Сценарий татарского
народного праздника «Сөмбелә”
для
подготовительной группе.
«Көзге
ярминкә»
Место
проведения: музыкальный зал.
Время
проведения 27 октября 2017г.
Музыкальные
руководители: Тухватова Г.Р. Задоркина Е.Г.
Воспитатели
тат. Яз. Нуриева В.Р. Шаяхметова М.М.
Праздник начинается с татарского танца «Әйдә
биергә» . Дети одеты в татарские костюмы.
Татарский
танец «Әйдә биергә»
После танца заходит в национальной одежде Әби.
Әби:
Исәнмесез балалар! (дети здороваются).
Әби:
Что вы тут делаете? Издалека слышно, как вы тут веселитесь.Вы
что-то празднуете?
Ведущий:
Да эби, ты угадала! Мы собрались на праздник Сюмбеля. Это татарский
национальный праздник – праздник урожая.Его отмечают в день осеннего
равноденствия, когда день и ночь – уравниваются. В это время уже урожай убран, осенняя
посевная была закончена и люди устраивали этот праздник.
Хозяйкой праздника была
девушка по имени Сюмбеля.
Әби: А где же ваш урожай?
Ведущая: Вот мы и собирались на осеннюю ярмарку.
Хотели запастись на зиму овощей и фруктов.
Әби: У меня в этом году очень хороший урожай
получился. Вот хотела продать.Мне тогда с вами по пути.
Ребята!
Поможете мне донести корзину до ярмарки? ( ответы детей)
Әби: Чтоб дорога была удачной, давайте споем веселую
песню!
Песня « Ярминкәгә барабыз”.
1 Карагыз,
карагыз.
Ярминкәгә
барабыз,
Ярминкәгә барабыз,
Яшелчәләр алабыз.
2 Карагыз,
карагыз,
Ярминкәгә
барабыз
Күңел ачып барабыз
Жырлап, биеп
алабыз.
3.Ярминкәгә
барабыз
Яшелчәләр алабыз
яшелчәләр алабыз
Кәрзиннәргә
салабыз
В это
время с большим подносом заходят 2 продавца, к ним присоединяется Эби. Играет
веселая музыка. Продавцы предлагают свой товар.
1продавец: Килегез!
Килегез! Яшелчәләр , җиләк-җимеш сатам, алыгыз!
Проводится игра –магазин покупают у
Эби и 2го продавца.
Ведущая:
Посмотрите! Столько овощей набрали!
Ребенок: А мы
знаем про овощей песню. Хотите послушать?
Әби: с
удовольствием послушаем.
« Матур бакча» инсценированная песня.
Бар матур бакча,
Анда кишер үсә.
Менә шундый кишер
зур,
Менә шундый
кечкенә.
Пр:
Кишер,кишер кил әле
Биеп- биеп кит әле
Әл-лә-лә, әл-лә-лә
Биеп-биеп кит әле.
Бар матур бакча,
Анда шалкан үсә
Менә шундый шалкан
зур
Менә шундый
кечкенә
Пр: Шалкан,
шалкан кил әле
Биеп- биеп
кит әле
Әл-лә-лә, әл-лә-лә
Биеп-биеп кит әле.
Бар матур бакча,
Анда кәбестә үсә.
Менә шундый
кәбестә зур,
Менә шундый
кечкенә.
Пр:
Кәбестә кил әле,
Биеп-
биеп кит әле
Әл-лә-лә, әл-лә-лә
Биеп-биеп кит әле
3
продавец:
Подходите, покупайте! Расписные тарелки, ложки, чашки.
Ребенок: Исәнмесез!
Миңа кашык кирәк!
3 продавец: Ничә
кашык кирәк?
Ребенок: 12 кашык
кирәк.
Продавец: Мә, кашык.
Ребенок: Рәхмәт.
Продавцы уходят из зала.
Ребенок рассказывает стих про ложкарей.
Ложкари
Александр Олейников 2
Ложки в дробь пошли послушно,
Не приемля фальшь и брак.
Вид народного искусства
Не какой–нибудь пустяк.
Это вам не сёрбать ложкой
Борщ домашний и густой.
Нужно слух иметь немножко
И хоть навык небольшой.
А когда имеешь опыт
И обучена рука,
Льётся дробь на разных нотах,
Льётся вольно, как река.
И уже душа в восторге
Поднимается волной,
И уже танцуют ноги,
Словно бабочки весной.
А смотреть – какое чудо!
Оттопырен локоток,
И откуда-то оттуда
Выбивает молоток.
По коленкам, по суставам,
Как по рёбрышкам стучит,
А затем движеньем плавным
Замирает и молчит.
Так мелодией народной,
Словно пламенем зари,
Озорство и дух свободный
Разжигают ложкари!
(обращается к мальчикам и девочкам )
Что стоите руки в брюки? – Вы возьмите ложки в руки!
Да сыграем веселей, чтоб порадовать гостей!
Танец ложкарей!
На
заставке шум ветра и кружение листочков.
Ведущий: Ой,
ребята! Ветер поднимается. Все листочки кружатся как в вальсе. Посмотрите,
какой листопад!
Дети исполняют «осеннюю композицию»
Танцуя заходит в
зал Сюмбеля!
Сюмбеля: Какая прелесть,
красота! Так торопилась на праздник, я не опоздала? Так много детей и гостей!
Исәнмесез
балалар! Хәерле көн әти-әниләр, килгән кунаклар!
Ведущая: Исәнме
Сөмбелә! Мы с нетерпением ждали тебя и хотим спеть тебе татарскую песню «Көз килә»
Сюмбеля: С
удовольствием послушаю!
Песня « Көз килә»
Ребенок:
Мы знаем очень много пословиц об осени и труде на татарском языке.
Ребенок: Яз
чəчəкле булса, көз җимешле була .
Ребенок:
Чебешлəрне көз көне саныйлар .
Ребенок:
Кышкы кар – көзге икмәк.
Ребенок: Сабанда
сайрашмасаң, ындырда ыүгырашырсың.
Ребенок: агачны
яфрак бизи, кешене хезмәт бизи.
Ребенок:
Тирләп эшләсәң, аш тәмле була.
Сюмбеля:Бик зур
рәхмәт балалар! Бик күп мәкальләр беләсез икән!
Ребята! А вы бывали в осеннем лесу?
Деревья
одеты в яркие платья, а грибов то сколько — от множества глаза разбигаются.
Ведущая: Конечно, мы
побывали в осеннем лесу и выучили песню «Осень в лесу». Песня
« Осень в лесу»
Звук — мычание
коровы
Әби:Ой, ой,
ой! Вот дырявая голова. С вами тут веселилась и совсем забыла про свою буренку.
Она все еще пасется. Побегу за ней.
Заводит
корову, а корова начинает говорить стихами.
Хвалит
свою буренку.
Әби достает
под коровой ведро с соком и раздают детям с Сюмбеля
Әби: Из
волшебного молока получился вкусный сок.
Ведущая: Спасибо
буренка за угощение! Әби и тебя благодарим!
Әби с буренкой
прощаются и уходят.
Ребята мы купили
много всего и как унесем все это домой?
Сюмбеля: Не
забывайте! Я же волшебница! Позову своих друзей — лошадей, они вам помогут.
Скачи, скачи друг
мой верный
Помоги ребятам,
довези урожай домой.
Двое детей на
фитболах с тележкой скачут и останавливаются возле детей. Корзины ставят на
тележку и уходят из зала, а дети за ними.
Ведущая: Спасибо
за внимание! Килүегез өчен бик зур рәхмәт. Сау булыгыз!
Муниципальное автономное дошкольное образовательное учреждение «Детский сад №86 комбинированного вида» Ново-Савиновского района г.Казани
Конспект развлечения для детей старшей группы
«Татарский национальный праздник Сюмбеля».
Воспитатель по обучению
татарскому языку
Фатыхова.Г.Ф.
г.Казань 2019
Цель праздника:
1.Расширять кругозор детей о традициях, обычаях татарского народа, знакомить детей с татарским народным праздником «Сөмбелә» (Праздник урожая);
2.Воспитывать любовь и уважение к татарскому языку и татарской культуре;
3.Развивать творческие способности детей в создании художественного образа, используя игровые и танцевальные импровизации.
Задачи: 1. Обогатить словарный запас детей . 2. Воспитывать интерес к татарской культуре. 3. Познакомить детей с национальным праздником «Сюмбеля». 4. Вызвать у детей интерес к занятиям по обучению татарскому языку. Пассивный словарь: национальный праздник, осеннее равноденствие. Активный словарь : Сюмбеля (Сөмбелә), осень (көз), листья (яфраклар), желтый (сары), красный (кызыл), дождь (яңгыр) . Место проведения: Музыкальный зал оформлен в соответствии с тематикой осени (надпись «Сөмбелә», листья, деревья, изображения зверят, на мультимедийном экране надпись «Сөмбелә».) Оборудование: Пианино, ноутбук, мультимедийный экран, стульчики, скамейки, костюмы Уныш бабая, Сюмбеля. ведущей, корзины, ведра, овощи (лук, морковь, капуста, картофель, мягкая игрушка, маски овощей ».
Алып баручы:Исәнмесез, балалар ! Здравствуйте, ребята! Мы сегодня собрались с вами на праздник Сөмбелә – праздник урожая. Его отмечают в день осеннего равноденствия, когда день и ночь уравниваются. В это время урожай уже убран, осенние полевые дела закончены и люди устраивали этот праздник. Хозяйкой праздника была девушка по имени Сөмбелә.
Бүген без халкыбызның иң гүзәл бәйрәмнәренең берсе –“Сәмбелә” бәйрәменә җыелдык.Елның сихри фасылында көн белән төн тигезләшкән мәлдә татар халкы “Сөмбелә“ бәйрәмен үткәргән.Ул- көзге бәйрәм ,уңыш бәйрәме. “Сөмбелә”-ул башак ,иген дигән сүз.
Давайте и мы с вами отметим этот праздник. Наши ребята приготовили нам стихотворение про осень, послушаем их.
1 бала:Көз килде. Үләннәр
Саргайды, шиңде.
Сап-сары яфраклар
Җиргә сибелде.
2 бала: Әткәм кебек тырыш көз
Әнкәм кебек юмарт көз.
Көзләр юмарт булганга,
Бик бәхетле бик шат без.
3 бала: Урман, кырларга
Килде матур көз
Җэй үтте диеп
Үкенмибез без.
4 бала:Так из года в год бывает
Только осень подойдет,
Добрый праздник урожая
В селах празднует народ.
5 бала: Килә шаулы, алтын матур көзем. Оча яфрак, исә көзге җил.
Табигатең бигрәк сокландыргыч,
Хуш киләсең, көзем, әйдә кил.
Җыр “Көзге моң”.
1.Салкын булып көз җилләре
Исә башлады.
Торналар һәм кыр казлары
Киттә башлады.
Кушымта:
Кыйгак-кыйгак, кыйгак-кыйгак (2 тапкыр)
Китә башлады.
2.Яңгыр елый алар китсә
Моңсу була дип.
Тып-тып , тып-тып
Моңсу була дип.
Кушымта:
Тып-тып , тып- тып (2 тапкыр)
Моңсу була дип.
Неожиданный стук.
Алып баручы: Ой, а кто это там? Кем анда?
Появляется из-за ширмы птичка (мягкая игрушка, к крылу прикреплено письмо)
Птичка: Это я! Принесла письмо от бабая.
Ведущая благодарит птицу, берет письмо и зачитывает его детям.
“Здравствуйте! Исәнмесез! Минем исемем Уңыш бабай. В этом году морозы ударили рано и не смог собрать свой урожай, овощей с грядок. Я прошу вас помочь мне. С уважением Уңыш бабай”
Алып баручы: Ребята, Уңыш бабай просит нас о помощи. Мы с вами молоды, здоровы должны помогать нуждающимся. Как вы думаете сможем мы помочь бабаю?
Дети: Да, әйе.
Алып баручы: Давайте посмотрим какие овощи нужно собрать в огороде Уңыш бабая. Дети одевают маски и рассказывают стихи про овощ.
1бала. Очень будете довольны, съев огурчик малосольный
А уж свежий огуречик всем понравится, конечно.
2 бала. Из капусты варят щи, а какие вкусные пирожки капустные.
3 бала. Пей всегда морковный сок и грызи морковку
Будешь ты тогда, дружок, крепким, сильным, ловким.
4 бала. Я – приправа в каждом блюде и всегда полезен людям
Угадали? Я ваш друг, я простой, зеленый лук.
5 бала. Я, картошка, так скромна,
Но картошка так нужна и большим и малым.
Алып баручы: Ребята, теперь назовите мне эти овощи на татарском языке.
Дети: Огурец – кыяр, капуста –кәбестә, морковь – кишер, лук – суган, картошка – бәрәңге.
Алып баручы: Дөрес, правильно, ребята, молодцы. Давайте поможем собрать эти овощи с помощью нашей хороводной песни «Бар матур бакча».
Бар матур бакча
Анда кишер үсә (дети идут по кругу)
Менә шундый кишер зур (поднимают руки)
Менә шундый кечкенә (приседают)
Кишер, кишер кил әле
Биеп, биеп кит әле (хлопают)
Әлләлә –әлләлә , биеп –биеп кит әле.
Игра продолжается со всеми изученными овощами.
.Алып баручы:Молодцы, ребята, справились с заданием. Теперь давайте позовем бабая к нам в гости на праздник. Вместе дружно крикнем : “Уңыш бабай, кил монда”.
Уңыш бабай выходит из дома и приветствует ребят и гостей.
Уңыш бабай:Исәнмесез, балакайларым!
Балалар: Исәнмесез,Уңыш бабай!
Алып баручы:Уңыш бабай, мы тебя позвали на наш праздник, чтобы вручить тебе корзину с овощами, которую наши ребятки помогли собрать с твоего огорода.
Уңыш бабай: Ой, спасибо, ребятушки, удружили. Рәхмәт, балакайларым. За это я хочу с вами поиграть в одну очень интересную игру. Называется она «Тәме нинди?» (“Угадай на вкус”)
Проводится игра “Тәме нинди?”
Ход игры: на тарелке лежат ломтики овощей. С завязанными глазами нужно взять один ломтик и на вкус определить название фрукта.
– Бу нәрсә?
– Бу кәбестә.
– Бу суган.һ.б.
Уңыш бабай: Молодцы, ребята, постарались на славу.
Алып баручы: Рәхмәт сиңа, Уңыш бабай, шушы кызыклы уеның өчен. Спасибо тебе Уңыш бабай за такую интересную игру. Ребята хотят исполнить тебе татарский танец «Дустым бар».
«Дустым бар» (слова и музыка Л. Хисматуллиной)
Уңыш бабай:Ай-да молодцы, вот порадовали бабая. Повеселили вы меня на славу, теперь пора мне уходить, сау булыгыз! До свидания!
Алып баручы һәм балалар бергә: Сау бул, Уңыш бабай!
Жыр «Сөмбелә»
1. Әй, дусларым, бәйрәмгә сез килегез!
Табигатькә алтын сибеп җитте көз.
кушымта: (2 тапкыр)
Сөмбелә, син тизрәк кил,
Бик сагынып көтәбез.
Җырлар җырлап, сөеп, зурлап,
Сине тәбрик итәрбез!
2. Яшелчәләр дә инде өлгерделәр.
Бар яфраклар сары төскә керделәр.
кушымта: (1 тапкыр)
3. Җиләк – җимеш инде күптән жыелды,
Жир йөзенә сары яфрак коелды.
кушымта:(2 тапкыр)
Салмак музыка астында Сөмбелә керә. Кулында кәрзине, башаклар.
Под музыку входит Сюмбеля.
Сөмбелә: Исәнмесез, нәни дусларым! Исәнмесез, кадерле кунаклар! Минем исемем Сөмбелә. Здравствуйте, мои друзья! Здравствуйте, гости! Меня зовут Сөмбелә.
Алып баручы һәм балалар:Исәнмесез, Сөмбелә!
Сөмбелә: Услышала я от птички, что вы помогли Уңыш бабаю собрать его урожай. Пришла я похвалить вас за это благородное дело.
Алып баручы: Да, Сөмбелә, такие хорошие, дружные детки ходят в наш детский сад. Мы рады твоему приходу, Сөмбелә. Ребята приготовили для тебя песню-танец «Яфраклар бәйрәме».
Җыр “Яфраклар бәйрәме” Р.Еникеева муз. Л.Леронсүзләре.
Сөмбелә:Рәхмәт, кызлар. Хочу я поиграть с вами в игру «Утыр, утыр, Мәликә».
Правила игры. Дети становятся в круг. Одному завязывают глаза, и ставят в центр круга. Дети, взявшись за руки, поют песню и идут по кругу. Песня поется на татарском языке:
Утыр, утыр, Мәликә, алмагачың төбенә,
Кем утырган каршыңа, әйтеп бирче тиз генә!
Один из детей садится в круг, рядом с водящим, и он должен с помощью прикосновений узнать, кто сидит. Если не узнает, дается наказание. Игра так продолжается.
Сөмбелә: Есть у меня еще одна интересная игра, называется она «Түбәтәй». Правила игры такие: дети становятся в круг, поют песню и передают тюбетей друг другу по кругу. На ком остановится, тот и будет выполнять мои задания (поздороваться со всеми на татарском языке; сосчитать до 10; кричать как петух, прыгая на одной ноге; без слов изобразить какое-либо животное, кот.др. должны будут угадать и т. д.).
Түбәтәеңне кигәнсең,
Бик ераклардан килгәнсең,
Төскә матурлыгың белән
Шаккатырыйм, дигәнсең.
Припев: Түп-түп-түбәтәй,
Түбәтәең укалы.
Чиккән, матур түбәтәең
Менә кемдә тукталды.
Алып баручы: Молодцы, ребята, поиграли от души.
Сөмбелә:Барысы өчен дә рәхмәт, дусларым,
Телим сезгә уңышлар.
Яшәгез сез тынычлыкта
Матур булсын тормышлар.
Ребята, пришла-то я к вам не с пустыми руками, а принесла вам лесных гостинцев. С ними вы угоститесь в группах. А теперь мне пора прощаться с вами, до свидания, мои дорогие. Сау булыгыз!
Балалар: Сау бул , Сөмбелә!
Алып баручы: Ребята, мы сегодня с вами потрудились на славу, помогли Уңыш бабаю, встретили Сюмбелю, поиграли в интересные игры. Вам понравился наш праздник?
Балалар:Әйе,да.
Алып баручы: Что больше всего понравилось вам?
Ответы детей…
Алып баручы: На этом наш праздник завершен. Будьте всегда добрыми, трудолюбивыми, желаю вам крепкого здоровья. Сау булыгыз, балалар.
-Сау булыгыз!
Осенний праздник урожая «Сөмбелә бәйрәме»
Сценарий праздника для детей старшей группы
Цель праздника:
Расширять кругозор детей о традициях, обычаях татарского народа, знакомить детей с татарским народным праздником «Сөмбелә» (Праздник урожая);
Воспитывать любовь и уважение к татарскому языку и татарской культуре;
Развивать творческие способности детей в создании художественного образа, используя игровые и танцевальные импровизации.
Ход праздника
Ведущий: Ни арада жәй үтте,
Матур көз килеп җитте.
Шатлык тулы бу бәйрәмне
Балалар куптән көтте.
Здравствуйте, ребята и гости нашего праздника!
Кадерле балалар, кунаклар! Исәнмесез!
Без бүген сезнен белән бергәләшеп “Сөмбелә”бөйрәмен үткәрергә җыелдык!
Мы сегодня собрались на праздник Сөмбелә — праздник урожая. Его отмечают в день осеннего равноденствия, когда день и ночь уравниваются. В давние времена, когда урожай был убран, осенняя посевная закончена — люди устраивали этот праздник. Хозяйкой праздника была девушка по имени Сөмбелә. Ее выбирали из числа красивых, озорных,острых на язык девушек , переодевали в Сөмбелю, выводили на площадь и там задавали ей вопросы. Например, «топор или шило?». Если она скажет «топор», то полагали, что осень будет холодная — лед можно будет разбивать только топором. Если ответ был «шило», то ожидалось, что осень будет относительно теплой — лед можно будет разбить и шилом. К её словам прислушивались даже старики и аплодировали со словами «юравың юш булсын», т. е. пусть твое гадание осуществится. Сөмбелә должна была иметь светло-желтые волосы, потому что она символизировала осень, колосья.
Давайте и мы с вами отметим этот праздник в нашем уютном зале и позовем на наш праздник Сөмбелю. (стук в дверь) Ой, а кто же это стучится в нашу дверь? (Влетает птица с письмом, отдает его ведущему.)
Давайте, ребята прочитаем письмо:
”Праздник ваш никогда не начнется, и Сөмбелә к вам не вернется!
Скучно мне в лесу одному, к вам ее я не пущу!
Вам спешу передать привет! Думали-меня уж нет?
Шурале еще живой! Что?! Не справились со мной?”
Ведущий:
Ребята, что же нам делать?
Ведь праздник без Сөмбели не начать,
кого на помощь нам позвать?
К ведущей подбегает мальчик Батыр.
Батыр:
Не переживайте!
Шурале я обхитрю,
К вам Сөмбелю приведу!
И помогут мне друзья
Только медлить мне нельзя!
Ведущий: Спасибо тебе, Батыр! Отправляйся в путь дорогу. Удачи тебе. Будут трудности, зови друзей и они тебе обязательно помогут.
(Батыр идет по воображаемому лесу и читает стихи «Яфрак бәйрәме” Ләбиба Лерона.)
Сары, сары, сап-сары
Агачның яфраклары.
Җил исә, ява яфрак —
Көзнең матур чаклары.
Оча яфрак, уйный яфрак,
Һаваларда әйләнеп.
Бүген, бүген, бүген, бүген
Яфракларның бәйрәме!
Дети исполняют песню «Алтын көз» (муз. А. Батыршина, сл. З. Нури).
Девочки исполняют под лирическую татарскую мелодию танец с листьями. Батыр любуется этим танцем.Вдруг музыка становится тревожной:навстречу Батыру выбегает волк.
Волк:
Сам обед ко мне идет!
Вот сегодня мне везет!
Съем тебя!…
Батыр:
Ты не спеши!
Лучше мне ты помоги!
Шурале знаком тебе?
Сөмбелә у нас в беде!
Держит он ее взаперти,
Мне дорогу не найти!
Волк:
Ладно, ладно, помогу!
За просто так-я не могу!
Должен ты меня развлечь
и стихи мне здесь прочесть!
Батыр :
Здесь помогут мне друзья,
Ну, ребята, выходите!
Волка тут развеселите!
Дети читают стихи.
1. Күрәмсез, дусларым, көз килде тышта;
Озак тормас, килер ак тунлы кыш та.
Китә башлады бездән инде кошлар;
Алар бездән ерак җирләрдә кышлар.
(Габдулла Тукай.)
2. Җилдә назланып оча
Алтын , сары яфраклар.
Сокланмый мөмкин түгел,
Бигрәк матур шул чаклар.
3. Яңгыры явып торсын,
Көннәре суык булсын,
Мин барыбер яратам,
Мин көзләрне яратам.
4. Кояш та сүрән генә
Күзәтә көзге ямьне.
Тезелеп кошлар китә,
Ә шулай да көз ямьле.
5. Көз һаман рәсем ясый
Төрле төсләре белән.
Сөендерә, куандыра
Мул уңышлары белән.
Волк:
Как красиво вы стихи читаете
И татарский язык хорошо знаете!
Сам,, рәхмәт” скажу я вам,
Моим новым друзьям!
Ты,Батыр,вперед иди,
Доброго тебе пути!
Батыр:
Рәхмәт, дустым!Приходи к нам на праздник!
(Идет Батыр дальше. На пути встречает «Уңыш» бабая.)
Батыр:
Исәнме, бабай! Исәнме!
Давно тебя я не видал!
Уңыш бабай:
Батыр! Исәнме! Хорошо,
Что здесь тебя я повстречал!
Я тут урожай собрал.
Все в корзину побросал.
Непорядок!Знаю я!
Да спина заболела моя,
Поэтому помощь нужна мне твоя.
Не останусь я в долгу,
Тебе подарок подарю!
Батыр:
Уңыш бабай, ты подарков не дари,
лучше Сөмбелю найти помоги.
Знаешь, где живет Шурале?
Уңыш бабай:
Ладно, помогу тебе!
Батыр: Друзья мои, помощники! Давайте поможем дедушке (зовет детей). Уңыш бабай: Вот-вот посмотрим, что же здесь есть. (Показывает овощи и фрукты. Дети должны назвать фрукт или овощ на татарском языке.) Так-так, в овощах и фруктах разбираетесь, значит сможете все правильно разложить. (Во время игры звучит татарская мелодия в быстром темпе.)
Игра-аттракцион «Рассортируй овощи и фрукты по корзинам»
Уңыш бабай:
Менә рәхмәт. Помогли.
Ну, Батыр, теперь иди
прямо, прямо по дороге!
Не сворачивай с пути!
Батыр: Рәхмәт. Сау бул, Уңыш бабай.
(Батыр идет дальше. Вдруг он видит девочку. Она сидит и плачет. Он подходит к ней.)
Батыр: Девочка, ты почему плачешь? И как тебя зовут?
Девочка: Меня зовут Айсылу. Я заблудилась, поэтому и плачу.
Батыр: Не плачь, Айсылу. Это горе, не беда. А пойдем со мной спасать Сөмбелю. Хитрый Шурале спрятал ее о нас, а без нее мы не можем праздник начать. Вдвоем будет веселее.
Айсылу: Пойдем (замечая воображаемые капли дождя). Ой!
Батыр, безгә артыбыздан
Шыбыр-шыбыр кем дәшә?
Батыр: Кем дә дәшми, көзге яңгыр
Зонтик белән сөйләшә. (Мәрзия Фәйзуллина.)
Под музыку выходят девочки с зонтиками. Один зонтик отдают Батыру и Айсылу, они прячутся под ним.
Исполняется танец с зонтиками под песню «Кулчатыр».
Дождь кончается, Айсылу с Батыром идут дальше и приходят к дому Шурале.
Батыр:
Шүрале! Шүрале!
Тату, дус булыйк әле!
Отпусти Сөмбелю-осень,
Очень, очень тебя просим!
Шурале:
Ха-ха-ха!Ха-ха-ха!
Шул кирәк сезгә!
Айсылу:
Ты же не такой плохой,
В сказке –Шурале другой!
Что захочешь, все проси!
Только Осень отпусти!
Шурале:
Ладно, ладно! Буду добрым я,
Если поиграете со мной, друзья!
Батыр: Я думаю, ребята нам с удовольствием в этом помогут.
Дети исполняют песню «Шүрәле» (З.Хөснияр сүзлөре,З.Гыйбадуллин көе.)
Дети играют с Шурале в игру:
”Син уртада, без кырыйда,
Әйләнәбез, Шүрәле.
Син нишләсең, ни кылансаң,
Шуны эшләргә була. (Шурале показывает различные фигуры, дети повторяют.)
Шурале: Балалар, мин сезгә начарлык иттем, ә сез миңа яхшылык белән җавап кайтардыгыз!
Вы меня развеселили,
И мне очень угодили!
Сюмбелю я вам верну,
У вас прощенья я прошу!
Под музыку выходит Сөмбелә.
Батыр с Айсылу подбегают к Сөмбеле, обнимают ее и ведут в центр зала.
Батыр:
Сөмбелю вы все встречайте,
Праздник дружно начинайте!
Шатлык булып бакчабызны
Гөлгә күмдең, Сөмбелә,
Безнең матур җырыбызга
Син дә кушыл, Сөмбелә!
Дети исполняют песню “Сөмбелә” Г. Зәйнәшева сүзләре, М. Шәмсетдинова көе.
Сөмбелә дип матур исем
Кушты икән кем генә?
Сөмбел гөлдән өзлеп тешкән
Чәчәк кебек Сөмбелә.
Сөмбелә, Сөмбелә,
Сөмбел гөлдән өзлеп төшкән.
Чәчәктер ул ,кем белә?
Әткәсенә, әнкәсенә
Ул күз карасы кебек.
Гөл арасында сайраган
Былбыл баласы кебек.
Сөмбелә, Сөмбелә,
Гөл арасында сайраган
Былбылдыр ул,кем белә?
Чәчәк кебек сөйкемле ул,
Былбыл кебек моңлы ул.
Таң аткач та сүнми торган
Йолдыз кебек нурлы ул.
Сөмбелә, Сөмбелә,
Таң аткач та сүнми торган
Йолдызлар ул, кем белә?
Ведущий:
Сагынып көткән, зарыгып көткән
Сөмбелә килеп җитте,
Чәчәкле, җиләкле җәйләр
Инде үтте дә китте.
Сөмбелә, Сөмбелә
Бәйрәмебез түрендә,
Алтын чәчле гүзәл кыз ул—
Уңыш кызы Сөмбелә.
Здравствуй Сөмбеля. Мы тебя очень ждали и целый год по тебе скучали.
Сөмбел: Исәнмесез, балалар! Исәнмесез, кунаклар!
Я — Сөмбелә. К вам пришла, праздник осенний вам принесла.
Ребенок:
Исәнме, Көз, алтын көз,
Безне сагынып килдеңме?
Агачларга куакларга
Сары чуклар элдеңме?
Сөмбелә:
Саумы, якын дусларым,
Сезне сагынып килдем мин,
Сезгә матур көннәр дә
Уңыш та китердем мин.
Дети исполняют песню-хоровод ”Көз җыры”.
Балалар: Көз, көз, әйт әле?
Кәрзинеңдә ниләр бар?
Сөмбелә. Кәрзинемдә кыярлар,
Помидор һәм алмалар.
Балалар. Көз, көз, әйт әле?
Кәрзинеңдә ниләр бар?
Сөмбелә. Кәрзинемдә яңгырлар,
Җылы, суык көннәр бар.
Балалар. Көз, көз, әйт әле?
Кәрзинеңдә ниләр бар?
Сөмбелә. Кәрзинемдә кызыл, матур
Алтын, матур төсләр бар
Сөмбелә:
Бик матур җырлыйсыз икән, балалар. Хәзер бераз ял итеп алсак та була. Сынап карыйм әле, үзегез турында табышмаклар беләсезме икән? А сейчас я вам загадаю загадки.
1. Җир астында алтын казык,
Без аны алдык казып. (кишер)
2. Үсеп утыра бер чүлмәк,
Өстенә кигән йөз күлмәк. (кәбестә)
3. Үзе йомры—ай түгел,
Төсе сары –май түгел,
Койрыклы—тычкан түгел. (шалкан)
4. Йодрык-йодрык булып үсә
Алма кебек кызарып пешә,
Үзе матур, аны кем әйтер? (помидор)
5. Кечкенә генә сары карт,
Кигән туны биде кат.
Туннарын туныйсың,
Тунаганда елыйсың. (суган)
Балалар, сезнең белән бик күңелле икән. Әйдәгез, уйнап алабыз. Поиграем в музыкально-хороводную игру «Бар матур бакча» («Есть красивый огород».)
Бар матур бакча
Анда үсә кишер (дети идут по кругу)
Менә шундый кишер зур (поднимают руки)
Менә шундый кечкенә (приседают)
Кишер, кишер кил әле
Биеп, биеп кит әле (хлопают)
Игра продолжается со всеми изученными овощами.
Ведущая предлагает детям сесть на стульчики.
Ведущий:
Спасибо осени за все её щедроты,
Спасибо хлеборобам за работу –
Трудились на полях они на славу!
Еще богаче стал любимый край.
Скажите, какое главное богатство осени?
Дети: Икмәк, хлеб.
Сөмбелә. Дөрес, балалар. Иң тәмле, иң кирәкле ризык ул – икмәк. Правильно, дети. Самый дорогой подарок осени – хлеб. Не зря в народе говорится «Ипи, төз – якты йөз».
Дети читают стихотворение Р.Миннулина «Икмәк булса»
1. Ипи басуда үсә,
Аннан амбарга күчә.
Аннары мичтә пешә,
Кызарып мичтән төшә.
2. Шуннан килә өстәлгә
Безгә куәт өстәргә.
Ипи булса табында
Булдырам мин барында.
3. Һәркемгә ипи кирәк
Һәркөнне ипи кирәк.
Шуңа күрә игенчене
Хөрмәт итәргә кирәк.
Ведущий: Матур бер җыр тыңлыйсың киләме, Сөмбелә?
“Икмәк кадере” җыры башкарыла. (Ф. Рәхимкулова сүзләре, К. Әһлиуллин көе.)
Сюмбеля: Бик матур җырлар өйрәнгәнсез, балалар, рәхмәт сезгә.
Ипи, өстәлгә килгәнче, никадәр ю л үтә, никадәр хезмәт сорый. Хлеб-всему голова! Икмәк булса, җыр да була, диләр. Җыр булган җирдә оста биюче дә табыла.
Дети исполняют танец с колосьями. (Песня“Чайкала иген кырлары”.)
Ведущая: Спасибо тебе, Сөмбелә, за праздник! Нам очень понравилось! И поэтому мы приготовили для тебя подарок.
Дети выносят поделку, сделанную своими руками. Сөмбелә благодарит за подарок.
Сөмбелә: Күңелле булды кичә
Мичтә бәлешләр пешә,
Хәзер инде ял итик,
Бергәләп чәйләр эчик!
Ведущий: Сау бул, Сембелә!
Яз житкәч, Нәуруз бәйрәмендә сине көтеп калабыз.
Эй,Сөмбелә, Сөмбелә,
Сембеләне кем белә?
Сөмбеләне шулар белә –
Кем эшенә өлгерә.
Мул уңышлы көзге бәйрәм
Хәркемне сөендерә.
Дети возвращаются в группу, где проходит чаепитие вместе с героями праздника.
Список используемой литературы:
1. “Балачак аланы” (“На поляне детства”). Закирова К.В. Хрестоматия для воспитателей детских садов и родителей. Казан: РИЦ, 2011. — 560 б.
2. Закирова К.В.,Мортазина Л.Р” Балачак –уйнап-көлеп үсәр чак.”Балалар бакчасында уеннар.Балалар бакчасы тәрбиячеләре hәм физкультура
инструкторлары өчен методик кулланма. Казан. Редакционно-издательский центр, 2012. – 192 б.
3. Гарафиева Г.З. Сөмбеләне кем белә? Казан, 2003.
4. Шаехова Р. К.Региональная программа дошкольного образования.
Төбәкнең мәктәпкәчә белем бирү программасы. – РИЦ,
2012. – 208 с.
5. От рождения до школы. Основная общеобразовательная программа дошкольного образования / Под ред. Н. Е. Вераксы, Т. С. Комаровой, М. А. Васильевой. — М.: МОЗАИКА-СИНТЕЗ, 2010. — 304 с.
Ссылки на оn-line cтатьи:
Хусаинова Н.Р.Татарские национально-календарные праздники и игры.
http://www.pandia.ru энциклопедия знаний.
Э. Ризаева. Сценарий татарского праздника «Сюмбеля». http://www.maam.ru/ международный образовательный портал.
Сэмбелэ бэйрэме
Бала. Үтте-китте матур җǝйлǝр,
Кɵзлǝр килеп җитте.
Ак каенның яфракларын
Сары тɵскǝ кертте.
Бала. Урман аланнарына
Алтын келǝм ябылган.
Милǝш телгǝшлǝренǝ
Назлап кояш сарылган.
Бала Яхшы күңелле агачлар
Җирне дǝ онытмыйлар.
Тɵрле-тɵрле бизǝк тɵшкǝн
Кием белǝн котлыйлар.
Бала Урамнар буйлап килǝ
Кɵзбикǝ кɵлǝ-кɵлǝ.
Яфракларын сибǝ-сибǝ
Шаяра,уйный,кɵлǝ.
Жыр «Сэмбелэ, син тизрэк кил» (Сɵмбелǝ керǝ)
Сɵмбелǝ.Исǝнмесез,дусларым,
Килдем мин сезгǝ тагын.
Мин кɵз кызы-Сɵмбелǝ,
Кɵзге байлык кулымда.
Муллык –сǝламǝтлек телим
Кем очраса юлымда.
Бала. Рǝхмǝт сиңа,кɵз-Сɵмбелǝ,
Синең барлыгың ɵчен.
Тормыш чыганагы булган
Барлык байлыгың ɵчен.
Сɵмбелǝ. Бǝйрǝм итик бергǝ-бергǝ,
Мул уңыш хɵрмǝтенǝ.
Чакырам мин һǝммǝгезне
Сɵмбелǝ бǝйрǝменǝ.
(Шул вакыт Җилбикǝ белǝн Юешбикǝ килеп керǝлǝр.)
Жилбикǝ. Əһǝ,бездǝн башка гына бǝйрǝм итеп ятмакчы буласызмы? Барып чыкмас! У-у-у,ɵшетǝм(очып йɵри).
Юешбикǝ. Безнең дǝ бǝйрǝм итǝсе килǝ.Апчхи!
Сɵмбелǝ.Я,Юешбикǝ,Җилбикǝ,безгǝ микроблар таратып,безнең юлны бүлеп йɵрмǝгез ǝле,балаларны бǝйрǝмсез калдырмагыз.
Жилбикǝ. Безнең дǝ күңел ачасыбыз килǝ.
Юешбикǝ.Бер биеп күрсǝтсǝгез,күңелебез ачылыр иде,ичмасам.
Сɵмбелǝ.Балалар,ǝйдǝгез Юешбикǝ белǝн Җилбикǝгǝ бер биеп күрсǝ-
тик ǝле.
Бала. Һǝр кɵз үзенчǝ килǝ ул,
Һǝр кɵз үзенчǝ матур.
Елмаешып бер биесǝк
Кɵзне ярату булыр.
(Татар халык биюе «Əпипǝ».)
Җилбикǝ. Шǝп биедегез,балалар,җил кебек җилдердегез генǝ.Менǝ болай: у-у-у…(йɵгереп йɵри).
Бала. Кɵзге җил,яңгыр
Салкын булса да,
Колак-борыннар
Бераз туңса да.
Куркытмый безне
Яңгыр,суык җил.
Һǝрвакыт ямьле
Безнең туган ил.
Юешбикǝ. Ярар,ярар,бǝйрǝмегезгǝ калдырсагыз,без сезне куркытма-
быз.Мондый балаларны куркытып буламы соң? Чыныгып беткǝн бит болар.
Сɵмбелǝ. Ярар,алайса тǝртип бозмасалар,калдырыйкмы боларны ?
Балалар. Əйе.
Бала. Кɵз килде,салкын һава
Курку салды кошларга.
Торналар оча туктаусыз
Җылы якка кышларга.
Бала . Һǝркайсы җилпи канатын
Очканда авыл аша.
Əйтерсең лǝ,каңгылдап
Җǝй белǝн саубуллаша.
Бала. Яшел куаклар буялды
Ал,кызыл,сары тɵскǝ.
Кɵзге җил,яңгыр артыннан
Яфраклар ява ɵскǝ.
Укучы. Əй,балалар,күрегез,тышта,
Əнǝ килǝ кɵз!
Балалар.Əйе,ǝйе,күрǝбез
Кɵз килгǝнен белǝбез.
Укучы. Əйтегез ǝле,сɵйлǝгез,
Ничек итеп килǝ кɵз?
Балалар. Канат кагып еракка
Кошлар очты кɵньякка.
Аюлар ɵн казыды
Бик тирǝн итеп базны.
Балыклар да тындылар,
Су тɵбенǝ чумдылар.
Агачлар-ялангачлар
Җиллǝрдǝ чайкалалар.
Тик безгǝ күңелле кɵз-
Без мǝктǝптǝ укыйбыз.
Бала. Китсǝ дǝ бездǝн,
Җǝйнең зур яме.
Алмашка килде
Уңыш бǝйрǝме.
Бала. Мичлǝрдǝ пешǝ күпереп,
Кызарып яңа икмǝк,
Бу-кɵз бǝйрǝме,димǝк.
Һич уфтанмыйм,китерсǝ дǝ
Кɵз үзенең салкынын.
Күр,ул юмартланып сибǝ,
Уңга –сулга алтынын.
Бала. Гǝрǝбǝдǝй булып үсте,
Түгелгǝн тир бушка китмǝде.
Игенченең батыр хезмǝте бу-
Күпереп пешкǝн арыш икмǝге.
Сɵмбелǝ. Сезнең алгы кɵннǝрегез
Мактау белǝн үтсеннǝр.
Барлык мǝктǝп балалары
Хезмǝт сɵеп үссеннǝр.
Юешбикǝ. Жэй буе балалар яшелчэ бакчасында эшлэде. Яшелчǝ бакчасында нилǝр ɵлгерде микǝн? Мин җǝй буе аларга су сиптем бит.
Сɵмбелǝ.Əйдǝгез,үзлǝрен тыңлап карыйк ǝле.
Керегез, керегез! Тургэ утэ курегез!
(Куян алга чыга, кулына кишер тоткан)
Куян: Кишер зур, кишер кечкенэ,
Кишер пычрак, юыйк тиз генэ.
Кишер бик тэмле, бирик куянга
Кишер бик баллы, сэенсен куян да.
Мин сезгэ табышмаклар алып килдем. Жавапларын табыгыз эле!
Помидор: Итләч, йомры, яшелен
Өзеп алдым, яшердем;
Гаҗәпләндем бераздан,
Кояшсыз да кызарган.
Мин кем , дуслар?
Бэрэнге: Өстә дә үсә алмалар,
Төптә дә үсә алмалар;
Өстәгесе кирәксез,
Төптәгесен, җиткәч көз,
Караңгыдан алалар,
Караңгыга салалар.
Пешерсәң аны тагын,
Тәмләнә шулчак табын.
Кызыл чэгендер: Ул жир астына тешкэн,
Кып-кызыл булып пешкэн.
Ашка тэм хэм тэс бирер
Дуслар, аны кем белер?
Борчак: Тар бүлмәдә үстек без,
Тезелдек тә бер сафка;
Саргайгач та йөзебез,
Сибелдек төрле якка.
Суган: Тышым сары, эчем ак,
Исемем дэ бик эйбэт.
Ай хай бигрэк яратам
Ерактан ук елатам.
Алма:Исемем- боерык,
Зурлыгым- йодырык;
Эленеп торырлык
Бар миндә коерык.
Гэмбэ: Яңгырны бик яратсам да,
Эшләпә киям көн дә.
Аягым минем бер генә,
Аумый торам мин..
(Балалар кулларындагы яшелчэлэрне дэрес жавап биргэн укучыларга бирэлэр)
(Яшелчэлэр биюе)
3 «А» классы чыгышы
3 «Б» классы чыгышы
Бала. Э хэзер 1 класска сузне бирэбез.
2 класска сузне бирэбез.
4 класска сузне бирэбез.
Сɵмбелǝ Бигрэк матур жырладыгыз,
Шигырьлэр сойлэдегез,
Барысы очен рэхмэт сезгэ.
Алдагы коннэрдэ дэ
Телим сезгэ унышлар.
Муллыкта, рэхэт тормышта
Яшэгез нэни дуслар!
Бала. Сау бул, Сомбелэ! Яз житкэч, Нэуруз бэйрэмендэ сине котеп калабыз.
Эй,Сомбелэ, Сомбелэ,
Сомбелэне кем белэ?
Сомбелэне шулар белэ –
Кем эшенэ олгерэ.
Мул унышлы козге бэйрэм
Хэркемне соендерэ.
Сэмбелэ: Балалар, мин сезгэ тэмле ризыклар китердем. Рэхим итегез, сыйланыгыз! -Сау булыгыз!
(Балалар ризыклар элэшэ)
Сэмбелэ киткэч, тэрле уеннар уйнала.
Сценарий татарского праздника «Сюмбеля»
Дата: 1 ноября 2013г.
Тема: Татарский национальный праздник «Сюмбеля»
Задача : Воспитывать интерес к татарской культуре. Познакомить детей с национальным праздником «Сюмбеля».
Пассивный словарь: национальный праздник, осеннее равноденствие, посевная.
Активный словарь : Сюмбеля (Сомбелэ, осень (коз, листья (яфраклар, желтый (сары, красный (кызыл, дождь (янгыр) .
Место проведения: Музыкальный зал оформлен в соответствии с тематикой осени (надпись «Сомбелэ», листья, деревья, изображения зверят, на мультимедийном экране надпись «Сомбелэ», при входе в зал плакат с поздравлением)
Оборудование: Пианино, 2 ноутбука, мультимедийный экран, стульчики, скамейки, костюмы Батыра, Уныш бабай,
Волка, Айсылу, Шурале, ведущей, Сюмбеля, зонтики для танца, корзины, ведра, овощи (лук, морковь, капуста, картофель, маски «Листья».
Роли взрослых: Шурале, Уныш бабай, Сюмбеля.
Роли детей: Батыр, Волк, Айсылу.
Предшествующая работа : Знакомство детей с культурой татарского народа (народно-прикладное искусство, поэзия, песни, народные игры, национальные блюда, костюмы, классические музыкальные произведения, составление сценария, подготовка участников Уныш Бабай, Шурале, Сюмбеля (воспитатели, Батыр, Волк, Айсылу (дети, разучивание песни «Алтын кз», танца с зонтиками, подготовка слайдов, запись речи Шурале в виде видеоролика.
Структура праздника :
1. Вход детей в зал, построение в две колонны друг против друга.
2. Сюрприз (птичка с видеозаписью) .Определение проблемы и ее разрешение.
3. Сказка с участием детей и взрослых
4. Игра с Уныш бабай (сортировка овощей) .
5. Испытание от Шурале – загадки, за освобождение Сюмбеля.
6. Хороводная игра Сюмбеля.
7. Прощание с Сюмбеля, обмен впечатлениями о празднике с вручением подарков.
Ход праздника : дети входят в зал и встаю в две колонны друг против друга (выходит ведущая) .
Слайд 1.
Ведущая:
Ни арада жэй утте,
Матур коз килеп житте.
Шатлык тулы бу бэйрэмне
Балалар куптэн котте.
Здраствуйте ребята и гости нашего праздника! Исэнмесез! (Ребята здороваются в ответ) .
Ребята скажите-ка мне, какое сейчас время года? А какие осенние месяцы вы знаете? (Сентябрь, октябрь, ноябрь)
Как вы относитесь к осени. (разные ответы детей) .
А как вы относитесь к золотой осени? (красивая, желтая, теплая, золотая).
А за что вы любите осень? (созревают овощи, фрукты, осенние цветы) .
А кто знает по какому поводу мы сегодня собрались с Вами? (при затруднении обратить внмание детей на оформление зала) .
Ведущая: Мы сегодня собрались на праздник Сюмбеля — праздник урожая. Его отмечают в день осеннего равноденствия, когда день и ночь уравниваются. В это время уже урожай убран, осенняя посевная была закончена и люди устраивали этот праздник. Хозяйкой праздника была девушка по имени Смбел. Давайте и мы с вами отметим этот праздник (неожиданный стук) .
Ведущая: Ой, а кто это там?
Появляется из-за ширмы птичка (мягкая игрушка, к крыльям прикреплен сверток.
Птичка : Это я! Принес посылку от Вашего мальчика, от Шурале!
Ведущая: Так-так, давайте-ка посмотрим. Хм, это диск, его нужно вставить и посмотреть. А чтобы посмотреть видео, давайте, дети, сядем на стульчики.
Идет видеозапись на экране с речью Шурале. («Это я украл Сюмбеля! Вам ее никогда не вернуть! Ха-ха-ха! Если только пройдете мои испытания! »)
Ведущая: Что же нам теперь делать? Какой же праздник без нашей любимой Сюмбеля? Горе-горе.
К ведущей подбегает Батыр.
Батыр: Не переживай, Эльвира апа! Я спасу Сюмбеля. А кто мне в этом поможет?
Дети: Я! Я! Мы!
Батыр: Замечательно, значит у меня много друзей!
Ведущая: Спасибо тебе, Батыр! Отправляйся в путь дорогу. Удачи тебе. Будут трудности, зови друзей и они тебе помогут.
Слайд 2.
Батыр идет по лесу, останавливается, рассказывает стихотворение:
Коз килде. Улэннэр
Саргайды, шинде.
Сап-сары яфраклар
Жиргэ сибелде.
Звук ветра, вбегают листики, берут за руку Батыра, встают.
Песня «Алтын кз» (муз. А. Батыршина, сл. З. Нури)
Звук ветра, листики убегают, Батыр остается на месте и навстречу ему выходит волк.
Слайд 3.
Волк: О, Батыр. Вот ты и попался, я тебя съем!
Батыр: Погоди, Волк! Ты лучше помоги мне найти Сомбелэ. А мы тебя на праздник пригласим, да ведь, ребята!
Волк: Обещаешь?
Батыр: Да!
Волк : Что же делать! Помогу и подскажу, если ты выполнишь одно мое условие.
Батыр: Какое?
Волк: Стихов красивых давно не слыхал, потому и заскучал.
Батыр : Слов красивых мастера, выходит, .
Волку угодите!
Дети 7 группы рассказывают стихотворение «Кзге табын» (Ф. Яруллин) :
Аделина: Козге табын-бай табын,
Кыяр, карбыз хм кавын
Телем-телем теленгэн,
Оем-оем оелгэн.
Тимур: Алмалары ал тосле,
Балкып туган тан тосле.
Капсан эри авызда,
Хр кисэге бал тосле.
Карина: Э жимеше, жимеше, —
Ачысы бар, точесе!
Яна пешкэн кумэчтер
Кайнар кояш тослесе.
София:Эткэм кебек тырыш коз,
Энкэм кебек юмарт коз .
Козлр юмарт булганга,
Все вместе: Бик бхетле, бик шат без!
Вафина Карина рассказывает стихотворение “Осень пришла” (М. лил) :
И в ельнике грустно,
И в поле так пусто,
От ярких цветов
Не осталось следа.
Видите?
Покрылись озера
Морозным узором,
И лужи покрылись
Скорлупками льда.
Видите?
Ручей не искрится,
И в сумерках птицы
Курлычут: «Прощайте! »
Курлычут: «Пора! »
Слышите?
И улицей длинной,
Как клин журавлиный,
Летит прямо к школьным дверям
Детвора.
Слышите?
Волк: Ну ребята, молодцы! Порадовали. Рэхмэт! Спасибо! А ты Батыр, отправляйся по этой тропе и никуда не сворачивай!
Батыр: Рэхмэт, дустым! Сау бул!
Волк : Сау бул, Батыр!
Слайд 4.
Идет Батыр дальше. На пути встречает «Уныш» бабая.
Батыр: Исэнме, бабай!
Бабай : Батыр! Исэнме, здравствуй! Проходи. Твоя помощь мне нужна.Стар я стал. Урожай собрал, да все в одну корзину. Ты мне помоги все правильно разложить, а я тебе подарок подарю.
Батыр: Бабай, ты подарков не дари, лучше Сюмбеля найти помоги. Знаешь, где живет Шурале?
Бабай : Э, конечно знаю. С ним по молодости встречался я (смеется). Хотел он обхитрить меня. Хорошо, договорились. Помогу я тебе.
Батыр: Друзья мои, помощники! Давайте поможем дедушке (зовет детей из зала) .
Бабай: Вот-вот посмотрим, что же здесь есть (показывает овощи, дети должны назвать что это, спрашивает перевод на татарском языке). Так-так, в овощах разбираетесь, значит сможете все правильно разложить. Все раскладываем по корзинам.
Бабай назначает кто какой овощ выбирает, дети исполняют (во время игры звучит татарская мелодия в быстром темпе).
Бабай: Менэ рэхмэт. Вот спасибо. Помогли. Теперь моя очередь. Батыр, иди вот по этой тропе прямо, никуда не сворачивай.
Батыр: Рэхмэт. Сау бул, Бабай.
Слайд 5.
Уходит. Видит, девочка сидит и плачет, подходит к ней и спрашивает:
— Девочка, ты почему плачешь? И как тебя зовут?
Айсылу: Меня зовут Айсылу. Я заблудилась.
Батыр: Не плачь, Айсылу. Меня зовут Батыр. А пойдем со мной спасать Сюмбеля.
Айсылу: Пойдем. Только вот кажется дождик собирается.
Безгэ артыбыздан
Шыбыр-шыбыр кем эндэшэ?
Батыр: Кем дэ дэшми, козге янгыр
Зонтик белэн сойлэшэ.
Под музыку выходят девочки с зонтиками. Один зонтик отдают Батыру и Айсылу.
Танец с зонтиками под песню «Кулчатыр».
Слайд 6.
Сылу и Батыр идут дальше и приходят к дому Шурале, он спит.
Батыр: Шурале! Отпусти Сюмбеля.
Шурале просыпается. Удивленно смотрит на Батыра и говорит:
— Чего?
Батыр :Отпусти, говорю!
Шурале: Ой, напугал. А вот и не пущу! Вы со мной не играете. И на праздник не зовете!
Айсылу: Так ты ведь злой!
Шурале : От того и злой, что одинокий!
Батыр: Так ведь это не беда!
Айсылу: Конечно, мы будем с тобой играть!
Батыр: И на праздник позовем, так ведь друзья!
Шурале : Ага, так я вам и поверил.
Айсылу: Мы обещаем!
Шурале: Вот отгадаете мои загадки. Тогда и подумаю.
Батыр: Я думаю, ребята нам с удовольствием в этом помогут.
Шурале:
1. Под кустом копнешь немножко, вылезет на свет…
(Картошка-слайд 7)
2. Тот, конечно, мне не друг, кто не любит горький…
(Лук-слайд 
3. Кто, скажите, не знаком с белозубым…
(Чесноком-слайд 9)
4. Расту в земле на грядке я,
Красная, длинная, сладкая.
(Морковь-слайд 10)
Шурале: Со всеми загадками справились. Я вижу вы дружные ребята. Что же делать, так и быть. Отпущу я Сюмбеля.
Слайд 11
Под музыку выходит Сюмбеля.
Батыр с Айсылу подбегают к Сюмбеля, обнимают ее.
Ведущая: Здравствуй Сюмбеля. Мы тебя очень ждали и целый год по тебе скучали.
Сюмбеля: Исэнмесез, балалар! Исэнмесез, кунаклар! Я Сюмбеля. К вам пришла, праздник осенний вам принесла. Ведь осень приходит не с пустыми руками: с дождем, холодными ветрами. Это и листья на деревьях-желтые, красные — цветные. А грибы, посмотрите какие! Самое главное-урожай, на полях, в огородах на грядках, спеши собирай!
А теперь давайте будем веселиться, ведь я принесла вам мою любимую игру- «Покажи-ка, Сюмбеля! ». Встанем в большой и дружный хоровод.
Ведущая: Приглашаем всех. И родителей, и воспитателей.
Сюмбеля: Встанем в большой красивый круг. Я буду показывать Вам движения, а вы повторяйте за мной.
Ведущая предлагает детям сесть на стульчики.
Ведущая : Спасибо тебе, Сюмбеля, за такое веселье! Нам очень понравилось! И поэтому мы приготовили для тебя подарок.
Дети выносят поделку, сделанную своими руками.
Сюмбеля: Спасибо! У меня для вас тоже есть сюрприз, который ожидает вас в группах, это национальное татарское блюдо «Бавырсак»- символ богатства и щедрости. А мне пора отправляться к другим ребятам. Сау булыгыз, балалар!
Дети: Сау бул, Сюмбеля.
Ведущая: На этом наш праздник подошел к концу, но вы можете продолжить его в ваших группах за праздничным столом. Всего вам хорошего!
Дети: Сау булыгыз!
Возвращение в группу.
В разработке использована литература:
Хрестоматия «Балачак аланы» — стр. 187.
Хрестоматия «На поляне детства» — стр. 91.
Сборник песен Г. Г. Гараевой «Уз жырыбыз булсын эле» — стр. 8.
Похожие записи:
Сабантуй в детском саду.
Праздник — Сабантуй
“Сөмбелә”
5-11 класс укучылары өчен
Шигырь сөйли-сөйли Гөлшан чыга:
Яфраклар вальс бииләр
Яфраклар оча җилдә
Очалар бер-берсен кочып
Төшмичә генә җиргә.
Бии-бии саубуллашып
Очалар талгын җилдә
Саубулыгыз очрашырыбыз,
Язалар килгәч бу җиргә.
(Әкрен генә атлап сәхнә түренә уза. Ана башка алып баручы-Салават кушыла. )
Салават: (Калын итеп киенгән, аягында йон носки, галош, башында бүрек, өстендә куртка) Көчкә мәктәпкә барып җиттем. Янгыр ява, салкын җил исә, бөтен җирдә пычырак. Көзнең бер уңай сыйфатлары да юк.
Гөлшан: Шуның кадәр пессимист булма инде. Һәр ел фасылының үз вакыты бар.
Салават: Җәйдән кышка бер-ике көндә күчсәң икенче төрле сөйләр идең.
Гөлшан: Әйдә уйлап карыйк әле. Җәй көне җылы, рәхәт, укырга йөрмисең, ялкауланып өйдә ятасың.
Салават Кыш — ул яңа ел бәйрәме. Саф һавада кызыклы уеннар, экстремаль спорт. Матур табигать фасылы. Ә көз?
Гөлшан : Ярар инде, көз көне дә табигать матур. Ышанмасаң, көзге урманга барып кара.
Яшелчәләр, җимешләр дә пешә.
Салават Ансы шулай… Укырга барасы бар, беренче сентябрь җитә, бәхетле җәй көннәре бетә.
Гөлшан: Бу сорауны төрле күзлектән карап була. Беренче сыйныфка бара торган балалар шатланалар, 11 гә барганнары соңгы уку елына әзерләнәләр.
Салават: Мескеннәр, кая эләккәнен белмиләр әле. 11 нче сыйныфлар бер елдан соң котыла, ә башкаларга ничә ел укыйсы бар.Иртән торырга, өй эшен эшләргә, иртәдән бирле кичкә кадәр мәктәптә утырырга кирәк.
Гөлшан: Мәктәптә укымасаң, надан калыр идең. Элек хезмәт маймылдан кеше ясаган. Хәзер белемнән күп нәрсә тора.
Көз кызы чыга
Рания. Җитте инде сезгә! Күпме бәхәсләшергә була? Хәтта минем турында оныттыгыз. Берсе дә мине каршы алмады, чибәрлегемне мактамады, матур күлмәгемә комплимент ясамады. Китәм мин сездән! Китәм! Сез минем эшемне җинел дип беләсезме?
Салават: Нәрсә сиңа ошамый? Гел көйсезләнеп йөрисең. Җыласаң, яңгыр ява, көлсәң, кояш чыга. Синең өчен гел һава торышы үзгәреп тора.
Гөлшан: Кая китәсең? Көз кызын югалтып булмый бит…
Рания: Ярар, ярар, ризалаштырдыгыз. Мин көз кызын сайларга конкурс уздырырмын. Иң чибәре, иң акыллысы, иң укымышлысы минем урыныма калыр, ә үзем диңгез ярына ял итәргә китәрмен.
Гөлшан 1 нче конкурс. Хәзер безнең яныбызга көз кызы конкурсында катнашучы кызлар чакырыла. Алар тамаша караучыларга үзләренең матурлыгын күрсәтерләр. Әйдәгез кызларны алкышлар белән каршылыйк
Салават: Бүгенге бәйрәмебез конкурслардан тора.Шуңа күрә җюри членнарын сайлап куеыйк.
Гөлшан:Җюри членнары итеп Директор урынбасарлары Залинә Назифовнаны һәм Алсу Рашитовнаны Ләйсән Тагировнаны тәкъдим итәм.
Салават:Хөрмәтле җюри ,Сезне урыннарыгызны алырга чакырам.
Гөлшан:Сөмбеләләребезгә беренче бирем._Үзегез белән таныштырыгыз.
(Сөмбеләләр чыгышы)
Гөлшан:Көз сылулары өчен 2 нче конкурс. Хәзер безнең кызлар җитезлеккә конкурс үтәләр. Кызлар киселгән яфрактан пазл җыерга тиешләр. Эшне тиз бетергәне җинүче була.
Салават : Карагыз әле, безнең мәктәбебездә нинди чибәр кызлар укый икән Көз кызын сайлау тагын да авырая.
Гөлшан : Ансын инде безнең жюри членнары билгеләр.
Салават: Ә хәзер һәр сыйныфның бәйрәмгә әзерләгән өй эшләрен крап китик Татарлар һәрвакыт матур киенергә яраткан. Югары мода өлкәсендә милли киемнәрне заманча төсмердә бирү чагыла. Һәрбер кешенең бары тик аның характерына, профессиясенә, хоббиларына хас үз стиле була.Безнең укучылар “Көз” темасына нинди костюмнар уйлап чыгарганнар икән.Әйдәгез бергәләп карыйк.Сүз 11 нче классларга бирелә.
(“Көзге мода “ конкурсы.11-5 класс укучылары чыгышы)
Гөлшан: Безнең күңелгә иң якыны татар халык ашлары. Тәмле ризык пешерү өчен дә җитезлек, сабырлык, күңел байлыгың киң булу кирәк. Пешергән ризыгыңны матурлап кунакларга тәкъдим итү өчен рәссам сәләте дә мөһим.Сезгә өй эше,тәмле ризык пешереп ,шул ризык турында сөйләргә әзерләнергә кирәк иде.Сүзне 11 классларга бирәбез. .(“Тәмле”конкурсы.11-5 класслар пешереп алып килгән ризыклары турында сөйли)
Салават– Бер рәссам бөтен дөньяны
Алтын төскә буяган,
Хәтта көчле яңгырлар да
Бу буяуны юмаган.
Гөлшан: Көз агачларны буяды,
Сары мәрҗән кидерде.
Боларның барсыда
Рәссам – көзнең бүләге.
Салават:Сүзне һәр классның рәссамнарына бирәбез.Рәхим итегез.
(“Туган ягымда көз” конкурсы. 11-5 класс укучыларының чыгышы)
Гөлшан: Алдагы конкурсыбыз “Музыкаль каймак” дип атала.
Салават:Сүзне һәр классның музыка яратучы укучыларына бирәбез.Рәхим итегез.
(Һәр классның концерт номерлары )
Жюри сыйныфларга урыннар билгели. Төрле номинацияле грамоталар тапшыра.
Сөмбелә бәйрәме. Праздник Сомбеля.
Ход праздника
Ведущий1:
Ни арада жәй үтте,
Матур көз килеп җитте.
Шатлык тулы бу бәйрәмне
Балалар куптән көтте.
Ведущий2: Здравствуйте, ребята и гости нашего праздника!
Ведущий1: Кадерле балалар, кунаклар! Исәнмесез!
Без бүген сезнен белән бергәләшеп “Сөмбелә”бөйрәмен үткәрергә җыелдык!
Ведущий2: Мы сегодня собрались на праздник Сөмбелә — праздник урожая. Его отмечают в день осеннего равноденствия, когда день и ночь уравниваются. В давние времена, когда урожай был убран, осенняя посевная закончена — люди устраивали этот праздник. Хозяйкой праздника была девушка по имени Сөмбелә. Ее выбирали из числа красивых, озорных,острых на язык девушек , переодевали в Сөмбелю, выводили на площадь и там задавали ей вопросы. Например, «топор или шило?». Если она скажет «топор», то полагали, что осень будет холодная — лед можно будет разбивать только топором. Если ответ был «шило», то ожидалось, что осень будет относительно теплой — лед можно будет разбить и шилом. К её словам прислушивались даже старики и аплодировали со словами «юравың юш булсын», т. е. пусть твое гадание осуществится. Сөмбелә должна была иметь светло-желтые волосы, потому что она символизировала осень, колосья.
Давайте и мы с вами отметим этот праздник в нашем уютном зале и позовем на наш праздник Сөмбелю.
Ведущий1:
Сагынып көткән, зарыгып көткән
Сөмбелә килеп җитте,
Чәчәкле, җиләкле җәйләр
Инде үтте дә китте.
Сөмбелә, Сөмбелә
Бәйрәмебез түрендә,
Алтын чәчле гүзәл кыз ул—
Уңыш кызы Сөмбелә.
Ведущий2: Здравствуй Сөмбеля. Мы тебя очень ждали и целый год по тебе скучали.
Сөмбелә: Исәнмесез, балалар! Исәнмесез, кунаклар!
Я — Сөмбелә. К вам пришла, праздник осенний вам принесла.
Ребенок:
1. Сары, сары, сап-сары
Агачның яфраклары.
Җил исә, ява яфрак —
Көзнең матур чаклары.
2. Оча яфрак, уйный яфрак,
Һаваларда әйләнеп.
Бүген, бүген, бүген, бүген
Яфракларның бәйрәме!
3. Исәнме, Көз, алтын көз,
Безне сагынып килдеңме?
Агачларга куакларга
Сары чуклар элдеңме?
Сөмбелә:
Саумы, якын дусларым,
Сезне сагынып килдем мин,
Сезгә матур көннәр дә
Уңыш та китердем мин.
Ведущий1: Балалар, әйдәгез бергәләп «Көз» җырын җырлыйбыз?
Дети исполняют песню-хоровод ”Көз җыры”.
Балалар: Көз, көз, әйт әле?
Кәрзинеңдә ниләр бар?
Сөмбелә. Кәрзинемдә кыярлар,
Помидор һәм алмалар.
Балалар. Көз, көз, әйт әле?
Кәрзинеңдә ниләр бар?
Сөмбелә. Кәрзинемдә яңгырлар,
Җылы, суык көннәр бар.
Балалар. Көз, көз, әйт әле?
Кәрзинеңдә ниләр бар?
Сөмбелә. Кәрзинемдә кызыл, матур
Алтын, матур төсләр бар
Сөмбелә:
Бик матур җырлыйсыз икән, балалар. Хәзер бераз ял итеп алсак та була. Сынап карыйм әле, көзге байлыклар турында табышмаклар беләсезме икән? А сейчас я вам загадаю загадки.
1. Җир астында алтын казык,
Без аны алдык казып. (кишер)
Бала (Кишер): Минем исемем – Кишер
Теләсәң, болай пешер
Теләсәң, ашка тура.
Мине яраткан баланың
Күзләре яхшы күрә.
2.Үсеп утыра бер чүлмәк,
Өстенә кигән йөз күлмәк. (кәбестә)
Бала (кәбестә):Безнең мәктәп балалары
Яшелчәләр үстерә.
Бакчадагы туптан да зур
Мәсәлән, мин кәбестә.
3. Үзе йомры—ай түгел,
Төсе сары –май түгел,
Койрыклы—тычкан түгел. (шалкан)
Бала (шалкан): Мин бик таныш әкияттән.
Мине таныйсызмы сез?
Үсә-үсә зур булдым,
Мине алырсызмы сез?
4. Кечкенә генә сары карт,
Кигән туны җиде кат.
Туннарын туныйсың,
Тунаганда елыйсың. (суган)
Бала (суган): Минем исемем – Суган
Мин Һиндстанда туган.
Мине бик тә мактыйлар,
Шифалы дип атыйлар.
Салатка да турыйлар,
Тураганда елыйлар.
5. — «Алма!»- дисәң дә алалар,
Нәрсә соң ул балалар? (Алма)
Бала (алма): Әмин сезгә бүләккә җыр алып килдем.
ҖЫР : Алма алмалаганда
Сөмбелә:Балалар, сезнең белән бик күңелле икән. Әйдәгез, уйнап алабыз. Һәр яшелчә бары тик үзе төшерелгән рәсемнәрне генә җыярга тиеш. Ягез, кайсыгыз өлгеррәк икән?
Ведущий2:
Спасибо осени за все её щедроты,
Спасибо хлеборобам за работу –
Трудились на полях они на славу!
Еще богаче стал любимый край.
Скажите, какое главное богатство осени?
Дети: Икмәк, хлеб.
Сөмбелә. Дөрес, балалар. Иң тәмле, иң кирәкле ризык ул – икмәк. Правильно, дети. Самый дорогой подарок осени – хлеб. Не зря в народе говорится «Ипи, тоз – якты йөз».
Дети читают стихотворение Р.Миннулина «Икмәк булса»
1. Ипи басуда үсә,
Аннан амбарга күчә.
Аннары мичтә пешә,
Кызарып мичтән төшә.
2. Шуннан килә өстәлгә
Безгә куәт өстәргә.
Ипи булса табында
Булдырам мин барында.
3. Һәркемгә ипи кирәк
Һәркөнне ипи кирәк.
Шуңа күрә игенчене
Хөрмәт итәргә кирәк.
Ведущий: Матур бер җыр тыңлыйсың киләме, Сөмбелә?
“Чайкала иген кырлары” җыры башкарыла.
Сөмбелә: Бик матур шигырьләр, җырлар өйрәнгәнсез, балалар, рәхмәт сезгә.
Ипи, өстәлгә килгәнче, никадәр юл үтә, никадәр хезмәт сорый. Хлеб-всему голова! Икмәк булса, җыр да була, диләр. Мин дә сезгә бүләккә җыр алып килдем бит әле.
Сөмбелә башкаруында җыр.
Ведущий2: Спасибо тебе, Сөмбелә, за песню, за праздник! Нам очень понравилось.
Сөмбелә:Кадерле балалар, кунаклар! Миңа китәр вакыт та җитте. Мин сезгә сәламәтлек, озын гомер телим. Сау булыгыз!
Ведущий1: Менә бәйрәмебез дә тәмамланды.
Күңел күгегез һәрчак аяз булсын,
Килмәсеннәр сагыш- борчулар.
Ныклы сәламәтлек юлдаш булсын,
Аннан кадерлерәк нәрсә бар?!
Текст песни «Чайкала иген кырлары»
Чайкала иген кырлары,
Уяна таң нурлары;
Киңлекләргә алып бара
Безнең басу юллары.
Игенченең уңганлыгы,
Игенченең хезмәт яме,
Игенченең тырышлыгы
Кырларыннан күренә.
Бер офыктан бер офыкка
Җәелгән иген кыры.
Иртәдән кичләргә кадәр
Яңгырый хезмәт җыры.
Игенченең уңганлыгы,
Игенченең хезмәт яме,
Игенченең тырышлыгы
Кырларыннан күренә.
Без барасы юллар якты,
Безнең юллар үр менә.
Бу кырларда җигүле ат
Дугасыннан күмелә.
Игенченең уңганлыгы,
Игенченең хезмәт яме,
Игенченең тырышлыгы
Кырларыннан күренә.
Текст песни «Яфрак бэйрэме»
Янгыр тугел,кар да тугел,
Яфраклар ява жиргэ.
Коз турында жырлыйм эле
Кушыл син яна жырга.
Сары,сары сап-сары.
Агачнын яфраклары.
Жил исэ. ява яфрак. —
Кознен матур чаклары.
Оча яфрак,уйный яфрак,
Хаваларда эйлэнеп,
Буген,буген,буген,буген
Яфракларнын бэйрэме!
Яңгыр
Татар халык уен җыры
Әй алма, алма, алма,
Алма алмалаганда.
Алмаларга рәхәт була
Яктыр тамгалаганда.
Әй кыяр, кыяр, кыяр,
Кыяр кыярлаганда.
Кыярларга рәхәт була
Яңгыр коеп яуганда.
Әй шалкан, шалкан, шалкан,
Шалкан шалка ялаганда.
Шалканнарга рәхәт була
Яңгыр шаулап яуганда.
Кәбестәсен, помидорын,
Җиләген, алмаларын
Тәрбияләп үстерегез,
Күрерсез файдаларын.
Сөмбелә бәйрәме. Праздник Сомбеля.
Ход праздника
Ведущий1:
Ни арада жәй үтте,
Матур көз килеп җитте.
Шатлык тулы бу бәйрәмне
Балалар куптән көтте.
Ведущий2: Здравствуйте, ребята и гости нашего праздника!
Ведущий1: Кадерле балалар, кунаклар! Исәнмесез!
Без бүген сезнен белән бергәләшеп “Сөмбелә”бөйрәмен үткәрергә җыелдык!
Ведущий2: Мы сегодня собрались на праздник Сөмбелә — праздник урожая. Его
отмечают в день осеннего равноденствия, когда день и ночь уравниваются. В давние
времена, когда урожай был убран, осенняя посевная закончена — люди устраивали этот
праздник. Хозяйкой праздника была девушка по имени Сөмбелә. Ее выбирали из
числа красивых, озорных,острых на язык девушек , переодевали в Сөмбелю, выводили
на площадь и там задавали ей вопросы. Например, «топор или шило?». Если она
скажет «топор», то полагали, что осень будет холодная — лед можно будет разбивать
только топором. Если ответ был «шило», то ожидалось, что осень будет относительно
теплой — лед можно будет разбить и шилом. К её словам прислушивались даже
старики и аплодировали со словами «юравың юш булсын», т. е. пусть твое гадание
осуществится. Сөмбелә должна была иметь светло—желтые волосы, потому что она
символизировала осень, колосья.
Давайте и мы с вами отметим этот праздник в нашем уютном зале и позовем на
наш праздник Сөмбелю.
Ведущий1:
Сагынып көткән, зарыгып көткән
Сөмбелә килеп җитте,
Чәчәкле, җиләкле җәйләр