Гаилә – бәхет ачкычы.
( Әдәби музыкаль кичә)
8 класс.
Факиһә: Уф! Туйдым бу дөньядан.Мин дә ир белән торам дип яшим инде.
Ходаем, кара әле, Торна Касыйм да узенең Разиясе белән мәктәпкә гаилә бәйрәменә китте. Безнекенә бер нәрсә дә кирәкми. Хабибрахман, дим, Хабибрахман!
Хабибрахман: Куркыттын бит! Нигә шул кадәр кычкырасың.
Факиһә: Хабибрахман,Хабабрахманчик,җаным.Әйдә без дә барыйк әле гаилә бәйрәменә.
Хабибрахман: Ничә ел йөрдеҗ бит шле бер узең. Буген дә бер узең бар. Берни дә булмас. Юк-юк, бармыйм.Беренчедән, буген хоккей, аннан футбол… Юк кыстама, юк. Бармыйм.
Факиһә: Хабибрахманчик, дим, барыйк әле. Узебезне кешегә курсәтик, кешеләрне курербез. Без кешедән ким мени, вллаһи? Әтәч Шәфиләр дә хатыны белән шунда киттелэр.
Хабибрахман: Хабибрахманчик имеш. Ә оскә ничек? Нәрсә киябез?
Факиһә: Барабыз яме, йөрәк маем. Киенә тор, хәзер.
Хабибрахман: Белмим шул ничек булыр икән. Минем уземнең дә бик барасы килә иде. Бер курәсем килә – килүен, мәктәбендә,мактыйлар, директоры да әйбәт диләр, малаема да мәктәп бик ошый..
Алып баручы: Исәнмесез! Узыгыз, Рәхим итегез! Ягез, кунаклар, җыелып беттек, ахрысы. Бәйрәмебезне башлыйбыз. Хәерле көн!
(ишек шакыйлар)
Яшь әни: Уф! Слава богу, җитештек. Ә син переживал, всё не хотел.
Яшь әти: Чё, чё, мин не переживал. Просто татарча плохо знаю.
Яшь әни: Әйе шул. Менә узебез на половину татарча,на половину русча сөйләшәбез, татар телен бөтенләй оныта яздык. Менә бәбиебезне дә кечкенәдән ук татарчага ойрәнеп уссен дип йөрү.
Яшь әти: Әйе, әйе. Сезнең бәйрәмдә катнашырга мөмкинме?
-1-
Алып баручы: Момкин, рәхим итеп утырыгыз. Шулай итеп бәйрәмне башлыйбыз. Хшерле көн, хөрмәтле әти-әниләр, кунаклар.Хәерле көн укучылар.
2 укучы: Бәйрәмсез бик куңелсез бит,
Куңелсездер сезгә дә
Бәйрәмнәр кирәк безгә дә,
Бәйрәмнәр кирәк сезгә дә,
Кирәк һәммәбезгә дә.
Бәйрәмнәр кирәк әтигә,
Бәйрәмнәр кирәк әнигә,
Бабай белән әбигә,
Кирәк барыбызга да.
Алып баручы: Туганнар! Без буген, укучылар һәм әти-әниләр белән бергәләп, ял кичәсенә ңыелдык. Укытучылар, укучылар һәм әти-әниләр бер гаилә булып яши башладык. Бугенге кичәбездә бу дуслык тагын да тирәнәеп, ныгыр дип өметләнәбез. Залдагы кунакларны бәйдәмдә актив катнашуларын сорыйм.
Укучы: Һәркөн диярлек күрешәбез без,
Һәрбер шатлыкны бүүүлееешәбез без.
Мәңгегә шулай дуслык татулык
Торсын яктырып, диешәбез без.
( “Ковбой биюе” )
2 укучы: Кая барма, шунда әнкәй йөзе,
Кая барсам әнкәй күңелдә,
Әни генә шулай синең өчен
Җанын биреп йөри гомергә.
3 укучы: Ярый әле, мине әнкәй
Сак булсынга тапмаган
Туган җиргә гашыйк иткән мине
Ялан тәпи йөргән чаклардан.
2 укучы:Бар тагын иң матур суз
Һәрвакыт гел әйткәнең
Анысы нәрсә?
-2-
Ул матур сүз,ул якын сүз – Әткәем.
4 укучы: Ул җирдә иң шәп кеше,
Шәп кеше, гаҗәп кеше
Сабантуйларда әле
Җиңгәне булмаса да,
Ул иң – иң көчле кеше
Баһадир төсле кеше.
Ул зирәк тә, шаян да,
Акыллы да, әйбәт тә.
Кем дисеңме? Ул кеше –
Минем әти, әлбәттә.
Алып баручы: Әйе балалар, сез бик дөрес әйттегез.
Бу сүзләр — безнең иң яраткан сүзләребез. Әти , әни, әби, бабай – алар безгә иң якын кешеләр. Алар туган көнегездән алып бишек җырларын көйли – көйли, бөтен өмет – хыялларын сезгә багышлаганнар. Үскәч тә , олы яшькә җиткәч тә, әти – әниләрегезгә сез бала булып калачаксыз.
Ә хәзер әти – әниләрегезнең сезгә кечкенә чагыгыздагы бишек җырын тыңлап китик.
Әниләр бишек җыры башкаралар.
Алып баручы: Әниләр кебек ук, әтиләрегез дә сезне яраталар. Әтиләр сезне уйнатып кына калмаганнар, әниегез өйдә юкта, башка вазифаларны да башкарганнар. Ә хәзер тикшереп карыйк әле. Бәләкәй чакта әтиләр сезне ничек иттереп киендерделәр икән?
Ике әти курчак төреп ярышалар.
Алып баручы: Менә булды, күрдек. Рәхмәт. Ә хәзер, балалар һәм олылар, бер – беребезгә нинди тәрбияле, назлы, матур сузләр әйтәбез икән, искә төшереп, ярышып алыйк әле!
Матур сүзләр бәйгесе.
-3-
Алып баручы: Рәхмәт., матур сүзләрдән соң тагын бер матур бию дә күреп китик.
Индия кызлары биюе.
Алып баручы: Ә менә балалар һәм әти – әниләр бер – берләрен аңлыйлармы икән? Тормыш куйган мәсьәләләрне ничек итеп чишәсез икән?
Педогогик ситуацияләр.
- Унбиш яшьлекләргә вак – төяк чыгымнар өчен акча бирергәме?
- Балагыз икелегә укый башласа. Нишлисез?
- Балагыз өч көн дзрес калдырган, нишләрсез?
Алып баручы: Дуслар, сөйли – сөйли армадыгызмы әле? Бәлки җырлап алыйк.
Чиратлашып җыр бәйгесе.
Алып баручы: Гаиләнең ныклыгы, татулыгы бик күп нәрсәләргә бәйле. Әти – әниләр, хәзер мин сезгә аның берсе турында табышмак әйтәм, ә сез җавабын уйлагыз.
Кайвакыт корыч кебек каты
Кайчагында баллы, татлы,
Ә кайчагында әремнән дә әче,
Кайвакыт кылыч кебек үткен дә
Елан кебек чага да белә.
(Тел)
Туган тел җыры караоке.
Әти – әниләр, ә сез гаилә, балалар турында нинди мәкальләр, табышмаклар беләсез? КОНКУРС – табышмак, мәкаль.
Сез уйлаган чакта, татар халык биюе карап китик.
Алып баручы: Рәхмәт биедек тә, җырладык та.Әгәрдә буген сезнең кәефезез яхшырак, күңелегез күтәрелә икән, иртәгә эшегездә җиңелерәк булыр. Бүген кабынган елмаю өйләрегезгә зата кайтсын, өйләрегезне нурландырсын.
Шулай итеп, бәйрәм ахырына якынлашты. Якынлашып килүче “ Мәхәббәт көне” белән сезне тәбрик итәм. Гаиләгездә мәхәббәт булсын. “Яратыгыз” караоке. Саубулыгыз, рәхмәт.
-4-
Кичә өчен эпиграфлар:
- Мәхәббәтсез гәилә- тамырсыз агач.
- Ата – ана бердәм булса, балалары күркәм үсә.
- Ир бала унбиштә — өй хуҗасы.
- Ана куены туннан җылырак.
- Балалы кеше – бай кеше.
- Бала үстерсән, буен гына түгел, акылын да үстер.
Цель: способствовать формированию у детей чувства единства и сплоченности семьи.
Задачи:
- Воспитательные: создавать условия для рефлексии опыта сплочения семьи на нравственных, гуманистических началах, на основе вовлечения родителей в совместную с детьми деятельность.
- Развивающие: развивать творческие способности детей.
- Образовательные: ознакомить взрослых и детей с национальными традициями татарского и русского народов, содействовать формированию уважительного отношения детей к своим родителям и родителей к своим детям, дать представление о семье, как о людях, которые любят друг друга, заботятся друг о друге.
Оборудование и материалы:
- Технические средства: музыкальный центр, диски СД, микрофон;
- Дидактический материал: платочки, наглядно-иллюстрированный материал, цветы, мячи.
Оформление зала: Зал украшен шарами. На центральной стене название праздника на двух языках. Развешаны плакаты с надписями: «Как здорово, что все мы здесь сегодня собрались», «Когда семья вместе, так и душа на месте». Справа от сцены стоят ширмы с выставками паспортов семьи «Папа, мама, я – дружная семья», рисунков детей и родителей «Моя семья». Слева от сцены расположен стол с фотоальбомом «Моя любимая семья. Взгляд сквозь объектив». И накрыты столы с национальными блюдами семей.
Предварительная работа с детьми организуется за две недели до праздника. За это время проводится:
- разучивание песен, танцев, стихов;
- конкурс для родителей и детей «Умелые руки не знают скуки»;
- сбор рисунков детей и родителей «Моя семья»;
- изготовление родителями паспортов семей;
- оформление пригласительных билетов для родителей и гостей, медали для награждения родителей («Моя мама самая умная», «Моя мама самая обаятельная», «Мой папа самый трудолюбивый»)
Подготовка воспитателя и музыкального работника:
- подготовка сценария;
- приглашение гостей;
- оформление плакатов для сцены;
- оформление фотоальбома, организация фотовыставки;
- подготовка технических средств, СД дисков, костюмов для персонажей.
Ход занятия
(З. Минһаҗева сүз., М. Минһаҗев көе “Дуслык җыры” җырына балалар керәләр һәм тезелеп басалар)
Вед.1
Исәнмесез барыгыз да,
Яшегез дә, картыгыз да,
Олыгыз да, кечегез дә,
Гаилә бәйрәме белән сезне.
Вед. 2
Дорогие дедушки, дорогие папы!
Дорогие бабушки и родные мамы!
Уважаемые дамы и господа,
Сегодня дети позвали вас сюда!
Этот праздник Дню семьи посвящаем,
И концерт весёлый сейчас мы начинаем!
Семья –это свято, Семья – это счастье!
Если мир и дружба в семье,-
Вам смогут позавидовать все!
Вед. 1. Хөрмәтле кунакларыбыз! Бүген без балаларыбызның әти-әниләре, әби–бабалары белән ял кичәсенә җыелдык. Кәефләрегез күтәренке, кичәләрегез күңелле үтсен!
Песня «Собрались сегодня мы» сл.и муз. Н.Л. Бондаренко
Карина
Как много собралось в этом зале
И родителей и гостей!
Целый год ребята ждали
Таких важных, почётных гостей!
Аэлита
Безнең гаиләләр җыелган
Ял итәр өчен бүген,
Сүзләремнең иң матурын
Әйтмичә мөмкин түгел.
Луиза
Так хочется, чтобы чаще
Были вместе родители и дети.
Тогда будет лучше всем,
Жить на белом свете!
Алия
Бәйрәмсез бик күңелсез бит,
Күңелсездер сезгә дә.
Бәйрәмнәр кирәк безгә дә,
Бәйрәмнәр кирәк сезгә дә,
Кирәк һәммәбезгә дә.
Бәйрәмнәр кирәк әтигә,
Бәйрәмнәр кирәк әнигә,
Бабай белән әбигә.
Артур
Хоть и не слушаемся вас иногда,
Дорогие родители, мы вас любим всегда!
И хотим всегда, без сомнения,
Видеть вас в хорошем настроении.
Вед. 2
Пусть взрослых тепло и доброта
Согревают доверчивые ребячьи сердца,
На эту любовь непременно тогда,
Откликнется нежная детская душа!
И. Шамсетдинова көе, Г. Латыйпов сүз. “Күңелле балачак” җырына
Бию башкарыла
(“Үз җырыбыз булсын әле”- Яр Чаллы)
Вед. 1. Һәр гаиләнең үз традицияләре, әби-бабалардан калган, буыннын буынга күчеп килгән милли бәйрәмнәре бар. Аларны һәркем үзенчә үткәрә. Бәби туйлары, баланың беренче мәртәбә “әннә”, “әттә” дип эндәшүе, балалар бакчасына китүе, соңыннан мәктәпкә йөри башлавы һәр гаилә өчен бетмәс-төкәлмәс шатлык китерә.Туган көннәр билгеләп үтү дә матур бер традициягә әверелде. Гаиләнең ныклыгы, татулыгы бик күп нәрсәләргә бәйле. Хәзер шуларның берсе турында әниләр белән бергә җырлап күрсәтербез.
җыр “Туган тел” Г.Тукай сүз., халык көе.. (утырып җырлыйлар)
Вед. 1.Гаиләнең ныклыгы, аның гүзәллеге, әти-әнинең җылы мөнәсәбәте, әлбәттә, бала белән бәйләнгән. Гаиләдә ни кадәр бала күп булса, шулкадәр гаилә тотырыклы, ә балалар тәрбияле булып үсәләр.
Ә инде без бүген чын-чынлап, “әннә”, “әттә”дип телләре ачылган балаларга, аларның әти-әниләренә мәдхия укыйбыз. (түбәндәге укылачак сүзләр, ата- аналар эшләгән гаилә паспортларыннан алынды)
- (Петрова Диляра гаиләсе) “Безнең гаиләдә ике кызыбыз, ике йолдызыбыз, Диляра белән Лиана. Кояш булсам – мин әни, аебыз безнең – әти. Тормыш юлыбызны яктыртучы, безгә җылылык, матурлык, киләчәккә өмет бирүче” – дип яза Ләйлә ханым.
- (Кашапова Алина гаиләсе) “Гаиләбезнең шатлыгы, нуры, татлылардан – татлы, баллылардан – баллы, йорәк пәрабыз”- диләр Алиныбыз турында әти-әнисе. Аның бәхетле, кешеләргә карата мәрхамәтле, саф, затлы кеше булып үсүен телибез”
- (Тукбаева Аэлита гаиләсе) “Без кызыбыз тугач, аңа Аэлита диеп, дөньяда иң гүзәл исем куштык. Чөнки ул безнең кадерлебез, мәхәббәт җимешебез. Төрле эшләргә рухландыручы, тырыш һәм сөеклебез безнең”-, дип язган төркемебезнең иң яшь һәм чибәр әнисе Альбина ханым.
- (Миршарипов Раиль гаиләсе) “Гаиләбезнең кояшы, ямь өстенә ямь өстәүче Раилебез, тормышыбызга нур сибеп безне сөендерә, шатландырып тора. Кешеләр белән тиз аралашучан, дусларына, безгә карата ихтирамлы, көченнән килгән кадәр ярдәм итәргә әзер булган улыбыз, барыбызга бетмәс–текәлмәс бәхет, шатлык китерә”.
- (Муратова Алия гаиләсе) Җилдән җиллерәк, уттан утлырак безнең Алия турында менә ниләр әйтә әти-әнисе. “Гаиләбәзнең көмеш кыңгыравы Алиябезне барыбыз да бик яратабыз. Аның күп кырлы сәләткә ия булуы, кызыксынучанлыгы, фикер йортүе безне сөендерә, кайвакытта шаккаттыра. Шаян, саф күңелле кызыбыз өебезнең яме, тормышыбызның тәме ул”, — диләр.
Менә хәзер шушы гаиләләргә багышлап кызларыбыз бию башкаралар.
“Чәчәкләр белән бию” муз. Ю. Чичкова
“Ритмическая мозаика”, С. Петербург – 2000.(утыралар)
Вед. 1. Балалар! Элек–электән, әбиләр-бабайлар бергәләп бәйрәм оештырганнар. Җырлап, биеп, уйнап күңел ачканнар. Әйдәгез әле безгә кунакка килгән әбиебезне каршы алыйк.
Әби: Исәнмесез балалар, исәнмесез кунаклар! Сездә бәйрәм икәнен ишеткәч, матур күлмәгемне кидем дә, бәйрәмгә ашыктым. Бүләк тә алып килдем, бәлки әниләр белән бергәләп уйнап алырбыз (әниләрне чакыра). Уенның исеме “Яшел яулык“ (җырлы, биюле татар халык уены) дип атала. Кем яулыкны тотып кала, шул бии.
(Уеннан соң барысы да урыннарына утыралар, әби кәрзинен алганда төшереп җибәрә, аннан кечкенә яулыклар коела)
Вед. 1. Әби яулыкларны кая алып барасың?
Әби: Юарга, пычранганнар бит.
Вед. 1. Әби тукта әле, балалар хәзер сиңа юып бирерләр.
җыр “Яулыклар юабыз” С.Сабирова сүз. Һәм көе. “Җырлыйк, уйныйк нәниләр”, Яр Чаллы – 1994. (балалар утыралар, әби саубуллашып чыгып китәргә җыена)
Вед. 1. Әби, син безнең белән ял итеп ал, ә без сиңа һәм кунакларга шигырьләр сөйләрбез.
Шигырьләр 1, 2
Вед. 2. Мы сегодня много будем говорить о семье. Хотелось бы узнать, а что же для вас значит это слово – семья? (Ведущий с микрофоном подходит к родителям)
Вед. 2. Я узнала от пап и мам, что семья это понятное всем, как “хлеб” и “вода”. Оно с первых мгновений жизни рядом с каждым из нас. Семья – это дом, папа, мама, близкие люди. Это общие заботы, радости и дела. Это любовь и счастье. Мы узнали о семье от взрослых. А что же нам скажут ребята?
песня “Что такое семья?” сл. и муз. Е. Гомоновой.
“Весёлые песенки для малышей круглый год”, Ярославль -2000.
Вед. 2. Я продолжу вас знакомить с семьями наших детей (на фоне спокойной музыки).
- (Семья Васильева Артура) «Долгожданного нашего малыша назвали в честь сильного и благородного короля Артура – пишут родители. Растёт Артур любознательным и общительным. Очень любит своего братика, во всём ему помогает. Семья наша творческая, любим создавать всё своими руками. Эту любовь мы передаем своим детям. Хотим, чтобы наши дети выросли здоровыми, умными и трудолюбивыми. Для этого мы создаём все условия».
- (Семья Бадреева Эмиля) «Эмилечка у нас самый красивый, умный и добрый мальчишка на земле – пишет мама. Он воспитывается в большой, дружной семье. Хотя иногда и капризничает, но никогда и никого не оставит без внимания и ласки. Мы хотим, чтобы Эмилечка вырос воспитанным, целеустремлённым человеком».
- (Семья Чирковой Насти) «У нашей Настеньки тоже большая, дружная семья. Любит она заниматься лепкой, рисованием, как мама. Любит играть с детьми, собирает сложные пазлы, легко запоминает стихи и сказки. Она окружена любовью и лаской. Всё свободное время проводим с Настенькой. Очень хочется, чтобы она выросла здоровой и счастливой».
- (Семья Николаева Димы) «Стимул нашей жизни – наше солнышко Дима, которое светится и дарит нам радость и тепло. Маленьким был капризным, начал посещать детский сад, стал самостоятельным и любознательным. Он нежный и ласковый. Мы его очень любим».
- (Семья Абубакировой Карины) «С первых дней Карине очень нравилось ходить в садик. Особенно нравились музыкальные занятия. По утрам она тяжело встаёт, не хочет одеваться, но придя в садик сразу становиться весёлой и жизнерадостной. Она общительна, ко всем поручениям относится серьёзно и ответственно. В семье окружена вниманием и любовью».
- (Семья Тазетдиновой Аделины) «Семья наша переехала из Башкирии. Мы с детьми, Аделиночкой и Артуром часто выезжаем на природу, гуляем по парку, ездили в цирк, дельфинарии. Хотим, чтобы у детей остались только хорошие впечатления о детстве. Мы уважаем мнение и желание своих детей и всячески их поддерживаем».
Но семья бывает не только у людей, но и у животных, и у птиц. И сейчас для вас выступят большая и дружная семья цыплят.
танец «Цыплята» сл. муз. Л. Раздобариной.
“Детские деревенские” СД диск.(садятся на стульчики)
Вед.2. На праздник пришли наши мамы, папы и самые близкие нам люди. А может ещё кто – то спешит. Давайте позовём: «Гости, гости, мы вас ждём».
(Входит Карлсон.)
Карлсон:
Привет вам всем! А вот и я!
Должны по книжке знать меня.
Я Карлсончик, я — игрун,
И лучший в мире я болтун.
На день семьи я к вам спешил
И ничего не позабыл.
Взял варенья, взял печенья
Чтоб в доме вашем
Всегда было угощенье.
Взял с собой весёлый смех
Чтоб хорошее настроение было у всех.
И ребятишек я не позабыл
Принёс мячи я разные –
Жёлтые и красные
Поскорее их берите
Да с мячами попляшите.
Танец «Весёлый мяч» муз. М. Минкова. “Детские деревенские” СД диск.
(Дети садятся на стульчики.)
Вед.2. Карлсон отдохни и послушай, какие замечательные семьи есть в нашей группе.
- (Семья Гимбатовой Луизы)
«В весенний тёплый день, когда была капель,
Луиза появилась и всё переменилось.
Росла малышка в ласке, гуляла лишь в коляске
А время пролетело, немного повзрослела.
Теперь она «большая», малышка озорная.
Танцует и рисует, животных она любит.
И маме помогает, её не огорчает!
А мамочка ей дарит заботу, доброту,
Желанья воплощает и детскую мечту!» - (Семья Слюсаревой стелы) «Стеллочка- наше солнышко! Умненькая, славная, золотая девочка. С появлением доченьки в наш дом пришла радость, появилась надежда на новые светлые, счастливые времена. В темноте она – наш огонёк, в хмурый день – лучик солнца. Она наша надежда и опора».
- (Семья Шайхулловой Розалины) «Родилась доченька, как цветочек, и назвали её Розалина. Красоты неписаной, доброты немереной, ласки безграничной. С восходом встаёт, всем радость раздаёт».
- (Семья Ефимовой Риты) «Маргарита прекрасна, как сам цветок, лучиста, как искорка огня.
Рукавом поведёт – как лебёдушка плывёт,
А речь заговорит, словно реченька журчит.
Любит есть печенье и вкусное варенье.
С ребятами дружна, и с ней не скучно никогда». - (Семья Каримова Данила) “Кто же утром встав с постели, доброе утро скажет всем:
Папе, маме и Диане и конечно же бабаю,
Про абику не забудет, всех обнимет, поцелует,
Ну конечно же Данил, всем нам счастье подарил.
Он с машинками играет, любит петь и танцевать,
И картинки рисовать, когда в садик он идёт
Бабая за руку сам ведёт». - (Семья Ахмедовой Регины) «Наша семья знакома с Алсу Тимуровной и детским садом уже пятый год. Не думали мы, не гадали, опять в этот сад к Алсу Тимуровне мы попали.
Наша крошка здесь растёт не по дням, а по часам,
Умница, красавица,
Нам здесь очень нравиться.
Тут её лелеют, тут её жалеют,
Тут её благотворят,
Что за чудо говорят.
Ну, а лет через пять,
Может быть, придём опять». - «Просыпаемся спокойно, одеваемся всерьёз,
В садик мы идём все вместе, чтобы не было горьких слёз.
Неразлучные друзья, мы на целом мире.
Папа, мама, братья и я,
Очень дружная, спортивная семья! (семья Башкирова Владика)
Вед.2. А для этих семей и для Карлсона наши мальчики исполнят песню
«Моя семья» сл. и муз. Е. Гомоновой.
“Весёлые песенки для малышей круглый год”, Ярославль -2000.
Карлсон: Какие замечательные семьи на прзднике собрались. Я рад был познакомиться. Поиграли, порезвились и чуть-чуть повеселились. Нужно праздник продолжать, нужно будет выступать. Дружно за руки беритесь, и в кружочек становитесь. Вижу улыбаетесь, все вокруг стараетесь.
Танец “Все вокруг стараются”
сл. О. Высотская,муз. В.Викторов.
“Здравствуй лето”, Москва – 2002. (подвижные игры и развлечения)
(Карлсон прощается и уходит.)
Вед.2. Счастье, спокойствие, благополучие, мир в семье зависит всегда от хранительницы домашнего очага – от матери.
С мамой тепло, с мамой светло, с мамой уютно и легко. И следующую песню исполним для милых, родных, любимых мам и бабушек.
Индивидуальная песня «Я рисую солнышко»
Журнал «Музыкальная палитра» №1, С.-Петербург, 2004.
(Садятся.)
Вед. 1. Хөрмәтле кунакларыбыз! Татар халкы бик борынгыдан ук аш – суга оста булган, тәмле ашлар пешергән. Милли ашларның үзенчәлеге халыкның тормыш рәвешенә бәйле булган. Безнең әниләребез дә бик тәмле ризыклар пешереп килгәннәр. Әйдәгез аларны чакырыйк.
(әниләр кулларына матур тәлинкәләргә салынган ризыкларны тотып, зал уртасына чыгып басалар)
Эмильның әнисе:
Мин КОШ ТЕЛЕ, тәмле ризык, бәйрәмгә килдем әле.
Туган тумачалар белән, бергәләп биик әле.
Алинаның әнисе:
Иң зурсын түгәрәген, БӘЛЕШ диеп йортәләр.
Татарлар мине табынга, аш ашагач кертәләр.
Диляраның әнисе:
Бәлеш пешә бәйрәм көне, көндә бәлеш пешмидер.
Ә ӨЧПОЧМАК татарларның, өстәленнән төшмидер.
Розалиның әнисе:
(Шәнге турында сөйли)
Тукта, тукта мактанмагыз, ит булмаса сез дә юк.
Майлап мине ашасагыз һәрберегез булыр тук.
Диманың әнисе:
Татар халык ашларының, иң җиңеле КЫСТЫБЫЙ.
Ул аш булса өстәлләрдә, табын тулы нигъмәт – сый.
Регинаның әбисе:
Һәр өстәлнең бизәге мин,
Исемем минем ЧӘК-ЧӘК.
Баллы да мин, татлы да мин,
Кабып карагыз чак-чак.
Мине туйга пешерәләр, дияләр өстәл күрке.
Бар бер энем, балсыз пешә,
Баурсак диләр түлке.
Вед.1.
Әллә ниләр кирәк түгел,
Вакыт юк, дип зарланмыйк.
Тиз-тиз генә җырлыйк та без,
Кунакларны чакырыйк.
Җыр “Кунаклар” С.Сабирова көе, Ш. Галеев сүз.
“Җырлыйк, уйныйк нәниләр”, Яр Чаллы – 1994.
Вед. 2. Дорогие наши мама, папы, бабушки, дедушки, гости! Сегодня вы были на празднике в большой, дружной семье, которая живёт в этом детском саду.
Здесь девчонки и мальчишки-
Озорники и шалунишки.
Очень сильные папы и заботливые мамы.
Хоть все мы совсем здесь разные —
Озорные и смешные, маленькие и большие,
Мамы, папы, дети, я – мы одна, одна семья!
Пусть семья несёт лишь счастье,
Ни капли грусти, ни одной слезы.
Душевного богатства и здоровья
Желаем всем мы от всей души!
Вед. 1.
Бәйрәмебез котлы булсын, елмаеп көлеп торсын,
Язгы кояш нурларыдай, зур эшләргә рухландырсын.
Сәламәтлек юлдашыгыз, тату матур тормышыгыз,
Күңел сөйгән хезмәтегез,барысы да мулдан булсын!
Хөрмәтле кунаклар! Сезнең һәрбарчагызга да зур рәхмәт әйтеп, бәйрәмебезне тәмамлыйбыз һәм әниләребез пешергән ризыклар белән чәй эчәргә чакырабыз.
(Балалар әти-әниләрен кулларыннан тотып, залдан чыгалар.)
Вед.2 Дорогие гости! На этом праздник не заканчивается. Приглашаем вас на чаепитие с вкусными семейными блюдами.
Государственное бюджетное специальное (коррекционное)
образовательное учреждение для обучающихся, воспитанников с ограниченными возможностями здоровья «Казанская специальная (коррекционная) общеобразовательная школа №76 VIII вида»
общешкольное мероприятие «Гаилэ бэйрэме»
Выполнила:
Алиуллова И.И., учитель начальных классов
I кв.кат
Казань 2013
Тема: Гаилэ бэйрэме.
Максат:1)Гаилэнен узкыйммэтен арттыру.
2)Бэйлэнешле сойлэм телен устеру.
4)Мэктэп белэн гаилэ арасындагы бэйлэнешне ныгыту.
3)Гаилэгэ позитив караш тэрбиялэу.
5)Татар теленэ кызыксыну уяту.
Зал милли бизэклэр белэн матур итеп бизэлгэн.Анда балаларнын гаилэ турында ясалган рэсемнэреннэн кургэзмэ оештырылган.Аерым бер остэлдэ энилэр пешереп килгэн татар халык ашлары куелган.Бэйрэм башлана:
2 укучы башкаруында
-«Эссэламэгалэйкем» жыры янгырый.
Алып баручы:
Безнен гаилэлэр жыелган
Ял итэр очен буген.
Сузлэремнен ин жылысын
Эйтмичэ момкин тугел.
Бэйрэмнэрсез бик кунелсез бит
Кунелсездер сезгэ дэ,
Бэйрэмнэр кирэк безгэ дэ,
Бэйрэмнэр кирэк сезгэ дэ,
Кирэк хэммэбезгэ дэ.
Хэерле кон,хормэтле укытучылар,укучылар хэм килгэн кунаклар.Без буген укучылар хэм энилэр белэн бергэлэп гаилэбезнен ял кичэсенэ жыелдык.Бугенге кичэбездэ,бу дуслык тагын да тирэнэер дип ометлэнэбез.Залдагы кунаклар узлэре дэ актив катнашырлар.Бу залда кабынган елмаю йортларыгызда да дэвам итсен иде.
1 нче укучы:
Хэркон диярлек курешэбез без
Хэрбер шатлыкны булешэбез без
Мэнгегэ шулай дуслык-татулык
Торсын яктырып,диешэбез без.
2 укучы:(слайд №1)
Кая барма ,шунда энкэй йозе,
Кая барма ,энкэй кунелдэ
Эни генэ шулай синен очен
Жанын биреп йори гомергэ.
Алып баручы:
Гаилэлэрнен ныклыгы,татулыгы бик куп нэрсэлэргэ бэйлэнгэн.Хэзер мин сезгэ берсе турында табышмак эйтэм.Э сез жавап уйлагыз.
Табышмак:
Кайвакыт корыч кебек каты,
Кайвакыт баллы,татлы.
Кайвакыт колыч кебек уткен дэ,
Елан кебек чага да белэ ул.(ТЕЛ)
Укучы:
Безнен туган телебез-татар теле.
Аны ана теле,дилэр.Чонки туган телдэ беренче сузне безгэ энилэр эйтэ.
Укучы:
Ана теле-бик матур тел,бай тел
Ана телен хэркайсыгыз белергэ тиеш.
Укучы:
Ана телен яратмаган кеше,ата-анасын да,туган илен дэ яратмый.
-Эйе,безгэ дэ Боек Тукаебыз зур булэк калдырган.Нинди булэк икэн ул?
-«Туган тел»жыры.
Э хэзер сезнен белэн бергэ жырлап алабыз.
«Туган тел»жыры.
Бэйрэмдэ катнашучы (3-4)гаилэ остэл артларына чыгып утыралар.Аларнын остэллэрендэ узлэре пешереп килгэн ризыклар. Хэрберсе узенен гаилэсе турында слайдлар эзерли(гаилэсе белэн таныштыру очен).Жюри билгелэнэ.
Алып баручы:
Э хэзер, кадерле дуслар,бугенге бэйрэмебездэ катнашучы гаилэлэр белэн танышып китэбез.
Хормэтле жюри членнары жинучене билгелэр.Сузне 1 (2,3,4) нче остэлдэ утыручы гаилэгэ бирэбез.
-Гаилэ турында кыскача мэглумат.
-Гаилэнен буш вакытны ничек уздыруы.
-Яраткан шогылегез.(слайдлар курсэтэ).
Алып баручы:
Гаилэлэр белэн якыннан таныштык,рэхмэт.Хэзер гаилэлэр балалары алган билгелэргэ ничек итеп игьтибар биргэнлеклэрен тикшереп утэбез.
Музыкаль тэнэфес:
-Карточкаларга язылган жырларны уз тизлеге белэн тугел,э балагыз «5»ле, «2»ле алганда ничек жырлар идегез.
1. «Антошка»
2. «В лесу родилась елочка»
3. «Кузнечик»
Хэрберсенэ карточкалар бирелэ,биремне башкаралар хэм баллар куела.
Алып баручы:
Гаилэлэр узлэре белэн таныштырып уттелэр,э хэзер шушы гаилэлэргэ балалар кузлегеннэн карап утик эле.Сезнен игьтибарыгызга алар язган сочинениелэр.
3-4 сочин.укыла ,балалар ясаган рэсемнэргэ игьтибар бирелэ.
-Балалар башкаруында жыр. «Асия»
Чэй эчэбез бал белэн,
Бала-чагалар белэн, Чэй эчэбез бал белэн
Бала-чага алты жан, Бала-чагалар белэн
Эхмэт,Нэжип,Закиржан, Балны кем бигрэк соя?
Зэйнэп белэн Галия Ин кечкенэ Асия
Ин кечкенэ Асия. Ул чынлап та кечкенэ
Яше дэ тик 3 кенэ.
Алып баручы:
Без тату,дус яшибез,
Укыйбыз хэм эшлибез.
Бергэлэшеп уйлыйбыз,
Бергэлэшеп уйныйбыз.
Балалар белэн без бик куп ярышлар уткэрдек,э буген эти-энилэребезнен житезлеклэрен тикшереп карыйбыз.
Уен. Сезнен алдыгызда балалар тора.Аларга каптыргычлар тагылган .Кузлэрегезне бэйлэгэн килеш шуларны жыеп жюрига илтеп бирергэ тиеш буласыз.Кем тизрэк.(1 мин.)
Рекламная пауза.
Нинди генэ тапшырулар карасак та рекламаларсыз куз алдына китереп булмый.Бугенге бэйрэмебездэн дэ рекламалар читкэ калмаган.Хэзер сезнен игьтибарыгызга энилэребез узлэре пешереп килгэн ризыкларын тэкьдим итэрлэр. (Энилэр сойли).
Алып баручы:
Гармунчылар керегез
Бию уйнап бирегез
Буген гаилэ бэйрэмендэ
Ут чыгарып биибез.
Бию: татар халык биюе.
Алып баручы:
Конкурс: «Бэрэнге эрчу»(Хэрберсенэ бэрэнге бирелэ,кем юкарак,тизрэк эрчи)
Шигырь:
Алып баручы :
Син яраткан ин матур суз
Нинди суз,эйт бэбкэем?
Укучы: Ин назлы суз,ин якын суз,
Ул матур суз ЭНКЭЕМ!
Алып баручы:Бар тагын бер ин матур суз
Хэрвакыт син эйткэнен.Анысы нэрсэ?
Укучы: Ул матур сузУл якын суз ЭТКЭЕМ!
Алып баручы: Ускэнем,я инде син эйт!
Укучы: Ул якын суз ,ин матур сузГАИЛЭМ!!!
-Кешелэрнен генэ тугел,кошларнын да гаилэлэре бар.Хэзер Аларны карап утэбез.
-«Чебилэр»Жыры хэм биюе.
Алып баручы:
-Жюрига сузне бирэбез.(Йомгак ясый хэм урыннар билгели).
Балалар башкаруында жыр(слайд курсэтелэ)
Жыр: «Хэрвакыт булсын кояш»
Кояш нуры,саф кук йозе
Ул бер малайнын рэсеме
Ясаган ул ап-ак карга
Хэм язып куйган читкэ.
Хэрвакыт булсын эни!
Хэрвакыт булсын эти!
Хэрвакыт булсын гаилэ!
Хэрвакыт булыйм мин!(1 куплет русча)
Алып баручы:
Шунын белэн бэйрэмебез тэмам.Игьтибарыгыз очен рэхмэт.
Муниципальное общеобразовательное бюджетное учреждение
средняя общеобразовательная школа с. Талачево
муниципального района Стерлитамакский район
Республики Башкортостан
Гаилә бәхете- балада
( әдәби-музыкаль иртәлек)
Әзерләде һәм үткәрде Биккулова И.В.,
югары категорияле башлангыч сыйныфлар укытучысы
Март-2021
Максаты: Мәктәп, укытучылар, ата – аналар һәм укучылар арасындагы мөнәсәбәтләрне ныгыту, мөгаләмәне тагын да якынайту.
Гаилэ бэхете- балада
1 нче бала.Исәнмесез диеп
Суз башлыймын,
Танышулар шулай башлана.
Исәнмесез диеп суз башласам,
Бәхетем арта, куңел шатлана.
2 нче бала.Яшәгез сез гел муллыкта.
Гел тыныч булсын галәм.
Сөекле кунакларыбызга
Ялкынлы кайнар…
Балалар(бергә) сәлам!
Укытучы:Хәерле көн, хөрмәтле ата-аналар!Бүген без “Гаилә бәйрәме”нә, әтиләрне 23 февраль бәйрәме белән котларга, әниләрне 8 март хатын-кызлар көне белән котларга җыелдык. Гомер бит аккан судай тиз үтә. Менә бүген сезнең каршыгызда әле күптән түгел бишектә яткан нәни ул һәм кызларыгыз, бәгырь җимешләрегез сезне гаилә бәйрәме белән котларга, үзләренең сезне ничек яратулары турында сөйләргә җыелдылар.
3 нче укучы: Җирдә миңа ни кирәк
Әти дә әни кирәк.
Җирдә миңа ни кирәк?
Без яшәгән өй кирәк.
Җирдә миңа ни кирәк?
Туган-үскән ил кирәк.
Җирдә миңа ни кирәк?
Мәңге имин җир кирәк.
4нче укучы:Мин сөйлим ана телендә
Яшим атам җирендә.
Бу бәхет миңа бирелгән
Туган йорт бишегендә.
Тәүге кабат аяк басып
Сукмактан киттем йөреп
Әйттем ана теле белән:
-Мин җирдә кеше!- диеп.
Укытучы: Бала – җаның,
Бала – уртак каның –
Буыннарга барыр киләчәк.
Бала – назың,
Бала – гүзәл язың,
Бала – ачылачак күк чәчәк.
Бала – бәгырь,
Бала – татлы сөенеч,
Бала – күтәрүче күкләргә.
Бала- җылың,
Бала – йөрәк җырың,
Гасырларга барыр тавышы,
Бала, бала!
Барлык гаиләләрнең олы бәхете.
5 нче укучы: Мин гаиләмдә бәхетле
Мин гаиләмдә хисле.
Мин гаиләмдә кадерле,
Гаиләм белән көчле.
Дөнья ямьле, тату була
Гаилә тату булганда.
6 нчы укучы:Каршылыкны җиңеп була
Барың бергә булганда.
Гаилә — таяныр ноктам,
Гаилә — якты учак,
Гаилә — кызың, улларың.
Гаилә — кайнар кочак!
Җыр “ Бәхет өчен”
7нче укучы: Ата-анадан башка
Бар нәрсә дә табыла.
Һәр бала ата-анага
Изге итеп табына.
8 нче укучы: Без юлларга чыктык кына,
Күңелдә якты теләк.
Иң дөрес, иң туры юлны
Сайлашырга сез кирәк.
Алда көрәшләр дә булыр,
Югалып калсак кинәт,
Егылганда тотынырга,
Көч бирергә сез кирәк.
Укытучы: Әйдәгез әле азрак ял итеп алыйк. “Балаларны табыгыз” уены уйныйбыз. Әтиләрнең күзен бәйлибез, балаларны уртага кертәбез. Әтиләр балаларын табарга тиеш.
( күңелле музыка яңгырый)
9 нчы укучы: Әти безнең терәгебез,
Әти безнең яклаучы.
Авырлыклар китермичә
Давыллардан саклаучы.
10 ученик:Ты сильный и смелый,
И самый большой,
Ругаешь — по делу,
И хвалишь – с душой!
Ты друг самый лучший,
Всегда защитишь,
Где надо – научишь,
За шалость простишь.
11 ученик:На наши вопросы
Ты знаешь ответы,
И мне помогая,
Читаешь газету.
Любую поломку
Легко устраняешь,
И головоломку
Ты быстро решаешь.
Я рядом шагаю,
За руку держусь!
Тебе подражаю,
Тобою горжусь.
Песня “ Лучше папы друга нет!”
Укытучы: Ә хәзер әниләребез белән уйнап алыйк әле “Банкир” уены. Әниләр төрле сорауларга җавап бирә-бирә вак акча саныйлар. Сораулар:
— Исемегез ничек?
— улыгызга ничә яшь?
— ипи ничә сум тора?
— малаегызның әтисенә ничә яшь?
— 7*8 ничә була ?
— 1 л сөт ничә сум тора?
Ир бала сөйли:“Әниемнең кызы юк бит”.
(12 нче укучы) Әниемнең кызы юк бит
Мин әнигә бер генә.
Кызы да юк, эше дә күп
Әнинең берүзенә.
Әниемнең кызы юк шул,
Мин булышам әнигә.
Аш пешерәм, җыештырам,
Кер юышам әнигә.
Магазиннан сөт апкайтам,
Ипигә дә йөгерәм.
Әниемнең кызы юк та –
Малае бар бер дигән.
13 нче укучы:Әнием, бәгърем, күз нурым,
Кояшым, аем һәм йолдызым.
Дөньялар кичеп тә тапмассыз
Әнидән нурлырак җир кызын.
Иң-иң сабыр, иң-иң тыйнак,
Иң ягымлы кешеләр.
Иң сөйкемле, мәрхәмәтле –
Алар безнең әниләр.
14 ученик:Мне мама пpиносит
Игpyшки, конфеты,
Hо мамy люблю я
Совсем не за это.
Веселые песни
Она напевает,
Hам скyчно вдвоем
Hикогда не бывает.
15 ученик: Я ей откpываю
Свои все секpеты.
Hо мамy люблю я
Hе только за это.
Люблю свою мамy,
Скажy я вам пpямо,
Hy пpосто за то,
Что она моя мама!
Песня « Песенка про маму»
Укытучы: Гаиләнең иң күңелле вакыты- кичке вакыт, чөнки нәкъ шушы вакытта гаилә әгъзалары өйдә җыела һәм кичке ял сәгатьләрен бергә уздыралар. Ә хәзер без дә бергәләшеп мәкальләр әйтешеп алыйк.
Ана җылысы ─кояш җылысы.
Әткәй-шикәр,әнкәй─бал.
Әткәй һөнәре ─балага мирас.
Ана кунеле балада- (бала кунеле далада)
Ана балага авызыннан-(өзеп каптырыр)
Баланың телен анасы белер.
Алтмышка җитсә дэ бала-(ана өчен һәрчак бала)
Аталар сузе- (акылның узе)
Ата-ананы тыңлаган –адәм булган, тыңламаган-(әрәм булган)
— Өйнең яме ана белән.
— Ана- шәфкать диңгезе.
— Әни суккан авыртмый.
— Ата-беләк, ана-йөрәк.
— Балага иң куатле кеше-ата.
— Ата-ананы тыңламаган, олыгайгач үзе дә игелек күрмәс.
— Ата-ана теләге утка-суга батырмас.
Укытучы: Әниләр өйдә юк вакытта безнең бөтен эш әтиләргә кала. Әтиләребез югалып калмый микән? Тикшереп карыйк әле. Әтиләре кызларының чәчләренә бантик тагалар.
( күңелле музыка яңгырый)
16 нчы укучы:Әти эштән кайтып керсә,
Өйләр китә яктырып.
Көне буе сагынгандыр,
Ул да кайта атлыгып.
Хәлне сорый баштан сыйпап,
Миңа чаңгы көйләшә.
Әнием белән дә әти
Гел елмаеп сөйләшә.
Барыбызга да булыша
Үзенең дә күп эше.
Әнигә, миңа, сеңлемә
Әти- иң кирәк кеше!
17 нче укучы: Әти булса, хәвеф-хәтәр дә юк,
Бәлаләрдән калкан кебек каплый ул.
Безнең, әниләрнең тынычлыгын,
Саф, ягымлы елмаюын саклый ул.
Әти – безнең күңелдә мәңгелек ышаныч.
Әти – көчле, әти – батыр, әти – безнең куаныч.
Әти – алтын багана, гаиләдә ул терәк.
Тынычлык, иминлек сагында ул кирәк.
Укытучы:Әти! Нинди матур яңгырашлы, йөрәккә ятышлы, җылы исем. Ә аның янәшәсендә “Әни” сүзе дә торса, ул тагын да матуррак ишетелә. Әти-белән әни булганда гына хөр күңел белән кайгы-хәсрәтсез яшисең.
Балагызның берәве сез,
Гаиләнең йөрәге сез,
Иминлекнең терәге сез,
Һәркемнең кирәге сез.
Сез чаялар, сез батырлар
Сез дөньяда иң матурлар.
Сез булганда тормыш ямьле,
Сез булганда яшәү гамьле.
Укытучы:Сөйдергәндә тел,биздергән дә тел ди халык.Матур,йомшак,ир-кәләү сүзләре бигрәк тә балаларга кирәк.Ул аны көненә 12 тапкыр тоярга тиеш. (һәр команда 12 сүз яза.1минутка)
( күңелле музыка яңгырый)
Ә безнең балаларыбыз тылсымлы, назлы сүзләрне беләме икән. Шуны тикшереп карыйк әле. (Ромашка таҗларындагы сорауларга җавап бирәләр).
Әниеңнең сиңа әйтә торган иң матур, иң ягымлы сүзләре.
Синең әти-әниеңә, туганнарыңа әйтә торган матур сүзләрең.
-
Исәнләшкәндә нинди сүзләр әйтергә кирәк?
-
Берәрсенә үтенечең булганда нинди сүзләр әйтергә кирәк?
-
Берәрсеннән гафу үтенгәндә нинди сүзләр әйтәбез?
-
Хушлашканда нинди сүзләр әйтәбез?
Укытучы: Укучылар! Бервакытта да әти-әниләрегезгә авыр сүз әйтмәгез, начар эшләр белән күңелләрен төшермәгез. Олы тормыш юлына баскач та, безгә әти-әниләр кирәк. Кайгы-хәсрәт килсә дә, шатлык-куанычларыбыз булса да, без әти-әниләребез янына ашыгабыз. Без әти-әниләребезгә гомер буе бурычлы.
18 нче укучы:Мин бай кеше
Бик күп кызлар
Карый миңа көнләшеп,
Юмарт булсам да аны мин
Бирә алмыйм өләшеп.
Очыйм дисәм, оча алам
Канатларым пар минем.
Байлыгым шул- әтием дә
Әнием дә бар минем.
Балалар бүләкләрен тапшыра
Укытучы:Сезгә бүләк ясадык без,
Иренмәдек, тырыштык.
Үзең хезмәт куйган әйбер-
Зур бүләк дип уйладык.
Җыр “ Гаилә турында”
Укытучы:
Нинди олы бәхет! Җыелышып
Уйнау, көлү, бию гел бергә.
Насыйп булсын иде, сөенешеп,
Шатланышып яшәү гомергә.
Кулыма каләм алдым да,
Бар эшемне дә ташлап,
Шигырь язарга утырдым
Әтиемә багышлап.
Әни әйтә — әтиеңнең
Куллары, кызым, алтын.
Ышанмадым, боргаладым
Кулының алдын, артын.
Соңыннан гына аңладым
Әнинең ни әйтәсен.
Башка төрле булган икән
«Алтын»ының мәгънәсе.
Дөрестән дә, әтием
Бар эштә уңган минем.
Күпме эзләп карасам да,
Тапмадым аңа тиңен.
ҖЫР “ӘТИЕМӘ”
1.Гаиләбез горурлыгы
Син, әтиебез,
Сиңа бәхетләр,шатлыклар
Бик күп телибез.
Кушымта:
Әтиебез куенында
Үсәбез кайгы тоймый.
Күңелебез аңа көн дә
Рәхмәтләр генә җырлый.
2.Кайгырасың гомер буе
Син безнең өчен,
Олы юлга чыгарасың,
Биреп бар көчең.
Кушымта.
3.Без бәхетле барыбыз да
Син бар чагында.
Гөрләшеп яшибез һаман
Киң кочагыңда.
Кушымта.
Татарский народ имеет свою уникальную культуру и много интересных традиций, которые часто поражают аутентичностью, уникальностью и не перекликаются с обрядами других народов. Некоторые праздники являются общими с другими мусульманскими народами.
Чтобы познакомиться с самобытными традициями татар, в Татарстан ежегодно приезжают миллионы туристов. Увидев однажды уклад жизни местных людей, принципы их воспитания, уважение к старшим в роду, люди из других стран навсегда уносят с собой очарование и уважение к культуре этого народа, много раз влиявшего на историю и жизнь целых континентов.
Семейный уклад
Как и во многих народах и странах, традиции сильнее сохраняются в сёлах и маленьких городах Татарстана, городские жители с каждым десятилетием всё больше отходят от них. Хотя в последнее время наметилась тенденция возвращения к своим истокам, поэтому всё чаще традиции возобновляют даже в среде самой «продвинутой» молодёжи.
Татарские дома мало чем отличались от привычных русских. Но имелась одна особенность, которая не встречается у православных — деление дома на две части. Одна из них считается мужской, а другая – женской. Чтобы разграничить эти территории, использовали специальную штору – «чаршау», а в редких случаях – деревянную перегородку.
В каждом доме можно было увидеть яркие сундуки красного или зелёного цвета. Они необходимы были для того, чтобы собирать приданое для будущей невесты. Чем больше в семье подрастало девочек, тем больше изготавливали таких сундуков, служивших предметом гордости. На видном месте располагали «шамаиль» — оберег с пожеланиями счастья и удачи. Он представлял собой кусочек текста из священной книги Коран, которая является предметом почитания татар.
Рукоделие
В татарских традициях важное место занимают яркие цвета. Они используются для украшения дома и двора. Чаще всего можно встретить пёструю вышивку. Ислам не позволяет выполнять изображения людей и животных, поэтому в полной мере до небывалых высот развилось умение вышивать геометрические узоры, которые можно встретить на полотенцах, покрывалах, одеялах, дорожках и пр.
Обилие вышитых изделий объясняется легко: много веков подряд женщины этого народа вели достаточно затворнический образ жизни, поэтому весь свой потенциал они вкладывали в рукоделие.
По этой причине татарки были известными на весь мир вышивальщицам, а их изделия ценились очень высоко.
Глава семьи
Татарские традиции основаны на патриархате. Безоговорочно главой семьи считается отец. Он принимает самые важные решения, за ним остаётся последнее слово в любых ситуациях. Мать тоже является очень важным членом семьи, к ней относятся с большим уважением. Воспитание татар акцентируется на том, чтобы быть благодарными по отношению к старшим, помогать младшим и тем, кто нуждается в подсказке или поддержке.
Гостеприимство татар известно туристам всего мира. Они считают своим долгом пригласить гостя в дом, накормить и напоить его, если необходимо – оставить у себя на ночлег. Обидеть гостя в татарских традициях приравнивается почти к греху. Глава семьи обязан присутствовать за столом с гостями, иначе это расценивается как неуважение.
Религиозные праздники
В татарском языке для религиозных праздников существует отдельный термин – «гает». Как любые мусульмане, татары очень щепетильны в отношении своей религии, поэтому традиции, связанные с мусульманством, соблюдаются ими неукоснительно. Прививая их с самого детства, эти люди хранят их в душе на протяжении всей жизни, как стержень своего народа и культуры.
Утром во время религиозных праздников для татар обязательной является молитва, которую всё мужское население обязательно проводит у могил умерших родственников. Такая молитва направлена на то, чтобы помнить свои истоки и даровать предкам, которые очень почитаемы в мусульманстве, благую загробную жизнь.
Рамазан
Этот праздник в языке тюрков называется «ураза». Приходится он на девятый по счёту месяц в соответствии с календарём мусульман. Именно в этот месяц пророку Мухаммеду явился ангел, который передал ему откровение божье. Это откровение стало частью Корна – святой для турок книги.
На этот период выпадает пост, который должны выдержать истинные мусульмане. Это вызывает укрепление их духа и милость Аллаха. Традиция постов этого народа резко отличается от православного мира. Есть кушанья, пить напитки и предаваться удовольствиям нельзя на протяжении светового дня, от восхода Солнца до заката. В это время необходимо искренне молиться, продолжая работать, и думать о самодисциплине. В современном Татарстане многие именно в это время предпочитают заниматься благотворительностью.
Курбан-байрам
Этот день посвящён праздничному жертвоприношению по поводу окончания хаджа – паломничества в Мекку. Праздник приурочен к десятому дню двенадцатого лунного месяца.
В святом писании сказано, что во сне пророку Ибрахиму было передано повеление Аллаха о том, чтобы принести в жертву жизнь любимого первенца. Несмотря на сильную любовь к отпрыску Ибрахим повёл себя как настоящий мусульманин, и начал приготовления к жертвоприношению. Однако в последнюю минуту Аллах остановил татарина. Такое задание было проверкой на силу веры для Ибрахима, и он с честью выдержал эту проверку, поэтому жертву разрешено было заменить на ягнёнка. Курбан-байрам служит напоминанием для верующих о милосердии Аллаха, его великой милости и важном значении нерушимой веры.
Традицией этого дня является жертвенное закалывание барана. Раньше жертвенным животным часто становились быки или верблюды, но на протяжении последнего столетия от такого обычая отошли.
Смысл Курбан-байрама не в том, чтобы заколоть животное, приготовить и съесть в своей семье. Традиционно тушу нужно разделить на три равные части. Одну можно оставить для себя и своей семьи, вторую подарить тем, кто живёт более бедно, а третью раздать тем, кто просит милостыню. Это наполняет душу верующих благодатью и добром.
Народные праздники
Для татар праздники неизменно связаны с весенней радостью и духовным пробуждением, поэтому в тюркских языках для них есть интересное ёмкое слово – «бэйрем», которое переводится как «весенняя красота» или «весеннее восхищение».
Боз карау
Традиционно татарские поселения располагались у побережий рек, поскольку люди были привязаны к источникам получения воды для питания и полива. Поэтому природные процессы, происходившие на реках, получили отклик в интересных традициях и обрядах этого народа.
Самое первое весеннее празднество было приурочено к таянию льда, сковывающего водную гладь на протяжении зимы. «Боз карау» в переводе означает «смотреть на лёд». В момент, когда на реке начинался ледоход, всё местное население бросало заниматься делами и выходило на берег, чтобы своими глазами увидеть, как весна побеждает зиму.
Для того чтобы помочь весне окончательно вступить в права, парни и девушки должны были успеть разложить на проплывающих мимо льдинах солому и поджечь её. Всё сопровождалось игрой на гармони, песнями и танцами. Люди приходили на это действо в нарядных костюмах, украшали себя бусами, девушки плели косы. Всеобщее веселье продолжалось до заката солнца.
Кызыл йоморка
Это действо очень напоминает обряды других стран и религий. Женщины накануне красили куриные яйца. Для этого использовали шелуху с лука или листья берёз. Специально выпекалась сдоба: крендели и булки.
Утром дети обходили все соседние улицы и разбрасывали в домах деревянную щепу, чтобы жилище не было пустым, а наполнялось хорошим урожаем и богатством. Считалось, что в том доме, где хозяева дадут ребятам много яиц и выпечки, будет отличный урожай, поэтому никто не скупился на подарки.
Сабантуй
К этому дню готовились долго и тщательно. Он и сейчас остаётся любимым праздником татар. Массовые гуляния, интересные игры, веселье – всё это сопровождало Сабантуй. Радость народа была связана с тем, что люди приступали к посевным работам. С течением времени Сабантуй сместился к окончанию этих работ, поэтому теперь веселье связано с завершением напряжённого периода, от которого зависит не только урожай, но и благосостояние на весь следующий год. Празднуют его татары в июне.
Мужчины и женщины в этот день надевали нарядные костюмы. Традиция предписывала украшать не только себя и своих детей, но и лошадей. Им в гривы вплетали яркие ленты, дугу, в которую впрягали животное, вдевали колокольчики. Люди собирались на открытой территории (чаще всего, на лугу), и начинались общие развлечения, главным из которых была национальная борьба. У татар эти соревнования называются «курэш».
Это интересное и захватывающее мужское развлечение, в ходе которого выявляли самого ловкого и сильного. Участниками становились молодые мужчины, которые обвязывали себя кушаками. Победитель должен быть поднять соперника на поясе в воздух, а потом положить поверженного на землю. Самый сильный борец получал в награду живого барана. Сейчас в большинстве случаев этот выигрыш заменяют на денежный.
Кроме этого было ещё много интересных конкурсов и соревнований. Те, кто в них побеждали, становились завидными женихами. Проводились также конкурсы для девушек, в которых они могли проявить себя как хорошие хозяйки или рукодельницы.
Важным элементом сабантуя были кушанья, которые готовились на той же поляне. И сейчас множество туристов стремится попасть в Татарстан на Сабантуй, чтобы изведать разнообразные национальные разносолы и кушанья, которые традиционно готовил татарский народ.
Семейные торжества и обряды
Традиции татар выдвигали семейные обряды на особое место. Этот народ трепетно относился к знаковым событиям в жизни каждого человека, таким как свадьба и рождение ребёнка.
Свадьба
Традиции свадебного характера у татар происходили очень интересно и красиво. К проведению бракосочетания тщательно готовились, поэтому оно было великим событием не только для невесты и жениха, но и для всех родных. Свадьбе предшествовал «сговор» — так называлось сватанье. На нём обговаривали размер калыма, приданое, время свадьбы и все прочие нюансы.
Все основные мероприятия проходили в доме у родителей девушки, а сама невеста с подругами утром занималась гаданием и нарядами. Обряд над молодожёнами проводил мулла. После прочтения им особой молитвы семья считалась состоявшейся.
Интересный обычай касается постели новобрачных, на которой они должны провести первую брачную ночь. Гости со стороны невесты дотрагивались до постели и оставляли на блюдце рядом с кроватью деньги. Жениха пускали к семейному ложу только после того, как он уплатит выкуп.
Рождение ребёнка
Это волнующее событие у татарского народа было не менее значимым и важным, чем свадьба. Для помощи роженице в дом приглашали «эбисе» — повитуху. Обычно это была опытная женщина в возрасте, которая принимала ребёнка, перерезала ему пуповину, при необходимости оказывала помощь матери и ребёнку.
Чтобы установить связь ребёнка с отцом, новорожденного заворачивали в отцовскую рубаху. Обязательно проводили ритуал «авызландыру». Заключался он в том, что маленький кусок хлеба растворяли в масле и мёде, промачивали этим раствором ткань, которую сворачивали в конус и давали пососать младенцу.
На следующий день происходило первое купание малыша, после чего ему давали имя в присутствии муллы и гостей. После этого традиция предписывала татарам угостить всех, кто присутствовал при этом интересном ритуале. У татарского народа выбранному имени придавалось большое значение. Считалось, что если имя подобрано правильно, то это дарует новорожденному здоровье и счастливую жизнь.
Первая неделя после родов отводилась на то, чтобы все подруги матери смогли прийти к ней в гости, проведать малыша и принести ему подарки. Чаще всего это были наряды, вышитые своими руками, украшенные рисунками и узорами, которые выступали в роли оберегов для маленького человека.
Татары – древний народ с интересной многовековой историей. Сохранить свои корни и культуру ему удалось благодаря точному следованию всем канонам и ритуалам. В этом отражается тонкая черта татарских людей – почтение к своим предкам, обычаям и национальным святыням.