық, Наурыз – күн, 
Барша халық бірлігі. 
Тағы келді Ұлыс күн, 
Жалғасып ғалам тірлігі.

Ақниет:

Наурыз тойы – береке, 
Наурыз тойы – жыр-аңыз. 
Қызық думан – мереке, 
Қызық думан құрамыз.

2-жүргізуші: Келесі бөлім «Мені жалғастыр» деп аталады. Бұл бөлімде карточка алып, ішіндегі мақалды немесе өлең жолдарын жалғастырады. Ортаға барлық сайыскерлерімізді шақырамыз.

1) Әдепті бала – арлы бала,

……………………………………..

Өлеңді жалғастыр

…………….. тоңбаймын,

……………… қорғаймын.

Ойынға бір. ………………

Секеңдеуді . ………………..

2) Таулы жер бұлақсыз болмас,

……………………………………………

Өлеңді жалғастыр.

……………….. сайрайды,

………………… жайнайды.

…………………. құлпырып,

………………….. сыйлайды.

3) Бір тал кессең -. …………………….

Өлеңді жалғастыр.

…………….. атпаймыз,

…………….. сатпаймыз.

……………… қорғаймыз,

…………….. ақтаймыз.

1-жүргізуші:

Сырмақ ойып, текемет, киіз басқан, 
Өнерлі шеберлер бар даңқы асқан. 
«Шеше көреген тон пішер» деген рас, 
Қыздарымыз шебер қолға араласқан, — дей отыра қыздарымыздың ою оюының кереметін тамашалайық. Ортаға қыздарымызды шақырайық.

2-жүргізуші: Енді ұлдарымыздың мергендігі мен шыдамдылығын анықтау мақсатында асық атып жарыстырайық. Ортаға ұлдарымызды шақырайық.

1-жүргізуші:

Көрсетті өнерлерін жаңа ғана, 
Сыналып үлкендерден үлгі алуға. 
Салты бар өнерлі осы ортада, 
Берер деп әділ – қазы әділ баға – деп, әділ – қазыларға сөз кезегін береміз.

2-жүргізуші:

Келер күнге бар үмітті табынтып, 
Бар халықты қуантатын бұл қай кез? (Хормен) Наурыз!

1-жүргізуші:

Шашу! Шашу! Көп шашайық шашуды, 
Жауғандай кеп аспаннан нөсер жаңбыр. 
Уа, жамағат, теріп ал несібіңді, 
Ризығың болсын көл – көсір!

2-жүргізуші:

Қашанда құт – береке орнасын деп, 
Тойларда шашу шашу — салты елімнің. 
Уа, халайық! Теріп ал несібіңді, 
Қабыл болсын, жамағат, ақ тілеуің! Құттықтау сөз директордың бастауыш сыныптар бойынша оқу-тәрбие жөніндегі орынбасарына, ата-аналарға беріледі.

Дереккөз: zharar.com

Ұлыстың ұлы күні Наурыз мейрамына арналған концерттік бағдарлама.

«Достық» алаңы мерекеге сай безендірілген. Сахна үстінде «______» фольклорлық ансамблі (жүргізушілер, салтанатты кештің құрметті қонақтары).

Алаң ортасында би ансамблдері жетекшілерімен сап түзеп тұрады.

(Музыка ойналады. Шашу шашылады).

1- жүргізуші: Қайырлы күн, қасиетті ел, Жерұйығы _____ жайсандары.

2-жүргізуші: Армысыздар, Ұлыстың ұлы күнін тойлауға жиналған барша ағайын.

1-жүргізуші: Ұлыстың ұлы күні Наурыз мерекесі халқымыздың ежелден желісі үзілмей келе жатқан дәстүрлері мен әдет–ғұрыптары, мәдени және адамгершілік дүниеміздегі қымбат қазыналарымыздың бірі болып саналып келеді.

2-жүргізуші: Қазақ халқы маусымдық мерекелерге бай халық. Ол мерекелерді атап өтсек: Жыл басы тойы – Наурыз, Жаз тойы – Қымыз мұрындық, Күз мейрамы – Мизам, Қыс тойы – соғым. Сондай-ақ, бие бау, тулақ шашар, шашыратқы, сірге тағар, сірге жияр, қоныс тойы, күйек байлау, күйек шешу сияқты қазақ халқының көнеден келе жатырған дәстүрлі мерекелері де бар.

1 жүргізуші: Біз дәл осы жерде 29 желтоқсан күні жаңа жылдың бастауы — шыршамыздың ашылу салтанатына жиналған болатынбыз.

Ал бүгін қадірлі жамағат! Жыл басы көрісу айттан басталып, «Ұлыстың ұлы күні Наурыз» ұлттық мерекеміздің ашылу салтанатында бас қосып отырмыз.

2-жүргізуші: Ұлыстың ұлы күні Наурыз мейрамының ашылу рәсімі жылма жыл жалғасын тауып келеді. Мейрамның ашылу салтанатын құттықтау үшін сөз ауыл әкімі __________ беріледі.

1-жүргізуші: Үш жүз алпыс бес баласы
Он екі ауыл шамасы,
Отыз ор дуадақ,
Бес балақ сан,
Елу екі қарақшы,
– деп халық жұмбағында айтылғандай қазақтар бір жылды әрқайсысы отыз күннен тұратын он екі айға бөлген. Жыл соңындағы санатқа кірмей қалған бесінші күн «Бес қонақ» деп аталған екен.

1-жүргізуші: Малдар төлдеп қой қоздап,
Сүттен бұлақ ағызған.
Жаңа жылдың сипаты
Молшылаққа аңыз боп,
Басталыпты Наурыздан – демекші, көшпелілер де жыл басын Наурыздан бастаған екен.

Ендеше сахнаға «Аластау» рәсімін жасау үшін «______» әжелер клубын шақырамыз.

2-жүргізуші: Күн менен түн теңелді,
Жер шуаққа кенелді,
Қуанышта ел енді.
Наурыз келді салтымыз:
Көгерсін деп халқымыз,
Көшеге тал егеді.
Наурыз тойы — береке,
Наурыз тойы – жыр – аңыз.

Қазақтар Ұлыс күнін «Жыл басы» деп санайды. Тілімізде Наурызға қатысты «Жер бетінде жақсылық ұялаған күн», «Ұлыстың ұлы күні — Ұлыс күн», «Ұзақ ұшып келген күн», «Жыл басы – жылқышы торғай келген күн», «Көк құт көзін ашқан күн», «Жылдың жерге түскен күні» — деп бет қойып, айдар таққан.

1-жүргізуші: «Жер ананың тоң кеудесі жібіп, тас емшегі иіген күн, Самарқанның көк тасы еріген күн» деп халықымыз бұл мерекені ерекше қастер тұтқан.

Ендеше бәріміз ұлыстың ұлы күніне орай көктем аруларымен бірге келе жатқан, халқына ақ батасын жолдар Қыдыр атаны қарсы алайық! Ұлыстың ұлы күні Қыдыр атамыз еңбек жане соғыс ардагері ________ атамыздың шаңырағында, аудандық орталық ауруханада және биылғы жылы отау тіккен жас жұбайлардың шаңырағында болып келе жатқанын қатерлеріңізге береміз.

Қыдыр ата халыққа бата береді:

Құтты болсын Жаңа жыл!
Басталды бүгін мереке.
Жана жылда тілейміз,
Халқымызға молшылық.
Жеріміз биыл көркейіп,
Болсын дейік молшылық.
Бақыт қонып еліме,
Жауын жауып жеріме,
Аулақ болсын қуаншылық.
Бәле-жала алыстап,
Қауіп-қатер қалыс қап,
Ортақ дінде бас қосып,
Барша ұлттың баласы,
Көтерілсін қарыштап.
Әумин!

Сонымен бірге Аудандық мәдени демалыс орталығының _______ клубының мүшелері ұлыстың ұлы күнімен құттықтап, шашу шашады.

2- жүргізуші: Домбырам, қасиеттісің сен не деген.
Үнің шықса халық қазақ елеңдеген.
Сан ғасырды түсіресін сен есіме.
Қыл құйрықтың тұяғы дүбірлеген, — демекші _________ өңірінде небір дауылпаз, дарабоз күйшілер өткені баршаға аян.

Олай болса «__________» фольклорлық ансамблінің мерекелік сазды сәлемін қабыл алыңыздар.

1. Сейтектің күйі «Тойбастар».

2. Халық әні «Көш қызығы». Орындайтын: _____

3. Құрманғазының күйі «Балбырауын».

1-жүргізуші: Қадірлі Алаш жұрты! Баршаңызды Ұлыстың ұлы күнімен құттықтаймыз. Мемлекетіміз –тұғырлы. Тәуелсіздігіміз – ғұмырлы болсын!

2-жүргізуші: Әз Наурыз әр шаңыраққа құт береке ырыс әкелсін!

Сурет: kazteleradio.kz
Дайындаған: Шерхан Талап
дереккөз

Мақала ұнаса, бөлісіңіз:

Іздеп көріңіз:

кош келдин наурыз сценарий, Қазақша сценарий: 22 Наурыз — Наурыз мейрамы (Қош келдің, әз Наурыз!), Қазақша сценарий, 22 Наурыз — Наурыз мейрамы (Қош келдің, Қазақша сценарий: 22 Наурыз — Наурыз мейрамы, 22 наурыз сценарий на казахском языке, Наурыз мейрамы, Наурыз праздник на казахском языке сценарий, наурыз мейрамы туралы сценарий қазақша, наурыз мейрамы сценарий қазақша, наурыз ертеңгілік, наурыз мереке туралы, наурыз мейрамы ертеңгілік, мереке, мейрам, Сценарий: 22 Наурыз — Наурыз мейрамы (концерттік бағдарлама)

                         Сценарий   праздника  Наурыз

Зазывала 1:

Слушайте! Слушайте!
И не говорите, что не слышали!

Зазывала 2: И не говорите, что не видели!

Зазывала 1: Наурыз идет к нам в гости!

Вместе: Добро пожаловать, Наурыз!

Ведущий 1: Добрый день, дорогие ребята, уважаемые гости! Мы приветствуем вас на праздновании древнего весеннего праздника Наурыз-мейрамы!

Ведущий 2: Наурыз мейрамы – это светлый весенний праздник пробуждения природы, вселяющий оптимизм и надежду на свершение самых светлых и заветных желаний.

Ведущий 1: Великий Наурыз объединяет под своим праздничным «шаныраком» весь многонациональный народ нашей страны!

Ведущий 2: Наурыз – древний праздник весны и труда, возникший у многих народов Востока и пришедший к нам из глубины веков. Отмечается Наурыз 22 марта – в день весеннего равноденствия!

 Ведущий 1: Наурыз встречают в добром расположении духа и высказывают друг другу самые добрые пожелания. Вот и мы сегодня здесь все вместе, чтобы встретить Наурыз, пожелать друг другу добра, благополучия и процветания!

Ведущий 2: Сегодня светлый весенний праздник «Наурыз» собрал нас всех вместе. И все мы вместе, дружно говорим: Добро пожаловать. Наурыз

1 Ведущий: Құрметті қонақтар!

Сіздерді Наурыз мерекесімен құттықтаймыз. Отбасында бақыт, мол қуаныш тілейміз.

2 Ведущий: Сегодня замечательный день – праздник пробуждения новой жизни, праздник мира и весны. Наурыз – праздник весеннего равноденствия.

1 Ведущий:

Приходит снова юная весна

Да будет изобильною она

За праздничным и щедрым дастарханом,

Надежды и доверия полна

Я счастлива, что обновляя жизнь,

Вернулся в край мой Наурыз.

2Ұлыс күні ұлыстың

 Мейрамы ортақ Шығыстың.

 Бас қосарлы осы күн,

 Алыс, жақын, туыстың.

 Ұлттың тойым — мерекем!

 Алуан салты ересен.

 Ұлаң-байтақ қазағым

 Бола берсін берекең!

 1Ведущий:

Наурыз — просыпается степь

Наурыз — оживает природа

Наурыз дай нам всем

Урожайного года.

Свежий ветер летит

Над моею страной,

В птичьем крике тепло

Тоже радость вселило.

2 Ведущий:

Вы же чувствуете?

В воздухе пахнет весной,

И она нам сейчас

Наурыз подарила.

У погоды весенней

Различный каприз:

Или выпадет снег,

Иль растает он рано.

2 Ведущий:

Но в любую погоду

Придёт Наурыз.

Это праздник весны.

 Для всех народов.

Брызги солнца вширь и ввысь

Это праздник…(хором) Наурыз

1 Ведущий:

Он в улыбках тысяч лиц.

Это праздник… Наурыз.

2 Ведущий:

Он равняет день и ночь

Он прогонит стужу прочь

Это праздник … Наурыз

1 Ведущий:

Он в пожатье крепких рук

Он синоним слова «Друг»

Это праздник Наурыз

*** Ученица 9 класса выходит с «Шашу» (под музыку песни Р.Рымбаевой Наурыз-думан)

Ведущий 1:

Весной 22 марта, начинается солнечное равноденствие, день увеличивается во времени, становится равным ночи, весна вступает в силу по настоящему, сквозь землю пробивается молоденькая травка, а на деревьях распускаются почки.

Поэтому этот день у восточных народов считают началом нового года. Наурыз не религиозный праздник, а скорее народный и очень древний праздник, насчитывающий несколько тысячелетий.

Ведущий 2:

В этот тёплый , весенний праздник Наурыз люди ходят друг к другу в гости, прощают все обиды, угощают традиционным наурыз коже и разными вкусными блюдами. В день Наурыза все старались быть добрыми. При встрече заключали друг друга в объятия, высказывали самые добрые пожелания, желали здоровья. И мы с Вами будем добрыми, здоровыми, и в знак добра давайте обнимемся, пожелаем друг другу здоровья  и  споем  песню  о  самом  главном  для  каждого  из  нас  человеке:

Ведущий  1.

 Для казахов этот праздник является символом весеннего обновления, торжества любви, плодородия и дружбы.

В старину до прихода Наурыза люди приводили свои дома и хозяйство в порядок, в честь праздника сажали деревья, цветы. Считалось, что если Наурыз входит в чистый дом к хорошему хозяину, то болезни, неудачи, невзгоды обойдут его стороной, а щедрое празднование этого праздника принесет в дом изобилие и успех на целый год. Эти убеждения объясняют изобилие праздничных ритуалов и обычаев.

С приходом праздника казахи одеваются в праздничные одежды, ходят друг к другу в гости и обмениваются поздравлениями и пожеланиями благополучия в наступающем году.

Ведущий 2

Празднования сопровождаются повсеместным весельем, играми, лошадиными скачками и другими увеселениями. Главным ритуальным блюдом этого праздника является наурыз-коже. Наурыз-коже обязательно должен состоять из 7 ингредиентов, символизирующих 7 элементов жизни: вода, мясо, соль, жир, мука, злаки (рис, кукуруза или пшеница) и молоко. Они символизируют радость, удачу, мудрость, здоровье, благосостояние, скорость, рост и божественную защиту.

Когда казахи празднуют Наурыз, наличие цифры 7 является обязательным: она заключает в себе 7 дней недели — временные единицы бесконечности Вселенной. По обычаю 7 чаш с наурыз-коже должны стоять перед самым уважаемым аксакалом («белобородый старик»). В этот праздник каждый казах должен посетить 7 домов и пригласить 7 гостей.

«Коктем Туды» («С рождением весны») – так казахи поздравляют друг друга на улицах  с праздником Наурыз

                          Песня  о  матери «Анашым»

2 ведущий: Уважаемые гости 1 мы начинаем наш  праздник. Посмотрите презентацию

1  ведущий: стихотворение «Наурыз», читает ученица  

Мы здесь сегодня собрались,

Чтоб встретить праздник – Наурыз!

Улыбки, шутки, звонкий смех,

Пусть радуют сегодня всех!

Возьмемся за руки, друзья,

Ведь мы – единая семья:

Татарин, русский и казах,

Литовец, немец и поляк.

За нашим праздничным столом

Мы вместе песни запоем!

Открыта дверь для всех гостей —

Для пожилых и для детей.

Весна навстречу нам идет,

Весна на праздник всех зовет,

Народы самых разных стран

Шлют поздравленья в Казахстан!

Играй, баян, звени, домбра:

Желаю счастья и добра,

Здоровья и терпения,

Отличного настроения,

Чтобы мечты у всех сбылись –

Здравствуй, праздник Наурыз!

2 ведущий

Викторина.

1. В какой стране зародился праздник Наурыз? (В Иране)
2. Какие мясные блюда подавались на стол? (Казы,шужук, вареное мясо)
3. Какие семь продуктов были необходимы для приготовления нарыз-коже? (Вода, соль, пшеница, просо, мясо, сметана, рис)
4. Какое название имели качели, устанавливаемые к вечеру празднования Наурыза? (Алтыбакан)
5. Какими именами нарекали рожденных в этот день мальчиков и девочек? (Наурызбай, Наурызбек, Наурыз)
6. Сколько дней продалжалось празднование Наурыза? (Месяц)
7. С каким видом хозяйственной деятельности человека был связан прежде всего праздник весны? (Земледелием)
8. Закончите доброе пожелание, бытующее в народе на Наурыз: «Пусть продолжением праздника будет …». (Свадьба)

1 ведущий Однажды к нам в аул приезжал известный человек, а звали его  Алдар – Косе.

Ассаламуалейкум, балалар!

Здравствуйте, дети!

Вы меня узнали? Ну-ка!

Меня знают все!

Я безбородный обманщик,

Веселый Алдар-Косе.

Я живу в замечательных книжках,

Я всегда помогаю обиженным,

Наказываю злых и жадных,

Слабых язаищаю, а с детьми играю

Расскажу я вам небылицы,

Очень смешные вещицы,

А вы мне дайте ответ,

Бывает так или нет.

Небылицы Алдар-Косе

1. Навьючив воз на стрекозу

Я раньше всех откочевал,

Из пряжки масла свил аркан

Прочней его никто не знал

Такое бывает?

2. К усам кузнечика легко

Я лошадь привязал свою,

И узел, стянутый потом

Едва-едва я развязал

 3. Как на лихого жеребца

На муравья вскочил я,

И быстроногую лису

Догнал в одно мгновенье

 4. К концу подходят небылицы

Я сшил аркан из пуха птицы

Синицы, воробьи, устроив пышный пир

Пришли ко мне с подарком от лисицы

Ведущий:

 — Ребята, кто к нам стучится? О, это жеренши, Великий Мудрец!

 Проходи, Мудрец, гостем будешь. Удиви своей мудростью. Порадуй изречениями.

Мудрец:  А сейчас, ребята, я вам загадаю загадки, а вы дружно отвечайте

1.Он растёт не в огороде,

А растёт в большущем поле

 Очень нужен он нам

 Хлеб чудесный – это …(нан)

  2.Любят все с ним играть

 Все узнают – это мяч.

 Он по полу скок – скок

 Мяч весёлый – это …(доп)

 3.Вам в бидон его нальют

 Все ребята тёплым пьют.

 Молоко назвали — …(сут)

 4. Вяжет всем ребятам варежки и шапки

 Все узнали без труда

 Это бабушка — …(апа)

 5.Смастерит он вам лошадку

 Даст в свисточек погудеть

 Вы узнали – это дед.

 А по – казахски скажем без труда

 Дедушка милый – это …(ата) 

1. Заплелись густые травы

Закудрявились луга

Да и сам я весь кудрявый

Даже завитком рога.

        (барашек)

2.  Хоть зверь я горбатый,

     Но нравлюсь ребятам.  

        (верблюд)

1. Рыжий молокозавод

День жует и ночь жуёт

Ведь траву не так легко

Переделать а молоко.

    (корова)

1. Не мой бы труд,

Не мой бы бег

Ты плохо жил бы человек,

Но в век машины и мотора,

Боюсь в отставке буду скоро.    (конь)

Инсценирование сказки «Наурыз».

 (входит грустный Наурыз).

 Ведущий:

 — Что случилось с тобой, добрый человек? Кто ты? Почему такой грустный?

 Наурыз:

 -Наурызом меня все зовут.

 Каждый год люди так меня ждут!

 Я должен Весну привести за собой,

 Весна хочет быть мне верной женой!

 Ведущий:  — А что же мешает вам пожениться?

 Наурыз:  — Уж очень на нас отец её злится!

 Он хочет калым за невесту большой.

Ведущий:

 — Что ж, Наурыз, не печалься ты так!

 Не можем мы без солнышка и Весны.

 Мы все поможем тебе. Засылай к хану сватов.

 Наурыз:

 — Сейчас я их приглашу! (убегает)

 (появляется хан, за ним идут, пританцовывая слуги, несут подушки. Хан хлопает в ладоши 3 раза. Вбегает Весна).

 Хан:

 -Хороша у хана дочь! Луноликая, как ночь» Женихов гоню я прочь!

 Көктем, сокровище моё!

 Сваты:

 — Есть у нас сын Наурыз – красивый, умный, добрый юноша! Он влюблён в вашу дочь Көктем!

 Хан:

 — Не говорите мне про это! Моя дочь красавица!

 Сваты:

 — О, Ханеке! Как же наш Наурыз без Көктем? Как же народ без Весны?

 Хан: (задумчиво)

 — Ну что ж, не нужно мне золото и серебро. Я очень люблю свою дочь и

 отдам её только за достойного жениха!  Если сможет он победить злую холодную волшебницу Зиму, то станет женихом моей дочери.

Наурыз:

Ну, что же мне делать? Как же мне быть?

Смогу ли я  злую Зиму победить?

Коктем:

Я слышу, Наурыз, любимый мой.

Тебе сразиться надобно с Зимой.

Я подарю тебе сазсырнай

Но не простой, а волшебный

Силы Зимы он подорвёт

Звука его Зима не снесёт!

Зима: Кто посмел в мои владения войти?

Сазсырнай волшебный кто посмел найти?

Звук его меня сломает,

Дух бурана погибает, и метели иссякают.

Не губи меня, джигит. Тело всё моё горит

Всё, что хочешь пожелай

В сазсырнай лишь не играй!

Наурыз:  Ты зимой была нужна

Сила мне твоя нужна.

Этот калым мал для хана

У метели, у бурана  вешней влагой будет рана.

И тогда с моей невестой  той устроим повсеместно

Засверкает степь цветами, зашумит земля садами

Люди счастье обретут, сев весенний все начнут!

Зима: Победили вы меня.

Что же, ухожу я на покой.

С вами я сражусь зимой.

Хан:  Наурыз, ты настоящий батыр. Прогнал холодную Зиму, я отдаю тебе в жёны мою дочь Коктем!

Эй, казахский народ, хан на свадьбу вас зовёт! Люди, наурыз встречайте! Молодых поздравляйте!

Песня на казахском  языке

Уважаемые друзья! Чтобы весело отпраздновать праздник Наурыз, мы разделим  всех  присутствующих  на  две  команды

Ведущий 2:

Итак,  вы,  посовещавшись,  придумайте  для  своих  команд  название,  девиз,  приветствия  для  соперников  и  гостей. Оцениваться  все  будет по пятибальной системе. А  нашим  гостям  мы  предлагаем стать  членами  жюри.

Ведущий1:

Итак,  я представлю вам совет мудрейших: ______________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ И  сейчас  они  оценят  результаты  первого  конкурса

Ведущий 1:

Команды наши готовы?  . А мы продолжаем!

1 тур «Живой вопрос»

 -Математика – Какое число считается священным и почитаемым в казахском народе и как оно связанно с праздником наурыз?

 -Физика – Какое явление перехода одного агрегатного состояния в другое активно проявляется с наступлением Наурыза?

 -Язык – Как переводится и с какого языка слово Наурыз?

 -География – Как можно связать этот предмет с праздником Наурыз с точки зрения географии? (весы)

 История – Откуда произошли корни праздника Наурыз?

 Наурыз празднуется весной, в марте. С 21 на 22 марта день равняется с ночью. Народ начинает жизнь с нового листа. По традиции в этот день обидевщийся должен простить обиду, поссоривщиеся должны помириться.

 Принято встречать Наурыз весело с открытой душой, с благими намерениями. В народе говорили как встретишь Наурыз так и весь год пройдет. Поэтому целый день народ пел песни, играли игры, ходили друг- к другу в гости.

Второй тур.

 Блюда

 1. Этот напиток изготавливают из верблюжьего молока?

 2. На праздник Наурыз

 у каждого дома устанавливался казан, в котором готовили праздничное блюдо из семи компонентов. Что это за блюдо?

 3. Мясо, почки, печень, легкие нарезали мелкими кусочками и жарили, добавив жир и специи. Что это за блюдо?

 4.Казахи почетным гостям подавали блюдо, в состав которого входили жал-жая, шұжық, қарта, қазы.

 Что это за блюдо?

 5. Маленькие кусочки теста жаренные на курдючном жиру. Что это?

Одежда

 1.Как называется головной убор замужней женщины? Почему существует различие в одежде замужней и незамужней женщины?

 2. Поверх платья женщины одевали приталенную вышитую орнаментами одежду без рукавов?

 3. Как называется головной убор невесты?

 4. Что такое мәсі?

 5. Маленькая шапочка вышитая орнаментом?

Обычаи

 1. Той, который устраивали в честь новорожденного?

 2. Когда малыш делал первые шаги собирали гостей и самый почетный гость обрезал путы на ногах малыша. Что это за обычай?

 3. Что такое «Беташар»?

 4. Как проходит обряд «Қырқынан шығару»?

 5. С какой целью казахи придерживались традиции “Бесікке салу”?

 4 тур «Полиглот»  

 Команды вытягивают листочки со словами и они должны за предоставленное время перевести данные слова на казахский, английский, немецкий языки.

 1. Знанье ( білім, нолидж, виссен)

 2. Родина (Отан, мазэлэнд, хаймат)

 3. Дружба (фрэндшип, фройндшафт)

 4. Мир (бейбітшілік, пис, фриден)

 5. Народ (халық, пипл, фольк)

 6. Мать (ана, мазэ, муттер)

 7. Край ( өлке, лэнд, ланд)

 8. Ученик (оқушы, пьюпл, шюлер)

Ведущий 2:

А знаете ли вы, что Наурыз особенный праздник и готовят для него особые блюда. Так как Наурыз – это ещё и начало весенних полевых работ, было принято за 25 дней до праздника высеивать в специальных посудах зерно, а первый день праздника проростки употреблять в пищу. В каждом ауле устраивали состязание едоков. Чемпионы съедали до двух баранов.

Ведущий 1:

Они  съедали  баранов, а мы  предлагаем выйти  сюда  по  одному  представителю  от  команды.  Конкурс «Кто  быстрее». Вы  должны  как  можно  быстрее  съесть  предложенное  вам  блюдо: баурсак  и  айран.(2 – 3 человека от команды)

Вопросы совсем несложные:

 1. Когда отмечаем Наурыз?

 2. Что означает слово “Наурыз”?

 3. Какое блюдо готовят на праздник?

 4. Первая столица Казахстана.

 5. Переведите на казахский слова: праздник, новый, радость.

 6. Из скольких  ингредиентов состоит “Наурыз коже”?

 7. Какие вы знаете национальные казахские игры?

 8. Какие знаете традиции?

 9. Как поздравляют друг друга люди в этот праздник?

 10. В каких странах еще отмечают этот светлый праздник?

 11. Какое число у казахов считается магическим и удачным?

 12. Священная книга мусульман.

 13. Из каких составных частей состоит юрта?

 14. Как называется генеалогическое древо у казахов?

  1. 22 марта.

 2. “Новый день”.

 3. Наурыз коже.

 4. Оренбург.

 5. Мереке(мейрам, думан, той), жаңа, қуаныш.

 6. Состоит из 7 ингредиентов.

 7. Алтыбакан, Кыз куу, Кокпар, Аударыспак, Байга, Куме алу, Ак каскыр — байланган каскыр, Балапандар, Такия тастамак!

 8. Тусаукесер, кыркыдан шыгару, «жеты ата», бесике салу, атка отыргызу и другие.

 9. Поздравляющий говорит: «Наурыз мейрамы кұтты болсын!» («Пусть праздник Наурыза будет счастливым!»), принимающий поздравления отвечает «Бірге болсын!» («Да будет вместе!»).

 10. В настоящее время Наурыз отмечается, как государственный праздник: 21 марта в Иране, а также в Азербайджане, Албании, Афганистане, Грузии, Иракском Курдистане, Индии, Киргизии, Македонии, Турции, Туркменистане и в Узбекистане — а также в Казахстане — 21—23 марта и в Таджикистане (4 дня). Наурыз также празднуется на местном уровне в Татарстане, Башкортостане.

 11. Число – 7.

 12. Коран.

 13. Юрта (уй, кииз уй) состоит из деревянного каркаса и кошомного покрова. Каркас юрты состоит из трех частей: кереге (решетчатый остов), уык (жерди, подпирающие верхний круг), шанырак (верхний круг).

 14. Шежире.

Наурыз – начало года

 Так считает наш народ.

 И обычаи народа

 Людям всем передаёт.

 5-й чтец:

 Наурызбен күттықтап

 Алыс жақен қаутышты

 Көктемдегі жарқын сәт

 Көңелдерге ауысты.

 6-й чтец:

 С Наурызом поздравляем

 Взрослых мы и малышей.

 Счастья, радости желаем

 И весенних тёплых дней.

 8-й чтец:

 — Да здравствует великий день народов Востока!

 9-й чтец:

 — Пускай погодные сюрпризы

 В душе не оставляют след,

 Пусть сердце радуется жизни,

 А жизнь пусть будет, как цветов букет!

 10-й чтец:

 — Желаем счастья до небес,

 Изведать всех больших чудес!

 Познать любви божественную силу,

 И видеть мир прекрасным и красивым!

 Ведущий:

 — Новый год всегда хочется начинать с чистой страницы.

 Я желаю Вам, чтобы всё в нём было по-другому: светло и свежо. Желаю радости и счастья!

Сценарий праздника Наурыз— мейрамы

Цель: Развивать интерес к национальным традициям и обычаям

народов Казахстана, прививать любовь к Родине.

Ведущий 1:

Қайырлы күн кұрметті Наурыз мерекесшне жиналған

қаум!!!Наурыз—Жер—Ананын ұйкысынан оятып, жақсылық пен құт—

берекенің көзі ашылған күн. Наурыз—ел мен елді бірлікке, достыққа

ұмтылдырған Ұлы күн. Наурыз—ел мен елді бірлікке, достыққа

ұмтылдырған Ұлы күн.

Наурыз—бақыттың бастамасы, ұлылықтың ұйытқысы, жаңарудың

белгісі, тіршіліктің тынысы, өмірге—нұр, көңілге жыр, сезімге өгүл

сайлаған, халық қастерлеген Ұлыстың ұлы күні!!!

Ведущий 2

Мы приветствуем Вас , дорогие наши земляки в этот прекрасный

праздничный день. Наша с вами задача сегодня —сделать эту встречу

яркой, веселой и незабываемой. Ведь считается, что чем больше

радости человек впустит в свою душу в эти весенние дни, тем

богаче будет весь год. Чем веселее пройдет Наурыз, тем щедрее

будет природа.

Поэтому, ждут нас великие дела: игры, состязания, стихи, песни и,

конечно же, угощения.

Ведущий1

Уа, халайық, кұтты болсын мерекен,

Құтты болсын, құтты болсын берекең.

Наурыз тойы тойланады ауылда,

Қош келіңдер мерекені көруге!

Ведущий 2

Счастье, здоровья всем желаем,

Шлем привет всем селам, городам.

С праздником великим поздравляем

Мы встречаем Наурыз—Мейрам!