Сценарий приветствие гостей на белорусском языке

Выхаванне культуры маўленчага этыкету ў вучняў V—VI класаў "Ад вітання да развітання". Метадычныя распрацоўкі.

I. У. ІСКРЫК, выкладчык спецдысцыплін, мастацкі кіраўнік народнай студыі традыцыйнай творчасці «Жыцень» гімназіі № 23 г. Мінска. Беларуская мова і літаратура 2/2014

Ад вітання да развітання

У Беларусі новы 2014-ы год абвешчаны Годам гасціннасці. Добра вядома, што беларускі народ добразычлівы, прыветлівы і гасцінны. Існуе даўняя традыцыя вітання і ўшанавання гасцей. Неад’емнай часткай гэтай традыцыі дагэтуль з’яўляецца вітанне ганаровых гасцей з хлебам-соллю. Беларусы выказвалі свае сардэчныя пачуцці і паважлівае стаўленне адзін да аднаго, людзей іншых нацыянальнасцей і гасцей з іншых краін.

Шчырасцю і гасціннасцю ў XIX — пачатку XX стагоддзя вылучаліся школьныя асяродкі. Сярод шкалярскіх, студэнцкіх традыцый была і такая, як імяніннае віншаванне — урачыстае вітанне юбіляра, шаноўнага госця. 24 студзеня 1820 г. беларускія хлопцы-студэнты Віленскага ўніверсітэта віталі сябра Адама Міцкевіча сваім гуртком, дыялогамі чытальніка і хору, спевам і загадзя падрыхтаванымі вершаванымі словамі.

Мы можам прасачыць звычай вітаць шаноўнага госця не толькі ўрачыстымі прамовамі, афіцыйным ухваленнем, але і шчырымі паэтычнымі радкамі. Паэтычныя, рыфмаваныя, рытмізаваныя вітанкі шырока вядомы ў нашым краі: вясельныя, імянінныя, гасцінныя і інш. Яны арганічна ўлучаны ў сямейную абраднасць, у каляндарныя святы, знайшлі сваё адлюстраванне ў тэатры, у беларускай драматургіі (творы Янкі Купалы, Кандрата Крапівы, Леапольда Родзевіча, Івана Козела, Кастуся Губарэвіча і інш.). Успомнім «каравайныя» прыгаворкі ў п’есе «Пяюць жаваранкі» Кандрата Крапівы. У драматычных творах I. Козела «Папараць — кветка», «Над хвалямі Серабранкі» таксама прысутнічаюць элементы беларускай этыкетнай культуры. Дарэчы, даследчыкі адзначаюць агульную плынь тэатра пасляваеннай Беларусі, які не проста «лакіраваў рэчаіснасць», а ствараў міф пра будучае шчаслівае жыццё, мару калгаснікаў выбрацца з галечы ў «светлае заўтра». Яны стваралі «казку пра светлую будучыню, пра якую мроіла знясіленая вайною тагачасная Беларусь». Мы раілі б арганізатарам эстэтычнага выхавання, афіцыйных мерапрыемстваў перачытаць абрады з п’ес названых вышэй аўтараў, якія нагадваюць фальклорна-этнаграфічныя запісы, адрэдагаваныя рукою класікаў.

На жаль, мала запісаў у нас з вуснаў самабытных весельчакоў, якія славіліся на ўсё наваколле сваімі вершаванымі імправізацыямі, накшталт Шуры Барысевіча і Андрэя Хвесяні з вёскі Чамяры на Слонімшчыне. Мастацкая самадзейнасць там у 20—30-я гг. XX ст. была так пашырана, што прыметна ўплывала і на побыт, разняволіла людзей да публічнай імправізацыі на масавых мерапрыемствах, як абрадавых, так і грамадскіх, палітычных. Адзін кур’ёзны выпадак вядомы з архіваў: малады хлопец на судзе за савецкую агітацыю супраць урада Польшчы падчас спеву гімна тут жа перайначыў словы, за што атрымаў дадаткова два гады турмы.

Этнічна-культурны кампанент на святах і святочных мерапрыемствах сведчыць пра высокую этыкетную культуру беларусаў. Духоўная вобразнасць і настраёвасць, закладзеная ў вітальных словах і радках, ідзе часам з дахрысціянскіх ведаў, бярэ пачатак ад свяшчэнных гімнаў, якія дайшлі да нас у выглядзе абрадавага спеву.
Сёння ўрачыстыя сустрэчы дэлегацый, віншаванні на сходах, конкурсах, дзяржаўных святах сталіся пачэснай, але вельмі нялёгкай нагрузкай на школу.

Не выключэнне і 23-я гімназія Мінска, дзе госці нярэдка просяць «прадэманстраваць абрад», і народнай студыі традыцыйнай творчасці «Жыцень» даводзіцца «сумяшчаць»: як спалучыць абрад — духоўнае дзейства і эстрадны паказ, містычны змест велічання прыроды і піянерскую работу?

Але вітанка — гэта імправізаванае слова да чаканых гасцей, таму ў народзе не было праблемы з тэкстамі: браліся па памяці пачутыя ад мясцовых штукароў мастацкія словы, прыказкі, рыфмаванкі, прыстасоўваліся да асобы госця, саленізанта (імянінніка), з цёплым, добразычлівым гумарам, нават падколкамі, «шпількамі»— але шчыра і тактоўна, шануючы і любячы, інакш не запрашалі б!

Добры госць — жаданы госць! —
Светлай раніцай (шчодрым вечарам) прыходзіць,
Важны госць, шаноўны госць
Світу за сабой прыводзіць.

Цяпер гасцей, «стомленых з дарогі», па старым шляхетным звычаі з марозу частуюць не гарачым напоем, а караваем, бо

3 ім у хаце весялосць,
Шчодры стол
I свята ў хату!
3 нашых рук
Хай прыме госць
Знак,
Што ў нашай хаце
Свята!

У дадатку мы прыводзім розныя з некаторых магчымых варыянтаў, але ўсе яны лёгка «кладуцца» ў вусны вітальнікаў. Трэба зазначыць адну дэталь. Шэраг тэкстаў, тут прыведзеных, можна лічыць фальклорнымі, бо ўзніклі яны хоць і ў аўтарскім выкананні, але вельмі часта ўяўляюць сабою імправізаваныя, скампанаваныя вобразныя радкі, пачутыя і вычытаныя ў розны час у розных аўтараў і пераказчыкаў, або з уласнымі праўкамі-дапаўненнямі. У свой час Міністэрства культуры БССР рыхтавала аўтарскія сцэнарыі народных свят, якія распаўсюджваліся па клубах і дамах культуры, узнаўляліся на сцэнічных пляцоўках. Матэрыял чэрпаўся з гэтых распрацовак, сёе-тое перараблялася і перапісвалася ўжо без спасылак на аўтара. Так асобныя творы набывалі другое жыццё і ўспрымаліся ўжо як фальклорныя. Добра было б скласці бібліяграфію такіх сцэнічных і метадычных распрацовак, выдадзеных у савецкі час, ажно да 90-х гадоў мінулага стагоддзя. Аўтары іх заслугоўваюць добрага ўдзячнага слова, бо імкнуліся ўзмацніць этнічны-культурны змест мерапрыемстваў замест «культпрасвету» рамеснікаў з-за межаў краіны.

Вось нашы словы-зычэнні, якія перагукваюцца часам з хрэстаматыйнымі (але ж і ў хрэстаматыю яны трапілі з народных абрадаў, як напрыклад: «Цвіці ж, каласуйся, наш край, ці сонейка захад ці ўсход!»). Ці яшчэ:

Колькі ў жніўным полі каласкоў,
Колькі зярнятак у беларускім жыце,
Столькі добрых, мілых, шчырых слоў
Вам жадае студыя фальклору «Жыцень»!

Некалі паэт напісаў: «Колькі ў небе зорак прамяністых, // Колькі песень моцных пачуцця, // Колькі дум і колькі сэрцаў чыстых — // Столькі год жадаю Вам жыцця!». Дзе мяжа аўтарскай і фальклорнай вобразнасці? Беручы для віншавання ці вітання-зычэння слова паэтычнае і вобразнае, мы можам выказаць уласныя і агульныя адносіны да госця, пэўнай асобы, пры гэтым вершаваныя радкі прагучаць узнёсла і па чалавечы цёпла.

Добра ведаючы прыгаданыя тут традыцыйныя вітанкі, дзеці лёгка скарыстоўваюць іх ва ўмовах урбанізацыі, бяруць за ўзор і творча прыстасоўваюць да школы і яе новых рэалій, з’яў жыцця і побыту. Такім чынам з’яўляюцца сучасныя вітальна-ўшанавальныя радкі. Вось зычэнне да Дня настаўніка:

«Дацэндо дысцымус» — мы вучым
і самі вучымся тады.
Святла і радасці ў душы
Жадаем вам на ўсе гады!

Як бачым, ад канкрэтнай нагоды да вітання наогул не так ужо і цяжка знайсці традыцыю. Вось пасля жартаў пажаданне гасцям наведацца не апошні раз або на добрую дарогу:

Хай жыве і пасецца
Беларуская птушка бусел!
Шчырасць хай не звядзецца
У тваёй Беларусі!

Асобнае месца займаюць прыгаворкі падчас уручэння падарункаў (адорванне сувенірамі, узнагароджанне прызамі). Патрэба ў іх узнікла праз асаблівасці працы студыі ў жанры саломкі, выцінанкі, пекарскай скульптуры. Сувеніры нашы — творы аўтарскія, у адзінкавых экзэмплярах, гэта не шырспажыў, хоць вобразнасць традыцыйная, як і тэхналогія.

Млын і птушка, анёлы, калядныя і велікодныя сімвалы, рог, куфар і да т. п. — як іх можна моўчкі перадаць з рук у рукі, хоць сабе і на падносе! Трэба адчуць і зразумець асаблівы сэнс і змест падарунка: без магічнага слова сувенір мёртвы, які б рытуальны выгляд ён ні меў. Ва Упанішадах ёсць тэрмін арча-выграха — гэта выява Вышэйшае Сілы, зробленая рукамі чалавека для Бога, і ён увасабляецца ў гэту арча-выграху, і тады можна пакланяцца ёй, нібы ведучы дыялог з Богам, якога выяву ты ці для цябе зрабілі… Што гэта мае этычны і эстэтычны сэнс, мы ўпэўніваемся, дорачы ці прымаючы дар — «ад душы» ці «куплёнае»:

Вам… наш шчыры падарунак.
Гэта — Млын
Ідэй, і вобразаў, і думак.
Вецер гісторыі крылы раскручвае.
Жорны скрыгочуць, 6ы думкі агучваюць,
Горшае ўсё — на муку перамелецца.
Лепшае ўсё — на дабро пераменіцца!

Зваротак — без абмежаванняў: Пане (пані), вам наш шчыры падарунак; Вам, Дзядзька Бацькавіч, наш шчыры падарунак і г. д.
Менавіта так чытаюцца нашы вітанкі, менавіта таму мы разглядаем іх як перадачу фальклорнай традыцыі.

Вітанні

* * *
Просім, дарагія госці, ў хату!
Выбачайце нам за беспарадак.
Можа, мы не надта і багатыя,
А гасцям сваім заўсёды радыя!
Можа, вы стаміліся ў дарозе,
Дык трымайце ж хлеб, ён дасць вам сілы.
Будзьце ж вы, як дома, і не стойце на парозе,
Просім вас у хату, госцейкі, здалёку, госці мілыя!

* * *
Прыміце каравай.
У гэтым караваі
3 сямі палёў пшаніца,
3 сямі крыніц вадзіца.
На шчырасці замешаны
I на сяброўстве спечаны.

* * *
Добры госць — жаданы госць! —
Светлай раніцай (шчодрым вечарам) прыходзіць,

Важны госць, шаноўны госць
Світу за сабой прыводзіць.
Свята вучняў і бацькоў!
Госць раднейшы за дзядзькоў.
Дзядзька Бацькавіч, дарагі,
Пакаштуйце пірагі.

* * *
Запрашаем, дарагія госці,
Вас на наша свята весялосці.
Каб былі здаровыя, як рыжыкі баровыя,
Дожджыкам памытыя, гладкія і сытыя.
Каб часцей смяяліся, за жывот трымаліся.
Добра вам старацца за сталом і ў працы,
Каб не ведалі бяды ні стары, ні малады.

* * *
Добрага здароўя ў вашу хату (у нашу хату).
Хай сем разоў на тыдзень тут будзе свята.

Шчырасці і шчодрасці ўсім багатым,
Добрага настрою ўсім сумленным людзям.

* * *
Усмешак — заўсёды, а ліха — ні звання.
Шчаслівых гадоў, шчодрых зорак і ранняў.

* * *
Вас запрашаем,
Дзядзька Бацькавіч,
Ў майстэрні, клубы, студыі,
Дзе ўсе мы — ўмеючы, не ўмеючы,
Працуем святамі, а творым — буднямі.
I першым вераснёўскім ранкам
Трымайце доказ ў жанры выцінанкі,

Зычэнні і прыгаворкі

* * *
Каб гімназію прайсці,
Трэба дзесяць год расці.
А каб скончыць майскім ранкам,
Мы зрабілі выцінанку.
Хто ў ёй зможа разабрацца,
Можа нас прымаць на працу!
Вам, шаноўны Гаспадар,
Аддаём наш шчыры дар.

* * *
Жалі мы за жменяй жменю
Снапы сонечных праменняў.
3 летніх пахаў, спеваў, фарбаў
Мы сплялі Вам «Куфар Скарбаў».
Тут запасы смеху, Ведаў,
Нават лыжка да абеду,
Залаты металалом і
I прафесарскі дыплом,
Вам, шаноўны Гаспадар,
Аддаём наш шчыры дар.

* * *
Вам з сабой на добры ўспамін
3 пажаданнем радасных хвілін,
Цеплыні і дабрыні бясконцай

Сімвалы гімназіі — іскры сонца.

* * *
Гаспадарыня … !
Лепшай цацкі не шукай.
Наша Жабка з ладным ротам
3 гімназічнага балота.
Кошт той лапкі ў Парыжы —
Уся зарплата, і не ніжай.
А каб жабка не памерла,
Кідай долары і еўра!

* * *
Хай жыве і пасецца
Беларуская птушка бусел!
Шчырасць хай не звядзецца
У дзяцей Беларусі.
Хай вясна дасць абнову,
Хай не доўжацца зімы,
Душы грэе ўсім мова
Беларускай Радзімы.

* * *
Часам здаецца: сэрца чуць б’ецца,
А на душы — хоць грыбы сушы.
Ведай: для роўнага рытму сэрца
Патрэбен нястрымны палёт душы.

* * *
Золатам саломы адмятаюць стому.
Памяло з саломы разганяе ліха.
Гэта шчодрасць сонца перайшла ў салому,
Каб было у хаце цёпла, утульна, ціха.

* * *
Вам аддаём у надзейныя рукі
Папараць-кветку — сімвал навукі.
Кветку шчасця не кожны ўтрымае,
Птушкаю кветка да сонца ўзлятае.
Птушка у небе знікне без следу.
Вам застануцца Сонца і Веды.

* * *
Бег бай па сцяне
У чырвоным жупане.
Нёс сямёра лапцей: і табе нёс, і мне.
I дзіцёнку па лапцёнку.

* * *
Хай не пераводзіцца з глячкоў
Каровак белых малачко.
А на свята з чыстае крыніцы
Хораша жывой вады напіцца.

* * *
Гэтага не купіце на кірмашы.
Дорым вам мы венік для душы.
Абярэгі вы не забывайце,
А ліхое з сэрца вымятайце.

* * *
Скрозь — экраны, правады, навушнікі:
Дні і ночы словы не гучаць.
Гаварыце з дзецьмі,
Заспявайце з вучнямі,
Бо пачнём праз год мы ўсе — мычаць!

* * *
Ад Бога слова з клёкатам бусловым,
А людзі хай ацэняць талент адмысловы.

* * *
Хай вочы твае горкі смутак не носяць,
I людзі твае дапамогі хай просяць.

* * *
Каравай у тонкую хусцінку загарні,
Татулю працавітага да сэрца прыгарні.

* * *
Каравай бяры ў жыццёвую дарогу —
I аб’едзеш ты няўдачу і трывогу.

* * *
Прыкладзі да сэрца жытні каравай,
I уславіш і сям’ю, і цэлы край.

* * *
Слухайся людзей спагадліва вушамі
I звякуеш ты ў багацці і пашане.

* * *
Каравай наш з беларускае пшаніцы,
Каб з багатай беларускай ажаніцца.

* * *
Ад работы не ўцякай
I праўнукаў прычакай.

* * *
Хай вочы твае горкі смутак не носяць,
I дзетак прыгожых хай бусел прыносіць.

* * *
Колькі зярнятак у тым караваі,
Столькі і грошай на тыдзень жадаем.

* * *
У караваі малако, і сонца,
I весялосць, і дабрабыт бясконцы.

* * *
Каравай, каравай,
Дзеда ўнучкам выбірай.

* * *
Каравай мы заспявалі і вадзіцай запілі,
Каб у хаце ў нашай дзеткі і чаканныя манеткі зазвінелі, загулі.

* * *
Каравай прымай з добрым словам,
Удачу трымай з поўным уловам.

* * *
Каравай у карагод!
Цукар, масла, яйкі, мёд.
Каб жылося без прыгод,
Каб любіў цябе народ.

* * *
Не лезь на холад,
Перачакай спякоту,
I да цябе багацце
Аднойчы прыйдзе ўпотай.

* * *
Хай у жыцця з нас кожны вучыцца
нікога не мучыць, самому не мучыцца.

* * *
Добрыя людзі з усмешкаю прачынаюцца —
А кары нябесныя на зямлі пачынаюцца.

* * *
Бог адзін і ў праявах незлічоны.
Свет бясконцы пазнае вучоны.

* * *
Добра пры бацьках у свет выходзіць,
Шчасце да дзяцей з ласкаю прыходзіць.

* * *
Хто нічога не баіцца,
Таму чорт і не прысніцца.
Ніхто не ведае,
Дзе ляжа спаць,
Дзе паабедае.

Развітальныя

* * *
Бывайце здаровы, жывіце багата,
Вам золата сонейка ў кожную хату,
Сонечных промняў вам з мёдам і хлебам,

Смеху здаровага вам аж да неба.
Каб не пачулі ніколі вы стомы,
Кіньце пад бок залацістай саломы.
Слухайце маці, і жонку, і Бога
I не сыходзьце з праўдзівай дарогі.
Дзён жыццядайных, як зерня ў жыце,
Шчыра жадае вам студыя «Жыцень».

* * *
Бывайце здаровы,
Жывіце багата.
Часцей заязджайце
Да нашае хаты.
Прыемнай дарогі
I мяккай пасцелі,
Каб нанава ногі
Да нас захацелі.
Каб зналі кірунак
У дождж або замець,
Ад нас падарунак
На доўгую памяць.

* * *
Каб жылося вам і вялося,
Каб елася і пілося,
Каб хацелася і маглося,
Каб пілося і елася,
I яшчэ хацелася.

Спіс выкарыстанай літаратуры

Важнік, С. Здароў! — Здароў, калі змалоў!: этыкетныя формы вітання і развітання / С. Важнік // Роднае слова. — 2008. — № 3. — С. 53—56.
Жабінская, М. Выцінанка : метад. дапам. / М. Жабінская. — Мінск : Полымя, 1996. — 95 с.
Іскрык, У. Традыцыі народнай творчасці і сучасны тэатр : метад. дапам. / У. Іскрык. — Мінск, 1981. — 102 с.
Колас, Я. На ростанях : трылогія / Я. Колас. — Мінск : Юнацтва, 1981. — С. 105—108.
Ліс, А. Вечны вандроўнік: нарыс пра мастака Я. Драздовіча / А. Ліс. — Мінск : Юнацтва, 1984. — 253 с.
Ліс, А. Купальскія песні / А. Ліс. — Мінск : Навука і тэхніка, 1974. — 208 с.
Мажэйка, 3. Я. Песні беларускага Паазер’я / 3. Я. Мажэйка. — Мінск : Навука і тэхніка, 1981. — 494 с.
Можейко, 3. Я. Календарно-песенная культура Белоруссии: опыт систем.-типол. исслед. / 3. Я. Можейко. — Минск : Наука и техника, 1985. — 245 с.
Моніна, I. Далучэнне да духоўнай, культурнай і мастацкай спадчыны беларускага народа / I. Моніна // Роднае слова. — 2004. — № 4. — С. 3—5.
Моніна, I. «На Купалу ночка мала» : сцэнар летняга народнага свята / I. Моніна // Роднае слова. — 2005. — № 1. — С. 76—79.

Сценарий выступления белоруской группы на фестивале дружбы народов

Автор Гукепшева М.Х.

Учитель истории и обществознания

МБОУ СОШ №19с.Побегайловка

10 декабря 2018 год

с. Побегайловка.

Цель мероприятия:

Сформировать представление у учащихся представление о культуре, традициях братского белорусского народа.

Способствовать воспитанию чувство уважения к представителям разных национальностей.

Хозяйка: Добры дзень, дорогiе сябры. Вiтаю, шаноўнае спадарство. Так приветствуют своих гостей белорусы. И действительно наши друзья-белорусы открывают своё доброе сердце для всех своих гостей. Они всегда рады видеть у себя в гостях людей любой национальности. Наша группа, 6 и 8 а классов познакомят вас дорогие друзья с культурой братского государства, Республики Беларусь.

Хозяин. Какое красивое название у страны – БЕЛАРУСЬ. А знаете ли вы, откуда произошло название «Белоруссия»? Белоруссия раньше называлась «Белой Русью». Это название дал ей царь Алексей Михайлович, во второй половине 17 века, оккупировав эти территории. Слово «белая» в данном случае означает «законная», то есть часть Руси, которая официально присоединена к ней.

Хозяйка: Белоруссия благодатный край. Над широкими полями, над вековечными пущами, над зелёными лугами. Над голубыми лентами рек и речушек, над  зеркалами бесчисленных озёр парят в высоком небе белокрылые аисты. Поэтому поэт Владимир Короткевич назвал эту страну землёй под белыми крыльями.

Презентация. Беларусь — страна под белыми крылами

Хозяйка : Белорусский народ выделяется своей оригинальной самобытной культурой, корни которой уходят в далекую языческую, дохристианскую эпоху. Важнейшей этнической приметой белорусов является рушник. Рушник — «руш-«Рух»-, «Рушить» — ломать, рвать, то есть оторванный кусок ткани. Это домотканый материал, то есть материал, который ткали дома на ткацком станке. От домотканого материала отрывали кусок ткани и вышивали.

1 ученица. Рушник в беларусском быту и занимает очень важное место.В белорусском языке есть несколько различных слов для обозначения рушника. Например, простой рушник с небогатой вышивкой по краям, который служит бытовым целям — это «утиральник», а самый красивый рушник, предназначенный для украшения иконы — это «набожник».

2 ученица.Важную роль играл рушник на свадьбах. В былые времена девушка на выданье в сотрудничестве со старшими женщинами в семье вышивала не менее 30-40 рушников специально к свадьбе. Ими перевязывали важных гостей — свекровь, свата, свояков и сватов со стороны жениха, дружбанов жениха, мать невесты. Помимо этого, во время венчания молодые становились на специальный рушник-подножник, руки молодых тоже связывались рушником, их накрывали одним рушником. Все эти обряды символизировали объединение, связывание двух родов. Некоторые из этих обрядов до сих пор сохранились.
3 ученик. В погребальных обрядах рушник символизирует дорогу в другой мир. В деревнях было принято вывешивать за окно рушник, когда в хате кто-либо умирал. До похорон и шесть недель после них в доме тоже висел рушник, в котором душа умершего, возвращаясь в свой дом, могла найти приют. Рушник до сих пор принято класть в гроб.

4ученица. Существовал в Беларуси и обряд «покрывание поля», когда первый сжатый сноп перевязывали рушником. Это должно было способствовать хорошему будущему урожаю, обеспечить поддержку и благословение предков. Сохранился до наших дней и всем известный обряд встречать дорогих гостей хлебом-солью, которые тоже располагаются на рушнике.

Хозяин.. Много стихов написано об этой стране, много песен спето, искусство не могло не затронуть этот прекрасный край. Узяў мяне одум. Хто я такі, адкуль родам? Стихотворение « Я белоруска» читает Сафонова Виктория

Сафонова Лера.

А я — беларуска!
 І тым ганаруся!
 Славянка? Этруска?
 Я з Белае Русі…
 Яе называлі
 па-рознаму у свеце.
 Тапталі, знішчалі
 ў часы ліхалецця,
 але, яна тут,
 разам з намі, жывая!
 І гэта — галоўнае!
 Усіх нас аднае!
 Пакуль яна ёсць,
 Наша любая маці,
і нас беларусамі
 змогуць назваці…

Хозяйка. Шаноўнае спадарства вучаницы 6 класса прапануюць вашей увазе белорускую польку « Митусь».

Танец. ( исполняет танцевальная группа)

Хозяйка. Еще одним элементов этнической культуры белорусов является традиционный народный костюм.

Дизайнер национальной одежды ( ученица 10кл). Народный костюм отражает характер народа, уровень его духовной и материальной жизни в разные исторические периоды. Материалами для изготовления белорусской народной одежды в основном были льняные и шерстяные ткани домашнего изготовления. Излюбленным цветом белоруской нации во все века был белый. Если подкрашивали то натуральными красителями. Наиболее ярко самобытность белорусского традиционного костюма воплотилась в женской одежде. Она была гораздо разнообразнее. Основой женской одежды была искусно вышитая сорочка, юбка, спадница – летняя, льняная юбка или андарак – зимняя, шерстяная юбка, жилет (гарсет) и фартук. Фартук -это такая часть одежды, которую девочки, впервые начиная ткать или вышивать, делали сами. По тому, как был соткан или вышит фартук, можно было судить о художественных способностях и мастерстве девочки – будущей невесты, жены, хозяйки. Носили фартук с подросткового возраста, он был обязателен в повседневной жизни и в праздничном костюме. Головной убор девушек узкие разноцветные ленты (скидочка, шлячок).Женщины навязывали длинный платок полотенчатого типа- намиток. Особенностью белорусской одежды является орнамент. Сначала вышитый орнамент был в красно-черном колорите, затем постепенно вышивка расцвечивалась.

Идет демонстрация национальной одежды.

Хозяйка: Белоруссия -хлебосольная страна. Они щедро угощают своих гостей, накрывают широкие столы, попробовав белорусских угощений, никому не захочется отсюда уезжать . Белорусская кухня вобрала в себя элементы кухонь, как славянских народов — русских, украинцев, поляков, так и неславянских соседей – литовцев и латышей.

5 ученица. Хлеб в Белоруссии пекут из помеса овсяной, ржаной, ячменной муки. Природно-географические условия Белоруссии способствовали широкому использованию таких продуктов, как грибы, лесные ягоды и травы (сныть, щавель), яблоки, груши, речная рыба, раки, Что касается молочных блюд, то чисто молочных блюд в белорусской кухне нет, но зато разнообразные производные молока (творог, сметана, сыворотка, масло). В белоруской кухне предпочтение отдается овощам- капуста, горох, бобы, морковь и, конечно, картофель — последнему принадлежит особое место. Действительно, для белорусской кухни характерно не только то, что она знает около двух с половиной десятков блюд из картофеля, каждое из которых непохоже на другое, но и то, что эти блюда прочно закрепились в меню, составляют обязательную, непременную, существенную часть национального стола.

Хозяин. Из-за преданной любви народа к картошке, на белорусском языке «бульба», белорусов чаще всего называют бульбашами. Паважаныя сябры, для вас гучыць песня «Бульба».

Учащиеся поют песню

Куплет

Ехалі ў Галандыю бульбашы спяваць
Пачалі Еўропу ўсю бульбай частаваць.
Няма ў свеце лепш нічога, дранікаў спячы
Гэты смак дапамагае ўсіх перамагчы
Припев
Бульба — гэта супер — клас
Абароніць бульба нас
Ад усякай атыпічнай трасцы,
Бульба — гэта лад жыцця
Няма лепей пачуцця
Чым паесці смачна бульбы з мясцам.

Куплет
Бульбу жараць у фрыцюры толькі за мяжой,
З’еш такое на дэсерт, у пузе неспакой.
Каб заўсёды быць здаровым, бульбу адвары,
І адразу вырасцеш дагары.

Припев
Бульба — гэта супер — клас
Абароніць бульба нас
Ад усякай атыпічнай трасцы,
Бульба — гэта лад жыцця
Няма лепей пачуцця
Чым паесці смачна бульбы з мясцам.

Куплет

Няма ў свеце лепш нічога, дранікаў спячы
Гэты смак дапамагае ўсіх перамагчы
Припев

Бульба — гэта супер — клас
Абароніць бульба нас
Ад усякай атыпічнай трасцы,
Бульба — гэта лад жыцця
Няма лепей пачуцця
Чым паесці смачна бульбы з мясцам.

Бульба — гэта супер — клас
Абароніць бульба нас

Бульба — гэта лад жыцця
Няма лепей пачуцця

Хозяйка. Каждый народ славится своими традициями, праздниками и обрядами. Белоруссия не является исключением. В каждом уголке Белоруссии свои традиции, обряды. Но есть и общенациональные,к примеру народные праздники «Дожинки»- праздник урожая, «Ивана Купала» и другие. Наша группа представит вам обрядовую игру « Женитьба Церешки»

(Инсценировка обряда. Группа учащихся 10 класса)

Васильева Э .Женитьба Церешки (Жаніцьба Цярэшкі) – старинная белорусская народная игра, приуроченная к празднику Коляды. Первоначальная её функция познакомить поближе неженатую молодёжь, помочь примерить на себя роль семейных людей. Игра была крайне популярна на севере Беларуси и являлась неотъемлемой частью зимних святок. В упрощённых вариантах она сохранилась в некоторых районах Витебской и Минской областей.

Скрипка Е. Кто же такой этот Церешка (Цярэшка)? Исследователи не могут дать конкретного ответа на вопрос касаемо этого мифологического персонажа. По одной из версий Церешка одно из имён сказачного деревянного мальчика – куклы, который ожил на радость своим бездетным «родителям». По другой версии, в древние времена обрядовая игра проводилась при деревянной резной фигуре некого Церешки, опекуна молодых семейных пар.

Ильина А.Суть игры — сыграть шутливую свадьбу с имитацией свадебных обрядов, обилием народных песен, танцев и шуток. В начале определяется место проведения – чей либо дом или корчма. Молодёжь стягивается туда, каждый несёт с собой что-то для импровизированного «свадебного» стола. Выбирается сватья – девушка которая побойчее. Она ставит играющих в два ряда, с одной стороны парней, с другой – девушек, и начинает сватовство, которое сочетается с парными танцами. Сватья берёт одного из парней за руку, выходит с ним на середину и запевает особый куплет:

Сватья :«Цярэшка валочыцца,
Бо жаніцца хочацца;
Ён туды-сюды зірнёць,
Дзе мілу сваю найдзёць.

Музыканты в это время играют, а стоящие по сторонам участники хлопают в ладоши и в ответ поют:

«Цярэшка, Цярэшачка!
К маей хаці сцежка
Бітая, таптаная;
ў мамкі я каханая.»

Пройдя раза три-четыре взад и вперёд, сватья выхватывает одну из девушек и вручает её парню. Сватья отходит в сторону, а эта пара начинает плясать под пение хора:

«Цярешка хадзiў, блукаў, —
Ён жаны шукаў, шукаў,
Каб была пригожая,
Хоць куды дык гожая.

Сватья ведет молодых к стульям и усаживает спинами друг к другу. На счет три парень и девушка поворачивают головы и если в разные стороны то молодые расходятся , а если в одну , то проходит шуточный свадебный обряд связывание жениха и невесты рушником под пение хора:

Узяў сабе дзевочку
Як тую пралесочку,
Тонкую, высокую,
Ліцом белаліцую.»

Хозяйка: Дорогие гости, сегодня вы совершили заочное путешествие в другую страну, в другую культуру, которая не смотря на различие всё равно очень близка России. Не только своей природой ,искусством, кухней славится эта страна, но и конечно самым главным богатством страны – людьми! Ведь люди – это самое бесценное сокровище любого государства. А люди в Белоруссии замечательные. Я надеюсь, вы лучше стали понимать эту страну и его народ и возможно у кого-то возникнет желание съездить в Белоруссию и сможете увидеть этот благодатный край не со сцены нашего зала. До пабаченне, дорогiе сябры. Дзякую усiх за увагу.

Месца правядзення: зала, музей.

 Аўдыторыя: вучні старэйшага ўзросту.

Мастацкае афармленне: інтэр’ер сялянскай хаты.

 На сцэне вялікімі літарамі напісана тэма вечарыны «Калі ласка, у хату…» і эпіграф «Бліжэй прыгледзімся да хаты…».

Ход мерапрыемства і заўвагі да правядзення.

Афармленне хат.

У сенцах — драўляная ступа. На сцяне вісяць некаторыя рэчы сялянскага побыту: старое рэшата, каромысел, серп і інш. У кутку ўладкаваўся моцны бярозавы венік.

Пад столлю на покуці абраз, упрыгожаны вышываным ручніком. Стол засланы белым абрусам з прошваю. На драўлянай палічцы для посуду ляжаць металічныя відэльцы, драўляныя лыжкі, гліняныя місы. Ёсць тут тарка, шкляная гранёная чарачка, медныя конаўкі, рознай формы гладышы і збанкі.

Злева ад увахода ў хаце — пабеленая печ, прыкрытая заслонкаю, з рознымі гаршкамі, чыгунком ды патэльнямі на прыпечку. У куце пры печы стаяць вілкі, чапяла, качарга. На ўслончыку можна ўбачыць драўляную дзежку-блінніцу з апалонікам.

Калыска маленькага чалавечка месціцца побач з драўляным ложкам, засланым даматканаю коўдраю. На ложку ляжаць вышываныя падушкі. Сцяну над ім упрыгожвае тканы дыванок. У хаце ёсць калаўрот, прасніца, кроены. Цяжкую сялянскую працу лягчэй адольваць таму, хто мае чым падмацавацца. Вядома ж, незаменная на беларускім стале страва — бульба, згатаваная па розных рэцэптах.

Застолле ў хатах праходзіць, як вядома, з песнямі і танцамі, жартамі і добрымі зычэннямі: «Хата гаспадыняю красна», «Каліў хаце парадак і лад— гэта найпершы клад».

Да вечарыны для вучняў і бацькоў быў абвешчаны конкурс «Пакаштуйце — смачна». Кулінарныя прыхільнасці беларусаў захоўваюць і сёння нацыянальную самабытнасць. На сталах разнастайныя поліўкі, бліны, аладкі, бабка, дранікі,  клёцкі…

3 найлепшых творчых работ аформлена выстава «Народны лад беларусаў».

Да конкурсу вучні падрыхтавалі народныя песні, прыказкі, прымаўкі, загадкі, танцы, гульні…

На фоне музыкі выходзяць вядучыя ў беларускіх нацыянальных строях.

Гучаць песні, аддаецца мілагучны гук цымбалаў, чуецца смех. Гаспадар і гаспадыня запрашаюць у хату.

Гаспадыня.
Добры дзень, госцікі,
Калі ласка, у хату да нас, просім,
Дарагія госцікі, заходзьце.
Калі ласка!
Госць у хату — сонца ў хату.

Гучыць песня «Гуляць дык гуляць» (верш У. Някляева, В. Іванова).

Гаспадар.
Добры вечар усім вам,
Нашы ягамосці,
Дзякуем, што вы да нас
Завіталі ў госці.
Гаспадыня.
Рады мы убачыць
Вас у роднай хаце,
Нашым караваем
Вас пачаставаці.

Гаспадар. Добры вечар, госцікі дарагія!
Гаспадыня. Добры вечар вам у хату! Госці на госці — гаспадару радасць.
Гаспадар. Запрашаем у хату! Чырвонаму госцю — чырвонае месца.
Гаспадыня. Сядзем радком — пагаворым ладком.
Гаспадар. За добрай размовай і праца ідзе хутчэй.
Гаспадыня. У нашай краіне існуе цудоўны звычай — вітаць гасцей хлебам-соллю, які падаюць на ручніку. Ручнік — гэта сімвал чысціні, цяпла беларускай зямлі і роднай хаты.

Гаспадыня.
На ручніках, расшытых пеўнямі,
хлеб-соль падносім да гасцей,
вядзем за стол, каўшамі пеннымі
частуем брагай пагусцей.
I не хаваем — дзе падзенешся? —
сваіх пачэсных мазалёў.
А трэба — крошкаю падзелішся:
лепш сто сяброў, чым сто рублёў.

Сцяпан Гаўрусёў. Хлеб-соль.
Дачка падносіць прысутным каравай.
Дачка.
Я звычай маці сваёй зберагаю, 
Усіх гасцей хлебам-соллю вітаю. 
Кожны з вас будзе усмешкай сагрэт, 
Калі ласка, прыміце наш хлеб.

Дачка нізка кланяецца. Госці частуюцца.

Гаспадар.
Усяму вядомы свету
Наш руплівы край здавён,
Тут на сонечных палетках
Сеюць бульбу, жыта, лён.
Гаспадыня.
Тут Дняпро бяжыць павольна,
Сож, Бярэзіна, Дзвіна,
Прыпяць, Шчара, Свіслач, Нёман,
Вілля, Піна, Буг, Дзясна…
Гаспадар.
Тут крыштальныя азёры —
Нарач, Свіцязь, Снуды, Свір,
Полацк — наш найпершы горад,
Віцебск, Тураў, Кобрын, Мір.
Гаспадыня.
Тут умельцы вырабляюць 
Слаўны трактар «Беларусь», 
Тут ствараюцца БелАЗы, 
Трохсоттонны вязуць груз… 
Гаспадар.
Тут сыны лятуць у космас, 
Песні матчыны пяюць… 
Гэты край наш найдзівосны 
Беларуссю ўсе завуць.

Гаспадыня падыходзіць да першай хаты. Запальвае лямпу.
Гаспадыня. Сярод традыцыйных народных відаў творчасці беларусаў — песні, казкі, легенды. I якое ж свята без песні! Даўно вядома, што добрая песня не можа не крануць сэрца чалавека.
Гаспадар. Як добра, што мы з вамі сабраліся пад шчаслівым дахам нашай хаты, давайце заглянем у акенцы і разам з гаспадарамі заспяваем.
Гучыць песня, чуваць смех, жарты.
Гаспадыня. Якія добрыя, зычлівыя людзі жывуць у гэтай хаце. Нездарма беларусы славяцца сваёй гасціннасцю. Колькі страў прыгатавалі гаспадары з бульбы — варанай, печанай, паранай, смажанай, дзёртай, тоўчанай, крышанай. Умеюць у гэтай хаце і добра працаваць, і весела адпачываць. Хуткавымаўлянкі, загадкі, прыказкі ў старым сялянскім побыце займалі немалое месца ў гульнях і забавах. Прыгадаем і мы з вамі такія загадкі і прыказкі.
Гаспадыня прапануе гасцям адгадаць загадкі.
Мыш у нары, а хвост на двары. (Цыбуля.)
Ляжыць Рыгор паміж гор, лапушком накрыты. (Агурок.)
Кіну з блыху, а вырасце з кулак. (Бурак.)
Нарадзіўся сярод градкі, быў шурпаты — вырас гладкі і ляжыць пад кустом дагары крывым хвастом. (Агурок.)
Хоць топчуць яе, і рэжуць, і б’юць — яна не злуе анічуць, а толькі багаццем усім шчодра плаціць. (Зямля.)
Стаіць дуб, а пад дубам дзеці. (Бульба.)
Румяны Піліп да палкі прыліп. (Яблык.)
Загадкі-задачы, загадкі-пытанні.
Несла гаспадыня ў кошыку дзесяць яек, а дно упала. Колькі засталося? (Нічога, усе разбіліся.)
Колькі гарошын увойдзе ў адну шклянку? (Ніводнай, бо гарох не мае ног.)
Што спачатку гаспадыня робіць з гаршком, калі пачынае варыць абед? (Паглядзіць у яго.)
Гаспадыня. Прапаную вам і хуткавымаў­лянкі
Варыла не варыла, абы добра гаварыла. (Пра гультайку і балбатуху.)
Гаварыў, гаварыў, не дагаварыў, дагаворваў, дагаворваў ды загаварыўся.
Перапілі, пераелі, пералушчылі, перапаролі, перамалолі, ператрушчылі.
Бульба з булкай біліся, біліся, бульба булцы як дала, булка сплюшчылася.
У народных гульнях адлюстраваны сельскагаспадарчыя ўменні і навыкі людзей. Пагуляем і мы. 
Гучыць музыка.

Жыта
(Гульня-карагод)
«Жыта» — вельмі старажытная гульня-карагод. Праводзілася яна на Юр’я. Людзі збіраліся амаль усёй вёскай, «хадзілі на ранняе жыта, каліў ім ужо можа схавацца варона». Вадзілі карагод, каб быў добры ўраджай.
Сярод вучняў — удзельнікаў гульні выбіраецца Гаспадар. Астатнія ідуць карагодам, імітуючы рост, калыханне жыта, пасярэдзіне якога стаіць Гаспадар. Ён прамаўляе:
Дзе карагод ходзіць,
Там жыта родзіць,
А дзе не бывае,
Там палягае.
Пасля апошняга слова вучні хутка садзяцца на кукішкі. Той, хто не паспеў прысесці ці паваліўся, выконвае ролю Гаспадара.

Рэдзька

Некалькі дзяўчат становяцца, трымаючы за пояс адна адну. Адзін з хлопцаў прызначаецца Агароднікам, які ходзіць вакол дзяўчат, шчыпае іх, штурхае і г. д., робячы выгляд, што на полі рэдзьку абкопвае, палівае і інш.
Адна дзяўчына прызначаецца Паняю. Яна садзіцца ў куце на лаўку і пасылае свайго Слугу (дужага хлопца) па рэдзьку. Хлопец, падышоўшы да Агародніка, гаворыць: «Добры вечар, ці пусціш рэдзьку рваць? Пані захварэла — рэдзькі захацела». Агароднік адказвае: «Мая рэдзька караністая, маладзістая. Рві, калі вырвеш».
Слуга пачынае штурхаць дзяўчат, тыя ўпіраюцца, пакуль яму нарэшце ўдаецца выцягнуць адну з раду. Потым ён вядзе Рэдзьку да Пані, і тая да таго часу шчыпае Рэдзьку, пакуль яна не дасць выкуп у выглядзе арэхаў, гарбузных семак або чаго іншага.
Гульня працягваецца, пакуль Слуга не выцягне ўсю рэдзьку. Гэтая гульня таксама заканчваецца песнямі і скокамі.
Гаспадыня. Беларусы з даўніх часоў з павагай ставіліся да зямлі-карміцелькі.
Гаспадар. Паспрабуем закончыць наступныя прыказкі (ці знайсці другую частку на картках).
Працаваць не любіш — … (чалавекам не будзеш).
У каго чорна глыба,… (у таго й скіба).
Калі хочаш хлеба меці, … (то трэба зямліцы глядзеці).
Трэба рана ўставаці,… (каб хлеба дажыдаці).
Выходзь на поле з расой,… (дык будзеш з ядой).
Найсмачнейшы хлеб ад сваёй … (працы).
Дзе пасееш густа,… (там не будзе пуста).
Дзе гультай ходзіць,… (там зямля не родзіць).
Гаспадыня. Як бачым, народная мудрасць адлюстравала працавітасць беларусаў, іх стараннасць. На працягу доўгага часу нашым народам выпрацоўваўся свой этыкет і культура прыёму ежы. Малодшыя члены сям’і садзіліся за стол пасля старэйшых. За сталом не размаўлялі. Да хлеба ставіліся беражліва, з павагай.
Гаспадыня падыходзіць да другой хаты.
Гаспадыня. Нас ужо зачакаліся ў гэтай хаце. Паглядзіце, якія прыгожыя ручнікі, абрусы вышылі дзяўчаты. (Дэманструюцца беларускія ручнікі.)

Дзяўчына.
Валошкі сярод пажаўцелага хлеба,
Яны як бязвоблачныя дзянькі,
Рассыпаны, нібы кавалачкі неба,
То кветкі Радзімы маёй — васількі.
Гучыць меладычная музыка цымбалаў.
Гаспадар. Дзе печ, там і тое, што з печы, — гарачая і смачная ежа. I ў першую чаргу — хлеб. Адносіны людзей на хлеба выказаны ў прыказках і прымаўках.
Без хлеба яда — да парога хада.
Галоднай куме хлеб наўме.
Галоднаму не спіцца, калі хлеб сніцца.
Горка часам праца, ды хлеб ад яе салодкі.
Ёсць хлеб — ядзім, а няма — глядзім, сёння паабедаем, а як заўтра — не ведаем.
Калі хлеб у возе, то няма бяды ў дарозе.
Прымачы хлеб — сабачы.
Хлеб на стале — рукі свае.
Хлеб-соль еш, а праўду рэж.
Ядзім хлеб траякі: чорны, белы і ніякі.
Гаспадыня. Пшанічны хлеб у нас пяклі радзей. Беларусы любяць чорны хлеб, але ўлетку, калі дарагая кожная хвіліна, часцей пяклі праснакі (печыва ў выглядзе бліна). Хлеб абагаўлялі. Кінуць яго было смяротным грахом. Хлеб надзённы дае чалавеку сілу для працы і жыцця.

Гаспадар.
Радуюць сэрца сонца і травы,
Дзень мой праменны,
Дзень мой ласкавы,
Водар хваёвы,
Сіняе неба,
Кожнае ранне
Рады я хлебу.
Рады і ўсходам веснімі днямі.
I як гамоніць
Ён каласамі,
Большай не маю
Сёння патрэбы —
Кожнае ранне
Рады я хлебу!

Гаспадыня.
Дарагія госці! 
Хлеб на стале, рукі свае. 
Ешце бульбу, мачайце, а на рэшту выбачайце. 
Ды блінцы яшчэ ад рання пякліся вам на сняданне.
Частуйцеся, госці, 
Просім вашай мілосці, 
Каб вы пілі, елі, 
Вясёленька сядзелі, 
Харошыя мыслі мелі, 
Вясёлыя песні пелі.

Беларус любіць смачна паесці. Іншым разам на стол ставілася 12, 18 страў (а то і 24 стравы), і ўсё гэта трэба было пакаштаваць.
Ешце, госцікі, ужывайце, толькі ў кішэні не хавайце.
Беларусы, як вядома, любяць бульбу, нездарма нас завуць бульбашамі. Ёсць бульба, ёсць і да бульбы. Умее беларус яе не толькі смачна прыгатаваць, але і ўсмак з’есці.
На градках важныя, густыя 
Стаяць зялёныя кусты. 
У зямлі ж — вялікія, малыя –
Сямейка бульбін залатых… 
Бульбу любяць ўсе на свеце: 
I дарослыя, і дзеці, 
I не толькі беларусы –
Усе каштуюць без прымусу! 
Можна з мясам есці бульбу, 
3 маслам, з салам і цыбуляй, 
3 каўбасой і селядцом… 
Вермішэль, лапша і каша 
Не заменяць бульбу нашу. 
Любяць бульбу нездарма: 
Што ні страва — дзіўны смак!

Гаспадыня стаіць каля печы (у гэтай печы варыцца бульба).
Гаспадар і гаспадыня. Шаноўнае спадарства! Мы прапануем вам гульню «Пад шчаслівым дахам у кожнай хаце». Гульня — гэта гадзіна інтэлекту, гумару і адпачынку. Мы жадаем усім гасцям прыемных хвілінаў адпачынку, а нашым камандам — поспехаў. Гульня складаецца з лотаў. Для тых, хто не памятае, чаму конкурс раздзяляецца лотамі, нагадваем: лот — гэта старажытная мера вагі, наш розум — гэта наш лот, якім вымяраецца веданне беларускай кухні, беларускіх традыцый.
1 -ы лот. «Кот у мяшку» (на пах вызначаем цыбулю, часнок, яблыкі).
2-і лот. «Хто больш і лепш». Трэба паказаць, як удзельнікі ўмеюць абіраць бульбу.
Удзельнікі складаюць дзве каманды. Па сігнале вядучага ўключаецца фанаграма хуткай мелодыі і удзельнікі конкурсу пачынаюць абіраць бульбу. Перамагае каманда, якая абабрала больш бульбы і мае менш адходаў. (Прысутныя ўзнагароджваюць каманду апладысментамі.)

3-і лот. «Пакаштуйце — смачна. 500 страваў з бульбы».

Гаспадыня. Кожнаму з нас хочацца дапамагчы маці па гаспадарцы: прыбраць кватэру, прыгатаваць смачную ежу, прыгожа накрыць на стол.
Удзельнікі конкурсу (у фартухах і каўпачках) атрымоўваюць тры заданні.
Першае заданне: расказаць, як зварыць беларускі боршч.
Вучні трымаюць у руках прадукты, неабходныя для прыгатавання баршчу, а таксама лішнія, напрыклад салату, яблыкі, моркву, бульбу. (Школьнікі павінны назваць толькі тыя, з якіх гатуецца боршч, і расказаць рэцэпт яго гатавання.)
Другое заданне: паведаміць рэцэпт гатавання драчоны бульбянай (бабкі).
Трэцяе заданне: расказаць, як выпечы ў духоўцы піражкі бульбяныя.
Гаспадыня. Беларуская кухня мае даўнюю гісторыю. Кулінарныя прыхільнасці беларусаў захоўваюць і сёння нацыянальную самабытнасць. Гаспадыні ўжываюць бабуліны рэцэпты разнастайных полівак, запяканак, бліноў, аладак.

На Беларусі ў пашане чорны хлеб, з якім ядуць і першыя, і другія стравы. Круглы год на стале ў беларусаў бульба. Яе вараць, тушаць, смажаць, запякаюць, фаршыруюць. 3 яе гатуюць супы, піраж­кі, хрушчы.
Асабліва смачная бульба ў спалучэнні з грыбамі, свінінай, кіслай капустай, агуркамі, сыраквашай. Ні з чым не параўнаць стравы з дранай бульбы — бабкі, дранікі, клёцкі.
Прапануем вам некалькі рэцэптаў беларускіх страваў.
Боршч беларускі 
300 г костак ад свініны,
200 г ялавічыны,
2 буракі,
4-5 бульбін,
1 морква,
1 корань пятрушкі,
1 цыбуліна,
1 ст. лыжка тамату-пюрэ,
1 ст. лыжка топленага сала,
4 лыжкі смятаны,
1 ст. лыжка мукі, соль, цукар, воцат.

Буракі адварыць, абабраць, нашаткаваць. Змельчаныя моркву, пятрушку, цыбулю абсмажыць на топле­ным сале, дадаць тамату-пюрэ і яшчэ трошкі патрымаць на слабым агні. У булён, які кіпіць, апусціць нарэзаную кубікамі бульбу, падрыхтаваныя буракі, цыбулю і карэнне з таматам, пакласці нарэзанае кавалачкамі варанае мяса, даць закіпець. Падаць са смятанай.

Драчона бульбяная (бабка)
1,5 кг бульбы,ст. лыжка мукі, 
Дзве цыбуліны,
50 г сала,
2 ст. лыжкі топленага масла, соль.

Бульбу абабраць, надраць на тарцы, дадаць мукі, абсмажанай на сале цыбулі, солі, перамяшаць. Бульбяную масу выкласці у глыбокую патэльню, апырскаць маслам і запячы ў духоўцы.

Піражкі бульбяныя
1 кг бульбы,
0,75 шклянкі мукі,
1-2 яйкі, соль, тлушч.
Для начыння:
350 г варанага мяса,
1 цыбуліна,
5-6 зубкоў часнаку, перац, соль, тлушч для смажання.

Бульбу абабраць, зварыць, трошкі астудзіць, прапусціць праз мясарубку, дадаць яйкі, солі, мукі, добра перамяшаць. 3 бульбянога цеста сфармаваць шарыкі, кожны раскачаць у кружок, пакласці на сярэдзіну начынне, зашчыпаць краі. Выкласці піражкі швом уніз на добра змазаную тлушчам  бляху і выпечы у духоўцы.

Гаспадыня падыходзіць да печы, дастае чыгунок з бульбай і пачынае спяваць песню «А я у печы не паліла».
«А я ў печы не паліла, мілы мой, міленькі, 
А я есці не варыла, голуб мой сівенькі».
«Запалі, міла, навары, міла, 
Запалі, о-ха-ха, чарнабровая мая!»
«Я цябе не буду слухаць, мілы мой, міленькі, 
Я цябе не буду слухаць, голуб мой сівенькі».
«Я наб’ю, міла, я наб’ю, міла, 
Я наб’ю, о-ха-ха, чарнабровая мая!»
«Ой, не маю я здароўя, мілы мой, міленькі, 
Ой, не маю я здароўя, голуб мой сівенькі». 
«Уставай, міла, і вары, міла, 
Уставай, о-ха-ха, чарнабровая мая!»
«А што ж табе наварыці, мілы мой, міленькі! 
А што ж табе наварыці, голуб мой сівенькі». 
«Навары панцак, навары, міла, 
Навары, о-ха-ха, чарнабровая мая!»
«На абед што будзеш есці, мілы мой, міленькі, 
На абед што будзеш есці, голуб мой сівенькі». 
«Ой, булён, міла, калдуны, міла, 
Кіяхі, о-ха-ха, чарнабровая мая!»
«На вячэру што паставіць, мілы мой, міленькі,
На вячэру што паставіць, голуб мой сівенькі».
«Ты спячы блінцоў, ты спячы, міла, 
Ты спячы, о-ха-ха, чарнабровая мая!»
«I вячэраць сядзем разам, мілы мой, міленькі, 
I вячэраць сядзем разам, голуб мой сівенькі».
«Дранікі з квасцом, дранікі, міла, 
Дранікі, о-ха-ха, чарнабровая мая!»

Гаспадыня. Мне здаецца, што надышоў час пад’есці. Добра мы сёння працуем, адпачываем, таму місачка бульбы і шклянка малака будуць дарэчы. У кожнай хаце прыгатавана якая-небудзь страва беларускай кухні. Зараз мы паглядзім і паспрабуем стравы на смак, ну і, вядома, запішам рэцэпты. Думаю, журы «смачна» ацэніць ваша старанне.

Журы, госці частуюцца.

Гаспадыня (з паўзамі).
Госць, не дзьміся, еш, што у місе. 
Еш, хоць расперажыся, толькі рабіць не ляніся. 
Еш сала, каб душа скакала. 
Ешце і абмачайце, а на лепшае выбачайце. 
Гаспадар.
Беларус любіць і пажартаваць з самога сябе. Давайце і мы нагадаем такія фразы.
Аб’еўся куцці, Не магу ні сапці, ні храпці, 
Хіба да кумы пайсці. 
Аглядзеліся, як наеліся. 
Без сала куса няма жыцця ў беларуса.

Беларусы гавораць: «Калі не спявалі, то і не весяліліся».
Давайце заспяваем! (Усе падхопліваюць песню «Гуляць дык гуляць «.)

Потым журы называе пераможцаў лота «Пакаштуйце — смачна 500 страў з бульбы».Повар сталоўкі ўзнагароджвае ўсіх пераможцаў прыгатаванай да гэтага свята смачнай беларускай бабкай.

Гаспадыня (з паўзамі).
Дарагія госцікі!
Ці добра, ці смачна было?
Частавалі, чым мелі, весяліліся, як умелі.
А што кепска — то не мы.
Хай вам шчасціць у працы!
Гаспадар. Каб вам смачна спалася і лёгка ўставалася.
Каб сталы ў вашых хатах былі багатымі, а душы і сэрцы — шчодрымі.
Часцей азірайцеся, сябры, назад, у мінулае, каб не пагасла свечка на покуці — у хаце з матчынай душою.
Бывайце здаровы, жывіце багата!
Гаспадыня.
Няхай шчасце будзе ў кожнай хаце.
Няхай шчасце будзе не выпадкам, а частым госцем кожнага чалавека.
Давайце жыць у міры і згодзе пад шчаслівым дахам нашай Беларусі.

Зноў гучыць музыка. Госці танцуюць, спяваюць.

Сценарий Фестиваля дружбы народов

Республика БЕЛАРУСЬ

Цель  данного мероприятия :  

ознакомить обучающихся с историей, фольклором, особенностями быта народов разных национальностей, воспитание толерантного  отношения к представителям разных  культур, формирование национального самосознания, включающее  убежденность в неповторимости, уникальности каждой личности вне зависимости от национальных и религиозных убеждений и культурных традиций.  

Регламент  выступления:

Представить историю выбранной народности, геральдику, национальный костюм и национальные блюда данной страны, ее быт , номер художественной самодеятельности ( танец, песня, театрализованный фрагмент художественного произведения и т.д)

Содержание:

  1. На экране видео фильм о Белоруссии

Мы живем в России. Герб России золотой двуглавый орел. На груди орла Георгий Победоносец, он побеждает злого дракона. Флаг России трёхцветный: белый, синий, красный. Наша столица – Москва – огромный многонациональный город. И в Москве и по всей России живет много белорусов. Их родина – республика Беларусь – наш ближайший сосед. Русский и белорусский народы всегда жили вместе, поэтому наши обычаи, языки, национальные костюмы и песни очень похожи. Белорусы  замечательные земледельцы. Везде славится белорусская пшеница, лён, овес и , особенно, рассыпчатая картошка – бульба. С древних времен в этих местах живет обычай – устраивать по праздникам кукольный театр, который называется батлейка.

  1. Ведущий 1:

Выйду я в ромашковое поле,

В синь васильков любимых окунусь…

Это ты, моё безбрежное раздолье,

Моя любовь, родная  Беларусь! 

Пытали, жгли и за  тебя решали,

Стараясь уничтожить и подмять,

Людское недовольство  разжигали,

Но, не сумели  Родину сломать!

А ты стоишь бессменно на  границе,

Сестру свою от недругов закрыв.

Твоей живой истории страницы,

Я в памяти храню, не позабыв.

Цвети, моя любимая сторонка,

Пусть горести и беды обойдут.

Не зря тебя так нежно и негромко,

С любовью Русью Белою  зовут!

 Ведущий 2:

Я люблю тебя, Беларусь!

Свою маленькую страну.

И по праву ею горжусь, 

Здесь я выросла и живу.

Я люблю эту синь озёр,

И богатство родных полей.

Чистоту городов и сёл,

И леса, их нету щедрей.

Пусть цветёт моя Беларусь!

На радость и счастье людей.

Я в дочерней любви признаюсь

Беларуси любимой моей!

  1. Звучит песня «Алеся» в исполнении  Белорусского ансабля «Песняры»

Девочка исполняет под музыку танец

  1. Хор исполняет песню «Косив Ясь конюшину»

Мальчик в роли Яся косит косой на лугу траву. Девочка косит серпом (театрализация)

  1. Под музыку (фон) «Молодость моя, Белоруссия» дети читают стихи:

Дорогая моя Беларусь!

Ты, как Русь, как берёзка белая!

Я землёй своих предков горжусь,

Где бы ни был и что бы ни делал я…

Ты всегда для России форпост,

Часовой на эпохи, столетия.

За славян становилась в рост

В годы трудные лихолетия.

Жгли тебя и топтали враги,

Кровь с землёю мешая алую.

Сокрушить тебя не смогли

Даже нищую и отсталую…

Много пало твоих сыновей,

Защищая Отчизну великую.

Горе вдов и сирот-детей

Тебя сделало нежною, тихою.

Для тебя Россия – сестра,

Горячо, на века любимая.

Словно солнышка лучик с утра

Или матушка добрая, милая.

Не найдёшь на земле твоей,

Пережившей беду и ненастья,

Человека к России добрей,

Чтоб желал процветанья и счастья.

Вместе с Русью одною семьёй

Жить веками тебе предназначено

И в счастливый час, и в лихой,

Если б снова судьба озадачила…

Дорогая моя Беларусь!

Край мой чудный, святой и милый…

Ты – во мне, и тобой я горжусь,

Пока жив, всей сыновней силой!

6.

                                Белорусская бульба

Главный ингредиент  белорусской кухни — это картошка.

Да что говорить! Белорусы только из картошки умеют готовить 300 различных блюд. А с салом — раза в два больше!

Блюда из картошки:

  1. Отварная
  2. Обжаренная
  3. Тушеная
  4. Запеченная
  5. Картопляники
  6. Гульбишники
  7. Бабки
  8. Пызы
  9. Картофельные колбаски
  10. Солоники
  11. Картофель в мундирах
  12. Копытки
  13. Клёцки
  14. Цыбрики
  15. Бульбяная яичница
  16. И конечно. белорусские драники

Белорусская нация начала формироваться именно тогда, когда на территорию ее компактного проживания попал картофель. Он сплотил вокруг своих клубней различные славянские, балтийские  племена.

 Встреча белорусов и картошки состоялась благодаря Петру I, который вез ее контрабандой через Брест в Москву под видом голландского продавца . Доблестные литвинские таможенники усомнились в правильности заполнения им таможенной декларации и реквизировали весь груз.

Таможенники сдали таинственный груз «куда положено», на склад хранения конфиската в Новогрудок, и там, следующей весной, пораженные красотой всходов прорастающих клубней, местные власти осознали, что в руки им попало настоящее чудо.

Белорусское название картофеля – бульба.

К бульбе белорусы всегда относились очень трепетно и бережно — из нее, кроме еды для людей, делали корм для животных, из ее стеблей плели нити для одежды и вили веревки, картофельные цветы украшали в обязательном порядке головной убор невесты.

Правда, не все так просто складывалось с первых лет знакомства белорусов с картошкой. Поначалу были  и обиды и непонимание… Случались даже картофельные бунты, когда голодные крестьяне отказывались есть картошку.

Самый выдающийся белорусский деятель-селекционер картофеля — Алесь Картофан (Тарас Бульба). Он основал в Запорожской сечи агрокультурную станцию по изучению свойств картофеля.

Однако уже к середине XIX века картошка прочно вошла в быт, эпос и мифологию белорусов, и постепенно стала героем былин, сказок, мифов, многочисленных песен и задач в учебниках арифметики.

Даже танец «бульба» появился. Вот такой — озорной и заводной.!

7  

Танцевальная группа  исполняет белорусский танец  «Бульба»

Сцэнарый урачыстага паседжання

Прыйдзе свята ў нашу хату”

Дзеючыя асобы:

  1. Гаспадар

  2. Гаспадыня

  3. Дамавік

Дзеянне адбываецца ў актавай зале. Гучыць фанаграмма беларускіх песень. Сцэна ўбрана пад вясковы надворак. У цэнтры стаіць хата. Чуюцца галасы хатніх жывёл. У акенцы з’яўляецца дамавік:

— Добры дзень, мае сябры. Ці пазналі вы мяне?

Тут жыву я – на гары. Не дзіця я, не стары.

У хаце ўсім амаль кірую. Вам з’яўляюсе ў сне.

Але ёсць гаспадары. Маю назву дамавік.

Дамавік:

  • Ой! Здаецца мне, што сёння ў нашай хаце будзе свята. Бо наша Ганна з самага ранку скавыча. Во ізноў, чуеце? (з’яўляецца бабка)

Баба: Дзед, а дзед, уставай! Трэба ў хаце прыбраць, хутка госці да нас прыйдуць.

Дзед: Адчапіся, бабка. Дай трошачкі паспаць, старыя косці пагрэць.

Баба: Людцы добрыя, пабачце, у майго дзеда ад лені гнуцца калені. Гэта ж трэба, цалютку ноч сон, а ўвесь дзень лень!

Дамавік:

А народная мудрасць кажа:

Хто работу робіць, а хто варон ловіць:

На работу ай, ды ох, а за сталом адзін за трох;

Праца чалавека кормміць, а лянота порціць.

Дзед: А хто гэта казаў?

Баба: Сумленне тваё казала. Марш па ваду. (дзед выходзіць і хутка вяртаецца).

Дзед: Баба, хутчэй выходзь на двор! Госці да нас едуць. (мітусяцца па двары)

Дамавік: Што, сябры, для жыта трэба?

Баба: Ну, вядома, трэба глеба.

Дамавік: А для птушкі?

Дзед: Вышыня.

Дамавік: А для казкі – цішыня. Ну, а што для весялосці?

Разам: каб часцей бывалі госці!

Баба: Ой, вясёлае будзе свята! І гасцей тут у нас багата.

Дзед: Ой, не ведаю гэтай навукі.

Дамавік: хто без навукі, той – як бязрукі!

Дзед: Гэта я-та бязрукі? Ну-ка Ганначка, заспяваем нашу прывітальную.

Дзед з бабай спавяюць “Прывітальную”

а) Добры вечар, госці, просім вам мілосці:

каб вы пілі-елі, весела сядзелі,

весела сядзелі, харошыя песні пелі.

Добры вечар госці, просім вам мілосці!

б) Сёння ў нашай хаце свята!

Калі ласка, у нашу хату.

Гэй! Рады спаткаць, гуляць дык гуляць!

Сёння гудзе гулянка да ранку,

А ўчора-звячора,

З намі гуляй, хто хоча, аж да ночы

Хто адгуляў – спачывай.

Пакуль жывы ў свеце людзі,

Так ці гэтак неяк будзе

Гэй! Кінь гараваць –

Гуляць дык гуляць.

Сёння ідзе гулянка аж да ранку.

А ўчора – звячора.

З намі гуляй, хто хоча, аж да ночы,

Хто адгуляў – спачывай.

(Дзед з бабай пад музыку спяваюць і танцуюць)

Баба:

Мы танцуем, мы спяваем,

Невясёлых не прымаем.

Хто сумленны – той наш госць,

Во якая весялосць!

Дамавік:

Да нас на свята запрашаем

І сардэчна вас вітаем.

Разам:

І дарослых, і дзяцей,

І шаноўных усіх гасцей.

Баба:

Хопіць вам адпачываць,

Пара свята пачынаць.

(Чуецца музыка і з’яўляецца ансамбль “Дударыкі”)

Дамавік:

Тут на ўвесь прастор вялікі

Зайгралі нам музыкі,

Загудзелі, загудзелі,

Затрубілі “Дударыкі”.

Заходзяць суседачкі-дзяўчатачкі:

Дзяўчаткі: Бабулька Ганна, дзядуля Мацей, а што ў вашай хатцы сёння робіцца? І шум, і тлум, і песні гучаць? А мы беглі па вуліцы, змерзлі! Дазвольце ў вашай хатцы пагрэцца! Вунь як у вас тут хораша ды й прыгожа, і весела таксама.

Дзед: Гэта суседкі-дзяўчаткі прыбеглі да нас, прымай, Ганна, запрашай!

Баба: Калі ласка, праходзьце, ля печы сядайце, на гасцей паглядзіце, ды й мне дапамажыце! Вы, гаспадынькі добрыя, спрытныя і жвавыя.

(Дзяўчаткі сядаюць на лаўцы, вяжуць, прадуць, размотваюць ніткі)

Баба: Дзядуля. Мілы, паглядзі! Хто тут нас чакае? Танцорам гэтам гадкоў пяць, і тож імкнуцца танцаваць!

Дзед: Калі ласка, запрашаем, весяліцца пачынаем. (танцавальныя нумары праграм)

Баба: Нам патрэбна больш народу! Дайце ходу карагоду! (дзед і баба падтрымліваюць танцораў, самі таксама танцуюць і скачуць)

Баба:

А я купіла плацце новенькае,

Баціначкі шаўровенькія.

Эх, ёсць у чым пагуляць, паспяваць, паскакаць!

Дзед:

На дварэ ідзе дождж, а ў нас суха

Музыкант, польку ўрэж, польку-весялуху! (Артысты прадаўжаюць сваё выступленне)

Баба:

А я вось што запытаю:

Адкажыце госці мне,

Ці вам добра тут, ці не?

Дзед:

Вельмі добра. Калі так

Час нам свята прадаўжаць!

Баба:

Хто лянівы ды нясмелы,

Таму блінок гарэлы.

Хто адважны ды старанны,

Дык таму блінок румяны. (гульня “Злаві блін”)

Баба: Зараз паглядзім, хто тут сабраўся, ці добрыя гаспадыні з гаспадарамі, ці так сабе. Хто зможа падкінуць блін на патэльні ўверх так, каб ён перавярнуўся і зноў злавіць яго на патэльню, той добры гаспадар. Паспытайце і блінца, які ладны ды смачны, на масле спечаны ды цукрам пасыпаны. (Удзельнікі гульні частуюцца блінамі і гуляюць у гульню)

Дзед:

Мы з бабай вам жадаем,

Каб лета дачакалі.

Каб весначку сустракалі

І ўсе вас падарункамі надзялялі.

Частуйцеся, калі ласка! (раздае пачастункі дзецям у зале і на сцэне).

Баба: Дзядуля, яшчэ госцейкі да нас збіраюцца, вунь: увесь парожак адтапталі, польку-трасуху нам паказаць хочуць. (Працягваецца конкурс)

Баба:

Ох, танцавала – абсцасы паламала! Так у нас у Гродні гавораць. А можа і вы якія прымаўкі ды прыказкі ведаеце? (Гульня-аўкцыён беларускіх прымавак і прыказак).

Дзед: Тым, хто болей ведае цудоўных прыказак і прымавак. Я дам цацкі-падарункі на памяць аб нашай хатцы. (Раздае цацкі дзецям – удзельніка гульні)

Баба: Усе сюды! Весяліцца запрашаем, мы прыпеўкі пачынаем. (Дзед з бабай пяюць прыпеўкі, дзяўчаткі-суседачкі таксама іх падтрымліваюць)

КОНКУРС БЕЛАРУСКІХ ПРЫПЕВАК:

Дзед: На свята да нас і тэатр прыехаў! Тэатр беларускай батлейкі. Калі ласка, запрашаем усіх паглядзець, паслухаць і ўразумець! (Выступленне ўсіх праграм заканчваецца з’яўленнем Бабы з Дзедам, якія вядуць карову)

Дамавік: Гэй, гаспадары! Куды гэта вы буронку цягнеце?

Дзед: На кірмаш.

Дамавік: Чаго?

Баба: А ці не разумееш? Бачыў, колькі гасцей панаехала?

Дамавік: Менавіта, бачыў.

Баба: Ну, дык вось. Яны да нас панаехалі, пачастунку панавозілі.

Дзед: А мы што, горш за іх?

Баба: зараз мы Буроначку прададзім, купім казу.

Дамавік: А казу нашто?

Дзед: Ды ты што, Дамавік, са страхі зваліўся?

Баба: Амаль усім вядома, што дзе каза рогам, там усяго многа.

Дзед: Дзе каза нагой, там жыта капною.

Баба: Дзе каза ходзіць — там жыта родзіць. Вось!

Дамавік: Усё гэта я ведаю лепш за іншых. Але вось што я вам прапаную: хай ваша Буронка для мяне станцуе, а потым вы са мной пагуляеце, бо мне сумна тут аднаму сядзець, а я вам за гэта чароўны куфэрак падарую.

Баба: Згода! (Буронка танцуе польку). А ў што гуляць будзем?

Дамавік: У загадалкі. (загадвае загадкі)

1-я Бягуць панічыкі, задраўшы лычыкі? (сані)

2-я Хто з барадой родзіцца? (казёл)

3-я Ідзе без ног, б’е без рук? (гадзіннік)

4-я Гукнеш – адгукнецца, а ад людзей хаваецца? (рэха)

5-я Бяжыць свінка стальная спінка, хвост канапляны? (іголка з ніткай)

6-я Тысяча брацікаў звязаны, адным поясам падпаясаны? (сноп)

Дзед: Вось і скончылася наша свята.

Дамавік: Дзякуй усім, хто пажадаў у нашай хаце павесяліцца, нас парадаваць.

Баба: жадаем усім прысутным шчасця, дабра і поспеху. Зараз журы аб’явіць вынікі і ўручыць лепшым выканаўцам падарункі і прызы. (Журы аб’яўляе пераможцаў і вынікі фестываля)

Уступнае слова выкладчыка

Каляды-гэта народнае зімовае свята дахрысціянскага паходжання. У гадавым крузе народных абрадаў і святкаванняў мінулага яны храналагічна

займалі першае месца.Назва іх паходзіць ад лацінскага слова »календы». Так старажытныя рымляне называлі першы дзень кожнага месяца.Усе календы святкаваліся, але асабліва ўрачыста адзначалі навагоднія.Назва каляды,засвоеная славянскімі і неславянскімі народамі Еўропы мае свае варыянты :у рускіх і ўкраінцаў — коляды, у балгар-коледуванне,у сербаў і харватаў-коледа,і г.д.

Ва ўсходнеславянскіх народаў Каляды адзначаліся з 24 снежня  па 6  студзеня ўключна. На працягу гэтых двух тыдняў працаваць лічылася грэхам і людзі ў дзень выконвалі толькі тую работу,без якой нельга было абысціся.Ва ўсе вечары нічога не рабілася,а таму называлі

іх святымі.

              Рыхтавацца да каляд сяляне пачыналі ўжо з Піліпашкі.Да свята кожная сям’я старалася зпбяспечыць сябе патрэбнымі прадуктамі харчавання, забівалі свінню, для жывелы нарыхтоўвалі неабходную колькасць кармоў.

У многіх весках Беларусі Калядамі называлі толькі само свята 25-28 снежня, а перыяд з 24 снежня па 6 студзення -калядаўніцам.У некаторых славян Калядою ўласна называлі тры дні:дзень перад так званым нараджэннем Хрыста,дзень перад Новым годам і дзень перад вадохрышчам . Царква дапасавала да старажытных калядаў свае  святы:нараджэнне Хрыста і вадахрышча, бо яна вяла непрымірымую барацьбу з дахрысціянска-язычніцкімі святкаваннямі з мэтай укаранення ў побыт людзей сваіх святаў. .З народнымі абрадамі сустрэчы Новага года ў мінулым і было непарыўна звязана святкаванне Каляд (па часе яны супадалі з навагоднімі ўрачыстасцямі,але адзначаліся больш шырока).

У кожнага народа Каляды праводзіліся весела. Лічылася, што калі весела сустрэць пачатак Новага года,то увесь год будзе вяселым і шчаслівым.

На Беларусі вячэра 24 снежня насіла агульную назву ‘куцця’ ,таму ў гэты дзень абавязкова варылася куцця ( каша з ячных круп ). Першая куцця служыла пачаткам Каляд і спраўлялася з вялікай урачыстасцю, а таму і атрымала назву вялікай куцці. За стол садзіліся як толькі на небе з’яўлялася першая зорка .На працягу усіх калядных дзен спраўляліся тры куцці.З першай было звязана у народзе много прыкмет,звычаяў, варожбаў. Так падсохлы верх куцці за вячэрай здымалі і аддавалі курам,’каб добра яйкі неслі’. Зачэрпнуўшы першую лыжку куцці,гаспадар стукаў у акно і клікаў мароз куццю есці , каб не марозіў пасевы ячменю, пшаніцы , гароху , грэчкі і т .п .,а гаспадыня  зазывала мароз на куццю, каб не марозіў на агародзе расаду, гуркі , гарбузы і інш.

Звычайная беларуская каша, стол, лаукі, не куце фіранкі, унізе, на падлозе чыгун з кашай, які стаіць у сене. У пакоі дзед і баба, з імі іх унучка.

Баба збірае на вячэру.

Баба. (седзячы за сталом) Ці бачыш мяне дзед?

Дзед.  Не бачу!

Баба. Каб жа ты не бачыу за стагамі ,за стагамі,за капамі,за вязамі,за снапамі свету!

Дзед.А чі бачыш ты мяне?

Баба.Не бачу!

Дзед.Каб жа ты не бачыла за гуркамі,за гарбузамі,за капустаю,за буракамі свету!

Баба.(Хапае качаргу і пачынае лупцаваць дзеда.Дзед кідаецца на лауку і          гаворыць:)

Дзед.Каб твае снапы так хутка падалі на ніве!

        (Пасля баба пачынае з-пад абруса даставаць сянінкі і прыгаворваць):

Баба.Зараз я,мае вы даражэнькія,паваражу,ці будзе у нас у гэтым годзе добры лен.

         (Пачынае выцягваць з-пад абруса сянінкі)

Баба.Во,глядзіце,якая вялікая сянінка выцягваецца,будзе добры у нас лен,вялікі.

Дзед.Дзякуй богу!

Унучка.Бабулька,я зараз прынясу куццю,паглядзіце,ці будзе добры ураджай ячменю.Усе глядзяць куццю.

Дзед.О,дзякуй богу!Будзе добры ячмень,во якая густая ды надсохлая!

             Усе разам:ды мусіць і смачная!

Баба.Паглядзі ўнучка ў акно,ці есць на небе зоркі,ці многа іх?

Унучка.(глядзіць у акно).Ой,бабулька і дзядулька,неба ўсе ўсыпана зоркамі.

Дзед.От добра,гэта азначае,што летам будзе вельмі многа грыбоў.

Баба.А вось,калі з поўдня пасыплецца град,то будзе умалотны гарох.

Дзед.Акалі будзе ісці густы снег- дык будуць раіцца пчолы,а есць пчолы — дык будзе многа меду.

         (Усе садзяцца вячэраць).

Дзед.Ты ж баба,сення не мый лыжак , а звяжы іх суконнай ніткай і пактнь на стале,каб авечкі не адбіваліся ад дому.

Баба.Ты ж дзед,занясі у хлеў сена,што ляжыць на куце,на якім стаяў чыгун з куццею і дай карове і авечкам,ды не забудзь сыпнуць снегу ў вочы свінням,каб не лазілі у шкоду.Дзед бярэ сена і выходзіць.

Баба.Унучка,пачытай мне,калі ласка,тую кніжку,дзе пішацца пра каляды.

Унучка.Бабка,гэта кніжка называецца «Новая зямля»,а напісаў яе Якуб Колас.

    Чытае.

    На першы дзень святых калядак-)

    Такі ужо быў святы парадак-

     Збіралі сена са стала,

     Кармілі ім каня,вала

     І ўсіх жывелін,хоць па жмені,

     А на стале ў драбнюткім сене-

     Здавен-дауна вялося гэта

      Уважна зернетак шукалі

     І па тых зернетках гадалі,

      Які зародзіць хлеб на лета

                    (Уваходзіць дзед)

Дзед.О,унучка чытае нашы любімыя вершы,малайчына.

Эй,бабка,давай  арэшкі ды гарбузікі,сення каляды,будзем ласавацца.

(Бабка.О,зараз знайду,прынясу!)

(Прыносіць гарбузікі,арэхі,пачынаюць жартаваць,гуляюць у цот і лішку).

       За сцэнай чуваць жарты,песні.

Бабка.Вай,чуеце,што на вуліцы музыка грае,напэўна казу вядуць.

           Унучка з дзедам бягуць да акна,уклядаюцца.

Унучка.Бабка так,так «казу» водзяць вунь і да нас заварочваюць ў двор.

Бабка.Вай,вай,да нас ідуць.

(У хату стукаюцца).

Дзед.Заходзьце,калі ласка.

Дзяўчаты выконваюць песню «Ішла каляда»

Павадыр.Каляды,калядачкі,бліны ды аладачкі.

Ой ,люлі ,люлі ,бліны ды аладачкі.

Пытаў дзедка ў бабкі:

«Ці скора, бабка,калядкі?»

Бабка.Ты калядак не пытайся,ты к калядкам сабірайся.

           А калядкі ў бярэзнічку,а каўбаскі ў жалезнічку.

Павадыр.Сення каляды ,усе людзі рады.

                Япручка смаляць і бога хваляць.

                Радуйся зямля ,бо жыта родзіць.

                Прыехала каледка , прыехала лябедка

                На сівым казлятку.

Дзед.Адкуль вы?

Павадыр.Мы людзі не простыя,з далекага краю,

                Хлопцы ўсе сталыя з-пад самага раю.

Баба.Адкуль ідзеце?

Павадыр.Ідзем кругам,светам аж ,ад пана лета.

                      Мы к лету ідзем, казу вядзем і радасць нясем.

Песня «Святыя вечары».

Дзед ,баба ,унучка.Дык просім у хату!

Заходзіць другі павадыр, вядучы за сабой казу, пасля заходзіць цыган, маладзіца, музыка ,механоша і ўся світа.

                                    Каза становіцца пасярод хаты, за ей павадыр ,і цыган

                     За маладзіцай ,астатнія стаяць у парозе.

Павадыр.2 Ну, ну-ну ,казел,

                           Ну ,ну-ну, нябожа,

                           Не адбрыквайся

                           Паварачвайся

                           То на сей бачок,

                           То на той бачок,

                           Ды расхадзіся, развесяліся.

                     (Каза танцуе)

                             Па ўсяму дому,

                             Па гаспадарскаму.

                             Дзе каза ходзіць,

                             Там жыта родзіць,

                             Дзе не бывае ,там вылягае…

                      (Каза танцуе ,кідаецца ,прыкідваецца мертвай ,потым падымаецца і кланяецца гаспадарам).

Механоша.Уставай, каза,

                          Жылы надзімай,

                          Гаспадар ідзе,

                          Каляду нясе:

                          Рэшата аўса,

                          Наверх каўбаса.

Павадыр. Ой мая каза зусім прытамілася ,трэба ей крыху адпачыць.А вас павесяляць мае дружкі.

                    (выводзіць цыгана і маладзіцу ў цэнтр хаты)

                           Музыка іграе ,цыган і маладзіца танцуюць.

               Цыган:Калядзін, калядзін,

                              Я ў бацькі адзін,

                              Кароценькі кажушок.

                                   Дайце мне піражок.

                                   А наверх каўбасу,

                                   А то хату разнясу.

                   Маладзіца:Шчадрую шчадрую

                                           Каўбасу чую.

                                           Дайце каўбасу,

                                           Дамоў панясу.

                                           Дайце другую,

                                           Толькі даўгую.

                                           Дайце трэцюю-

                                           Хоць авечую.

                          Затым выконваюцца прыпеўкі.

Павадыр.Пакідаючы хату.                      Будзь здароў ,як рыжы бароў,

                     Май торбу грошаў ,жыві ў раскошы.

                     Майце ўсяго даволі, а бяды ніколі

                     Стары год канчаем ,а новы зачынаем.

З ранняю вясною ,з буйнаю травою,

З збожжам каласістым ,з зернем ядраністым.

Ды спрытным летам, і з громам пры гэтым.

І з восенню яснай ,і з долечкай шчаснай.

Дзед.Дзе вы гэту казу дасталі?

Павадыр.На кірмашы ў старога купіў семсот грошаў заплаціў.

Баба.Дзе сам вывучыўся?

Павадыр.Па ўсім свеце ходзячы ,торбу хлеба носячы,

                     Між людзей бываючы ,дзівы,-дзіўныя відаючы,

                     Розныя кнігі чытаючы ,уверх нагамі трымаючы.

                     А вы здаровы бывайце ,за год нас чакайце.

(Гаспадары надзяляюць усіх падарункамі, даюць хлеб, сала ,каўбасы і г.д.)

Іграе музыка ,цыган, маладзіца з імі «каза» танцуюцць, спяваюць, выходзяць з хаты.

Цель: воспитание толерантности, уважения к традициям и обычаям людей разных национальностей; подвести к мысли о том, что все народы должны жить в мире и согласии.

Этапы подготовки:

  • Классы заранее определяют, какую национальность будут представлять.
  • Выполняют электронную презентацию, составляют сопроводительный текст.
  • Шьют национальный костюм.
  • Разучивают национальную песню, танец или игру (на выбор).
  • Готовят национальное блюдо и красочно оформляют рецепт его приготовления.
  • Определяют состав делегации – участников фестиваля.

Материальное обеспечение: компьютер, проектор, экран, звуковая акустическая система (колонки, микшер).

Звучат фанфары. Выходят двое ведущих.

1 ведущий: Добрый день, дорогие друзья!

2 ведущий: Сегодня мы проводим фестиваль «Венок дружбы народов».

1ведущий: Велика наша Родина! И русские, и белорусы, и украинцы, и узбеки — люди всех национальностей прибыли на наш фестиваль.

2 ведущий: Гостей со всех концов России на фестиваль мы пригласили!

1 ведущий: Украинские умельцы, хлеборобы – земледельцы.

Группа встает. Аплодисменты.

2 ведущий: Гости латвийские, к нам на праздник милости просим!

Группа встает. Аплодисменты.

1 ведущий: А вот из Армении мастера, к нам на праздник скорей, сюда!

Группа встает. Аплодисменты.

2 ведущий: Создатели рукотворных туркменских морей, проходите сюда скорей!

Группа встает. Аплодисменты.

1 ведущий: Азербайджан своих героев прислал на праздник наш сегодня!

Группа встает. Аплодисменты.

2 ведущий: А вот покорители грозного Вахша, друзья, примите приветствие наше!

Группа встаёт. Аплодисменты.

1 ведущий: Узбекские хлопкоробы, ждем вас, ударники, сегодня на празднике!

Группа встаёт. Аплодисменты.

1 ведущий: Белый голубь в небе кружит в ясном солнечном тепле.

Здравствуй, праздник, праздник дружбы всех народов на земле!

Звучит песня «Я, ты, он, она!»

1 ведущий: Наша Родина — Россия — большая страна, огромная. Конца и краю не видно! Много людей живет в нашей стране, много народов, но все они живут единой семьей, помогают друг другу.

2 ведущий: В России проживает 113 народов различной национальности. Это уникальная страна.

1 ведущий: В мировой истории Россия — первое многонациональное государство, основанное на подлинном равноправии и взаимоуважении всех населяющих её народов.

2 ведущий: У каждого народа своя история, своя культура, свои обычаи и традиции.

1 ведущий: И сейчас мы познакомимся с ними. Группы представят разные национальности, проживающие в России единой, дружной семьёй.

2 ведущий: В программу нашего фестиваля мы предложили включить следующие номинации:

  • презентация государства, представляющего данную национальность;
  • народное творчество (песня, танец или игра);
  • национальный костюм;
  • национальное блюдо.

1 ведущий: Участников фестиваля будет оценивать жюри.

Ведущие представляют жюри.

2 ведущий: Каждая номинация оценивается по пятибалльной системе. Победителей фестиваля ждут грамоты и призы.

1 ведущий. Для определения порядка выступления групп проведём жеребьёвку. Приглашаем на сцену представителя от каждой группы.

Выходят представители группы и вытягивают номера, под которыми будут выступать. Ведущий объявляет результаты жеребьёвки.

1 ведущий: Итак, определился порядок выступления участников фестиваля. Приглашаем на сцену делегацию, которая представляет Украину.

УКРАИНА

1-й: Шумит в наших песнях степная трава, звучат в них Тараса Шевченко слова,

2-й: Колосьями поле ржаное звенит, и Черное море таранит гранит.

Поют украинцы о крае своем. И лучше, чем в песне, не скажешь о нем!

1-й: И действительно, важное место в украинском народном творчестве занимают песни — думы, в этих песнях рассказывается о любви к Родине. Исполняли песни народные певцы — кобзари. Своим великим кобзарем считает украинский народ поэта Тараса Григорьевича Шевченко, на стихи которого создано много народных украинских мелодий.

Исполняется украинская песня «Одна колына». Танец девушек с венками.

Показ презентации.

1 ведущий: Спасибо, Украина. Жюри, оцените выступление.

2 ведущий: Приглашаем делегацию от Белоруссии.

БЕЛОРУССИЯ

1-й: Богат и разнообразен белорусский фольклор. Это трудовые и обрядовые, грустные лирические и веселые шуточные песни. Неподдельным весельем проникнуты плясовые песни, которые являются неотъемлемой частью белорусского народного творчества.

2-й: А танцы Бульба, Лявониха, Янка стали общеизвестными и любимы всеми.

3-й: Наиболее распространенные инструменты — цимбалы, гармоники, очень популярна дуда, о чем поется в веселой песенке:

1-й:

«Без цимбалау, без дуды ходзяць ножки не туды,
А як дуду пачуюць — сами ножки танцуюць».

2-й: Мы исполним песню «Косил Ясь конювшину».

Показ презентации.

1 ведущий: Спасибо, Беларусь. Жюри, оцените выступление.

2 ведущий: Приглашаем делегацию из Азербайджана.

АЗЕРБАЙДЖАН

Чтец:

Ребята! Я город свой не назову! Живу на земле я, но в море живу.
А если точнее — живу на камнях, а камни как будто лежат на волнах.
И вышки над ними!
Мой город родной рабочий, морской и еще нефтяной!
Для вышек в Баку не хватило земли!
За нефтью нефтяники в море ушли. И взялись за дело.
С Каспийского дна отличную нефть получает страна.
Мой папа — нефтяник, нефтяник сосед. А мне еще нет и 17 лет.
Но время настанет — я в море уйду и новое месторожденье найду.
Такое!.. Все ахнут! Имейте в виду!

Исполняется азербайджанский танец. Показ презентации.

1 ведущий: Спасибо, Азербайджан. Жюри, оцените выступление.

2 ведущий: Приглашаем делегацию из Узбекистана.

УЗБЕКИСТАН

1-й:

В Фергане моей тепло. Снега не бывает.
Вдруг вокруг — белым-бело: хлопок поспевает!

2-й:

Если хлопок позовет-то у всех полно забот!
Сразу пусто в школе: школа вышла в поле!

1-й:

Знает каждый из ребят, что недаром говорят:
Кто ходить в халате хочет — пусть на хлопке похлопочет!

2-й:

Дружно в путь — дорогу вышли мы с рассветом,
Вместе с нами песня, песенка вот эта!

Исполняется узбекский танец. Показ презентации.

1 ведущий: Спасибо, Узбекистан. Жюри, оцените выступление.

2 ведущий: Приглашаем делегацию из прибалтийской страны — Латвии.

ЛАТВИЯ

1-й: Цвейке, друзья! Вас приветствуют рижане!

2-й: Скажите, какой прибалтийский завод приемники ВЭФ создает?

3-й: А кто поставляет телефоны? А кто — для железной дороги вагоны?

4-й: Кто «Рафики» делает? «Рафиков» много! Их знает в России любая дорога!

1-й: В Латвию вас приглашаем! Приедете сами, тогда для рассказа про наши края, наверно, каникул не хватит, друзья!

2-й: Плещут реки шумные и ручьи весенние,

3-й: Плещут реки шумные и ручьи весенние,

4-й: Песней славим Родину — Латвию чудесную!

Латвийская народная игра. Показ презентации.

1 ведущий: Спасибо, Латвия. Жюри, оцените выступление.

2 ведущий: Приглашаем делегацию из солнечной Армении.

АРМЕНИЯ

Выходят чтецы.

Меня спросила девушка Наира: —
— «Да что ты знаешь о моей стране?»
— Она одна из самых древних в мире,
И древний иудей писал о ней в ТорЕ,
О том Ковчеге, что на Арарате,
Где голубь нёс листок в Потопной кутерьме,
Где Ноах вышел в свет, и снял Господь заклятье,
И радугу подвесил, чтоб помнить про людей.
И где-то там стоит горы седой в объятьях
Ковчег окаменевший, он скрыт от света дня.
А мне отец сказал: «-Армяне — наши братья!»
Урарту – Арарат — Армения — армя…
Я знаю про Севан — холодный и кристальный,
Сарьяновые горы окутают теплом,
И тесно всем цветам, что в баночках стеклянных,
Из рамки на картине безумно лезут вон.
А в Пантеоне вечном известные армяне
Приобрели покой и память, что жива.
И «танец с саблями» звучит Хачатуряна,
Урарту – Арарат – Армения — армя…
Звучат напевы гор, всем солнцем напоёны,
Дудук, зурна, пак У, волынка — паркапзук,
И плачу я с тобой, Дудук непревзойдённый,
Так за душу берёт мелодий древних звук,
Когда звучит тот плач по жертвам геноцида,
И люди встали в цепь, и помня, и скорбя,
На сердце — чёрный цвет, чернее антрацита.
Урарту-Арарат-Армения-армя…
И помню я стихи погибшего Чаренца-
Как любит в языке армянском солнца свет,
И песня о любви звучит поныне в сердце,
Та песня –«О,серув…» -из юности привет.
Навеки обнявшись, стоят, как исполины,
Наири* и Масис*, и в них — душа армян.
И вечны на земле Создателя картины.
Урарту-Арарат-Армения-армя….

Исполняется народный танец и песня на армянском языке «О,серув, серув». Показ презентации.

1 ведущий: Спасибо, Армения. Жюри, оцените выступление.

2 ведущий: Россия! Вам слово!

РОССИЯ

1-й: Ты Россия моя, золотые края, ты Россия родная, заветная!

2-й: За твою широту, за твою красоту я люблю тебя, Родина светлая!

3-й: Ты мудра и добра, и народы Земли славят сердце твое, славят думы твои!

РОССИЯ

Россия – как из песни слово.
Берёзок юная листва.
Кругом леса, поля и реки.
Раздолье, русская душа.
Люблю тебя, моя Россия,
За ясный свет твоих очей,
За ум, за подвиги святые,
За голос звонкий, как ручей.
Люблю, всем сердцем понимаю
Степей таинственную грусть.
Люблю всё то, что называют
Одним широким словом – Русь.
С.Васильев

Исполняется песня «Моя Россия». Показ презентации.

1 ведущий: Спасибо, Россия. Жюри, оцените выступление. И объявите оценки за выступления делегаций.

Слово жюри.

2 ведущий: Делегации закончили выступления.

1 ведущий: И наступил приятный моментдегустация национальных блюд.

2 ведущий: Приглашаем на сцену кулинаров от каждой делегации. Они представят национальное блюдо и поделятся секретами его приготовления.

1 ведущий: Жюри, оцените конкурс национальных блюд.

Представитель от каждой делегации выносит на сцену приготовленное национальное блюдо и рассказывает о секретах его приготовления.

Жюри оценивает мастерство приготовленного блюда. Объявляет результаты.

Выходят ведущие.

1 ведущий: В современном мире многие конфликты и недоразумения между людьми возникают на межнациональной основе.

2 ведущий: Но мы должны помнить, что Россия всегда была и есть многонациональное государство. И объединение всех народов является основой мощи и силы нашей страны.

1 ведущий: Нужна ли нам дружба народов, живущих в России?

2 ведущий: Конечно, нужна.

1 ведущий: И именно в русском варианте, не просто толерантное существование рядом, а дружба.

2 ведущий: Возможно ли это?

1 ведущий: Вполне возможно. Ведь дружба народов – это не нечто надуманное, а лучший вариант совместного проживания людей на одной территории. И в основе такой дружбы должны лежать реальные интересы всех народов России.

Выходят чтецы.

Дружба народов,
Великое слово,
Жаль, мы давно
Не слыхали такого.

Много в стране
Расплодилось нацистов,
Всяких скинхедов
И их активистов.

Часто мы слышим,
Кого-то избили,
Будто добру
Никого не учили.

Помню, как прежде
С теплом принимали,
Тех, кто гостями
В страну приезжали.

Время идёт,
А мы ходим по кругу,
Люди, прошу вас,
Любите друг друга!

1 ведущий: Национальная тема нашла своё отражение в памятниках города Москвы.

2 ведущий: На территории ВВЦ есть фонтан «Дружба народов». 15 позолоченных бронзовых фигур женщин с дарами земли в руках олицетворяют 15 национальных государств – бывших союзных республик нашей страны.

1 ведущий: А теперь для подведения итогов приглашаем на сцену всех участников фестиваля.

2 ведущий: Слово предоставляется нашему жюри.

Жюри объявляет итоги, награждает победителей.

1 ведущий: Дорогие друзья, помните, что Россия объединила все народы в одну семью и жить в ней нужно дружно и мирно, помогая друг другу.

2 ведущий: Спасибо всем участникам фестиваля, зрителям, жюри.

1 ведущий: И приглашаем всех желающих отведать шедевры национальной кухни, приготовленные нашими участниками фестиваля.

Звучит песня «Россия» в исполнении Витаса. Участники фестиваля угощают гостей и фотографируются на память.

ПОРЯДОК ВЫСТУПЛЕНИЯ ДЕЛЕГАЦИИ ОТ КЛАССА

  1. Ведущие, которые сопровождают выступление своей делегации.
  2. Показ презентации с комментированием (географическое положение, столица, государственный герб и флаг, гимн, традиции, символы, памятники культуры, выдающиеся личности: поэты, писатели, деятели культурыю политические деятели, деятели культуры деятели культуры). 3-5 мин.
  3. Исполнение национальной песни, танца, игры.
  4. Ведущие знакомят участников фестиваля с национальным костюмом своего народа, его особенностями и орнаментом.
  5. Представление национального блюда (блюдо приготовить, красочно оформить и представить рецепт его приготовления).

Оценочный лист участников фестиваля «Венок дружбы народов»

Понравилась статья? Поделить с друзьями:
  • Сценарий природа мы твои друзья познавательная программа
  • Сценарий презентации выставки художника
  • Сценарий представление пятиклассников
  • Сценарий привет сосед
  • Сценарий природа кузбасса