24.01.2022
Сценарий к Внеурочному мероприятию»Осетия»
Осетия – край легенд и преданий. Родина величайшего Нартского эпоса.
— В далёкие времена зародился Нартский эпос. Нарты – это поэтическое название осетинского народа. В сказаниях изображена жизнь древних осетин
.
Оценить
696
Содержимое разработки
Сценарий внеурочного мероприятия «Осетия»
С флагом под песню: «Ясы Осетины»,Поем Гимн
Ведущий.1:Уæ бон хорз, зынаргъ æмбæлттæ!
Ведущий 2: Добрый день, дорогие друзья!
Чтец 1 Есть на земле места красивей, теплее,
Что тут говорить,
Но местом сказочным России
Хочу Осетию назвать.
Ведущий.1: Высоко в горах в самом сердце Кавказа раскинула свои живописные земли крохотная Осетия.
Ведущий 2: Маленькая Швейцария — так называют Осетию. Край величавых гор и стремительных рек, оплот гостеприимства и древних традиций.
Ведущий.1 Сама природа создала здесь поистине удивительные по своей красоте и контрасту места. Вечные ледники и покрытые лесами, горные вершины, бурные реки и кристально чистые родники.
Ведущий 2: Уникальная местность, теплый климат и гостеприимный народ на протяжении многих веков привлекали сюда людей разных национальностей. Армяне, греки, грузины, таджики, евреи, кабардинцы, украинцы — они считают Осетию своей второй родиной.
Чтец 2
Пускай сияет вечно солнце
в горах Осетии моей,
Пускай беда обходит горца,
а горы радуют детей.
Пускай Осетия не знает
ни войн,ни боли. ни тревог
и каждый раз бог вспоминает
великий,маленький народ
Осетины — народ, живущий на юге России, в Республике Северная Осетия — Алания.
Чтец 3
Моя ОСЕТИЯ! Прекрасный, горный край.
Нигде красивей, знаю, места нет!
И если существует рай!
То это здесь, на Родине моей!!!
Чтец 4
Люблю твои прекрасные черты!
Пусть для кого-то это только горы.
Люблю твои звенящие ручьи!
Несущие жизнь на равнинные просторы.
Чтец 5
И щедрости тебе не занимать!
Любому путнику всегда ты рада.
Три пирога поставишь ты на стол!
И пива чашу — путнику услада!
Чтец 6
Люблю прохладу твоих пышных рощ.
Садов красу! Чудесного цветенья!
И рек твоих, стремительный разбег!
Всем естеством люблю, до поклоненья!!!
Чтец 7
И поклоняясь я молюсь!
Небесным силам, всем Всевышним!
Хранить тебя прошу во век!
Моя Осетия, любимая Алания!!!
Ведущий.1Как у любого государства у нашей республики есть национальная символика: герб, флаг и гимн.
— На гербе нашей республики изображен снежный барс. Потому что барс очень красивый, сильный, отважный зверь. Он без страха бросается на врага и никогда не отступает, даже если враг сильней. Это означало, что осетинский народ, как барс сильный и смелый в борьбе с врагом, отступление считает ниже своего достоинства.
Ведущий.2
— Флаг республики – триколор.
Белый цвет – символ чистоты, чести, благородства.
Красный – символ воинской доблести и славы.
Желтый цвет – символ изобилия и благодати, солнечного света.
Ведущий.1
Осетия – край легенд и преданий. Родина величайшего Нартского эпоса.
— В далёкие времена зародился Нартский эпос. Нарты – это поэтическое название осетинского народа. В сказаниях изображена жизнь древних осетин
.
Ведущий.2
«Повсюду наивысшей похвалой осетину было сравнение его с Нартом»,
— Быть в юности таким, как нарт Батраз, стальной рыцарь без страха и упрека;
сильный, отважный и непобедимый. Батраз всегда помогал нартам, защищал свой народ от врагов.
— Быть в старости как нарт Уырызмаг — мудрый и щедрый патриарх;
Ведущий.1
— Быть такой женщиной как Шатана, вещая и прозорливая мать народа, чьи руки символ изобилия и хлебосольства.
— Шатана – мудрая женщина, все нарты шли к ней за советом. Она – волшебница, могла превращаться в молодую красавицу или старуху. Понимала язык зверей и птиц, могла вызвать бурю и снег. Шатана вырастила и воспитала Батраза и Сослана. Первая научилась варить осетинское пиво. Вот такие необычные люди были нарты.
Чтец 1
О, Нарты, дети древности седой
Своим потомкам мудрость завещали
Неспешной мысли величавый строй
И жизнь достойную без бед и без печали.
Нам хочется, чтоб лучшие черты
Бессмертных предков нами не забылись,
Чтоб в наших детях Нарты воплотились
Носители нетленной красоты!
Ведущий.1
В традиционной культуре и религии осетин центральное место занимает праздник. Среди праздников самым любимым у осетинского народа является Джеоргуыба.
Джеоргуыба- праздник, посвященный осетинскому святому Уастырджи. Образ Уастырджи пришел к нам из нашего далекого прошлого, от наших предков – нартов. Уастырджи покровительствует мужчинам, путникам, защищает слабых и обездоленных, наставляет молодых на путь истинный
Ведущий.2
— ФАРН уæм бадзурæт Ирыстоны адæм æмæ фæрнæйдзаг уæд уæ алкæйы хæдзар дæр! Абон нæм цы уазджытæ æрбацыд, уыдоны цæрæнбон бирæ уæд! Хуыцауыл бафадзахсам нахи… Фынг айдзаг канут…
Вед.2. Ирыстоныадæм! Иунæгкадджын Хуыцауы хорзæх нæ уæд алкæйдæ! Сыгъдæг Уастырджи нын æххуысгæнæг уæд!
Ведущий.1
Народ Осетии! Пусть Единый Бог благословит каждого из нас! Пусть святой Уастырджи всегда сопутствует нам!
Ведущий.2
Уæ бон хорз нæ зынаргъ уазджытæ æмæ нæ бæрæгбоны архайджытæ. Зæрдиагæй уын арфæ кæнæм æмæ уа хонæм нæ бæрæгбонмæ.
Ведущий.1
Добрый день, уважаемые гости и участники нашего праздничного мероприятия! Мы рады приветствовать вас и приглашаем окунуться в атмосферу праздника наиболее почитаемого в Осетии Джеоргуыба.
Ведущий.2
Праздник Джеоргуыба самый любимый праздник у народа Осетии, который отмечают лишь мужчины. В празднованиях участвуют представители всех национальностей, которые населяют республику. Этот праздник длится в течении недели ежегодно в конце ноября после осенних работ.
Ведущий.1
Накануне праздника в воскресенье, по старинной традиции, закалывается животное для жертвоприношения. Это может быть бык или баран, и этот день так и зовут «День закалывания быка»
В первый понедельник Джеоргуыба отмечается в семенном кругу. К праздничному столу подаются три традиционных пирога и голова заколотого животного, и после произнесения главой семьи молитвы, все мужчины усаживаются за столом. Женщины не принимают участие в празднованиях вместе с мужчинами, их место за отдельным столом. За столом, по обычаю первый тост произносится всевышнему, второй — его посланнику Уастырджи.
(на сцену выходят за круглый стол три мальчика и начинают читать молитвы)
1 хистар -Хуыцау, табуДæхицæн!
2 и3 хистар . — Оммен, Хуыцау!
2 хистар . – Бирæ адæм дæм кувынц,
Хорздзинæдтæ Дæ курынц,
Æмæ хуыздæрæн кæй кувинæгтæ,
Кæй куывд айстай, уый æмбал мах дæр фæкæн.
Кæддæриддæр нын æххуысгæнæг куыд уай, уцы амонд нæ уæд!
2 и3 хистар –Оммен Хуыцау!
3 хистар — Бæрæгбон у, æмæ ныл афæдзай-афæдзмæ хуыздæрæй куыд цæуа, уцы амонд нæ уæд!
-Уастырджийы бонтæ сты, æмæ Уастырджи хуыздæр ахъаз кæмæн ракодта, мах дæр уый æмбал куыд уæм, ахæм амонд нæ уæд!
2 и3 хистар — Оммен Хуыцау!
Ведущий 2
Олицетворением этих праздников воистину являются танцующие в плавном танце парни и девушки в танце «Симд».
— Танец, который пронёс сквозь века закодированный смысл наших предков. Гордость Осетии СИМД. Недаром о нём упоминается в гимне Республики: «Здесь прошлое с будущим в СИМДе сошлись» …
Танец- СИМД
Ведущий1
Осетины очень почитают каждого из своих святых. Однако есть тот, который стал ближе народу, простым людям. Мужчины, путники, обездоленные, несправедливо обиженные – каждый человек мог обратиться к святому Уастырджи в своих молитвах. И на протяжении многих десятилетий он всегда помогал нуждающимся. А то, что праздник Джеоргуба у осетин до сих отмечается с большим размахом и соблюдением национальных традиций и обрядов, – прямое тому подтверждение.
К праздничному столу подаются три традиционных пирога и голова заколотого животного
Чтец 2
Ещё в Нартских Сказаниях часто говорится об осетинских пирогах, приготовленных для молитвы.
В древности пироги готовили с соблюдением строгих правил: пшеницу мыли, сушили, затем мололи в муку. Тесто готовили в глубоком молчании.
Осетинские женщины не позволяют себе печь пироги с непокрытой головой. Иначе их молитвы не будут услышаны всевышним.
На праздничном застолье бывает три пирога, которые символизируют Бога, Солнце и Землю.
.
Чтец 3
Определённые части мяса жертвенного животного собираются, кладутся на фынг. Голова (сæр) – верхний мир, шея (бæрзæй) – средний, туловище – нижний, чтобы в мир вернулись порядок, плодородие, процветание и жизнь.
Чтец 4
Первое упоминание о пиве появилось в «Сказаниях о нартах».
Согласно легенде, пиво даровано осетинам высшими силами. Нарт Урызмаг увидел птицу, которая съела зернышко хмеля, затем клюнула зернышко солода. Хочет птичка взлететь, а не может… Урызмаг заинтересовался необычным поведением птицы, принес ее домой и рассказал об этом Шатане. Жена попросила принести ей эти зерна, затем сварила из них вкусный напиток.
Считается, что молитва, произнесенная над кружкой пива, обязательно сбудется.
Кадджын, амонджын бæрæгбон!
Мах дæумæ табу кæнæм!
Курæм ныфс, бæркад нæ зæххыл!
Зон дæ ныфсæй мах цæрæм!
Ракæс, рафæлгæс ды дардæй,
Де уазæг нæхи кæнæм.
Тæх нæргæ,рæсугъд нæ сæрты,
Мах дæуæй зон,ард хæрæм!
Ведущий1
Одним из самых ярких и самобытных национальных нарядов оправдано считается осетинский костюм.
Традиционный мужской костюм включает в себя:
натуральное нательное белье,
черкеску-
папаху которая служила зимним головным убором,
бурку- она защищала их от дождя, холода и жары, а для пастуха служила так же постелью. шубу- сшитую из овчины
башлык — состоял он из трех частей: головного углубления и двух длинных завязок. Изготавливался он из козьего пуха и верблюжьей шерсти.
Ичиги (хæдбынтæ) – высокие сапоги из мягкой натуральной козлиной кожи, с мягким носком и внутренним жестким задником
Ремень (рон) – традиционный осетинский узкий пояс, изготавливаемый из кожи или тканевого материала.
Традиционный женский наряд состоит не только из одежды, но и включает в себя разного рода украшения.
Женский национальный костюм осетинки состоит из:
легкой сорочки;
корсета или специального декоративного нагрудника;
платья в пол, пошитого из светлой струящейся ткани;
велюрового или бархатного платья-халата без застежек, которое фиксируется при помощи ремня или пояса;
платка;
шапочки, которую именуют «худ»;
специальной мягкой обуви – «чувяки»
1.
Цæйут, æфсымæртау
Раттæм нæ къухтæ
Абон кæрæдзимæ
Иры лæппутæ!..
2.
Скæнæм нæ тырыса
Дзыллæйы номæй.
Рухсмæ æнæзивæг
Цомут æнгомæй!
3.
Растдзинад уарзынæй
Скæнæм нæ фæндаг…
Гъе — мардзæ, магуса!
Фесæф, нæуæндаг!
Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/481110-scenarij-k-vneurochnomu-meroprijatijuosetija
«Свидетельство участника экспертной комиссии»
Оставляйте комментарии к работам коллег и получите документ
БЕСПЛАТНО!
Бæрæгбоны райдайæн
15 май , 15 сах
Рæстæг —30 мин бæрц
Архайджытæ 1-4 кълæсты ахуырдзаутæ, драм. къорды архайджытæ, уазджытæ «Фæндыры зæлтæ» ансамбль
хъуысы ирон гимн, æмбæрзæн фæндырддзæгъдджыты ансамбль цæгъды.
1 амонæг: — Уæ бонтæ хорз, зынаргъ æмбæлттæ! Æгас нæм цæут æмæ уыл рæсугъд
бæрæгбæттæ цæуæд!
2 амонæг: — Добрый день дорогие друзья! Добро пожаловать на наш праздник!
1 амонæг: — Абон нæ республикæйы адæм ирон æвзаджы бæрæгбоныл цин кæнынц.
2 амонæг: — Сегодня вся республика празднует день осетинского языка и литературы.
1 амонæг: — Ирон бæрæгбон та æнæ рæсугъд фæндырдзагъдæй, æнæ аив кафтæй нæ
фидауы. Нæ бæрæгбоны уазджытæ сты фæндырдзæгъдджыты
ансамбль ”Фæндыры зæлты” архайджытæ.
Ансамбль цæгъды. Кафынц «Хонгæ»
1 амонæг : — 1899 азы фынддæсæм майы фыццаг
хатт рацыд мыхуыры Хетæгкаты Къостайы æмдзæвгæты
æмбырдгонд ”Ирон фæндыр”. Уымæ гæсгæ 2003 азæй фæстæмæ
15 майы бæрæг кæнæн ирон æвзаг æмæ литературæйы
бон.
2 амонæг: — В 1899 году 15 мая впервые вышел в печати первый сборник стихов Коста
Левановича Хетагурова «Осетинская лира». С 2003 года
15 мая мы празднуем день осетинского языка и литературы.
1 амонæг: — Алы адæмы хаттæн дæр йæ мадæлон æвзаг у се ппæтæй стырдæр хæзна. Ирон
адæмæн се стырдæр хæзна у ирон æвзаг.
2 амонæг: — Богатство каждого народа заключается в знание языка. Самое большое
богатство нашего народа в том, что мы сумели сохранить наш язык, несмотря
ни на что.
Æмдзæвгæ «Ирон æвзаг»
Ирон æвзаг – нæ хæзнаты хæзнадæр,
Æвидигæ, алутонау, йæ тых.
Нæй махæн уымæй а зæххыл зынаргъдæр,
Æнустæм у æнæмæлгæ, хъæддых.
Нæ зарджытæ ирон æвзæгыл зарæм,
Нæ истори ирон дзырдтæй фыссæм.
Зарæг «Мадæлон æвзаг» 1 кълас Диск № 29
Мах нырма стæм сабитæ, Цас уарзæм ирон æвзаг,
Афтæмæй фыссæм. Уый зæгъæн дæр нæй.
Ахуыр кæнæм абетæ, Мады рæвдыд, мады ад
Чингуытæ кæсæм. Базыдтам дæуæй.
Цас аргъæуттæ базыдтам, Бон изæрмæ кадджытæ
Цас диссæгтæ, Цас.мах фæкæсæм фаг
Раст, цыма, зæрватыккау, Зæрдæйæн куыд адджын дæ
Чиныг у æгас Мадæлон æвзаг
1 амонæг: — Адæмы зонд æмæ зæрдæмæ фæндаг ссарыны тæккæ хуыздæр æмæ растдæр
мадзал у уыдонæн се взаг базонын. Адæмæн се взаг цас тыгдæр базонай,
уыйбæрц сын тынгдæр базондзынæ сæ зонд æмæ сæ зæрдæ, — фыста уырыссаг
фыссæг К. Д. Ушинский.
2 амонæг: — Обращаться с языком кое-как – значит и мыслить кое – как: неточно,
приблизительно, — писал русский писатель А.Н.Толстой.
1 амонæг: — Дунейы тæккæ хуыздæр хæрзтæн
У сæ хуыздæр мадæлон æвзаг,
Чи йæм кæсы иунæг боны цæстæй ,
У гъеуый йæ адæмæн знаг, – фыста ирон фыссæг Цæгæраты Гиго.
2 амонæг: — Для познания какого ни есть народа старайся прежде изучить его язык, — писал
великий ученый Пифагор.
Æмдзæвгæ Ирон æвзаг. Соттиты Риммæ
Цæудзысты азтæ, ивдзысты фæлтæртæ,
Æнусты сæрты хиздзæнис æнус,
Фæлæ уæддæр, алайнаг дзырды зæлтæ,
Ирон зæххыл сымах уыдзыстут буц.
1 амонæг: — Ирон æвзагыл дзурынмæ кæддæриддæр тырнырдтой æндæр адæмы
минæвæрдтæ æмæ сын уый сæ кад дæлдæр никуы фæкодта. Сæ
рæстæджы уырыссаг стыр ахуыргæндтæ Шегрен æмæ Миллер
иттæг хорз сахуыр кодтой йæ фыццаг грамматикæ. Ныртæккæ ирон
æвзаг наукон æгъдауæй ахуыр кæнынц бирæ фæсарæйнаг бæстæты.
Дауыраты Харитон.
2 амонæг: — Истинная любовь к своей стране немыслима без любви к своему языку. —
говорил русский писатель К.Г. Паустовский.
1 амонæг: — Нæ зындгонд ирон ахуыргонд Абайты Васо та афтæ фыста: Ахуыргонд
адæймаг æппæты фыццаг йæ мадæлон æвзаг сахуыр кæны, стæй уæд æндæр
адæмы взæгтæ.
Æмдзæвгæ Мадæлон æвзаг
…Сты зондæн уацхæссæг
Æппæт дунейы взæгтæ
Нæ дзы зонын хæстæг æви дæрддаг,
Фæлæ ныххойыс зæрдæйы къæсæртæ
Æрмæстдæр ды – мæ мадæлон æвзаг.
Таурæгъ «Хуыцауы зæхх» Ис ахæм рагон таурæгъ:
Хуыцау, дам, Дуне арæзта. Йæ куыст фæци æмæ загъта: Ныр та ахæм бæстæ аразын, мæхæдæг кæм цæрон. Æмæ сфæлдыста Ирыстон. Кавказы хæхты астæу æрбынат кодта Ирыстон. Йæ иу кæрон Арвыкомы æнусон хæхтæ, иннæ кæрон Мæздæджы æнæкæрон быдыртæ.
Æнусон цъититæ, хæххон æхсæрдзæнтæ, абухгæ цæугæдæттæ, бæркадджын быдыртæ, фыдæлты мæсгуытæ, цъæх – цъæхид арвыл хæххон цæргæс, сыгъдæг уæлдæф, æмæ хосгæнæг суæрттæ, фосы дзуг æмæ хохаг фиййауы уадындзы цагъд.
1 амонæг: — Ацы Хуыцауæй хорзæхгонд зæххыл фæзынди дунемæ ирон
адæмы уарзондæр хъæбул Хетæгкаты Къоста.
Æмдзæвгæ Къостайы лæвар. /Чеджемты Æхсар)
2 амонæг: — Адæмон аргъæуттæ, таурæгътæ æмæ кадджытæ сдзырдтой
рæсугъд поэтикон хъæлæсæй Къостайы чиныджы.
1 амонæг: — Народные сказания и легенды ожили и были рассказаны
красивым поэтическим языком Коста.
2 амонæг: — Дунейыл цы æвзæгтæ ис, уыдонæй бирæтæ сæфты къахыл лæуд
сты, цæмæй уыдоны ′хсæн ирон æвзаг дæр ма фæуа, уый
тыххæй нæ хъæуы Къостайы рæсугъд æвзаг цæсты гагуыйау
хъахъхъæнын. Тынг цымыдисаг кæсы бирæ ахуыргæндтæм ирон æвзаг.
Суанг ма йæ фæсарæйнаг университетты дæр ахуыр кæнынц.
1 амонæг: — На Земле тысячи языков и многие из них на грани исчезновения.
Нельзя допустить, чтобы язык Коста оказался в их
числе. Во многих зарубежных странах осетинский язык, как
один из самых древних, вызывает интерес ученых языковедов. И
является предметом изучения студентов
2 амонæг: — Афтæ фæзæгъынц æвзаг, дам, бинонты ′хсæн гуыры. Сывæллон
йæ бинонты хсæн фыццаг ныхас иронау куы фехъуса, фыццаг
ирон зарæг куы сахуыр кæна, зæрдæйæ йæ уæд бауарздзæни,
гъеуæд ын уыдзæни мадæлон.
Æмдзæвгæ Авдæны зарæг.
Сабийæн авдæнмæ дзидзи мад дары,
Мидбылты худгæ йын «А – ло – лай» зары.
Саби дæр раст цыма зарæг æнкъары,
Мады ныхæстимæ не ´взаг æмбары.
Æмдзæвгæ Иры зæхх. Чеджемты Æхсар.
Иры зæхх – Нарты фыдыбæстæ.
Иры цот – хурмæ тырнæг.
Ацы бæрзонд хæхты цæргæстæ
Никуы фæтæхынц ныллæг.
Æмдзæвгæ Мадæлон æвзаг. Даурæ.
Дзур, мæ къона, дзур иронау.
Азтæ атæхдзысты бонау.
Хорз лæг уыдзынæ кæддæр.
Бахъæудзæн дæ гъеуæд сæр.
Базон кафын æмæ зарын,
Зон дæ адæмы нымайын.
Ма у не гъдæуттæн ызнаг.
Уарз дæ мадæлон æвзаг.
Зарæг: Гыццыл алантæ 1 кълас Диск № 12
Æмдзæвгæ Ирон дзырд. Чеджемты Æхсар.
Дæ зæрдæйы бынæй цы бæстæйы уарзыс,
Гъе уый у дæ хъысмæт, дæ ном
Ирон дзырд у махæн нæ фыдæлты намыс,
Ирон дзырд – нæ Иры цæсгом.
Зарæг — Райгуырæн зæхх. Чедджемты Æхсар
Бæстæтæ бирæ сты ……..
Хъæлдзæг нывтæ скъоладзауты цардæй.
Сценкæтæ:
Хинæйдзаг скъоладзау. 1 — 2 кълас
Гæды лæг 4 кълас
Ирон нæ жони 2- 3 кълас
Кæронбæттæн:
Æмдзæвгæ ”Ирон фæндыр» Чеджемты Æхсар
Фæндырдзæгъдджыты ансамбль цæгъды. Кафт «Симд».
2 амонæг: — Нæ абоны бæрæгбон кæронмæ æрхæццæ. Фæлæ нæй кæрон ирон
аив ныхасæн, ирон æгъдауæн, ирон æфсармæн.
1 амонæг: — Цины бæрæгбæтты æмбæлут.
Зарæг Цæгат Ирыстон. 4 кълас
Школьное мероприятие.
СЦЕНАРИЙ КО ДНЮ ОСЕТИНСКОГО ЯЗЫКА 15 МАЯ.
Цели и задачи:
— Показать роль языка в жизни человека и в жизни общества; — прививать любовь и бережное отношение к родному языку и к языку братских народов;
— развивать стремления быть терпимым в обществе людей;
— воспитывать интернационализм; способствовать развитию устной речи учащихся.
1-аг амонӕг
Абон у нӕ ирон ӕвзаджы бӕрӕгбон. Махмӕ Ирыстоны фӕзӕгъынц, Уазӕг, Хуыцауы уазӕг у! Уӕ бон хорз ӕмӕ нӕм ӕгас цӕут абон нӕ бӕрӕгбонмӕ уе ппӕт дӕр. Уе ппӕт дӕр стут Хуыцауы уазджытӕ ӕмӕ махӕн тынг ӕхсызгон у, абон кӕй ӕрбамбырд стӕм, уый.
2-аг амонӕг
Нӕй баивӕн дӕ цӕсгомӕн кӕйдӕр цӕсгомӕй, уӕд ды дӕхӕдӕг нал уыдзынӕ. Адӕймаг йӕ цӕсгомы сконд фӕивы ӕрмӕстдӕр уӕд, ӕмӕ йӕ ӕмбӕхсын куы бахъӕуы йӕ «чъизи» хъуыддӕгтӕ. Йӕ зынаргъ адӕмы раз куы нал фӕуӕнды равдисын йӕ цӕсгом. Ӕмӕ уӕд уый цард нал у. Адӕймагӕн йӕ уды конд разыны йӕ цӕсгомӕй, — куы йӕм бакӕсай, уӕд; йе взагӕй – куы йӕм байхъусай, уӕд. Уӕдӕ махӕй алчидӕр ам, йӕ зӕрдӕйы хъуамӕ дара ахӕм хъуыды: «Куыд нӕ ис баивӕн цӕсгомӕн, нӕй афтӕ баивӕн мадӕлон ӕвзагӕн!»
Ацы хъуыды тынг аивӕй равдыста йе мдзӕвгӕйы Хаджеты Таймураз. Байхъусӕм ма йӕм.
Ӕмдзӕвгӕ дзуры Алыккаты Дианӕ 5-ӕм «А» къласы ахуырдзау.
«Ме взаг»
У иу ӕвзаг дӕр а дунейӕн фаг,
Фӕлӕ нӕ ивынц мады риу ӕндӕрыл!..
Мӕлӕн дын нӕй, мӕ фыдӕлты ӕвзаг,
Кӕд ма ӕрбайсӕфт хоры нӕмыг мӕры?!
Ды незаманӕй ацы боны онг
Нӕ фесӕфтай дӕ уаз хъӕлӕс, дӕ намыс.
Ӕнус-ӕнус дӕ сыгъдӕг уды конд
Цырен арт ӕмӕ карды комыл бахсыст.
Тыгъд быдыры дыл дымгӕйы ныхмӕ
Лӕхурдта Скиф йӕ тызмӕджы ныхӕстӕ,
«Тох!.. Тох!..» — сӕрмӕттаг сабийы дзыхӕй
Ысхаудта дзырд – лӕг у; ӕрцыд йӕ рӕстӕг!
Фӕлӕ дӕ рӕстӕг а фарнӕй хызта,
Дӕ сыгъзӕрин ӕй ракалын нӕ фӕндыд…
Ныззарыд уӕд ирон лӕппу – Къоста –
Ӕмӕ дӕ тулдз йӕ уидӕгтӕм нызмӕлыд.
Мӕлӕн дын нӕй, мӕ фыдӕлты ӕвзаг, –
Дӕ зӕронд мад у ацы зӕххы къори,
Ӕмӕ куы сӕфай (ма зӕгъӕд ызнаг), –
Дӕуимӕ сӕфы дунейы истори!
1-аг амонӕг
Дунейы фарн зӕгъӕд , ӕмӕ алы ирон дӕр куыд уа цӕсгомджын ирон фарнӕй, алы ирон дӕр куыд уа хайджын Къостайы взагӕй!
Байхъусӕм ма уӕдӕ нӕ кӕстӕр фӕсивӕдмӕ «Мадӕлон ӕвзаг» куыд зынаргъ у, уымӕ.
Ӕмдзӕвгӕтӕ кӕсынц ӕртыккаг ӕмӕ фӕндзӕм кълӕсты ахуырдзаутӕ.
(«Дзур-иу, дзур иронау.» Джабиты Т.Х.
«Ирыстонӕн.» Томайты Шамил.
«Мадӕлон ӕвзаг.» Чеджемты Ӕхсар.
«Мадӕлон ӕвзаг.» Цырыхаты Керымбег.
«Мадӕлон ӕвзаг.» Джиоты Азеринӕ.
«Ирон ӕвзаг — мӕ уды рухс.»Цогойты-Хуырымты А.
«Ирон дзырд.» Дзуццаты Зӕл.
«Нӕртон ӕвзаг.» Касаты Аслан.
2-аг амонӕг
Цард рӕсугъд уӕд у, ӕмӕ хъӕбул куы хъуса алыбон йӕ мады фӕлмӕн хъӕлӕс, йӕ мадӕлон ӕвзагыл куы зӕлой ирон дзырдтӕ:
Ӕмдзӕвгӕ «Ирон дзырдтӕ.»
3-аг амонӕг
Адӕймаг амондджын уӕд у, куы базона аргъ кӕнын йӕ рагфыдӕлтӕн, йӕхицӕн, йӕ фыды зӕххӕн, сӕрибарӕн, йӕ мадӕлон ӕвзагӕн, еуӕд ӕхсиддзӕн йӕ дадзинты алкӕддӕр ирон туг!
Йӕ райгуырӕн бӕстӕ чи уарзы, уый сӕрбӕрзондӕй, сӕрибарӕй йӕ мадӕлон ӕвзагыл дзуры, зӕгъгӕ, къӕлӕт хӕссыныл чи не сразы уа йӕ царды, ӕрмӕстдӕр уый бахъахъхъӕндзӕн йӕ мадӕлон ӕвзаг. Ӕрмӕстдӕр ирон туг кӕмӕн фыцы йӕ риуы, еуый нӕ ферох кӕндзӕн йе взаг.
-
Ӕмдзӕвгӕ «Ӕз нӕ хастон къӕлӕт.»
-
Ӕмдзӕвгӕ «Ирон туг.»
Цард бӕллиццаг у уӕд, кад дын куы кӕной , цы адӕмы хсӕн цӕрыс, уыдон, фӕлӕ кады аккаг та уыдзынӕ уӕд, ӕмӕ куы зонай , куы уарзай дӕ мадӕлон ӕвзаг!
Ирон дзырды рӕсугъд азӕлд,
Куыд уарзон дӕ, куыд адджын дӕ!
Ныййарӕджы фӕлмӕн узӕлд,-
Ирон ӕвзаг – дӕ зарджытӕ.
Ирон ныхас – цӕугӕ кадӕг,
Нӕ фӕндагыл ӕрвхуыз суадон.
Ирон ӕвзаг, ирон зарӕг –
Нӕ фарны сӕр, нӕ хӕзнадон!
2-аг амонӕг
Ирон ӕвзагыл цӕрӕнбонты фыстой ӕмӕ фысдзысты сӕ зӕрдӕйы ӕнкъарӕнтӕ нӕ фысджытӕ ӕмӕ нӕ поэттӕ. Уыдон, куыд байхъуыстат, афтӕмӕй, диссаджы рӕсугъд равдыстой сӕхи хъуыдытӕ ӕмӕ ӕппӕт ирон адӕмы хъуыдытӕ дӕр.
3-аг амонӕг
Абоны царды сагъӕссаг у ирон ӕвзаджы фидӕн, фӕлӕ йӕ цалынмӕ уарзӕм, цалынмӕ йыл хъуыды кӕнын фӕрӕзӕм, цалынмӕ ирон сывӕллон дзура йӕ мадӕлон ӕвзагыл, уӕдмӕ йын тӕссаг нӕу фесӕфынӕй.
Байхъусӕм ма уӕдӕ ирон адӕймаджы сагъӕстӕм.
Хуыгаты Мырзабег. «Иры взаг – мӕ сагъӕс.»
1-аг амонӕг
Ирон лӕгӕн йе взаг ӕрмӕст йӕ сагъӕс нӕу. Уый у , Дзуццаты Хадзы-Мурат куыд загъта, афтӕмӕй – йӕ хъарӕг дӕр, йӕ зарӕг дӕр, йӕ фарн дӕр, йӕ цин дӕр ӕмӕ йӕ уарзт дӕр.
Ӕмдзӕвгӕ «Ме взаг.»
2-аг амонӕг
Историйы дард фӕндӕгтыл, ӕнусты сӕрты ӕрхаста ирон фарн махӕн ирон дзырд, цӕмӕй йӕ мах дӕр бахъахъхъӕнӕм скифтӕ ӕмӕ сӕрмӕттау.
«Ирон дзырд.» Хъодзаты Ӕхсар.
«Ирон дзырд.» Чеджемты Ӕхсар.
3-аг амонӕг
Абон мах куыд бамбӕрстам, афтӕмӕй «Ирон лӕг хъуамӕ баззайа иронӕй!» афтӕ фыста Айларты Михал, ӕмӕ афтӕ хъуамӕ хъуыды кӕнӕм мах не ппӕт дӕр.
Ӕмдзӕвгӕ «Ирон лӕг хъуамӕ баззайа иронӕй.»
Ууыл абон нӕ бӕрӕгбоны хӕс сӕххӕст кодтам.
Стыр бузныг уын. Уарзут уӕ мадӕлон ӕвзаг, мадӕй зынаргъдӕр нӕй, мады руаджы базонӕм, цы взагыл дзурӕм, уый, ӕмӕ йын кад кӕнын хъӕуы цӕрӕнбонты!
Скачать материал
Краткое описание документа:
Цели и задачи: Показать роль языка в жизни человека и в жизни общества; — прививать любовь и бережное отношение к родному языку и к языку братских народов;
— развивать стремления быть терпимым в обществе людей; воспитывать интернационализм.
В настоящее время огромное значение имеет интернациональное воспитание школьников. Особенно с тех пор, как бывшие социалистические республики захотели стать отдельными государствами. Минимум для двух поколений продемонстрировали неприемлемое проживание в мире и в дружбе, а сейчас, когда появилась опасность извне, то опять возвращаются на круги своя, как заблудший сын к отцу. И это очень хорошо, конечно. Но посеянное семя даёт свои ростки. А нам, учителям опять расхлёбывать и начинать сначала.
|
Автор [Написать] |
Музаева Заира Аскеровна |
|
Дата добавления |
18.01.2015 |
|
Раздел |
Начальные классы |
|
Подраздел |
Другие методич. материалы |
|
Просмотров |
741 |
|
Номер материала |
315696 |
слово,осетинский язы— Кораева Фиолета Тареловна
Скачать:
|
|
14.14 КБ |
uarzyn_u00e6z_iron_nyhas.docxУарзын æз ирон ныхас ,ирон дзырд!
Ирон æвзаг куы нал зона ирон ,
Уæд уый уыдзæни æнæ уидаг бæласау
Ирон æвзагæн чи кæна кæрон
Уый хъуамæ Ирон хæхты зæй фæласа!
-Мадæлон æвзаг ! Сывæллон фыццаг зарæг цы æвзагыл фехъусы, йæ фыццаг къахдзæфтимæ цы фыццаг дзырдтæ фæзæгъы, уыдон вæййынц мадæлон æвзагыл. Адæймаджы хъомыл кæнынæн, йæ зонынндзинæдтæ парахат кæнынæн, æцæг лæг суæвынæн иууыл ахсджагдæр фæрæз у мадæлон æвзаг
-Мадæлон æвзаг у адæмы фарн æмæ æгъдау иу фæлтæрæй иннæмæ адæттыны сæйраг фæрæз.
Æвзыджы хъысмæт у адæмы хъысмæт.
Адæмы фидæн баст у йæ æвзаджы фидæнимæ.
Алы адæмæн дæр тулдз бæласау ис уидæгтæ, зæнг æмæ къалиутæ. Уидæгтæ сты йе взаг, зæнг – йе гъдæуттæ, къалиутæ йæ царды мидис.
— Бæласæн йæ къалиутæ куы ныццæгъдай, фæлæ йæ уидæгдтæ хъыгдард куы нæ баййафой, уæд та зæнг ног къалиутæ рауадздзæн,йæ зæнг ын куы алыг кæнай , фæлæ йæ уидæгтæ цардхъомæй куы баззайой , хъыгдард куы нæ баййафой, уæд та тау суаддзысты æмæ йын зæнг дср уыдзæн æмæ къалиутæ дæр. Гъе — фæлæ йын йæ уидæгтæ кы ныллыг кæнай, усд æрцыд йе сæфт.
— Ахæм хъысмæт ис алы адæмыхаттæн дæр: йæ фидæн аразгæ у йæ уидæгтæй, йе взаджы цардхъомæй. Æмæ йæ сæфт кæй нæ фæнды, уыцы адæм ацы æцæгдзинад хъуамæ йæ зæрдыл дара.
Афтæ махæн ирæттæн дæр уый иудадзыг хъуыдыйаг у.
Мингай азты сæрты нæм нæ хистæр фæлтæры фæрцы цы рæсугъд æвзаджы фарн æрхæццæ уый мах дæр хъуамæ фидæны фæлтæртæм адæттыныл зæрдиагæй бацархайæм.
— Ирон æвзаг у аргъæуттæ, таурæгътæ, æмбисæндтæ Нарты кадджыты æвзаг, Къоста, Васо, Секъа æмæ иннæ куырыхон лæгты æвзаг. Мадæлон æвзаг нæ туджы ахъары мады æхсыримæ. Йæ а-лол-лай-ы зарджытимæ, хистæрты æгъдæуттæ æмæ таурæгътимæ.
— Æвзаг цас фылдæр куса, цас ыл фылдæр дзурой æмæ фыссой, уыйас фидар- дæр кæны.
Æмæ æвзаг фидар куы уа, уæд адæм дæр æнгомдæр сты, æмуддæр вæййынц.
-Адæм се взагæй адæм сты, æмæ йын хъуамæ авгау æрхауынæй тæрсæм, хъахъхъæнæм æй цæстыгагуыйау.
Кæд æцæг ирæттæ стæм , æмæ не взаг уарзæм , уæд æй хъуамæ зонæм.
Нæ мадæлон ирон æвзагыл цалынмæ адæм дзурой, уæдмæ кæндзæн тыхджындæр, аивæй – аивдæр, æмæ уыдзæн æнусон.
— Адæм дзурынц се взагыл- æвзаг цæры.
Æмæ цæмæй иннæ адæмты æхсæн ма атайæм, ууыл хъуамæ не ппæт дæр зæрдиагæй бацархайæм. Æмæ нæ ахсджиагдæр хæсыл банымайæм ирон адæмы æртæ хорзæхы, æртæ удхосы бахъахъхъæнын.
Уыдон сты — не взаг, нæ фарн, не гъдау.
Ацы æртæ удхосæй йæхи æнæхай чи фæкæна, уымæн ирон схонæн нал ис.
— Ирон дзырд, ирон зæххыл куы фæцуда,уæд ма зæхх уыдзæн, фæлæ ирон адæм нал уыдзысты.
Мах хъуамæ сæрыстыр уæм ирæттæ кæй стæм уымæй.Уæд рæздзæн нæ ирон æвзаг, æмæ йæ цæрæнбон фылдæр кæндзæн.
-Абоны бæрæгбонмæ бацæттæ кодта не скъола дæр.
Ирон æгъдаумæ гæсгæ хистæр кæстæры разæй дон дæр нæ фæнуазы.
Уыцы фæтк абон дæр хæлд нæ цæуы, уымæ гæсгæ нæ абоны равдыст байгом кæндзысты 5 кълас
Оставьте свой комментарий
Начало формы
Предварительный просмотр:
«Рай, мӕ бӕстӕ, зӕл мӕ мадӕлон ӕвзаг!»
Зал ифтонггонд у сывӕллӕтты нывтӕй темӕ «Мӕ Ирыстоныл», цитатӕтӕ мадӕлон ӕвзаджы тыххӕй фӕйнӕгыл ,ирон чингуыты равдыст къуымы, зӕлы музыкӕ.
Рацӕуынц 2 скъоладзауы дзургӕйӕ:
Казик: Нӕ зоныс, цы хабар у, цӕмӕн рауай-бауай кӕнынц иууылдӕр?
Вадим: Мӕгъа, кӕд исты бӕрӕгбон у…(Ӕрбауайы чызг плакатимӕ)
Кӕри, цы бон у абон, зӕгъ-ма.
Кӕринӕ: Абон у ирон ӕвзаджы бон, рох уӕ фӕци? Уӕ фыдуагдзинады аххосӕй, ӕвӕццӕгӕн! Казик, нӕ йӕ хъуыды кӕныс?
Казик: Ӕцёг, ӕцӕг! Ныхӕстӕ дӕр ма мын куы уыд бӕрӕгбонмӕ!
Вадим (былысчъилӕй): Алы аз та ирон ӕвзаджы бон вӕййы! Цымӕ цӕмӕ гӕсгӕ?
Кӕринӕ: Уымӕн ӕмӕ иронау раст ничиуал дзуры, ничиуал кӕсы, суанг ма заргӕ дӕр рӕдыдтытимӕ кӕнынц!
Вадим: Ӕз тынг рӕсугъд дӕр ма дзурын!
Казик: Алӕ-ма уӕдӕ, иронау зӕгъ — Звонок уже звенел.
Вадим: Ха-ха-ха! Мӕлӕты диссаг хъуыддаг: Звонок уже уыди!
(Казик ӕмӕ йыл Кринӕ худынц)
Уый дын дӕсны!
Кӕринӕ: Уӕдӕ ма ноджыдӕр зӕгъ — Сегодня я буду выступать на празднике.
Вадим: Табуафси! Абон ӕз выступат кӕндзынӕн праздникы.
(Казик ӕмӕ та йыл Кӕринӕ худынц, Вадим йӕ сӕр ныхы)
Кӕринӕ: Федтай, Зондаби! Зонын, дам, иронау рӕсугъд дзурын. Йе афтӕ дзурынц абон бирӕ ирӕттӕ, ӕмӕ уымӕн хъӕуы бӕрӕгбӕттӕ, алыхуызон мадзӕлттӕ аразын, цӕмӕй не ‘взаг ма мӕгуыр кӕна.
Казик: Раст дӕ, Кӕри, кӕннод афтӕмӕй ӕцӕг фесӕфдзӕн, амӕлдзӕн…
Вадим: Ӕмӕ иунӕг мах бӕрӕгбонӕй цы рауайдзӕн? Цы пайда йын фӕуыдзӕн?
Кӕринӕ: Ӕмӕ иунӕг мах нӕ аразӕм абон бӕрӕгбон, Вадим. Ацы бон Ирыстоны ӕппӕт скъолаты дӕр дзурдзысты, зардзысты, кафдзысты иронау.
Казик: Ӕмӕ цас сты нӕ республикӕйы скъолатӕ, уый зоныс? Ӕнӕхъӕн 212 скъолайы!
Вадим: Ух ты-ы-ы!
Казик ӕмӕ Каринӕ: Ух ты нӕ, фӕлӕ — ӕй-джиди, уый дын гъе!
Каринӕ: Цӕй уӕдӕ, нӕ бӕрӕгбон райдайын афон у, ныффӕстиат стӕм!
Казик: Ӕмӕ йӕ райдайдзыстӕм диссаджы рӕсугъд ныхӕстӕй нӕ ирон мадӕлон ӕвзаджы тыххӕй!
1. Янё- Ирон ёвзаг
2.Данё- Ирон туг-1
3.Каринӕ- Ирон туг –2
4.Алан-Мадалон авзаг
5. Ирыстон 1-Данилё
6.-Русик (Ирыстон-2)
7.Лорӕ- Цы рӕстӕг базыдтон…
8.Зарӕг «Мадёлон ёвзаг» (Лорё, Кёринё, Кёринё, Янё)
Рацёуынц иууылдёр размё, сё сёрёй ныллёг акувгё сценёйё ахизынц.
Ахуыргёнёг: Ныр та – цыбыр викторинё, нё мадёлон ёвзаг куыд зонут, уый сбёрёг кёнынён. Разы стут? Ёцёг уё зёрдыл дарут — ёппёты фылдёр дзуёппытё чи радта, уымё ёнхъёлмё кёсдзён хёрзиуёг – грамотё. Уёдё хъусут.
1. Ирон ёвзаг ирёттён цавёр ёвзаг у?(мадёлон)
2. Цал дамгъёйы ис ирон алфавиты?(43)
3. Чиныг кём райгуыры?(рауагъдады)
4.Ударени иронау цы хуыйны?(цавд)
5.Бёхджынёй, барёгёй чи тагъддёр уайы?(ёмхуызон)
6.Йё мадёлон ёвзаг ёмё райгуырён бёстё чи уарзы, уый куыд фёхонынц? (патриот)
7. Уё пъартфелы цы хёссут, уыдон куыд хуыйнынц?(ахуыргёнён дзауматё)
Конец формы
СЦЕНАРИ
«15 МАЙЫ ИРОН ÆВЗАДЖЫ БÆРÆГБОН».
(Бæрæгбоны райдыдимæ сценæйыл æвдыст цæуы презентаци Ирыстоны тыххæй, ирон фысджытæй æмæ ирон хæхты диссаджы æрдзæй).
Бæрæгбон байгом кæндзæн нæ колледжы сæргълæууæг Моурауты Алан Лазары фырт.
Кафт — «Хонгæ». Æххæст æй кæны ансамбль «Хъазбег».
1 — кæсæг: Слонаты Сослан
2 –кæсæг: Агъынаты Кристинæ.
1 — кæсæг: — Уæ бонтæ хорз зынаргъ æмбæлттæ!
2 –кæсæг: — Тынг æхсызгон нын у абон та ногæй кæй æрбамбырд стæм, æмæ та мæнæ нæ иумыйаг рæсугъд ирон бæрæгбоныл кæй цин кæнæм.
1 — кæсæг: Адæймаг фыццаг йæхи хъуамæ уарза, стæй та искæй. Де ‘взаг ды куыннæ уарзай, уæд æндæр нацийы та кæм хъæуы.
2 –кæсæг: Алы иронæн дæр сæрбæрзондæй йæ бон хъуамæ уа зæгъын: «Æз дæн ирон».
17.14 къорды ахуырдзаутæ Козаты Алан æмæ Гæбæйраты Кавказæн ныхасы бар.
Козаты Алан: 15 — майы æппæт Цæгат æмæ Хуссар Ирыстон фæбæрæг кæнæм иумæ нæ ирон æвзаджы бæрæгбон. Майы мæй у дидин æфтауæн рæстæг, æмæ уадз æмæ нæ ирон адæмы царды бæлæстæ дидин æфтауой, уадзой арф уидæгтæ, цъæх арвы бын.
2006 азæй фæстæмæ, мах стыр цинимæ фембæлæм ацы рæсугъд бæрæгбоныл. Ацы бæрæгбон мах къухты бафтыд Цæгат Кавказы, уæды президент Дзасохты Алыксандры руаджы.
Гæбæйраты Кавказ: Ацы бæрæгбон нын дæтты фадат æмæ стыр уæрæх авналæнтæ, цæмæй нæ гыццыл Ирыстоны алчидæр дзура йæ мадæлон æвзагыл, цæмæй ма бауадзæм цудын не ‘взаг, нæ уарзон Ирыстоны хæхтыл зæла ирон зарæг æмæ фæсивæды цæвджыты æхситт.. Ацы бон æвæццæгæн æнæхъуаджы не ‘рцыд æвзæрст, 1899 азы 15 майы рацыд мыхуыры Хетæгкаты Къостайы чиныг «Ирон фæндыр» дæр.
Козаты Алан: Ацы ныхæстæ комкоммæ дæр махмæ хауынц, фæсивæдмæ, йæхи ирон чи хоны, ирон зæххыл чи цæуы, йæ рæсугъд æрдзæй йын йæхи чи хъал кæны, амонд ацы зæххыл чи ссары, уыдонмæ.
Гæбæйраты Кавказ: Сидæм смахмæ нæ ирон фæсивæд, дзурут иронау, дзурут Къостайы æнæмæлгæ æвзагыл, ма йæ бауадзæм сæфын, знæгты къæхты бынмæ. Уыцы диссаджы рæсугъд æвзаг махмæ æнусты сæры ралæвæрдтой нæ фыдæлтæ скифтæ, сæрмæттæ æмæ алантæ. Мах дæр æй адæттæм нæ сæрты, фæлтæрæй-фæлтæрмæ.
1 — кæсæг: Уæдæ ма бакæсæм цыбыр юмористикон сценкæ «Сона фæйнæгмæ».
2 –кæсæг: Æххæст æй кæнынц 5.14 къорды ахуырдзаутæ Кумситы Маринæ æмæ Баситы Аллæ.
«Сона фæйнæгмæ».
Ахуыргæнæг: Сона фæйнæгмæ ма рацу.
Сона: Цы та кодтон! Фыдæнæн та мæ фæйнæгмæ рахуыдта.(рацыд йæхи æрцæттæ кодта).
Ахуыргæнæг: Фысс. Мæ мады ном Даро. Мæ фыды ном Гæци. Ме ‘фсмæры ном та Хазби.
Ацы ран мын ссар номдартæ, æмæ сæ базон кæцы хауæнты сты.
Сона: (Фæйнæгмæ кæсы æмæ дзуры) « Даро» у номдар. «Д» йæ райдыдта æмæ ис Дæттынон хауæны. «Гæци» у номдар. « Г» йæ райдыдта æмæ ис Гуырынон хауæны. «Хазби» дæр номдар. «Х» й æ райдыдта æмæ уый та ис Хуызæнон хауæны.
Ахуыргæнæг: Тынг хорз. Фæлæ ма мын дæ боныг радав.
Сона: Æмæ мын цы æвæрыс?
Ахуыргæнæг: Кæй зæгъын æй хъæуы «Фондз», фæлæ йæ кæд базонай кæцы хауæны ис, уæд.
Сона: Хауæнтæй «Ф» йæ ничи райдауы, æмæ никæцы хауæнмæ хауы.
Ахуыргæнæг: Æмæ «æвзæр» та кæцы хауæны ис?
Сона: «Æвзæр» ис Æттагбынатон хауæны.
Ахуыргæнæг: Уæдæ уал дын «æвзæр» æвæрын, стæй дарддæр фендзыстæм.
Сона: (сæргуыбырæй араст).
Кæрон.
1 — кæсæг: Дунейы фарн зӕгъӕд , ӕмӕ алы ирон дӕр куыд уа цӕсгомджын ирон фарнӕй, алы ирон дӕр куыд уа хайджын Къостайы ‘взагӕй!
2 –кæсæг: Цард рӕсугъд уӕд у, ӕмӕ хъӕбул куы хъуса алыбон йӕ мады фӕлмӕн хъӕлӕс, йӕ мадӕлон ӕвзагыл куы зӕлой ирон дзырдтӕ.
1 — кæсæг: — Нæ бæрзонд къæдзæхтæ
Нæ царддæттæг зæхх,
Æз уарзын мæ бæстæ
Мæ райгуырæн зæхх!!!
2 –кæсæг: Дæу барын æз хæхтыл
Нæ зæххыл цæрæг
Дæу уарзын а‘бæстыл
Хæрзконд дæ бæрæг!!!
Байхъусæм уæдæ æмдзæвгæ: «Йе ‘взаг кæмæ у нымад». Æххæст æй кæны 13.14 къорды ахуырдзау Бокъойты Фатимæ
Йе ‘взаг кæмæ у нымад.
Амондджын уый у, йæ номæй Адæм кæмæн хæрынц ард. Чи вæййы райгонд йæ бонæй, Царды кæмæн кæнынц кад.
Амондджын уый у, тæхуды, Йе ‘взаг кæмæ у нымад. Чи йыл фæтыхсы йæ удау, Чи йыл нывæнды йæ зард.
Амондджын уый у, йæ удæй Чи ссудзы ихыл дæр арт. Уарзон бæстæйæн рæсугъдæй Чи ратты тохы йæ цард.
1 — кæсæг: Ныр та бакæсæм цыбыр сценкæмæ : «Мæхи къахæй æрбацыдтæн».
2 –кæсæг: Бацæттæ йæ кодтой 17.14 къорды ахуырдзаутæ.
«Мæхи къахæй æрбацыдтæн»
Адвокат: Ды Темсыр тынг æвзæр ми бакодтай. Ныр дæ мæ бон бахъахъхъæнын нал бауыдзæн. Сбадын дæ кæндзысты ахæстоны.
Темсыр: Сбадын мæ кæнут! Мæхи къахæй уæм куы æрбацыдтæн.
Адвокат: Тыхамæлттæй дæ суæгъд кодтон дыууæ мæйы размæ ахæстонæй æмæ та ногæй фыдбылыз. Газеты редакторы фыднад фæкодтай, стæй сыхæгтæм бабырыдтæ. Бынтон сæфты къахыл слæууыдтæ!
Темсыр: Газеты редакторæн афтæ хъуыд, ацы фыдбылызты мæ уый баппæрста, стæй сыхæгтæм дæр мæхи фæндæй нæ быбырыдтæн.
Адвокат: Куыд ын хъуыд афтæ. Цы дын кодта?
Темсыр: Уый мæ фæнæмын кодта мæ усæн дæр.
Адвокат: Бæстон ма йæ радзур цы дын кодта?
Темсыр: Газеты раст куы ныффыстаид, уæд ахæм нæдтæ дæр нæ баййæфтаин. Газеты ныффыста Темсыр дам 30 мин сомы адавта. Æз та æрмæст 20 мины радавтон. Мæ ус , уый куы бакаст газеты, уæд мæ тугомæнты фæкодта. Ацу æмæ дам иннæ дæс туманы дæр æрбахæсс. Ратардта мæ æмæ та дыккаг хатт давынмæ бацыдтæн фыдбылызы дæр бахаудтæн.
Адвокат: Цавæр фыдбылызы кой ма кæныс?
Темсыр: Нæ сыхаг лæг нуазаг у. Хæрæндоны йæ куы федтон æхсæвыгон, уæд сæм бабырыдтæн, цæмæй ма 10 мин бахæссон мæ усæн. Сыхаг ус афтæ фенхъæлдта йæ лæг æрбацыд расыгæй æмæ мын фæсдуарæй тебæйæ мæ сæрæн ахæм хафт фæкодта æмæ дыууæ мæйы рынчындоны æрхафтон.
Адвокат: Æмæ сыхаг ус æндæрхуызон хъаст куы бахаста дæуыл.
Темсыр: Сылгоймæгты нæ зоныс, йæхицæй æппæлынмæ хъавыд. Темсыр дам мæм талынджы æрбабырыд æмæ дам федта. Уый мæ усы хъустыл æрцыд æмæ мæм цы æнхъæлмæ кæсы, уый зоныс?
Адвокат: Тынг зын сраст гæнæн у дæ хъуыддаг.
Темсыр: Нæ, нæ! Раст кæнын мæ нæ хъæуы! Ахæстоны мын æдасдæр уыдзæн. Мæ ус мæм ахæм æнтхъирæнтæ æрвиты æмæ æз дæр рынчындонæй ахæстонмæ æрбацыдтæн. Ам мын æдас дæр уыдзæн.
Адвокат: Уæдæ дын кæд ахæстоны æдасдæр у, уæд дæ хорзæхæй. Рæстæг дын уыдзæн æмæ иу дæ цардыл ахъуыды кæн.
Кæрон.
1 — кæсæг: Ирон ӕвзагыл цӕрӕнбонты фыстой ӕмӕ фысдзысты сӕ зӕрдӕйы ӕнкъарӕнтӕ нӕ фысджытӕ ӕмӕ нӕ поэттӕ. Диссаджы рӕсугъд равдыстой сӕхи хъуыдытӕ ӕмӕ ӕппӕт ирон адӕмы хъуыдытӕ дӕр.
2 –кæсæг: Абоны царды сагъӕссаг у ирон ӕвзаджы фидӕн, фӕлӕ йӕ цалынмӕ уарзӕм, цалынмӕ йыл хъуыды кӕнын фӕрӕзӕм, цалынмӕ ирон сывӕллон дзура йӕ мадӕлон ӕвзагыл, уӕдмӕ йын тӕссаг нӕу фесӕфынӕй.
Байхъусæм уæдæ æмдзæвгæ: «Хæхтæ æмæ алантæ».
Æххæст æй кæны 22 къорды ахуырдзау Агъынаты Къостя.
«Хæхтæ æмæ алантæ».
1 — кæсæг: Зон æй мæ Ирыстон
Æнæ дæу сидзæр дæн,
Хур мæ нæ тавы дзæбæх.
Цинимæ зæрдæйы
Урс цæссыг фезмæлы
Афтæ зынагъ у дæ зæхх.
2 –кæсæг: О, фæлæ, иу сагъæс зилы мæ хъуыдыты
Хорз амонд кургæйæ нæу,
Мах фæстæ а зæххыл
Чи цæудзæн, чи цæрдзæн
Уый та куыд уарздзæни дæу?
1 — кæсæг: Сӕрыстырӕй нӕхи ирон куы хонӕм
Уӕд не ‘взагыл куыд ауыгътам нӕ къух?
Ӕви, мыййаг ӕй нал хӕссӕм нӕ сӕрмӕ
Уырыссагау цӕмӕ дзурӕм ӕдзух?
25 къорды ахуырдзаутæ , ирон æвзаг куыд уарзынц, уымæ бакæсæм.
2 –кæсæг: Тæбуафси! Сценкæ «Ирон чызджытæ».
Сценкæ«Ирон чызджытæ».
(Дыууæ чызджы æрбауайынц. Хъæуы уазæг сæм хæстæг бацыд, æмæ сæм дзуры)
Уазæг: — Уæ бон хорз чызджытæ!
Фатик: — Здрасте!
Светик: Привет!
Уазæг: Иронау нæ зонут, ацы хорз чызджытæ?
Фатик: — Æз зонын. Скъолайы дæр ирон проходит кодтон. Фæлæ мæнæ Светик хорз нæ зоны, уый половина осетинка у.
Уазæг: Ома куыд половина?
Фатик: — Йæ мад уырыссаг у.
Уазæг: Æмæ уæд ды та цахæм осетинка дæ? Стæй дæ ном цы хуыйны?
Фатик: Æз та целая осетинка дæн. Стæй мæ ном та Фатик.
Светик: Фатикæн йæ родителтæ осетинтæ сты дыууæ дæр.
Уазæг: Æмæ ахуыр та кæм кæнут?
Светик: Æз Ардонский колледжы, первый курсы.
Фатик: Æз дæр Светикы однокурсница дæн.
Уазæг: Æмæ цæргæ та кæм кæнут?
Методическая разработка внеклассного мероприятия «Осетия! Свободы милый край…» для обучающихся 7-х классов.
Автор: учитель русского языка и литературы муниципального образовательного учреждения средней общеобразовательной школы № 1о8 г. Моздока РСО-Алания Руснак И.В.
Цель: способствовать развитию интереса к культуре и традициям родного края. Время проведения: 45 минут.
Наглядность: презентация.
Оборудование: ноутбук, мультимедиапроектор, экран, реквизит.
Педагогические возможности: ориентация на ценностные отношения через организованную педагогом совместную деятельность, направленную на сохранение культурного наследия осетин.
Задачи:
Образовательные:
формирование информационной компетентности обучающихся: развитие умения работать с различными источниками информации( работа с книгой, поиск информации в библиотеке, сети Интернет).
организация работы по изучению культуры и истории родного края.
Воспитательные:
формирование гражданской ответственности, уважительного отношения малой родине.
формирование навыков доброжелательного общения, взаимопомощи при работе в группе.
Развивающие:
развитие творческих способностей обучающихся .
формирование элементов творческого поиска, познавательного интереса при создании инстценировок.
развитие эмоционально-ценностного мышления обучающихся в процессе ознакомления с фольклорным материалом.
Участники: данная форма мероприятия рассчитана на 14 летнюю возрастную группу.
Время проведения: 45 минут.
Ход мероприятия
1 ведущий: Да будет ваш день хорош! Да будет дело ваше правым!
2 ведущий: Так испокон веков осетины приветствовали друг друга. Так сегодня приветствуем мы вас в этом зале.
1 ведущий: Необъятны просторы нашей страны, много в ней больших и малых деревень, сел и городов. Но у каждого человека есть то место на земле, где он рождается. И это место нельзя не любить.
2ведущий: Есть за что любить Осетию! Потрясает в Осетии простота нравов, гостеприимство, трогательные песни, зажигательные танцы.
1 ведущий: Танцуй, танцуй же, яркая звезда,
Пылай, как пламя в темном небосклоне,
2ведущий: Ты в нашем сердце бьешься навсегда,
И вечно мы перед тобой в поклоне.
Осетинский танец
1 ведущий: У осетин много причин для гордости. Но больше всего Осетия гордится своим поэтом Коста Хетагуровым.
2 ведущий: Коста Левонович Хетагуров -основоположник осетинского литературного языка, поэт, художник, драматург, переводчик и общественный деятель.
1 ведущий: В этом году мы отмечаем стопятидесятипятилетие со дня рождения нашего знаменитого земляка.
2 ведущий: Я счастия не знал, но я готов свободу,
Которой я привык, как счастьем, дорожить,
Отдать за шаг один, который бы народу
Я мог когда-нибудь к свободе проложить.
1 ведущий: Эти поэтические строки Коста Хетагурова отражают его жизненную позицию и всю суть его творчества. Пусть в память о нем горит эта свеча (зажигают свечу).
2 ведущий: Сегодня мы проводим фольклорно-литературный праздник, который посвящается памяти Коста.
2 ведущий:. Но прежде вспомним незабываемые строки его стихов, таких разных и таких проникновенных.
Инсценировка стихотворений Коста Хетагурова «Муж и жена»,«Неужели…», «Босяк».
2.Игра
Условия игры: каждый правильный ответ – 1 балл.
Результат каждого конкурса подсчитывается сразу после конкурса .
За победу в каждом конкурсе команда получает яблоко.
Окончательный результат определяет по количеству яблок.
Представление визитной карточки (название команды, девиз).
1 тур. (Конкурс болельщиков «Собери яблоки»).
Ведущий: Устное народное творчество осетин включает в себя многочисленные сказки, предания, легенды, песни, притчи, пословицы, поговорки и загадки. Они создавались на протяжении многих веков и передавались из поколения в поколение. Но особое место в осетинском фольклоре занимают эпические сказания, так называемый нартский эпос. По сведениям из Википедии, «На́ртский (На́ртовский) э́пос — эпос, бытующий у ряда народов Северного Кавказа, основу которого составляют сказания о происхождении и приключениях героев-богатырей («нартов»)».
Известно, что у нартов росло золотое дерево. Что это было за дерево? (Яблоня.)
«Яблоня росла в саду нартов. Небесной лазурью сияли ее цветы… Золотое было то яблоко, и, подобно огню, сверкало оно. Живительной силой обладало яблоко, исцеляло людей от всяких болезней и залечивало любые раны. Только от смерти не спасало оно».
(Перед 2-мя болельщиками от разных команд ставится задача с завязанными глазами собрать можно больше яблок, разложенных на покрывале. Той команде, чей болельщик собрал больше яблок, присуждается балл и возможность первыми начать следующий конкурс. За победу в каждом конкурсе команды получают по одному из собранных яблок.)
2 тур.(Конкурс участников. Викторина по содержанию мифического цикла «Уархаг и его сыновья»)
Ведущий: Центральных циклов в нартовском эпосе намечается четыре.
1. Начало нартов (Уархаг и его сыновья, Ахсар и Ахсартаг);
2. Урузмаг (Урызмаг) и Шатана;
3. Сослан (Созруко);
4. Батраз (Батрадз).
Участникам команд необходимо по очереди отвечать на вопросы викторины, посвященной первому циклу «Уархаг и его сыновья, Ахсар и Ахсартаг».
Вопросы викторины:
1)«Яблоня росла в саду нартов. Небесной лазурью сияли ее цветы…» Сколько яблок созревало на дереве нартов в течение одного дня? (Только одно.)
2) «К старости родились у нарта Уархага два сына-близнеца. В час, когда поют первые петухи, родился первый сын, в ту же ночь, когда утренняя звезда Бонварнон еще не взошла на небо, в час, когда поют вторые петухи, родился второй сын». Как звали сыновей Уархага? (Ахсар и Ахсартаг)
3) « Позвал Уархаг на пир небесного кузнеца Курдалагона, повелителя бездны морской Донбеттыра и тестя своего Сайнаг-айдара. Много почтенных нартов, и во главе их Бора и Алыбег, приглашены были на этот пир. Курдалагон полюбил сыновей Уархага и дал им имена. И в честь наречения новорожденных подарил Курдалагон Уархагу … » (Чудесную свирель)
4) «Выросли Ахсар и Ахсартаг, и настал день, когда решили они на один год отправиться в поход. Снарядились, двинулись в путь. Дошли до места, где расходились три дороги, и условились так: «Пойдем по двум крайним дорогам, а средняя пусть будет местом нашей встречи. Пусть каждый из нас положит под этот придорожный камень … » Что положили братья под придорожный камень? Зачем? ( «… стрелу, им самим выделанную. Кто первый вернется, пусть проверит, на месте ли стрела, положенная братом.»)
5) «Целый день зрело яблоко, сверкая на верхушке дерева, но ночью его кто-то похищал…» Назовите имя того, кто похищал яблоки нартов? (Похищала яблоки красавица Дзерасса.)
6) В каком обличье Дзерасса похищала яблоки? (Оборачивалась голубкой.)
7)Чьей женой стала Дзерасса? (Дзерасса стала женой Ахсартага.)
8)Где Ахсартаг нашел Дзерассу?( Под водой, на дне морском. Красавица Дзерасса -дочь Донбеттыра, повелителя вод.)
9)Как Ахсартаг спас Дзерассу? («Выхватил он из-за пояса шелковый платок, развернул его и нало-жил на рану Дзерассы половину ее крыла. Дал ей яблоко, отведала его Дзерасса и стала в семь раз красивее, чем была.»)
10) После гибели Ахсара и Ахсартага у Дзерассы родились два сына-близнеца. Как назвали мальчиков?(Урызмаг и Хамыц)
3 тур. (Конкурс участников «Соотнеси русские пословицы и поговорки с осетинскими».)
Ведущий:«Гений, дух, характер народа проявляются в его пословицах,»- сказал когда-то французский философ Френсис Бекон.
Материал для учителя
1)Пришла беда – открывай ворота. – Беда беду на хвосте тащит.
2)Из огня да в полымя. – Бежал от дыма, да попал в огонь.
3)Пока гром не грянет, мужик не перекрестится. – Арба не перевернется, дорогу не расширят.
4)Назвался груздем – полезай в кузов. – Взялся плясать – пляши.
5)Ученье – свет, а неученье – тьма. – Глаза неуча слепы.
6)Бодливой корове Бог рог не дал. – Если бы у свиньи были рога, она бы весь свет погубила.
7)Лес рубят – щепки летят. – Жар копнешь, искры полетят.
8)Будет и на нашей улице праздник. — И тьма кончается светом.
9)У семи нянек дитя без глаз. – Когда у нивы много хозяев, на ней ослы пасутся.
10)Гладко стелет, да жестко спать. – И на мягкой постели иногда жестко спать.
11)Тише едешь — дальше будешь. — Тихий воз будет на горе.
12)Велик телом, да мал делом. — Большой рост — не достоинство.
13)Всякому свое и немыто бело. — И дурное во мне моё, и хорошее во мне моё.
14)Ретивая лошадка недолго живет. — Быстрая река не изливается в море.
4 тур. (Конкурс загадок для болельщиков.)
Ведущий:Загадки – один из древнейших жанров фольклора. Осетинские загадки впервые начали собирать просветители В.Цораев и Д. Чонкадзе. В 1868 г. Их опублиовал академик А.Шифнер.
-
Кто идет наравне с человеком? (Тень.)
От чего человек не устает? (От отдыха.)
У нашего быка 18 рогов. (Олень.)
С неба шелковая нить – земле радость. (Луч.)
На нашем чердаке совок с углями. (Звезды.)
Черна, да не ворона, бела, да не кружок сыра. (Редька.)
Наверху – дохлый пес, под ним погреба, между ними навозник, а под ним молотилка. (Голова, глаза, нос, рот.)
Сидят птицы стайкой,толкуют о правде и лжи. (Буквы.)
Черный, как грач, кусается, как пес. (Блоха.)
У семи братьев по одной сестре. Сколько всего сестер? (Одна.)
5 тур. (Конкурс участников «Веселый ящик».)
Ведущий:В ящике находятся предметы, которые встречаются в сказках. От каждой команды приглашается 1 участник, который не глядя достает из ящика предметы. Команда угадывает, из какой сказки предмет.
1.Овсянка («Бедняк, волк и лиса»)
2.Четыре корочки хлеба («Медведь, волк и лиса»)
3.Мышь («Состарившийся кот»)
4. Четки («О лисе и перепелке»)
5.Кувшин пива («Кот, меведь»)
6.Молоко («Мышь, муравей и блоха»)
7.Корень («Как мышь женилась»)
8.Десять туманов (монет) («Бедняк и богатей»)
9. Цветы («Сын свинопаса»)
10.Нож («Бедный мальчик-батрак»)
11. Семь ключей («Единственный сын бедных родителей»)
12. Тыква («Две невестки»)
6 тур. (Конкурс болельщиков.)
Ведущий: Вы любите вспоминать детство? Вам хотелось бы вернуться в детство? Чем вы любили заниматься в детстве? Предлагаю поиграть в североосетинскую народную игру «Жмурки-носильщики».
Цель игры: воспитание ловкости, выработка умения ориентироваться в пространстве, наблюдательности.
В одном конце игровой площадки ставят небольшой столик (или скамейку) и на нем раскладывают десять каких-нибудь мелких предметов (детские игрушки, камешки и т. п.). На другом конце игровой площадки ставят два стула шагах в десяти-пятнадцати от столика и в трех-четырех друг от друга.
Из числа играющих выбираются два носильщика. Они садятся лицом к столику, им завязывают глаза. Остальные играющие располагаются по краям площадки. Каждый носильщик должен перенести со столика на свой стул пять предметов.
Правила игры:
побеждает тот, кто раньше справится с заданием;
переносить можно только по одному предмету;
во время игры надо следить, чтобы носильщики не сталкивались, идя навстречу друг другу.
3.ПОДВЕДЕНИЕ ИТОГОВ.
4.ВРУЧЕНИЕ ГРАМОТ.
Бæрæгбоны райдайæн
15 май , 15 сах
Рæстæг —30 мин бæрц
Архайджытæ 1-4 кълæсты ахуырдзаутæ, драм. къорды архайджытæ,
уазджытæ «Фæндыры зæлтæ» ансамбль
хъуысы ирон гимн, æмбæрзæн фæндырддзæгъдджыты ансамбль цæгъды.
1 амонæг: — Уæ бонтæ хорз, зынаргъ æмбæлттæ! Æгас нæм цæут æмæ
уыл рæсугъд
бæрæгбæттæ цæуæд!
2 амонæг: — Добрый день дорогие друзья! Добро пожаловать на наш
праздник!
1 амонæг: — Абон нæ республикæйы адæм ирон æвзаджы бæрæгбоныл
цин кæнынц.
2 амонæг: — Сегодня вся республика празднует день осетинского
языка и литературы.
1 амонæг: — Ирон бæрæгбон та æнæ рæсугъд фæндырдзагъдæй, æнæ аив
кафтæй нæ
фидауы. Нæ бæрæгбоны уазджытæ сты фæндырдзæгъдджыты
ансамбль «Фæндыры зæлты» архайджытæ.
Ансамбль цæгъды. Кафынц «Хонгæ»
1 амонæг : — 1899 азы фынддæсæм майы фыццаг
хатт рацыд мыхуыры Хетæгкаты Къостайы æмдзæвгæты
æмбырдгонд «Ирон фæндыр». Уымæ гæсгæ 2003 азæй фæстæмæ
15 майы бæрæг кæнæн ирон æвзаг æмæ литературæйы
бон.
2 амонæг: — В 1899 году 15 мая впервые вышел в печати первый
сборник стихов Коста
Левановича Хетагурова «Осетинская лира». С 2003 года
15 мая мы празднуем день осетинского языка и литературы.
1 амонæг: — Алы адæмы хаттæн дæр йæ мадæлон æвзаг у се ппæтæй
стырдæр хæзна. Ирон
адæмæн се стырдæр хæзна у ирон æвзаг.
2 амонæг: — Богатство каждого народа заключается в
знание языка. Самое большое
богатство нашего народа в том, что мы сумели
сохранить наш язык, несмотря
ни на что.
Æмдзæвгæ «Ирон æвзаг»
Ирон æвзаг — нæ хæзнаты хæзнадæр,
Æвидигæ, алутонау, йæ тых.
Нæй махæн уымæй а зæххыл зынаргъдæр,
Æнустæм у æнæмæлгæ, хъæддых.
Нæ зарджытæ ирон æвзæгыл зарæм,
Нæ истори ирон дзырдтæй фыссæм.
Зарæг «Мадæлон æвзаг» 1 кълас Диск № 29
Мах нырма стæм сабитæ, Цас уарзæм ирон æвзаг,
Афтæмæй фыссæм. Уый зæгъæн дæр нæй.
Ахуыр кæнæм абетæ, Мады рæвдыд, мады ад
Чингуытæ кæсæм. Базыдтам дæуæй.
Цас аргъæуттæ базыдтам, Бон изæрмæ кадджытæ
Цас диссæгтæ, Цас.мах фæкæсæм фаг
Раст, цыма, зæрватыккау, Зæрдæйæн куыд адджын дæ
Чиныг у æгас Мадæлон æвзаг
1 амонæг: — Адæмы зонд æмæ зæрдæмæ фæндаг
ссарыны тæккæ хуыздæр æмæ растдæр
мадзал у уыдонæн се взаг базонын. Адæмæн се взаг
цас тыгдæр базонай,
уыйбæрц сын тынгдæр базондзынæ сæ зонд æмæ сæ
зæрдæ, — фыста уырыссаг
фыссæг К. Д. Ушинский.
2 амонæг: — Обращаться с языком кое-как — значит и
мыслить кое — как: неточно,
приблизительно, — писал русский писатель
А.Н.Толстой.
1 амонæг: — Дунейы тæккæ хуыздæр хæрзтæн
У сæ хуыздæр мадæлон æвзаг,
Чи йæм кæсы иунæг боны цæстæй ,
У гъеуый йæ адæмæн знаг, — фыста ирон фыссæг
Цæгæраты Гиго.
2 амонæг: — Для познания какого ни есть народа старайся прежде
изучить его язык, — писал
великий ученый Пифагор.
Æмдзæвгæ Ирон æвзаг. Соттиты Риммæ
Цæудзысты азтæ, ивдзысты фæлтæртæ,
Æнусты сæрты хиздзæнис æнус,
Фæлæ уæддæр, алайнаг дзырды зæлтæ,
Ирон зæххыл сымах уыдзыстут буц.
1 амонæг: — Ирон æвзагыл дзурынмæ кæддæриддæр тырнырдтой æндæр
адæмы
минæвæрдтæ æмæ сын уый сæ кад дæлдæр никуы фæкодта. Сæ
рæстæджы уырыссаг стыр ахуыргæндтæ Шегрен æмæ Миллер
иттæг хорз сахуыр кодтой йæ фыццаг грамматикæ. Ныртæккæ ирон
æвзаг наукон æгъдауæй ахуыр кæнынц бирæ фæсарæйнаг бæстæты.
Дауыраты Харитон.
2 амонæг: — Истинная любовь к своей стране
немыслима без любви к своему языку. —
говорил русский писатель К.Г. Паустовский.
1 амонæг: — Нæ зындгонд ирон ахуыргонд Абайты Васо та афтæ
фыста: Ахуыргонд
адæймаг æппæты фыццаг йæ мадæлон æвзаг сахуыр кæны, стæй уæд
æндæр
адæмы взæгтæ.
Æмдзæвгæ Мадæлон æвзаг
…Сты зондæн уацхæссæг
Æппæт дунейы взæгтæ
Нæ дзы зонын хæстæг æви дæрддаг,
Фæлæ ныххойыс зæрдæйы къæсæртæ
Æрмæстдæр ды — мæ мадæлон æвзаг.
Таурæгъ «Хуыцауы зæхх» Ис ахæм рагон таурæгъ:
Хуыцау, дам, Дуне арæзта. Йæ куыст фæци æмæ загъта:
Ныр та ахæм бæстæ аразын, мæхæдæг кæм цæрон. Æмæ сфæлдыста Ирыстон.
Кавказы хæхты астæу æрбынат кодта Ирыстон. Йæ иу кæрон Арвыкомы
æнусон хæхтæ, иннæ кæрон Мæздæджы æнæкæрон быдыртæ.
Æнусон цъититæ, хæххон æхсæрдзæнтæ, абухгæ
цæугæдæттæ, бæркадджын быдыртæ, фыдæлты мæсгуытæ, цъæх — цъæхид
арвыл хæххон цæргæс, сыгъдæг уæлдæф, æмæ хосгæнæг суæрттæ, фосы
дзуг æмæ хохаг фиййауы уадындзы цагъд.
1 амонæг: — Ацы Хуыцауæй хорзæхгонд зæххыл фæзынди
дунемæ ирон
адæмы уарзондæр хъæбул Хетæгкаты Къоста.
Æмдзæвгæ Къостайы лæвар. /Чеджемты Æхсар)
2 амонæг: — Адæмон аргъæуттæ, таурæгътæ æмæ
кадджытæ сдзырдтой
рæсугъд поэтикон хъæлæсæй Къостайы чиныджы.
1 амонæг: — Народные сказания и легенды ожили и
были рассказаны
красивым поэтическим языком Коста.
2 амонæг: — Дунейыл цы æвзæгтæ ис, уыдонæй бирæтæ
сæфты къахыл лæуд
сты, цæмæй уыдоны ′хсæн ирон æвзаг дæр ма фæуа, уый
тыххæй нæ хъæуы Къостайы рæсугъд æвзаг цæсты
гагуыйау
хъахъхъæнын. Тынг цымыдисаг кæсы бирæ ахуыргæндтæм
ирон æвзаг.
Суанг ма йæ фæсарæйнаг университетты дæр ахуыр
кæнынц.
1 амонæг: — На Земле тысячи языков и многие из них
на грани исчезновения.
Нельзя допустить, чтобы язык Коста оказался в их
числе. Во многих зарубежных странах осетинский
язык, как
один из самых древних, вызывает интерес ученых
языковедов. И
является предметом изучения студентов
2 амонæг: — Афтæ фæзæгъынц æвзаг, дам, бинонты ′хсæн гуыры.
Сывæллон
йæ бинонты хсæн фыццаг ныхас иронау куы фехъуса, фыццаг
ирон зарæг куы сахуыр кæна, зæрдæйæ йæ уæд бауарздзæни,
гъеуæд ын уыдзæни мадæлон.
Æмдзæвгæ Авдæны зарæг.
Сабийæн авдæнмæ дзидзи мад дары,
Мидбылты худгæ йын «А — ло — лай» зары.
Саби дæр раст цыма зарæг æнкъары,
Мады ныхæстимæ не ´взаг æмбары.
Æмдзæвгæ Иры зæхх. Чеджемты Æхсар.
Иры зæхх — Нарты фыдыбæстæ.
Иры цот — хурмæ тырнæг.
Ацы бæрзонд хæхты цæргæстæ
Никуы фæтæхынц ныллæг.
Æмдзæвгæ Мадæлон æвзаг. Даурæ.
Дзур, мæ къона, дзур иронау.
Азтæ атæхдзысты бонау.
Хорз лæг уыдзынæ кæддæр.
Бахъæудзæн дæ гъеуæд сæр.
Базон кафын æмæ зарын,
Зон дæ адæмы нымайын.
Ма у не гъдæуттæн ызнаг.
Уарз дæ мадæлон æвзаг.
Зарæг: Гыццыл алантæ 1 кълас Диск № 12
Æмдзæвгæ Ирон дзырд. Чеджемты Æхсар.
Дæ зæрдæйы бынæй цы бæстæйы уарзыс,
Гъе уый у дæ хъысмæт, дæ ном
Ирон дзырд у махæн нæ фыдæлты намыс,
Ирон дзырд — нæ Иры цæсгом.
Зарæг — Райгуырæн зæхх. Чедджемты Æхсар
Бæстæтæ бирæ сты ……..
Хъæлдзæг нывтæ скъоладзауты цардæй.
Сценкæтæ:
Хинæйдзаг скъоладзау. 1 — 2 кълас
Гæды лæг 4 кълас
Ирон нæ жони 2- 3 кълас
Кæронбæттæн:
Æмдзæвгæ «Ирон фæндыр» Чеджемты Æхсар
Фæндырдзæгъдджыты ансамбль цæгъды. Кафт «Симд».
2 амонæг: — Нæ абоны бæрæгбон кæронмæ æрхæццæ. Фæлæ нæй кæрон
ирон
аив ныхасæн, ирон æгъдауæн, ирон æфсармæн.
1 амонæг: — Цины бæрæгбæтты æмбæлут.
Зарæг Цæгат Ирыстон. 4 кълас
5
Сценарий празднования дня осетинского языка и литературы
МКОУ СОШ п.В.ФиагдонАлагирского района
СЦЕНАРИЙ
мероприятия ко дню осетинского языка и литературы
Автор: И.В.Ходова2015г.
«Лæгау»
Аслан
Хъысмæт! Æз бузныг дæн дæуæй,
Кæй фæзындтæн дунемæ æз ИРОНÆЙ!
МæдинæБлагодарю судьбу свою за то,
Что на этот свет родился ОСЕТИНОМ!
Аслан
Ме ‘взаг, загъ-ма, мын, куыд уон æз æнæ дæу зæрдæвидар! Ме ‘взаг, мæ лæджыхъæд, мæ сæрибар Ме ‘взаг, æнæ дæу куыд цин кæнон, куыд дис кæнон! Ӕз æнæ дæу цы дæн? Ӕнæхæдзар, искæйон!
«Ирон дзырд»
Аслан
Уарзын мæ Ирыстон. Уарзын йæ хæхтæ, йæ цæугæдæттæ æмæ йæ диссаджы дзæбæх адæм! Ирон адæм!
Музыкальная композиция
Аслан
Тырн дæ мадæлон æвзаг, ирон æгъдæуттæ, ирон кафты æмæ зарыны аивад хуыздæр базонынмæ.
«Цола»
МæдинæМне повезло – Я осетинка
Взрастил меня седой Кавказ
Изгиб бровей и нос с горбинкой —
На мне остался предков след.
Зеленоглаза, ясноока.
Иду вперед через года,
И никогда не забываю —
Я осетинка – Навсегда!
Аслан
Тымбыл къухæй дæ фæтæн риу ныххойыс,
Æдзух дæхи аланты фырт фæхоныс.
Дæхи цыфæнды хон, фæлæ йæ зон –
Æрмæст æвзагæй нæу бæрæг ирон!
«Агъдауджын сылгоймаг»
МæдинæПускай сияет вечно солнце в горах Осетии моей, Пускай беда обходит горца, а горы радуют детей. Пускай Осетия не знает ни войн, ни боли, ни тревог И каждый раз бог вспоминает великий, маленький народ.
Аслан
Уастырджи раздах нын раздæры тых.
Куы скъуытта Ирон лæг æзнагæн йæ ных.
Æзнæгтæ куы тарстысты, Симдæн йа зæлтæй.
Фæрæнкта куы кастысты фæзмæ нæ хæхтæй.
СимдАслан
Æрæджы не скъолайы интеллектуалон къорд «Ахуырамы фæдонтæ» республикон интеллектуалон хъазты «Зондабитæ» бацахста 2 бынат. Чызджытæ равдыстой скъуыддзаг «Дадолты мæт»- æй. Жюрийы уæгтæ сын скодтой уæлдæр аргъ. Табуафси, бакæсут æм сымах дæр.
«Дадолты мæт»
Аслан
Ирон фæндыр – бæрзбызычъийæ конд,
Уый райгуырдис ивгъуыд заманы тары.
Йæ ном зæххыл – æрдхæрæйнаг, бæрзонд.
Мæ къухы нæ, мæ зæрдæйы йæ дарын.
Алик
Аслан
Амонд… æрра дæн, цæй амодмæ дзурын?..
Ацы рæстæджы та амондджын чи у?
Нæ, — æз Хуыцауæй æндæр цыдæр курын…
Базон – ма циу?
Клип
Сау цæстытæМæдинæРасул Гамзатов сказал «Настоящие мужчины дерутся в двух случаях. За землю и за любимую женщину. Во всех остальных случаях дерутся петухи»
Аслан
Мах абон цæрæм сабыр, сæрибар рæстæг. Уый уымæн æмæ нæ фыдæлтæ – ирон хъæбатыр лæгтæ – æрлæууыдысты знаджы ныхмæ. Ирон сывæллон, ды уый зон æмæ дæ зæрдыл дар.
Марк
КристинæЭллинæМæдинæМне жаль, что многие забыли,
Какими предки наши были.
Аслан
Фæстаг рæстæг фæсивæдæн фæзындис бирæ ног фадæттæ кæрæдзиимæ зонгæ кæнынæн æмæ ныхас кæнынæн. Уыдонæй иу у интернет.
Уыцы ран ирон хъуамæ йæ зæрдыл æдзухдæр дара, мингай адæмтæ йæм фæйнæрдыгæй кæй кæсынц æмæ æгас ирон адæмæн уымæ гæсгæ тæрхон кæй кæнынц.
Ма дзы ‘вдис дæхи æнæуагæй, дзæгъæлдзыхæй, æрдæгбæгънæгæй, хъæбыстæгæнгæйæ, гъе ироны ном æгадгæнæг æндæр ахæм хуызы. Дæ зæрдыл дар ирон æмбисонд: «Хъæуæй хъæды дæхи хуыздæр дар!»
Зон, дæ фыдæлтæ сæ кæртмæ дæр гуыбынгомæй нæ хызтызты, сæ монцтæ адæмы размæ нæ хастой, дзæгъæлдзырд æмæ æнæуаг ныхас нæ кодтой.
«Ладимхан»
Аслан
Ирон чызг хъуамæ уа æгъдауджын,
Йæ хистæртæн кæна лæггад.
Уый хъуамæ уа уæздан, æфсармджынÆмæ дзы уæд уыдзæни кад.
МæдинæЛæппу та хъуамæ уа æхсарджын…
Тæппуд уæвæн иронæн – нæй.
Æнæмæнг хъуамæ уай амалдынÆмæ цæрдзынæ уæд фæрнæй.
АцæмæзМæ зынаргъ чызджытæ, лæппутæ!
Æнæмæнг бадарут зæрдыл.
Нæ фидæн сымах ыстут, мæ хуртæ,
Æмæ хъуыды кæнут дæрдтыл.
Аслан
Нæ домбай фæсивæд!
Сымах стут нæ фидæн, нæ зæрдæдарæн æмæ нæ цардаразæг!
Мæ бауадзут фесафын нæ фыдæлты æгæрон хæзнатæ: Ирон Æвзаг, Ирон Æгъдау æмæ Фарн!
«Ирон дзырд»
Клип
Ирон лæгæн зæрдылдарæн