Психологиялы? апталы? сценарий

«Ы.Алтынсарин атындағы орта мектеп мектепке дейінгі шағын орталығымен» коммуналдық мемлекеттік мекемесі бойынша психологиялық қызметтің онкүндігінің жоспары

Мақсатым: ОЖСБ тапсырар алдында оқушылар арасында психологиялық оң ахуал қалыптастыру, алдағы бақылауға байланысты түсініктері туралы білу, үрейден, стрестен арылту мақсатында ойындар ұйымдастыру.

Ұйымдастыру : Амандасу

Тренигтің мақсатымен таныстыру

«Сүйіспеншілік » ойынын жүргізу

Мақсаты: Бір-біріне деген сүйіспеншілігін, ұйымшылдығын арттыру.

Жүргізілуі: Бір-біріне ізгі тілектер айту арқылы бір-біріне допты лақтыртып, ойынды жалғастырады. Ойын соңында құнды қасиеттерді білдіретін сөздердің бірнешеуін топпен айтқызу.

Сауалнама

Тест тапсыруға неше уақыт беріледі?
Жауап парағын толтыруды толық меңгердіңба?
Қай пәннен қиналасың?
Тестте неше балл аламын деп ойлайсың?

Тестке дейінгі және кейінгі көңіл-күйің

Тренинг. «Қиын жағдайда тығырықтан тез шығу»

Мақсаты: Кез-келген сұрақтың шешу жолдарын тез таба білуге баулу

Жүргізілуі: Оқушыларды шеңберге тұрғызып, әуеннің ырғағымен бір-біріне шарды үлестіреді, әуен тоқтаған сәтте шарды ұстаған оқушы оны жарып, ішінен шыққан қағаздағы тапсырманы дауыстап оқып береді және орындайды.

«Отбасы проективті» әдістемесін жүргізу.

Мақсаты: Оқушының отбасындағы орнын, отбасы мүшелерінің осы балаға деген қолдауын көру, анықтау.

Жүргізілуі: Отбасының суретін өз ойымен салдыру.

Источник

Слайд 1Дөнентаев атындағы орта мектебі
Аты-жөні:
Шаяхметова Бакытгуль
Аманатовна
Туған жылы:
01.05.1987 жыл
Мамандығы:

Педагог-психолог

Білімі:

Жоғары – ПМПИ 2010 жылы

Еңбек өтілі:

5 жыл

Санаты:

ІІ

Психолог туралы
мәлімет

Слайд 2Психологиялық апталықтың мақсаты:
Психологиялық қызметтің жұмысын насихаттау, мектеп ұжымының ауызбіршілігін қалыптастыру, оқушылардың

шығармашылығын, белсенділігін арттыру.

Психологиялық апталықтың міндеттері:

психология ғылымы туралы оқытушылар мен үйренушілердің
білімдерің кеңейту.

* оқушылардың өзін-өзі тануын дамыту;

оқытушылар мен оқушылардың жеке өсуіне себеп
болуы;

* эрудицияны дамыту, ой-өрісін еңейту;

* аптаның әр түрлі іс-шаралар арқылы
мақсаттары іске асырылады.

Слайд 3
Апталыққа қатысқандар:

Оқушылар: 1 -11 сынып (120 оқушы)

Мектеп

ұжымы: 25 ұстаз

Ата-аналар: 15 ата-ана

Қолданған көрнекіліктер:
Ватман, бояулар, қарындаштар, фломастерлер, интербелсенді тақта, шарлар, стикерлер,

Слайд 4Апталықтың
ашылу салтанаты.
Линейка
Дүйсенбі “Көңіл күйдің әр алуандығы ”

Ұранымыз:

«Әр қашан күн сөнбесін »

Слайд 5Сейсенбі
«Винни-Пух және
оның достары» акция.

Мақсаты: Оқушылардың білімге құштарлығын арттырып, өздеріне

мінездеме алу, мектептегі психологиялық қызметті жандандыру.

Слайд 6Акцияның қорытындысы
Винни-Пух үшін
мұғалімдер – 7
оқушылар — 32

Пятачек үшін
мұғалімдер – 5
оқушылар — 15

Барыс үшін
мұғалімдер – 5
оқушылар — 17

Қоян үшін
мұғалімдер — 3
оқушылар – 26

Үкі үшін
мұғалімдер – 2
оқушылар — 15

Есек үшін
мұғалімдер – 4
оқушылар — 15

Слайд 7«Өзіңе сенімді бол!» тренинг
Мақсаты: Оқушылардың өзіне деген сенімділіктерін арттырып,
үрей,

қорқыныш сезімдерін болдырмау .

Слайд 8Сәрсенбі
«Мектеп психологіне хат» акциясы

Слайд 9«Менің отбасым-сыйластық, жарастық орнаған ортам» тренинг

Мақсаты: Ата-ананың бала тәрбиесіндегі
қарым-қатынасы туралы

түсініктер беру
арқылы ата-аналардың білімін көтеруге
көмектесу.

Слайд 10Бейсенбі
Психологиялық КВН
Мақсаты: Адам өзінің психологиялық жағдайын басқара білуде психологиялық жаттығу

арқылы оқушының психологиялық және эмоционалды жағдайына кепілдік беру.

Слайд 11Мақсаты: адамның сезімі мен уайымдауының әлемі туралы түсінігін кеңейту Өте қарапайым

алшаң қарым-қатынасы достыққа айналады, ал достық –үлкен, сенімді махаббатқа жетлейді.

Жұма
Жақсы тілектер білдіру күні
«Тілек ағашын» тілекпен толтыру.

Источник

Апталықтың мақсаты:

Мұғаліммен оқушылардың қарым-қатынасын нығайту, өзара жағымды қарым-қатынас жасауға дағдыландыру, ұйымшылдыққа тәрбиелеу, ақыл-ойын дамыту, ортада өзін еркін ұстауға және өз ойын еркін жеткізуге үйрету.

Бір -бірімізге кешірімді болуды, байқамай ренжітіп қалған жағдайда кешірім сұрауды ұмытпайық. Кешірім сұрауды хат түрінде( «Сенім жәшігі» арқылы жібіруге болады).

Құрметті оқушылар, мұғалімдер, қызметкерлер және басқа жұмысшылар, жақсы тілектерді бір-біріңізден аямаңыздар! Тілектеріңізді «Сенім хат жәшігі» арқылы жіберуге болады және

тілектер жазылған смайликтарды бір-бірімізге сыйлайық.

Бүкіл мектеп оқушылары, мұғалімдер, қызметкерлер мен жұмысшылар күні бойы бір-біріне жылы лебіздер айтады. Лебіздерді хат түрінде «Сенім хат жәшігіне» салуға болады. (Жәшік вахтада тұрады).

Мектеп оқушылары, мұғалімдер, қызметкерлер мен жұмысшылар күні бойы бір-біріне махаббат сезімдерін білдіреді. Махаббат сезімдерін білдіруді хат түрінде жіберуге болады. («Сенім хат жәшігі» вахтада тұрады).

Мектеп мұғалімдеріне, қызметкерлерге (аспазшыларға, медбикеге, техперсоналға) оқушылар ризашылдық білдіреді

(ауызша немесе хат түрінде жіберуге болады). («Сенім хат жәшігі» вахтада тұрады).

Әрқайсымыз бір-біріміздің көңіл –күймізді көтеруге тырысайық: күлкілі оқиғалар, анекдот, әзіл – сықақ әнгімелер айту арқылы.

5-10 сыныптарында

Источник

Психика человека похожа на компьютер, в который можно загрузить ту или иную программу. И первая такая запись делается в детском возрасте. Родители воздействуют на настоящее и будущее ребенка, формируя подсознательные мотивы поведения. Большая часть психотерапевтической работы отводится на корректировку неблагополучного сценария из детства, выход из него и построение новой жизни. Но обо всем по порядку.

Что такое жизненный сценарий

Жизненный сценарий – постепенно реализующийся план жизни, сформированный в детстве. Он отражает установки, ценности, правила, которые внушили родители. Притом чаще это внушение происходит делом, а не словом, хотя сами родители не всегда это понимают.

Жизненный сценарий требует корректировки в том случае, если препятствует развитию личности. Обычно это описывают как «злой рок», «клеймо неудачника», «рождение под несчастливой звездой», «мне попадаются одни негодяи», «меня прокляли», «на мне венец безбрачия», «это родовое проклятие» и т. д. На самом деле нет ни рока, ни судьбы, есть программа родителей, их образец, плотно засевший на бессознательном уровне.

Почему каждый ребенок усваивает сценарий родителей? Дана готовая цель жизни:

кому-то твердят о ценности образования;
кому-то о замужестве;
кому-то о самореализации;
кому-то показывают, что можно существовать без цели (асоциальные семьи);
для кого-то целью становится делать все для других людей, для получения их любви и внимания.

Жизненный сценарий отражает опыт родителей, их способ жизни, который ребенок усвоил в совершенстве. Родители учат тому, чему научились сами, по крайней мере, сами они так считают. Потому из успешных семей чаще выходят успешные дети, а вот выходцам из асоциальных семей приходится нелегко. Они в будущем становятся клиентами психотерапевта или пытаются самостоятельно разорвать шаблон жизни родителей, сломать стереотипы, начать жить по-новому, по-своему.

Типы сценариев

В психологии принято говорить о 4 сценариях жизни:

Сценарий победителя: «Я – хороший, они – хорошие, жизнь – хороша».
Сценарий неудачника: «Я – плохой, они – плохие, жизнь – плоха».
Сценарий озлобленного пессимиста: «Я – хороший, но они плохие, жизнь – плоха».
Сценарий с комплексом неполноценности: «Я – плохой, а они – хорошие».

Сами названия отлично описывают мироощущение людей, живущих по ним. Первый тип вряд ли попадет к психотерапевту, а вот три остальных входят в группу риска.

Основатель теории Эрик Берн выделил 3 сценария:

Победитель. Всегда ставит цели, добивается их. Притом достигает конкретных результатов, не больше и не меньше намеченного. Победители борются, конкурируют, за что их нередко недолюбливают.
Непобедитель. Человек, который тратит много сил на сохранение прежней позиции. Он много трудится, но не ради победы, а для сохранения своего положения. Из непобедителей получаются всеобщие любимцы, а сами они за любой результат благодарны судьбе.
Неудачники. Доставляют массу неприятностей себе и другим, вовлекают окружающих в свои проблемы, тянут на дно.

Заподозрить, по какому сценарию живет человек, можно при внимательном слушании:

«Теперь я знаю, как сделать в следующий раз», – говорит победитель.
«Я бы, конечно, сделал это, но…» или «Если бы только…», – скажет неудачник.
«Я поступил так, но, по крайней мере, я…» или «Ничего, спасибо и за это», – говорит непобедитель.

Жизненный сценарий отражается в жизненных позициях в работе, любви, дружбе, браке. Жизненная позиция – отношение человека к чему-либо.

Структура сценария

В структуру сценария входят следующие элементы:

Финал сценария. Да, он закладывается первым и звучит как проклятие или благословение. «Ты умрешь так же, как твой отец-алкоголик!», «Ненавижу тебя, лучше бы тебя не было!» – суровые проклятия, которые, увы, встречаются в реальной жизни и формируют неудачников. Конечно, это не происходит после одного выкрика, но систематическое повторение подобного превращается в установку. А вот фразы «Будь великим!», «Ты станешь самым известным футболистом» и тому подобные воспитывают победителей.
Предписания: приказы и запреты. «Не будь эгоистичным», «Ты сегодня вел себя хорошо» – предписания победителя. «Никому не говори об этом» – предписание непобедителя. «Не приставай!», «Не умничай!», «Не ной!» – предписания неудачника. Для закрепления также нужны множественные повторения, но в совокупности с физическим наказанием бывает достаточно и одного раза.
Провокация, опасность которой не всегда осознается родителями. Пример: «Он у нас неряха», «Он у нас такой дурачок».
Нравоучения о том, как жить: «много работай», «будь хорошей девочкой», «не ходи гулять». Большую трудность вызывает противоречие родительских наставлений, в будущем человек так и живет – бросается из крайности в крайность.
Образцы поведения. Родители передают практический опыт реализации нравоучений и предписаний.
Импульс. Это желание поступать наперекор родителям. Возникает при излишке наставлений и предписаний.
Антисценарий, или внутреннее освобождение. Человек дает себе разрешение быть другим, например, выйти замуж и построить счастливый брак, хотя все женщины в семье оставались одиночками.

База сценария закладывается к 6 годам. В дальнейшем при негативном жизненном сценарии человек, сам того не замечая, препятствует собственному успеху, срывает собственные планы. Он вредит сам себе, движимый неадекватным родительским воспитанием.

Строение сценария

Фундамент сценария – жизненная позиция. Она вытекает из ранних отношений матери и дитя, которые определяют доверие или недоверие малыша к миру. У ребенка уже на первом году жизни появляются убеждения относительно себя и других:

«Я хороший, со мной все в порядке» / «Я плохой, у меня не все в порядке».
«Ты хороший, с тобой все в порядке» / «Ты плохой, с тобой не все в порядке».

Первые убеждения окрашены знаком плюс, вторые – минус. Это ядро сценария. Жизненная позиция зависит от комбинации знаков:

Я (+) и Ты (+). Это позиция успеха. Такой человек психологически здоров, способен достигать успеха, выходить победителем из любой ситуации.
Я (+) и Ты (–). Позиция превосходства. Такой человек привык в шутку и всерьез обвинять других людей, издеваться, критиковать. Он постоянно ищет врагов, находит, притом чаще надуманных, а после с удовольствием избавляется от них. Такая позиция характерна для любителей давать советы, всех вразумлять, а также для тиранов и убийц. Встречаются как победители, так и неудачники.
Я (–) и Ты (+). Позиция депрессивности, саморазрушения, самоуничижения. Такой человек позволяет помыкать собой, пользоваться его слабостями, унижать. Он мучает сам себя, обрекает на одиночество, болезнь, тюрьму. Это сценарий неудачника, ключевые фразы которого: «Если бы только…», «Я должен был бы…».
Я (–) и Ты (–). Позиция безнадежности, обуславливающая сценарий неудачника. Такие люди озабочены идей смерти, часто сходят с ума, становятся клиентами клинического психолога.

Жизненная позиция у большинства людей устойчивая, но встречаются типы с нестабильной позицией. Они регулярно колеблются между всеми четырьмя типами. Это тревожные и нестабильные типы. Работа с ними, как и другие отношения, представляет собой особую трудность.

Дело в том, что мы видим друг в друге эти позиции и тянемся к таким же, как мы сами. Нестабильный человек тянется то к одному кругу лиц, то к другому, а в результате нигде не чувствует комфорта, да и окружение его не понимает.

Именно с жизненной позицией и нужно бороться, чтобы выйти из сценария. Разрушите фундамент – дом рухнет сам собой. Но изменить позицию, как отметил Берн, можно только двумя способами: работая с психотерапевтом или найдя источник большой и искренней любви. Психоаналитик был уверен, что сильные чувства способны разрушить даже детские установки относительно себя и мира.

Как определить свой сценарий

Берн рекомендовал честно ответить на 4 вопроса и проанализировать результат:

Каким лозунгом пользовались ваши родители? Ответ поможет запустить антисценарий.
Как жили родители? Ответ – ключ к навязанным образцам поведения.
Каким был главный родительский запрет? Поможет понять, на что вы его заменили или против чего протестуете.
Что ваших родителей радует, а что огорчает? Ответ помогает увидеть альтернативу запрету.

Результаты могут быть весьма неожиданными. Например, в книге Берна говорится, что запрет «Не думай!» запускает программу пьянства. Алкоголь – уход от реальности, возможность не думать о проблемах.

Как изменить сценарий

Нужно увидеть несовершенство установленной программы – в этом и заключается трудность, ведь сценарий записан на диск бессознательного. Когда проблема найдена, нужно начинать работу по захвату самостоятельности: ставить осознанные жизненные цели, самостоятельно выбирать социальные роли, способы достижения целей.

Самостоятельно изменить сценарий непросто. Лучше обратиться к психотерапевту, но прямо сейчас можно сделать первый шаг к изменению судьбы:

Подумайте, есть ли у вас конкретный план жизни, или вы слепо плывете по течению? Нужно, чтобы были четкие задачи на день, неделю, год, всю жизнь, важные и полезные для вас. Если вы ставите цель ради кого-то, значит, снова поддаетесь сценарию. Это должны быть исключительно ваши цели.
Есть ли у вас сознательный план достижения этих целей.
Ориентируетесь ли вы на сознательно выбранные образцы поведения.

Нужно подумать, что вы хотите изменить, как вы хотите жить, какие ресурсы для этого нужны, где их взять. Эрик Берн отмечал, что самая важная работа – дать себе разрешение жить по-своему, развиваться, любить, меняться. Запретов, сохранившихся от родителей, в голове и так достаточно.

Послесловие

Предрасположенность к жизненным проблемам, способы реагирования на них уходят корнями в семейное воспитание. Но не только генетика, поведение родителей, условия среды формируют жизнь человека. На нее влияет сама личность, внешние обстоятельства, неподвластные родительскому сценарию.

В конечном счете, каждый человек – сам хозяин своей судьбы. Только его индивидуальные особенности и личные устремления играют решающую роль. Родители могут записывать сценарий, но они не влияют на врожденные особенности психики, темперамент. А это играет немалую роль в коррекции судьбы.

Источник

3. Виды и варианты сценариев

Жизненный сценарий формируется по трем основным направлениям. Вариантов внутри этих направлений множество. Итак, Эрик Берн делит все сценарии на:

победителей,
непобедителей,
неудачников.

На языке сценариев неудачник — это Лягушка, а победитель — Принц или Принцесса. Родители в основном желают своим детям счастливой судьбы, но желают им счастья в том сценарии, который для них избрали. Они чаще всего бывают против изменения избранной для своего ребенка роли. Мать, воспитывающая Лягушку, хочет, чтобы дочь была счастливой Лягушкой, но сопротивляется любой ее попытке стать Принцессой («Почему ты решила, что ты можешь…?»). Отец, воспитывающий Принца, конечно же, желает сыну счастья, но он предпочитает видеть его скорее несчастным, чем Лягушкой.

Победителем Эрик Берн называет человека, который решил в своей жизни достичь определенной цели и, в конечном счете, добился своего. И здесь очень важно то, какие цели сам человек для себя формулирует. И хотя в основе их Родительское программирование, но окончательное решение принимает его Взрослый. И тут надо учитывать следующее: человек, поставивший себе цель пробежать, например, стометровку за десять секунд, и сделавший это, — победитель, а тот, кто хотел добиться, например, результата 9,5, а пробежал за 9,6 секунды — этот непобедитель.

Кто же это такие — непобедители? Важно не путать с неудачниками. Им сценарием предназначено тяжко трудиться, но не для того, чтобы победить, а чтобы удержаться на имеющемся уровне. Hепобедители чаще всего прекрасные сограждане, сотрудники, потому что всегда лояльны и благодарны судьбе, что бы она им ни принесла. Проблем они никому не создают. Это люди, о которых говорят, что они приятны в общении. Победители же создают окружающим массу проблем, так как в жизни они борются, вовлекая в борьбу других людей.

Однако большинство неприятностей причиняют себе и окружающим неудачники. Они остаются неудачниками, даже добившись определенного успеха, но если попадают в беду, то пытаются увлечь за собой всех находящихся рядом.

Как понять, какому сценарию — победителя или неудачника — следует человек? Берн пишет, что это легко выяснить, ознакомившись с манерой человека говорить. Победитель обычно выражается так: «В другой раз не промахнусь» или «Теперь знаю, как это делать». Hеудачник же скажет: «Если бы только…», «Я бы, конечно…», «Да, но…». Непобедители говорят так: «Да, я поступил так, но по крайней мере я не…» или «Во всяком случае, спасибо и за это».

Сценарный аппарат

Чтобы понять, как действует сценарий и как найти «расколдовыватель», необходимо хорошо знать сценарный аппарат. Под сценарным аппаратом Эрик Берн понимает общие элементы любого сценария. И тут надо вспомнить три состояния Я, о которых мы говорили в самом начале.

Итак, элементы сценария по Эрику Берну:

1. Сценарный финал: благословение или проклятие

Один из родителей кричит в порыве гнева ребенку: «Пропади ты пропадом!» или «Чтоб ты провалился!» — это смертные приговоры и одновременно указания на способ смерти. То же самое: «Ты кончишь, как твой отец» (алкоголик) — приговор на всю жизнь. Это сценарный финал в форме проклятия. Формирует сценарий неудачников. Здесь надо иметь в виду, что ребенок все прощает и принимает решение только после десятков или даже сотен таких транзакций.

У победителей вместо проклятия звучит родительское благословение, например: «Будь великим!»

2. Сценарное предписание

Предписания — это то, что нужно делать (приказы), и то, чего делать нельзя (запреты). Предписание — самый важный элемент сценарного аппарата, который варьируется по степени интенсивности. Предписания первой степени (социально приемлемые и мягкие) — это прямые указания адаптивного характера, подкрепленные одобрением или мягким осуждением («Ты вела себя хорошо и спокойно», «Не будь слишком честолюбивым»). С такими предписаниями еще можно стать победителем.

Предписания второй степени (лживые и жесткие) не диктуются прямо, а внушаются окольным путем. Это лучший способ сформировать непобедителя («Не говори отцу», «Держи рот на замке»).

Предписания третьей степени формируют неудачников. Это предписания в форме несправедливых и негативных приказов, неоправданных запретов, внушаемых чувством страха. Такие предписания мешают ребенку избавиться от проклятия: «Не приставай ко мне!» или «Не умничай» (= «Пропади ты пропадом!») или «Перестань ныть!» (= «Чтоб ты провалился!»).

Чтобы предписание прочно укоренилось в сознании ребенка, его нужно часто повторять, а за отступления от него наказывать, хотя в отдельных крайних случаях (с жестоко избитыми детьми) достаточно одного раза, чтобы предписание запечатлелось на всю жизнь.

3. Сценарная провокация

Провокация порождает будущих пьяниц, преступников, а также другие типы пропащих сценариев. Например, родители поощряют поведение, ведущее к итогу — «Выпей!». Провокация исходит от Злого Ребенка или «демона» родителей, ее обычно сопровождает «ха-ха». В раннем возрасте поощрение быть неудачником может выглядеть так: «Он у нас дурачок, ха-ха» или «Она у нас грязнуля, ха-ха». Затем приходит время более конкретных поддразниваний: «Он когда стукается, то всегда головой, ха-ха».

4. Моральные догмы или заповеди

Это наставления, как нужно жить, чем заполнить время в ожидании финала. Эти наставления обычно передаются из поколения в поколение. Например, «Экономь деньги», «Трудись усердно», «Будь хорошей девочкой».

Тут могут возникнуть противоречия. Отцовский Родитель вещает: «Экономь деньги» (заповедь), в то время как Ребенок отца подначивает: «Ставь все сразу в этой игре» (провокация). Это пример внутреннего противоречия. А когда один из родителей учит экономить, а другой советует тратить, то можно говорить о внешнем противоречии. «Береги каждую копейку» может означать: «Береги каждую копейку, чтобы потом пропить все сразу».

О ребенке, который оказался зажат между противоположными наставлениями, говорят «попал в мешок». Такой ребенок ведет себя так, как будто реагирует не на внешние обстоятельства, а отвечает на что-то в своей собственной голове. Если родители в «мешок» сунули какой-нибудь талант и подкрепили его благословением на победителя, это превратится в «мешок победителя». Но большинство людей в «мешках» — неудачники, поскольку не могут вести себя сообразно ситуации.

5. Родительские образцы

Дополнительно родители делятся опытом, как в реальной жизни осуществлять их сценарные предписания. Это образец, или программа, формирующаяся по указанию родительского Взрослого. Например, девочка может стать леди, если мать научит ее всему, что должна знать настоящая леди. Очень рано, путем подражания, как большинство девочек, она может научиться улыбаться, ходить и сидеть, а позже ее научат одеваться, соглашаться с окружающими и вежливо говорить «нет».

В случае с мальчиком родительский образец скорее скажется в выборе профессии. Ребенок может сказать: «Когда вырасту, я хочу быть юристом (полицейским, вором), как отец». Но осуществится это или нет, зависит от материнского программирования, которое гласит: «Займись (или не займись) чем-нибудь рискованным, сложным, как (или не как) твой отец». Предписание начнет действовать, когда сын видит восхищенное внимание и гордую улыбку, с какими мать слушает рассказы отца о его делах.

6. Сценарный импульс

У ребенка периодически появляются стремления, направленные против сценария, формируемого родителями, например: «Плюнь!», «Словчи!» (против «Работай на совесть!»), «Истрать все сразу!» (против «Береги копейку!»), «Сделай наоборот!». Это сценарный импульс, или «демон», который прячется в подсознании.

Сценарный импульс чаще всего проявляется в ответ на избыток предписаний и наставлений, то есть в ответ на сверхсценарий.

7. Антисценарий

Предполагает возможность снятия заклятия, например, «Ты можешь преуспеть после сорока лет». Такое волшебное разрешение называется антисценарием, или внутренним освобождением. Но нередко в сценариях неудачников единственным антисценарием оказывается смерть: «Свою награду ты получишь на небесах».

Такова анатомия сценарного аппарата. Сценарный финал, предписания и провокации управляют сценарием. Они называются контролирующими механизмами и формируются до шести лет. Остальные четыре элемента могут быть использованы для борьбы со сценарием.

Варианты сценариев

Различные варианты сценариев Эрик Берн разбирает на примерах героев греческих мифов, сказок, а также на наиболее часто встречающихся в жизни персонажах. В основном это сценарии неудачников, поскольку именно с ними психотерапевты встречаются чаще всего. Фрейд, например, перечисляет бесчисленные истории неудачников, тогда как единственные победители в его работах — это Моисей, Леонардо да Винчи и он сам.

Итак, рассмотрим примеры сценариев победителей, непобедителей и неудачников, описанные Эриком Берном в его книге «Люди, которые играют в игры».

Варианты сценариев неудачников

Сценарий «Танталовы муки, или Hикогда»представлен судьбой мифического героя Тантала. Всем известна крылатая фраза «танталовы (то есть вечные) муки». Тантал был обречен страдать от голода и жажды, хотя вода и ветвь с плодами находились рядом, но все время миновали его губ. Тем, кому достался такой сценарий, родители запретили делать то, что им хотелось, поэтому их жизнь полна искушений и «танталовых мук». Они как бы живут под знаком Родительского проклятья. В них Ребенок (как состояние Я) боится того, чего они сильнее всего желают, поэтому они мучают себя сами. Директиву, лежащую в основании этого сценария, можно сформулировать так: «Я никогда не получу того, чего больше всего хочу».

Сценарий «Арахна, или Всегда» основан на мифе об Арахне. Арахна была великолепной ткачихой и позволила себе бросить вызов самой богине Афине и состязаться с ней в ткацком искусстве. В наказанье она была превращена в паука, вечно ткущего свою паутину.

В данном сценарии «всегда» — это ключ, который включает действие (причем негативное). Этот сценарий проявляется у тех, кому родители (учителя) постоянно со злорадством говорили: «Ты всегда будешь бомжом», «Ты всегда будешь таким ленивым», «Ты всегда не доводишь дело до конца», «Ты навсегда останешься толстой». Этот сценарий порождает цепь событий, которая обычно именуется «полосой неудач» или «полосой невезения».

Сценарий «Дамоклов меч». Дамоклу на один день было позволено блаженствовать в роли царя. Во время пира он увидел обнаженный меч, висящий на конском волосе над его головой, и понял призрачность своего благополучия. Девиз этого сценария: «Пока радуйся жизни, но знай, что потом начнутся несчастья».

Ключ этого жизненного сценария — это зависший меч над головой. Это программа на выполнение какой-то задачи (но задачи не своей, а родительской, причем негативной). «Вот выйдешь замуж, наплачешься» (в итоге: или неудачное замужество, или нежелание выходить замуж, или сложности в создании семьи и одиночество).

«Когда вырастишь ребенка, тогда ты почувствуешь себя на моем месте!» (в итоге: или повторение неудачной программы своей матери после того, как вырастет ребенок, или нежелание иметь ребенка, или вынужденная бездетность).

«Гуляй, пока молодой, потом наработаешься» (в итоге: или нежелание работать и тунеядство, или с возрастом — тяжелый труд). Как правило, люди с этим сценарием живут одним днем в постоянном ожидании несчастий в будущем. Это бабочки-однодневки, их жизнь бесперспективна, в результате они часто становятся алкоголиками или наркоманами.

«Снова и снова»— это сценарий Сизифа, мифического царя, который разгневал богов и за это вкатывал на гору камень в подземном мире. Когда камень достигал вершины, он срывался вниз, и все приходилось начинать снова. Это также классический пример сценария «Чуть-чуть не…», где одно «Если бы только…» следует за другим. «Сизиф» — сценарий неудачника, поскольку, приблизившись к вершине, он каждый раз скатывается вниз. В основе его лежит «Снова и снова»: «Старайся, пока можешь». Это программа на процесс, а не результат, на «бег по кругу», бестолковый, тяжелый «сизифов труд».

Сценарий «Розовая Шапочка, или Бесприданница». Розовая Шапочка — сирота или по каким-то причинам чувствует себя сиротой. Она сообразительна, всегда готова дать добрый совет и весело пошутить, но мыслить реалистически, планировать и реализовывать планы не умеет — это она оставляет другим. Она всегда готова прийти на помощь, в результате приобретает много друзей. Hо каким-то образом она в конце концов остается в одиночестве, начинает пить, принимать стимуляторы и снотворное и часто думает о самоубийстве.

Розовая Шапочка — сценарий неудачницы, поскольку, чего бы она ни добивалась, она все теряет. Этот сценарий организован по принципу «нельзя»: «Это тебе нельзя делать, пока не встретишь принца». В основе его лежит «никогда»: «Никогда не проси ничего для себя».

Варианты сценариев победителей

Сценарий «Золушка».

У Золушки было счастливое детство, пока была жива ее мать. Затем она страдала до событий на балу. После бала Золушка получает выигрыш, полагающийся ей по сценарию «победителя».

Как же разворачивается ее сценарий после свадьбы? Вскоре Золушка делает удивительное открытие: самыми интересными для нее людьми оказываются не придворные дамы, а посудомойки и служанки, занятые на кухне. Путешествуя в карете по маленькому «королевству», она часто останавливается, чтобы поговорить с ними. Со временем этими прогулками начинают интересоваться и другие придворные дамы. Однажды Золушке-Принцессе пришло в голову, что неплохо бы собрать вместе всех дам, ее помощниц, и обсудить их общие проблемы. После этого родилось «Дамское общество помощи бедным женщинам», избравшее ее своим президентом. Так «Золушка» нашла свое место в жизни и даже сделала вклад в благосостояние своего «королевства».

Сценарий «Зигмунд, или “Если не выходит так, попробуем иначе”».

Зигмунд решил стать великим человеком. Он умел работать и поставил себе целью проникнуть в высшие слои общества, которые стали бы для него раем, но его туда не пускали. Тогда он решил заглянуть в ад. Там не было высших слоев, там всем было все равно. И он обрел авторитет в аду. Успех его был столь велик, что скоро высшие слои общества переместились в преисподнюю.

Это сценарий «победителя». Человек решает стать великим, но окружающие создают ему всяческие препятствия. Он не тратит время на их преодоление, он все обходит стороной, и становится великим в другом месте. Зигмунда ведет по жизни сценарий, организованный по принципу «можно»: «Если не получается так, можно попытаться иначе». Герой взял неудавшийся сценарий и превратил его в успешный, причем вопреки противодействию окружающих. Это удалось благодаря тому, что оставлялись открытые возможности, позволяющие обойти препятствия, не сталкиваясь с ними лоб в лоб. Такая гибкость не мешает достижению желаемого.

Как самостоятельно выявить свой сценарий

Эрик Берн не дает четких рекомендаций, как самостоятельно распознать свой сценарий. Для этого он предлагает обращаться к сценарным психоаналитикам. Он даже про себя пишет: «Что касается лично меня, то я не знаю, играю ли я по-прежнему по чужим нотам или нет». Но кое-что сделать все-таки можно.

Есть четыре вопроса, честные и продуманные ответы на которые помогут пролить свет на то, в какой сценарной клетке мы находимся. Вот эти вопросы:

1.Каков был любимый лозунг ваших родителей? (Он даст ключ к тому, как запустить антисценарий.)

2.Какую жизнь вели ваши родители? (Продуманный ответ на этот вопрос даст ключ к навязанным вам родительским образцам.)

3.Каков был родительский запрет? (Это наиболее важный вопрос для понимания поведения человека. Часто бывает так, что какие-то неприятные симптомы, с которыми человек обращается к психотерапевту, — это замена запрета родителей или протест против него. Как говорил еще Фрейд, освобождение от запрета избавит пациента и от симптомов.)

4.Какие ваши поступки заставляли родителей улыбаться или смеяться? (Ответ позволяет выяснить, какова альтернатива запрещенному действию.)

Берн приводит пример родительского запрета для сценария алкоголика: «Не думай!» Пьянство — это программа замены мышления.

Внеклассное мероприятие «Трудные жизненные ситуации в нашей жизни».

Как вы думаете, есть ли люди, у которых совершенно не бывает трудностей?

(У каждого здорового и полноценного человека есть в жизни и хорошие и плохие моменты. Это обстоятельство свидетельствует о том, что человек живет полноценной жизнью и берет от нее все, что она может дать, а мир, как известно, очень многообразен, многогранен).

Почему одни люди видят в своей линии жизни больше радостей, а другие горестей?

(Одни оптимисты и жизнелюбы, а другие пессимисты и реалисты).

Для чего нам нужны кризисы?

(Любые трудности и кризисы в нашей жизни не случайны и даны нам для личностного роста. Из всего человек может извлечь урок и стать лучше, сильнее и мудрее).

В нашей чередуются хорошие и плохие события. Действительно, в жизни не все гладко. Кроме праздников, удач и хороших дней, бывают отрицательные события. Трудно себе представить долгую жизнь без кризисов, потерь, утрат и неудач.

Слайд 3

Поэтому нужно учиться правильно выходить из трудных жизненных ситуаций.

3. Тренинг

Упражнение «Солнце и тучи»

Представьте, что Солнышко — это тепло отношений

с родственниками, с одноклассниками, с друзьями, его лучи согревают наши души, дарят нам понимания, поддержку. Но очень часто в отношениях нас не всё устраивает, и появляются «тучи»- наши проблемы.

На прошлых занятиях, мы с вами обсуждали ваши проблемы. Он сегодня и закрыли наше теплое солнышко. Сейчас Вам в группах предстоит подумать над решением этих трудностей.

В соответствии с выделенными в упражнении «Трудные жизненные ситуации» стрессовыми ситуациями участники начинают в группе обсуждать ситуацию, а также свои чувства и поведение в ней. Одновременно во время групповой работы участники заполняют таблицу:

Ситуация

Настроение, мысли

Поведение

—Какие мысли у вас возникали в трудной жизненной ситуации?

—Какие чувства вы испытывали при этом?

—Как вы вели себя в стрессовой ситуации?

Молодцы! Ваши предложения очень хорошие и я предлагаю вам создать книгу «Вместе мы преодолеем любые трудности!».

Первые страницу я уже подготовила. Теперь наша задача с вами делиться и совместно решать наши проблемы.

Но иногда в трудной жизненной ситуации кажется, что так тяжело будет всегда, что никогда не кончится этот кошмар и нет никакой надежды. И тогда мир сужается до одной проблемы и человек ничего вокруг не замечает. В его голове стучит только одна мысль, как выйти из этого положения.

Побег из дома – довольно частое явление среди подростков. Наверняка у тебя во время сильной ссоры с родителями хотя бы раз возникала такая мысль? Почему ребята твоего возраста сбегают от родителей, что ими движет? Давай попробуем разобраться в этих вопросах. Привычка сбегать из дома может закончиться плачевно для здоровья и жизни подростка. Так, статистика гласит, что если ребенка не удается найти в первые три дня, то шансы на его спасение практически равны нулю.

«Расколдовыватель», или Как освободиться от власти сценария

Эрик Берн вводит такое понятие, как «расколдовыватель», или внутреннее освобождение. Это «устройство», отменяющее предписание и освобождающее человека из-под власти сценария. В рамках сценария это «устройство» для его саморазрушения. В одних сценариях оно сразу бросается в глаза, в других его надо искать и расшифровывать. Иногда «расколдовыватель» таит в себе иронию. Такое обычно бывает в сценариях неудачников: «Все наладится, но после твоей смерти».

Внутреннее освобождение может быть ориентировано либо на событие, либо на время. «Когда встретишь Принца», «Когда умрешь, сражаясь» или «Когда родишь троих» — это событийно ориентированные антисценарии. «Если переживешь возраст, в котором умер твой отец» или «Когда проработаешь в фирме тридцать лет» — это антисценарии, временно ориентированные.

Чтобы освободиться от сценария, человеку требуются не угрозы и не приказы (приказов у него в голове и так достаточно), а разрешение, которое освободило бы его от всех приказов. Разрешение — главное орудие в борьбе со сценарием, ибо оно в основном дает возможность освободить человека от предписания, наложенного родителями.

Нужно разрешить что-то своему Я-состоянию Ребенка со словами: «Все в порядке, это можно» или наоборот: «Ты не должен…» В обоих случаях звучит также обращение к Родителю (как своему состоянию Я): «Оставь его (Я-Ребенка) в покое». Такое разрешение работает лучше, если оно дано авторитетным для вас человеком, например психотерапевтом.

Эрик Берн выделяет позитивные и негативные разрешения. С помощью позитивного разрешения, или лицензии, нейтрализуется родительское предписание, а с помощью негативного — провокация. В первом случае «Оставь его в покое» означает «Пусть он это делает», а во втором — «Не принуждай его к этому». Некоторые разрешения совмещают в себе обе функции, что ясно видно в случае антисценария (когда Принц поцеловал Спящую Красавицу, он одновременно дал ей разрешение (лицензию) — проснуться — и освободил от проклятия злой колдуньи).

Если родитель не хочет внушать своим детям то же самое, что было когда-то внушено ему самому, он должен осмыслить Родительское состояние своего Я. Его долг и обязанность заключаются в контроле своего Отцовского поведения. Только поставив своего Родителя под надзор своего Взрослого, он может справиться со своей задачей.

Трудность заключается в том, что мы часто относимся к своим детям как к нашей копии, нашему продолжению, нашему бессмертию. Родители всегда довольны (хотя могут не показывать вида), когда дети им подражают, даже в дурном отношении. Именно это удовольствие и нужно поставить под Взрослый контроль, если мать и отец хотят, чтобы их ребенок чувствовал себя в этом громадном и сложном мире более уверенным и более счастливым человеком, чем они сами.

Негативные и несправедливые приказы и запреты должны быть заменены на разрешения, которые не имеют ничего общего с воспитанием вседозволенностью. Важнейшие разрешения — это разрешения любить, изменяться, успешно справляться со своими задачами, думать самому. Человека, обладающего подобным разрешением, видно сразу, так же как и того, кто связан всевозможными запретами («Ему, конечно, разрешили думать», «Ей разрешили быть красивой», «Им разрешено радоваться»).

Эрик Берн уверен: разрешения не приводят ребенка к беде, если не сопровождаются принуждением. Истинное разрешение — это простое «можно», как, например, лицензия на рыбную ловлю. Мальчишку никто не заставляет ловить рыбу. Хочет — ловит, хочет — нет.

Эрик Берн особенно подчеркивает: быть красивой (так же, как иметь успех) — это вопрос не анатомии, а родительского разрешения. Анатомия, конечно, влияет на миловидность лица, однако лишь в ответ на улыбку отца или матери может расцвести настоящей красотой лицо дочери. Если родители видели в своем сыне глупого, слабого и неуклюжего ребенка, а в дочери — уродливую и глупую девочку, то они такими и будут.

Как толковать любимую сказку по Эрику Берну в совокупности с теорией доминирования? Часть 1

С точки зрения теории доминирования, судьбу человека задают два персонажа: тот член семьи, который играл роль Доминирующего (далее — «Доминирующий»), и тот, кто более, чем все остальные, был предан Доминирующему, восторгался им, прощал ему все обиды и т. д. Этого второго члена семьи — почитателя Доминирующего — мы называем Подчиненным.

С Доминирующим, какого бы пола он ни был, ребенок конкурирует, а мерой успешности этого соперничества является одобрение Подчиненного, опять же, какого бы пола он ни был. В этой последней детали проявляется отличие теории доминирования от концепций, построенных на теории Фрейда. Что касается толкования сказки, необходимо исследовать, на кого обращена агрессия героя, с которым ассоциирует себя человек, иначе говоря, обратить внимание на то, с кем он борется. Важно также, каким образом противник пытается одолеть героя сказки, и то, чье одобрение получает главный герой в ходе этой борьбы. В сказках, интерпретированных Эриком Берном, этих элементов анализа не содержится, однако если уточнить эти вещи у человека, чья сказка исследуется, можно не только получить гораздо больше информации о жизненном сценарии, но и разгадать причины его возникновения.

Вот пример человека, которому более всего запомнилась болгарская сказка «Хитрый Петр», представляющая собой болгарский вараинт «Ходжи Насреддина» (человек ассоциировал себя с главным героем). Сказку человек запомнил в следующем виде (не совсем так, как она была изложена в книге).

…Юношу по имени Петр царь заставлял с утра до вечера пасти скот. Тот зря времени не терял и выучил язык птиц. Далее он услышал, как птицы рассказывают друг другу, где царь закопал свои сокровища. Пастух нашел клад и раздал народу, а царь, узнав это, разъярился и послал своих стражников, чтобы схватили Петра, однако тот растолкал стражников и скрылся в толпе.

Люди не дали Петра в обиду и стражникам от них порядком досталось. Петру же пришлось бежать в другую страну. Там юноша устроился в услужение к одному лекарю, который принимал к себе на работу только немых, чтобы не рассказывали никому его врачебных секретов. Был этот лекарь человеком жестоким и жадным и брал с бедных людей огромные деньги, а те, кто не мог заплатить, так и умирали, не получая помощи.

Жалко стало Петру бедняков, и начал он им показывать способы, как лечиться. Узнал об этом лекарь и преисполнился злобы, поскольку понял, что слуга превзошел его в искусстве врачевания. Он обвинил Петра в чем-то перед царем этой страны, и чтобы выяснить, кто прав, кто виноват, царь назначил суд божий. Лекарь должен быть приготовить яд для Петра, а тот — для лекаря. Кто умрет, тот и виноват. Лекарь дал Петру самый сильный яд, который смог достать, но у того было разработано противоядие, превращающее любой яд в чистую воду. Увидел лекарь такое дело и умер от страха, хотя Петр, в свою очередь, отравить его и не собирался.

Царь предложил Петру остаться работать при дворе и жениться на знатной даме. Однако тот прикинулся дурачком и сказал: «Зачем мне знатная дама? Она ни готовить, ни стирать, ни белья чинить не умеет», — и уехал от царя подальше…

Жизненный сценарий, описываемый этой сказкой, очевиден: это альтруистическое служение обществу, ключевое место в котором занимает распространение информации, скрываемой власть имущими из корыстных побуждений. Не надо быть семи пядей во лбу, чтобы догадаться, что человек, остановивший внимание на этой сказке, публицист, причем с ярко выраженными научными интересами, коль скоро в сказке присутствует такой элемент, как усвоение и усовершенствование врачебных методов. А уж за такую вещь, как самостоятельная расшифровка языка птиц, и в наше время можно получить ученую степень. Несложно предположить и то, что деятельность человека, внимание которого остановилось на этой сказке, не раз вызывала недовольство власть имущих, однако он был к этому готов и оставлял своих преследователей в дураках.

А теперь посмотрим, сколько дополнительной информации может дать наш метод, основанный на теории доминирования. Рассмотрим, прежде всего, против кого обращена агрессия главного героя, с кем он входит в конфликт. По сюжету сказки «Хитрый Петр» видно, что Доминирующим в семье ребенка, избравшего эту сказку в качестве любимой, являлся человек, создававший вокруг себя атмосферу таинственности и желавший показать себя обладателем неких знаний, недоступных большинству (в реальности Доминирующее лицо было рядовым научным работником). Недаром главный герой в двух фрагментах этой сказки одерживает верх сначала над царем, а затем над лекарем, путем добывания тщательно скрываемых сведений.

Продолжение следует…

Теги: психологические типы, сказки, психология общения, толкование, характер, Эрик Берн

Источник

Почему мы так поступаем? Почему продолжаем придерживаться детских решений в нашей взрослой жизни?

Главная причина заключается в том, что мы все еще надеемся разрешить основной вопрос, который остался нерешенным в нашем детстве: как добиться любви и внимания?

Поэтому, будучи взрослыми, мы часто реагируем как маленькие дети. Когда мы входим в сценарий, то обычно не осознаем, что проигрываем детские стратегии.
Тем не менее, мы можем развивать наше осознание, понимая наш сценарий и расшифровывая наши ранние решения.

В теории анализа жизненных сценариев считается, что существует шесть основных паттернов сценарного процесса. Впервые они были разработаны Э.Берном, а после в классификацию внес изменения Т.Калер. Каждый из паттернов имеет собственную тему, описывающую конкретный способ проживания человеком своего сценария. Каждая тема проиллюстрирована древнегреческим мифом.

Сценарий Геракла (Пока не)

«Только когда я сама приму и полюблю себя, я выйду замуж».
«Не стану хорошим мастером, пока не пройду ещё 33 обучения».
«Я должен до конца понять себя, прежде чем начну что-то менять в своей жизни».
«На том свете мне воздастся по заслугам».

Что объединяет эти высказывания?
«Я не могу радоваться, пока не закончу работу. Сюда же может входить работа над собой, которая нынче в тренде.
Как и все остальные темы, паттерн «Пока не» проживается в течение короткого и длительного времени. Например, Маша думает: «Когда дети вырастут и станут самостоятельными, у меня будет время отдохнуть и делать то, что я хочу». Ожидая реализации своего «Пока не», она день за днём проживает этот же паттерн в течение коротких промежутков времени. Например, «Я не сяду смотреть телевизор, пока не наведу полный порядок в доме».

В древнегреческой мифологии сценарий «Пока не» был у Геракла. Чтобы стать полубогом, он должен был выполнить целый ряд трудных задач, одна из которых — убить Немейского льва.

А делать-то что?
Необходимо начать с выявления своих паттернов сценария, их осознания, а затем, осуществляя контроль Взрослого над своим поведением, постепенно разрушать эти паттерны.
Если вы чувствуете, что эта тема вас сильно цепляет/тревожит, то эффективнее и безопаснее будет разбираться вместе со специалистом, поскольку существуют разные нюансы и комбинации сценарных тем.
А начать всегда можно с маленьких шагов! К примеру, если ваш основной сценарий «Пока не», начните ломать его, радуясь и получая удовольствие в процессе.

Чаще улыбайтесь своему внутреннему Ребёнку и говорите ему: «Ты уже достаточно хорош(а)». Это же чистая правда.

Сценарий Дамокла (После)

«Отличная тусовка! Но завтра на работе будет очень хреново».
«Будешь много смеяться, потом будешь много плакать».
«За всё надо платить».

Основной посыл: сегодня я могу радоваться, но завтра меня обязательно ждет расплата/разочарование.

Это обратная сторона сценария Геракла, который не может радоваться, пока не закончит дела. Тут человек вроде радуется, но с тревожным ощущением расплаты.
В психологии есть термин «самосбывающееся пророчество» или эффект Розенталя. Он заключается в том, что ожидание человеком исполнения пророчества во многом определяет его действия и интерпретацию реакции окружающих, что и приводит к «сбыче мечт».

Сценарий «После» можно проиллюстрировать мифом о Дамокле, греческом царе, который всё время пировал, а над его головой на конском волоске висел меч. Однажды он взглянул вверх, увидел меч и с тех пор не находил себе покоя, живя в постоянном страхе, что меч может упасть.

Теперь любимый русский вопрос «Что делать?»
Если сильно «болит» — добро пожаловать к специалисту!
Если маленькими шагами: постепенно ломайте паттерн, радуйтесь и получайте удовольствие сегодня, предварительно решив, что и завтра вы будете радоваться!

Пример: вы пошли тусить перед работой в веселой компании. Гуляйте, радуйтесь общению, но не пейте много, чтобы завтра чувствовать себя также хорошо, как сегодня.

Сценарий Арахны (Всегда)

«Я вечно вляпываюсь в неприятности!»
«Мне всегда попадаются инфантильные мужчины!»
«Я постоянно простужаюсь. Слабый иммунитет — ничего не поделаешь!»

Главная идея: «я буду всегда находиться в этой ситуации». Мне всё время не везёт с женщинами. Злой рок. Карма. Ничего не поделать! Я всегда грубо себя веду. Ну вот такой я, принимай! Эти люди не допускают даже мысли, что однажды что-то может измениться. Они проигрывают свой паттерн, меняя одни неудовлетворительные отношения, работу, место жительства — на другие. Такие же.

Этому сценарию соответствует миф об Арахне — мастерице вышивать. Она неразумно вступила в спор с богиней Афиной, и та превратила её в паучиху, обреченную вечно ткать свою паутину.

Первый шаг к решению проблемы — её осознание.
Если вы проживаете сценарий «Всегда», осознайте, что вам вовсе не обязательно повторять одни и те же ошибки. Да, вам предстоит долгая работа над прояснением и корректировкой своих установок, поиск вторичных выгод такого положения дел и много чего ещё, над чем лучше работать со специалистом.

Но выдохнуть и улыбнуться можно уже сейчас, ведь есть хорошие новости: Если вы сами очень захотите, то обязательно сможете бросить нелюбимую работу, изменить плохие взаимоотношения, место жительства или свое поведение!

Сценарий Тантала (Никогда)

-Я никогда не получу эту работу.
-А ты хотя бы отослал резюме?
-Неть.

-У меня никогда не будет нормального парня/девушки.
-Из дома выходить не пробовали?

«Мне всё равно никогда не стать известным писателем. Не стоит и начинать».

-Я никогда не буду таким классным, как сын маминой подруги.
-А вот это точно. Лучше быть собой.

Сценарий «Никогда» — это сценарий древнегреческого царя Тантала, обреченного вечно испытывать муки жажды и голода в аду. Стоя в бассейне, по краям которого находятся яства и кувшин с водой, он не может до них дотянуться. Тантал не осознаёт, что ему лишь надо сделать шаг в сторону.

Вокруг куча возможностей, но у меня лапки.. Лучше буду ходить и ныть окружающим о своей тяжёлой доле, чем поднимусь с дивана.

Что можно сделать уже сейчас:
1.Подумайте, что вы действительно хотите.
2.Поставьте цель!
3.Напишите список из 5 пунктов, которые вы можете сделать для осуществления цели.
4.Сделайте что-то из списка сразу, не откладывая
5.Испытываете трудности с желаниями/мотивацией ⏩ к психологу/тренеру/коучу. И тоже не откладывая!

Повторяй себе почаще:
Ты можешь действовать, чтобы обрести желаемое.
У тебя всё получится!

Сценарий Сизифа (Почти)

Не дочитывать книги до конца.
Бросать вуз накануне сдачи диплома или мужчин накануне свадьбы.
Складировать недописанные статьи в заметках и не возвращаться к ним.

Не завершать дела — вот любимое занятие людей со сценарием «Почти».

Когда Сизиф прогневал греческих богов, он был обречён катить в гору огромный камень. Когда он почти достигал вершины горы, камень выскальзывал у него из рук и снова катился к подножью. «В этот раз я почти достиг своего».
Т.Кейлер пишет о существовании двух типов этого паттерна. Описанный выше сценарий он называет Почти-1.

Второй тип Почти-2 характеризуется тем, что человек достигает вершины горы, но замечает не свой успех, а новую гору, выше прежней. Этот человек не умеет радоваться своим достижениям, он обесценивает сделанное:

«Вот, когда закачу камень на ту гору повыше, это будет настоящий успех! А это так, не считается».
Кандидатская, подумаешь! Вот когда докторскую степень получу — буду молодец.
Но пока человек находится в этом сценарии, «горам повыше» не будет конца.

А делать-то что?
В первом случае — тренировать силу воли. Осознать, что такое поведение — часть сценария, ломать его маленькими шагами. Дочитывать, дописывать, доделывать. Разобраться в причинах и проработать тему эффективнее — добро пожаловать к специалисту!
Во втором — хвалить себя за достижения, устраивать отдых и радовать себя чем-то приятным.

Ты можешь достигать успеха.
Ты можешь радоваться своим победам!

Сценарий с открытым концом

Филемон и Бавкида были добродетельными мужем и женой. Однажды они приютили уставших путников в своем доме. Кем же оказались путники? Правильно! — богами, которым больше нечем заняться как ходить по домам простых смертных с проверками на вшивость. Наша парочка проверку прошла, и в награду за это боги подарили им возможность никогда не расставаться, превратив их в два рядом стоящих дерева.

Люди со сценарием Филемона и Бавкиды уверены, что если они будут жить по правилам, ничего не нарушая, соблюдая нормы и рамки, то в конце их обязательно ждёт награда.
Но! В реальности награды может и не быть. Мир ни жесток, ни справедлив. Мир такой, какой есть, в нем бывает по-разному.

Часто этот сценарий можно наблюдать в семьях, где родители старались правильно воспитать своих детей, дети выросли, уехали, а родители не знают, что им теперь делать дальше (синдром «пустого гнезда»).
Это может быть человек, который всю жизнь работал и ждал пенсии как заслуженного отдыха. Но отдых наступил, а вместе с ним — растерянность, беспокойство: чем теперь заняться? Как занять свое время?

Девиз отрытого сценария: достигнув определенной цели, я не знаю, что делать дальше. Он может проживаться в течение короткого и длительного времени. Некоторые люди с этим сценарием ставят только краткосрочные цели и, добиваясь их, мечутся в поисках следующих.

Что же тут поделать? Радоваться, мои хорошие! Из всех паттернов именно этот обладает самыми большими возможностями. Сценарий с открытым концом означает, что финальные страницы вашего жизненного плана как бы утеряны. И здесь вам — простор для творчества, — творите, что хотите! Рисуйте, пишите сказки, мечтайте, стройте планы на будущее..

Пусть все ваши мечты сбудутся!

Исп. Изображ.:

Сцена из римского карнавала, Орлов Пимен Никитич

Евгения ГЭкзистенциальный анализ, Арт-терапия, Психодинамические подходы, Транзактный анализ

Источник

Маңғыстау облысының білім басқарамасы

Маңғыстау облыстық техникалық және кәсіптік білім берудің

оқу—әдістемелік кабинеті

«Психологиялық тренингтер мен жаттығулар жинағы»

(оқу әдістемелік құрал)

Ақтау – 2015

«Бекітілді»

Маңғыстау облыстық

техникалық

және кәсіптік білім берудің

оқу—әдістемелік кабинетінің

Әдістемелік кеңесінің

№____ хаттамасы

«____ »____________ 2015 ж

Тақырыбы: «Психологиялық тренингтер мен жаттығулар жинағы»

Құрастырған: Кожакова А.И. – Маңғыстау гуманитарлық колледжінің

педагогика және психология пәндерінің оқытушысы.

Пікір жазған: Нұрмұхаметова Р.А. — Ш.Есенов атындағы КМТжИУ—нің

«Педагогика және психология» кафедрасының доценті, педагогика

ғылымдарының кандидаты.

Психологиялық тренингтер мен жаттығулар жинағы барлық мамандықтар

бойынша психология пәнінде қолдануға арналған.

Бұл әдістемелік құрал психологтардың, педагогтардың және топ

жетекшілерінің жұмысында көмекші құрал бола алады.

«¥сынылды»

Әдістемелік бірлестік

отырысының №___ хаттамасы

«____ »___________ 2015 ж.

АЛҒЫ СӨЗ

Бұл әдістемелік құралда психологтардың, педагогтардың және топ

жетекшілерінің өз жұмыстарында қолдануға арналған психологиялық

тренингтер мен жаттығулар жазылған.

Бүгінгі таңда психология ғылым саласының аясы біршама кеңейе түсті.

Мектепке дейінгі мекемелерде, мектепте, тіпті орта және жоғарғы оқу

орындарында да балаларды тәрбиелеу, дамыту және білім беру мәселелеріне

отбасы мен педагог бірлескен өзара тығыз байланыста болуға тиісті.

Білім беру жүйесінің негізгі мақсаты – тұлғаны оқыту, тәрбиелеу, дамыту.

Бұл мақсаттар өзара тығыз байланыста болғанда ғана нәтижелі болады.

Тренинг – кәсіптік және тұлғалық қарым—қатынастағы құзіретті дамытуды

көздейтін интерактивті оқытудың бір түрі.

Тренинг көпшілікті оқытудың әдісі. Оны әмбебап әдіс деп те атайды.

Ал осы тренингтерде жеке тұлғаның ерекшелігінің даму деңгейін

анықтайтын диагностикалық әдіс қолданылды және осының негізінде

тренингтің, ойындар мен арттерапия элементтерінің көмегімен көптеген

жұмыстарды жүргізуге мүмкіндік бар.

Тренингтегі топтық жұмыстар қатысушылардың белсенділігін арттыруға,

серіктестік қатынасын дамытуға, басқа адамдардың көзімен қарауына

мүмкіндік туғызды.

Тренинг арқылы оқытушы мен оқушылар арасындағы өзара байланыс

нығая түседі. Тренингтің тағы бір пайдалы жағы қарым—қатынас, яғни

әңгімелесу еркіндігі мен тәуекелділік атмосферасы болып табылады.

Интерактивті әдістерді қолдану арқылы жеке тұлғаның дамуына,

тәрбиелілікке, оқыту қабілетін ұтымды пайдалануға, ықпалдастыққа, өзін—өзі

кемелдендіруге, ортаға бейімделуге жетелейді.

МАЗМҰНЫ:

1. Психологиялық тренинг: «Мен және менің ұжымым»……..……….. 5-7

беттер

2. Психологиялық тренинг: «Мен ғажайыппын»………..……..……....…..8-9

беттер

3. Психологиялық тренинг: «Менің сүйікті мамандығым»………....10-13

беттер

4. «Ата—ана махаббаты» тренингі…………………….…………...…...………13-17

беттер

5. Отбасы тренингі…………..…………………………………..……..…..………..17—19

беттер

6. Жаңа ақпарат (психологтың кеңесі)……..…………………………...…………….19

бет

7. «Менің отбасым—менің байлығым» тренингі……………….…..….....20-22

беттер

8. Тренингте қолданылатын жаттығулар……….….………………………. …..22

беттер

9. Қолданылған әдебиеттер тізімі….…………………....……….………...……….… 23

бет

Тренинг тақырыбы: «Мен және менің ұжымым»

Тренинг мақсаты:

— өмірде адамнан асқан құндылық жоқ екендігін түсіндіре отырып,

бақытты өмір сүру үшін өзін—өзі психологиялық тұрғыдан дайындауға:

— жеке қасиеттерін білуге тәрбиелей отырып, дұрыс қарым—қатынасқа

түсу мәдениетін және жағымды «Мен» концепциясын қалыптастыру.

Тренинг міндеттері:

— адамдар арасындағы қарым — қатынастың мәнін түсіну;

— өз бойындағы жағымды және жағымсыз қасиеттерін білу, түзетуге көмектесу;

— сыныптағы өз орнын және өзінің ортасын танып білуіне көмектесу;

— сыныпта белсенді жұмыс жасауға түрткі, ниетті қалыптастыру;

Көрнекіліктер: интерактивті тақта, А3 — А4 қағаз беттері, фломастерлер,

қарындаштар, қобдиша, адамгершілік қасиеттері жазылған карточкалар,

үлестірмелі смайликтер, доп, жіп.

Тренинг құрылымы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Тренингтің мақсат—міндеттерін хабарлау.

ІІІ. Негізгі бөлім.

а) Амандасу – «Көңілді сөз» жаттығуы.

б) «Автопортрет» жаттығуы.

в) «Сиқырлы қобдиша» жаттығуы.

Сергіту сәті

д) «Өрмекші торы» жаттығуы.

ІV. Қорытынды бөлім.

а) «Теңізге саяхат» релаксация жаттығуы.

б) «Қайта байланыс» жаттығуы.

Тренингтің жүру барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі /амандасу, тренингке қатысуға келгендерге алғыс

айту/

ІІ.Тренингтің мақсат—міндеттерін хабарлау

— Тренинг ағылшынның «Тот Райн» — ойын, жаттығу деген сөзінен

шыққан. Бүгінгі топтық—психологиялық тренинг тәжірибелік—психологиялық

әдіс ретінде, коррекцияның негізгі құралы ретінде де қолданылады. Мақсаты әр

адам бақытты өмір сүру үшін өзін—өзі психологиялық тұрғыдан дайындауға,

жеке қасиеттерін білуге тәрбиелей отырып, дұрыс қарым—қатынасқа түсу

мәдениетін, жағымды «Мен» концепциясын қалыптастыру.

Сондықтан тренингке барлықтарыңыздың белсенді, шын ниетпен

қатысуларыңызды сұраймын.

ІІІ. Тренингке дайындық, ережесімен таныстыру.

— Тренинг – ойын, ал әрбір ойын ережелерді қажет етеді.

ІV. Негізгі бөлім.

а) Амандасу – «Көңілді сөз» жаттығуы.

Нұсқау: — шеңбер жасап отырып, қасында отырған адамға қарап көңіл

көтеретін бір сөз айту.

Мысалы: сен бүгін өте әдемісің, көйлегің қандай әдемі…

б) «Автопортрет» жаттығуы.

Нұсқау:

— әр қатысушыға парақ беріледі, өз сипаттамасын тек бір жағына

ғана жазу керектігі және 2 минуттан кейін парақтың келесі жағына есімдері

көрсетілген беттерді тренер жинап алынатындығын ескертеді.

Жаттығу шарты:

— сізді таныс емес адаммен кездесу күтіп тұр делік, ол бірден сізді тану

үшін өзіңізді сипаттап жазыңыз. Көпшіліктен өзіңізді ерекшелендіріп тұратын

белгілеріңізді табыңыз.

Бет—әлпетіңізді, жүрісіңізді, сөйлеу мәнеріңізді, киім киісіңізді, зейінді

аударарлықтай ым—ишараларыңыз болса т.б…

Рефлексия: Жазылған автопортреттер бір бірден таратылып оқылады,

бұл кімнің портреті екенін анықтау керек.

в) «Сиқырлы қобдиша» жаттығуы.

Нұсқау:

— қатысушылар шеңбер құрып отырады. Ортада сиқырлы қобдиша

тұрады. Сыйлықтар қағазға жазылған адамгершілік қасиеттер.

Жаттығу шарты:

— қобдишадан әр қатысушы кезекпен бір сыйлықты таңдап алып, ішінде

жазылған сөзді лайықты деп санаған адамға сыйлайды. Сыйлықтар

үлестірілгеннен кейін, шеңбер бойынша өзінің сыйлығын айтады.

Рефлексия: сонымен, қоршаған орта да осы қасиетке сізді лайық деп

таныса, жеке—жеке қошемет көрсетейік. Сыйлықтарыңыз құтты болсын!

Сергіту сәті

д) «Өрмекші торы» жаттығуы.

Нұсқау:

— қатысушылар шеңбер құра отырады. Ойынға барлығы қатысуы тиіс.

Жіп кімнен ілініп басталса, сонымен аяқталып өрмек жиналу керек.

Жаттығу шарты:

Топта бірін—бірі жақын танығандықтан, әр кім 1—ші өзінің достарына

айтар тілегін, қошеметін, жағымды қылықтарын білдіріп жіпті саусағына іледі,

өрмек тоқылды. 2—ші кері бағытта, бірақ сол ізбен достарының бойына қажет

емес қасиеттерін, қылықтарын айту. Өрмекті жию.

Рефлексия: Айтылған тілектер мен сынды қабылдаймыз ба? Сын орынды

айтылды ма? Бұл жаттығудың мақсаты да сол, сын түзелмей, мін түзелмейді –

дегендей, айтылған ескерте, сындарды түзете білейік. Болдырмайық.

ІV. Қорытынды бөлім.

а) «Теңізге саяхат» релаксациялық жаттығу»

Бұл медитативтілік техника денедегі қысымды түсіруге бағытталған,

музыкамен орындалады.

Жүргізуші:

Жайланып отырыңыз, көзіңізді жұмыңыз. Терең демалыңыз, денеңізді

бос ұстаңыз, денеңізді ауырлап бара жатқандай және оны теңіз толқынының

лебі ұрып жатқандай сезініңіз. Өзіңізді жартастың үстінде тұрмын деп есептеңіз

және алысқа көз жіберіңіз. Сіздің алдыңызда көгілдір теңіз, ашық аспан және

күн. Теңіз бірқалыпты дем алып, асау толқандары жағаға соғылып, қайтадан

кейін қайтуда.

Теңіз толқындарының шуын естіп, толқындарға қызыға қарап, жағалаудағы

теңіздің тұзды ауасын жұтып тұрсыз. Өз бойыңыздағы басқан ауыртпалықтан

бір сәтке болса да арылғандайсыз. Сіздің рухыңыз жайлылық сезіміне толы. Сіз

төменге түсіп, аяғыңызды шештіңіз, жалаң аяқ құмның қызуы мен

жұмсақтығын сезіне отырып жүгірудесіз.

Міне сіз судың жанына келдіңіз, толқындар сіздің аяғыңызды жуып

жатыр, су жып — жылы әрі жұп — жұмсақ. Сіз қолдарыңызды бос тастап,

басыңызды шалқайттыңыз.

Күн сәулесі мен жеңіл самал жел сіздің бетіңізді өбуде, теңіз толқындарының

тамшылары сіздің денеңізді баурап алғандай. Ерніңізде теңіздің тұзды суының

керемет дәмі және бақыт күлкісі. Сіз өзіңізді кішкентай бала сияқты сезініп,

жүгіргіңіз, секіргіңіз, су шашып ойнағыңыз, күлгіңіз келеді. Өзіңізге осы

бірнеше минут ішінде не істегіңіз келсе, соны істеуге рұқсат етіңіз.

Сіздің қайтатын уақытыңыз болды. Міне сіз тағы да жардың басында тұрсыз.

Сізге демалыс пен бақыт сыйлаған ғажайып әлемге алғысыңызды

айтыңыз. Көздеріңізді асықпай ашыңыз!

Қандай сезімде болдыңыз? Не сезіндіңіз?

б) «Қайта байланыс» жаттығуы

a) Оқушылар шеңбер құра отырады да, допты әр қайсысы кезекпен кезек

ала отырып тренингтің өткізілуіне байланысты өз ойларын білдіреді:

— Тренингте ең бірінші не ұнады? — Не ұнаған жоқ? — Өзің жаңадан не білдің?

б) «Алған әсеріңіз қандай?»— үлестірмелі карточкалар /смайликтер/

арқылы анықтау.

в) тренингке қатысушыларға рахмет айта отырып, тренингті аяқтау.

Психологиялық тренинг

Тақырыбы: «Мен ғажайыппын»

Мақсаты: Педагогтардың эмоцияналды және көңіл—күйлерін көтеруге,

кәсіби жанудың алдын алу, топтасып жұмыс істеу жүйесін әрі қарай дамыту.

Эпиграф: «Біз қартайғандықтан ойын ойнауды тоқтатып тұрған

жоқпыз, ойын ойнамағандықтан қартаямыз.»

Бернард шоу

Қатысушылар: болашақ мұғалімдер

Жұмыс түрі: топтық жұмыс

Көрнекілік құралдар: тақта, бор, доп, ватман, фламастерлер.

Жоспар:

1.Жаттығу «Хор»

2.Мен ғажайыппын (әр түрлі көзқарасын анықтау)

3.Оқушы көзімен

4.Арт—терапиялық жаттығу.»Кезекпен сурет»

5.Жаттығу «Комплимент»

6.Жүргізілген жұмысты қорытындылау.

Жүргізуші: Саламатсыздар! Біздің көбіміз яғни барлығымыз биікте

ғажайып болғымыз келеді. Ал енді осы «ғажайып» дегеніміз не? Біздің бүгінгі

кездесуімізде осы ғажайып сөзінің педагогикалық тұрғыдан талдап көрейік.

Енді барлығымыз «Ғажайып» сөзіне ұқсас бір—бір сөзден сөз айтып көрейік.

Қатысушылар, мысалы мына сөздерді айтуы мүмкін: идеал, үлгі, нәзікке ұқсас,

бір бағыттағы, ескерткіш, сондай бір өте жақсы т.б.

Жүргізуші: Ожеговтың сөздігінде «ғажайып» сөзіне анықтама бар — бұл

«барлық жақсы қасиеттердің қамтылған, ең жоғарғы дәрежедегі қасиет». Енді

осы қасиетті өз бойымыздан іздеп көрелік,ғажайып болмаса да, бойымызда таң

қаларлық мінез болуы мүмкін. Жұмысымызды бастамас бұрын, танысып

алайық, әрбір қатысушы өз атын айта отырып, бойындағы жақсы қасиетін айта

кетеді. Келесі қатысушы алдыңғы қатысушының атын, жақсы мінезін айта

кетеді.

Келесі жаттығуымыз «Хор»деп аталады. Залдан бір қатысушының сыртқа

шыға тұрғанын өтінемін, залда қалған қатысушылар бір төрт жол тақпақтың

сөздерін бөліп—бөліп алады. Сыртқа шыққан адам келген кезде бір, екі, үш

деген нұсқаудан кейін әрбір қатысушы өз сөздерін айтады. Сырттан кірген адам

қандай тақпақ екенін табу керек.

Бұл біздің сергіту жаттығуымыз болатын.

Келесі жұмысымызға көшелік. Бірінші бөлім бойынша біз қандай

ғажайып не екенін айқындауға тырыстық. Тақырыбымызды одан әрі ашу үшін,

балалардың көзімен, яғни оқушы көзімен ғажайып деген ұғымды түсүнуге

тырысып көреміз. Екі топ қатысушылары: бірінші топ — бастауыш оқушылары,

екінші топ — жоғары класс оқушылары. Жайлы, жақсы отырып алыңыздар, екі

қолдарыңызды тізеге қойып, орындыққа арқаларыңызды тигізіп орнықты

отырып, көз алдыңызға бастауыш және жоғары класс мұғалімдерінің қандай

болатындығын елестетіңіздер. Енді әр бір топ өзара келісіп, шешімге келіп

мұғалімнің төрт жақсы қасиетін қағазға жазып орталарыңыздан біреу шығып

қорғап шықсын.

Қорытынды:

— «бастауыш оқушылары» тобының пікірі: мұғалім мейірімді, әдемі,

көңілді, шыншыл болу керек.

— «жоғары класс оқушылары» тобының пікірі: өз мамандығының кәсіби

шебері, ұйымшыл, қатаң, қазіргі талапқа сай болу керек.

Жүргізуші: Ал енді сіздер үлкен адам кейпіне еніп, тәжірибелі ұстаз

болуға тырысыңыз. Екі топ бірігіп, мұғалімдерге берген оқушылардың

сапаларын талқылап ашып көрелік. Тақтаға жазамыз. Біздің мысалда болған

төрт сапа шыншыл, қатаң, кәсіби шебер, ұйымшыл, осы сапалар біздің

бойымыздан табылады деп ойлаймыз.

Енді келесі жұмысымызға көшелік ол — арттерапиялық жаттығу «Шеңбер

бойынша сурет». Біз қазір ақылдаспай біртіндеп шығып мұғалімнің суретін

саламыз.

Сурет бойынша қорытынды: идеялды мұғалімнің суретін саламын

деп кім пайда болды… «әрдайым көріп жүрген мұғалімнің бейнесі».

В.Вишневскийдің афоризмін еске түсіретін болсақ.»Мені ғажайыпқа

дейін жеткізбе!» дегендей, «ғажайыптылық» өзіміздің жүрегімізде болады.

Біздің кездесуіміз таяп келе жатқан секілді. Бүгінгі шыққан нәтиже

жемісіне оралатын болсақ педагогтардың мықты жақтарын тағы да бір еске

түсіре отырып, бір—бірімізге «Комплимент»айтайық.

Жүргізуші: Кездесуіміз аяқталды. Егер тақырыпқа келетін

болсақ,»ғажайып» деген түсінік бір нәрсенің біткенін, болғанын білдіреді. Бірақ

біздің жолымыз біткен жоқ, біз сіздермен әрдайым қозғалыстамыз. Кез келген

мақсатқа жеткенде біздің алдымыздан жаңалықтар ашылады, жаңалықтың шеті

жоқ.

Мен сіздерге шығармашылық табыстар тілеймін!

Психологиялық тренинг:

«Менің сүйікті мамандығым»

Мақсаты:

Оқушылар психологтарына арналған тренинг олардың бойындағы

мынадай маңызды сапаларды: кәсіби іс—әрекеттердің эффективті индивидуалды

стилін қалыптастыру; оқушылармен, олардың ата—аналарымен, басшылықпен,

әріптестерімен сонымен қатар өз отбасы мүшелерімен ойдағыдай қарым—

қатынас жасай алуын қалыптастырып, дамыту үшін қажет.

Тренинг тағы мынадай қасиеттерді: балаға позитивті қарым—қатынас,

оқушыны эмоцияналды қабылдау, олармен тілдесудің коммуникативті

амалдарын дамыту, өзін—өзі регуляциялаудың эффективті тәсілдерін

қалыптастыруға көмек береді.

Міндеті:

Қай ұжымда болсын, психолог—маманға жүктелер міндет

жауапкершілігімен маңызды. Ұжым мүшелерінің тұлғалық сапасы мен

ерекшелігіне, құқығына абыройы мен намысына нұқсан келтірместен, көздеген

мақсатқа бағыттай білу шеберлікті қажет етеді. Ал, шеберлік тәжірибелер

арқылы қалыптасады.

Топпен жұмыс жүргізгенде көбінесе орындауға жеңіл, еркіндікті талап ететін

ойындар, жаттығулар қарастырылады. Әрине, топпен тест, сауалнама жүргізу,

суреттер салғызуға болады. Мен мейлінше, көп уақыт алмайтын, жеңіл жаттығу

ойындарды, күрделі ойды қажет етпейтін тапсырмаларды қарастырмақпын.

Мұны психолог емес, әр мұғалім де өз сабағында мақсатына орай пайдалана

алады.

Жоспар:

1.Сергіту тренингі.

2.Қызығушылықты ояту. Түстер бойынша топтастыру.

3.Мағынаны тану.Әр топқа ситуациялық тапсырма.

4. « Менің сүйікті мамандығым» жаттығуы.

5.Ой толғау. «ХХІ ғасыр мұғалімі ол қандай?»

(топтар эссе, бес жол өлең, ассоцация т.б қорғау)

6.Қорытындылау.

1. Сергіту тренингі «Австриялық жаңбыр»

2. Гүл бейнесіндегі түстер бойынша 4 топқа бөлініп отырады.

Сұрақтар:

І—топ

1.Сіз мектеп директорының орынбасарысың, қарауыңдағы 3 мұғалім

қоңырау соғылғаннан кейін сабаққа кешігіп келді. Сіздің іс—әрекетіңіз?

2.Сіз бірлестік жетекшісісіз, бірлестігіңіздегі мұғалімдер берілген

тапсырманы дер кезінде орындамады, сізге директор шұғыл түрде тапсырманы

орындауға бұйрық берді, не істер едіңіз?

3.Сіз мектеп директорысыз, қабылдауыңызда бір мұғалім отыр, үстіңізден

есік қақпастан екінші мұғалім кіріп келді. Осы іс—әрекетке қандай сипат берер

едіңіз?

4.Сіз сабақ өткізіп жатырсыз. Сабақ үстінде бір мұғалім рұқсатсыз кіріп,

кешірім сұрамастан хабарландыру айтып, оқушыларға зілді сөйлеп кетті. Сіздің

көзқарасыңыз?

ІІ—топ

1.Жас маман мектепке келді. Сіз оған тәлімгер болып тағайындалдыңыз.

Оның құжат толтырмақ түгілі, сабақ беруден тәжірибесі аз. Ең алғашқы

көмегіңіз?

2.Ұжымда жас ерекшеліктері әр түрлі мұғалімдер бар. Ұжымда

сыйластық пен достық қарым—қатынас орнату үшін қандай іс—шараларды

көбірек өткізген дұрыс деп ойлайсыз?

3.Сіз өз ұжымыңыздағы бір педагогтің педагогтік іс—әрекетке жатпайтын

олқы қылығының куәгері болдыңыз. Не істер едіңіз? (Дұрыс кеңес бересіз бе,

немқұрайлы қарайсыз ба?)

4.Әріптесіңіз отбасы жағдайына немесе денсаулығына байланысты 1—2

күн жұмысты алмастыра тұруын өтінді. Келісесіз бе? Келіспеген жағдайда

неліктен?

ІІІ—топ

1.Адамда бәрі де әдемі болуы керек: «Ақылы да, ойы да, келбеті де, әдебі

де, мінез—құлқы да, киген киімі де, жүріс—тұрысы да». Осы туралы не айтар

едіңіз?

2.Сіз 1—ші сабаққа ұйықтап қалдыңыз, әрине жұмысқа кешіктіңіз,

оқушылардың алдына қалай кіресіз?

3.Сіз журнал толтырар алдында журнал толтыру ережесімен толық

танысасыз ба? Сіз қалай толтырасыз? Бұл жөнінде бірінші кімнен көмек

сұрайсыз?

4.Сіз тәжірибеңіз мол мұғалімсіз, сізден әріптесіңіз әдістемелік көмек

сұрады. Көмектесе аласыз ба?

ІV-топ

1.Сіздің тәжірибеңіз мол болғанымен, өз тәжірибеңізде кездеспеген қиын

сауал кездесті. Кімнен, қайдан көмек аласыз?

2.Сіздің ойыңызша ұжымда «қиын» мұғалім бар ма?

3.Біздің ұжым ұйымшыл да тату ұжым қатарына жата ма? «Иә» деген

жағдайда дәлелдеңіз, «жоқ» деген жағдайда қандай кеңес берер едіңіз?

«Менің сүйікті мамандығым» жаттығуы.

(Әр топтағы қатысушылар бір жаттығуды орындап көрсетеді)

Жаттығудың мақсаты: кәсіптік іс—әрекет стилінің индивидуалдық

эффективті тәсілдері мен шараларын іс—жүзінде өтеу (отработка)

Мұғалімдер шеңбер құрып тұрады. Психолог топтың әрбір мүшесіне

алдарында оқушылар тұр деп елестете отырып сәлемдесуді ұсынады.

Мысалы, «Сәлеметсіңдер ме, балалар!» Бұл жерде

фразаны жестпен, позамен, бет әлпет қимылымен қуаттауға болады. Топ

мүшелерінің барлығы сәлемдесіп болғаннан кейін жалпы талқылау өткізіледі.

Сәлемдесудің қайсысы ашық және мейірімді, кімнің фразасы белсенді іс—

әрекетке эффективті стимул болды, мұғалімдер бала позициясынан өз

әсерлерімен бөліседі.

Бұл жаттығуда жеке индивидуалдық іс—әрекет стилін табуға көмектесу

үшін әрбір қатысушымен кері байланыс орнатылады. Айта кететін жай, бұл

проблема енді жұмыс жасай бастаған жас мамандар арасында ғана актуалды

емес. Көп жылдар бойы қызмет етіп, дағдылары қалыптасқан, жұмыс істеуі

автоматтандырылған мұғалімдер арасында да қажет. Олар өздерінің кәсіби

шаралар арсеналын кеңейтіп, жанарту үшін маңызды. Бұл жерде жекелік

индивидуалдығын басу ізімен емес, өзіндік «Мені» мен кәсіби мүмкіндіктерін

ашудағы үлесімділік пен толық жетілуді табу.

«Баға» жаттығуы.

Мақсаты:

Оқушыларды бағалаудағы өзара әрекеттесудің эффективті

коммуникативтік амалдарын өндіру.

Топ шеңбер құрып тұрады, әрбір қатысушы бір позитивті және негативті

баға айтуы қажет. Алдымен негативті баға айтылады, мысалы, «отыр екі».

Әркім бұл фразаны айтуда өз сөздерін, интонациясын, мәндерін қолдануға

мүмкіндік береді. Талқылауда алдыңғы жаттығуда ұйымдастырылғандай топ

мүшелері оқушы позициясынан сөйлейді. Психолог мұғалімге оқушыға

негативті баға қойған кезде оған өзіндік жеке қарым—қатынасының көрініс

табуын және тәрбиеленушінің жақсырақ оқуға мүмкіндігі барына сенім білдіру

керектігін көрсетеді. Негативті бағаны мынадай фразада айтуға болады: «Өте

өкінішті, Анар бүгін саған нашар баға қоюға тура келіп тұр, сен өте қабілетті

қызсың, жақын күндері өзінің екіңді жөндейтіндігіңе сенімдімін».

Оқушыны позитивті бағалағанда да баланың жетістігіне шынайы қуанышы мен

психологиялық қолдаудың жаңа формаларының кәсіби амалдарын жетілдіруге

болады.

Мысалы, позитивті баға қойған кезде позитивті баға қойғандағы фраза

төмендегідей болуы мүмкін: «Жарайсың, бүгін сені «бес» деп бағалаймын, ары

қарай осылай оқуыңды жалғастыра бер».

«Мектеп директоры» жаттығуы.

Мақсаты:

Мектеп директорымен қарым—қатынас жасаудың эффективті амалдарын

дамыту.

Бұл жерде мұғалімнің мектеп директорымен қарым—қатынас жасаудағы

жағдайларын қарастырамыз.

Мұғалім мектеп директорынан жыл ортасында денсаулығына байланысты

демалыс беруін өтінуі немесе қатысушылар практикасында кездескен басқа да

жағдайларды ойнауға болады.

Бұл жаттығуды талқылау алдынғы жаттығудың схемасы бойынша жүреді.

«Эмоция» жаттығуы.

Мақсаты:

Мұғалім бойында артистизм, эмоционалдылық, иілгіштік, оқушылармен

қарым—қатынаста образдық пен тірлік техникаларын дамыту.

Топ жарты шеңбер болып отырады. Әрбір қатысушы психологиялық

жұмбақ жасырады. Жұмбақты бет әлпет қимылы, позасы, іс—әрекеті, жесті және

кейбір нейтральді фразаларды қолдануы, өзі ойланған эмоцияналдық күйлердің

біреуін топқа жасыруға болады, топ мүшелері оны табуы қажет.

Кейіннен психолог мұғалім жұмбақты қаншалықты шеше алғандығы

жайында ойлануға, ол өз күйін демонстрациялауда қандай сыртқы амалдарды

қолдануда қайсысы (бет, қол, интонация және т.с.с) мәндері болып келетіндігі

жайлы ойлануды ұсынады. Мысалы: дерективті дауыс немесе «мұғалімдік»

қатты мүсін.

«Күйіне келтіру» жаттығуы.

Мақсаты:

Сабақ басында қуаты мен күшін тез мобилизациялау және жұмыс

қабілетін жоғарылату.

Топ мүшелері ыңғайлы позада шеңбер құрып отырады. Психолог денені

бос ұстап, көзді жұмып айтылған әңгімені көз алдарына елестеуді ұсынады.

Келесі мәтінді баяу, жұмсақ етіп әңгімелейміз.

«Бүгін сіз класқа барғыңыз келмей тұр. «Егер де… » әрекет ете отырып, өз

күш қуатымызды мобильдеуге тырысамыз. Егер де менің көңілім жақсы болып,

өзімді демалған және жаңарғандай сезінсем, класқа қуана барар едім. Көшеде

келе жатып өз оқушыларым туралы ойланам, оларды тезірек көргім келеді.

Ішке кіріп келдім, өз әріптестеріммен сәлемдесемін, оларға күлімсірей

қараймын. Өз оқушыларыма бара жатырмын, ішке кірдім, қоңырау соғылды,

сабақ басталды.

Сәлеметсіндер ме балалар!

Жаттығуды орындап болған соң жалпы топтық талқылау жүргізіледі.

Бұның барысында мұғалімдер мен психолог жұмысқа бағытталудың

психотехникалық әдістерімен тәжірбие алмасады.

Ой толғау. «ХХІ ғасыр мұғалімі ол қандай?»

(топтар эссе, бес жол өлең, ассоцация, схема түрінде моделін жасау т.б

қорғайды)

Бүгінгі тренингтен алған әсеріңіз қандай? Сау болыңыздар!

«Ата—ана махаббаты» тренинг

Мектеп өміріндегі ең маңызды, жауапкершілікті талап ететін

жұмыстардың бірі ата—аналар жиналысын өткізу. Жиналысты

қалай қызықты, әрі пайдалы өткізуге болады? Осының барлығы жаңадан класс

жетекші болған мұғалімге пайдалы болуы мүмкін.

Мақсаты:

Ата—ана мен баланың арасындағы қарым—қатынстың ерекшеліктерін

психологиялық жаттығулар арқылы көрсету.

Көрнекіліктері: Тақырып, қағаздар, шам, теледидар, сиқырлы

таяқша,альбом, газет, шар.

Тренинг бағдарламасы:

1.Есімдер аллитерациясы

2.Баяндама. «Ата—ана махаббаты»

3. «Біз біргеміз!» жаттығулар

4. «Өтінемін!» ойыны

5. «Сиқырлы таяқша» жаттығу

6. «Тілек шамы»

7. Ой— толғаныс

Тренинг барысы:

І. Ата—аналарды тіркеу. Бағдарламамен танысу.

ІІ. Есімдер аллитерациясы.

Мақсаты: Ата—аналарды бір—бірімен таныстыру.

Шарты: Әр отбасынан бір адам осы жерде отырған отбасы мүшелерінің

есімдерін айтып және де есімдерінің бірінші әрпінен басталатын жағымды

қасиетін айту крек.

Әр отбасының сөзінен кейін қалғандары үш рет қол соғып қошеметтеп қояды.

— Сіздің есіміңізді, жақсы қасиетіңізді айтып жатқанда қандай сезімде

болдыңыз?

— Өзіңіз қазіргі кезде қандай көңіл—күйде отырсыз?

ІІІ. Баяндама. «Ата—ана махаббаты»

Адамдар арасындағы қарым—қатынаста адамгершілік, әдеп—инабат

үрдістерінің қаншалық кең жайылып, терең тамырлануы, ең алдымен, олардың

жекелеген отбасында өркен жаюына, яғни баланың ата—анасын жан—жүрек

қалауымен, саналы түрде ардақтап, құрметтеуіне, инабат тағылымын

үлкендерден үйрене отырып, олардың өздеріне деген қарым—

қатынстарында мүлтіксіз жүзеге асырып отыруларына байланысты.

Адам өмірінің мәне мен сұлулығы, адамның келешегіне сенімділігі —

баланың ата—анасын ардақ тұтып, өзінің перзенттік қарызын бір сәтке де

есінен шығармауында. Бұл – жас ұрпақтың мәдениеттілігін, әдептілігінің ғана

емес, ең алдымен, адамшылығының белгісі.

Бала – ата — ана өмірінің жалғасы. «Баламның табанына кірген шөңге

менің маңдайыма кірсін,» деп әлпештеп өсірген перзенті ауырып не басқа бір

қатер төнгенде мойындарына бұршағын салып, «Өзімді алып, баламды аман

қалдыр!» деп құдайға жалбарынған.

Бала тәрбиесі – қызығы мен қиыншылығы қатар жүретін күрделі процесс.

Ата—аналардың жастығы мен бала тәрбиесіндегі тәжірибенің жоқтығы,

болмаса тәрбие жұмыстарында тек қана өз ойлары мен көзқарастарына ғана

жүгінуі немесе қажетті педагогикалық білімдерінің жетіспеушілігі салдарынан

тәрбие процестері көптеген қателіктерге ұшырап отырады.

Сондықтан да мектеп өміріндегі ата—аналардың педагогикалық білімін

жетілдіру, мәдениетін арттыру, бала тәрбиесіне белсене араластыру, соның

нәтижесінде ата—ананы баланың алғашқы ұстазына айналдыру мақсатында

ұйымдастырылатын семинар тренингтердің маңызы орасан зор.

ІІІ. « Біз біргеміз!» жаттығулар

Мақсаты:

Отбасындағы қарым –қатынасты нығайтуға өзара түсінушілікте ата—

аналар мен балаларға қолдау көмек көрсету.

Қолынан танып біл!»

Көздері байлаулы әкелері балаларын тауып алулары керек.

Талдау:

1.Сізге балаңызды табуға не көмектесті?

2.Балаңыздың қолынан ұстағанда не сезіндіңіз?

«Біз бақытты жанұямыз!»

Алдын—ала салынған суреттер арқылы өз балаларыңыздың салған

суреттерін тауып алыңыздар.

Талдау:

1. Өз отбасыңыздың суретін қалай таптыңыз?

2. Өз отбасыңызды табу қиын болды ма?

3.Суреттерден отбасыңыздың суретін тапқаннан кейін қандай сезімде

болдыңыз?

«Аралда»

Қажетті құралдыр: газет

Қатты теңіз толқуынан кейін кеме суға кетіп, кеменің ішіндегі жолаушылар

аралдарға бөлініп топталды. Енді осы аралдарда әрбір отбасы өмір сүріп жатыр.

Аралдарды бірте—бірте су басуда, енді әр отбасы осы арлдан өздерін аман алып

шығулары керек.

«Үшеуіміздің суретіміз!»

Суретті бір—бірімен ақылдаспай асалады. Баласы суретті бастайды, әкесі

жалғастырады және екінші суретті бастап кетеді, анасы ол суретті

жалғастырады және келесі суретті бастап кетеді, баласы суретті аяқтау керек.

Талдау:

1. Сіздің бастаған суретіңіз ойыңыздан шықты ма?

2. Алға қойған мақсатқа жету үшін кедергі болды ма?

3.Бір—біріңізді қалай түсіндіңіз?

4.Өзіңіз суретке қанағаттанасыз ба? Жоқ болса неге?

Әр отбасының салған суреттерін талқылауға уақыт беріледі.

ІV. «Өтінемін» ойыны.

Мақсаты:

Ата—ана мен балалар арасындағы қарым—қатынасты жақсарту, бір—біріне

көңіл бөлу, бір—бірін тыңдай білуге үйрету.

Қатысушылар ортаға жартылау шеңбер жасап тұрады.

— Құрметті ата—аналар, балалар! Сіздер қандай «сиқырлы» күші бар

сөздерді білесіздер?

— Рахмет, өтінемін, т,б

— Мен әр түрлі өтініштер жасаймын, егер мен «өтінемін» деген сөзді

айтсам сіздер оны орындауларыңыз қажет. «Өтінемін» деген сөзді айтпасам,

сіздер ол өтінішті орындамайсыздар.

— секіріңдер

— оң аяқтарын көтеріңдер

— өтінемін, алақанмен қол шапалақтаңдар

— өтінемін, бір—біріңді құшақтаңдар.

— оң қолдарыңмен сол құлақтарыңды уқалаңдар

V. «Сиқырлы таяқша» жаттығу.

Сиқырлы таяқшаны бір—біріңе ұсына отырып, адам бойындағы жағымды

және жағымсыз қасиеттерді айтып шығайық

Әр жағымсыз қасиеттің өзінің жақсы жағы болады. Мысалы: сараң адам

ол – үнемшіл. Төбелесу – біреуге қол ұшын бері. Енді осы жағымсыз

қасиеттердің де өзіндік жақсы жақтары болады, соны айтайық.

VІ. «Тілек шамы».

Мақсаты:

Тренинг туралы пікірлерін ортаға салу.

Құрметті ата—аналар, балалар. Біз сіздермен жанұядағы ата—ана

мен балалар арасындағы қарым—қатынастың түрлі жақтарын тануға, жан—жақты

талқылауға тырыстық. Отбасы, ұшқан ұя – жылылықтың, жылулықтың

мекені. «Отбасы» атауының мәніне терең үңілер болсақ, оттың да үлкен

маңызы бар екенін сеземіз.

Сондықтан оттың басы, ошағымыздың түтіні түзу болуы үшін «Тілек

шамы» жаттығуын бір—бірімізге тілек айта отырып жүргізейік. Бір—бірімізге

мына шамды бере отырып бүгінгі кездесуден алған әсерлеріңізбен бөлісіп,

тренинг барысында айта алмай қалған ойларыңыз болса барлығыңыз да осы

жерде айтуларыңызды сұраймын.

VІІ. Ой—толғаныс.

Тренингтіңбасталуында сіздерге бағдарлама берілді. Сол бағдарламаның

артында күн, гүл, жапырақ бейнесіндегі жапсырмалар бар.

Осы белгілер бойынша ата—анаға, оқушыға, мұғалімге өз

ұсыныстарыңызды немесе ой—пікірлеріңізді жазуыңызға болады. (Жазған

пікірлерін оқи отырып, көктем бейнесін шығару.)

Отбасы тренингі

Тақырыбы: «Отбасы қарым—қатынастар үндестігін қалай құруға

болады?»

Түрі: ата—аналармен сұхбат сағаты

Әдісі: тренинг, пікірлесу, шығармашылық тапсырмалар

Мақсаты:

Республикалық «Сенің—құқығың –менің құқығым» атты онкүндік

жоспарына сай ата—аналардың құқықтық сауаттылық деңгейлерін арттыруға

ықпал ету. Балаға тәрбие берудегі жауапкершіліктерінің қалыптасуына

көмектесу.

Жоспары:

І бөлім

1. Кіріспе сөз

2. Баяндама «Неке (ерлі зайыптылық) және отбасы туралы ҚР кодексі»

ІІ бөлім.

1. Тренинг

2. Мәтінмен жұмыс «Бақытты отбасы»

3. Шығармашылық тапсырмалар:

— Бала деген кім?

— Ата—ананың міндеттері мен жауапкершіктері

— Ата—ананың тәулік бойынша іс—әрекеті

— Отбасындағы қарым—қатынастар үндестігінің бір көрінісі

Қорытынды: (бүгінгі сұхбат сабағынан алған әсерлерін білу)

Өту барысы:

1. Құрметті ата—аналар! Бүгін біз сіздерді «Отбасындағы қарым—

қатынастар үндестігін қалай құруға болады?» атты кездесуге шақырып

отырмыз. Мақсатымыз республика бойынша «Сенің—құқығың — менің құқығым»

атты онкүндік өтуіне байланысты құқықтық сауаттылығымызды арттыру. ҚР

Неке (ерлі—зайыптылық) және отбасы туралы кодексі күшіне енді. Ол кодексте

жанұя, ата—ананың бала тәрбиесіндегі міндеттері т.б. көрсетілген.

2. Тренинг. Ата—аналар ортаға дөңгеленіп тұрып бүгінгі кездесуден не

күтетінін айтады. Содан кейін ата—аналарды топқа бөліп, тапсырмалар беріледі.

«Бақытты отбасы» мәтіні.

Бір үлкен отбасында 100 адам өмір сүрген. Олар әрдайым тату болған.

Оны естіген патша таңданып, үй иесінен себебін сұрайды. Сонда үй иесі қағазға

бір сөзді 100 рет жазады. Ол қандай сөз жазды деп ойлайсыздар (пікірлерін

білдіру)

3. Ата—ананың бас қуанышы – бала. Ата—ананың басты қызығы, алтын тіреу

діңгегі – бала. Отбасы тұлғаны дамытатын кішігірім орта. Қоғамдағы

отбасының мақсаты баланы дамытып қана қоймай, оны өмірге дайындап,

рухани жағынан жеткізіп, тұлға ретінде қалыптастыру. Отбасында баланың

жан—жақты қалыптасуына ата—ана мен отбасы мүшелерінің қарым—

қатынасында махаббат, сүйіспеншілік, адамгершілік, қайырымдылық, әділдік,

түсінушілік, ұйымшылдық, мәдениеттік қасиеттері және т.б. кісілік келбетін

сақтайтын тұлға тәрбиелеуге керек екендігі бәрімізге аян.

Сонымен «Бала деген кім?» деген тапсырманы орындайық (қағазға жазып

көрсетеді)

Мынау жасампаз ғасырда, жаһандану дәуірінде мектеп партасында

отырған баланың жан—жақты білім, тәрбие алуына ең бірінші ықпал ететін ұстаз

болса, оның сүйеніші – ата—ана. Сондықтан ата—ана өз баласының білім алуына

барынша жағдай жасауы тиіс. Бала тәуліктің бір бөлігінде, яғни 6 сағат

мектепте болса 18 сағат өз отбасында тәрбие алады.

Келесі тапсырмада неке және отбасы туралы кодексте айтылғандай, ата—

ананың міндеттері мен жауапкершіліктерін білуге тиіспіз, соны қағазға

түсіресіздер.(кестеге жазып береді)

Ата—ананың міндеті

1. Мәдениетті адам тәрбиелеуге және өз баласын адал өмір сүруге

бейімдеу;

2. Білім алуына көмектесу;

3. Жүйелі білім алуына жағдай жасау;

4. Ата—аналар жиналысына қатысуға, мұғаліммен кездесуге, баласының

мектеп өмірімен танысуға;

5. Баланың өміріне, денсаулығына зиян келетін темекі, арақ т.б улы

заттарды қолдануға, балаға зиянды екенін түсіндіруге;

6. «Баланы жетіге келгенше тыйма, жетіден он төртке келгенше білім беріп

қина, он төрттен кейін үлкен азамат деп сыйла» — деген қағиданы берік сақтауға

міндетті.

Ата—ананың жауапкершілігі

1. Балаға деген адамгершіліксіз әрекет жасағаны үшін жауапты;

2. Мұғалімге, мектептің педагогикалық ұжымына балағаттау және әдепсіз

қарым—қатынас жасағаны үшін жауапты;

3. Бала тәрбиесі үшін қабылданған барлық қаулылардың орындалмағанына

жауапты.

4. Баланың адамгершілік тәрбие алуы үшін, өз отбасында бірлік пен

татулықты ұстануға жауапты.

5. Мектептен кейінгі баланың білім мен тәрбие алуына бақылау жасауына

жауапты

6. Кәмелеттік жасқа жеткенге дейінгі баланың саламатты өмір салтына сай

тәрбие алуына жауапты.

Келесі тапсырма ата—ана диаграмма құрастыру арқылы бір тәуліктегі

жұмысын бөліп көрсетеді (сағат бейнеленген қағаз беріледі)

Рольдік ойын: әр топ жанұя мүшелерінің рөлін алып баламен сөйлесу

мәнерін көрсетеді (сөздер: ата,әже,әке—шеше, апа—аға, іні)

Қорытынды:

Халқымыз «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» дейді. Бала әрқашанда

ата—анадан мейірімділікті, сүйіспеншілікті, жүрек жылуын қажет етіп, ата—

ананы өмірдің тірегі санайды.

Ата—ананың тіршілігіндегі көрген қызығы, жақсылығының ең бағалысы— ол

перзенті. Баланың бойында туған үйдің жылуы – оның көкірегінде көп жылдар

бойы сақталып, мәңгі есінде болады.

Отбасы – бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Баланың тәрбиелі болып

өсуіне берекелі отбасының тигізетін әсері мол.

Соңында Бүгінгі сұхбат сабағынан алған әсерлеріңіз? деген тапсырманы

орындайды.

Жаңа ақпарат (психологтың кеңесі)

«Еңбек атаулының бәрі де бағалы, өйткені ол адамды ізгілендіреді»

Л.Н. Толстой

Адам өзінің болашақ кәсібіне әртүрлі жолдармен келеді.

Бірулер үшін — ол ойға алған арманның орындалуы, отбасы дәстүрін

жалғастыру, келесі біреулер үшін— әйтеуір бір мамандық алу керек болған соң

т.б. мамандықты таңдау үшін, адам ең алдымен өзін өз бейімділігін тануы

қажет. Өз — өзіне «Мен кіммін?», «Осы өмірдегі менің орным

қандай?», «Қалай өмір сүремін?» деген сұрақ қоймайтын адам кем де кем.

Мынау көп салалы өмірде мамандықтың түрі көп. Әрине таңдау жасау

оңай емес. Ең бастысы — адам еңбекке қабілетті, зейінді болуы қажет және оның

мамандығы өзі өскен ортаға маңызды, бағалы үлес қосатындай болуы шарт. Өз

ісіне сенімді дұрыс таңдаған адам ғана жетістікке жетеді. Адам еңбегінен

қуанышын таба білсе, бойына жаңа күш қосылып, еңбекке деген шабыты арта

түседі.

Зор ықылас, шабытпен істеген іс — табыс биігіне жеткізетін қанат!

Тренинг

Тақырыбы: «Менің отбасым—менің байлығым»

Мақсаты:

Мектеп пен ата—ана ынтымақтастығын күшейту жолымен бала мен ана

арасындағы қарым—қатынастың ерекшелігін психологиялық жаттығулар,

ойындар, тапсырмалар арқылы көрсете отырып, отбасылық

тұрақтылықты нығайтуға үлес қосу; ата—ананың мектепке, мұғалімге деген

сенімін күшейту;

Көрінекіліктер:

Түрлі қағаздар, интерактивті тақта, сиқылы таяқша, видео материалдар,

слайд—шоулар.

Кіріспе (Мұғалім сөзі)

Сәлеметсіздер ме құрметті оқушылар, ата—аналар!

Бүгінгі өзіндік тәрбиелік мәні бар сабағымызға қош келдіңіздер!

Адамдар арасындағы қарым—қатынаста адамгершілік әдеп, инабат

үрдістерінің қаншалық кең жайылып, терең тамырлануы, ең алдымен

сіздердің жекелеген отбасыларыңызда өркен жаюына, яғни,баланың ата—

анасын жан жүрек қалауымен, саналы түрде ардақтап, құрметтеуіне, инабат

тағылымын үлкендерден үйрене отырып жүзеге асырып отыруларына

байланысты.

Адам өмірінің мәні мен сұлулығы – баланың ата—анасын ардақтап, өзінің

перзенттік қарызын бір сәт те есінен шығармауында.

Бала – ата—ана өмірінің жалғасы.

«Баламның табанына кірген шөгір менің маңдайыма кірсін» деп әлпештеп

өсірген перзенті ауырып не басқа қатер төнгенде

«Өзімді алып, баламды аман қалдыр» деп құдайға жалбарынған ата—

ананың жүрегі не деген кең, не деген ерекше десеңші!

Бала тәрбиесінің қызығы мен қиыншылығы қатар жүретіні бәрімізге

белгілі.

Сондықтан бәріңіздің отбасыларыңызға амандық, тек жақсылық

тілеймін.

1.Шаттық шеңбері

Енді келесі кезекте сіздерді шаттық шеңберіне шақырамын. Экранда

көрсетілген балаңыздыздың есімі неге байланысты қойылғанын бір ауыз сөзбен

айтып, сол есімнің бірінші әрпінен басталатын жақсы тілек айтуларыңыз керек.

— балам айдың жарығында дүниеге келгендіктен айдай сұлу болсын деп

айсұлу қойған екен. Ай қабақты сұлу, ақылды болуларыңа тілектеспін.

— баламның есімін Ержан ер мінезді жан болсын дегені, жігіттер, сіздерге

нағыз ер мінезді, қыз балаларға еліктей нәзік болуларыңа тілектеспін.

Әр тілектен соң 3 рет қол соғып қошеметтеп отырамыз.

2. «Біз бақытты жанұямыз» Суреттер әлемі

Ендігі кезекте тақтада балаларыңыздың өз отбасына байланысты салған

суреттері бар, сол суреттерді кезепен тауып алуларыңыз керек. Ал балалар

орындаңызға жайғасуға болады. (Музыка)

— сонымен өз балаларыңыздың суретін табуда қаншалықты қиын болды?

— қандай белгісіне қарап таптыңыз? 3-4 анаға

3. Видео—ролик

Кей оқушыларға өздігіне тапсырмалар берілген болатын.

Шаршағанымызды басу үшін ортаға Айдананы шақырсам…

4. Слайд—шоу балалардың өмірінен

5. «Біз біргеміз»

Келесі тапсырмамызға көшейік

Қолдарыңызға фламастер, маркер алып алдымен аналарда ортаға

шақырамыз.

Сіздер кез келген бір заттың суретті бастайсыз, музыка тоқтаған кезде сіз де

тоқтайсыз.

Енді ортаға сол аналардың балаларын шақырамыз, сіздерді қошеметпен

орындарыңызға жайғастырамыз.

Сіздер аналарыңыз бастаған суретті аяқтап және бір суретті бастап кетесіздер,

музыка тоқтағанда тоқтатып, орындарыңызға жайғасып, аналар ортаға шығып

суретті аяқтайды.

Суреттеріңіз көңіліңізден шықты ма?

Қандай әсер алдыңыз? Тапсырма несімен ұнады?

6.Тыныштық сәті

7. Тренинг Сиқырлы таяқша

Ортаға 4 отбасын шақырамыз.

Кез келген парақты алып сөзді оқисыз да келесі отбасына бересіз олар отбасы

болып әр жаман қылықтың бір жақсы жағын ойлап табу керек.

Мысалы :

Сараң — Үнемшіл

Өтірік айту — Ренжітпеу үшін

Төбелесу — Біреуді қорғау

Сабақтан қалу — Балаға ие болу

Ұрысу — Жаманнан сақтау

Ұшқыр ойларыңыз бен ұттқыр жауаптарыңыз үшін көп рахмет сіздерге.

8. Тренинг «Өтінемін» ойыны

Тағы да сіздерді ортаға шақырамыз.

Сіздермен бір ойын ойнап көрейік

«Өтінемін» ойыны

Құрметті ата—аналар, сіздер қандай сиқырлы күші бар сөдерді білесіздер?

Рахмет, ғафу етіңіз, өтінемін!

Мен сіздерге түрлі өтініш жасаймын, сіздер Егер мен «Өтінемін » деген

сөзді айтсам, онда орындауларыңыз қажет, Егер мен «Өтінемін » деген сөзді

айтпасам, онда орындамайсыздар.

— секіріңіздер

— өтінемін, қол шапалақтаңыздар.

Рахмет, орындарыңызға жайғасуға болады.

9. Қысқа метражды фильмі

Келесі кезекте болашақ маман, техниканың құлағында ойнайтын мырза

жігіттер сіздерге арнайы дайындаған қысқа метражды фильмі бар, соны

ұсынамыз.

10. «Жазбай танимын»

Барлығымыз ортаға шығып шеңбер жасайық. Құрметті аналар, бүгін біз

ана мен бала арасындағы қарым – қатынасына өз үлесімізді қостық деп

есептейміз. Сіздерді арнайы шақырғандықтан бізде білім алып, тәрбиеленіп

отырған көз қуаныштарыңыз — балаларыңызды көздеріңіз жұмулы болса да,

жазбай танитындықтарыңызда көрсетсеңіздер.

Құрметі ата—аналар, міне бүгінгі сіздерге арналған «Менің отбасым —

менің байлығым» атты шарамыз аяқталып та қалды. Бүгінгі сабақтан

түйгендеріңіз, ұнаған жаттығулар, жұмыстар болса өз тілектеңізді білдіреміз

десеңіздер сөз сіздерде.

Қолдарыңыздағы параққа ұсыныс, тілек жазуларыңызды сұраймыз.

Осындай қарбас шаруасы көп күннің арасынан уақыт тауып

келгендеріңізге көптен көп рахмет. Келесі жүздескенше қош сау болыңыздар!

Тренингте қолданылатын жаттығулар

«Шеңбер бойынша фраза»

«Қандай да бір қарапайым фразаны таңдайық, мысалы: бақта алмалар

түсіп жатыр». Енді, экранның оң жағындағы ойыншыдан бастап осы фразаны

кезекпен айтамыз.

Ойынның әр қатысушысы фразаны жаңа интонациямен айтуы керек

(сұраулы, қуанышты, таң қалушы, немқұрайлы және т.б.). Егер қатысушы жаңа

еш нәрсе таба алмаса ойыннан шығады, ойын бірнеше рет ойналады. Соңында

үш—төрт жеңімпаздар қалғанша. Басқа адамның интонациясын қайталауға

болмайды. Назар аударуларыңды сұраймын, ойынды бастайық. Жеңімпаздарды

құттықтаймыз».

«Бұзық телефон»

Жүргізуші оң жағындағы адамға көзін жұмғызып, оған қандай—да бір

қимылды жасайды. Ал, ол ашық күйінде қалғанына көрсетеді, осылайша ойын

жалғасады.

«Жалпы назар аудару»

Ойынның барлық қатысушыларына бір қана қарапайым тапсырманы

орындау ұсынылады. Кез—келген әдістермен, әрине физикалық әсер және

жергілікті апатты қолданбай қоршағандардың назарын аударуға тырысуды

талап етеді. Тапсырма ойынға қатысушылардың барлығы оны бір уақытта

орындауға ұмтылуымен күрделенеді. «Бұған кім қандай жолдармен қол

жеткізгенін анықтаңдар. Бастадық. Санаймыз ойын ішінде қатысушылардың

назарын көп аудартқан адамды байқаймыз».

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. Қызықты психология журналы – 2013 ж.

2. Абрамова Г.С. Практическая психология. – 2001 ж.

3. Батаршева А.В. Тестирование. Основной инструментарий практического

психолога. – Ростов— на – Дону, 2000 ж.

4. Битянова М. Практическая психология, М ., 1996ж.

5. Диагностическая и коррекционная работа школьного психолога. Под ред.

И.В. Дубровиной. – М,. 1987ж.

6. Леонова Л.Б. Психологическая диагностика и регуяция функциональных

состояний учащихся. – М,. 1990ж.

7. «Мир профессий»: Человек – человек, М.:Молодая гвардия, 1986.—300с.

8. «Мир профессий»: Человек – художественный образ, М.:Молодая

гвардия, 1987.—383с.

9. «Мир профессий»: Человек – техника/ М 63—М.Мол.гвардия, 1988. —335 с.

10. Н.В. Клюева «Технология работы психолога с учителем», Москва, 2001

г.

11. О.В. Хухлаева «Основы психологического консультирования и

психологической коррекции», Москва, 2001 г.

12. М.Р. Битянова. Психолог в школе: «Содержание и организация

работы», Москва, 1998 г.

13. Р.С.Немов. Психология: «Учебник», Москва, Просвещение, 1995 г.

Источник

Слайд 1Дөнентаев атындағы орта мектебіАты-жөні: Шаяхметова Бакытгуль АманатовнаТуған жылы: 01.05.1987 жылМамандығы:

Слайд 2Психологиялық апталықтың мақсаты: Психологиялық қызметтің жұмысын насихаттау, мектеп ұжымының ауызбіршілігін қалыптастыру, оқушылардың

Слайд 3Апталыққа қатысқандар: Оқушылар: 1 -11 сынып (120 оқушы) Мектеп

Слайд 4Апталықтың ашылу салтанаты. Линейка Дүйсенбі “Көңіл күйдің әр алуандығы ” Ұранымыз:

Слайд 6Акцияның қорытындысы Винни-Пух үшін мұғалімдер – 7оқушылар — 32

Слайд 7«Өзіңе сенімді бол!» тренингМақсаты: Оқушылардың өзіне деген сенімділіктерін арттырып, үрей,

Слайд 8Сәрсенбі «Мектеп психологіне хат» акциясы

Слайд 9«Менің отбасым-сыйластық, жарастық орнаған ортам» тренинг Мақсаты: Ата-ананың бала тәрбиесіндегі қарым-қатынасы туралы

Слайд 10БейсенбіПсихологиялық КВНМақсаты: Адам өзінің психологиялық жағдайын басқара білуде психологиялық жаттығу

Слайд 11Мақсаты: адамның сезімі мен уайымдауының әлемі туралы түсінігін кеңейту Өте қарапайым

Что такое жизненный сценарий

Типы сценариев

Структура сценария

Строение сценария

Как определить свой сценарий

Как изменить сценарий

Послесловие

Как самостоятельно выявить свой сценарий

Внеклассное мероприятие «Трудные жизненные ситуации в нашей жизни».

«Расколдовыватель», или Как освободиться от власти сценария

Как толковать любимую сказку по Эрику Берну в совокупности с теорией доминирования? Часть 1

Почему мы так поступаем? Почему продолжаем придерживаться детских решений в нашей взрослой жизни?

Сценарий Геракла (Пока не)

Сценарий Дамокла (После)

Сценарий Арахны (Всегда)

Сценарий Тантала (Никогда)

Сценарий Сизифа (Почти)

Сценарий с открытым концом

Слайд 1Дөнентаев атындағы орта мектебі
Аты-жөні:
Шаяхметова Бакытгуль
Аманатовна
Туған жылы:
01.05.1987 жыл
Мамандығы:

Слайд 2Психологиялық апталықтың мақсаты:
Психологиялық қызметтің жұмысын насихаттау, мектеп ұжымының ауызбіршілігін қалыптастыру, оқушылардың

Слайд 3
Апталыққа қатысқандар:

Оқушылар: 1 -11 сынып (120 оқушы)

Мектеп

Слайд 4Апталықтың
ашылу салтанаты.
Линейка
Дүйсенбі “Көңіл күйдің әр алуандығы ”

Ұранымыз:

Слайд 6Акцияның қорытындысы
Винни-Пух үшін
мұғалімдер – 7
оқушылар — 32

Слайд 7«Өзіңе сенімді бол!» тренинг
Мақсаты: Оқушылардың өзіне деген сенімділіктерін арттырып,
үрей,

Слайд 8Сәрсенбі
«Мектеп психологіне хат» акциясы

Слайд 9«Менің отбасым-сыйластық, жарастық орнаған ортам» тренинг

Мақсаты: Ата-ананың бала тәрбиесіндегі
қарым-қатынасы туралы

Слайд 10Бейсенбі
Психологиялық КВН
Мақсаты: Адам өзінің психологиялық жағдайын басқара білуде психологиялық жаттығу