Сценарий кыз узату на казахском языке

Қызды үйінен ұзатып салу ата-ана үшін өте үлкен бақыт. Себебі кез-келген ата-ана өз қызын таңдаған жары мен құда-құдағиларына аманатпен шығарып салғысы келеді. Сондықтан да қандай ата-ана болмаса да бұл күнге өте мұқият дайындалады.

Жігіт пен қыз келіскесін бір-бірінің ата-анасымен танысып алғаны дұрыс. Той кезінде түсініспеушіліктер болмауы үшін құдалар алдын ала киіт анау мынауды алдын ала келісіп алғандары дұрыс (көбіне келіспеушіліктен реніш туып жатады). Қазіргі заманда қызға сырға салу мен бірге қызды ұзатуды бірге бір күнде жасайды.

Сонымен қызды ұзатар кезінде мына салт — дәстүрлер жасалады:

Келінмен таныстыру Құдалар келе жатқан кезде есік алдына екі адам арқан тартады, арқан тартқан адамдарға құдалар жағы өз жоралғысын (орамал, мата, ақша) береді.

Құдалар есіктен кіріп амандасқаннан соң қыздың екі жеңгесі жігітті отқа май құйғызуға алып кетеді. Отқа май құйғызғанан соң жігіт жоралғысын (көбіне ақша, моншақ анау-мынау ұсақ түйектер) береді.

Құдалар жайғасып алғасын, болашақ келіндерін таныстырады. Оған құдағи көрімдігін беруге міндетті. Жастарға бір бөлек үлкендерге бөлек дастархан жасалады.

Қызға сырға салуТамақтарын ішіп алғасын қоржын ашуға кіріседі. Бірінші кезекте, өлілер риза болсын деп босағаға ер адамға киім қыстырады. Сонан соң қызға әкелінген сырға салынады. Оның қыздың құлағына енесі не қайын әпкелері салады.

Қыздың өлі — тірісі деп бір мал атайды. Көбіне қой немесе жылқы әкелінеді. Әкелінген киіттер беріледі, негізі алдын ала келісіп алынса аттарын атап береді. Көбіне алтын заттарын береді. Қыздың анасына «ана сүтінің» ақысы мен құдағи қоржын табыс етіледі. «Ана сүтінің» ақысына көбіне анасына жеке алтын зат алып береді. Құдағи қоржынның ішіне піскен ет, тәттілер, арақ-шарап салады. Қоржынның сырты сақина, білезік, моншақтармен көмкеріледі. Оларды қоржынды ашқан қыз жақтың кісілері бөлісіп алады. Соңында қыздың анасына «қыздың қалыңы» деп ақша беріледі. Бұл ақшаны бұрындары қалың мал деп атаған. Ары қарай той жалғасады.

Етке отырған кезде күйеу бала сыбағасы төс тартылады. Төс тартылған табақты қайтарып берген кезде жігіт ішіне ақша салып береді. Үлкендер жағына бауыр асату басталады.

Құда, құда дегізген,
Құйрық бауыр жегізген.
Айналайын баладан,
Құдасы бар дегізген, — деп құдаларға бауыр асату басталады. Бауыр асатуда бауыр мен құйрық май ортасына қатық жағып бір — бірден құдалардың бәріне таратып шығады. Бауырдан жеген құдалар табаққа ақша салады.

Қызды шығарып салу Дастарханда отырыс біткесін қыз жақ құдаларына киіттерін кигізеді. Сонан кейін, қызды алып кетерде қыздың аяқ кимін тығып қояды. Қыздың аяқ кимін күйеу бала жеңгелерінен сатып алуы керек.

Ары қарай той көбіне той залында жалғасады. Тойда жастарға ақ бата беріліп, тілектер айтылады. Көп қыздар қоштасарларында сыңсу айтады. Сыңсыма — қыздың ата-анасымен, туыстарымен қоштасу жыры. Бірақ, қазір көп ешкім айтпайды, арнайы осы әнді орныдайтын әншілерді жалдайды. Ол әнді орындай отырып, қызды бар туысымен қоштастырып шығады. Қызды соңында үлкендердің батасын беріп ақ мата бойы мен шығарып салады. Қызды артына қаратпай алып кету керек. Қыз ұзату тойы көбіне түнгі 00 00 ге шейін жалғасады.

Кыз узату или проводы невесты является одним из важных моментов в любой казахской свадьбе. На самом деле, это мероприятие радостное, но в то же время и грустное для родителей невесты. Им трудно смириться с тем, что их дочь покидает отчий дом, и уходит в семью мужа. У «қыз ұзату» есть целый этап обычаев и обрядов, которые проводятся до, во время и после самого праздника. Чтобы ознакомиться с системой проводов невесты, прочитайте данную статью!

«Құда түсу»

Құда түсу или Сватовство считается одной из обязательных традиции, проводимых до предстоящей свадьбы. На құда түсу родители со стороны жениха и невесты официально знакомятся, а также решают самые важные вопросы свадьбы: место свадьбы, число, количество званых гостей и т.д.

На Құда түсу главных сватов, то есть родителей жениха встречают дома у невесты. Они приезжают с другими родственниками, которые также считаются құдалар. Главного делегата со стороны сватов называют «бас куда». Родители невесты тщательно готовятся к приезду сватов: накрывают большой дастрахан и украшают дом.

«Арқан керу и Шашу»

Перед входом сватов домой к невесте, дети или же старшие снохи невесты натягивают аркан или же цветную ленту. Данную традицию называют «аркан керу». Чтобы пропустить их через аркан, дети запрашивают небольшой выкуп в виде денег, конфет, или же подарков. Смысл такого обряда заключается в том, чтобы в будущем у невесты не было никаких препятствий в семейной жизни. После, как гости пройдут через аркан, сторона невесты с музыкой и с «шашу» встречают их. Шашу — это осыпание. Один из старых и веселых обрядов. Во время сватовства, беташар или свадьбы на гостей бросают конфетами, а детишки тем временем с большой радостью собирают конфеты. Казахский народ издавна верил, что сладости, подобранные во время «шашу» приносят удачу и изобилие в семье.  

«Көрімдік»

Как гости сядут за накрытый стол и немного отведают еды, к ним выводят невесту, чтобы познакомить с будущими родственниками. Мама жениха должна дать «көрімдік» (денежное вознаграждение) тем, кто показал им жену сына. После этого сваты дальше продолжают беседовать, и знакомиться друг с другом.

«Құйрық-бауыр»

Главное угощение, которое подают в этот день называют «құйрық-бауыр».  Это необычные бутерброды, которые делаются из кусочка курдючного жира и печени. Смысл этого блюда — пусть сватовство будет сладким как «құйрық», и чтобы сваты стали близкими друг другу, как бауыр (родные братья и сестры).

«Cырға салу»

Один из важных моментов в жизни каждой невесты, который проводит будущая свекровь, называется «сырга салу». Девушке надевают сережки, после чего можно сказать, что она стала почти как родная дочь для мамы мужа. Сваты дарят родителям невесты подарки в виде лошади, или же барана. Их у казахов называют «өлі-тірісі». Также всем родственникам невесты дарят «киіт» — это также различные презенты в виде дорогих тканей, наборов золота и т.д. Особенно ценные подарки получают мать и отец невесты. За мамино молоко  «ана сүтінің ақысы» маме девушки дарят большую сумму денег, или же украшение. Также сторона жениха за будущую невесту выплачивают калым, на казахском — это будет «қалың мал».

«Қыз ұзату той»

В тот же день, вечером девушку провожают в дом мужа — «Қыз ұзату». Зачастую торжество проходит в ресторане, а раньше это проходило в доме невесты.  Надо отметить, что узату той на данный момент ничем не уступает свадьбе жениха. Сторона невесты всячески хотят провести свою дочь достойно и с размахом. Узату той длится до 12 ночи. 

«Сынсу»

Наступает важный момент. Жених должен забрать невесту подняв на руки, или же просто взявшись за руки. По традиции перед невестой расстилают длинную дорожку из белой ткани. Невеста должна пройтись по этой белой дорожке опустив голову. Провожают невесту под напутствующие слова в виде исполнения трогательной казахской песни. Такое исполнение раньше называли «сынсу». Также невесте нельзя оглядываться назад. В такой трогательный момент все начинают плакать, прощаясь с дочерью, сестрой, подругой. Когда жених забирает невесту к себе домой, то она может забрать с собой подругу, чтобы ей не было одиноко в чужом месте. 

«Беташар»

Беташар — это традиционный казахский обряд, который проводится до начала большой свадьбы со стороны жениха, или же после того, как жених приводит невесту домой сразу после узату. Обычно, невесту усаживают за белую ширму, а также с белой шалью, чтобы не было видно ее лица. Затем, когда все приглашенные гости собираются, ее торжественно в красивом платье выводят на обряд беташар. Весь процесс беташара проходит под домбру и специально написанную песню. Кюйши в стихах упоминает имена всех родственников парня, и молодая невеста должна при каждом упоминаний должна делать почетный салем. В это время, услышав свое имя дяди, тети, сестры и братья жениха ложат в корзину деньги.

После завершения обряда, свекровь подходила к невесте и снимала шаль. Шаль положено передавать присутствующим женщинам на торжестве. Они же поровну поделив шаль, обвязывали этой тканью посуду от хранения кумуса или же шубата. Также корзину от денег то же передавали, но только тому, кто собирается скоро жениться или выходить замуж.

«Приданое невесты»

После проводов невесты в один из назначенных дней, или же на следующий день приезжают снохи (женгелер) невестки с приданым. К примеру, раньше матери с рождения собирали дочерям приданое: постельное белье, посуду, кухонные полотенца и т.д. В современном веке ничего не изменилось, однако включились более крупные материальные вещи: мебель для спальни, холодильник, телевизор, одним словом вся домашняя техника, а также одежда для невесты. Нужно отметить, что все зависит от финансов, но казахи выделяют огромное значение кыз узату. Во время разбора приданого в доме жениха присутствуют все его родственники, вплоть до соседей. В хорошей атмосфере они все оценивают, какое же приданое принесли за новоиспеченной невесткой.

Что одевает и надевает на кыз узату той невеста?

В один из важных дней в своей жизни, каждая девушка хочет выглядеть превосходно. Однако, так как кыз узату той — это трепетный праздник, большинство невесток выбирают традиционные платья. Как говорится на вкус и цвет.

Саукеле

Саукеле — это головной убор, высокий и узкий. Этот атрибут национального казахского костюма, который должен быть на невесте. Похож он на шлем, но более в красивой форме. Высокий кончик саукеле носит смысл, что у невесты будет долгая и счастливая семейная жизнь. Украшают головной убор бисером, камнями или перьями. 

Койлек

Платье под камзол называют койлек. Они обычно бывают белого цвета, но и тут все зависит от предпочтения каждого. По форме оно закрытое и с длинными рукавами. Также на нем вышивают казахские орнаменты (ою).

Камзол

Завершающий атрибут наряда называют камзол. Это средней длины накидка с рукавами и без, иногда может быть в виде жилетки. Надевают ее поверх платья. Камзол бывает из плотной ткани, украшают дорогими камнями, бисером, и казахскими орнаментами. 

Қыз ұзату

Среда, Ноябрь 2, 2011 13:01

Бөлімі: Салт-дәстүрлер

Пікірлер жоқ

Қызды алып қайту үшін жеті не оданда көп адам келуі мүмкін, бірақ жалпы саны тақ болуы міндет. Құда‑құдағилар алдымен келеді де күйеу мен күйеу жолдасты қыздың жеңгесінің өзі барып ертіп келеді. Күйеу мен күйеу жолдас ауылға жаяу келеді және үлкен үйді баса‑көктеп өтуіне рұқсат жоқ. Енді қыз ұзатудың кәделеріне тоқталайық:

Көпшік қыстырар – күйеуді алып келу үшін барған жеңгей күйеудің атына мініп, ат көрпенің астынан көпшік қыстырарын алады. Бұл кем айтқанда көйлектік пұлдан аз болмауы тиіс.

Шашу – күйеу бала келісімен, ауылдағы ең сыйлы бәйбіше табаққа құрт, ірімшік, табылса тәтті қосып шашу шашады. Жұрт мұны жапа‑тармағай таласа, теріп алып жейді. Бұл қуаныштың жалпыға ортақ екендігінің белгісі.

Киім ілу – құда‑құдағилар келісімен алдын ала дайындалған адам (көбінесе әйел) олардың киімдерін іліп, кетерде киіндіреді. Осыған байланысты киім иелері – зат не ақша береді.

Табалдырық кәдесі – құда‑құдағилар құданың үйіне кірерде бір әйел олардың жолын бөгеп, қашан кәдесін алғанша көлденең тұрып алады. Мұны табалдырық аттар деп атайды, яғни қазақтың «Табалдырықтан биік тау жоқ» дегені осындайдан қалыптасуы әбден мүмкін.

Сыбаға асу – құдалар келіп жайғасқан соң, алдымен «есіңе алсаң, ескіден сақта» деп сүр еттен сыбаға асады. Мұнда құдалардың сыбаға жамбасы міндетті түрде болады. Қазақта бас. Жамбас, ұлтабар, асықты жілік, төс дегендердің өздерінің иесі – орны болатынын көпшілік білер деп сенеміз. Соғымнан құдаға, басқаға сыбаға беру қазақта өзгермейтін заң. Сыбаға иесі қыстың күні келе алмаса, онда жайлауға көшкенде ұнның арасына сыбағаны тығып апару керек.

Малға бата жасату – сыбаға желініп, шай ішілген соң арнайы мал әкелініп, бата жасатылады. Бұл малды кейбіреулер ерте, кейбіреулер кеш сояды, өйткені құдаларды қашан қайтару қыз жақтың еркінде. «Құда болсаң – шыда» дейді қазақ. Малға бата жасаған адам бұл ет әкелінген соң тағы да бата жасап, табаққа кәде салады. Оны табақ тартушы әйелдер бөлісіп алады.

Құйрық‑бауыр асату – құдалар сойылған малдың етін жеместен бұрын құйрық‑бауыр асатад; үстіне айран құйылған құйрық‑бауырды уыстап асатып, ауызға сыймағанын бет‑аузына, үстіне жаға салады. Құйрық‑бауыр желінген соң, құдалар жағы табаққа кәде салады. Бұны табақ әкелгендер тағы да бөліп алады.

Суға тоғыту – құйрық‑бауыр асатылғаннан кейін ауылдағылардың біреуі: «Үйбай‑ау, мына құдалардың үстіне не болған? Құдаларды дереу шомылдырып, үстін тазаламайсындар ма?» дейді. Осыдан кейін құдаларды бөгенге (суға) құлату басталады. Мұндайда құдалар жағы өздерін құлатуға келгендердісуға ала түсуге хақылы. Қарулылары сұлу құдағи не құдашаны бірге ала түседі.

Бұл кезде көбінесе жазда, қолайлы, өзен‑көлді жерде атқарылады. Дәулеті жеткендер тіпті көлдіарнайы жасатады. Құдалар суға тоғытылыпболған соң ертеңінде киіт беріледі. «Өткенде артық ауыз айтылған сөз болса шомылған сумен тазаоды, мына киіттей таза болып, қатынасымыз жаңадан басталсын» дегені бұл.

Киім тігу – қазақ салтын сақтаған құда‑құдағилар келген түні мүлдем ұйқтамауға тиіс. Егер ұйқтап қалса құдалардың бірі киімін тігіп тастап, айып төлеттіреді. Сол үшін ішіп‑жеуге де, ұйқыға да, өлең айтысуға да шыдаулары керек. Көңілі дариядай, дастарханы мол қазаққа мұндайда іркілу, есеп деген болған емес.

Босаға аттар – құйрық‑бауыр асатудан кейін күйеу үлкен үйге шақыртылады. Мұны босаға аттар дейді. Күйеу баланы ата‑енесі алдына шақырып, маңдайынан сүйеді, бірақ олар көп отырмай бұрынғы үйлеріне қайтуы керек. Осыдан соң күйеу балаға арнайы мал сойылып, оның асықты жілік, төсі тартылады.

Асық жілік – бұл арада күйеудің ұлттық сыбағасы. Басқа жілік сыбаға болмай, дәл осы жіліктің таңдалатыны – мұнда ең алдымен асық бар. Асық балалардың ұлттық ойыншығы. Ол арқылы мергендікке, «қан талапай» ойнап есеп‑қисапқа жаттығады. Сондықтан осындай ойын ойнайтын балалары болсын деп жақсы ниет ырымдап, асық жілікті әдейі таңдайды.

Ал төс – адамның ең аяулы жері. Қазақ бұныда «төстеріңнен төстерің жасылмасын, төсекте төстерің, дастарқанда бастарың бірге болсын» деп берекенің мәңгілігін арман етуден туындатқан.

Неке оқу – қыз бен жігіттің ең биік асуы осы. Бұдан бұрын олар бірге болып қойса – күнә. Бұны нимакран дейді мұсылмандар.

Қазақта некені молда оқиды және неке оқылған сәтте үйге адам сыйғанынша жиналады. Бұлар жас жұбайлардың қосылғандарына куә, сондықтан олар неке суынан ауыз тиюге тиіс. Неке суы үлкен кесеге құйылады да, оған су, тұз, қант, сақина салынады. Су – екеуінің пәктігіне, тұз – егер біреуі келешекте опасыздық етіп осы некені бұзса, дәм атадыға, қант – екеуінің тату‑тәтті өмір сүруіне ырымдап, сақина неке ескерткіші салынады. Неке қиылған соң қыз бен жігіттің жеңгелері құран ұстап, бір жалпақ нан, ақ жайма алып үйге кіреді де, жас жұбайларға төсек салып береді.

Ертеңінде екі жеңге келіп күйеу жігіттен «көңілің толды ма» деп сұрайды. Ақ жайманы қарап, егер қыз абыройлы болса, қыз үйіне қуанышты хабар айтып, сүйінші алады. «Қыз өсірсе, міне, сіздей болсын, арық аттатпай, ауыр жүк көтертпей, еркекті жолатпай өсіргендеріңізге мың алғыс» дегенді естіген ата‑ана бір жасап, құданың төрінде асқарланып, өр отырады. Алда‑жалда керісінше болып шықса, әлгі жалпақ нанның ортасын тесіп апарады.

Мұндай қылкөпірде ешкім өтірік айта алмайды. Екі жеңге қолдарындағы құраннан қорқады.

Қыз қашар – түндік жабар. Қазақта ұрыс‑дауды қыз қашар деп те атайды. Жеңгесі қыз бен жігітке төсек салып, шымылдық құрып, түндік жабады да, қараңғыда жеңге, қалыңдық, күйеу бала үшеуі қалады. Содан соң жеңге алдымен «қол ұстатар» кәдесін бастап қыздың білегінен жігітке ұстатады. Өзі ыстық, өзі жұмсақ білекке алақаны қарылған күйеу баланың алдында «шаш сипатар» ырымы тұрады. Сонан соң жеңге екеуін шешіндіріп, «қол ұстатарға» да, «шаш сипатарға» да кәдесін алып, екеуінің үстіне көрпе жабады, түндік жабады, түндік жауып, есікті бекітеді.

Шатыр байғазы – неке оқылғаннан кейін келіншек аталатын қалыңдық ертеңінде түн тарасымен далаға тігілген шатырға шақыртылады. Бұл «күйеуің екеуің ержетіп, адам болдыңдар. Келешекте шаңырақ иесісіңдер, біз енді сол қуанышқа асығамыз. Бүгіннен бастап қол ұстасып, тізе қосып қатар жүрулеріңе рұқсат» дегені. Бұл жолғы шатырдың байғазысын күйеу жақтың бір құдағиы береді. Өйткені болашақ отау осылардыкі.

Қоржын сөгу – жоғарыдағы кәделердің арасында қоржын сөгу де болады. Бұған әйелдер жиналады. Қоржынның аузына салынған бір киімдік бұл (мата) қоржын сөккен адамның сыбағасы. Оның соң жағалы киімдері – қыздың әке‑шешесіне, туған‑туысқанына тартылады. Тағамды жиылған жұрт жейді, бір табаққа салып, шатыр байғазысы болып жатқан жердегілерге де апарылады. Некесі оқылғанға дейін барар жерінің асынан ауыз тимейтін келінге бұл жолы рұқсат.

Мойын тастау – қыз жақ отау көтеріп ұзатса ғана болады. Отау көтерудің тойына сойылған малдың мойыны күйеуге тартылады, ол тазалап мүжіген соң кішкене ғана ашылған түндіктен мойынды сыртқа лақтырады. Сүйекті тесіктен шығара алмаса қыз жеңгелерінеайып төлейді.

Шаңырақ көтеру – отаудың шаңырағын көтеру баласы көп кәрі күйеуге жүктеледі. Ыңғайлы жерге орналасқан отау өте үлкен болса, кәрі күйеу шаңырақты аттың үстінде тұрып көтереді де, бұл еңбегіне не ат мінеді, не түйе жетектейді. Бұл малды отауды көтерткен жақ береді, себебі болашақта осы жезделеріндей үбірлі‑шүбірлі болыңдар деп жақсы тілек ырымдағаны. Отау көтеру, отауға шығару сол жақтың ыңғайына қарай атқарылады.

Ат байлар – отаудың шаңырағы көтерілгеннен кейін «ат байлары мол болсын, белдеуінен ат, төрінен қонақ кетпесін, дастарқаны жиылмасын!» деп етене жақыны бір ат байлайды.

Сәукеле кигізу – сәукеле кигізерде отаудағы құда‑құдағилар шақырылады, олар көрімдік атайды. Одан соң қыздың шешесі баласының бас жақтағы үкілі тақиясының орнына сәукеле кигізіп, енесінен байғазы алады. Сәукеле – келіншектің бас киім. Сол күні құдалар үлкен үйге кеткенше оны киіп отыруға тиіс.

Босоғаға ілу – той тараған соң, бір түннен кейін келін өз еліне аттанады. Бұл күні күйеу жұрттың ең соңынан аттанып, қайын жұрт үйінің босағасына бір шапан іліп кетеді. Бұл ілудің мәні – күйеу баланың «осы үйдің босағасынан қол үзбеймін. Мен де осы үйдің баласымын» деген ишараты.

Сарын (аужар) – қызды ұзататын күні келін және басқа әйелдер киіз үйдің ішінде отырады да,аужар айтатын жігіттер сыртта, ат үстінде болады.

Қыз ата‑анасы, бауыр, аға‑жеңгесі, ел‑жұртымен қоштасуда өлеңмен, жылап тұрып айтады.

Ойнаушы ең бала күнде түйе болып,

Жүріпті біреу саған ие болып.

Айдынның аққуындай қара қасқа,

Қазан қайтып ұстайсын күйе болып, ‑

деп жігіттер қызды одан арман жылата түседі.

Кішкене болдың күймеден,

Жіңішке болдың инеден.

Ерініңнің сүті кеппестен,

Барасын кетіп кімменен? –

деп жеңгелер де сыңсуға сыңсу қосады. Бұл өлеңдер өз теңіне бара алмай кеткен қыздарға көбірек айтылады.

Аужарды көбінесе кетіп бара жатқан қызды жақсы көретін жігіттер, күйеуді жақтырмағанқайын сіңлісіне жаны ашыған жеңгелер айтады.

Өздері өмір сүрген ортаның теріскейін жігіттер күңірене айтқан уақытта жұрттың көбі, әсіресе бойжеткен қызы бар аналар жағының көзіне жас үйіріледі. «Онда да ата‑енең бар, қайын сіңлің, қайныларың бар. Ешкімнен кем болмайсың, жылама!» ‑ деп ақыл айтқанмен:

Кісі әкесін кісіге әке дейді, әй‑ау,

Айналайын әкемдей қайдан болсын, әй‑ау! –

деп жұбатушылардың ақылына көнбеген қыз:

Есіктің алды ошаған,

Жылқы ішінде қашаған.

Жыл айналып келгенше,

Қош‑есен бол, босағам! –

деп жылай‑жылай, артына қарай‑қарай, бар туысын бір‑бірден құшақтап, зорға аттанады. Еркелеп өскен қызы қиянға кетіп бара жатқанда жұрт көзінше егілуден ұялған қыз әкесі атқа мініп, ауылдан аулаққа кетеді.

Қыз ұзатылып, ауылдың сәні кеткен соң ауыл да көшкен елдің жұрты құсап құлазиды. Қыз өте жақсы болып өсіп, ел‑жұртына қадірлі болса, оны шығарып салуға ауылдың кәрі‑жасы қалмай аттанып, көш жерден әзер қайтады.

Қазақша сценарий: Қыз ұзату салт-дәстүрлері мен рәсімдері (арқан тарту, отқа май құйғызу, келін таныстыру, сырға салу, «ана сүтінің» ақысы, қалың мал, сыңсыма)

Қызды үйінен ұзатып салу ата-ана үшін өте үлкен бақыт. Себебі кез-келген ата-ана өз қызын таңдаған жары мен құда-құдағиларына аманатпен шығарып салғысы келеді. Сондықтан да қандай ата-ана болмаса да бұл күнге өте мұқият дайындалады.

Жігіт пен қыз келіскесін бір-бірінің ата-анасымен танысып алғаны дұрыс. Той кезінде түсініспеушіліктер болмауы үшін құдалар алдын ала киіт анау мынауды алдын ала келісіп алғандары дұрыс (көбіне келіспеушіліктен реніш туып жатады). Қазіргі заманда қызға сырға салу мен бірге қызды ұзатуды бірге бір күнде жасайды.

Сонымен қызды ұзатар кезінде мына салт — дәстүрлер жасалады:

Келінмен таныстыру Құдалар келе жатқан кезде есік алдына екі адам арқан тартады, арқан тартқан адамдарға құдалар жағы өз жоралғысын (орамал, мата, ақша) береді.

Құдалар есіктен кіріп амандасқаннан соң қыздың екі жеңгесі жігітті отқа май құйғызуға алып кетеді. Отқа май құйғызғанан соң жігіт жоралғысын (көбіне ақша, моншақ анау-мынау ұсақ түйектер) береді.

Құдалар жайғасып алғасын, болашақ келіндерін таныстырады. Оған құдағи көрімдігін беруге міндетті. Жастарға бір бөлек үлкендерге бөлек дастархан жасалады.

Қызға сырға салуТамақтарын ішіп алғасын қоржын ашуға кіріседі. Бірінші кезекте, өлілер риза болсын деп босағаға ер адамға киім қыстырады. Сонан соң қызға әкелінген сырға салынады. Оның қыздың құлағына енесі не қайын әпкелері салады.

Қыздың өлі — тірісі деп бір мал атайды. Көбіне қой немесе жылқы әкелінеді. Әкелінген киіттер беріледі, негізі алдын ала келісіп алынса аттарын атап береді. Көбіне алтын заттарын береді. Қыздың анасына «ана сүтінің» ақысы мен құдағи қоржын табыс етіледі. «Ана сүтінің» ақысына көбіне анасына жеке алтын зат алып береді. Құдағи қоржынның ішіне піскен ет, тәттілер, арақ-шарап салады. Қоржынның сырты сақина, білезік, моншақтармен көмкеріледі. Оларды қоржынды ашқан қыз жақтың кісілері бөлісіп алады. Соңында қыздың анасына «қыздың қалыңы» деп ақша беріледі. Бұл ақшаны бұрындары қалың мал деп атаған. Ары қарай той жалғасады.

Етке отырған кезде күйеу бала сыбағасы төс тартылады. Төс тартылған табақты қайтарып берген кезде жігіт ішіне ақша салып береді. Үлкендер жағына бауыр асату басталады.

Құда, құда дегізген,
Құйрық бауыр жегізген.
Айналайын баладан,
Құдасы бар дегізген, — деп құдаларға бауыр асату басталады. Бауыр асатуда бауыр мен құйрық май ортасына қатық жағып бір — бірден құдалардың бәріне таратып шығады. Бауырдан жеген құдалар табаққа ақша салады.

Қызды шығарып салу Дастарханда отырыс біткесін қыз жақ құдаларына киіттерін кигізеді. Сонан кейін, қызды алып кетерде қыздың аяқ кимін тығып қояды. Қыздың аяқ кимін күйеу бала жеңгелерінен сатып алуы керек.

Ары қарай той көбіне той залында жалғасады. Тойда жастарға ақ бата беріліп, тілектер айтылады. Көп қыздар қоштасарларында сыңсу айтады. Сыңсыма — қыздың ата-анасымен, туыстарымен қоштасу жыры. Бірақ, қазір көп ешкім айтпайды, арнайы осы әнді орныдайтын әншілерді жалдайды. Ол әнді орындай отырып, қызды бар туысымен қоштастырып шығады. Қызды соңында үлкендердің батасын беріп ақ мата бойы мен шығарып салады. Қызды артына қаратпай алып кету керек. Қыз ұзату тойы көбіне түнгі 00 00 ге шейін жалғасады.

Мақала ұнаса, бөлісіңіз:

Іздеп көріңіз:

ана сүті ақысы, арқан тарту, бауыр асату, келін таныстыру, күйеу бала сыбағасы, қалың мал, қоржын ашу, қыз ұзату, қыз ұзату дәстүрі, Қыз ұзату кезіндегі салт-дәстүрлер мен рәсімдер, қыз ұзату салттары, Қызды үйінен ұзатып салу, Қызды ұзату кезіндегі салт-дәстүрлер мен рәсімдер, Қыздың өлі тірісі, отқа май құю, сыңсыма айту, сырға салу, қыз ұзату дәстүрі сценарий, қыз ұзату рәсімі сценарий, кыз узату сценарий казакша, кыз узату сценарий на казахском языке, проводы невесты у казахов сценарий на казахском, сценарий проведения кыз узату на казахском, қыз ұзату сценарий қазақша

кыз узат_ тойг_ арналга_ тилектер [delete] [delete]

※ Download: cenwarozo.skyrimvr.ru?dl&keyword=%d0%ba%d1%8b%d0%b7+%d1%83%d0%b7%d0%b0%d1%82%d1%83+%d1%81%d1%86%d0%b5%d0%bd%d0%b0%d1%80%d0%b8%d0%b9+%d0%bd%d0%b0+%d0%ba%d0%b0%d0%b7%d0%b0%d1%85%d1%81%d0%ba%d0%be%d0%bc+%d1%8f%d0%b7%d1%8b%d0%ba%d0%b5&source=bandcamp.com

Если же он ходил к невесте на свидания, а после ее смерти женится на ее сестре балдыз , то жених обязан уплатить за дополнительный калым, называемый «балдыз калын». Барған жеріңде бағың ашылсын, шаңырағың биік, босағаң берік болғай! Адамның бір қызығы бала деген, Баласыз көңіл шіркін толар ма екен. Все бонусы подчиняются правилам торговых площадок.

Что такое бонус на z3. Каждый день Вы совершаете самые разнообразные покупки. Невестка на такое приглашение идет не с пустыми руками.

кыз узат_ тост_ казахск_ язык_ [delete] [delete]

Что такое бонус на z3. Что такое бонус на z3. Каждый день Вы совершаете самые разнообразные покупки. Почему бы не делать их с удовольствием, получая подарки в виде скидки. Скидка предоставляется по условиям сделки. За каждую активность пользователю начисляется автоматический бонус в ваш личный кабинет без регистраций , что дает пользователю возможность беспрепятственно попробовать работу сервиса. Наши партнеры предлагают скидки на различные услуги и купоны до 30%. Бонус — это бесплатные деньги для торговли. Все бонусы подчиняются правилам торговых площадок. На данный момент у вас недостаточно бонусов. Чтобы совершить какие-нибудь действия, необходимо набрать минимум 500 бонусов. Контекстная реклама за 1 тенге Ключевые слова — основа всего контекстного объявления. С помощью ключевых слов Вы можете показывать рекламу нужной аудитории. Горячие вакансии нужны менеджеры по продажам 50% от продажи график свободный для удаленной работы,а также работа в интернете на дому блогеров, студентов и тд. WhatsApp 87778160209 свяжитесь с нами по телефону срочно нужны поздравления на казахском и русском языках… Здравствуйте можете мне помочь меня пригласили на Кыз Узату, подскажите пожулуйса… Поиск предназначены только для ознакомительных целей! Мы не несём ответственности за причинённый ущерб, который мог получить пользователь за посещение сторонних сайтов.

Для молодежи этот день — радостный, веселый той, где оживленно снуют молодые женге. Конечно, богатые подарки поздравляющим могли делать только состоятельные люди. Желаем вам в жизни здоровья, богатства, мира и тепла. Я хочу пожелать вам взаимопонимания, любви и согласия. Такую миссию поручают примерной, уважаемой, воспитанной, многодетной снохе. Скидка предоставляется по условиям сделки. Издревле существующая, незабытая, обязательная традиция казахского народа. Девушку по обычаю отправляют вместе со сватами рано утром, с восходом солнца.

         Тақырыбы: Қыз — өмірдің қызғалдағы

         Мақсаты: Қыздарды әдемілік әлемінің сұлулығын көзбен көре, жанмен түсіне білуге, сұлулық сырын тілмен жеткізе, көңілге тоқи білуге, зерделі болуға үйрету. Қазақ қызының бойындағы дәстүрімізге сай әдептілік, инабаттылық, көріктілік, ептілік сияқты жан-жақты ұлттық асыл қасиеттерді бойға сіңіру.

         Көрнекілігі: Тақырыпқа сай «Қыз — өмірдің қызғалдағы» атты нақыл сөздермен, қабырға газетімен, түрлі-түсті шарлармен, гүл шоқтарымен безендірілген.

Барысы.

  Мұғалім: Қыз бала қай халықта болмасын әдемілік пен әдептіліктің, сұлулық пен іңкәрліктің символы. Халқымыз «қыз-қонақ» деп, төрінен орын беріп, қыздарды алтынның сынығына балап өсірген. Жалпы бала тәрбиесіне, соның ішінде қыз бала тәрбиесіне өте көп көңіл бөлген. Ата-бабаларымыз «қызға қырық үйден тыю, қала берсе қара күңнен тыю» деген мақалға қаншама ой сыйғызған. Яғни қыз бала тәрбиесіне тек анасы жауапты емес, бүкіл ауыл, ел жауапты болып отыр. Ұлттың бойындағы бар жақсы қасиеттерді-тілін, дінін, әдет-ғұрпын, салт-санасын, дәстүрін немересіне, немересінен шөбересіне жеткізуші, дамытушы, әрине, әйел-ана. Халқымыздың ырысты ынтымағын, береке-бірлігін, туыстың татулығын іске асыратын да, ұйымдастыратын да әйел-ана.

«Ағайын тату болса- ат көп, абысын тату болса-ас көп»,-деген ұлағатты сөз осыдан туса керек. Қазақ «Гүл өссе жердің көркі, Қыз өссе елдің көркі», — деп бекер айтпаған.. Бабаларымыз қызды гүлге теңеп, әдеміліктің, әсемдіктің символы санаған. Жапырағымен етегін жауып, түрлі-түсті қауыздарының астына бал шырынын жасырған гүл жан-жағына мейірім мен әсемдікті, тазалықты таратып тұрғандай. Июалы, инабатты қыздарымыз көбейе берсін деген ниетпен кешімізді бастауға рұқсат етіңіздер. (Музыка ырғағымен жүргізушілер шығады).

Жүргізуші: Армысыздар, жиналған қауым! Тотыдай таранған, алтындай ардақты, жібектей сызылған, мақпалдай масаты, қарлығаштың қанатындай қиғаш қасты, құралайдың  көзіндей мөлдіреген, раушан гүлдей хош иісті, айнадай таза, сәуледей жарқыраған, маржандай тізілген сымбатты аруларымызбен «Қыз — өмірдің қызғалдағы» атты кешімізді бастаймыз.

1-оқушы: Қыздар-ай қызыл жалау түзге ұстаған,

Қорғап тұрған шырылдап қызғыш далам.

Сендер гүлге керемет ұқсағанмен,

Гүлдер бірақ көбірек қызға ұқсаған!

2-оқушы: Қыздар, қыздар, көңілдің көк гүлдері,

Көк гүлдердің көзге ыстық кептерлері.

Азаймаңдар, арулар-жауқазындар,

Азаймасын өмірдің көктемдері.

әсемдіктің нышаны тұтқан. Қызды құлпырған әдемі гүлдерге теңеген. Құшағы гүлге толы ару қандай әдемі!

Әр гүлдің атына байланысты өзіне тән мазмұны бар:

1. Астра – бүкпе ой
2. Валериан – жеңілдік
3. Жасмин – құрмет
4. Камелия – тектілік
5. Ландыш – бақыттың оралуы
6. Раушан – сұлулық
7. Сирень – алғашқы сезім толқуы
8. Қызғалдақ – түсінік.

Жүргізуші: Енді сұрақ-жауапқа кезек берсек.

1. Қазақтың ұлттық тағамдары.

(Ет, қазы, қарта, қуырдақ, айран, көже, бауырсақ, құрт, ірімшік т.б.)

1. Қыздардың тұрмысқа шығарда киетін ұлттық бас киімі. (Сәукеле)
2. Қыздарға арналған сәндік зергерлік бұйымдар түрі. (Сырға, жүзік, моншақ, білезік, т.б.)
3. Жаңа түскен келінді барған елімен таныстыру әні. (Беташар)

1-оқушы: Қыздар, қыздар, кімсіңдер?

Күлімдеген күнсіңдер.

Шұғылалы шувқты,

Таңғажайып гүлсіңдер.

2-оқушы: Қыздар, қыздар, кімсіңдер?

Мына бізбен бірсіңдер.

Осынау дархан өмірді

Думандатып жүрсіңдер.

3-оқушы: Қыз сұлу көрінеді қылығымен,

Жарыса төгілген қос бұрымымен.

Бұл күнде сұлулықтың үлкені осы –

Қыз сұлу көрінеді білімімен.

Қыз сұлу көрінеді шашыменен,

Ай қабақ,  қиғаш қар қасыменен.

Қыз сұлу көрінеді толған айдай,

Он бес пен он сегізде жасыменен.

4-оқушы: Қыз сұлу көрінеді өрнегімен,

Тізілтіп сөз маржанынын тергенімен.

Майысып бұраиылып, майда басып

Жанына наз қылықпен келгенімен.

Дарытқан бар асылды өз елінен,

Қыз сұлу көрінеді өнерімен.

Құлпырып қазағымның арулары,

Өткендей сұлулықтың елегінен.

5-оқушы: Қызбала – бойжеткен, келін, ана ,

Бәрі де дер кезінде дара тұлға.

Ұрпағыңның ойласаң болашағын,

Қызды сыйла, жамағатғ қызды сыйла.

Жүргізуші: Ал енді мерекеге қатысущылар жұмбақ жасырады.

1. Әжеме өң берген,

Жиегін көмкерген.

Етегі желкендей,

Киім еді ол нендей?                    (Кимешек)

1. екі жыртқыш жарысады,

Жақтары қарысады.                    (Қайшы)

1. Түйістіреді көзіңді көзіңе,

Жолықтырады өзіңді өзіңе.                 (Айна)

1. Қалтамда жатыр тісі бар,

Тістемей-ақ істер ісі бар.                     (Тарақ)

1. Киім деуге жатпайды,

Киімді кірден сақтайды.             (Алжапқыш)

1. Дәмі де жоқ, түсі жоқ,

Пайдаланбас кісі жоқ.                          (Су)

1. Жуынып болғанында,

Жүреді қолдарында.                            (Сүлгі)

1. Бұдан кір қорқады,

Судан бұл қорқады.                   (Сабын)

1. Бет-аузыңнан сүйеді,

Сүйген жері күйеді.                    (Аяз)

1. Қыста ғана болады,

Ұстасаң қолың тоңады.              (Қар)

Жүргізуші: Қыздар өте дұрыс жауап берді. Енді қыздарды тағы бір сынап алайық, тұрмыстық заттарды біле ме екен?

Сұрақтар:

1. Кесеге арналған дорба. (Кесеқап)
2. Қымызға арналған ағаштан жасалған, ауыз жағы тарлау келетін піспегі бар ыдыс. (Күбі)
3. Қысқы аяздарда киюге арналып малдың немесе аңның терісінен тігілетін бас киім. (Тымақ)
4. Малдың және басқа жан-жануарлардың сирағы мен сан жіліктерін жалғастыратын, бір жағы ойық, бір жағы дөңес тқрткіл (ойнайтын) сүйек. (Асық)
5. Киім-кешек, т.б. зат салуға арналған үй жиһазы. (Сандық)
6. Жас нәрестеге арналып жасалған ағаш төсек. (Бесік)

Жүргізуші: Ой бәрекелді, өте жақсы, ендігі кезекте «Қыздарды қалай сыйлаймыз?»деген ойын көрініс ретінде қойылатын қойылым. Сыныптағы ұл балалар үлестірме тапсырмалар бойынша жұмыс істейді.

(Бқл жұмыс арқылы сыныптағы оқушыларды бірін-бірі сыйлай білуге үйретіледі.)

Үлестірмелік тапсырмалар мына негізде болады:

1. Сыныптас бірге оқитын қызды кафеге шақырдың. Оны қалай қарсы аласың? Көрініс түрінде көрсет.
2. Құрбы қызбен аялдамада кездесіп қалдың. Ол екеуің бір бағытта баратын болдыңдар. Әрі қарай ірекетіңді көрсет.
3. Сенің сыныптас достарың бір қызбен бірге отыруға таласып, дауласып жатыр. Төбелеске де жақын қалды. Сенің әрекетің қандай болады? Қандай кеңес бере аласың?
4. Сенімен бірге оқитын қызды басқа сыныптың ұлдары ренжітіп алды. Сенің құрдасың жылады. Осы оқиғаны көрген сенің әрекетің қандай болмақ?
5. 8-наурыз мерекесі жақындады. Сен сыныптас қыздарға қандай сыйлық бергің келеді?

Мақал-мәтелдер айтылады.

 1-оқушы: Қыз қылығымен жағады.

Қыз жат жұрттық.

Жақсы қыз — жағадағы құндыз

2-оқушы: Қыз қырық шырақты.

Қыз – халықтың гүлі.

Өлең – сауықтың гүлі

3-оқушы: Қыз – қонақ.

Қызы бардың назы бар.

Шешесін көріп қызын ал,

Аяғын көріп асын іш.

4-оқушы: Қызға берген білінбес.

Қыз – отбасының қонағы

Адам — өмірдің қонағы.

5-оқушы: Қызды асырай алмаған күң қылады.

Қыздың баласындай, қолдың саласындай.

6-оқушы: Қыз мінезді келсін, ұл өнерлі келсін.

Қыздың көзі қызылда.

7-оқушы: Гүл өссе – жердің көркі

Қыз өссе – елдің көркі.

8-оқушы: Қайта шапқан жау жаман

Қайтып келген қыз жаман.

Тексіз жерден қыз алма.

9-оқушы: Иманды қыздан жақсы жар шығады.

Өнеге көрген өмірдің мәнін ұғады.

10-оқушы: Қыз қыдырып келгенде төркін болар ұл керек,

Жүрегіне қыздардың шуақ шашар нұр керек.

Жүргізуші: Қазақ жұрты киелі,

Өнерліні сүйеді.

Сіздерді сонша аңсап

Күй тартып береді, — дей келе қыздар қызғалдағымыз, ұлдар ізгі арманымыз деп өнерлерін тамашалап көрейік.

Қорытынды. Қарқынды дамып келе жатқан бүгінгі біздің еліміздің ертеңгі болашағы қыз бала. Ұл шаңырақ иесі болса қыз ұлт болашағы. Қазақ халқы яғни ата бамыз ертеден қыз тәрбиесіне жіті көңіл бөлген. «Қызға қырық үйден тыю»  қала берді. Есік алдындағы күңнен тыю деп бекер айтпаған. Бүгінгі таңда қыз тәрбиесі өте алаңдатарлық мәселе.

Майра Әуеспаева

Басқа материалдар