Сахалыы остуоруйалар о5олорго сценарий

Сана дьыллаа5ы аралдьытыы сценарийа

2 кыра белех

«Ус сибиинньэ уонна бере» остуоруйа

Оруолларга: Ыытааччы

                        Ниф-Ниф

                        Нуф-Нуф

                        Наф-Наф

                        Бере

Туттуллар материаллар: соломо, талах, кирпииччэ дьиэлэр, кирпииччэлэр.

Зал бырааьынньыкка анаан киэргэтиллибит, о5олор, тереппуттэр олоппосторго олороллор.

Ыытааччы: Ахсынньынан аныьыйан

                       Турда дохсун тымныыбыт

                       Кууппут кэммит

                       Сана дьылбыт

                       Тиийэн кэллэ до5оттоор!

                       Ус сибиинньэ уонна бере

                       Остуоруйа кэьиилээх!

                       Бол5ойон олорон керуе5ун

                       Остуоруйабытын са5алыа5ын!        

Музыка тыаьыыр

Ыытааччы: Арай биирдэ олорбуттара эбитэ уьу ус сибиинньэ. Кинилэр уьуен наьаа   майгыннаьар эбиттэр: теп-тегуруктэр уонна тэтэркэй дьуьуннээхтэр. Сибиинньэлэрбит ааттара кытта майгыннаьар эбиттэр: Ниф-Ниф, Нуф-Нуф уонна Наф-Наф.

            Куех сайыны сибиинньэлэрбит куех окко оонньоон, кун уотугар сыламнаан, чалбахха сетуелээн атаарбыттар. Дьэ куьун тиийэн кэлбитигэр улахан убайдара Ниф-Ниф эппит:

Ниф2: Бырааттарыам, куьун буолан наьаа тонор буоллум. Дьиэтэ туттуо5ун уонна бары бииргэ олоруо5ун.

Ыытааччы: Онуоха бырааттара улэлиэхтэрин ба5арбатахтар, убайдара эппитигэр себулэспэтэхтэр.

Нуф: Аааа кыьын ессе да ыраах, куулэйдии туьуеххэ! (кувырок онорор)

Наф: Эээ наада буолла5ына бэйэм да дьиэ туттуо5ум (сытар)

Нуф: Мин эмиэ.

Ниф: Чэ оччо5уна мин бэйэбэр дьиэ туттуом.

Ыытааччы: Ити курдук Нуф2 уонна Наф2 ыксаабатахтар, сал5ыы оонньуу сылдьыбыттар. Кун аайы сарсын туттуохпут дии сылдьыбыттар. Дьэ халлааннара кун

туун аайы тымныйан испит, чалбахтара мууьунан буруллубутугэр дьиэлэрин туттан са5алаабыттар. Нуф2 биир кун иьигэр дьиэтин соломоттон туттубут уонна ыллыы-ыллыы быраатыгар Наф-Нафка барбыт.

Дьиэбин туттан бутэрдим

Бутэрдим, бутэрдим

Маннык дьиэни булбаккыт

Булбаккыт, булбаккыт.

(тахсан барар)

                Ол бириэмэ5э Наф2 дьиэм сылаас буолуо диэн талахтан туттан бутэрбит уонна уеруутуттэн ырыа ыллаабыт:

Учугэй да дьиэлээхпин

Дьиэлээхпин, дьиэлээхпин

Ардах миигин куттаабат

Куттаабат, куттаабат.

(талах кэнниттэн Нуф2 тахсан кэлэр)

Наф2: Мин дьиэм бэлэм! Эппиппит дии, дьиэбит бэлэм буолуо диэн.

Нуф2: Убайбытыгар бара сылдьыахха эрэ, керсубэтэхпит ыраатта.

Наф2: Барыахха!

Ыытааччы: Ниф2 хас да куну быьа хаамыскалары таспыт, сыбах мэьийэн онорбут уонна дьиэтин тыал, ардах алдьаппатын гына таастан туттубут.

(Нуф2, Наф2 киирэллэр)

Нуф2: Кимниин сэриилэьээри кириэпэс тутуннун?

Ниф2: Таастан дьиэбин тутуннум

Тутуннум, тутуннум

Дьиэбэр сатаан киирбэттэр

Киирбэттэр, киирбэттэр.

Эьигиттэн ейдеехпун

Ейдеехпун, ейдеехпун!

Нуф2: Дьиэ5эр ким сатаан киирбэтин этэ5иний?

Ниф2: Берену этэбин.

Наф2: Береттен куттана5ын дуо? Манна ханнык да бере суох, баар да буолла5ына куттаммаппыт.

(иккиэн ыллыы-ыллыы эргийэллэр)

        Береттен куттаммаппыт        

Куттаммаппыт, куттаммаппыт

Ханна баарый беречеен

Беречеен, беречеен?

(тахсан баран иьэннэр берену керселлер)

Бере: Кимнээх ыллыыллар?!!        

(Нуф2, Наф2 куоталлар, дьиэлэригэр киирэллэр)

Бере: (тонсуйар) Ааннын арый!!!        

Нуф2: Суоооох!

        (бере устэ урэр, дьиэтэ сууллар)        

Ыытааччы: Нуф2 дьиэтэ алдьанан Наф-Нафка куотан тиийэр, бере эккирэтэн тиийэн ааннарын тонсуйар.

Бере: Дьэээ, билигин икиэннитин сиэ5им!

(бере устэ урэр, дьиэтэ сууллар)

Ыытааччы: Нуф2, Наф2 дьиэлэрэ алдьанан убайдарыгар Ниф-Нифка куотан тиийэллэр. Ниф2 бырааттарын дьиэтигэр киллэртиир. Ол киллэртээтин кытта бере кэлэн ааннарын тонсуйар.

Бере: Ааннытын арыйын! Арыйыаххыт суо5а да5аны дьиэ5итин уруе5ум!

Ыытааччы: Бере тонсуйа сатаан баран дьиэлэрин хас да тегул урбууут, дьиэлэрэ сууллубатах. Бере дьиэ тула хаста да эргийэ хаампыт уонна хам аччык хара тыатын диэки бара турбут.

Ыытааччы: Онтон ыла сибиинньэлэр убайдарын тылын истэр буолбуттар уонна бары бииргэ эйэлээхтик олорбуттар.

Сибиинньэлэр ункуулэрэ (музыка)

Ыытааччы:                                       Сана дьылбыт тиийэн кэллэ

              Салаасканан сырылаан

                       Сана дьылбыт тиийэн кэллэ

              Харыйанан дыргыйан!

               Бугун бары ыллыахпыт

              Араас хоьоон этиэхпит

                Ункуулээн да тэйиэхпит

                Оонньоон да ылыахпыт!

                      Сана дьылбыт тиийэн кэллэ

            Уеруу-кетуу уксээтэ!

    Сана дьылынан! Сана дьолунан!

Музыка — тыал тыаьа

Ыытааччы: Тыал бе5е тустэ, ыччуу! Ким эрэ иьэр быьыылаах. Ким буолуой о5олоор?

Хаар Куо киирэр.

Ыытааччы: Хайа бу ким кэллэ?

Хаар Куо: Кырыа кыьыннаах

                  Чысхаан тыаллаах

                  Хотугу Муустаах муораттан

                  Эьигини кытары керсееру

                  Сана дьылынан эгэрдэлээри

                  Айаннаан кэллим!

Оонньуу «Хаары куоттар»

(музыка тыаьыыр)

Ыытааччы: Кыьыл мурун, кырыа бытык

                    Тымныы Моруос о5онньор

                    Торуоскатын тос-тос охсон

                    Кэлэн иьэр о5олоор!

Музыка. Тымныы О5онньор киирэр

Т.О.  Сана дьылынан! Сана дьолунан!

          Эьиэхэ кэллим мин ыалдьыттыы!

          Кэлэр кэм барыгыт оло5ор

          Кэскилэ кэрэтин диэн тыллыы

          Устубут уон икки ыйдарга

          Утуйан турбакка уьанным

          Ол онтон бу манна меьееччукпэр

          Угаттаан кэьиибин а5аллым!

Тымныы О5онньор: Хайа, о5олоор, харыйабыт уота то5о суо5уй?

Ыытааччы: Т.О. харыйабыт уотун уматыан дуо?

Т.О. Аптаах торуоскам кеметунэн уматыам!

Ыытааччы: О5олоор, бары бииргэ «Елка уота умай!»

Т.О. торуоскатынан устэ тонсуйар. Харыйа уота умайар.

Ыытааччы: То5о ба5ас кундутэй

                       Елка маспыт киэргэлэ

                       Тор5о кемус сиэдэрэй

                       Лаампа уота имнэнэр

Ырыа «Сана дьыл»

Т.О. О5олоор, миигин кууттугут дуо? (о5олор эппиэттэрэ), Эьиэхэ хас да ыйы быьа табанан айаннаан кэллим.

Ыытааччы: Т.О. сылайбытын буолуо, манна олорон сынньан. Биьиги о5олорбут эйиэхэ анаан ырыа, хоьоон уерэттилэр.

Т.О. Манна петрушкалар бааллар эбит дии.

Музыка – ункуу. Ырыа «Мэник мээчик»

Т.О. Маладьыастар! Ессе бетуукчээннэр кэлбиттэр эбит дии.

Музыка – ункуу. Ырыа «Бетуукчээн»

Т.О. Миигин кытта онньуоххутун ба5ара5ыт дуо?

Оонньуу «Тымныы – сылаас»

Т.О. Ооо, барар бириэмэм буолбут.

Ыытааччы: Т.О. о5олорго кэьиигин а5аллын дуо?

Т.О. О5олорбор кэьиибин ыраах муустаах бай5алтан а5аллым. Меьееччукпун ылан биэрин эрэ!

Меьееччуку арыйаллар.

Ыытааччы: Ооо, кэьиилэрин барыта муус буолбуттар дии, хайдах гынабыт о5олоор? (о5олор эппиэттэрэ). Хаар Куо, Тымныы О5онньор кэьиилэрин эн тонорбутун дуо?

Хаар Куо: Оо, мин алхас эн кэьиилээх меьееччуккун тонорон кэбиспиппин.

Ыытааччы: Хайдах гынан ириэрэбит?

Т.О: Хаар Куо, оголорго агалбыт кэьиилэрбин ириэрэн биэр, оголор Сана дьылы хайдах кэьиитэ суох керсуехтэрэй?

Ункуу «Хаар»

(Ункуу кэмигэр меьееччугу уларытыы)

Хоровод «Сана дьыл»

Т.О. бэлэхтэрин тунэтэр.

Т.О. Дьэ уонна о5олоор, сылайдым, дьиэбэр муус бай5алга барабын

Эьиилги баччаанна диэритин муус доруобай буолун!

Ырыата-хоьоонно уерэтин! Элбэх билиитэ инэрин!

Барар бириэмэм туолла!

Улахан
белех о5олоругар аналлаах, сана дьыллаа5ы утренник сценарийа.

«Куоска,кутуйах,о5ус», «Куобах дьиэтэ»
диэн остуоруйаларга оло5уран.

Оруолларга: — Кутуйах,

— куоска,

— о5ус,

— остуоруйаьыттар –
улахан дьон,

— Эьээ дьыл,

— Хаарчаана,

— саьыл,

— куобах,

— ыт,

— бере,

— эьэ,

— бетуук.

 Туттуллар
матырыйааллар: — муус дьиэ,

— мас дьиэ,

— мастар,

— кэмбиэрдээх
сурук.

Музыка
тыаьыыр остуоруйаьыттар киирэллэр.

1 остуоруйаьыт:
Таьырдьа – Тохсунньу тымныыта,

           Тосхойдо
Сана дьыл ымыыта,

           О5о
саас дьоллоох ырата,

           Остуоруйа
аптаах дойдута.

2 остуоруйаьыт:
 Тиийэн кэллэ Сана дьыл,

            Сахам
Сирин урдунэн,

            Истин
сонуннардаах,

            Бары
дьонно кэьиилээх.

1
остуоруйаьыт:
 Утуе кунунэн кунду о5олор, тереппуттэр, ыалдьыттар. Эьигини барыгытын
Саргылаах Сана Дьылынан э5эрдэлээн тураммыт Сана Дьыллаа5ы утренникпытын
са5алыырбытын кенуллээн.

2
остуоруйаьыт:
Биьиги о5олорбут араас элбэх остуоруйаны билэр буоллулар. О5олоор, ханнык
остуоруйалары билэ5итий? Олортон биирдэстэрин «Куобах дьиэтэ» диэн остуоруйаны о5олорбут
оонньоон кердеруехтэрэ.

1 остуоруйаьыт: Ыркый ойуур быыьыгар мас субатыттан тутуллубут дьиэ турбут. Бу
дьиэ5э куобахчаан олорбут.
                                                  Музыка тыаьыыр.
(Куобах уонна куобах о5олоро ункуулууллэр, о5олорун илдьэн олордуталыыр)
2 остуоруйаьыт: Бу тыа5а чугас со5ус куобах дьиэтин аттыгар сытыы
мэйиилээх Саьылчаан муус дьиэ туттан олорбут. Бу икки кыыллар томороон тымныыны
иккиэн эйэ-дэмнээхтик олорон туораабыттар.
                                                   Музыка тыаьыыр
(Куобах уонна саьыл тахсан ункуулууллэр.)

1
остуоруйаьыт: Тымныы кыьын ааьан кун уота
куускэ тыган саас тиийэн кэлбитигэр саьыл муус дьиэтэ ууллан хаалбыт. Дьэ
туран, саьылбыт дьиэтэ суох хаалан баран куобахха куулэйдии кэлэн баран куобах
барахсаны дьиэтиттэн уурэн таьаарбыт уонна бэйэтэ киирэн куобах дьиэтин дьиэ
гынан олорбут.
                                                  Музыка тыаьыыр.
(Саьыл, саьыл о5олорун ылан ункуулуур, олордуталыыр.)

2
остуоруйаьыт: Куобах барахсан тыа устун
баран иьэн, сытар маска ытыы олорбут.
                                                    Музыка тыаьыыр
(Ыттар киирэн ыт о5олорун ылан ункуулууллэр.О5олорун илдьэн олордоллор.)

2
остуоруйаьыт: Ол оонньуу сылдьаннар куоба5ы
керселлер.
Ыт: Хайа куобахчаан, то5о ытаатын?
Куобах: Мин мас дьиэлээх этим, онтон саьыл муус дьиэлээх этэ. Саьыл муус
дьиэтэ ууллан мин дьиэбэр киирэн олордо, миигин уурэн таьаарда.
Ыт: Ытаама, куобахчаан! Биьигини кытта барыс, саьылы эн дьиэ5иттэн
ууруехпут(Урэллэр).
(Ыттар уонна куобах дьиэ5э кэлэллэр.)
Ыттар: (гав-гав-гав) Саьыл, тургэнник куобахчаан дьиэтиттэн та5ыс!
Саьыл: Тахсыбаппын! Тахсыам да5аны бэйэ5ин кэьэтиэм!
1 остуоруйаьыт: Ыттар урэ-урэ куотан тахсаллар.
1 остуоруйаьыт: Ити курдук саьыл куоба5ы дьиэ5э киллэрбэккэ уурэн
ыыталыыр.
2 остуоруйаьыт: Куобахчаан барахсан ытыы-ытыы тыа устун баран иьэр.
                                           Музыка тыаьыыр
(Бере киирэн бере о5олорун ылан ункуулууллэр. Бере о5олорун олордуталыыр)

1
остуоруйаьыт: Бере тыа устун баран иьэн
куобахчаан ытыы олорорун керер.
Бере: Хайа, куобахчаан, то5о ытаатын, ким хомотто?
Куобах: Сур беречеен, хайдах ытыам суо5ай? Мин мас дьиэлээх этим, онтон
саьыл муус дьиэлээх этэ. Саьыл муус дьиэтэ  ууллан миигин дьиэбиттэн уурэн
таьаарда.
Бере: Ытаама, куобахчаан. Мин билигин бараммын саьылы дьиэ5иттэн
ууруе5ум!
Куобах: Ыттар уурэ сатаатылар да саьыл тахсыбата. Эн да сатаан ууруен
суо5а.
Бере: Суох! Мин саьылы ууруем!
2 остуоруйаьыт: Берелеех куобахчаан саьылы уурээри куобахчаан дьиэтигэр
кэлэллэр.
Бере: Уууу…уууу….Саьылчаан, куобах дьиэтиттэн тахса тарт!
Саьыл: Тахсыбаппын! Тахсыам да5аны бэйэ5ин кэьэтиэм!
1 остуоруйаьыт: Беречеен куттанан тыа диэки суурэр.
2 остуоруйаьыт: Куобахчаан ханна барарын билбэккэ тыа устун ытыы-ытыы
барар.
                                                Музыка тыаьыыр
(Эьэ киирэн эьэчээннэри сиэтэн ылан ункуулууллэр. Эьэ о5олорун  илдьэн
олордуталыыр)

1
остуоруйаьыт: Эьэ тыа устун баран иьэн ким
эрэ ытыырын истэн иьиллиир (Кулгаа5ын даллатар)
2 остуоруйаьыт: Арай кербутэ куобахчаан ытыы олорор эбит.
Эьэ: Куобахчаан, то5о ытаатын? Ким ата5астаата?
Куобах: (Ытыы-ытыы) Мин мас дьиэлээх этим, онтон саьыл муус дьиэлээх
этэ. Саьыл муус дьиэтэ ууллан дьиэбин былдьаан ылла.
Эьэ: Ооо, ытаама куобахчаан! Саьылы дьиэ5иттэн ууруе5ум!
Куобах: Сатаан уурбэккин. Ыттар уурбуттэрэ, бере уурбутэ, сатаан
уурбэтилэр. Эн эмиэ уурбэккин.
Эьэ: Мин туохтан да куттаммаппын! Ууруе5ум!
1 остуоруйаьыт: Дьэ ити курдук эьэлээх куобах саьылга кэлэллэр.
Эьэ: Ррррр…ррррр….Саьыл, тургэнник куобах дьиэтиттэн та5ыс!
Саьыл: Тахсыбаппын! Тахсыам да5аны бэйэ5ин кэьэтиэм!
2 остуоруйаьыт: Эьэ барахсан куттанан тыа диэки ыстанар.
1 остуоруйаьыт: Куобах барахсан эмиэ кимэ да суох хаалан тыа устун
ытыы-ытыы бара турар.
2 остуоруйаьыт: Бетуукчээн хотуурун сукпутунэн тыа устун баран иьэр.
Бетуук: Ку-ка-ре-ку! Куобахчаан, то5о ытаатын?
Куобах: (Ытыы-ытыы) Хайдах ытыам суо5ай бетуукчээн? Мин мас дьиэлээх
этим, онтон саьыл муус дьиэлээх этэ, саьыл муус дьиэтэ ууллан мин дьиэбин  былдьаан
ылла.
Бетуук: Санаа5ын туьэримэ куобахчаан. Саьылы билигин бараммын ууруем!
Куобах: Син биир уурбэккин. Ыттар да уурдулэр, бере да уурдэ, эьэ да
уурдэ, сатаан уурбэтилэр.  Эн син биир сатаан уурбэккин.
Бетуук: Суох! Мин ууруе5ум!
Бетуук: Ку-ка-ре-ку! Кыьыл саппыкыбын кэтэммин Хотуурбун тутаммын Кэллим
мин эйиэхэ Саьыл эдьиийбэр.
Ыл, та5ыс тургэнник Куобахчаан дьиэтиттэн!
2 остуоруйаьыт: Саьыл бетуук санатын истэн куттанар.
Саьыл: Та5ыстым-та5ыстым, танаспын таннабын, уоскуй ду Бетуукчээн!
Бетуук: Ку-ка-ре-ку! Тургэнник босхолоо куобахчаан дьиэтин!
1 остуоруйаьыт: Саьыл тахсан чоночоххо олорор.
Куобах: Баьыыба, Бетуукчээн! Дьиэбэр киирэн олоруо5ум, миэхэ кэлэн
ыалдьыттаар!
1 остуоруйаьыт: Ити курдук бетуукчээн саьылтан куобах дьиэтин быыьаан
биэрбит. Куобах дьиэтигэр киирэн уербут, до5отторун ункуугэ ыныртаабыт.
Саьыл: Куобах дьиэтин былдьааммын сыыьа гыммыт эбиппин, аны хаьан да
куьа5аны оноруом суо5а.

2 остуоруйаьыт:
Дьэ, саьылчаан, куьа5аны онорума. Чиэьинэй буол!

1 остуоруйаьыт: О5олоор,
биьиги дьарыктаныыга ханнык остуоруйа5а бара сылдьыбыппытый? «Куоска, кутуйах
уонна о5ус» диэн остуоруйа5а. кинилэри биьиги бырааьынньыкпытыгар ынырбыппыт,
аптаах почта дьааьыгар ынырыы сурукпутун уган ыыппыппыт дии? Сурукпутун
туппуттара буолуо дуо?

2
остуоруйаьыт: Ооо, кутуйахчаан кэллэ. Дорообо! Биьиги
сурукпутун тутан, кэлбиккэр махтанабыт.

Кутуйахчаан:
— Дорооболорун, о5олоор! Суруккутун туппутум уонна
ойуурунан суурэн а5ай кэллим. Хата о5усчаан суох эбит. Кинини эмиэ ынырбыккыт
дуо? Мин киниттэн куттанабын эээ.

1
остуоруйаьыт:  — Ыныран. Чэ куттаныма! О5усчаан
кэллэ5инэ эйигин саьыарыахпыт.

Кутуйахчаан:
— Ойуурунан кэлэн истэхпинэ хаар бе5е. хаарынан
оонньуу – оонньуу кэллим. Хата хойутуу сыстым. Бу хаар хомуйан кэллим. Эьигини
кытары оонньуохпун ба5ардым. Миэхэ тахсын эрэ уонна «ким хаары тургэнник
хомуйар эбит» диэн оонньууну оонньуо5ун. (Ватнай шариктары ыьар, музыка
тыаьыыр, о5олор хомуйаллар).

2
остуоруйаьыт: О5олоор, кутуйахчааны кытары тураммыт
ункуулуе5ун эрэ. (о5олор бары кутуйах хамсанарын утуктэн ункуулууллэр).

1
остуоруйаьыт: о5усчааммыт иьэр быьылаах. Истин эрэ.

Кутуйахчаан:
— Куттанабыын, миигин саьыарын, баьаалыста!

2
остуоруйаьыт: Елка кэннигэр сас, биьиги о5усчаанна
этиэхпит суо5а дии о5олоор!

(Кутуйахчаан
ёлка кэннигэр барар, о5усчаан музыка тыаьынан ункуулээн киирэр).

О5усчаан:
— Дорооболорун! Эьиги суруккутун тутаммын олуьун
уердум. Уонна эьиэхэ киэргэнэн бырааьынньыктыы кэллим. Туох кэпсээннээххит?
Ооо, араас кыыллар буолбуккут эбит дии.

— Наьаа учугэй
кыыллаар! Аччыктаатым дии! Тохтоон эрэ кутуйах  сыта кэлэр дии (Сытыргыыр)
кутуйах  кэлэ сылдьыбыта дуо? (Кердуур уонна булан ылар,сырсыакалаьаллар.
Кутуйа5ы  тутан ылар).

Кутуйахчаан:
— Куоска, до5оруом, быыьаа! О5ус миигин  илдьэ баран эрэр!

(Куоска киирэр,
илиитигэр суруктаах)

Куоска:
— Бу туох айылаах айдаана буолла? О5усчаан, эмиэ кутуйахпын  илдьэ баран эрэ5ин
дуо? Кутуйахчаан, киьи тылын истибэккэ5ин эмиэ куьа5анна тубэстин дии.
О5усчаан, кутуйа5ы  ыыт, Эьээ Дьылбыт кэлэрэ чугаьаата, иллэьиэ5ин.

О5усчаан:
— Чэ, иллэьиэ5ин! Куоскалаах кутуйа5ы  кытары аны кыыьырсыбакка олоруом!

2 остуоруйаьыт:
— Куоска, маладьыас! О5устаах кутуйа5ы  иллэьиннэрдэ. Куоска5а баьыыбалаан
тураммыт кыра белех о5олорун толорууларыгар хоьоон «Сана Дьыл» аа5ан
иьитиннэриэхтэрэ.

Куоска:
-Ооо учугэй да хоьоону иьиттим, маладьыастар, баьыыбаларын!

— О5олоор, Эьээ
Дьылбыт, хойутаары гынна дии. Биьиги кинини утары, керсе бардыбыт.
(Куоска,О5ус,Кутуйах тахсан бараллар).

1 остуоруйаьыт:
— Биьиги о5олорбут улааттылар, ырыаны хоьоону, ункууну билэр сатыыр буоллулар.
Онон эьиэхэ анаан улахан белех о5олорунун толорууларыгар ункуу «хаар ункуутэ».

1 остуоруйаьыт:
— О5олоор, Эьээ Дьылбыт чугаьаата дии. Мас торуоскатын тыаьа иьиллэр.
Иьиллиэххэйин эрээ (О5олор иьиллииллэр) Эьээ Дьылбытын ынырыаххайын, Эьээ Дьыл
(3-тэ хатылыыллар, Эьээ Дьылбыт Хаарчаананы, Кутуйа5ы, Куосканы, О5уьу кытары
киирэн кэлэллэр).

Эьээ Дьыл:
— Сана Дьылынан! Сана Дьолунан! Кунду о5олор, мустубут ыалдьыттар! Барыгытын
бырааьынньыгынан э5эрдэлиибин! Сиэн кыыьым эьиэхэ бэйэтин э5эрдэтин этиэ5э (Хаарчаана
хоьоон аа5ар)

— О5олоор,
ыалдьыттар, бары бииргэ туран, елка тула хороводтуо5ун! («хоровод «Маленькой
ёлочке»)

— Дьэ, о5олорбор туерт дьыл кэмин устата наардаан бэйэм бэлэхтэрбин
а5аллым. Эьиги тетеппуттэргитэр мин утулукпун онорорго курэх ыыппыт эбиккит
дии. Кыттыбыт тереппуттэргэ эмиэ кэьиибин а5аллым.. Кемелеьееччулэрим
кэьиилэрбин а5алын эрэ! Бэлэхтэри
туттарыы (Кутуйах, Куоска, О5ус кемелеьеллер)

-Дьэ, о5олорум
улааппыккыт, куруук доруобай буолун, элбэх ырыаны, хоьоону билин. Сана Дьылынан
барыгытын э5эрдэлиибин! Аныгыскы керсуеххэ дылы.

2
остуоруйаьыт:  эьээ дьыл уонна Хаарчаана кэлэн кунду
ыалдьыт буолбуккутугар, махтанабыт уонна элбэх уйгуну- быйаны, уерууну –
кетууну ба5арабыт.

1
остуоруйаьыт: манан биьиги сана дьыллаа5ы аралдьыйыыбыт
тумуктэнэр кэмэ тиийэн кэллэ, ессе тегул о5олорбутун сана дьылынан итиитик –
истинник э5эрдэлиибит, ба5арабыт сир урдугэр бары кэрэни, дьоллоох о5о сааьы.

           Биир сарсыарда туран Биэс ынахтаах Бэйбэрикээн эмээхсин алаас сыһыыга ынаҕын сылгылыы барбыт үһү. Алаас сыһыыттан биэс салаалаах бэрдьигэс оту түөрэнылбыт. Силиһин да, лабаатын да алдьатымына хооньугар уктубут. Дьиэтигэр аҕалан, суорҕаныгар суулаабыт, сыттыгар ууран кэбиспит.                                                                                                         Ол кэннэ ынаҕын ыы олорбут. Ыы олордоҕуна, хобо-чуораан лыҥкынаабыт, кыптыый тыаһа лыҥкыргына түспүт. Онуоха эмээхсин үүтүн тоҕо бырахпыт, дьиэтигэр сүүрэн киирэн көрбүтэ: ото отунан сытар. Эмиэ тахсан ынаҕын ыы олорбут. Эмиэ хобо-чуораан тыаһаабыт, кыптыый тыаһа кылыр гына түспүт. Эмиэ үүтүн тоҕо бырахпыт, көтөн түспүт.

Көрдөҕүнэ–дьиэтин хаҥас өттүгэр хандьытаал таас харахтаах, укулаат таас уостаах, сырдык таас сирэйдээх, икки хара киис атахтаан сыппытын курдук хаастаах, таҥас бүтэй этэ көстүбэт, эт бүтэй бүлтэһэ көстүбэт, бүлтэс бүтэй силиитэ көстүбэт, уртуут курдук өрө-таҥнары дьалкылдьыйа олорор, түктэрибэйэлээх үчүгэй кыыс оҕо олорор. Били бэрдьигэс ото маннык буолан хаалбыт.

Бу кэмҥэ, Хайҕамсык Хара-хаан уола хара киис саҥыйахтаах Хаардьыт Бэргэн хара тыатыгар бултуу барбыт. Биэс ынахтаах Бэйбэрикээн эмээхсин дьиэтин таһыгар чаллах тииккэ сиэрэй тииҥ олорор. Бу киһи маны булан ытыалаата. Хара сарсыардаттан ытар, биирдэ да таппат. Күн киириитэ буолла — оноҕос үөлэ сүүтүн устун түһэн хаалла.

— Эмээхсиэн, оноҕоспун ылан кулу! –дии сатаан кэбиспит.

Муннун хаана бурулаабыт, иҥин хаана ииримтийбит, сүүһүн хаана сүүрүктээбит, ойоҕос өттүттэн уордаах санаата киирбит, кэтэх өттүттэн киһиргэс санаата киирбит, көтөн түспүт.

Көтөн түстэҕинэ дуу — били кыыһы көрбүт, көрөн баран уҥмут, ол кэннэ тиллибит. Тахсан сүүрбүт, атын үрдүгэр олоро түспүт. Сүүрдэн кэлэн дьиэтигэр көтөн түспүт:

— Аҕам! — диэбит. — Ийэм! — диэбит.- Биэс ынахтаах Бэйбэрикээн эмээхсин маннык үчүгэй кыыстаах! Бу кыыһы ылан кулуҥ!

Маныаха аҕата тоҕус аттаах киһини атаарбыт. Бу дьон сүүрдэн тиийэн, Биэс ынахтаах Бэйбэрикээн эмээхсиҥҥэ көтөн түспүттэр. Били кыыс үчүгэйиттэн бары таралыйа уҥмуттар. Тиллэн таһырдьа тахсыбыттар. Биир эрэ киһи бэрдэ хаалбыт:

— Эмээхсиэн, Бэйбэрикээн! Хайҕамсык Хара-хаан тойон уолугар кыыскын биэриэҥ үһү!

Онуоха:

— Биэриэм!- диэбит.

Кыыстан ыйыппыттар:

— Барыам! – диэбит.

-Сулуутун алаас сыһыы туолуоҕун тухары сылгыны, ынаҕы толору үүрэн аҕалан кулуҥ! –диэбит эмээхсин.

Маны истэн баран чыпчылыйыах бэтэрээ өттүнэ, сылгыны, ынаҕы үүрэн аҕалан биэрбиттэр.

Кыыһы сир курдук симээтилэр, тап курдук таҥыннардылар, тыллаах өстөөх Чоочугур Чуоҕур маҥан атын аҕаланнар баайбыттар: көмүс ыҥыырынан ыҥыырдаабыттар, көмүс үүнүнэн үүннээбиттэр, көмүс суларынан сулардаабыттар, көмүс кычымынан кычымнаабыттар, көмүс кымньыынан кымньыылаабыттар.

Күтүөт кыыһы сиэтэн таһаарбыт, атыгар мииннэрбит, илдьэ барбыт.

Айаннаан испиттэр. Ол иһэн эр киһи:

— Хара тыаҕа саһыл ымайата баар, мин онно бардым. Эн бу суол устун бара тур! Суолуҥ икки аҥыы арахсыаҕа: илин диэкитигэр үүс-киис тириитэ ыйаммыт, оттон арҕаа диэкитигэр – тыстаах баттахтаах, моймордоох атыыр эһэ тириитэ ыйаммыт буолуоҕа. Бу үүс-киис тириитэ ыйаммыт илин диэки суол устун бар! –диэбит.

Ыйан баран, эр киһи саһылын айатын көрө баран хаалбыт.

Бу кыыс баран испит, бу ыйыллыбыт суол арахсыытыгар кэлбит. Бу кэлэн умнан кэбиспит, эһэ тириитин ыйаабыт суол диэки бара турбут. Туруору тимир балаҕаҥҥа тиийэн кэлбит.

Дьиэ иһиттэн, суос-соҕотох эриллэҕэс атахтаах, түөһүн тылыгар соҕотох эриллэҕэс илиилээх, сүүһүн хаба ортотугар соҕотох, сүлүүдэ түннүк курдук, килэбир-халабыр харахтаах, сэттэ тимир чапчырҕа тылын түөһүгэр түһэрбит дьүһүн-бодо бэйэлээх тахсан кэлбит. Ол тахсан абааһы кыыһа кыыһы атыттан сууллары тардан түһэрбит, сирэйин тириитин ньылбы тардан ылан, сирэйигэр саба кээһиммит, симэҕин-таҥаһын бэйэтигэр симэммит-таҥныбыт уонна, атын миинэн баран, бара турбут.

Албастаммыт абааһы кыыһа Хайҕамсык Хара-хаан тойон дьиэтин таһыгар тиийэн кэлбитин эрэ кэннэ, эрэ сиппит. Тэһиин тутуохпут диэн тоҕус уолан киһи, аҕыс кыыс дьахтар тахсан сэргэ төрдүгэр мустубуттар.

Кийиит дьахтар, симэхсин эмээхсин күөгэйэр күөх эриэн оҕуһун баайар төрүтүттэн түҥнэри үөтүгэр илдьэн баайбытыттан, тэһиин тутааччылар харыс хаалбыттар, сүөм түспүттэр, хомойбуттар.

Тырк гына сыыҥтаабыт сиригэр хоруоҥка тохтон түһүөҕэ диэн, кытыан кыргыттар сап хатан бэлэмнээбиттэр; хаампыт сириттэн киис кыыл сүүрбүтүнэн барыаҕа диэн, уолан уолаттар оноҕос оҥостубуттар эбит. Оттон бу абааһы кыыһа кийииттэрэ сыыҥтаабыт сиригэр күөх аҕырыа тохтубут, хаампыт сириттэн–сур кырынаас сүүрбүт. Маны бэркэ бэркиһээбиттэр, сиргэммиттэр, хомойбуттар.

Сэргэ төрдүттэн дьиэҕэ диэри күөх оту тэлгэтэн кийиити сиэтэн килэрбиттэр. Кинини тордоххо кистээбиттэр.

Ол курдук уруу тэрийэн, аһаан-сиэн, оонньоон-көрүлээнбүтэн, ыал буолан олорбуттар.

Биэс ынахтаах Бэйбэрикээн эмээхсин алаас сыһыытыгар ынаҕын сылгылыы киирбит: мааҥытааҕар ордук биэс салаалаах бэрдьигэс от үүммүт. Ону түөрэн ылан дьиэтигэр аҕалбыт, сыттыгар суулаабыт. Тахсан ынаҕын ыы олорбут. Хобо-чуораан тыаһаабыт, кыптыый тыаһа кылыр гына түспүт. Дьиэҕэ көтөн түспүт – мааҥытааҕар ордук үчүгэй кыыс олорор эбит.

— Ийээ, — диэбит, — эрим илдьэ баран иһэн «бултуом» диэн тыаҕа барбыта. Кини: «Үүс-киис тириитин ыйаабыт суол устун бараар, эһэ тириитин ыйаабыт суол устун бараайаҕын!» — диэбитэ. Ону мин, умнан кэбиһэн, эһэ тириитэ ыйаммыт суолунан барбытым. Бу баран туруорбах тимир дьиэҕэ тиийэн кэлбитим. Абааһы кыыһа сирэйим тириитин ньылбы тардан ылан бэйэтин сирэйигэр саба кээһиннэ, симэхпин-таҥаспын хастаан ылан бэйэтэ симэннэ-таҥынна. Бу маннык кубулунан кини мин аппын миинэн, мин барыахтаах суолбунан барда. Быраҕыллан хаалбыт уҥуохтаах тириибиттэн хостоон ылан, тыҥалаах сүрэхпин күөр тытытыран илдьэн, алаас сыһыыга быраҕан кэбиспититтэн бэрдьигэс от буолан үүнэн тахсыбытым. Букатын өлөргө ыйааҕым-оҥоруум суох эбит–ыччат киһини тэнитэр ыйаахтааҕым, ыччат сүөһүнү иитэргэ оҥоруулааҕым буолуоҕа. Бу оҥоруубун-ыйаахпын алдьатан, абааһы кыыһа эрбин эр гыммыт! Эрим этэ-хаана быртахтаннаҕа буолуо, киниэхэ абааһы этэ-хаана иҥнэҕэ буолуо…Мин кинини, эрбин, хайаан булан көрүөмүй?…

Кийиит Чоочугур Чуоҕур маҥан ата, иччитэ тиллибитин билэн, Хайҕамсык Хара-хаан тойон, сыһыытыгар киирбитигэр, киһилии тыллаах-өстөөх буолан үҥсэ тоһуйбут.

— Мин иччибин абааһы кыыһа, өлөрөн кэбиһэн баран, сирэйин тириитин ньылбы тардан ылан бэйэтин сирэйин саба кэбиһэн баран, симэҕин-таҥаһын хастаан ылан, бэйэтэ таҥнан-симэнэн, бу эйиэхэ кийиит буолан киирэн олорор. Бу айыы кыыһа кийииккитин, мин иччибин, дьиэтиттэн баран аҕалбат буоллаххытына, мин үү таас олбохтоох Үрүҥ-Айыы тойоҥҥо үҥүөм! Дьиэлэри-уоттары дьиэгэнитиэм, сүгүн олордуом суоҕа! Абааһы кыыһын айыыылыах туһа суох. Бу абааһы кыыһа кийииккитин хаҥыл ат атаҕар баайан кэбиһин. Уолгутун буоллаҕына ый отут хонугун тухары сүүрүктээх ууга оҕустарыҥ. Бу ууттан хостоон таһааран үрдүк маска ый отут хонугун тухары салгылатыҥ, хотуттан-соҕуруутан кэлэр көй салгын сүрэҕин-быарын тобулу оҕустун, быртах этэ-хаана ыраастаннын. Ыраастанан баран, дьахтарын, ааттаан ылан кэллин.

Оҕонньор, ат эппитин истэн баран, икки хараҕын уутун икки аҥыы илгэн кэбиспит, сүүрдэн тахсан, дьиэтигэр көтөн түспүт. Маны көрөн баран, кийиит дьүһүнэ кубулуйбут.

-Нохоо, — диэбит оҕонньор, — хантан дьахтар ылан кэлбиккиний?

— Биэс ынахтаах Бэйбэрикээн эмээхсин кыыһын ылан кэлбитим, — диэбит уол.

-Ханнык дьүһүннээх аты аттанан кэлбитиҥий? Хантан ыйаахтаах-төрүттээх дьахтары ылан кэлбитиҥий? Дьахтарыҥ төрдүҥ билэҕин дуо?-диэбит оҕонньор.

Маныаха уол эппит:

Үөһээҥҥи дойдуга, үс халлаан үрдүгэр үү таас олбохтоох Үрүҥ-Айыы тойон инитэ Дьэллик-Дьэһэгэй тойон кыргыттара сэттэ кыыс орто дойдуга сэттэ кыталык буолан киирэн көрүлээбиттэр. Кинилэр, бу алаас сыһыыга түһэн үҥкүүлүү сырыттахтарына, үөһэ дойдуттан ииппит иэйэхсит хатын түспүт. Бу түһэн, бу кыталыктартан бастыҥ кыталыгы туппут: «Киһи буолар кэскилиҥ, саха буолар салалтаҥ, бу орто дойдуга баар. Быртах буордаах дойду диэн сиргэнимэ! Хайҕамсык Хара-хаан уолугар, аҕыс киис саҥыйахтаах Хаардьыт Бэргэҥҥэ кэргэн буолар ыйаахтааххын. Мантан киһи буолуоҥ, оҕо төрөтүөҥ, сүөһү иитиэҥ!» — диэн баран кынатын төбөтүн сарбыйан кэбиспитэ. Онуоха кыыс ытаабытыгар: «Бэрдьигэс от буолан кубулунан үүн! Эйигин, Биэс ынахтаах Бэйбэрикээн эмээхсин булан ылан, кыыс гынан, Хайҕамсык Хара-хаан тойон уолугар биэриэх тустаах», — диэбит. Ол оҥоруутунан-ыйааҕынан баран ылбытым.

Онуоха аҕата, кийиитин Чоочугур Чуоҕур ата тугу кэпсээбитин этэн биэрбит. Маны истэн баран, уол бэркэ сааппыт, куттаммыт. Сорук-боллур хамначчыт уоллара, тордох иһигэр олорор абааһы кыыһын соһон таһааран хаҥыл ататаҕар баайбыт. Уолу сүүрүктээх ууга оҕустарбыттар, салгылыыр үрдүк маска салгылаппыттар. Уҥуох-тирии буолбутун кэннэ, кини сыккырыыр тыынын эрэ аҕалбыттар.

Хаардьыт Бэргэн урукку сулуутунааҕар ордук элбэҕи үүрэн-түрүйэн аҕалбыт, Бэйбэрикээн эмээхсин сэргэтигэр кэлэн түспүт.

Кыыс ытыы-ытыы эрин таһыгар тиийэн кэлбит:

-Миэхэ тоҕо кэллиҥ?-диэбит.-Хара хааммын таһааттардыҥ, абааһы кыыһыгар атаҕастаттыҥ. Хата, эйиэхэ барсыам суох!- диэбит.

-Мин эйигин өллүн диэммин аҕыс атахтаах хаанаабатаҕым, бултуу-астыы барбытым. Иэйэхсит хотун эйигин миэхэ ыйбыт оҥоруулаах буолаҥҥын тиллэн олордоҕуҥ дии, онон хайаатар да илдьэ бараары кэлэн олоробун, — диэбит уол.

Бэйбэрикээн эмээхсин икки хараҕын уутун икки аҥы илгэн кээспит, икки оҕотун икки ардыгар олоро түспүт:

-Сүтэн баран көстүбүккүтүгэр үөрэ-көтө көрсүбэт буолаҥҥыт!… Хайаҕыт даҕаны мин тылбыттан, санаабыттан тахсыман!

Кыыс, «ээх» аҕай диэн тылын дьэ биэрдэҕэ. Ол курдук уол кыыһын дьиэтигэр илдьэ барбыт.

Сэттэ күнүстээх түүнү мэлдьи аһаабыттар, оонньообуттар, көрүлээбиттэр: ырыаһыт манна буолбут, үҥкүүһүт манна буолбут, олоҥхоһут манна буолбут, тустааччы манна буолбут, кылыыһыт манна буолбут, ыстаҥаһыт манна буолбут. Дьиэлээхтэр төрөтөр оҕолоро төлкөлөммүт, иитэр сүөһүлэрэ күрүөлэммит. Күн бүгүнүгэр диэри тобохторо-ыччаттара ороллор үһү.

Герасимова К.А., музрук МБОУ «1-Кангаласская СОШ им.Н.И.Кочнева»

Сана дьыллаа5ы остуоруйа

Утренник сценарийа

Сыана5а сана дьыллаа5ы музыка тыаьыыр, кыралар сыана5а тахсаллар.

Ведущай: Туулбут кетер сириттэн

Таайтарыылаах дойдуттан

Туунну суолу сырдатан

Тиийэн кэлэр Сана дьыл.

Араас уоту оонньотон

Ааны киэнник арыйан

Сана дьылы керсуе5ун

Ба5а санаабыт туолуохтун.

Э5эрдэ тыл!

Елка5а баар араас ооньуур (хоьоон

Кукла ункуутэ

А5ам миэхэ куораттан

Робот ылан а5алла.

Робот ункуутэ.

Уеруу-кетуу аргыстаах

Кэрэ дьикти ооньуурдаах

Кулумурдэс сулустаах

Тиийэн кэллэ Сана дьыл.

Чэйин, бары сана дьылы керсе хороводтуоххайын!

хоровод

Ведущай: Бары ункуу бе5е уерэппиккит,

ырыаны да сатаан ыллыыгыт.

Аны билигин олорун,

Чуумпутук керун-истин

Дуоьуйа сынньанын.

Эьиэхэ эрэ анаан бугун

Сана дьыллаа5ы остуоруйа.

Куобах ойуур устун хааман испит.

Куобах ырыата:

Кэрэчээн харыйа

Нан,наччы симэммит.

Кэллэ дии, кэллэ дии

Кэрэ кэм Сана дьыл.

Учугэй, учугэй

Уоруу кер буолара

Учугэй, учугэй

Сана дьыл кэлэрэээ-ЫЫЫЫЫЙЫЫЫ

Куобах ытыыр: Сана дьылбыт кэллэ да, биьиэхэ Тымныы о5онньор тиийэн кэлэ илик.

Утары тиини керсе туспут.

Тиин: то5о санаар5аатын куобахчаан?

Туох иэдээнэ буолла дуу?

Куобах: Ахсынньыбыт бутуутэ

Уеруу-котуу уксуохтээх

Тиийэн кэллэ Сана дьыл.

Ханна баарый Дед мороз?

Тиин: Санаар5аама куобахчаан

Кемелеьуем эйиэхэ.

Уерэ-кото ыллыахпыт

Сана дьылы керсуехпут.

Кердеебут кемуьу булар дииллэр,

Онон эн биьикки иллээхтик

Тымныы о5онньору кердуеххэ.

Куобах: чэ буоллун. Ону хайдах кердуубут?

Тиин: Оттон биьиэхэ о5олор кемелеьуехтэрэ ди.

Ведущай: Кемелеье5ут да о5олор? Чэ оччо5уна куобахтаах тииннэ кемелеьун эрэ. Кинилэр ханнык суолунан барыахтарын себуй? ЗАДАНИЕ: НАЙДИ ПРАВИЛЬНОЕ НАПРАВЛЕНИЕ

Ведущай: Оо, о5олор маладьыастар! Куобахтаах тиинчээннэ суолларын ыйан биэрдилэр. Билигин кинилэр бу суолунан Тымныы о5онньору кердуу барыахтара.

Музыка

Ведущай: куобахчаан тиинчээн Тымныыы о5онньору кердуу бардылар.

Иккиэн Тымныыы о5онньору кердуу бараллар. Ёжик дьиэтигэр харана5а утуйа сытар. Куобахчаан тиинчээн тиийэн кэлэллэр, Уот холбонор.

Куобахчаан: Яшка ежик то5о утуйдун?

Тугун эмит ыалдьар дуу?

Биьигинниин бииргэ

Тымныы о5онньору кердуу барыс!

Ежик: Утуйар уубун ыьыман,

Биьиги ежиктар

Устар кыьыны быьа

Утуйдахпытына сатанар.

Аны саас кэлээрин

Сонуннутун кэпсээрин!

Тиинчээн: Куех кеппе5е дылы

Сурэ5э да суох кыылчааннын.

Кыьыны быьа сытаннын

Ойо5оьун ыалдьаарай.

Куобах: Тиинчээн, оччо5о биьиги хайыыбытый?

Тиин: Оттон биьиэхэ о5олор кемелеьуехтэрэ ди.

Ведущай: Тымныы о5онньор биьиэхэ кэлэрин наадатыгар бары кемелеьуеххэйин. ЗАДАНИЕ

Тиин уонна куобах салгыы айанныыллар. Ол баран иьэн эьэ Миисэ аргагар кэтиллэ туьэллэр.

Эьэ Миисэ: Тыатаа5ы туьунан хоьоон аа5ар эбэтэр ыллыыр

Куобах:Дорообо! Эьэ Миисэ догорбут

Тымныы о5онньору кердуургэ

Кеме буолуон дуо биьиэхэ?

Онуоха эьэ Миисэ анар харагын аьан баран эппит.

Эьэ миисэ: Ыччуу-ычча,

Кыьын буолла да тонобун

Уьун кыьыны быьа

Утуйдахпына сатанар!

Киммит кэлэн манна

Утуйар уубун аймаата

Тиинчээн: Биирдэ буолар кэрэ кэми

Билбэт кырдьагас эбиккин

Хойут турбут чыычаах

Харагын хастар дииллэрин

Истибитин дуо?

Чэ барыах куобахчаан.

Сана дьылбытын баттаьа.

Диэн баран тахсан бараллар. Салгыы айанныыллар. Моготойго кэлэллэр.

Моготой: Толору иэдэс-мо5отой

Биэс сурааьын кехсугэр.

Сиэмэни таьарыгар

Иэдэьигэр меьееччуктээх.

Биьигини кытары сана дьылы кердеье барсыан дуо моготой?

Мо5отой: Ыччуу-ычча,

Тымныыта бэрт

Уьун кыьыны быьа

Утуйдахпына сатанар!

Аны саас кэлээрин

Сонуннутун кэпсээрин!

Тиинчээн: Куех кеппе5е дылы

сурэ5э да суох кыылчааннын.

Кыьыны быьа сытаннын

Ойо5оьун ыалдьаарай.

Кердеебут кемуьу булар дииллэр

Салгыы айанныах куобахчаан.

Тиинчээн: Куобахчаан, арааьа

ойуурга баар кыыллар бары

кыьын утуйаллар быьылаах.

Дэриэбинэ5э баран кими эмит кердуеххэ.

Куобах: Уаай, мин онтон куттанабыын!

Кэбис ыттар, сиэхтэр,

Куоскалар тутуохтара.

Тиинчээн: Куттаныма куобахчаан.

О5олор биьиэхэ кемелеьуехтэрэ.

Ыттары, куоскалары ууруехтэрэ.

Ведущай: чэйин о5олор, тиинчээннэ, куобахчаанна кемелуеьэххин.

ЗАДАНИЕ. Ыты, куосканы уйаларыгар буллар.

Музыка ПЕТУХ И КУРИЦА. Танец.

Куобахчаан: Тебетугэр тараахтаах

Араас еннеех кутуруктаах

Улахан куоластаах

Ханнык кетеруй бу?

Ведущай: Ээ о5олор билэллэрэ буолуо?

Тиинчээн: Буеккэ бетуук, кэлэр сылы бетуук сыла диэбиттэрэ.

Куоласкын оностон, тарааххын кеннерен

Кэлэр сылы керсерге бэлэмнин дуо?

Петух: Бэлэм бе5е буолла5ым.

Ол эрээри бу сылга бутэьик улэм буппэккэ турар.

Ведущай: Кемелеьуеххэйин о5олоор.

ЗАДАНИЕ.

Петух: Оголор бары да маладьыастар, хата кэлэр сылы керсербер улаханнык кемелестугут.

Куобах: Сана дьылбыт буолара олох агыйах бириэмэ хаалла.

Тиинчээн: Оннук оннук,истин эрэ туох эрэ тыаьыыр.

(Ити бириэмэгэ сана дьыл ырыата тыаьыыр ону кытта Сана дьыл уола киирэн кэлэр, хоьоон аагар)

Сана дьыл уол:

Араас элбэх оонньурдар

Аралыьа оонньууллар

Аптаах дьикти остуоруйа

Алыптанан кэлиэгэ.

Мин ыраахтан Буеккэ бетуук хаьыытыын истэммин ыксаан агай кэллим. Тымныы кыьын огонньор аара биир дэриэбинэгэ оголорго кэьиитин тунэтээри хаалла. Эьиэхэ эмиэ сотору араас элбэх кэьиилээх тиийэн кэлиэ оголоор.

Куобахчаан: Еер да кууппут тугэммит

Тосхойоро чугаьаата.

Тиинчээн: Бары ерейун-черейун!

Торуоскатын тыаьатан

Толору меьееччук кэьиилээх

Тиийэн кэллэ Тымныы кыьын огонньор!

(Сана дьыл музыката тыаьыыр торуоскатын тыаьатан Тымныы Кыьын огонньор киирэн кэлэр.)

Тымныы К.О: Дорооболорун оголоор, тереппуттэр, детсад улэьиттэрэ! Куобахчаан, Тиинчээн уонна кыьыл тараах Буеккэ Бетуук кемелеьеннер тиийэн кэллим.

Бары бииргэ Сана дьылы уруйдаан ырыабытын уерэ-кете ыллыагын.

( «Сана дьыл» ырыа бары туран ыллыллар.)

-Елка тула хоровод

Сыана5а хоьооннору истии

Кыралартан са5алаан, Подарок тунэтии.

Фанфары

Музыка тыаһыыр, залга 3 о5о киирэр .

Бастакы оҕо:

1.Иһэр эбээт доҕоттоор

Сана дьылбыт барахсан

Үлүскэннээх үөрүүлээх,

Үгүс, элбэх кэһиилээх.

2 оҕо

Саҥа кэрэ дьылбыт

Саҥа үтүө дьолбут

Көмүс кыырпах күнэ

Күлүм-салым үүннэ.

Саҥа-кэрэ дьылынан!

Саҥа кэрэ дьолунан!

3 оҕо Саргылаах сана дьыл дьоро күнэ үүннэ.

Көр-күлүү остуоруйа дойдутугар ыалдьыттыыр кэммит кэллэ,

Саҥа үтүө дьылынан. Саҥа үтүө дьолунан.

Саала аана аһылынна… Саҥа дьылбыт саҕаланна!

Оттон бары киирэллэр, Шахматтыы тураллар харыйа иннигэр.

Ыыт — Бүгүн биһигини бырааһынньык күүтэр.

Саҥа дьыл үөрүүлээх күнэ!

Ааҥҥытын киэҥҥик аһыҥ!

Манна биһиэхэ, кэлиҥ.

Саҥа дьылы көрсө!

Оҕолор сахалыы хоһоонноро

Саҥа дьыл кэлэриттэн
Биһи бары үөрэбит, 
Хоробуоттаан эргийэн

Сүрдээх истиҥ хоьооннору,
Дьикти кэрэ ырыалары,

Саҥа дьылы уруйдаары

Үөрэттибит биһиги.

Саҥа дьыл — аптаах кэм, Баҕа санаа туолуута, Саҥа дьыл — көрдөөх кэм, Бары үөрэ корсобут.

Саҥа дьылга мин дьоммор Кистээн бэлэх бэлэмниэм, Харыйа5а ыйанар Оонньуурдары оҥоруом.

Хаар киьини кырыйан, Туннуктэргэ сыһыарыам. Хаар кыырпаҕын быһаммын, Хосторбутун киэргэтиэм.

Сана дьылы кэтэһэбин, Хас күн хаалтын ааҕабын, Тымныы оҕонньор кэлэрин Олус күүскэ күүтэбин.

Дорообо, Саҥа дьылбыт!

Дорообо,

Чэйиҥ, эрэ, оҕолоор,

Ыллаан дьиэрэтиэҕиҥ!

Ырыа “Саҥа дьыл”

Саҥа дьыл иннигэр араас дьиктилэр буолаллар,

Чуумпуран олоруҥ,

Кулгааххытын чөрөтүҥ,

Остуоруйа биһиэхэ ыалдьыттыыр…

Үҥкүү «Муҥха”

Ыыт – эбэтэр – оҕо –

Болҕойуҥ, болҕойуҥ, болҕойуҥ!!!

Тымныы Кырдьаҕас Саҥа дьыллааҕы сорудаҕын ыыппыт,

Хаарчаана буолуон баҕалаахха күрэх биллэрэр.

Хаарчаана кыыс намыын намчы, аһыныгас санаалаах, булугас өйдөөх буолуохтаах. Ким баҕалаах баарыый?

Маачаха уонна Моппууча тахсаллар –

Маачаха – Тоойуом , хайдах утуйдуҥ?

Моппууча – Ийэкээм, куһаҕанным утуйдум, бэриинэм кытаанах, сыттыгым

хатыылаах. Уонна тоҥнум аҕай. Ыччуу!

Маачаха – Иэ, дьэ, Настаа кыыһы кэһэтиэм, баттаҕын дэлби үргүөм. Оо, оҕом сыыһа, тоҥмут дии. Настаа, ханна дьөлө түстүҥ? Кэлэ оҕус манна…

Настаа киирэр – истэбин, истэбин, иһэбин, иһэбин…

Маачаха – Ыы, оҕоҥ бэриинэтин тоҕо үчүгэйдик көбүппэккин, сыттыга буоллаҕына хатыылаах үһү… Маппууса сүгүн утуйбатах, уутун хамматах.

Моппууча ытыыр, маачаха уоскутар

Маачаха – Ии, чыычааҕым оҕото, ытаама, кэмпиэт биэриэм. (Таас кэмпиэт биэрэр)

Моппууча өссө күүскэ ытыыр.

Маачаха – Чэ, чэ, уоскуй… мин бүгүн наһаа астык сонуну иһиттим –

Моппууча – Тугу иһиттиҥ?

Маачаха — Тымныы Кырдьаҕас Саҥа дьыллааҕы сорудаҕын ыыппыт,

Хаарчаана буолуон баҕалаахха күрэх биллэрэр. Мин да оҕом Хаарчаана буолумна — Сирэйэ маҥан, уоһа дьэдьэн курдук тэтэркэй (Атын сир диэки көрөн) Өйбүт убаҕас соҕус … Ээ, ол диэн. Мин оҕом принцесса буоллаҕа дии, суох өссө ордук – Королевна… Хотуой, киэргэллэри аҕал, Моппуучабытын киэргэтиэхпит, имин тэтэрдиэхпит… Саҕынньыҕын умнума, түү былаатын эмиэ аҕал, бэрэскитэ бэлэмнээ, оҕом сыыһа айаҥҥа аччыктыаҕа.

Танец Насти, Марфуши и Мачехи

Моппуучаны таҥыннаран тыаҕа ыыталлар.

Моппууча харыйа анныгар олорор –

Чөҥөчөххө олоруом, бэрэскибин мотуйуом… Били оҕонньордоро төрүт да көстүбэт. Тоҕо да тыаҕа, бачча тымныыга кэлбитим буолла, оһоҕум үрдүгэр сытан, ийэм алаадьытын, лэппиэскэтин сиэбит киһи баар инии.

“Таба” ырыа

Леший киирэр «В лесу родилась елочка” ырыаны ыллыыр. — Лаглайбыт күөх харычайаан, ойуур тыаҕа үүммүт, кыһын буоллун, сайын буоллун үрөө чээл күөх турбут… Мин кырдьаҕас оҕонньорбун, ыраах тыаҕа олоробун, Тымныы Кырдьаҕаска көмөлөһөбүн, Тыаҕа бэрээдэги көрөбүн… Оо, бу кимий? Тоҕо бачча тымныыга манна кэллэй?

(Моппууча бэрэскитин сиэбитин кубулуппат, тугу да истибэт, хоруйдаабат)

• Олох туохха да кыһаммат оҕо буолан биэрдэ, бэйэкэй, мин кинини кэһэтиэм, томороон тымныыны түһэриэм.

• УУУУ, кыысчаан, тоҥнун дуооо?

(Моппууча бэрэскитин сиэбитин кубулуппат, тугу да истибэт, хоруйдаабат)

Хайа, кыраһаабысса, өссө да тоҥмотуҥ дуо?

Моппууча – Уу, бу да оҕонньор, тоҥмуппун көрбөккүн дуо? Тымныы Кырдьаҕаска миигин илдьэн биэрэ оҕус , Хаарчаана буолуохтааппын.

Леший – Хата, мин эйиигин муннарыам, майгыгын – сигилигин көннөрүннэххинэ эрэ дьиэҕэр суолу булан тиийиэҥ…

(Бараллар)

Настаа уонна Маачаха киирэллэр –

Маачаха –(Настааны анньыалыыр) – ыы, сатана, барыта эн буруйдааххын Моппуучаны кытта барсыбакка, сылаас дьиэҕэ бүгэн олороҕун, оҕом хара тыаҕа муннаҕа, тоҥноҕо буолуо, тыаҕа бара тарт, Моппуучабын баран көрдөө, дьиэтигэр аҕал. ( эргэ былаат быраҕан биэрэр)

Настаа тыаҕа соҕотох хаама сылдьар.

Настаа – Хайдах буолабын, хайа диэки бараммын эдьиийбин булабын (Чөҥөчөккө олорор, Хаар киһи киирэр)

Хаар киһи – Миигин хаартан оҥорбуттара, илиим — хаар, атаҕым – хаар, иһим эмиэ хаар, муннум моркуоп, оттон бэргэһэм буоллаҕына биэдэрэ. Мин оонньуурбун, үҥкүүлүүрбүн, ыллыырбын сөбүлүүбүн, олус бэһиэлэй киһиһин.

Үҥкүүлүүр

Оҕолору кытта оонньуур

Настааҕа кэлэр – Хайыаа, бу кимий, тоҕо манна олордуҥ, тоҥноҕун буолуо?

Настааа – Суох тоҥмотум ээ.

Хаар Киһи – Оччотугар, мин сорудахпын толоруоҥ дуу?

Настаа – Үөрүүну кытта толоруом.

Хаар киһи – бу былааты оһуордуоххун наада, олус дьэрэкээн, сиэдэрэй ойуулаах буолуохтаах.

Настаа – Былаат дьэрэкээн сиэдэрэй буолуоҕа, эн хайаан да сөбүлүөҥ…

Дьүөгэлэриэм сулусчааннар (Хаар кырпахтара) кэлиҥ, көмөлөһүҥ, сырдыккытынан сыдьайыҥ…

Хаар Киһи олорор

Үҥкүү (Хаар кыырпахтара эбэтэр сулустар)

Настаа былаатын Хаар киһиэхэ биэрэр

Хаар Киһи – Махтал, Настаа, былааппыт тупсубут, олус кэрэ буолбут.

Настаа – Мин көрдөһүүбүн толоруоҥ буолаарай, эдьиийим Моппууча ханнатын билэриҥ буолуо? Дьиэбэр Моппуучата суох тиийэрим сатаммат.

Хаар киһи – Санаарҕаама, Настаа, ханна баарын билэбин, ойуурга мунан хаалбыт, Дьэгэ Баабаҕа тиийбит… Бу былааты Дьэгэ Баабаҕа бэлэхтээр.. Оттон бу Хаар кыырпаҕа суолгун ыйан биэриэҕэ

Настаа барар

Музыка. Баба Яна уонна Моппууча утары тахсаллар.

• Хайа, кыраһаабысса ханна ыксаатыҥ, сэрэбиэйдээн биэриэм, мин сэрэбиэйим чопчу буолааччы, хаһан да сыыспаппын.

• Эйиигин дьоллоох баай-талым олох күүтэр, хантан эрэ уһуннук айаннаабыккын, кими эрэ көрдүүр эбиккин… Ээ, билэбин, билэбин, эн Моппуучаны көрдүү сылдьаҕын… (телефонун хостоон көрүнэр,) Хата, тур эрэ кэл, селфилыахха,(Селфи, селфи, селфи)

• Бу телефоннаах буоламмын, хата күнүм биллибэккэ ааһар, Ваассаап сонунун ааҕабын, инстаграм көрөбүн, сериал, киинэ, арасс сонун элбэх). Дьиэбин-уоппун көрүнэр иллэҥим да суох, ити Моппууча тугуу да сатаабат этэ, син үөрэнэн эрэр. Мин кинини ыыппаппын, тыаҕа соҕотоҕун тэһийбэппин. Лешэй оҕонньор Тымныы Кырдьаҕаска сулууспаҕа киириэҕиттэн ыла, муннун да быктарбат буолла. Ким даҕаны тыа кыылларын куттуурбар кыттыспат, ааһар дьону муннарбат, дьээбэ-хообо оҥорсубат… Моппуучаны илдьэ бардаххына, чэйдэһэр да киһим суох буолар…(Тоскует)

Настаа — Дьэгэ Бааба, хомойума, Саҥа дьылбыт чугаһаата, мин эйиэхэ былаат бэлэхтиэм, эн эмиэ Саҥа Дьылга бэлэхтээх буолуоҥ.

Баба Яга – Махтанабын… (былааты саба бүрүнэр, астынар)

Чэ, сөп, үөртүҥ миигин, таабырыннарбын таайдаххына ыытыам Моппуучаны

• Кыһыннары, сайыннары биир өҥнөөх буолар үһү. (Харыйа)

• Муус маҥан, тыбыс тымныы, тыаһа суох сиргэ түһэр баар үһү (Хаар)

• Суола биллибэт сур соноҕос баар үһү… (Хайыһар)

• Ууга тимирбэт, уокка умайбат баар үһү… (Муус)

• Саҥа сыл саҕаланыыта суон, бүтүүтэ синньиир баар үһү… (Халандаар)

Дьэгэ Бааба – таабырыммын таайдыгыт, Мооппууча5ытын илдьэ барыҥ (Бары бараллар)

Ыыт – Бачча үөрүүлээх түгэҥҥэ, кэлиҥ, оҕолоор, (Тыа кыыллара) уҥкүүлээҥ

Флешмоб

Ыыт – Тымныы Кырдьа5ас истэн кэллин диэн, ырыата ыллыаҕын.

Английскай ырыалар

Тымныы Кырдьаҕас киирэр, Хаарчааналыын киирэллэр

Дорооболорун, о5олор. Улааппыккыт, тупсубуккут.

Былырыын мин эьиэхэ детсадкытыгар сылдьыбытым,

О5олору билэбин ээ — бу Милана, Яна, Сайаана, улааппыккыт тупсубуккут! Хайа харыйабыт ханна баарый? (Бараллар)

Харыйа уотун уматаллар-

Мин кэннибиттэн хатылааҥ эрэ,

Биир, икки, үс, харыйабыт уота умай, умай, умай.

(Харыйа уота умайар)

Кэлин, харыйа тула турун,

Хоробуоттаан эргийин.

Хоровод “Где то елка на опушке…”

Иккис этээскэ тахсаллар

“В лесу родилась елочка”

Кырдьа5ас — Мин о5олору кытта оонньуохпун ба5арабын,

кырдьа5аспын, уьун бытыктаахпын керумэн, мэниктиирбин,

суурэрбин себулуубун.

Олоппос былдьаьыыта

Ыыт — Тымныы Кырдьа5ас, о5олору кытта ооннььоон хоробуоттаан сылайбытын буолуо, олор, сынньан, хоьоонно иьит.

Хоьооннор

Ыыт – Тымныы Кырдьа5ас о5олору кытта оонньоотуц дуо?

ТК – Оонньоотум

Ыыт – Хоьоон, ырыа иьиттиц?

ТК — Иьиттим!

Ыыт – Харыйа тула хоробуоттаатыц?

ТК – Хоробуоттаатым!

Ыыт — Оттон тугу эмэ умуннуц дуо?

Бары – Кэьиилэргин!

Т К – Ханна уурбуппун ейдеебеппун! (толкуйдуур) Миэхэ аптаах хаар баар (КОМ) Бу хаары батыьыа5ын, кэьиини булуо.

Подарок туцэтиитэ

— Барар кэммит тиийэн кэллэ, эьиил керсуеххэ диэри, улаатын, элбэх ырыата-хоьоонно уерэтиц. Керсуеххэ диэри!

МБОУ Чымынаайы орто оскуолата Татта оройуона Саха Республиката

Саввина Галина Моисеевна — начальнай кылаас учуутала. .

Темата: «Остуоруйа дойдутугар айан»

Сыала:

Уорэнээччилэр остуоруйалары тоьо ойдууллэрин, боппуруоска таба эппиэттииллэрин ситиьии, остуоруйа геройдарын кытта быьылаанна киирэн учугэйин — куьа5анын быьааралларыгар улэни ыытыы.

Туттуллар тэриллэр:

Картонка5а уруьуйдаммыт остуоруйа геройдара. Тереппуттэр маскарад кэтэллэр. Дьэгэ — Бааба, куобах, эьэ, мааскалар.

Былаана.

Учуутал: Утуе кунунэн!

О5олор: Утуе кунунэн!

Учуутал: Бугун биьиги остуоруйа дойдуларыгар айанныахпыт. Айанныахпыт иннигэр мин эьигиттэн ыйытыам этэ: эьиги оскуола5а киириэххит иннигэр о5о саадыгар сылдьан ханнык остуоруйалары истибиккитий?

О5олор: эппиэттииллэр

Учуутал:Остуоруйа5а биьиги кыылларбыт бары санараллар, бэйэ – бэйэлэрин кытта кэпсэтэр дьикти куустээхтэр. Остуоруйа5а саамай албыннара наар ханнык кыыл буолааччыный?

О5олор: Саьыл

Учуутал: маладьыастар

Учуутал: Дьэ билигин биьиги бастакы остуоруйабыт дойдутугар айанныахпыт. (Эрдэттэн бэлэмнэниллибит улахан картонка5а уруьуйдаммыт дьиэ5э тиийэн кэллибит).

Учуутал: (О5олоруттан ыйытар) Дьэ бу ханнык остуоруйа дьиэтигэр кэллибитий? Ейдеен керун эрэ дьиэбит ата5ын!

О5олор: (бары тэннэ) Дьэгэ – Бааба дьиэтэ!

Учуутал: Маладьыастар! О5олоор Дьэгэ – Бааба диэн кимий? Кини хайда5ый?

О5олор: (Биир биир бэйэлэрин санааларын этэллэр)

(Эмискэ Дьэгэ – баабабыт аана арылла биэрэр да о5олор саамай куттанар остуоруйаларын геройа тахсан кэлэр. Эрдэттэн бэлэм маскараат кэппит тереппут тахсар)

Дьэгэ Бааба: дьэ эрэ о5олоор эьиги бу хайа диэки хааман иьэ5ит?

О5олор: Биьиги остуоруйа дойдутун устун айанныы сылдьабыт.

Дьэгэ Бааба: Дьэ бастакынан миэхэ дьаарбайбыккыт эбит ди, мин эьиэхэ а5ыйах боппуруостаахпын ону сепке таайдаххытына ыытыам, таайбатаххытына миэхэ хаалагыт.

О5олор: Сеп

Дьэгэ Бааба: Бастакы боппуруоьум: бары билэр остуоруйа5ыт буолуохтаах «сэттэ о5олоох козел уонна бере» туьунан остуоруйаны бары истибиккит да?

О5олор: Аьаа бары истибиппит

Дьэгэ Бааба: дьэ боппуруоспун ейдеен истин – Козеллпр маамалара от а5ала барбытын кэннэ бере кэлбитэ дии дьэ уонна харса суох барыларын сиэбитинэн киирэн барар. Саамай кыра коза о5ото хана саьан тыыннаах хаалбытай?

О5олор: (билэр остуоруйалара буолан инньигэьэ суох эппиэттээтилэр)

Дьэгэ Бааба: Иккис боппуруоьум – Золушка диэн мультгы бары кербут буолуохтааххыт, остуоруйатын да истибиткит буолуо. Дьэ боппуруоьум маннык Золушка крестнай Феята каретаны тугунан онорор этэй?

О5олор: Тыква

Дьэгэ Баба: дьэ билигин бутэьик боппуруоспун ыйытабын. Дьэ ейдеен истин эрэ о5олоор – «Теремок теремокка» ханнык кыллар олорбуттарай?

О5олор: теремокка ханнык кыылар олорбуттарын эппиэттииллэр.

Дьэгэ Бааба: Дьэ о5олоор бииргитин да хаалларбакка ыытар чиэскэ тигистим бары ейдеех ба5айы о5олор эбиккит. Дьэ этэннэ айаннаан!

О5олор: (Дьэгэ Бааба дьиэтиттэн дьальше айанныыллар)

Учуутал: Дьэ о5олоор бары маладьыастар, Дьэгэ Бааба албастаах боппуруостарыгар толлугаьа суох эппиэтээннит дальше айаннаан иьэбит. (айаннаан кэллилэр иннилэригэр куобах олорор)

Куобах: (О5олору керен наьаа уерэр). О5олоор утуе кунунэн! Мин куобах куобах буолабын, эьиги бу бары ханна айаннаан иьэ5итий?

О5олор: Биьиги остуоруйа дойдутун устун айанныы сылдьабыт.

Куобах: Эьиги эмиэ остуоруйаны себулуугут дуо? Мин эмиэ остуоруйаны олус диэн себулуубун. Мин эьиэхэ а5ыйах боппуруостаахпын онно сепке эппиэтээтэххитинэ дальше ханна барагытын ыйан биэриэм. Себулэьэ5ит дуо?

О5олор: Себулэьэбит.

Куобах: Мин эьиэхэ уруьуй кердеруем, ол уруьуйдар атын атын остуоруйалар. Ол остуоруйаларга мин оруолум кырата суох барыларыгар мин баарбын. Эьиги хартыынаттан кереннут ханнык остуоруйа буоларын таайыахтааххыт.

Хартыынка5а муус дьиэ кестер ол иьигэр саьыл олорор. (Заячья избушка)

Хартыынка5а эмээхсин ампаар сиппийэ сылдьара уруьуйдаммыт. (Колобок — колобок)

Хартыынка5а дьиэ уруьуйдаммыт туннугунэн, кутуйах быкпыт уонна ба5а быкпыт бу ханнык остуоруйаный? (Теремок)

— О5олор бары маладьыастар. Дьэ билигин бу суолунан айаннытын сал5аан. Биир еттунэн бардаххытына Кащей Бессмертнайга тиийиэххит. Билигин эьиги бутэьик остуоруйа5ыт геройугар тиийиэххит.

Учуутал: О5олорун арыаллаан бутэьик остуоруйаларын геройугар тиийэллэр.

Эьэ: Дорооболорун о5олоор!

О5олор: Здравствуйте!

Эьэ: ер да кэтэстим эьигини. Мин элбэх остуоруйа5а геройбун. Мин оруола суох остуоруйа а5ыйах. Дьэ мин остуоруйаларбын теье элбэ5и билэ5ит?

О5олор: (Эьэ оонньуур остуоруйаларын теье билэллэрин кэпсииллэр)

Эьэ: Маладьыастар мин билигин эьиэхэ кумаахы биэртэлиэм онно заданиялар бааллар олору толордоххутуна миэхэ кемелеье5ут, мин оноро сатаабытым да кыайбата5ым.

Эьэ: Бу биьиэхэ «Колобок» остуоруйа геройдара кеьуннулэр. Бу остуоруйа геройдара барыта буккуллан турбуттар ону сааьылаан.

О5олор: Учуратынан ким туруохтаа5ын эьэ5э кердерен биэрдилэр.

Эьэ: Дьэ о5олоор маладьыастар. Эьиги остуоруйа дойдутугар кэлэн ыалдьыттаан барбыккытыгар улахан махтал. Билигин мин эьиэхэ кыракый кэьиибин туттарыам. (о5олорго кэмпиэт биэрэр). Ессе биьиэхэ куулэйдии кэлэ сылдьаарын. Учугэйдик уерэнин, бэйэ – бэйэ5итигэр кемелеьун. Чэ билигин учууталгытын кытта оскуола5ытыгар теннун.

О5олор: Баьыбалаан баран учууталларын кытта оскуоларыгар теннеллер.

Учуутал: биьиги ьугунну остуоруйа устун айаммыт тумуктэннэ, бары маладьыастар кехтеехтук кытынныгыт. Бу остуоруйа дойдугар сылдьыбыппын туох дии саныыгыт?

О5олор: Бэйэлэрин санааларын этэллэр.

Учуутал: Манан бугунну мероприятиябыт тумуктэнэр. Аныгыскы керсуеххэ диэри.

Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/24761-ostuoruja-dojdutugar-ajan

Сценарий новогоднего праздника

Автор: Васильева Венера Семеновна
Должность: учитель якутского языка и литературы

Учебное заведение: МБОУ «Нахаринская СОШ»
Населённый пункт: с.Хочо, Республика Саха (Якутия)
Наименование материала: Методическая разработка
Тема: Сценарий новогоднего праздника

Раздел: полное образование

Назад

Сана дьыллаа5ы бырааЬынньык сценарийа
(Музыка тыаЬыыр, кулиса кэнниттэн ведущай санарар)
Кунду до5оттор!
Ынырабыт барыгытын ,
Кулумурдуу киэргэммит
Дьикти кэрэ харыйа5а.
Ынырабыт
Ырыа – тойук бэлэхтии,
Керу – нары ке5улуу,
Сана дьылы уруйдуу!
.(Вальс уцкуутэ)
(муз.фон уларыйар, ведущайдар тахсаллар)
Вика: Ууммут дьоро киэЬэнэн, алама5ай манан кунунэн, саргылаах сана дьылынан кунду
уерэнээччилэр, учууталлар, тереппуттэр уонна Наахара нэһилиэгин олохтоохторо, ытык
мааны ыалдьыттар!
Вася: Саргылаах Сана дьылынан тереебут терут сирбит бугуннутэ уонна кэлэр кэскиллээх,
эрчимнээх эдэр ыччата!Саргы – дьаалы теруттэнэр, дьол – соргу тосхойор, кулумурдэс
кемус уоттааах киэЬэтэ чугаЬаан кэлбитинэн бука барыгытын уруйдуубут!
Вика: Ба5арабыт эЬиэхэ бу кэлэр 2015 сыл уерууну – кетууну, доруобуйаны,
ситиЬиилээх, айымньылаах уерэ5и-улэни утэн кэлиэхтин.Бу сылга санаабыт санаа5ыт
туолуохтун, дьол – соргу тосхойдун!
Иккиэн тэццэ: Саца дьылынан!Саца дьолунан!
Вася :Сана дьылбыт утуе – мааны киэЬэтинэн эЬигини э5эрдэлиир оскуолабыт
директора Андрей Андреевич Дьяконов. (поздравление, грамоты)
Вика: Бугун эЬиэхэ анаан ырыа бастына, ункуу утуетэ Сана дьылбыт кэрэЬитэ – уеруутэ
буолан дуорайыа.
Муз.номер «Хаар уцкуутэ»
Вася: Ытыскыт тыаЬын харыстаабакка таЬынан биэрин, бугунну дьоро киэЬэ5э уерун –
кетун уонна дуоЬуйа сынньанын!
Вика: Дохсун ытыс тыаЬынан керсун ____алын _кылаас уерэнээччилэрин
толорууларыгар музыкальнай композиция «______________________________________»

Кердеех-нардаах клоуннар уцкуруйэн-куелэьийэн бекунус гына туьэллэр
.
1 клоун. Утуе-мааны до5оттор!
2 клоун. Кэтэьиилээх кунду ыалдьыттар!

3 клоун. Кун-кубэй ийэлэр! Убаастабыллаах а5алар!
1 клоун. Бука барыгытын, буус-бутуннуугутун!
2 клоун. Иьэр Саца дьылынан, иьэр Саца дьолунан!
3 клоун. Итиитик-истицник э5эрдэлиибит!
1 клоун. Бугун биьиги сурдээх интэриэьинэй оонньуу ыытыахпыт.
2 клоун. Биэс ыалдьыты манна, бука баьаалыста, тахсаргытыгар кердеьебун.
3 клоун. « Круглая пятерка» диэн ааттаах.
1 клоун. Бу биэс шар баар. Кинилэр истэригэр ыйытыылар бааллар.
2 клоун. Ким ону тургэнник ылан, сепке эппиэттээбит бириис ылар.
3 клоун. Барыгытыгар ситиьиилэри ба5арабыт
.(5 о5о оонньуур)
1клоун. Бырааьынньыкпытыгар кимнээх эрэ суох курдуктар.
2 клоун. Кунду о5олор Ким суо5уй?
3 клоун: Бука бары Тымныы о5онньору уонна Хаарчаананы ыцырыаххайын.
Тымныы о5онньор, Хаарчаана.
Хаарчаана: Дорооболорун, бар дьонум ! Кердеех-нардаах Хаар кыырпахтара, миэхэ
кулумнуу оонньууллар, сарсыардааццы кун ча5ыла сирэйбэр ча5ылла
сандаарар. Кунуску кун кулумэ киэн куеммэр кулумурдуу кулэр. Ытык –
мааны кырдьа5аС Тымныы о5онньор сиэнэ хара тыа маанылаах кыысчаана
Хаарчаана диэн буолабын.
Тымныы о5онньор : Саргылардаах Саца дьылынан, кунду до5отторум, Саха дьоно!
Саца дьылы керсееру сылы быhа сыралаhан суурэн- кетен тубугурэн
Улэ5итин чемчетен
Бука бары кехтеехтук
Ыга анньан кэлбиккититтэн
Ис сурэхтэн уерэммин
Сиргэ тиийэ сугуруйэбин!
Олох тохтоон ылбат

Уунэр аналын санатар
Теhе да5аны кыhарыйдар –
Олох син биир сал5анар
Уердэр утуе кэскиллээх
Кэлбитин курдук кэлэр
Быйыл элбэх дьиктилээх
Саца дьыл утары иhэр!
Саца Дьылынан кунду до5оттоор
Кыhал5а кырата, уеруу улускэнэ
Барыбытыгар тосхойдор.
Хаарчаана: Саца дьылынан, до5оттоор!
Саца икки тыhыынча ………
Тымныы о5онньор: Тохтоо эрэ Хаарчаана, бастаан о5олор эттиннэр, ханнык сыл кэлэрин?
Саала: Икки тыhыынча уон биэс сыл
Тымныы о5онньор : Маладьыастар!
Клоуннар Саца Дьылы сугэн киирэллэр.
Саца дьыл: Бар дьонум!
Саца дьылы хас киэhэ аайы
Уерэн – кетен керсуhун!
Оччо5о уунэр сыл эhиэхэ элбэх уерууну бэлэхтиэ!
Саргыланнын Саца дьылбыт,
Уруйданнын Саца дьолбут!
Ведущайдар киирэллэр:
1 вед: Чэ, эрэ бары бииргэ этиэххэйин. Дорообо, дорообо Сана Дьыл! Ууммут, 2015

сылынан Саргы – Дьаалы салалыннын, алгыс баhа сыаланнын!!!
2 вед: Билигин биллэрэбит Саца Дьыллаа5ы маскарадтар конкурстарын.
1 вед: Барыгытын ынырабыт
До5ордоhуу хороводугар
Уеруулээхтик керсуеххэйин
Ууммут Саца Дьылы!!
О5олор бары харыйа тула хороводтууллар.
Тымныы о5онньор: Ессе тегул барыгытын Сана 2015 Дьылынан э5эрдэлиибит! Бу кэлэн
иhэр тигр сыла эhиэхэ а5аллын элбэх уеруулээх тугэннэри, туоллуннар бары
ба5а санааларгыт!!!
Тымныы о5онньор : Клоуннарым, ханна сылдьа5ыт? Бырааhынньыкпытыгар о5олору
бэлэ5э суох хааллара сыстыгыт. Чэ, эрэ клоуннарым, о5олорго а5албыт подароктарбытын
туцэтэлээц!(кылаастар уонна профком подароктарын туттарар)
Тымныы о5онньор хаар оцоьук уонна уруьуй конкурсун тумуктэрин этэр.
.Ведущайдар киирэллэр:
1 вед: Уб. Тымныы о5онньор, Хаарчаана уонна Саца Дьыл! Биьиги кердеьуубутун ылынан
кэлбиккитигэр махтанан туран, бэйэбит сэмэй бэлэхпитин туттарабыт.
Дед Моруос: Бэлэххит иьин улахан баьыыба. Манан эhигинниин керсуhуубутун уерэ-
кете тумуктуубут, айаммытын салгыыбыт, керсуhуугэ ыксыыбыт.
Хаарчаана: Аныгыскы сылга керсуеххэ дылы! Быраhаайдарын о5олоор! Саца Дьылынан,
Саца дьолунан! Тахсан бараллар.
1 вед. Бугун биьиги бырааьынньыкпытыгар сурдээх интэриэьинэй ыалдьыттар кэллилэр.
Кинилэр араас кердеех куонкурстары, сюрпризтары бэлэмнээтилэр. Онон бугун
киэьэ оонньууну оройуттан, керу ке5улуттэн тутуо5уц!
2 вед. Аан дойдуга олорор хас бирдии омук Саца дьылы араастык керсер. Бу туьунан

кэпсиэхтэрэ куутуулээх кунду ыалдьыттарбыт.
Уот умуллар. Сыыйа сырдыыр. Африканскай уцкуу.Бразильскай уцкуу. Испанскай уцкуу.
Индийскэй уцкуу.
1 вед. Быйылгы 2014 сыл хаьаайына Ат бэйэтин бурустуелун Коза5а туттарар кэмэ ыган тиийэн
кэллэ.
2 вед.
Кэлэр кэскил дьиктилэрин
Кэрэ уйгу быйацнарын
Угус кэьии тутуулаах
Тиийэн кэллиц сандааран
Уунэн иьэр эрэлбит
Саца дьылбыт барахсан!
Уунэр сылбыт бэлиэлэрэ козленоктар курэхтэрэ.

5-с кылаастар «Семеро козлят» инсценировка
1вед.
Ыллыктаах санаалар
Ылланан ыраахха кеттулэр.
Кэрэчээн иэйиилэр
Кэпсэнэн кэккэлээн истилэр.
2 вед.Ити курдук этэн туран,са5алыа5ыц угэс буолбут саца дьыллаа5ы ырыа курэ5ин.Дьууллуур
субэни билиьиннэрэрбин кецуллээц:
1.Прокопьева Любовь Николаевна- бэрэссэдээтэл
2.Платонова Анна Афанасьевна- чилиэн
3.Винокурова Людмила Иннокентьевна- чилиэн
1 вед.
Куба туутэ хаары ыьан,
Кэллэ кэрэ да киэьэ.
Кемус,алмаас уотун тиьэн,
Куллэ Саца дьыл киэьэ.
1кылаас_____________________________
2кылаас_____________________________
3,4кылаас_____________________________
2 вед.
Сардацалаах Саца дьыл
Салаллан,саргылан.
Кулумнээ,керулээ,
Кун ке5ун эн салай.
5кылаас_____________________________
6кылаас_____________________________
7кылаас_____________________________
8кылаас_____________________________
9кылаас_____________________________

1 вед.Саца дьыл,Саца дьыл
Сандаарыччы тыган аас.
Ааьар дьыл хаалларбыт
Аргыарын сабан аас,Саца дьыл.!
1 вед:Тыл барар дьууллуур субэ5э.
2 вед.Ким бары мичээрдиир,
Ким бары ыллыыр-туойар,
Дьон бары айхаллыыр,
Дьол – уеруу биьиэхэ ыалдьыттыыр.
Салгыы «Принц и принцесса» курэх.

В раздел образования

Ус араас остуоруйа дойдутугар

Музыка тыаьыыр.

Кыыстаах уол кыьыл кемус кулуустээх сана дьыл аанын арыйа уерэ-кете, дьиэрэнкэйдээн, баран иьэллэр.

Музыка тыаьыыр.

Яга-Баба 7 хаастарынан кулууьу былдьата ыытар. 7 хаастар кулууьу былдьыыллар.

Кыыс ытыы-ытыы:

— Кулууспутун былдьаатылар! Ааны хайдах арыйабыт!

Хайдах сана дьылы керсебут!

Уол хорсуннук туттан туран этэр:

-Хайаан да кулууьу булуохпутун наада! Чэ, барыах!

Музыка тыаьыыр.

Колобок суурэн киирэр:

— О5олор, миигин саьылтан саьыарын! Сиэри гынна!

Колобок о5олор кэннилэригэр саьар. Уол куоба5ы куттуур. Куобах куотан хаалар.

Колобок:

— Оо, улахан-улахан баьыыба! Эьиэхэ тугунан кемелеьуехпун

себуй?

О5олор:

— Сана дьыл аанын арыйар кулууьун Яга-Баба 7 хаастара

былдьаан ылбыттара. Кинилэр ханна олороллорун билэ5ин

дуо? Хайа диэки барарбытын ыйан биэр эрэ.

Куобах о5олорго хайа диэки баралларын ыйан биэрэр.

Восточнай музыка тыаьыыр.

Аладдин замогар тиийэллэр. Онно Аладдин, Жасмин уонна 2 кыыс санаар5аабыт керуннээх олороллор.

О5олор бокулуоннууллар уонна дорооболоьоллор.

Жасмин:

— О5олор, биьиэхэ кемелеьун эрэ! Биьиги джиннаах

чаанньыкпыт уулаах дьаама5а туьэн хаалла. Ким да сатаан

ылбакка олорор.

Аладдин:

— Ким да сатаан ылбата5а! Эгэ бу о5олор ылыахтара дуо?

(иннэ диэн баран тиэрэ хайыьар)

Уол курун суерэн, чаанньыгы нэьиилэ ылар.

Бары уерэ-кете туьэллэр. Кыргыттар восточнай ункууну ункуулууллэр.

Аладдин:

— Эьиэхэ махтал буоллун! Оттон эьиги ханна баран иьэргитин ыйыппатахпын дии?

О5олор:

— Биьиги сана дьыл аанын кулууьун кердуу баран иьэбит.

Яга-Баба обургу хаастарынан кулууспутун былдьаппыта.

Аладдин:

— Кетер кебуерунэн эьиги тургэнник тиийиэххит.

О5олор кебуергэ тураллар уонна кетеллер.

Уот умайа турар сиргэ туьэллэр. Онно о5ус бааллан баран турар.

Музыка тыаьыыр. Чунга-чанга.

3 негр ункуулуу сылдьар.

О5олор:

— Кэлэр сана 2009 сыл хаьаайынын – о5уьу сиэри сылдьа5ыт

дуо? Оччо5уна сана дьыл буолбат буолла5а дии…

Негрдар:

— Биьиги о5ус сыла буоларын билбэтэхпит ээ! О5уьа суох сана

дьыл буолбат диигит дуо?

(Мунньустан баран субэлэьэллэр) Оччо5уна биьиги ыытабыт!

О5олор:

— Эьиги Баба-Яга уонна Кащей Бессмертнай ханна олороллорун билэ5ит дуо?

Негрдар:

— Улаханнык санарыман!!! Бу ойуур ыллыгынан бардаххытына тиийиэххит. Ээ, чэ бэйэбит да сирдиэхпит!

Баба-Яга уонна Кащей Бессмертнай кэпсэтэ тураллар.

Баба-Яга:

— Истиий, быйыл сана дьыл буолбат! Мин о5успун негрдар уоран сиэбиттэр. Ол иьин сана дьыл кулууьун о5олортон хаастарбынан былдьаттарбытым.

Кащей Бессмертнай:

— Оо, хата, быйыл эмиэ кутуйахтарбын улэьит онортуур эбиппин!

О5олор о5устарын сиэтэн тиийэллэр. Баба-Яга о5уьун керен баран, уеруутуттэн ункуулуур.

Музыка тыаьыыр.

О5олор:

— Биьиги эн о5ускун а5ыллыбыт, оттон эн биьиги

кулууспутун биэриэн дуо?

Баба-Яга:

— Оо, дьэ уерууну кытта биэрэбин!

Кащей Бессмертнай:

— Мин кулуускутун кистээбитим! Буллаххытына сана дьыллыаххыт, суох да суох!!! (диэн баран кулэ-кулэ куотан хаалар)

О5олор кердууллэр уонна сундук булан ылаллар. Кулууьун сатаан арыйбаттар, ону негрдар кэлэн арыйан биэрэллэр. Ол сундуктан ессе нота булан ылаллар уонна бырааьынньыгы ыытар о5олорго биэрэллэр.

Музыка тыаьыыр.

О5олор уонна бары кыттааччылар сана дьыл аанын арыйаллар. Онно чаьы тыаьыыр.

— Сана дьылынан! Сана дьолунан! Сана о5ус сылынан! (дии-дии тахсан бараллар)

Оруоллар:

7 хаас – 7 тереппут

1. Кыыс —

2. Уол —

3. Колобок —

4. Куобах —

5. Аладдин —

6. Жасмин —

7. ункууьут 2 кыргыттар —

9. 3 негрдар —

12. Баба-Яга —

13. Кащей —

Кыттыыны ылаллар 13 уерэнээччи уонна 7 тереппут.