«Юрататăп сире, тăван çĕр-шыв, тăван чĕлхе!»
тавçăруллисен конкурсĕ
(7 класс)
Тĕллевĕсем: 1. Тăван ҫĕр-шыва, тăван чĕлхене юратас туйăма аталантарма майсем туса парасси.
2. Тăван чĕлхене, хамăр пурăнакан çĕре упрас туйăма аталантарма майсем туса парасси.
3. Ачасен творчествăлла пултарулăхне, тавçăрулăхне, тимлĕхне аталантарасси.
4. Тăван çĕр-шыв темипе буклет тутарасси.
Кирлĕ
хатĕрсем: класра «Мухтавлă чăвашсем» выставка йĕркеленĕ, компьютер,
проектор, буклет тумалли А3 форматлă хутсем, тĕрлĕ тĕслĕ кăранташсем,
карточкăсем, клей, хачă, фишкăсем, сас паллисем тата №-сем лартнă тĕслĕ
хутсем, слайдсем (презентаци).
Мероприяти йĕрки.
I.
Ачасене
йĕркелесси.
— Ырă кун пултăр, ачасем, хăнасем! Паян эпир сирĕнпе тавçăруллисен
конкурсне ирттерме пуçтарăннă.
— Сирĕн паян, ачасем, 2 ушкăна пайланса ăмăртас пулать. Кашни ача номер
лартнă карточка илет те çав номере тивĕçлĕ сĕтел хушшине ларать. Кашни ушкăн
хăйне валли ят шырать. Ятне вара сас паллисене (карточка хыçĕнче пăхмалла)
кирлĕ пек вырнаçтарса тупма пултаратăр.
(Сĕтел çине хут листи çине ушкăн ятне çырнă хут лартатăп).
II. Ĕç темипе тĕллевне пĕлтерни.
1. Учитель сăмахĕ. (Слайд кăтартса пырса).
— Кăçалхи çула Чăваш Республикин
пуçлăхĕ О.А.Николаев Чăвашран тухнă паллă çынсен çулталăкĕ тесе палăртнă. Класра йĕркеленĕ «Мухтавлă чăвашсем» выставкăпа
пурте паллашнă. Ачасем, паянхи класс тулашĕнчи урокра эпир хамăрăн
Тăван çĕр-шыв – Чăваш Республики, Елчĕк ен çинчен, ĕçчен те сăпайлă чăваш халăхĕ
çинчен, хамăр тăван çĕре, чĕлхене упрамалли çинчен калаçăпăр.
2. — Мĕн-ши вăл тăван çĕр-шыв?
Аякра-ши, çывăх-ши?
Аякра та, çывăх
та –
Каласа парам,
тăхта. (П.Хусанкай)
Мēн-ши вăл Тăван
çēр-шыв? Маншăн пуринчен
хакли,
Вăл – юратнă юхан
шыв, Илемли те çывăххи —
Симēс улăх,
чечексем, Тăван ен, тăван
анне,
Йывăçсемпе
кайăксем. Симēс чăрăш, вēрене.
Апла пулсан,
паянхи ĕç теми — «Юрататăп эп сире, тăван çĕр-шыв, тăван чĕлхе!».
— Эпĕ сире калаçу
темине каларăм, эпиграфне эсир хăвăр вулăр. Эпиграфа вулама сире çак таблица
пулăшĕ. (Эпиграф: «Тăван ҫĕр-шывран
хакли ҫук, тăван
чĕлхерен илемли ҫук»).
|
А |
1 |
К |
14 |
Х |
27 |
|
Ă |
2 |
Л |
15 |
Ц |
28 |
|
Б |
3 |
М |
16 |
Ч |
29 |
|
В |
4 |
Н |
17 |
Ш |
30 |
|
Г |
5 |
О |
18 |
Щ |
31 |
|
Д |
6 |
П |
19 |
ъ |
32 |
|
Е |
7 |
Р |
20 |
Ы |
33 |
|
Ё |
8 |
С |
21 |
ь |
34 |
|
Ĕ |
9 |
Ç |
22 |
Э |
35 |
|
Ж |
10 |
Т |
23 |
Ю |
36 |
|
З |
11 |
У |
24 |
Я |
37 |
|
И |
12 |
Ÿ |
25 |
||
|
Й |
13 |
Ф |
26 |
|
23 |
2 |
4 |
1 |
17 |
22 |
9 |
20 |
— |
30 |
33 |
4 |
20 |
1 |
17 |
|
|
27 |
1 |
14 |
15 |
12 |
22 |
24 |
14, |
|
|
23 |
2 |
4 |
1 |
17 |
29 |
9 |
15 |
27 |
7 |
20 |
7 |
17 |
|
|
12 |
15 |
7 |
16 |
15 |
12 |
22 |
24 |
14 |
|
— Мĕн-ши вăл тăван ҫĕр-шыв? Мĕнле шутлатăр эсир?
(ачасем хăйсен
шухăшĕсене калаççĕ).
Ҫапла, тăван çĕр-шыв
вăл чи малтан — тăван кил, аннен çепĕç чĕлхи, аттен ачаш алли, асанне-кукамайăн
ырă юрри, асатте-кукаçин ăслă юмахĕ. Ҫавăн пекех хамăр кас ачисем, тăван шкул, тăван ял.
Ӱсерехпе
татах та анлăланать çак ăнлав. Иккен вăл тăван çĕр-шыв – хамăр Елчĕк ен, Чăваш
Республики.
— Чăваш Республикин территорийĕ пысăках мар пулин те, халăх йышĕпе
ăна Раççейри çынсем йышлă пурăнакан регионсен шутне кĕртеççĕ. Кунта 1
миллион та 360 пин çын пурăнать. Чăваш халăхĕпе пĕрле 60 тĕрлĕ халăх
представителĕсем пурăнаççĕ. Çĕр чăмарĕнчи 4 пин халăх хушшинче
чăвашсем 225-мĕш вырăнта, Раççейре 4-мĕш вырăнта тăраççĕ.
Елчĕк районне илсен вара кунта 12 пине яхăн çын пурăнать. 53 яла
9 ял тăрăхĕ (поселение) пĕрлештерсе тăрать. Чăвашсемпе юнашарах пирĕн районта
тутарсем те, вырăссем те пĕр-пĕринпе килĕштерсе пурăнаççĕ.
III.
Вĕренекенсем тĕрлĕ
ăс-хакăл ĕçĕсене туни.
— Малалла,
ачасем, тĕрлĕрен ĕç пурнăçласа буклет хатĕрлĕпĕр. Кашни ĕçе туса ушкăн фишка
илме пултарать. Урок вĕçĕнче фишкăсене шутлăпăр. Камсем нумайрах пуçтарĕç,
çавсем тавçăруллăрах, пултаруллăрах пулнине пĕлĕпĕр. Çĕнтерÿçĕ ушкăна парне
лекĕ.
1. Буклет туни. (Доска çине çырнă
хут çыпăçтаратăп).
— Куртăр пуль ĕнтĕ, ачасем, сирĕн умăрта кашни сĕтел çинче буклет
тумалли хутсем выртаççĕ. Мероприяти вĕçленнĕ çĕре сирĕн буклета хатĕрлесе
çитермелле, илемлетмелле тата, вăхăт юлсан, хӱтĕлемелле те пулать. Апла пулсан ĕçе тытăнар!
Пысăк конверт ăшĕнче
тĕрлĕ ĕç тумалли хутсем. Уçатпăр та ăна, ĕçе пуçăнатпăр. Çав вăхăтрах тĕрлĕ
вăйăсем вылятпăр.
Буклет тумалли ĕçсем.
1-мĕш
ĕç:
Илемлетсе тема ятне çырмалла, эпиграфне çыпăçтармалла.
2-мĕш ĕҫ: «Чăваш Республики» тесе çырса
хумалла. Чăваш Республикин ялавне, гербне, гимне çыпăçтарса хумалла.
3-мĕш ĕҫ: «Елчĕк ен» тесе çырса хумалла.
Елчĕк ен гербне, ялавне, гимне тупса çыпăçтармалла.
4-мĕш
ĕҫ: Чăваш енĕн паллă ҫыннисен фотисене тупса
ячĕсене ҫырса хумалла
5-мĕш ĕҫ: Елчĕк районĕн паллă ҫыннисен ячĕсене ҫырса хумалла.
6-мĕш ĕç: Кластер туса, панă сăвă йĕркисене буклета çыпăçтармалла.
2. «Кам тавçăруллăрах?» вăйă выляни. (Доска çине çырнă хут
çыпăçтаратăп).
1. Ҫĕр-шыв символĕсем (герб, ялав, гимн)
2. Хире-хирĕçле пĕлтерĕшлĕ сăмахсем (антонимсем)
3. Чăваш çĕр-шывĕн ялавĕн тĕсĕ (сарăпа хĕрлĕ)
4. Пĕр пек çырăнаççĕ, илтĕнеççĕ, анчах
пĕлтерĕшĕсем тĕрлĕрен (омонмсем)
5. Сас паллисен
йĕркине мĕн теççĕ? (Алфавит.)
6. Чăвашсене çутта
кăларакан хăш ялта çуралса ÿснĕ? (Кăнна
Кушкинче.)
7. Мĕнле сăмахсене
пĕрешкел пĕлтерĕшлĕ сăмахсем теççĕ? (Синоним.)
8. Чăваш
алфавитĕнче миçе сас палли? (37сас
палли.)
9. Чăваш чĕлхин
кунне хăçан паллă тăваççĕ? (Ака
уйăхĕн 25-мĕшĕнче.)
10. Ҫурхи уйăх ячĕсене
каласа тухăр (пуш, ака, çу)
11. Йытă мĕншĕн вĕрет? (калаçма пĕлмест)
12. Типĕтнĕ курăк сăмах майлашăвне виçĕ
саспаллиллĕ сăмахпа калăр (утă)
13. Ҫумăр çунă вăхăтра курак
мĕнле турат çинче ларать? (йĕпе)
14. Хĕллепе ҫулла
хушшинче мĕн пур? (ҫуркунне)
15. Чи кĕске уйăх. (Çу)
3. «Паллă ентешсем» кроссвордпа ĕçлени. (Доска çине çырнă хут çыпăçтаратăп).
— Чăваш çĕр-шывĕнче
ырă, ĕçчен, пултаруллă çынсем пурăнаççĕ. Мĕн ĕлĕкрен чăвашсем хăйсен
сăпайлăхĕпе палăрнă. Чăваш Республикинче нумай паллă çын – писательсемпе
поэтсем, композиторсемпе художниксем, артистсемпе ученăйсем çуралса ÿснĕ.
Кам-ха вĕсем, чăваш ятне çĕкленсем, чăваш халăхĕн мухтавлă çыннисем?
|
Е |
||||||||||||||||||
|
Н |
||||||||||||||||||
|
Т |
||||||||||||||||||
|
Е |
||||||||||||||||||
|
Ш |
||||||||||||||||||
|
С |
||||||||||||||||||
|
Е |
||||||||||||||||||
|
М |
||||||||||||||||||
1. Пирĕн ентеш, граждан вăрҫин геройĕ, пултаруллă командир.(Чапаев В.И.)
2. «Нарспи» поэма авторĕ. (Иванов К.В.)
3. Пирĕн ентеш, Аслă Елчĕкре ҫуралса ӱснĕ этнопедагог, академик.(Волков Г.Н.)
4. Шупашкарта
çуралнă паллă балерина. (Надежда
Павлова.)
5. Мĕнле чĕлхене пĕлмесĕр чăн-чăн пĕлÿ илме
çук тенĕ чăвашсе çутта кăлараканĕ И.Я.Яковлев. (Тăван)
6. Чăваш кăйкăрĕ,
виççĕмĕш космонавт. (А.Г.Николаев.)
7. Тăван çĕршывăн синологине никĕслекенсенчен
пĕри, Раççей дипломачĕ, çулçÿревçĕ, китай чĕлхине пĕлекен, тухăç тĕпчевçи,
«Байкал» очерк авторĕ? (Никита Бичурин)
8. Чăвашра, Етĕрне уесĕнче çуралнă Петр
Егоровичăн чи чаплă ĕçĕ Санкт-Петербургри Çуллахи пахча хÿми. Çак хÿмене
куракансем ăна тĕнчери чи чаплă саккăрмĕш япала тесе хакланă. Кам пулса тăрăшнă
Петр Егоров чăваш? (Архитектор. П.Егоров)
9. Елчĕкрен вĕсем виççĕн. Совет Союзĕн
геройĕсем. Елчĕкре çуралса ÿснĕ паттăр, вĕсен тăванĕсен çуртĕнче халь Елчĕкри
краеведени музейĕ вырнаçнă. (Александр Филиппович Беляев герой)
10. Ăсчах, 17 томлă словарь авторĕ. (Ашмарин
Н.И)
11. Чăваш АССР тата РСФСР, Раççей тава тивĕçлĕ
культура ĕçлевçи, Патреккел халăх хорне ертсе пыракан? (Г.А.Борисов)
12. Чăваш халăхне ҫутта
кăлараканĕ. (Яковлев И.Я.)
13. Тĕнчене тасатрĕ ирĕк вут-кăварĕ,
Çут тĕнче çуталчĕ, иртрĕ авалхи.
Тĕттĕмĕ тĕп пулчĕ, мăшкăл иртсе кайрĕ –
Тин ирĕке тухрăн, тĕп чăваш чĕлхи! Çак
йĕркесен авторĕ. (Çеçпĕл Мишши)
4. Анаграммăсемпе ĕçлени. (Доска çине çырнă хут çыпăçтаратăп).
Республикăра 2 пин ытла юхан шыв юхса
выртать. Вĕсен хушшинче пысăккисем те, пĕчĕккисем те пур. Паллă юхан шыв
ячĕсене эпир анаграммăсемпе ĕçлесе пĕлĕпĕр. Пĕлекене фишка лекет.
1. Мăнаçлăн, лăпкăн сарăлса юхатăп,
Эп–Чăвашри чи
пысăк юхан шыв
Пĕр сас палли
илсен сан урунта пулатăп.
Çăвать-тĕк çумăр —
тăхăн, çук-тăк — хыв. (Атăл-атă). (Слайд)
2. П сас палли манра пулсан
Ман патăма çÿрен
пулла.
С-па ăна
улăштарсан
Юхса кĕретĕп
Атăла. (Пĕве-Сĕве). (Слайд)
3. Темех мар-ха курăк маншăн
Хам кăшт
çивĕчрех пулсассăн.
Эх, юхатăп!
Кур та савăн,
Хыçа л
хушса хурсассăн (Çава-Çавал). (Слайд)
— Чăваш
Республикинче тата мĕнле юхан шыв пур? (Пăла, Кĕтне, Ункă, Энĕш, Сурăм).
— Пирĕн районти юхан
шывсене хăшĕсене пĕлетĕр? (Аслă Пăла, Кĕçĕн Пăла, Таябинка)
Елчĕк енĕн,
Чăваш Республикин илемлĕ вырăнĕсем нумай. Ҫав вăхăтрах юхăнса кайнă уй-хирсем, таса
марлăхпа тултарнă ҫырмасем,
урамсем те тĕл пулаççĕ.
— Эсир
пурте пĕлетĕр ĕнтĕ – çут çанталăка пирĕн упрамалла. Ăна экологи теççĕ.
Экологи вăл çутçанталăка
упрасси çеç мар. Чун экологийĕ тенине илтнĕ-и эсир?
Апла пулсан,
пирĕн хамăрăн чун тасалăхне те упрамалла, ăна тĕрлĕрен кирлĕ-кирлĕ мар
шухăшсемпе тата ĕçсемпе вараласран упранмалла. Ҫавăн пекех хамăр калаçăва та, чĕлхе илемне те
çӱпĕлемелле
мар.
5. Пурте пĕрле сасăпа сăвă вулани. Илемлĕ
вулав. (Доска çине çырнă хут çыпăçтаратăп).
Тăван
çĕр-шыв вал пирĕн –
Çуралнă
кил, умри йамра.
Тăван
çĕр-шыв вăл пирĕн –
Хитре
янран кĕсле-тăмра.
Тăван
çĕр-шыв вăл пирĕн –
Пĕрре
анчах, пĕлер хакне.
Тăван
çĕр-шыв вăл пирĕн –
Асран
кайми атте-анне.
6. «Тăван
çĕр-шыв» кластер туни.
Паянхи урокра Тăван çēр-шыв çинчен нумай калаçрăмăр, çēннине те
пēлтēмēр. Сирēн шутпа, Тăван çēр-шыв çинчен пēтēмлетсе мēнле калама пулать?
(кластер тăвасси).
Тăван çēр-шывран хакли нимēн те çук тетпēр.
-Ачасем, Тăван çēр-шыв пуянрах илемлēрех, тасарах
пуласси пирēнтен те нумай килет. Çавăнпа та яланах усăллă ēç тума
тăрăшăр.
7. Буклетсене туса пĕтерни.
— Буклет тăвас ĕçе вĕçлетпĕр. Аяла хăвăр ятăрсемпе хушаматăрсене çыратăр.
Буклетсене жюри членĕсем хак парĕç.
IV. Урока
пēтēмлетни. Вĕçлени.
—
Паянхи мероприятие пĕтĕмлетер-ха
. Эпир паян мĕн-мĕн турăмăр сирĕнпе? (Доска çинчи хутсене çавăрса пыратăп: çакăн
пек предложени пулать: «Туссем, упрар тăван ҫĕре, чĕлхемĕре!»
—
Хăш ушкăн нумайрах фишка
пуçтарчĕ – çавă çĕнтерÿçĕ. Парне вĕсене лекет.
Чӑваш Республикинчи Канаш районĕн «Сиккассинчи «Хурӑн» ача сачĕ
Муниципаллӑ бюджетла шкул умĕнхи вĕренӳ учрежденийĕ
Аслӑ ушкӑн валли ирттерме хатĕрленĕ уяв сценарийĕ:
«Савнӑ çĕр, Чӑваш çĕр-шывĕ»
Хатĕрленĕ: Герасимова
Алевтина Викентиевна
Воспитатель
Сиккасси — 2018
Тема: Савнӑ çĕр ,Чӑваш çĕр-шывĕ.
Тĕллевсем: ачасене Тӑван ҫӗр-шыва юратма,Чӑваш енпе мухтанма, тӑван чӗлхене, культурине аталантарасси; ачасем Чӑваш Республики ҫинчен мӗн пӗлнине ҫирӗплетесси; туслӑха упрама, пӗр-пӗрне пулӑшма, хисеплеме хӑнӑхтарасси.
Кирлĕ хатӗрсем: Чӑваш Республикин символӗсем: герб, ялав, гимн; презентаци «Чӑваш Республики».
Уяв юхӑмӗ:
Уяв тумӗ тӑхӑннӑ ачасем хаваслӑ кӗвӗпе зала кӗреҫҫӗ.
Ертсе пыракан: Ырӑ кун пултӑр, ачасем, килнĕ хӑнасем!
Ачасем: Ырӑ кун пултӑр!
Ертсе пыракан: Эпир çуралнӑ тӑван ен — Чӑваш Республики. Вãл Раççей Федерацине кĕрет. Пирĕн республика 1920 çулта йĕркеленнĕ. Ку вãл иртнĕ ĕмĕрте пулнӑ.
1 — мĕш ача:
Ϛĕршывãм, Чãваш ен,
Халãхсен пĕр çемйинче
Ϛамрãклан та чечеклен
Пур тĕпемĕр умĕнче.
2 — мĕш ача:
Чãваш ен вãл — Тãван ен,
Чуна ãшã хамãр ен
Чун ãшшисĕр пурãнма
Чӑннипех те çӑмӑл мар.
3 – мĕш ача:
Ϛурхи хĕвел çуттӑн курӑнать,
Сӳнми хĕлхем сапса ӑшӑтать.
Ϛурхи хĕвелтен те хĕрӳллĕрех
Тӑван çĕршыв пире ӑшӑтать.
4 — мĕш ача:
Шур акӑшсем аслӑ Атӑлта,
Мĕншĕн шурӑ тесе калас мар?
Хам çуралнӑ Тӑван çĕршывӑма
Мĕншĕн анне тесе калас мар.?
Ертсе пыракан: Кашни патшалӑхӑн хӑйӗн символӗсем пур. Пирӗн те, чӑвашсен, патшалӑх гербӗсем сӗм авалтанах пулнӑ. Ҫак символсем патшалӑх суверенитетне палӑртаҫҫӗ, вӑсен элеменчӗсем халӑх пурнӑҫне, культурине, ӑс – хакӑлне сӑнласа параҫҫӗ. Ялав, герб тата гимн Чӑваш Республикин хальхи патшалӑх символӗсем. Хальхи Патшалӑх гербӗ виҫӗ пайран тӑрать: «Пурнӑҫ йывӑҫне» ӳкернӗ геральдика хӳтлӗхӗ, ун тӑрринче авалхи чӑвашсен «Виҫӗ хӗвел» эмблеми, аялта – «Чӑваш Республики – Чувашская Республика» тесе ҫырнӑ лента, вӗҫӗнче хӑмла ӳкерчӗкӗ.
Патшалӑх ялавӗ тӳр кӗтеслӗх евӗрлӗ, ҫӳлти сарӑ, аялти – тӗксӗм хӗрлӗ. Варринче «Пурнӑҫ йывӑҫӗ» тата «Виҫӗ хӗвел» эмблемӑсем. Герб ҫинче те, ялав ҫинче те икӗ тӗп тӗс. Сарӑ тӗс хӗвел айӗнче чӑвашсем пурӑнакан талккӑш символӗ, хӗрли ҫӗре пӗлтерет.
Ялавпа гербӑн авторӗ, чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ ӳнерҫи, Элли Михайлович Юрьев. Чӑваш Республикин Патшалӑх гимнӗ тесе «Тӑван ҫӗршыв» юрра ҫирӗплетнӗ. Унӑн авторӗсем И.Тукташ поэт тата Г.Лебедев композитор.
Гимн Республика паллӑ тӑвакан халӑх уявĕсенче, чаплӑ пухусене уçнӑ тата хупнӑ чухне тĕрлĕ церомни вӑхӑтĕнче янӑрать. Чӑваш радио передачи вара кашни ир гимн каланипе пуçланать. Тӑван Патшалӑх символĕсене хисеплесси — кашни çын тивĕçĕ.
Июнĕн 24-мĕшĕ — Чӑваш Республикин Патшалӑх кунĕ. Шупашкар- Чӑваш Республикин тĕп хули.
«Чӑваш енĕн мухтав юрри» Сӑвви И. Тукташӑн; Кĕвви Г.Лебедевӑн янӑрать.
1-мĕш ача:
Шупашкар
Капãр , тӳрĕ урамсем пит илемлĕ.
Ϛӳллĕ. пысãк çурчĕсем илĕртӳллĕ.
Ай кунран-кун ӳсен Шупашкарãм.
Ытарма çук, ай Шупашкарãм.
В. Алентей
Ертсе пыракан: Чӑваш çĕршывĕ урлӑ икĕ пысӑк юханшыв юхса иртет — пĕри Атӑл, вӑл кӑнтӑралла юхать. Тепри Сӑр, вӑл çурçĕрелле юхать.
Ϛакã çавра çĕр çинче
Ϛĕр пин халãх пур,
Ϛĕр пин халãх ãсĕнче
Ϛĕр пин юрã пур.
Ачасем «Ϛĕмĕрт çеçки çурӑлсан»юрра юрлаҫҫӗ.
Чӑваш тумӗ тӑхӑннӑ Илемпи кӗрет.
Илемпи : Сывлӑх сунатӑп сире ачасем. Эсир мĕнле капӑр тумланнӑ.
Вӑйӑ «Хӑш Республикӑн ялавӗ» (Чӑваш, тутар, мари, вырӑс, мӑкшӑ.). Ачасем хуравсем параççĕ.
Илемпи: Ачасем, эпĕ сирĕнпе вӑйӑ вылясшӑн.
Вãйã: «Ялава сыхла»
Вылякансем икĕ ушкӑна пайланаççĕ.Площадка варрине йĕр туртса чикĕ тӑваççĕ. Хушшинче 15 метр. Ушкӑнри ачасен тĕллевĕ- теприсен ялавне ярса илесси.
Пӳрне вӑййи: « Пире лайӑх»
Чӑваш енре эпир пурнатпӑр (алсене ик еннелле сараççĕ)
Пурӑнатпӑр çак пӳртре (пӳрт кӑтартаççĕ)
Ēç те пур пирĕн (ал чӑмӑркисемпе шакаççĕ)
Юлташсем те пит маттур (ал çупаççĕ)
Юратнӑ анне (алсене сараççĕ)
Хастар атте (тĕлеççĕ)
Тата эпĕ (хӑйсене ытамлаççĕ)
Ертсе пыракан:
Илемлĕ чãваш вãййи,
Илемлĕ чãваш вãййи-те
Ташлама пĕлсен кӑна.
«Тух-ха, Ванюк»(Сӑвви Н.Ваççанкан.Кĕвви Г. Лисковӑн)
Ачасем карталанса ташлаҫҫӗ.
Ертсе пыракан: Ачасем, эсир пĕлетĕр-и, чӑваш халӑхĕ чӑваш сӑмахлӑхĕпе ваттисем сӑмахлӑхĕсемпе пуян.
Ваттисен самахӗсем:
Тӑван ҫӗршыва тӑван аннӳне юратнӑ пек юрат.
Тӑван ҫӗршыв сывӑ пулсан, тӑван йӑву та пулӗ сан.
Тӑван ҫӗршывра хӗвел те ӑшӑрах.
Тӑван ҫӗршыв анне, ют ҫӗршыв ама ҫури.
Ӑҫта кӑна ан ҫит, Тӑван ҫӗршыва асра тыт.
Тӑван йӑваран хакли нимӗн те ҫук.
Тӑван кӗтес хӑйӗн патнех туртать.
Ертсе пыракан:. Маттур, ачасем. Питӗ нумай ваттисен сӑмахӗ астуса юлнӑ эсир. Ан манӑр вӗсене, мӗншӗн тесен ваттисен сӑмахӗсем пире пурӑнма, пӗр-пӗрне хисеплеме, атте – аннене юратма, пулӑшма, тӑван киле, Тӑван ҫӗршыва юратма вӗрентеҫҫӗ.
Такмаксем.
1. Анне пек пулас килет,
Атте пек пулас килет,-
Атте-анне пилĕпе
Пиçĕхсе ӳсес килет.
2. Анне пек пулас килет,
Атте пек пулас килет,-
Атте- анне хушнине
Тĕплесе тӑвас килет.
3. Анне пек пулас килет,
Атте пек пулас килет,-
Аттепеле анне пек
Сумлӑ çын пулас килет.
4. Анне пек пулас килет,
Атте пек пулас килет,-
Ϛак телейлĕ пурнӑçра
Мухтаса юрлас килет.
Илемпи: Сывӑ пулӑр, ачасем! Тепре куриччен!
Ачасем «Илемлӗ» юрӑ кӗвӗпе залран тухаҫҫӗ.
Усӑ курнӑ литература:
1. «Ачасене шкулччен вĕрентмелли программа».Шупашкар,2009ç.Л.В.Кузнецова
2. «Чи-чи кӑсӑя»; Шупашкар.Чӑваш кĕнеке издательстви,1987ç.П.Эйзин
3. «Праздики на земле Улыпа» Чебоксары, 2006 Р.Б.Кузьмина
4. «Воспитание здорового ребенка на традициях чувашского народа»,Чебоксары ,2003
И.В. Махалова,Е.И.Николаева
5.Ϛӑлкуç-Родник» Хрестомати,Чебоксары,2006 Г.П. Захарова,М.Б.Кожановаи идр.
6. «Чӑваш музыки ача садĕнче» Хрестомоти, Шупашкар, Чӑваш кĕнекеиздательстви,1989ç.
7 . «.Ачасене шкулччен вĕрентмелли прграмма «Шупашкар.Чӑваш кĕнеке издательстви,2015
Т.В.Артемьева,С.Г.Михайлова.Н.В.Иванова
Дата проведения: третья декада апреля
Цель: — популяризация чувашского языка и ознакомление с чувашским национальным искусством;
Задачи: -развитие интереса детей к чувашскому языку и литературе;
-раскрытие интеллектуальных и творческих способностей детей;
-расширение кругозора детей;
-развитие творческой фантазии и инициативы, познавательных интересов детей.
Содержимое публикации
Сценарий утренника «Чувашский край, любимый край»,
приуроченный неделе чувашского языка и культуры
для детей подготовительной группы
Дата проведения: третья декада апреля
Цель: — популяризация чувашского языка и ознакомление с чувашским национальным искусством;
Задачи: -развитие интереса детей к чувашскому языку и литературе;
-раскрытие интеллектуальных и творческих способностей детей;
-расширение кругозора детей;
-развитие творческой фантазии и инициативы, познавательных интересов детей.
Предшествующая работа: Беседы о чувашских национальныхпраздниках и традициях. Разучивание стихов, танцев, песен.
Действующие лица:Ведущий-воспитатель, Сарпике- девочка
Атрибуты и реквизиты:шумовые инструменты, 4 обруча, платок, предметы национальной одежды, узоры чувашской вышивки, картинки-блюда чувашской кухни
Ход праздника.
Ведущий.Добрый день!Пролетели морозные дни, засияли весенние солнечные лучи. Заскучала детвора по забавам, веселым играм. Собралась она за околицей и пошла в гости в чувашскую деревню к красавице Сарпиге.
(Дети в чувашских костюмах заходят в зал под чувашскую плясовую и исполняют танцевальную композицию. Выстраиваются полукругом)
Сарпике : Ырă кун пултăр, ачасем, хаклă хăнасем! Здравствуйте, ребята, гости дорогие!
Дети: Ырă кун пултар, Сарпике!
Ребенок. Мы к тебе в гости наведались из далёких Чебоксар, хотели посмотреть, как вы тут поживаете. Чувашский народ всегда встречает весну весельем и трудовым настроем.
Сарпике. Маттур, ачасем!
Эпе печек хер перчи
Щут черелле хер перчи.
Туссемпе эпе пуян,
пуранатап пит аван.
Пора нам со всеми познакомиться, а поможет нам в этом чувашская народная игра «Ят пĕлмелле»(«Отгадай имя»)
В середине круга стоит мальчик или девочка с завязанными глазами, дети, взявшись за руки, ходят по кругу и говорят:
Ларать, ларать, Мишша (имя водящего) ларать
Шĕшкĕ тĕмĕ айенче.
Ҫиет, çиет, Мишша çиет
Шĕшкĕн сарă мăйăрне.
Вăхăт çитсен тăрас пулать,
Ятне тĕрĕс калас пулать.
По окончании стихотворения дети останавливаются. Один из играющих подходит сзади к водящему и произносит его имя, тот должен отгадать по голосу, кто это говорит.
Ведущий. Молодцы, ребята, весело поиграли.
|
1 Килче ыра щуркунне Килче яче ашатса. Хевел савать тенчене Хел ыйхинчен варатса. |
2 Наступила всем на радость Благодатная весна Горячо лаская, солнце Будит землю ото сна. |
|
3 Юр юлмаре таврара Кайре паре щырмара. Тари-тари, та-ра-ра. Юхре шыве щырмара. |
4 Ожил темный лес зеленый, Покрывается листвой, Степь вдали зазеленела И гордится красотой. |
|
5 Пултам эпе варманта Мескер куртам-ха унта? Тари-тари, та-ра-ра, пин-пин кайак вайара. |
6 Ароматом нежным, сладким Вешний воздух напоен, Всюду птицы распевают, И повсюду слышен звон. |
Ведущая. Ребята, спойте песню про кукушку.
Песня «Куккук» (сл. В Димитриева, муз. Г. Хирбю)
Ведущая. Наши дети знают стихи про птиц.
|
1 Эп караш, халахра калараш, Чысра тытатап ятама. Вун ике куккукпа пер харас Эп пултаратап аватма. |
2 Шапчак пырса ларсассан Щака ярать юрласа. Шапчак пырса ларсассан Юман ярать юрласа. Шапчак пырса ларсассан Варман ярать юрласа. |
3 Варманти пур кайакпа Камал тулли калащап. Уйаппа та шапчакпа Шакал-шакал пуранап. |
Сарпике: Маттур, ачасем. На этой неделе мы все отмечаем праздник чувашской культуры и родного языка. 24 июня состоится главный государственный праздник Чувашской Республики –День 100- летия Чувашской Республики. А какие ещё чувашские праздники вы знаете?
Дети называют и рассказывают интересные особенности каждого праздника, таких как «Акатуй», «Сурхури», «Мăнкун», «Уяв» …
Ведущий: Конечно, ни один праздник не обходится без развлечений. Поиграйте, дети, на музыкальных инструментах.
Шумовой оркестр
Сарпике.Маттур, ачасем.А сейчас поиграем в любимую народную игру. Считалкой выберем водящего для игры «Пушă пӳрт!» («Пустая изба»)
Ку – каять,
Ку – чупать,
Ку – юлать,
Ку – тытаканни пулать!
Игроки становятся в круг на расстоянии 3-4 м друг от друга. Один из игроков выбирается водящим. Он выходит в середину круга. Игроки встают в обручи. Водящий громко говорит: «Ҫула тух» («В путь!») Игроки меняются избами. Водящий старается занять свободную избу. Игроки меняются избами только после сигнала «В путь!» Водящим становится игрок, оставшийся без избы.
Сарпике: В праздничный день все без исключения наряжаются в праздничные наряды. Я сейчас из корзины буду доставать предметы национальной одежды, а вы назовите их!(Из корзины Сарпике достаёт тухью (шапочка), сурпан (головная повязка), тутăр (платок), хушпу (шапочка), кĕпесем (женская рубашка и женское платье), пиçиххи (пояс)
Маттур, ачасем. Главные развлечения на этих праздниках, конечно, песни и пляски!
Песня «Радость весны» (сл. и муз. З. Роот)
Ведущий. Поиграем в игру «Сар ача» («Дружок»)!
Ведущий становится в центр круга, остальные дети ведут хоровод и напевают:
Сар ача, сара ача,
Тух ха урама!
Ребёнок в центре спрашивает: Мĕн тума? Мĕн тума?
Дети отвечают: Юрă юрлама
Ведущий. Дети споем песню про дружка собаку Кампур
Песня «Кампур» (сл. Ю. Семендера, муз. Н. Карлина)
Ребенок.Я в Чувашии живу,
я Чувашию люблю.
Любит праздник мой народ,
в праздник пляшет и поет.
Ведущий. Ребята, станцуйте веселый чувашский танец.
Танец «Щумар щувать» (чувашская народная)
Ребенок.Чувашский край наш, расцветай,
Весна пришла в родной наш край.
И все звенит, поет, играет,
И на игру всех приглашает.
Ведущий.Поиграем в игру «Суккăр упа» («Слепой медведь»). Но сначала встаньте в ряд, выберем водящего!
Йытă хăрать кашкăртан,
Кашкăр хăрать упаран.
Упа, упа-утаман,
Хăрамасть вăл никамран.
( Слепому медведю завязывают глаза платком. Он с разведёнными в стороны руками ловит игроков. Игроки дразнят водящего, задевая его руками, увёртываются от него, приседают, проходя мимо него на четвереньках. Пойманный игрок становится водящим.
Сарпике: Я очень люблю загадывать загадки, а вам нравится их отгадывать? Дети: да!
Сарпике: тогда смотрите на эти чувашские узоры, которые прячут отгадки на мои загадки! И слушайте внимательно!
|
Золотое блюдечко По небу катается, Людям улыбается Что это? (солнышко) |
Перекаты, повороты, Мели и водовороты. Размывая берега, Мчится быстрая (река) |
|
Его весной и летом Мы видели одетым, А осенью с бедняжки Сорвали все рубашки Но зимние метели В меха его одели (дерево) |
В нем живет моя родня, Мне без нее не жить ни дня В него стремлюсь всегда и всюду, К нему дорогу не забуду. Я без него дышу с трудом, Мой кров, родимый, теплый (дом) |
Сарпике: Вот здорово, все хитрые узоры вышивки разгадали!
Ведущий. Сарпике, послушай, кем хотят стать наши мальчики.
Песня «Митюк тухре урама» (сл. И. Тукташа, муз. В. Воробьева)
Сарпике: Молодцы, ребята, будущие защитники Отечества и герои. Ребята, а чем славится дом в деревне?
Дети: Печкой!
Ведущий.Сарпике, а наши дети знают чувашские национальные блюда. Я вам сейчас покажу фотографии, а вы мне назовите, что это за блюда! ( На фотографиях изображены блюда национальной кухни: шӑрттан (блюдо из мяса), чӑкӑт (блюдо из творога), шурпе (суп из мяса), сӗтпе пулӑ яшки (суп молочный с рыбой), хуплу (пирог с мясом и картофелем), пуремеч (ватрушка с картофельным пюре) и йава (колобок).
Ведущий.Послушай, Сарпиге, красивые стихи и песню про малую Родину.
|
1 Щурхи хевел щуттан куранать Сунми хелхем сапса ашатать. Щурхи хевелтен те херуллерех Таван щершыв пире ашатать. |
2 Шур акашсем асла аталта Меншен шура тесе калас мар Хам щурална таван щершывама Меншен анне тесе калас мар? |
Песня «Шупашкар» (сл. Р. Сарби, муз. Л. Кинер)
Сарпике: Здорово мы повеселились! Спасибо, что в гости пожаловали, порадовали вы меня.Тавтапущ сире, ачасем! Чипер юлӑр, ачасем! Тепре тӗл пуличчен!
Ведущая. Сыва пулар!
Вам также может понравиться:
Открытые
Всероссийский конкурс изобразительного искусства «ТАЛАНТ ВЕЛИКИЙ, САМОБЫТНЫЙ
» к 175-летию со дня рождения В.И. Сурикова
10 Января – 25 Мая
Конкурсы
992 работы
Олимпиады
9 работ
Свидетельство участника экспертной комиссии
Оставляйте комментарии к работам коллег
и получите документ БЕСПЛАТНО!
Подробнее
Также вас может заинтересовать
-
Сценарии к 9 мая по сценарии праздника для дошкольников «День победы»
Сценарии праздников -
Другие сценарии праздников по сценарии праздника для «Комплексный проект «Мюзикл для нас единое целое»»
Сценарии праздников -
Другие сценарии праздников по сценарии праздника для 4 класса «Роль исследовательской деятельности в развитии творческого потенциала школьника»
Сценарии праздников -
Сценарии к 8 Марта по сценарии праздника для дошкольников «8 МАРТА»
Сценарии праздников -
Другие сценарии праздников по сценарии праздника для 3 класса «»Волшебный мир бумаги»»
Сценарии праздников
Янăра , чăваш чĕлхи!
(литературăпа музыка композицийĕ)
Палăртнă кун: пуш уйăхӗн 5-мӗшӗ, 2015 ҫул
Хутшăнакансене регистрацилени: 14.00-15.00
Пуҫламăшӗ: 15:00
Вырăнӗ: Серноводск шкулĕн Кивĕ Якаль ялĕн филиалĕ Çеркĕски муниципаллă районĕ, Самар облаҫӗ
Уровень: региональный
Открытие мероприятия:
Фольклорный коллектив «Шанкарав».
Народная песня «Семерт сески суралать те»
1 вед. – Таван ял ман – Кивь Якаль
Тенчере перре
Суралса эп усне-ске
Сака сер синче.
Таван ялам, Кивь Якаль,
Чи илемли эс.
Таван ялам Кивь Якаль
Сурална кетес.
2 вед. – Село как село, есть селенья по краше,
Но попробуй найти вот такое как наше.
В нем пруды, как глаза,
Голубеют под небом,
От села за версту
Пахнет медом и хлебом.
Справа лес до небес,
Да зеленые горы,
А левее поля,
Не охватишь их взором.
Село как село, есть селенья по краше,
Но попробуй найти вот такое как наше.
1 вед. Ырǎ кун пултǎр хаклǎ таванǎмǎрсем, хакла ханасем,хисепле ачасем!
Праснике хутшǎнма кǎмǎл тунисем, хаклǎ жюрисем, çавǎнпекех праснике курма килнисем, пирěнпе пěрле пǎлханса та савǎнса ларакансем.
Перле:Эпир сире пурне-те телей сунатпǎр.
1 вед. «Ырǎ кун пултǎр хаклǎ таванǎмǎрсем» — говорим мы на чувашском языке.
2 вед. «Добрый день, дорогие друзья» — говорим мы на русском языке
Вместе: Добрый день!
1 вед.Сире пирĕн Кивь Якаль яленче курма хавас. Эпир ватă тĕрĕш йăлипе ăшă кăмăлпа виçĕнсе çу пек çемçе пыл пек тутлă чĕлхемĕрпе, пĕтĕм чĕре ăшшине парнелесе сире çак уяв ячĕпе хĕрÿллĕн саламлатпăр.
2 вед.Мы рады приветствовать вас на Якушкинской земле, в Староякушкинском филиале.
1 вед. Леонид Никаноровичан ячĕ асрах, чĕрере. Ун пек çын 101 çулта пĕрре çеç килет çĕр çине ĕмĕрлĕхе ят хăварма.
2 вед. Родионов Леонид Никонорович–наш земляк, один из первых чувашских профессиональных режиссеров. Он внес большой вклад в развитие национальной театральной культуры. За 50 лет работы режиссером Чувашского государственного академического драматического театра поставил около 130 спектаклей.
Перле: Тархасшăн, ирĕк парсамăр пире праснике пуçлама!
Гимн (российский, чувашский).
1вед: Пирěн уявра хаклǎ хǎнасем пур, ирěк парсамǎр вěсене сǎмах калама.
Хурамал Этелек ял администрациӗн пуҫлăхне сăмах паратпăр.
2 вед. Для открытия нашего праздника посвященного Родионову Л.Н.слово предоставляем Главе поселения Карягину Олегу Михайловичу.
1вед: Филиал руководитӗльне сăмах паратпăр.
2 вед. Слово предоставляем руководителю филиала Малиновскому Николаю Павловичу.
1 вед. Слово предоставляем председателю Местной общественной организации Сергиевского района Самарской области Никитину Геннадию Гавриловичу.
2вед: Слово предоставляем Григорьевой Людмиле Сергеевне
ПРЕЗЕНТАЦИЯ И РАССКАЗ о Родионове Л.Н.
Фольклорный коллектив «Шанкарав».
Ташша «Илемле, илемле…»
2 часть: Основная часть: Конкурс чтецов:
1 вед;Ан вàтан эс, ан вàтан.
Чàвашла калаç ялан.
Чàвашла юрла-ташла.
Ку пирки эс шухàшла.
2 вед:Тàван чéлхе вàл ачаш.
Ан вàтан унран, чàваш.
Тàван чéлхене янратар.
Тàван халàха савàнтарар.
1вед. Халĕ жюри членĕсемпе паллаштаратпăр:
2вед. Любой конкурс — это работа, работа творческая, напряженная не только для участников, но и для жюри. Уважаемые участники и гости, разрешите представить вам наше профессиональное жюри:
1 вед. Председатель: Шишкин Федор Ильич, директор государственного бюджетного общеобразовательного учреждения средняя общеобразовательная школа с. Кармало-Аделяково муниципального района Сергиевский Самарской области
Члены:
Никитин Геннадий Гаврилович, председатель Местной общественной организации Сергиевского района Самарской области
Малиновский Николай Павлович, руководитель Староякушкинского филиала государственного бюджетного общеобразовательного учреждения средней общеобразовательной школы «Образовательный центр» им. Героя Советского Союза В.В. Субботина пос. Серноводск муниципального района Сергиевский Самарской области
1 вед. Хале вара эпир сава конкурсне тапранатпар:
2 вед. Начинается конкурс стихотворений чувашских классиков.
1 вед. Слово предоставляем учащимся Старо-Якушкинского филиала
2 вед. Слово предоставляем учащимся Кармало-Аделяковской школы
1 вед. Слово предоставляем:
2 вед. Слово предоставляем:
1 вед. Халě жюрисем пултарулǎ ушкǎнсене тивěçлě хак пама кайěç.
Сав вахатра «Асамат» ушкана самах парапар.
2 вед. Слово предоставляем народному хору «Асамат»
1 вед. Халĕ вара чи хумхануллă самант çитрĕ.
2 вед. Внимание! Вот и наступил самый волнующий момент, награждения победителей конкурса чтецов.
1 вед: «Эсĕ кам?» — тесе ыйтсассăн
«Эп чăваш!» — тесе калатăп.
Хам чунпа ЧĂВАШ пулнишĕн
Чăнласах эп — мухтанатăп.
2вед: Манăн халăхăм — мăнаçлă,
Çирĕп чунлă та маттур!
Нихăçан эпир пĕтместпĕр:
Пулнă, пулăпăр та пур!
1 вед. Çывхарса килекен херарамсен уяв ячĕпе чун-чĕререн саламлатпăр. Ĕçре пысăк çитĕнÿсем, иксĕлми вăй-хал, ăнăçу, пурнăçра телей, килĕшÿ, çирĕп сывлăх, вăрăм ĕмĕр сунатпăр.
1вед: Анне чĕри тĕнче пек аслă,
Хĕвел пек — çутă та вĕри…
Ачи телейлĕ кулассишĕн
Тапать, çунать анне чĕри.
2 вед. Милые представители женского пола, мы вас всех поздравляем с приближающимся Международным женским днём 8 марта. Желаем вам успехов в работе, счастья, здоровья, долгих лет жизни.
Мамино сердце не знает покоя,
Мамино сердце, как факел горит,
Мамино сердце от горя укроет,
Будет ему тяжело – промолчит.
До новых встреч, друзья!
Фольклорный коллектив «Шанкарав» дарит вам песню
«Мӗншӗн-ха ҫапла пилленӗ»
07.02.2018
Сценарий внеклассного мероприятия «Пĕр чĕлхе — пĕр ăс, ик чĕлхе — икĕ ăс»
учитель начальных классов
Духовно-нравственное воспитание учащихся через наследие
Сценарий внеклассного мероприятия
«Пĕр чĕлхе- пĕр ăс, ик чĕлхе- икĕ ăс»
(мероприятие ведётся на двух языках)
Оценить
1398
Содержимое разработки
«Пĕр чĕлхе- пĕр ăс, ик чĕлхе- икĕ ăс»
Цель: пробудить интерес у учащихся к изучению государственных языков, обеспечить их гармоничное языковое развитие, воспитать у детей любовь и уважение к чувашскому языку, желание на нем общаться.
Задачи:
воспитание высоких духовно-нравственных принципов, гражданской ответственности;
воспитание уважения к семье, родителям, семейным традициям;
воспитание любви к своей малой Родине, родному краю, ее замечательным людям;
формирование чувств национальной гордости, национального самосознания, способности жить с людьми других культур, языков и религий.
понимание толерантности, чувства уважения к другим народам;
воспитание отношения к труду, как к жизненной необходимости, главному способу достижения успеха в жизни.
Тĕллевсем:
Тăван чĕлхепе тĕрĕс те илемлĕ калаçма вĕрентесси.
Ачасен чăвашлăх туйăмне аталантарасси, тăван халăха юратма вĕрентесси.
Чăваш халăхăн йăли-йĕркине тытса пырасси, илемлĕхе курма, туйма вĕрентесси. Ĕçе юратма вĕрентесси. Ачасем хушшинчи туслăха çирĕплетесси.
Мероприяти юхǎмě.
Звучит песня 1. «Чĕререн савăнар».
(Дети сидят на лугу, в руках цветы … )
Волшебник: Добрая Фея, подойдите ко мне, пожалуйста. Я не волшебник. Я просто учусь, но позвольте мне сказать, что я вижу еще одну страну (посмотреть в подзорную трубу), посмотрите, пожалуйста.
Добрая Фея: Вижу, вижу, там много народу собралось, давай подойдем поближе и познакомимся с ними.
Волшебник: Пойдем. (оба подходят к толпе и здороваются).
Оба: Здравствуйте, люди добрые!
Гости:Сывлăх сунатпăр!
Добрая Фея: Милый друг! Я ведь знаю, на каком языке они говорят.
Волшебник: На каком?
Добрая Фея: На чувашском. Это великий народ. И еще я знаю, что на земном шаре насчитывается всего 5641 разных языков. На чувашском языке разговаривают около 2 млн. человек. Если число людей, говорящих на этом языке, переваливает за 1 миллион, то народ считается великим.
Чуваш восторженно произносит само слово «Чебоксары», называя этот город родным городом.
Русские писатели, наблюдавшие жизнь чувашей, отмечали простоту, добродушие чуваш, как их наиболее характерные черты, а также гостеприимство и приветливость чувашей, как проявление их любви к людям.
Ведущие подходят к ним и говорят.
1 ведущий. Вы правы, народ наш великий. Наша страна, Чувашия, прекрасна, страна ста тысяч вышивок, страна ста тысяч песен, страна ста тысяч слов.
2 ведущий: Стихотворение «Приглашение в Чувашию»
Знаете ли вы страну такую,
Древнюю и вечно молодую,
Где в лесу тетерева токуют –
Словно песней сердце околдуют,
Где коль праздник – от души ликуют
Коль работа – гору дай любую.
Знаете ли вы такой народ,
У которого сто тысяч слов,
У которого сто тысяч песен
И сто тысяч вышивок цветет.
Приезжайте к нам – и я готова
Все это проверить с вами вместе.
(П. Хусанкай)
1 ведущий. А кто вы такие? Как вы сюда попали?
Фея: Добрая Фея, мой милый другВолшебник.
Волшебник: Я не волшебник. Я просто учусь. Многоязычие – примета времени. Хочу понимать и ваш язык, хочу учиться, играя!
1 ведущий: Замечательно! Вы пришли туда, куда надо. «Выляса вĕрен!» (Учись, играя!)
2 ведущий: Пожалуйста, присаживайтесь и будьте нашими гостями.
Звучит мелодия 2.
1 ведущий: Добрый день уважаемые гости, учителя, дорогие учащиеся.
2 ведущий: Ырă кун пултăр ,хисеплĕ хăнасем, вĕрентекенсемпе вĕренекенсем!
1 ведущий:
Тǎван чěлхе – атте ǎс-пуçĕ
Тǎван чěлхе — анне сасси.
Тǎван чěлхесěр шалкǎмхуçě,
Тǎван чěлхе вǎл — пуласси.
2 ведущий:
Чǎваш чěлхи-тǎван чěлхе,
Эс- чи пахи, эс –чун уççи.
Чǎваш чěлхи- тǎван чěлхе,
Пин чěлхерен чи çепěççи.
Улăхра. (асаттесемпе асаннесем ача чухне улăха сурăх çитерме çÿрени)
Палюк: Микула!
Микула: Мĕн пулчĕ?!
Палюк: Эп сурăхсе çитерме каяп, пыратна?
Микула: Час тухап!
Палюк: Наçтук, Тарье! Атьăр пĕрле!
Алюш: Эп те пырап!
(Ачасем сурăххисене хăваласа тухаççĕ. Сурăхĕсем макăраççĕ)
Палюк: Сурăхсем çинĕ чух выляр-и?
Марье: Кам сурăхсене пăхать?
Альтук: Шутлăпар та пĕлĕпĕр!
Алюш: Атьăр асаннелле вылятпăр!
Наçтук: Эп пуçлаканни пулап!
Пурте: Пĕрре — пĕрел, иккĕ – икел, виççĕ – виçел, тваттă – тваткал, пиллĕк- пилеш, улттă – улма, çиччĕ – çилме, саккăр – салма, тăххăр – тăрна, вуннă – вуннă.
Наçтук: Эсĕ тух выляма!
(Виçĕ ачана суйлаççĕ.)
Наçтук: Эп –асламăшĕ пулап, эс- ман йытă, эс- мулкач амăшĕ пулан.
Пурте: Асанне, мĕн тăван?
Наçтук: Çĕр чавап.
Пурте: Çĕр чавса мĕн тăван?
Наçтук: Мул кăларап.
Пурте: Мул кăларса мĕн тăван?
Наçтук: Йĕп илеп.
Пурте: Йĕп илсе мĕн тăван?
Наçтук: Хутаç çĕлеп.
Пурте: Хутаç çлесе мĕн тăван?
Наçтук: Чул пуçтарап.
Пурте: Чул пуçтарса мĕн тăван?
Наçтук: Сан ачусене переп.
Мулкач амăшĕ: Ман ачасем мĕн турĕç вара?
Наçтук: Пĕтĕм пахча -çимĕçе таптаса пĕтерчĕç. Вăс, йыттăм.
(Хăваламалла выляççĕ. Йытти Тарьене тытать)
Алюш: Тарьене мĕн тутаратпăр!
Микула: Тарье, эс хитре юрлан, пуçла-ха!
Песня «Хитре, хитре чăваш кĕпи хитре» (баян)
Хитре, хитре чăваш кĕпи хитре,
Хитре, хитре çĕлеме пĕлсен хитре.
Хитре, хитре çамрăк ĕмĕр хитре,
Хитре, хитре ăспа пурăнсан хитре.
Хитре, хитре ешĕл çаран хитре,
Хитре, хитре чечексем пуртан хитре.
Хитре, хитре пирĕн пурнăç хитре,
Хитре, хитре хамăр харсăртан хитре.
Наçтук: «Тарăн варăн пуçĕнче» ташлар -и?
3. Танец (ташă ташлаççĕ)
Палюк: Сурăхсем тарнă!
Пурте: Атьăр шыратпăр! (Пути-пути-пути тесе тухса каяççĕ)
Добрая Фея: Милый друг! Важнейшей заповедью нравственности чувашского народа является любовь к труду и людям труда, которая детям внушалась с малых лет.
Пастьбу скота ранней весной и поздней осенью обычно всегда несли дети 8 – 12 лет.
Дети играли и в играх подражали труду взрослых, слушали обрядовые песни, воспевавшие труд, слышали считалки и потешки, в которых снова фигурировал труд.
Волшебник: Я понял. Дети пасли на лугу овец. На лугу – улăхра.Овцы – сурăхсем.Труд – ĕç.
Добрая Фея: Молодец!Маттур!
Звучит песня 4.«Телей юрри»
Добрая Фея: С малых лет дети слышали поговорки и пословицы, в которых подчёркивалась роль труда.
В чувашских, татарских, русских сказках, как и в сказках других народов, явно проводится мысль о том, что человеком может называться только тот, кто трудится.
В народной сказке «Пукане» («Кукла») ленивая девочка Анук, по прозванию Наянук (ленивица), отказывалась трудиться, делала она всё спустя рукава…
Волшебник:Это как?
Добрая Фея: делала небрежно, кое- как…
Как- то раз сшила она три куклы, с которыми случилась беда. …
Звучит мелодия 5.
Инсценировка чувашской народной сказки «Пукане»
(На сцене стол, стул. На столе предметы, необходимые для шитья платья для куклы)
Автор:Нăрваш Шăхаль ялĕнче, (на сцене домик, деревце, ограда)
Ашшĕ-амăш килĕнче,
Уснĕ сарă хĕр ача-
Чип-чипер сăнран –питрен,
Юр юрланă вăл хитрен.
Ячĕ пулнă ун –Анук,
Пурте чĕннĕ – Наянук.
Ĕç тĕлне пыман алли,
Пар ăна вылямалли.
Пĕрре çапла каçхине ( На сцене Анук…)
Ларчĕ вăл пукан çине,
Çĕтĕк-çатăк пусмаран,
Уркенсе, шăли-вали
Вăл çĕлерĕ хăй валли
Виçĕ пĕчĕк пукане.
Йăвантарчĕ пуканне,
Йăпăр- япăр ун çине
Лартрĕ пуканисене…
Кăшт вылярĕ те унтан…
Халь выртаççĕ чăланта
Виçĕ пĕчĕк пукане.
Звучит песня 6. «Пукане»
Автор:Улмуççинчен улмисем
Укмен пекех аякка,
Хыврĕç çак пуканесем
«Амăшне». Пит наянкка. ( На сцене три куклы)
Çывăраç кăнтăрлаччен,
Вăй выляç каç пуличчен.
Пĕрре çапла ир çинче
Илтрĕç ярмарка çинчен,
Тытăнчĕç ÿкетлеме
Пĕр-пĕрне лаша кÿлме:
Кĕтесри çăка лаша
Кÿлтерес çук вăш-вашах…
Автор:Хăрах куçлă пĕр салтак ( сцена çинче салтак )
Пурăннă çав чăланта.
Хăй вăл пулнă йывăçран,
Уткалать аран, мăран.
Сырăнчĕç пуканесем
Салтака: «Лаша кÿлсем».
Кÿлчĕ лешĕ лашине,
Ларчĕ ларкăчĕ çине,
Тухрĕç кайрĕç уява-
Савăнма унта аван.
Ăмăртса хавас çилпе
Ярăнчĕç кăруççелпе,
Мăйăр катрĕç тавлашса,
Вăй вылярĕç ăмăртса.
Ĕçлемесĕр çÿресе,
Пурте хытă ĕшĕнсен,
Кайма тухрĕç каялла.
Лаша чупать малалла.
Ямшăкĕ, ак, пушшипе
Çат! Çапать те лашине,
Карт! туртса леш сиккипе
Вĕçтерет килĕ енне.
Автор: Лав хыçĕнчи пукане ( сцена çинче пукане…)
Укет юлать çул çине. (бредёт одна по лесу)
Кăшкăрать- ăна илтмеççĕ,
Самантрах куçран çĕтеççĕ.
Тăчĕ юлчĕ пĕр-пĕччен,
Макăрать вăл темĕнччен.
Пукане хуллен утать,
Пĕтĕм чунтан хурланать.
Çул айккинче пĕр çăхан –ВОРОН
Кранклатса вĕçсе пырать.
Ворон:Пуканеçĕм, ан хурлан. ( сцена çинче пукане тата çăхан)
Пукане:Эп çухатрăм çул –йĕре,
Укрĕм юлтăм лав çинчен,
Кил ăçта-ши, хăш енче?..
Ворон:Пуканем, ан пăшăрхан,
Ытах кăмăлу пулсан,
Пурăн эсĕ манпалан,
Иккĕн пурăнма аван..
Пукане:Хаваспахчĕ те… Çăхан,
Эс мĕскер çисе пурнан?
Ворон:Пĕр-пĕр вилĕ тупăнсан,
Тутă пулчĕ те çăхан…
Пукане: Э-э! Çук!
Эп пымастăп сан килне.
Автор:Кунĕ шăрăх. Çулĕ вăрăм.
Пукане утать, утать.
Тарĕ юхать йăрăм-йăрăм,
Çăпати чакăртатать.
Пырĕ пуканен типет,
Вăл шыв хĕррине çитет.
Шыв хĕрринче пĕр шапа —ЛЯГУШКА
Шăнасем тытса ларать.
Лягушка:Мĕн шыратăн эс, аппа? (сцена çинче пукане тата шапа)
Пукане:Уксе юлтăм лав çинчен,
Кил ăçта-ши, хăш енче?..
Ăçталла ман каймалла?
Малалла е каялла?
Лягушка: Кил кунта ман патăма,
Килĕш пĕрле пурăнма.
Пурăнатăп эп шывра,
Юмахри пек ырлăхра.
Шăна-пăван тыткалатăп-
Çак ĕçпе куна кунлатăп.
Пукане:Эп шывра пурăнаймастăп,
Шăна-пăванран хăратăп.
Шапашка-шапа, сыв пул!
Эс мана вăрçа ан юл.
Автор:Кăшкати енчен (сцена çинче пукане татамулкач)
Ăшă çил вĕрет.
Пукане пĕччен
Аташса çÿрет.
Ак сиксе умне
Пĕр куян тухать. (куян, мулкач— ЗАЯЦ)
Заяц:Пукане, капла
Ăçта çул тытан?
Каласам, кала:
Мĕншĕн хуйхăран?
Пукане:Юлтăм-çке ÿксе
Эпĕ лав çинчен.
Пулмасть пуль çитсе
Киле çĕрлеччен…
Заяц:Ытла на кулян.
Кил, пĕрле пурнар!
Пĕрле ыр курар!
Пукане: Эс ăçта пурнан?
Апату мĕн сан?
Заяц:Йывăç хуппине
Эп кăшлакалап,
Темсем хушшине
Выртап та канап.
Пукане:Çук, çук, çук! Куян,
Пымăп санпалан…
Автор:Аякра курнать арман,
Ак умрах-хура вăрман.
Пукане йĕре-йĕре
Вăрмана пырса кĕрет. (сцена çинче пукане татапакша)
Йывăç çинчен пĕр пакша- БЕЛКА
Асăрхать çĕн юлташа.
Белка:Пукане, ăçта каян?
Мĕншĕн каплах кулянан?
Пукане:Уксе юлтăм лав çинчен,
Кил ăçта-ши, хăш енче?..
Белка: Кил, пукане, ман пата,
Пурăнăпăр хăвăлта.
Çырла-кăмпа пухăпăр,
Хĕлле валли усрăпăр.
Пирĕн пулĕ темĕн те,
Тупăнĕ телейĕ, тен.
Пукане: Ир те каç ĕçлемелле?
Ĕçлесе çеç çимелле?..
Э-э! Çук!
Эп пымастăп сан килне.
Автор:Кукăр-макăр çул килет. . (сцена çинче пукане таташăши)
Çав çулпа шăши килет. (шăши –МЫШЬ)
Мышь:Ăçта каян, пукане,
Пĕр-пĕчченех каç енне?
Пукане:Уксе юлтăм лав çинчен,
Пурте манчĕç ман çинчен…
Мышь:Каяр иккĕн ман киле,
Пурăнар ялан пĕрле.
Пукане:Эсĕ ăçта пурăнатăн,
Мĕнпеле апатланатăн?
Мышь:Çемçе тÿшек çийĕнче
Ырлăх-пурлăх мăй таран:
Мăйăр пур, сĕт-çу, шăрттан,
Пыл чĕресĕ те пурман.
Пукане: Ах, апла пулсан, пыратăп,
Пыл-çăва эп юрататăп!
Автор:Пукане пит савăнать,
Шăшипе пĕрле каять.
Хушса, ыйтса çеç ларать,
Шăши йăлт тупса парать.
Пурнăç кайрĕ пыл та çу…
7. Танец «Мышка- Хохоша»
Автор:Кăнтăрла, пĕррехинче,
Пулман шăши килĕнче…
Пĕр чарăнми çинĕрен,
Шыв ĕçесси килнĕрен,
Витре тытать пукане,
Анать вара кÿл хĕрне.
Пĕлменрен чипер ăсма
Вăл пуçлать тÿрехпутма….
Пукане:Пулăшăр! Путатăп! (на сцене все герои сказки)
Шăши тусăм! Хăтарсам!
Мышь:Мĕнле çăлас?! Мĕнле пулăшас?!
Ворон:Мĕнле? Мĕнле?
Заяц:Аллинчен туртас! (алли тухса каять)
Лягушка:Çÿçĕнчен туртас! (пуçĕ тухса каять)
(Пурте ÿкеç аптраса)
Белка: Эх, пукане, апăрша,
Янттине пăхман пулсан,
Телейÿ пулатчĕ сан!
Автор:Астăватăн-и е çук?…
Сар хĕрАнук- наянук
Татăк- кĕсĕк пусмаран,
Кайтăртенĕн алăран,
Тунă çав пуканене.
Уркенсе аллисене,
Ун пуçне, урисене
Çирĕп çĕлесе хуман,
Ĕçне йĕркеллĕ туман.
Çавăнпа туртсассăнах
Тухнă вĕсем тăпăлсах…
Все:Ĕçе тирпейлĕ тумалла! Ĕç çынна илем кÿрет!
Добрая Фея: Сказка — ложь, да в ней намёк, добрым молодцам урок!
«Çынни мĕнле, ĕçĕ те çавнашкал» — « Каков человек, такова и его работа»
Волшебник:Да, Добрая Фея, я понял. Жалко куклу, утонула. Если бы Анук была аккуратной и трудолюбивой…!
Добрая Фея: Да, печальная история… Ну, и кукла вся в хозяйку, искала лёгкую и красивую жизнь, ушла от всех, потому что надо было много трудиться.
Милый друг! 2016 год объявлен в Чувашии — Годом человека труда!
Труд – источник человеческого существования, опора жизни, основа счастья. Труд красит человека.
Волшебник:Упорным трудом, с любовью к работе можно добиться хороших результатов. «Ĕçле, ĕçле, ĕçле — çи, ĕçлемесен, ан та çи»
Добрая Фея: Маттур! Молодец!
Звучит песня 8.«Чăваш ачи – чăвашах»
Добрая Фея: «Чăваш чăвашах пултăр!» Вот так, милый друг! Пора прощаться!
Волшебник:Да, пора.
1 ведущий: До свидания!
2 ведущий: До новых встреч!
Добрая Фея, Волшебник: Сывǎ пулǎр!
Все:Тепре тěл пуличчен!
Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/297750-scenarij-vneklassnogo-meroprijatija-pr-chlh
«Свидетельство участника экспертной комиссии»
Оставляйте комментарии к работам коллег и получите документ
БЕСПЛАТНО!
Путешествие в Чувашскую республику
Цель: расширять кругозор и знаний детей об истории чувашского края; развивать
познавательный интерес к традициям чувашского народа; приобщать подрастающего поколения к
истокам национальной культуры.
Предварительная работа: совместная беседа с воспитателем, чтения рассказов и стихов
о чувашской республике; разучивание танца, чувашских национальных игр, стихов на групповых
и индивидуальных занятиях; подготовка чувашских национальных нарядов совместно родители и
дети; подборка слайдов о Чувашской республике.
Вход: звучит чувашская песня Валентины Телей Сурхи варманта (весенний лес).
К.К. Воспитатель: Здравствуйте дорогие ребята и наши гости.
Ребята, наша Родина Россия – большая страна и богата она не только лесами, морями и
недрами, но и дружбой многих народов, которые её населяют. Давайте назовем некоторые из них
( 1 слайд)
Ответ зала: (русские, чуваши, татары, башкиры, удмурты, марийцы и т.д.)
Сегодня мы хотим пригласить вас путешествовать по Чувашской республике.( 2слайд)
Столица Чувашии — это город Чебоксары (по чувашски «Шупашкар») Это республика находится в
тысячах километрах от нашего города.
В республике Чувашии этот человек известен всем. Это президент республики Михаил
Васильевич Игнатьев. (3 слайд)
Воспитатель:Сейчас наши дети прочитают вам стихи Чувашскую столицу
Что такое Чебоксары
Это город очень старый Ш—н . Амир
В этом городе живет
Замечательный народ
Знаете ли вы народ такой,
У которого сто тысяч слов, Малика
У которого сто тысяч песен
И сто тысяч вышивок цветет.
Волны Волги ластятся к нам Самира
Корабли плывут по волнам.
Чуваши живут на Волге.
На великой реке Волге.
Мы на Волжском берегу живем, Самина
Как семья единая живем.
Край чувашский устремлен всегда вперед.
Славен доблестным трудом своим народ
Г.М. Воспитатель: Посмотрите ребята, это флаг республики Чувашии (4 слайд)
Цвета государственного флага — жёлтый и красный — основные цвета чувашского народа.
Жёлтый (сара) цвет — обозначает самое прекрасное и светлое. Красный цвет (Херле) — один из
самых распространённых цветов, которым выполнялись основные элементы народного
орнамента, обозначает — достоинство, могущество, мужество, сила.
Верхнее жёлтое поле, обозначает пространство под солнцем. Нижнее красное поле,
обозначает Чувашскую землю.
В середине флага расположены символы: «Древо жизни» и «Три солнца».
Символ «Древо жизни», обозначает дерево дуб, могучее и долговечное. Символ «Три солнца» —
обозначает солнечный свет.
Г.М. Воспитатель: А это, ребята, герб Чувашии.(5 слайд)
С.Эвелина. Символ «Древо жизни»обозначает восьмиугольная звезда — это образ солнца,
которая дарит людям жизнь. Главная часть герба — щит, означает чувашское народное
понятие («Были. Есть. Будем. «) Вокруг гербового щита нарисовано ветви хмеля. Ведь хмель —
ведущая культура сельского хозяйства Чувашии.
Г.М. Воспитатель:А теперь давайте, послушаем гимн Чувашии, а когда звучит гимн нужно
встать.
Г.М. Воспитатель:Главное богатство — это люди, которые проживают на территории Чувашии
(чуваши, русские, татары, мордва, марийцы). Люди разных национальностей дружно живут в
республике. В Чувашской республике изучают чувашский язык.
Чуваши разговаривают на чувашском языке и этот язык очень похож на татарский.
Мама –әни—анне.
Папа –әти—атте.
Г.М. Воспитатель: Посмотрите, это самый крупный дуб в Чувашской Республике, ему 480 лет.
Дуб внесен в книгу старовозрастных деревьев России. (6 слайд)
Высота дуба 26 метров, это как девятиэтажный дом.
Воспитатель: Ребята, посмотрите, это Театр оперы и балета
Чебоксарцы приходят сюда посмотреть музыкальные спектакли: оперу, балет, или просто на
концерт послушать музыку. (7 слайд)
Илюза Край чувашский хорош
Лучше края не найдешь
Мы танцуем и поем
Очень счастливо живем
К.К. Воспитатель: Шире круг,
Шире круг
Выходи смелее друг
Пляска чувашская у нас
Начинается сейчас.
И мы сейчас тоже посмотрим чувашский народный танец, в исполнении наших девочек.
К.К. Воспитатель: Вы девочки молодцы, танцуете умело. А мы продолжаем наш праздник.
К.К. Воспитатель: Культура чувашского народа разнообразна. В ней есть свои праздники и
обряды, национальная одежда, свои легенды и сказки. А это чувашский национальный костюм. (8
слайд)
Ксюша Платье обшито тесьмой, и вышито разными орнаментами чувашского народа. Обратите
внимание на костюмах только основные цвета чувашского народа — это жёлтый и красный. Настя
Чувашский головной убор называется хушпу, его носят девушки, он украшен монетами, бисером,
пуговицами, бусами, бляшками ). Хушпу носили на праздниках.
Шею девушек украшает мониста (9 ,10 слайд)
Г.М. Воспитатель: Национальные блюда чуваш:вареники, блины, хуплу (круглый большой
пирог). (11 слайд) (Музыка,3 девочки)
Эльвина Чувашия, Чувашия
Край ты мой чудесны
Трудом ты славишься
Плясками и песнями
Воспитатель: Какой же праздник без игр. Предложить я вам хочу чувашскую игру «Тутр», что в
переводе означает «платочек». (12 слайд)
К.К. Теперь поиграем в чувашскую народную игру «Платочек».
расскажет правила игры. С помощью считалки выбираем водящего .Остальные дети встают в
круг, держатся за руки. Водящий ходит за кругом, подходит к двум детям и разбивает сцепленные
руки.Водящий а заходит в круг, поднимает платочек, а двое детей, обежав круг, стараются
схватить платочек. Кто быстрее.Давайте поиграем.
Сейчас поиграем в чувашскую игру «Хищник в море»
Ш—ов Амир расскажет правила игры. С помощью считалки выбираем водящего. Один из
играющих выбирается хищником, остальные — рыбки встают в круг. Для игры нужна веревка
длиной 2— 3 м. Хищник, берется за свободный конец веревки и бежит по кругу так, чтобы веревка
была натянута, а рука с веревкой была па уровне коленей. При приближении веревки детям—
рыбкам нужно прыгать через нее. Давайте поиграем.
Г.М. Воспитатель: Ребята, давайте вспомним в какой Республики мы побывали?
Назовите главный город Чувашии.
Из каких цветов состоит чувашский флаг?
Где бы мы с вами не находились, к какой бы национальности не относились, все мы живем
в России.
Сейчас нам пора возвращаться в группу. Спасибо за внимание!