Сценарий байанай кунэ

Байанай бырааьынньыгын сценарийа

Сыала: Байанай ыйыгар анаан ыытыллыбыт улэни тумуктээьин . Саха киьитин торут       дьарыга булт  туьунан о5олор билиилэрин  чинэтии, обугэлэр угэстэрин, булт сиэрин-туомун салгыы бииьиннэрии. Айыл5а5а тапталы, харыстабыллаах сыьыаны иитии. О5о айар дьо5уру сайыннарыы (ункуугэ,уус-уран тылга,ырыа5а).

1 чааьа «Кыьын»

Ыытааччы: Алтынньы, Сэтинньи ыйдар ыйдар- Байанай ыйдара  диэн ааттаналлар. Бу ыйга  булчуттар ыраах  бултуу-алтыы баралар. Кунду туулээ5и эккирэтэллэр, эьэкээннэригэр уомэлэр, айах туталлар. Отуу-маьы алдьатыам суо5а, наадыйарбы эрэ ылыам диэн анда5ар этэллэр. Саха булчута бултаан дьиэ кэргэнин иитэр-аьатар, таныннарар.

Бугун биьиэхэ уоруулээх кун Баай  Барыылаах Байанайбыт кунэ. Утуокэн угэстээх, Сээркээн сэьэннээх, оттук харалаах Баай  Байанай бырааьынньыгынан э5эрдэлиибит.

О5олор хоьоон аа5ан иьитиннэриэхтэрэ, ырыа ыллыахтара.

 Хоьоон «Кыьын»  Х. Алексан. А. Вова.С. Эдик

   1 о5о: Кэнчээрилээх алаастарбыт       2 о5о: Тонуу хаарга уйуктаах

              Кэнкир хара тыаларбыт                           Туут анал хайыьардаах

              Кылбан куобах сонунан                           Таайым  Дьогуор сис тыа5а

              Кылбаарыччы таныннылар                     Тииннии, бултуу  сырытта5а

              Кыраьалаах сарсыарда                             Аатырар чулуу сонордьут

              Сонор бэрдэ арыллан                                Байанайдаах удьуор булчут

              Тииннэр, киистэр суоллара                      Кини короот билэр ыраа5ы

               Ыйа, кэпсии сыталлар.                              Булка- алка сур кыра5ы.

3 о5о:   Тыа5а эдэркээн сааьыт

                Тахсан дьаарбайа сырыт                          Эн сонургуу одуулуо5ун

                 Улуу тай5а кэпсиэ5э

                 Уьун номо5у эйиэхэ

                 Котор- суурэр суолун

                 Кыраьа быыччык ойуутун

                 Кыра5ыттан сонордуо5ун

 Ырыа «Маннайгы хаар» Бары ыллыылар

Билигин биьиги , тыа5а бултуон иннинэ ойуур оло5ун тоьо билэргитин билиэхпит.

Таабырыннар.

1. Ууга олохтоох,от аьылыктаах кыыл баар уьу (Андаатар)
2. От-мас аьылыктаах ойуоккалаан о5онньор баар уьу (Куобах)
3. Тор-тор торулуур маьы тонсуйар баар уьу (Тонсо5ой)
4. Ууга киирдэ5инэ балык, кытыыга та5ыста5ына кыыл баар уьу (Урун эьэ)
5. Отонноо5ор оччугуй,о5устаа5ар куустээх баар уьу (Бууддьа)
6. БаЬаам элбэх аанынан ким да тахсыбат уьу (Илим)
7. Бииргэ миинниллэр икки ат баар уьу (Хайыьар)

Тыый, таабырыннарбыт  таайыылара  бэйэлэринэн  тиийэн  кэлбиттэр  дии.

О5олор толорууларыгар хоьооннор.

1. «Тиин» хоьоону аа5ар.
2. «Эьэ»
3. «Боро»
4. «Кырынаас»
5. «Саьыл»
6. «Таба»

«Хаар» Ырыа

 Булчут киирэр. Утуо кунунэн о5олор! Мин эьиэхэ ыалдьыттыы кэллим , булчуттарбын бултуу илдьэ бараары. Ол барыахпыт иннигэр булчуттарга оонньуу оонньотон короору гынабын.

Булчут: Булчут кыра5ы харахтаах , эрчимнээх илиилээх буолар онон  Ким саамай сытыы харахтаа5ын, сымса илиилээьин билиэхпит.

 «Ким куоба5ы, тиини табар» (Сыал быра5ыы мээчигинэн) 2о5о тахсар.

«Куьу состоруу» Ким тургэнник куьу ууттан таьаарар.(2 о5о куоталаьар)

Ханнык ба5арар булчут  бэйэлэрэ миннэр кололоох  уонна кыьынны тонуу  хаарга  атахтарыгар кэтиллэр  хайыьардаах буолаллар. Ол хайыьардарынан тургэнник суурэр, сырылыыр буолуохттаахтар. Онон билигин  ким  сымса, тургэн атахтаа5ын билиэхпит.

«Хайыьарынан хаамтарыы» (2 о5о тахсар хайыьардаах)

Аны о5олор, билигин булчут  туттар тэрилин тоьо билэргитин коруохпут.

Бу мин рюкзээкпэр  араас  булчуттар, балыксыттар туттар тэриллэрэ бааллар ону аттыы-ааттыы булчут рюкзээгэр уган иьиэхтээххит. Ким сопко ааттаан,  булан укпут киьи ол кыайар.

Оонньуулар:        

«Соптоох  тэрили  бул» 2 о5о оонньуур.

«Кыылы кутуругунан  эбэтэр  суолунан бул» (Ойууннан эбэтэр                                                проектарынан кордоруу).

Оонньуу  «Куобахтар  уонна  боро»

 2 чааьа «Булчуттар»

1. Булчут кутаата
2. Булчуттар бултуу бараллара
3. Иистэнньэннэр танас тигэллэр
4. Мода кордоруутэ
5. Булт аьын амсайыы

Ыытааччы:  Комус кыымын ыьыахтаан

                       Кутаа уота умайда

                       Сырдаан, костон кэллилэр

                       Харыйалар, бэс мастар,

                       Муьуннулар кордоох дьоннор сааьыттар.

                       Кору-нары тэнитэн

                      Сэьэн –номох  эргитэн

                       Булчут дьонум айдаарар.

Булчут  уолаттар  оллооннорун тула олороллор, сэьэргэьэллэр.

Кырдьа5ас булчут:  Куоспут буста, аьыаххайын.

Бастаан аал уоппутун аьатыаххайын.

Бары тобуктаан тураллар.

Булчут ас кээьэр.   Алгыс тыла-оьо.

                               Аал уотум иччитэ,

                               Алтан сэбэрэй эьэм.

                               Баай хара тыам иччитэ

                              Баай Байанай!

                              Алтан чуораан айаххар

                              Ал5аан аьатабын

                              Аьаа-сиэ, кулум гын,

                              Мичик гын!

Булчуттар аьыылар. Бултуу бараары хомуналлар.

Булчуттар хаьан ба5арар бултуу баралларыгар айанныыр кололоох бараллар.

Хаар, хаар хаачыргыыр

 Халлааным халынна.

Тап-тап табыйан,

Табаккам, айаннаа!

Ункуу  «Табалар» (кыргыттар ункуулууллэр)

Ункуу  «Булчуттар» (Уолаттар ункуулууллэр)

Булчуттар  бултаабыт туулээхтэрин кыргыттарга биэрэллэр.

 Булчуттар бары тахсан бараллар.

Ункуу   «Иис   ункуутэ» (Кыргыттар ункуулэрэ)

Хоьоон  эбэтэр  ырыа.

Ыытааччы:  Уран тарбахтаах иистэнньэннэрбит  уустаан-урааннаан тикпит танастарын корорго ынырабыт.

 Мода кордоруутэ.Туулээ5инэн тигиллибит  танаьы  кэппит  о5олор  киирэлэр.

Ыытааччы:  Байанай  кору-нары  таптыыр. Ол иьин кинини уорэн-котон,  учугэйдик  туттан  корсоллор.  Биьиги эмиэ  уоруо5ун!

Куллэристээн  биэриэ5ин (кулэллэр).

Тумук.   Биьиги аар  тай5абытын, тулалыыр  айыл5абытын мэлдьи харыстыа5ын! Оччо5о эрэ котор-суурэр уксуу туруо, Баай Байанайбыт араас булдунан  кундулуу  туруо!

Баай Байанай кундулээбит  аьыттан амсайыаххайын.

Туттар  тэриллэр

1. Булчуттар тириилэрэ, танастара.
2. Иистэнньэн кыргыттар танастара.
3. Табалар танастара
4. Туулээх танастар
5. Оллоон , котелок
6. Оонньуурдар (куобах, тиин, 2 кус манчуук, 2 мээчик)
7. Мас хайыьардар ( 2 хайыьар)
8. Булчут туттар тэриллэрэ ( 2 рюкзак, чумэчи, испиискэ, иьит-хомуос, быьах, саа, хапкаан, туьах, ботуруон,) Илим, куйуур, туу –хартыынаннан кордоруу.
9. Кыыллар танастара ( Эьэ,  саьыл, таба, тиин, кырынаас, куобах)
10. Кыыллар суоллара, кыыллар  кутуруктарын ойуута.

“Кулунчук”
орто саастаах о5олорго “Байанай”

 бырааһынньыгын
сценарийа

Буолар кунэ: Сэтинньи ый 16 кунэ

Сыала: Байанай ый туьунан
билиилэрин ханатыы – чинэтии, обугэ утуо угэьигэр убаастабылы иитии, айыл5а5а
харыстабыллаах сыьыанна иитии, булчукка убаастабылы инэрии.Байанай ыйыгар  анаан
ыытыллыбыт үлэни түмүктээһин, саха киһитин төрүт дьарыга булт туһунан оҕолор
билиилэрин чиҥэтии, өбүгэлэр үгэстэрин, булт сиэрин – туомун салгыы
билиһиннэрии. Айылҕаҕа тапталы, харыстабыллаах сыһыаны иитии. Оҕо  айар дьоҕуру
сайыннарыы ( уус – уран тылга, ырыаҕа)

Туттуллар
тэрил: проектор, музыкальнай центр, кыыл
тириилэрэ, саьыл бэргэьэтэ, булт тэриллэрэ:мончуук, туу, илим, куйуур, саа,
чааркаан, туьах, манок, презентациялар “Дьиикэй кыыллар”, “Дьиикэй кыыллар
тустарынан таабырыннар”, “Кыыллар саналара”, “ Бултааьын, балыктааьын”.

Барыыта:

Сахалыы танастаах
о5олор киирэн киэргэммит заалга олбохторго олороллор.

НГИ: Утуо
киэьэнэн, кунду о5олор  уонна тороппуттэр. Бугун биьиэхэ ыалдьыттыы кэллилэр ийэлэрбит,
эбээлэрбит. О5олоор, кэтэьиилээх ыалдьыттарбытын кытары э5эрдэлэьиэ5ин «Аламай
манан кунунэн». Сэтинньи ый – Байанай ыйа диэн ааттанар.

— «Байанай» диэн
кимий?

Байанай диэн  —  ойуур иччитэ,
булт таҥарата.  Байанай киьилии
майгылаах, уорунньэн, бэринньэн, о5о курдук оонньуулаах- омуннаах, ону тэнэ
хомойумтуо, оьургэс. Кини ойуур кыылларын, көтөрдөрүн
харыстыыр. Ойуурга куһаҕан санаалаах, кыыллары барытын харыстаабакка өлөрө
сылдьар булчут кэллэҕинэ кыыллары, көтөрдөрү ыраах куоттаран, күрэтэн кэбиһэр
эбит.  Ол иһин ойуур кыылларын-көтөрдөрүн  биһиги Байанай оҕолоро
диэн ааттыыбыт.

—        
Онтон «Булчут» диэн
кимий?

Булчут диэн
булугас талыгас, мындыр ойдоох, кыанар улэьит, аьыныгас, комускэс, сиэрдээх
утуо майгылаах киьи. Булт уорэ5э, булт дьарыга уол о5о5о
тугунан да солбуллубат уорэх буолар. Булт арааьа сылы быьа бултанар. Бу ыйга булчуттар ыраах
бултуу- алтыы бараллар. Кундү түүлээҕи эккирэтэллэр, эһэкээннэригэр үөмэллэр,
айах туталлар. Оту – маһы алдьатыам суоҕа, наадыйарбын эрэ ылыам диэн  андаҕар
этэллэр. Саха булчута бултаан дьиэ кэргэнин иитэр – аһатар, таҥыннарар.

Бүгүн
биһиэхэ үөрүүлээх күн – Баай Барыылаах байанайбыт күнэ. Үтүөкэн үгэстээх,
Сээркээн сэһэннээх, өттүк  харалаах Баай Байанай бырааһынньыгынан эҕэрдэлиибит.

КАП: Билигин
биһиги, тыаҕа бултуон иннинэ ойуур олоҕун тоһо билэргитин билиэхпит. Байанай
оҕолорун туһунан ким элбэх таабырыны таайар эбитий? Сөпкө таайдаххытына хоһоон
истиэхпит.

Экранна
дьиикэй кыыллар ойуулара костор.

v От мас аһылыктаах
ойуоккалаан оҕонньор баар үһү.(куобах)

Юля

Ойуолууру
эрэ сатыыбын,

Ончу
сатаан хаампаппын,

Олооччута
да суох буолларбын

Онньоччу
үктэнэбин.

Куруҥ
тыаҕа дьиэлээхпин,

Куттаһа
суох куобахпын.

v Истиҥ
иккис таабырыммытын. Түөспэр күннээхпин,  сытыы харахтаахпын, мааны
кутуруктаахпын диир аар үһү . (Саһыл)

Кэрии
тыанан сэрэнэн,

Кэннин
– иннин кэтэнэн

Тоҥуу
хаары ойуулаан

Саһыл
ааспыт саманан.

v Үһүс
таабырыммыт маннык; сир иһигэр сибигинэйэ Мэхээлэ сытар үһү. (Эһэ)

Эһэ- Диана

Эһэ
сууйар оҕолорун

Мэниктээн
киртийбиттэр.

Дьабах
сирэй, хоруо мурун

Дьүһүн
бодо буолбуттар.

Атаах
кыра эһэчээннэр

Суунуохтарын
баҕарбыттар.

v  

v Өссө
таабырыннаахпыт, истиҥ. Кутуругунан оонньуур тиит тирэхтээх тиҥсирики сүүрүк
баар үһү. Таайыыта тииҥ.

Тииҥ- Айтал П. уонна Слава С

Тииттэн 
тииккэ чэрэҥэлиир

Тииҥ
тоҕо бачча  үөрдэ?

“Эриэхэ
манна элбэх”, — диир

Эргичиҥнии
олордо.

v Туох
ойуурга куруук аччык сылдьарый? (Бөрө)

Бөрө — Саян

Сиэхпин
– аһыахпын баҕаран,

Сиксиллэ
сиэлэн иһэбин.

Тугу
булан, ханна баран,

Бүгүн 
үссэнэ  түһэбин.

Субуруйар
сур бөрөбүн,

Уҥа
–хаҥас туой көрөбүн.

v Өссө
биһиэхэ мо5отой, киис уонна тайах туһунан ааҕан иһитиннэриэхтэрэ , Тимур, Сардаана
уонна Ефим

Моҕотой- Тимур

Туораах
бурдугу уорааччы,

Туой
дьонтон куотааччы,

Туора
– маары ойуолааччы,

Топпокко
сылдьааччы,

Мултурус 
— илтирис ойор

Моҕотой
бу олорор.

Киис — Сардана

Кэпсэлгэ
–сэһэҥҥэ киирбит

Кэрэ
кыылбын – кииспин,

Киэҥ
тайҕабыт, кэтит сирбит

Кэрэмэс
киэргэлэбин..

Кыра
–кыра да буолларбын,

Кыыллартан
аатырабын.

Тайах
— Ефим

Ууна
сылдьар улахан

Ураа –
лаҥкыр муостаах,

Килбик
– сэмэй улахан,

Кини
баьаам куустээх.

Кини
аата тайах,

Бачыыҥката
туйах.

=Тииҥ
дьиэтэ ханна баарын ким билэрий. Тиит маска уйалаах. Куобах хороонноох. Эһэ
арҕахтаах. .

НГИ:
Хоһоон “
Детсадтаахпыт “ диэн бары ааҕан иһитиннэриэҕин эрэ.

Тииҥи уйалаах дииллэр

Куобаҕы хороонноох дииллэр

Ыҥырыа мүөттээх дииллэр

кутуйах хаһаастаах дииллэр.

Онтон биһиги, оҕолор, детсадтаахпыт 

Талбыт астаахпыт,

Ийэни-аҕаны солбуйан

Улахан дьон буолан тахсыахтаахпыт. 

НГИ; Биһиги бүгүн эһиэхэ  Байанай оҕолоро хайдах санаралларын
истиэхпит. (слайдаҕа дьиикэй кыыллар костоллор, саналара иьиллэр) 

Ырыа
“Куобахчаан”- бары ыллыыллар.

НГИ:
Оҕолоор, биһиги тыаҕа ойуура сылдьарбытыгар быраабылалар бааллар, олору
Кристина аҕата Василий Васильевич билиһиннэриэҕэ.

Руфов В.В:
Алааска, тыаҕа хаһытыыр, улаханнык айдаарар бобуллар.

ü Көтөр
уйатын көрдөхпүтүнэ тыыппаппыт-алдьаппаппыт.

ü Оту
– маһы алдьаппакка оргууй сылдьыахтаахпыт. Оччого сир – дойду иччитэ Аан
Алахчын Хотун сөбүлүүр.

ü Ууга
кири-бөҕү быраҕар көҥүллэммэт.

РВВ:
булчут туттар тэриллэрин о5олорго билиьиннэрэр – кордорор.  Экранна булчуттар
тэриллэринэн хайдах тутталлара костор(мончуук, туу, илим, куйуур, саа,
чааркаан, туьах, манок – кус саната,)

КАП:
Ити курдук биһиги олорор айылҕабытын харыстыахтаахпыт.

Билигин
биһиги бары булчуттар буолан ылыахпыт. Булчут кыраҕы харахтаах, эчимнээх
илиилээх буолар. Ким саамай сытыы харахтааҕын, сымса илиилээҕин быһаарыахпыт,
билиэхпит.

Оонньуу:
“ Ким куобаҕы табар?” — (сыал быраҕыы) икки
оҕо тахсар.

Оонньуу:  Булчуттарбыт өссө балыктыыллар
эбит. Ким элбэх балык хаптарар диэн оонньууну салгыы оонньуохпут.

НГИ: Чэйиҥ эрэ, оҕолор,
оонньуоҕуҥ. Бүгүн биһиги бары Байанай оҕолоро буолуохпут.

 Хамсаныылаах оонньуулар  «Саһыл уонна куобахтар»

КАП;
Оҕолоор, былыр – былыр биһиги өбүгэлэрбит булда суох кыайан олорботтор эбит. Араас
кыыл тириититтэн ичигэс таҥас тиктэллэр, көтөр — сүүрэр этин буһаран сииллэр.
Ол иһин уһун кыһыннарын ачыктаабакка, тоҥмокко кыстыыллар эбит. Ол бултуур
үгэстэрэ билиҥҥэ диэри хаалан эһиги эһээлэргит, аҕаларгыт, убайдаргыт бултууллар.
Булчуттар кыыллары наадыйдахтарына эрэ бултууллар. Кыыл тириитинэн тигиллибит
таҥас ичигэс буолар. Туох тириитинэн тигиллибитин таайыҥ.  (Кырса. Куобах.
Саһыл. Эьэ. Андаатар. Киис тириилэрин көрдөрүү)

Оонньуу: 
“Ханнык кыыл түүтэ буоларын таай?” остуолга тайах, таба. Бараан, кырса, бөрө,
куобах, эһэ, коза, кус түүлэрэ сыталлар, оҕо ол түүлэри ханнык кыыл киэнэ
буоларын таайыахтаах, сөпкө ууруохтаах.

НГИ: Бүгүн биһиги Байанай оҕолорун
туһунан кэпсэттибит. Байанайбыт көрү – нары таптыыр, онон биһиги дуоһуйа
оонньоотубут – көрүлээтибит.. биһиги аар тайҕабытын , тулалыыр айылҕабытын,  кыыллары
аһынар, харыстыыр буола улаатаарыҥ! Оччоҕо эрэ көтөр – сүүрэр үксуу туруо, Баай
Байанайбыт араас булдунан күндүлүү туруо! .

Фотозона5а
хаартыска5а туьуу.

МДОБУ Д/с №79 «Лучик»

Дополнительная группа «Семицветик»

Открытое занятие на тему:

«Баай Байанайга ыалдьыттааьын»

(старшая якутская группа)

Выполнила: воспитатель

Андреева Л.С.

Якутск 2017г.

«Баай Байанайга ыалдьыттааьын»

(улахан белеххе аьа5ас дьарык сценарийа)

Ыытыллар кунэ: 06.12.2017с.

Сыала: Байанай ыйыгар анаан ыытыллыбыт улэни тумуктээьин. Саха киьитин терут дьарыга булт туьунан о5олор билиилэрин чинэтии, ебугэлэр угэстэрин, булт сиэрин-туомун, бултка туттуллар тэриллэри салгыы билиьиннэрии. Айыл5а5а тапталы, харыстабыллаах сыьыаны иитии. О5о санарар, айар дьо5урун, ебугэ оонньуутун ненуе эти-сиини сайыннарыы.

Ыытааччы: Утуе кунунэн кунду ыалдьыттар!

-О5олоор, этин эрэ, сэтинньи ый туох ыйай? (О5олор эппиэттииллэр-Байанай).

-Саамай сеп, сэтинньи ый-Байанай ыйа диэн ааттанар. Бу ыйга булчуттар ыраах бултуу-алтыы бараллар. Кунду туулээ5и эккирэтэллэр, эьэкээннэригэр уемэллэр, айах туталлар. Саха булчута бултаан дьиэ кэргэнин иитэр-аьатар, таныннарар.

-Онон о5олоор, бугун биьиги Баай Байанайга ыалдьыттыы барыахпыт.

-Билигин таьырдьа ханнык дьыл кэмэй? (О5олор эппиэттэрэ-кыьын).

-Саамай сеп, кыьын. Кыьынны айыл5а барыта тугунан буруллэрий? ( О5олор эппиэттэрэ-хаарынан).Билигин биьи бултуу барыахпыт иннинэ кыыллар биьигини билбэтиннэр диэн хаар курдук еннеех булчуттар танастарын кэтиэхпит ( о5олор манан плащ кэтэллэр).Уонна ойуур оло5ун теье билэргитин билиэхпит.

—Таабырыннар:

-Ууга олохтоох, от аьылыктаах баар уьу (андаатар),

-Тор-тор торулуур маьы тонсуйар баар уьу (тонсо5ой),

-Кынаттаах да кеппет, айахтаах да санарбат баар уьу ( балык),

-Баьаам элбэх аанынан ким да тахсыбат уьу (илим),

-Ууга киирдэ5инэ балык, кытыыга та5ыста5ына кыыл баар уьу (урун эьэ).

-Суола-ииьэ биллибэт сыыдам сырыылаах баар уьу (тыы),

-Со5отох харахтаах тугу да тулуппат баар уьу (саа).

Ыытааччы: Маладьыастар, бултуу барарга бэлэм эбиккит.Чэйин эрэ, харахпытын симэн баран эргийиэххин (музыка тыаьыыр, о5олор эргийэллэр), Баай Барыылаах Байанайдаах тыабытыгар тиийэн кэллибит. Булчут тыа5а кэлэн ыраастанаары бу ачаах маьынан киирэн ааьар.

Кэнчээрилээх алаастарбыт

Кэнкир хара тыаларбыт

Кылбан куобах сонунан

Кылбаарыччы таныннылар.

-Керуэххэйин эрэ о5олоор, ханнык кыыллар баалларын.

(О5олор презентацияларын кэпсииллэр: О. Алеша, Гоша, О. Саша, Патрис, Кеша).

Ыытааччы: Булчут кыра5ы харахтаах, эрчимнээх илиилээх буолар. Онон ким саамай сытыы харахтаа5ын, эрчимнээх илиилээ5ин билиэхпит. Билигин биьиги «Бэргэн ытааччы» диэн оонньууну оонньуохпут.

— Маладьыастар бары да Бэргэн ытааччы эбиккит.

Ыытааччы: Айаммытын сал5ыыбыт. Биьи тиийэн кэллибит куелгэ. Ханнык куел олохтоохторун билэ5ит? (О5олор презентацияларын кэпсииллэр: Д. Саша, Олимпий).

Ыытааччы: Чэйин эрэ, билигин сынньана таарыйа балыктыахпыт.

Оонньуу «Балыктааьын».

Ыытааччы: Айаммытын сал5ыыбыт.

(Байанай киирэр)

Байанай: Дорооболорун о5олоор. Дьэ мин барытын иьиттим-кердум, маладьыастар олус элбэ5и билэр эбиккит. Онон мин эьиэхэ кэьиибиттэн бэрсэбин. Билигин эьи миэхэ …

Аппликация онотторуу

Ыытааччы: О5олоор, Байанайга махтаныа5ын, кини бугун биьигини Хара тыатыгар куулэйдэппитигэр. Биьиги Аар тай5абытын, тулалыыр айыл5абытын мэлдьи харыстыа5ын! Оччо5о эрэ кетер-суурэр кусу туруо, Баай Байанайбыт араас булдунан кундулуу туруо!

-Баай Байанай кундулээбит аьыттан амсайыаххайын.

-Билигин харахпытын симэн баран дьиэбитигэр баар буола охсуоххайын.

-Хайа о5олоор, Баай Байанайга ыалдьыттаабыккытын себулээтигит дуо?

Ыалдьыттарбытыгар керсуеххэ диэри диэххэйин!

Байанай бырааьынньыгын сценарийа

Туттар тэриллэр

Булчуттар тириилэрэ, танастара.

Иистэнньэн кыргыттар танастара.

Табалар танастара

Туулээх танастар

Оллоон , котелок

Оонньуурдар (куобах, тиин, 2 кус манчуук, 2 мээчик)

Мас хайыьардар ( 2 хайыьар)

Булчут туттар тэриллэрэ ( 2 рюкзак, чумэчи, испиискэ, иьит-хомуос, быьах, саа, хапкаан, туьах, ботуруон,) Илим, куйуур, туу –хартыынаннан кордоруу.

Кыыллар танастара ( Эьэ, саьыл, таба, тиин, кырынаас, куобах)

Кыыллар суоллара, кыыллар кутуруктарын ойуута

Сыала: Байанай ыйыгар анаан ыытыллыбыт улэни тумуктээьин . Саха киьитин торут дьарыга булт туьунан о5олор билиилэрин чинэтии, обугэлэр угэстэрин, булт сиэрин-туомун салгыы бииьиннэрии. Айыл5а5а тапталы, харыстабыллаах сыьыаны иитии. О5о айар дьо5уру сайыннарыы (ункуугэ,уус-уран тылга,ырыа5а).

1 чааьа «Кыьын»

Ыытааччы: Сэтинньи ый — Байанай ый диэн ааттанар. Бу ыйга булчуттар ыраах бултуу-алтыы баралар. Кунду туулээ5и эккирэтэллэр, эьэкээннэригэр уомэлэр, айах туталлар. Отуу-маьы алдьатыам суо5а, наадыйарбы эрэ ылыам диэн анда5ар этэллэр. Саха булчута бултаан дьиэ кэргэнин иитэр-аьатар, таныннарар.

Бугун биьиэхэ уоруулээх кун Баай Барыылаах Байанайбыт кунэ. Утуокэн угэстээх, Сээркээн сэьэннээх, оттук харалаах Баай Байанай бырааьынньыгынан э5эрдэлиибит.

О5олор хоьоон аа5ан иьитиннэриэхтэрэ, ырыа ыллыахтара.

Хоьоон «Кыьын»

Ырыа «Маннайгы хаар» Бары ыллыылар

Билигин биьиги , тыа5а бултуон иннинэ ойуур оло5ун тоьо билэргитин билиэхпит.

Таабырыннар.

Ууга олохтоох,от аьылыктаах кыыл баар уьу (Андаатар)

От-мас аьылыктаах ойуоккалаан о5онньор баар уьу (Куобах)

Тор-тор торулуур маьы тонсуйар баар уьу (Тонсо5ой)

Ууга киирдэ5инэ балык, кытыыга та5ыста5ына кыыл баар уьу (Урун эьэ)

Отонноо5ор оччугуй,о5устаа5ар куустээх баар уьу (Бууддьа)

БаЬаам элбэх аанынан ким да тахсыбат уьу (Илим)

Бииргэ миинниллэр икки ат баар уьу (Хайыьар)

Тыый, таабырыннарбыт таайыылара бэйэлэринэн тиийэн кэлбиттэр дии.

О5олор толорууларыгар хоьооннор.

«Тиин» хоьоону аа5ар…

«Эьэ»

«Боро»

«Кырынаас»

«Саьыл»

«Таба»

«Хаар» Ырыа

Булчут киирэр. Утуо кунунэн о5олор! Мин эьиэхэ ыалдьыттыы кэллим , булчуттарбын бултуу илдьэ бараары. Ол барыахпыт иннигэр булчуттарга оонньуу оонньотон короору гынабын.

Булчут: Булчут кыра5ы харахтаах , эрчимнээх илиилээх буолар онон Ким саамай сытыы харахтаа5ын, сымса илиилээьин билиэхпит.

«Ким куоба5ы, тиини табар» (Сыал быра5ыы мээчигинэн) 2о5о тахсар.

«Куьу состоруу» Ким тургэнник куьу ууттан таьаарар.(2 о5о куоталаьар)

Ханнык ба5арар булчут бэйэлэрэ миннэр кололоох уонна кыьынны тонуу хаарга атахтарыгар кэтиллэр хайыьардаах буолаллар. Ол хайыьардарынан тургэнник суурэр, сырылыыр буолуохттаахтар. Онон билигин ким сымса, тургэн атахтаа5ын билиэхпит.

«Хайыьарынан хаамтарыы» (2 о5о тахсар хайыьардаах)

Аны о5олор, билигин булчут туттар тэрилин тоьо билэргитин коруохпут.

Бу мин рюкзээкпэр араас булчуттар, балыксыттар туттар тэриллэрэ бааллар ону аттыы-ааттыы булчут рюкзээгэр уган иьиэхтээххит. Ким сопко ааттаан, булан укпут киьи ол кыайар.

Оонньуулар:

«Соптоох тэрили бул» 2 о5о оонньуур.

«Кыылы кутуругунан эбэтэр суолунан бул» (Ойууннан эбэтэр проектарынан кордоруу).

Оонньуу «Куобахтар уонна боро»

2 чааьа «Булчуттар»

Булчут кутаата

Булчуттар бултуу бараллара

Иистэнньэннэр танас тигэллэр

Мода кордоруутэ

Булт аьын амсайыы

Ыытааччы: Комус кыымын ыьыахтаан

Кутаа уота умайда

Сырдаан, костон кэллилэр

Харыйалар, бэс мастар,

Муьуннулар кордоох дьоннор сааьыттар.

Кору-нары тэнитэн

Сэьэн –номох эргитэн

Булчут дьонум айдаарар.

Булчут уолаттар оллооннорун тула олороллор, сэьэргэьэллэр.

Кырдьа5ас булчут: Куоспут буста, аьыаххайын.

Бастаан аал уоппутун аьатыаххайын.

Бары тобуктаан тураллар.

Булчут ас кээьэр. Алгыс тыла-оьо.

Аал уотум иччитэ,

Алтан сэбэрэй эьэм.

Баай хара тыам иччитэ

Баай Байанай!

Алтан чуораан айаххар

Ал5аан аьатабын

Аьаа-сиэ, кулум гын,

Мичик гын!

Булчуттар аьыылар. Бултуу бараары хомуналлар.

Булчуттар хаьан ба5арар бултуу баралларыгар айанныыр кололоох бараллар.

Хаар, хаар хаачыргыыр

Халлааным халынна.

Тап-тап табыйан,

Табаккам, айаннаа!

Ункуу «хотугу ункуу» (улахан белех)

Ункуу «кердеех кыылар» (орто, кыра белех)

Хоьоон эбэтэр ырыа.

Ыытааччы: Уран тарбахтаах иистэнньэннэрбит уустаан-урааннаан тикпит танастарын корорго ынырабыт.

Мода кордоруутэ.Туулээ5инэн тигиллибит танаьы кэппит о5олор киирэлэр.

Ыытааччы: Байанай кору-нары таптыыр. Ол иьин кинини уорэн-котон, учугэйдик туттан корсоллор. Биьиги эмиэ уоруо5ун!

Куллэристээн биэриэ5ин (кулэллэр).

Тумук. Биьиги аар тай5абытын, тулалыыр айыл5абытын мэлдьи харыстыа5ын! Оччо5о эрэ котор-суурэр уксуу туруо, Баай Байанайбыт араас булдунан кундулуу туруо!

Баай Байанай кундулээбит аьыттан амсайыаххайын.

“Кулунчук” орто саастаах о5олорго “Байанай”
 бырааһынньыгын сценарийа
Буолар кунэ: Сэтинньи ый 16 кунэ
Сыала: Байанай ый туьунан билиилэрин ханатыы – чинэтии, обугэ утуо угэьигэр убаастабылы иитии, айыл5а5а харыстабыллаах сыьыанна иитии, булчукка убаастабылы инэрии.Байанай ыйыгар  анаан ыытыллыбыт үлэни түмүктээһин, саха киһитин төрүт дьарыга булт туһунан оҕолор билиилэрин чиҥэтии, өбүгэлэр үгэстэрин, булт сиэрин – туомун салгыы билиһиннэрии. Айылҕаҕа тапталы, харыстабыллаах сыһыаны иитии. Оҕо  айар дьоҕуру сайыннарыы ( уус – уран тылга, ырыаҕа)
Туттуллар тэрил: проектор, музыкальнай центр, кыыл тириилэрэ, саьыл бэргэьэтэ, булт тэриллэрэ:мончуук, туу, илим, куйуур, саа, чааркаан, туьах, манок, презентациялар “Дьиикэй кыыллар”, “Дьиикэй кыыллар тустарынан таабырыннар”, “Кыыллар саналара”, “ Бултааьын, балыктааьын”.
 
Барыыта:
Сахалыы танастаах о5олор киирэн киэргэммит заалга олбохторго олороллор.
НГИ: Утуо киэьэнэн, кунду о5олор  уонна тороппуттэр. Бугун биьиэхэ ыалдьыттыы кэллилэр ийэлэрбит, эбээлэрбит. О5олоор, кэтэьиилээх ыалдьыттарбытын кытары э5эрдэлэьиэ5ин «Аламай манан кунунэн». Сэтинньи ый – Байанай ыйа диэн ааттанар.
— «Байанай» диэн кимий?
Байанай диэн  —  ойуур иччитэ, булт таҥарата.  Байанай киьилии майгылаах, уорунньэн, бэринньэн, о5о курдук оонньуулаах- омуннаах, ону тэнэ хомойумтуо, оьургэс. Кини ойуур кыылларын, көтөрдөрүн харыстыыр. Ойуурга куһаҕан санаалаах, кыыллары барытын харыстаабакка өлөрө сылдьар булчут кэллэҕинэ кыыллары, көтөрдөрү ыраах куоттаран, күрэтэн кэбиһэр эбит.  Ол иһин ойуур кыылларын-көтөрдөрүн  биһиги Байанай оҕолоро диэн ааттыыбыт.
—        Онтон «Булчут» диэн кимий?
Булчут диэн булугас талыгас, мындыр ойдоох, кыанар улэьит, аьыныгас, комускэс, сиэрдээх утуо майгылаах киьи. Булт уорэ5э, булт дьарыга уол о5о5о тугунан да солбуллубат уорэх буолар. Булт арааьа сылы быьа бултанар. Бу ыйга булчуттар ыраах бултуу- алтыы бараллар. Кундү түүлээҕи эккирэтэллэр, эһэкээннэригэр үөмэллэр, айах туталлар. Оту – маһы алдьатыам суоҕа, наадыйарбын эрэ ылыам диэн  андаҕар этэллэр. Саха булчута бултаан дьиэ кэргэнин иитэр – аһатар, таҥыннарар.
Бүгүн биһиэхэ үөрүүлээх күн – Баай Барыылаах байанайбыт күнэ. Үтүөкэн үгэстээх, Сээркээн сэһэннээх, өттүк  харалаах Баай Байанай бырааһынньыгынан эҕэрдэлиибит.
КАП: Билигин биһиги, тыаҕа бултуон иннинэ ойуур олоҕун тоһо билэргитин билиэхпит. Байанай оҕолорун туһунан ким элбэх таабырыны таайар эбитий? Сөпкө таайдаххытына хоһоон истиэхпит.
Экранна дьиикэй кыыллар ойуулара костор.
vОт мас аһылыктаах ойуоккалаан оҕонньор баар үһү.(куобах)
Юля
Ойуолууру эрэ сатыыбын,
Ончу сатаан хаампаппын,
Олооччута да суох буолларбын
Онньоччу үктэнэбин.
Куруҥ тыаҕа дьиэлээхпин,
Куттаһа суох куобахпын.
vИстиҥ иккис таабырыммытын. Түөспэр күннээхпин,  сытыы харахтаахпын, мааны кутуруктаахпын диир аар үһү . (Саһыл)
Кэрии тыанан сэрэнэн,
Кэннин – иннин кэтэнэн
Тоҥуу хаары ойуулаан
Саһыл ааспыт саманан.
 
vҮһүс таабырыммыт маннык; сир иһигэр сибигинэйэ Мэхээлэ сытар үһү. (Эһэ)
Эһэ- Диана
Эһэ сууйар оҕолорун
Мэниктээн киртийбиттэр.
Дьабах сирэй, хоруо мурун
Дьүһүн бодо буолбуттар.
Атаах кыра эһэчээннэр
Суунуохтарын баҕарбыттар.
v 
vӨссө таабырыннаахпыт, истиҥ. Кутуругунан оонньуур тиит тирэхтээх тиҥсирики сүүрүк баар үһү. Таайыыта тииҥ.
Тииҥ- Айтал П. уонна Слава С
Тииттэн  тииккэ чэрэҥэлиир
Тииҥ тоҕо бачча  үөрдэ?
“Эриэхэ манна элбэх”, — диир
Эргичиҥнии олордо.
vТуох ойуурга куруук аччык сылдьарый? (Бөрө)
 
Бөрө — Саян
Сиэхпин – аһыахпын баҕаран,
Сиксиллэ сиэлэн иһэбин.
Тугу булан, ханна баран,
Бүгүн  үссэнэ  түһэбин.
Субуруйар сур бөрөбүн,
Уҥа –хаҥас туой көрөбүн.
vӨссө биһиэхэ мо5отой, киис уонна тайах туһунан ааҕан иһитиннэриэхтэрэ , Тимур, Сардаана уонна Ефим
Моҕотой- Тимур
Туораах бурдугу уорааччы,
Туой дьонтон куотааччы,
Туора – маары ойуолааччы,
Топпокко сылдьааччы,
Мултурус  — илтирис ойор
Моҕотой бу олорор.
Киис — Сардана
Кэпсэлгэ –сэһэҥҥэ киирбит
Кэрэ кыылбын – кииспин,
Киэҥ тайҕабыт, кэтит сирбит
Кэрэмэс киэргэлэбин..
Кыра –кыра да буолларбын,
Кыыллартан аатырабын.
Тайах — Ефим
Ууна сылдьар улахан
Ураа – лаҥкыр муостаах,
Килбик – сэмэй улахан,
Кини баьаам куустээх.
Кини аата тайах,
Бачыыҥката туйах.
=Тииҥ дьиэтэ ханна баарын ким билэрий. Тиит маска уйалаах. Куобах хороонноох. Эһэ арҕахтаах. .
НГИ: Хоһоон “ Детсадтаахпыт “ диэн бары ааҕан иһитиннэриэҕин эрэ.
Тииҥи уйалаах дииллэр
Куобаҕы хороонноох дииллэр
Ыҥырыа мүөттээх дииллэр
кутуйах хаһаастаах дииллэр.
Онтон биһиги, оҕолор, детсадтаахпыт 
Талбыт астаахпыт,
Ийэни-аҕаны солбуйан
Улахан дьон буолан тахсыахтаахпыт. 
 
НГИ; Биһиги бүгүн эһиэхэ  Байанай оҕолоро хайдах санаралларын истиэхпит. (слайдаҕа дьиикэй кыыллар костоллор, саналара иьиллэр) 
Ырыа “Куобахчаан”- бары ыллыыллар.
НГИ: Оҕолоор, биһиги тыаҕа ойуура сылдьарбытыгар быраабылалар бааллар, олору Кристина аҕата Василий Васильевич билиһиннэриэҕэ.
Руфов В.В: Алааска, тыаҕа хаһытыыр, улаханнык айдаарар бобуллар.
üКөтөр уйатын көрдөхпүтүнэ тыыппаппыт-алдьаппаппыт.
üОту – маһы алдьаппакка оргууй сылдьыахтаахпыт. Оччого сир – дойду иччитэ Аан Алахчын Хотун сөбүлүүр.
üУугакири-бөҕү быраҕар көҥүллэммэт.
РВВ: булчут туттар тэриллэрин о5олорго билиьиннэрэр – кордорор.  Экранна булчуттар тэриллэринэн хайдах тутталлара костор(мончуук, туу, илим, куйуур, саа, чааркаан, туьах, манок – кус саната,)
КАП: Ити курдук биһиги олорор айылҕабытын харыстыахтаахпыт.
Билигин биһиги бары булчуттар буолан ылыахпыт. Булчут кыраҕы харахтаах, эчимнээх илиилээх буолар. Ким саамай сытыы харахтааҕын, сымса илиилээҕин быһаарыахпыт, билиэхпит.
Оонньуу: “ Ким куобаҕы табар?” — (сыал быраҕыы) икки оҕо тахсар.
Оонньуу:  Булчуттарбыт өссө балыктыыллар эбит. Ким элбэх балык хаптарар диэн оонньууну салгыы оонньуохпут.
НГИ:Чэйиҥ эрэ, оҕолор, оонньуоҕуҥ. Бүгүн биһиги бары Байанай оҕолоро буолуохпут.
 Хамсаныылаах оонньуулар  «Саһыл уонна куобахтар»
КАП; Оҕолоор, былыр – былыр биһиги өбүгэлэрбит булда суох кыайан олорботтор эбит. Араас кыыл тириититтэн ичигэс таҥас тиктэллэр, көтөр — сүүрэр этин буһаран сииллэр. Ол иһин уһун кыһыннарын ачыктаабакка, тоҥмокко кыстыыллар эбит. Ол бултуур үгэстэрэ билиҥҥэ диэри хаалан эһиги эһээлэргит, аҕаларгыт, убайдаргыт бултууллар. Булчуттар кыыллары наадыйдахтарына эрэ бултууллар. Кыыл тириитинэн тигиллибит таҥас ичигэс буолар. Туох тириитинэн тигиллибитин таайыҥ.  (Кырса. Куобах. Саһыл. Эьэ. Андаатар. Киис тириилэрин көрдөрүү)
Оонньуу:  “Ханнык кыыл түүтэ буоларын таай?” остуолга тайах, таба. Бараан, кырса, бөрө, куобах, эһэ, коза, кус түүлэрэ сыталлар, оҕо ол түүлэри ханнык кыыл киэнэ буоларын таайыахтаах, сөпкө ууруохтаах.
НГИ: Бүгүн биһиги Байанай оҕолорун туһунан кэпсэттибит. Байанайбыт көрү – нары таптыыр, онон биһиги дуоһуйа оонньоотубут – көрүлээтибит.. биһиги аар тайҕабытын , тулалыыр айылҕабытын,  кыыллары аһынар, харыстыыр буола улаатаарыҥ! Оччоҕо эрэ көтөр – сүүрэр үксуу туруо, Баай Байанайбыт араас булдунан күндүлүү туруо! .
Фотозона5а хаартыска5а туьуу.
 
 

Изучение культуры своего народа на начальном этапе становления личности
является одним из задач современного образования. Народная культура является
хранительницей вековых традиций, опыта, самосознания нации, а также выражением
философских, нравственных и эстетических взглядов и идеалов.

Вот потому мы ведем работу по ознакомлению нашей якутской национальной
культурой, где знакомим детей с природой, историей республики, а также
традициями нашего народа. Для приобщения детей к национальной культуре
проводятся развлечения, праздники, как итоговые мероприятия

Действующие лица: ведущий, Баай Байанай, воспитанники дошкольного
учреждения.

Цель: формирование у детей представления о зимовке зверей. Воспитание
бережного отношения к природе, любви к животным.

Оборудование:

• слайды картин «Жизнь зимующих зверей и птиц»;
• скамейки – упавшие сосны, табуретки – пеньки;
• дуги – березки, макет сосны – «Говорящая сосна»;
• шишки ели.

Ход познавательного мероприятия

(Под якутскую народную мелодию в зал входят дети и педагог в якутских
национальных костюмах, дети усаживаются.)

Ведущий: Месяц ноябрь известен как месяц Байаная. Сегодня к нам в
гости пришел дедушка Баай Байанай. Он – дух природы, нашей тайги. В нашем лесу
живут много-много разных животных. Скажите, дети, каких животных вы знаете,
обитающих в наших лесах? (Ответы детей.) Они – все дети духа природы Баай
Байаная. А все эти сказанные животные – жители леса.

(Показ слайдов.)

Ребята, наша Якутия,
Оо, как богата разными животными.
Все они, каждый из них,
Ходят по разным местам,
Питаются по-разному,
У всех у них есть маленькие детишки,
Дом у них лес, норки, гнезда, берлога.
Все жители леса,
Будь они мелкие или крупные,
Совсем не боятся холода и зимы.
Они очень ловкие, быстрые,
А есть и медлительные.
Они меняют свой расцвет
И летом и зимой.
Родившиеся в суровых лесах,
Умеют поберечь себя от холода,
Ищут укрытия в норках, берлогах.
Всегда в поисках еды
Трудолюбивы они.
Они не боятся суровой зимы.

Давайте для них прочтем наше стихотворение «Зима» (дети читают
стихотворение).

Дедушка Байанай хочет знать, насколько хорошо вы знаете его лесных зверят. Он
хочет загадать вам загадки, ребята, вы готовы их разгадать?

Баай Байанай: Сейчас я вам буду загадывать загадки, вы ведь любите их
разгадывать?

1. В шубе летом, а зимой раздеты. (Деревья.)
2. Длинное ухо, комочек пуха, прыгает ловко, любит кору кустов. (Заяц.)
3. Хвост пушистою дугой, острозубый, темноглазый, по деревьям лазит, да
   орешки грызет. (Белка.)
4. Хитрая плутовка, рыжая головка, хвост пушистый – краса! (Лиса.)
5. Хозяин лесной просыпается весной, а зимой, в лютый мороз, спит в избушке
   снеговой. (Медведь.)
6. Кто зимой холодной бродит в лесу злой и голодный? (Волк.)
7. Ходит по лесу красавец, ходит смело и легко, рога раскинув широко.
   (Лось.)

Баай Байанай очень рад, что вы все быстро отгадали его загадки.

В лесу зверята играют ветками да травой, а у вас ребята, есть много разных
игрушек.

Давайте об этом прочтем стихотворение и споем песенку дедушке Баай Байанаю,
он расскажет своим детям, маленьким зверятам, какие у вас есть игрушки.

(Дети каждый по отдельности читают стихотворение А. Барто «Игрушки». Поют
песенку «Мне купили медвежонка». Танец с игрушками.)

Баай Байанай:

Дети весело плясали,
Пели и стихи читали,
А теперь пора играть,
Вашу ловкость показать.

Ведущий: Так станем все зверятами и птицами и поиграем (дети одевают
маски животных и птиц, разделяются на 2 команды).

Уж ты, Зимушка-зима,
Всю землю замела.
Ветер, веселый дружок,
Собери всех скорей,
На наших зимних игрищах
Проявим ловкость и смелость!

Проводится эстафета:

1. «По упавшей сосне» (дети проходят по скамейке).
2. «Пенек» (прыжки со стульчиков).
3. «Березка» (ползание под дугой).
4. «Говорящая сосна» (поговорки об охоте).
5. «Поле» (собирают рассыпанные шишки).

Ведущий: Молодцы! На славу поиграли, показали нашу смелость и
ловкость.

Баай Байанай: Всем спасибо за веселье и смех, за огонь соревнования.
Мальчишки, когда вы станете взрослыми, вы будете ходить на охоту, будете
пожинать плоды моего богатства. Поэтому вы должны знать обычаи охоты, давайте
познакомьтесь с ними.

Ведущий: Можно я познакомлю с ними?

Баай Байанай не любит, когда охотничьи принадлежностями играют маленькие
дети, и когда перешагивают через них женщины. Тогда ружье не попадает в цель, да
и в капкан зверь не попадет. Поэтому все принадлежности охотника не хранят дома,
убирают подальше в амбар.

Когда собираются на охоту, и чтобы охотник удачно добрался до леса, вернулся
с дичью, жены или матери, с оладьями и с маслом, просят у духа огня Хатан
Тэмиэрийэ.

Когда охотники добираются до места охоты, они ведут себя тихо, и опять же с
угощением просят у духа огня.

Охотник не убивает много зверей, он добывает лишь столько, сколько ему
необходимо.

Баай Байанай очень любит разные сказки, рассказы. Поэтому если охотники
соберутся вместе, то они рассказывают друг другу охотничьи рассказы, сказки,
былины.

Баай Байанай: Вот настал момент прощания, будет краткой моя речь:
Когда вы вырастете, и будете охотиться, следуйте и чтите обычаям предков. Тогда
Байанай не заставит ходит вас с пустыми руками. Обязательно подарит дичь! Тогда
каждый охотник будет свободно дышать, и наслаждаться любимой природой, гордиться
добычей, высшим для него счастьем, чтить и знать законы тайги.

Ведущий: Этими словами мы завершим наш сегодняшний вечер. До свидания,
до счастливых новых встреч!

Сценарий праздника Байанай для подготовительной группы

Свидетельство участника экспертной комиссии


Оставляйте комментарии к работам коллег
и получите документ БЕСПЛАТНО!




Подробнее

Сценарий классного часа в 3 классе: «Байанай ыллыгынан айан».

Сыала: 

1. Сахалыы ый эргииринэн сэтинньи ый – Байанай ыйа буоларын тоhоҕолоон бэлиэтээhин.

2. Байанай диэн тыл ѳйдѳбүлүн ѳйдѳѳн хаалалларын ситиhии.

3. Байанайга сыhыаннаах булт тэриллэрин, сорох сиэрин – туомун, харыс ааттара баалларын ѳйдѳтүү, быhаарыы.

4. Байанай «иччилэригэр» харыстабыллаах сыhыаны, айылҕаҕа сүгүрүйүүнү, тапталы иҥэрии.

5. Өбүгэ үгэстэрин тилиннэриигэ болҕомто ууруу, улахан дьон алгыhын, сүбэтин болҕомтоҕо ылыы, ѳйдѳѳн хаалыы.

6. Тѳрѳппүттэри кытта бииргэ үлэлээhиннэри салгыы ыытыы, сайыннарыы.

— киирии – тэбэнии, чуораан тыаhатыы, ыраастаныы – дэйбииринэн;

— кылаас чааhын аата, тиэмэтэ, сыала (учуутал).

1 чааьа.

1. Баай Байанай – диэн тугуй? (учуутал).
Сэтинньи ыйга сахалыы ый эргииринэн ойуур иччитэ Байанай кэлэр. Кини булчуттары кытта сибээстэhэр, баайыттан, түүлээҕиттэн, кѳмүс хатырыктааҕыттан бэрсэр. Кини аата элбэх (планшекка):
Эhэкээн, Бараахы Сүүрүк, Кураҕаччы Сүүрүк, Соххор Долбун, Барылаах (бары кыылы бас билэр), Куралай Бэргэн, Сүҥкэр Эрэлик, Тоҥуоллут, Сайын Сэгэйэн, о.д.а.
Кини булчут оҕонньор буолан кѳстѳр. Омуннаах, үѳрүнньэҥ, ѳhүргэс. Кини дьоно – бары иччилэр. Ойуур хас булуна бэйэтэ туспа иччилээх.
-Куруҥ тыа иччилээх,
-Хара тыа иччилээх,
-Ой тыа иччилээх.
Мастар иччилэрэ: Даркы иччилээх, Сыбар иччилээх, Тѳҥүргэс иччилээх.
Булт сэбэ-сэбиргэлэ эмиэ иччилээх: Тоҥуу иччилээх, Кылыы иччилээх,
Кэнтик иччилээх.
Бу иччилэр бары кѳрѳ-билэ, истэ сылдьаллар. Кыыллар бары Байанай үѳрэ-сүүрүгэ диэн ааттаналлар. Кыылларга эмиэ дьон курдук ийэ куттарын сороҕо иҥэ сылдьар.
1. Алгыс тыл – кини (булчут) аатыгар – суолугар. Попов Коля – 7 кылаас үѳрэнээччитэ «Булчут алгыhа».

2.Аҕалыын кѳрсүhүү.

2 чааьа.

1. Оҕолор бэйэлэрэ оҥорбут проектарын кѳмүскүүллэр. Уолаттар бултааhын араас кѳрүҥүн, кыргыттар ас арааhын рецептэрини презентация, уруhуй кѳмѳтүнэн билиhиннэрэллэр.

2. Оонньуу «Сонордьуттар».

3. Бултааhын туhунан видеокиинэни кѳрүү.

3 чааьа.

1.Рефлексия.

2. Айылҕаны харыстааhын сиэрэ туома.

3. Түмүккэ актыыбынай оҕолорго медаллары, сертификаттары туттарыы.