Шысыс Қазақстан облысы, Аягөз қаласы,
«№5 жалпы білім беретін орта мектеп» КММ
Тарих пәні мұғалімі Нысанбаева Гаухар Канатовна
Семей полигоны – тарихтың қасіретті беттері
Ашық тәрбие сағаты
Мақсаты:
1. Оқытып үйрету: Оқушыларға Семей өңірінде жүргізілген ядролық сынақ және оның зардаптары туралы мәліметтер беру. Қоршаған ортаның ластануы тіршілік иелеріне өте зиян келтіретінін айтып, келешекке табиғат тағдыры өз қолдарында екені туралы толық түсініктер беру. Семей полигонын жабуға күш салған Н. Ә. Назарбаев, О. Сүлейменов, К. Бозтаев, Х. Матаев, Н. Сабильянов, М. Аймақов сынды қоғам қайраткерлерімен таныстыру, олардың өнегелі өмірлерін үлгі ету.
2. Тәрбиелік: Өз ата-мекенін сүюге тәрбиелеу. Өз еліне, өз туған жеріне сүйіспеншілігін сақтай отырып оның табиғатын, табиғат байлықтарын қорғауға ұмтылдыру. Мәнерлеп оқуға, сахналық өнерге баулу.
3. Дамыта оқыту: Жер бетіндегі тіршілік атаулының қайнар көзі — күн, су, ауа жайлы және олардың денсаулыққа пайдасын, пайдалану жолдары туралы түсініктерін кеңейту. Оқушылардың жоғары деңгейде қабылдауын, логикалық ой қорытуын дамыту.
Сабақтың көрнекілігі:
1. Интерактивті тақта материалдары
2. Эмблема: Экология және балалар
3. Ядролық жарылыстар — видео фильмдер, ядролық жарылыстан зардап шеккен адамдардың суреттері — слайдтар.
4. Н. Ә. Назарбаев, О. Сүлейменов, К. Бозтаев т. б. суреттері мен кітаптары.
5. Ұлы адамдар сөзінен цитаталар.
БАРЫСЫ:
1 — жүргізуші: Армысыздар ардақты қонақтар, ұстаздар, аяулы оқушылар. Бүгінгі «Семей полигоны — тарихтың қасіретті беттері»атты экологиялық кешімізге хош келдіңіздер!
(Интерактивті тақтадан «Детство»күйі ойнап жатады. Әсем күйдің ырғағымен интерактивті тақтадан қазақ елінің көркем табиғаты көрсетіліп жатады)
1 — оқушы:
Шықшы тауға, қарашы кең далаға,
Мәз боласың, ұқсайсың жас балаға,
Ол шеті мен бұл шетіне жүгірсең,
Шаршайсың ба, құмарың бір қана ма?
Уа, дариға, алтын бесік — туған жер,
Қадіріңді келсем білмей, кеше гөр!
Жата алмас ем топырағыңда тебіренбей,
Ақын болмай, тасың болсам мен егер.
Неткен байтақ, неткен ұлы жер едің,
Нендей күйге жүрегімді бөледің!
2 — оқушы:
Сенде тудым, сенде өстім, сенде өлсем,
Арманым жоқ бұл дүниеде дер едім!
Мен де өзіңдей байтақ едім, кең едім,
Қызығыңды көріп еркін келемін.
Сен де аямай бердің маған барыңды.
Мен де аямай барым саған беремін
Болдым ғашық, туған дала мен саған
Алыс жүрсем, арманым сен аңсаған
Жақын жүрсем, мен төрінде рахаттың,
Алтын діңгек — өзім туған босағам!
Ортаға ЖЕР — АНА шығады:
— Уа адамзат перзентім, мен ЖЕР — АНАМЫН. Бар байлығым сендер үшін, бал татыған суыммен, түгінен майы шыққан топырағым да сендердің игіліктеріңе арналған. Табиғатым тірі жанның дертіне шипа, көңіліне шаттық сыйлайды. Қараңдаршы айналаға қандай тамаша! Күннің шуағы да жер бетіне бар мейірімін төгеді.(Кенет қабағын түйіп)
Бірақ, бірақ менің төл перзенттерім мұның барлығын бағаламай, маған да, өздерінің болашақтарына да қауіп төндіруде. (Жер — Ана кетіп қалады)
Осы кезде қатты дауылдың дауысы естіледі. Интерактивті тақтадан ядролық сынақ туралы видео көрсетіледі.
Ендігі сөз кезегі Ядролық жарылыстар мен оның зардаптары туралы болмақ.
Баяндамашы: Қалдыбаева Айгүл
1 — жүргізуші:
Кең пейілді, дархан жүректі, қонақжай елімнің байтақ жерінен басқа жер таппағандай Абай, Шәкәрім сынды ғұламалар туған жерді атом бомбасының сынақ алаңына айналдырғандар талай жанның көз жасына қалғаны хақ.
«Елім — ай»әнінің әуені ойнап тұрады. Ортаға оқушылар шығады. Қабақтары қатулы.
1 — оқушы:
1947 жылы 21 тамызда КСРО Үкіметінің арнайы қаулысымен «Семей — 21» деген шартты атаумен жаңа жасырын қала пайда болды. Қала әскери — өнеркәсіптік кешеннің мүлде жаңа құрылымына яғни ядролық сынақ полигонына толық қызмет етуге тиіс болды. Алға қойылған міндеттерін бұрын соңды көз көріп құлақ естімеген құрамы ескеріле отырып, ядролық сынақ полигонына жақын орналасқан жайылымдар, шабындықтар, таулы қыраттар есебінен 18 мың шаршы км — дей жер бөлініп берді. Осынау полигонның кемел инфрақұрылымы: Курчатов қаласын, реакторлар кешенін, «Балапан», «Г»(Дегелеңдегі сейсмокешен), «Ш»сынақ алаңдарын, толып жатқан басқа да ұсақ тәжірибелік алаңдарды қамтиды.
2 — оқушы:
Семей ядролық полигонындағы сынақтардың жалпы саны 456 ядролық және термоядролық жарылысты (жылына 14 — 18 сынақ) құрады. Олардың 116 — сы ашық болды, жер бетінде, әуе кеңістігінде жасалды. Сынақтан өткізілген ядролық зарядтардың жалпы қуаты 1945 жылы Хиросимаға тасталған атом бомбасының қуатынан 2,5 мың есе көп болды.
3 — оқушы:
1949 жылы 29 тамызда тұп — тура таңғы сағат 7 — де Семей ядролық сынақ полигонында тұңғыш рет КСРО мемлекетінің ядролық қаруы сыналып, қуаты 20 килотонналық РДС — 1 плутоний заряды жер бетінде жарылды. Көз ілеспес жылдамдықпен ұлғайып бара жатқан отты доп кенеттен Жер денесіне қадалып, оны шарпып өтіп аспанға көтерілген. Таяу жердегі сирек ауылдарда тұратын адамдар дір ете түскен жер мен жарты аспанды алып кеткен от — жалынға таңырқап қарап тұрған. Жалғыз түп шөп қалмаған түтігіп қарайып кеткен даланың тұл жамылғысы. Жан — тәсілім алдында жанталасқан тышқан, қарсақ, кесірткелердің өлі денесі табылған.
4 — оқушы:
Бұл КСРО — да тұңғыш атом бомбасының жарылуы еді. Полигонда жаңа танталды жұлдыздың тууын Лаврентий Берия, Сергей Курчатов, әскери бастықтар мен атақты ғалымдар, Кеңестік атом бомбасының толып жатқан идеологиялық, идеялық және техникалық аталары тасадан бақылап тұрды. 1949 жылғы алғашқы жер бетіндегі жарылыстан бастап Семей және Павлодар облыстарының радиациялық сәулелену ықпалына ұшыраған басқа аумақтардың тұрғындарының арасында сырқат санының ұдайы өсіп келе жатқаны байқалды. Бұлар өкпе мен сүт бездерінің рагы, лимфогемобластоз және басқа да қатерлі ісікті патологиялар. Жалпы алғанда қатерлі ісік аурулары сынақтар басталғалы бері 3 есе өсті. Семей полигонына жақын аудандарда жетілуінде, тәндік және есту кемшіліктері әрқилы сәбилер дүниеге көп келді. Біздің Аягөз ауданы облыс бойынша сүт безі рагы ауруы жағынан 1 орында тұрмыз, асқазан, өкпе, жатыр мойыны ісігі де одан кейінгі орындарда. Сүт безі обырынан осы жылдың 9 айының аралығында 2 әйел қайтыс болды. Мамандардың айтуынша соның бәрі нақ қысқа мерзімді және қалдықты радиацияның кесірінен болатын генетикалық мутациямен байланысты.
5 — оқушы:
«Заман — ай»- Қазақстандағы Семей полигонының қасіретіне арналып шығарылған ән. Бұл әннің өлеңін жазған қазақтың көрнекті ақыны Ұлықбек Есдәулетов, әнін жазған қазақ халқының сазгері Төлеген Мұхамеджанов сынды ағаларымыз елінің қасіретін барша әлемге жеткізді.
Р. Рымбаеваның орындауында «Заман — ай» әні тыңдалады. Тақтадан Семей полигонынан зардап шеккен адамдар мен балалардың суреттері шығып тұрады.
6 — оқушы:
Өз жерінде мылтықсыз майданның құрбанына айналған халықтың денсаулығына іс жүзінде ешбір жәрдем көрсетілмеді. Оны айтасыз дәрігерлерге радиация әсерінен болған аурулардың дұрыс диагнозын қоюға тыйым салынды. Менің ата-мекенімнің маңдайына осындай қасірет таңбасы басылыпты. Тек 60 — сыншы жылдардан бері ғана бір ауылдан 500 — ден астам адам ядролық сынақтың кесірінен қыршынынан қиылса, 150 — ден астамы онкологиялық емханада жатып жарық дүниемен хош айтысты. Ал қаншама адам өз — өзіне қол жұмсау қасіретіне ұшырады.
7 — оқушы:
Қазақ жеріндегі осындай адам төзгісіз алапатты тоқтатып, тажалды тізгіндеуде аянбай еңбек еткен тұлғалар бар. 1991 жылдың 29 тамызында Президент Н. Ә. Назарбаев Семей полигонын жабу туралы Жарлыққа қол қойды. Бұл — Тәуелсіздік ала сала қазақ елі қабылдаған алғашқы маңызды шешімдердің бірі болды. Облыстық партия комитетінің бірінші хатшысы Кешірім Бозтаев. Семей ядролық сынағына қарсы алғаш бастама көтерген тұлға, К. Бозтаевтың «Семей полигоны», «Қайнар қасіреті» кітабында полигон қасіреті баяндалған.
Елімізде ядролық сынақтарға қарсы «Невада — Семей» халықаралық қозғалысы көрнекті ақын, белгілі қоғам қайраткері Олжас Сүлейменовтың бастамасымен 1989 жылдың ақпан айында құрылды.
8 — оқушы:
Біз, Қазақстан елінің жасөспірімдері, бүлдіршіндері еліміздің өз еркімен ядролық қарудан бас тартқан игі қадамы үшін Елбасымызға, «Невада — Семей»қозғалысының басында болған О. Сүлейменов сынды, сонау қылышынан қан тамған заманда Семей ядролық сынақ полигон жайында КСРО Қорғаныс министріне сұрау салған Нұртай Сабильянов ағамызға, ел басқару ісінде болған К. Бозтаев, Хафиз Матаев сияқты ағаларымызға, аталарымызға ризамыз және барлық елдердің балалары ядролық қарудың құбыжық кейпін көрмеуін, дүмпуін естімеуін қалаймыз.
9 — оқушы:
Уа, адамзат осыншама ессіз бе ең?
Жер емес пе, бар байлығың, несібең?
Ғаламшарды от — жалынмен орайсың,
Шықпап па едің туып — өсіп төсінен,
Атом деген сәнге айналып ел — елде,
Полигондар қаптап кетті жер — жерде,
Хиросима, Нагасаки, Семейдің,
Жапа шеккен қасіретін көрмей ме?
Қайбір елдер мақсаттарын бүркейді
Қорғанысқа ең оңтайлы қару деп,
Қайбір елдер жар салуда мақтанып,
Мақсатымыз — атом жасап жару деп.
Соғысқұмар алпауыттар өршітіп,
Жол беруде ғаламшарлық апатқа.
Қазақстан бас тартқан бұл қарудан,
Өзге елдер неге үлгі алмасқа?
Жаралы әлі тау — тасы мен даласы,
Жаралы әлі топырақ, суы, ауасы.
Талай ұрпақ қасірет кешіп басынан
Жапа шегер адамзаттың баласы
Жаралы жер сыздауда әлі жарасы
Жараланған тау — тасы, суы, ауасы,
«Неведа — Семей» қозғалысы басталып
Болып шықты жарылыстың дауасы
Полигонды жаппай тыным таппаған
Олжастай ер — елдің жоғын жоқтаған
Адамзатқа ажал сепкен отты алаң
Елбасының бұйрығымен тоқтаған
Қарт Шыңғысхан көрген қилы заманды
Түнек кетіп көрді күнді арайлы
Адамзаттың баласы мен даласы
Болашаққа үмітпенен қарайды
Салмақты ойлы халықпыз ғой жалпы біз
Салауатты бейбіт күн боп салтымыз
Елбасы бар Нұрсұлтандай көреген
Ақ тілеулі Қазақстан халқымыз.
10 — оқушы:
Бүлдіршіндер тілейді бұл кез әлемде
Тек тыныштық болсын деп бар елде
Біздер үшін қам жеп жүрген жасқанбай
Ағаларға озық ойлы сәлем де
Олжас бастап ұйым құрған Невада
Оған кірді үлкен менен бала да
Полигонды жабу керек аластап
Басқа сөзді тыңдама да, қарама
11 — оқушы:
Вашингтонда 2010 жылдың 14 сәуірінде өткен «Ядролық лаңкестік қатерін азайту және ядролық материалдың қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі ұлттық шаралар» саммитінде АҚШ Президенті Барак Обама Қазақстанды ядролық қарусыздану жөніндегі әлемдегі көшбасшы ел деп танитынын мәлімдеді.
12 — оқушы:
Бүгінде Семей ядролық полигонының ресми жабылғанына 21 жыл толып отыр. Тәуелсіздігіміздің 21 жылдық мерекесімен тұспа — тұс келіп отырған осы айтулы оқиғаны әрбір жас білуі керек. 2001 жылдың 29 тамызында Семей қаласындағы «Полковничий» аралында Семей ядролық полигон құрбандарына арналған үлкен ескерткіш қойылды. «Өлімнен де күшті» мемориал жобасының авторы — Шота Уәлиханов.
(Ортаға ақ киінген бастарына қызыл жолақ байлаған жастар шығады. Қолдарында «Біз ядролық қаруды қаламаймыз», «Ядролық қаруға жол жоқ» сынды жазулар жазылған плакаттар)
13 — оқушы:
Табиғатқа,
Тартпай қоймас — Адамдар,
Суда балық,
Көк жүзінде қыран бар.
Жеңе алмайды, тірліктегі — бірлікті
Ашылса да алты алауыз — арандар!
Жер — қайыспас,
Өзі өндірген салмақтан,
Қашпайды ешкім,
Ажал — деген қармақтан.
Өзі жасап,
Жұмақ жердің үстінде
Құтыла алмай келе жатыр — Тозақтан!
Баласымыз,
Ғаламшардың — Жер деген,
Ғасыр бар ма?
Көрегесін көрмеген.
Қиян — кескі,
Ғажайыптар болса да
Адам бірге жасасады — Жерменен!
14 — оқушы:
«Қазақстан — 2030» Бағдарламасында Елбасы Н. Ә. Назарбаев «2030 жылы Қазақстан мөлдір сулы, жасыл желекті, ауасы таза аймаққа айналады. Өндіріс қалдықтары мен радиация бұдан былай біздің үйіміз бен бақтарымызға енбейтін болады. Біздің балалар кінаратсыз толыққанды өмір сүретін болады»,- деп атап көрсеткен еді. Қазіргі таңда экология өзекті мәселеге айналып отыр. Сондықтан қоршаған ортаны қорғау — әрбір адамның төл міндеті.
Ән «Атамекен» әні орындалады.
15 — оқушы:
Қазіргі ғылыми прогрестің шарықтап, дамыған тұсында ауаның шектен тыс ластануы — жер бетіне көптеген аурулар мен дерттерді қоса ала келеді. Осының салдарынан адам өмірі мен бүкіл тіршілік атаулыға қауіп төнді, адам өлімі жылдан — жылға көбейе түсуде. Климат өзгеріп, ауа — райы бұзыла бастады. Бүгінде табиғатта болып жатқан дағдарыс біздің республикамызға да қауіп төндіріп тұрғаны баршамызға аян. Қазақстан жерінің бүлінбеген бір бұрышы, бұзылмаған бір ұясы қалмағаны анықталып, кеш те болса, әлемге жар салынып, зерттелуде, алдын алу іс — шаралары қарастырылуда.
1 — жүргізуші:
«Тәрбие — тал бесіктен басталады» дегендей, экологиялық сауаттылық, экологиялық мәдениет отбасы, ошақ қасынан басталғаны дұрыс. Қоршаған ортаны қорғау — әрбір адамның міндеті. Ендеше, табиғатты аялай білетін, адамгершілігі мол, ізгілікті, экологиялық білімі мен мәдениеті жоғары тұлға болуларыңа тілектеспін.
«Жаса, Қазақстан» оқушылардың орындауында.
ГККП «Уральский колледж газа, нефти и отраслевых технологий УОАЗК
«Утверждаю»
Заместитель директора по УВР
_____Хайруллина Н.Г
«___»_____2016 г.
Внеклассное открытое мероприятие, посвященное 25-летию закрытия Семипалатинского полигона,
на тему: «Семей-трагедия человечества»
Провели: куратор группы МГ-421 Маликова С.К.
Библиотекарь Шимко Т.С.
Уральск -2016
Открытое внеклассное мероприятие на тему:
«Семей-трагедия человечества»
Цель:содействовать их проблем как угрозы человечеству, «открыть» нравственные аспекты проблемы сохранения мира и жизни на Земле; показать учашимся ужасные последствия полигона.
Задачи: воспитывать любовью к Родине, гражданскую позицию; вызвать эмоциональный отклик на ситуации современной истории в процессе воспитания наглядных и художественных пособий; развивать готовность занимать активную отвественную жизненную позицию в деле сохранения мира.
Техническое соправождение: иультимидийный проектор, интерактивная доска.
Распахните и души своей, и сердца!
Прогоните вражду от родного крыльца!
Всех добром провожать и встречать не забудь!
Милосерднее будь, милосердние будь!
Ход:
1 ведущий: 28 февраля отмечается 26-летие антиядерного движения «Невада-Семипалатинск». Сегодняшний урок-монтаж посвящен этой дате. Мы с вами отправимся в небольшой экскурс.
О чем нам говорят слова «Невада» и «Семипалатинск» (ответы учашихся)
Правильно, ребята, это ядерные полигоны. И оин из них, Семипалатинский – это печальное наследие Казахстана, доставшееся нам от СССР.
1 чтец:(на фоне музыки звучат слова)
Мой Казахстан!
Твои просты, и степи и поля
Навеки в моем сердце и сознании
Заслуживает уважения земля,
Преодалевшая испытания различные.
2 ведущий: 6 августа 1945 года самолет ВВС США сбросил атомную бомбу на японский город Хиросиму. Атомный взрыв причинил ужасные бедствия : 90% зданий сгорело, остальное обратились в развалтны. Из 306 тысяч жителей Хиросимя сразу погибло 90 тысяч человек. Десятки тысяч людей погибли позднее от ран, ожогов и радиактивного излучения. Со взрывом первой атомной бомбы человечество вступило в «атомную эру». Оно получило в свое распоряжение неисчезаемый источник энергии и в то же время страшное оружие, способное уничтожить все живое на нашей планете.
Началась «холодная война». США и Великобритания планировали ударить по СССР в 1950 году. Но она появилась 19 августа 1949 года и взорвалась под Семипалатинском. И этим спасла страну от атомного апокалипсиса.
2 чтец: Все задрожало. Небо потемнело.
Над оластью Семея грянул взрыв!
Не видавала ты еще такого,
Ты не испытывала столь большой подрыв.
Не знали радиации ни степи,
Ни горы, ни пустыни, ни леса.
Но кто нам подарил проблему эту?
Конесно , род людской, а не святые небеса.
1 ведущий: Строительство Семипалатинского полигона началось в послевоенное время, было запланировано и входило в государственную программу, котораяучитывала, в первую очередь, наличие удобного транспорта (речного по Иртышу и желездорожного) и близость атомной промышленности Южного Урала.
21 августа 1947 года правительство СССР специальным постановлением приняло решение о создании секретного города , получившего кодовое название «Семипалатинск-21». Город должен был полностью обслуживать совершенно новую структуру военно-промышленного комплекса , так называемый испытательный ядерный полигон . Учитывая невиданный размах поставленных задач, под опытный ядерный полигон отвели почти 18 тысяч км2 приглашающих к нему пастбищь, лугов, горных массивов.
(демастрационный фильм)
2 ведущий: За 40 лет на полигоне произведено 456 воздушных, наземных и подземных ядерных взрывов. Наземные и воздушные испытания ядерного оружия производились до 1963 года. После подписания в 1963 году договора с США и Виликобританией о запрошении испытаний в атмосфере, космическом пространстве и под водой СССР стал производить подземные взрывы. Помимо ядерных взрывов, на полигоне произведено 175 взрывов с применением химических взрывчатых веществ. Последний ядерный взрыв на полигоне, в штольне в горах Дегелен, был уничтожен методом химического подрыва 31 мая 1995 года.
3 чтец:
«Сегодня близ Семипалатинска
Произведен подземный взрыв»,-
Слова газетные, нескладные,
А сердце ноет, как нарыв.
Все в норме. Гамме-излучение
Такое же, как и всегда,
И только фоновых значений
Чуть превышает иногда.
Не исключаются и выбросы,
Но в дозах очень небольших,
Так что ни выгодны, ни выпасы
Не загрязняются от нех.
….летяткопеечки народные,
А ведь могли пойдти на хлеб,
И только газы благородные
«Облагораживают»степь.
Нет, не сдержатьнам гамма-натиска
Ничем, до самой той поры,
Пока вблизи Семипалатинска
За взырывом громыхает взрыв.
Но мы живет одной надеждою,
Одной мечтой-и стар, и млад,-
Что наши степи станут прежними,
Как много лет тому назад.
И я прочту слова нескладные,
Как откровенье, как прорыв:
«Сегодне близ Семипалатинска
Произведен последний взрыв!»
Сценка:
(на фоне звуков домбры, Сценка разговора аксакала с внуком.)
Внук :Ата. Ты говоришь, не такая раньше была наша Земля.
Аксакал :Да! На этой земле жили мой отец, дед и прадед. Мы не сидели на одном месте, мы кочевали, и эта земля прендлежит нам, казахам. Всегда, в любое время года, любоались красотой степи, купались в чистой воде, пасли на джайляу скот. А какой был свежий воздух!….
Внук : Что же случилось? Почему изменилась наша земля?
Аксакал : Наш Семипалатенский степной край стал главной кузницей, где создавался ядерный щит. Хлебосолен казахский народ, рада гостям емля наша. Принимая уважаемых гостей, разве знала она, что примет в будущем прославленных на весь мир ученых-физиков Курчатова, Александрова, Сахарова, Харитона, Зельдовича? Разве знал она, что «прославится» своимгрозным на весь мир ядерным испытательным полигоном?
Внук :Испытательным поигоном?(задумавшись) Ата, а что это значит?
(Усиление звука домбры)
Аксакал: вскоре после войны с 1949 по 1989 гг на нашей Семипалатинской земле стали испытывать грозное оружие – ядерное оружие. Именно оно способно убивать.
Внук: А как же испытывается это ядерное оружие?
Аксакал: В землю забивается ствол на глбину 600-700 м. И в него опускается ядерное оружие. Потом ствол забивается щебнем, песком, заливается бетоном, и , когда производится взрыв, повышается температура порядка на сотни миллионов атмосфер. От взрыва сотрясается земля, воздух. А в небо устремляется огромный прекрасный нриб. Он движется с невообразимой скоростью под влиянием мощного световаго излучения. Зрелище неописуемо… Но это «завораживающие» зрелище, созданное людьми, их умом и руками,- символизирует собой смерть.
Внук: Да, ата, я хоть и не видел этот гриб своими глазами, но, как ты рассказал, мне аж страшно стало. Хорошо, что я и мои друзья этого не видем сейчас.
Аксакал: Да, пусть тебя, сын мой, от этого убережет аллах.
(Звучит кюй, показывается природа Казахстана.)
1 ведущий:Человек- часть природы, он спокоен, пока не знает, что у него развивается какой-то недуг. Встревожен, когда узнает об этом. Нечто подобное произошло с жителями Семипалатинского региона. Ведь практически все люди с любопытством наблюдали за медленно поднимаюшимся громадным грибовидным облаком и за вторым ярким солнцем на небе, как за новым чудом света. Ежемесячные многократные качания Земли, на которой живут семипалатенцы, стали привычным явлением. Тем временем «феномен Семипалатинского дьявола» уносил тысячи жизней сткпняков.
(музыкальное соправождение)
Люди гибли от рака, белокровия, анемии, катаракты. Люди гибли от аллергии, туберкулеза, нервно психических заболиваний. Людт гибли от кожных, сердечно-сосудистых заболеваний.
У многих быливрожденные уродства, олигофрения.
На сцену выходят юноша и девушка (одежда медиков)
До сих пор звучит «эхо» полигона. Страшные цифры говорят сами за себя.
Юноша:30-35% от общего числа населения ВКО являются облучившимися.
Девушка: Средняя продолжительность жизни в регионе сократилась на 3-4 года.
Юноша: Последствия ядерных испытаний на потомках облученных лиц выразилась следуюим образом:
-злокачественные опухоли выросли в 5 раз;
-болезни нервной системыотмечены до 4 раз.
Девушка: Отмечены врожденные пороки развития, среди которых-синдром Дауна, расщелены губы и неба.
Юноша: Нсмотря на большую имеющуюся информацию по состоянию здоровья населения по Семипалатенскому региону, многие вопросы медицинского характера нуждаются в тщательном и глубокам изучении.
(звучит метроном.)
В день скорби по погибшим землякам обьявляется минута молчания.
2 ведущий: В конце 1980-х начале 1990-х годов ученые, общественные деятели разных стран, руководители многих государств стали бить тревогу в связи с опасностью возникновления ядерной войны в мире было накоплено 50 тысяч ядерных боеголовок, способных трижды убить планету. Наиболее красноречиво сформулировал перспективу «увлечения» ядерной энергией знаменитый Уинстон Черчиль. «Каменный век может вернуться на сияющих крыльях науки». Если од каменным веком понимать не только пещерную жизнь и примитивные орудил пахоты, но и экологичскую катастрофу, высокую заболеваемость, то Чернобль и Семипалатинск являются предверсниками этих ужасов.
1 ведущий: 28 февраля 1989 года, после известия о радиоктивном выбросе в окружающую среду в результате неудачно проведенного подземного ядерного взрыва на Семипалатинском ядерном полигоне, у Дома литераторов в Алматы сосоялся митинг протеста, давший начало международному антиядерному движению «Невада-Семипалатинск»,которое возглавил всемирно известный поэт и общественный деятель Олжас Сулейменов.
Антиядерному движению дали имя, в котором спарили названия двух самых актывных испытательных полигонов. «На земле- пятьб полигонов. Они,как сиамские близнецы, зависят друг от друга. Остановится хотя бы один , замрут все остальные. Надо начать с себя!»- так говорилось на митинге у Дома литераторов. «Сорок лет на нашей земле гремели взрывы . мы терпели , потому что так было надо. Ковалость оружие сдерживания и защиты . но и холодная война закончалась. У СССР больше нет врагов. Против кого мы продолжаем оттачивать клинок? Больше терпеть народ не намерен. Наш лозунг- прекратить испытание! Каждый , кто подпишется под воззванием, — член нашего движения!» в первую же неделю воззвание с требованием прекратить испытания ядерного оружия подписали около двух миллионов человек.
2 ведущий: Усилиями народного антиядерного движения в том же 1989 году на Семипалатинском полигоне было остановлено 11 взрывов из 18 запланированных.
Начавших в Казахстане, движение против ядерных испытаний стало международным. По примеру Казахстана рождались родственные движения в разных странах : «Невада-Новая земля в России, «Хиросима-Семипалатинск» в Японии и многие др. Не отстали и американцы: «Семипалатинск молчит, а что Невада?». И в январе 1991г от здания ООН в Нью-Йорке через весь континент к полигону в Неваде двинулся Марш мира. Люди шли под лозунгом «Казахи сделали свое дело, теперь дело за нами!». Казахская делагация шла вместе с ними. Но и тогда полигон а Неваде не замолчал.
1 ведущий:29 августа 1991 г Нурсултан Назарбаевподписал знаменитый указ о закрытии Семипалатинского полигона. А через год, в августе 1992 года, остановились испытания в Неваде, где взрывали американцы и а7нгличан. Потом притих атолл Муруроа а Тихом океане, где упражнялись французы. Дольше всех «сопративлялись» китайцы: Лобнор замолчалв 1996 году. С тех пор Казахстан в лицеп своего Президента – лиднр антиядерного движения на планете.
2 ведущий: Японская девочка Сисико Санаки заболела лучевой болезнью (лейкимией) после взрыва атомной бомбы а Хиросиме. Она услышала легенду, что если сделать 1000 журавликов ,то исполнится любое твое желание. Желанием Сисико бало выздоровить, и она стала делать журавликов ихлюбой бумаги, которая попадала ей под руки. Но , к сожалению, она не успела сделать 1000 журавликов. Она умерла, сделав 664 журавлика.
Ребята, в память о жертвах ядерныз взрывов я предлагаю вам журавликов.
1ведущий: Суверный Казахстан сказал «нет» ядерным испытаниям… и люди с воодушевлением это приветствовали. На сегоднешний деньСемипалатинский ядерный полигон преобразовался в научный исследовательский центр, который работает в мирных целях.
(Звучит музыка»Аисты на крыше»).
Мы, молодые, хотим жить в экологическом чистом регионе,
Мы, молодые, хотим, чтобы на нашей родной земле процветал уникальный ленточный бор,
Мы, молодые, хотим, чтобы в реке серого ИРтыша текла изумрудно-чистая вода,
Клянемся не повторять трагедий 20 века!
Когда тебе будет плохо,
Я протяну тебе руку помощи,
Ведь в груди у каждого из нас бьется сердце!
Улыбнитесь друг другу- подарите частичку
Своего тепла!
4 чтец:
Семипалатинск — город мой,
Земля отцов и предков,
Многострадальна и судьбой
Оставлена. Не редко
На протяженье долгих лет,
От взрывов полигона,
Вся содрогалась. Но от бед,
От нанесенного урона
Не надломилась, а жила
Растила хлеб на пашнях.
А боль людская не прошла,
Она, как день вчерашний,
Осталась в памяти степей,
Реликтового бора.
Здесь не было войны, смертей.
Но только снова, снова
Разносит ветер на полях
Ту ядерную грязь,
Которая в чужих руках
Была игрушка. Всласть
Ей наигравшись и ушли,
Оставив мой народ
На произвол самой судьбой.
Но он не пал — живет.
И широка его душа,
И он поет душой.
И в быстрых водах Иртыша
Слышна та песнь, порой.
Звучит раскатисто, течет
В сердцах не умолкая.
И верю счастье вновь придет
На родину Абая,
Во славу жителям Земли.
Услышал чтоб любой,
И все узнать теперь смогли,
Что город есть такой.
Библиотекарь Шимко Т.С. рассказывает о книге Н.А. Назарбаева «Эпицентр мира»
Учащаяся Куликова Настя рассказывает о последствиях полигона
Учащаяся Ишангалиева Юля читает стих: «Семипалатинск-город мой»
Заключительное слово
Чаплинская Жанна Геннадьевна
учитель начальных классов
«Global Education»
г.Алматы
Цели:
— формировать представление о Семипалатинском полигоне, о последствиях ядерных испытаний для человека и окружающей среды, о движении «Невада-Семей»;
— развивать кругозор, словарный запас, позитивную жизненную позицию;
— воспитывать любовь к Родине, чувство сострадания.
Вступительное слово учителя:
— В 2021 году мы отмечаем 30 лет с того дня, когда закрылся Семипалатинский испытательный ядерный полигон (СИЯП). Это историческое событие произошло 29августа 1991 года. Сегодня мы почтим память тех, кто пострадал от ядерных взрывов на СИЯП. Слайд 1.
— Что означает слово «полигон»? В Толковом словаре русского языка, составленного С.И.Ожеговым, указывается:
1 Полигон – Большой, специально оборудованный участок земли (суши) или моря для испытания различных видов оружия, военной техники, для боевых учений.
2 Полигон – Место для научных и других испытаний, проб.
— Семипалатинский испытательный ядерный полигон (СИЯП) расположен на территории Восточно-Казахстанской, Павлодарской и Карагандинской областей. Его построили для того, чтобы проводить испытания ядерного оружия. Для ядерных экспериментов было отведено 18500 кв. км земель. Слайд 2.
— Для первого атомного испытания военные строители готовили «опытное поле». В эпицентре поля в верхней части 30-метровой металлической башни, напоминавшей водонапорную, был установлен ядерный заряд. Вокруг возведены железобетонные укрепления, бронированные башни и доты. На различном удалении от эпицентра были установлены: военная техника, артиллерийские орудия, танки, самолёты, автомобили, бронемашины. Во многих сооруженных убежищах были размещены подопытные животные – овцы, свиньи, собаки, крысы. Немного дальше был построен целый городок – жилые трехэтажные дома, промышленные предприятия, отрезок подземного метро, железнодорожный и автомобильный мосты, на которых стояли вагоны и цистерны с горючим. По полю были расставлены макеты, одетые в военную форму, ящики с продовольствием. Все это было подготовлено для исследования мощности разрушительной силы ядерного взрыва.
— 29 августа 1949 года на Семипалатинском ядерном полигоне было проведено первое испытание, которое прошло успешно. Слайд 3.
— 2 августа 1953 года было проведено испытание термоядерного устройства. Слайд 4.
— 22 ноября 1955 года была взорвана сверхмощная водородная бомба. На полигон и прилегающие к нему поселки выпали радиоактивные осадки в виде дождя, пыли. Слайд 5.
Просмотр видеоролика «Взрывы на СИЯП».
— Радиация – это поток частиц, обладающих высокой энергией. Частицы бывают разного заряда и величины. Радиацию не видно человеческим глазом, её нельзя потрогать, попробовать на вкус. Необходимо иметь измерительные приборы, которые моментально определяют уровень радиации. Эти приборы называются дозиметры. Там, где проводились ядерные взрывы, территория подверглась радиоактивному загрязнению, земля стала мертвой. Там погибало все живое. За время эксплуатации полигона Восточно-Казахстанская область стала зоной экологического бедствия. Слайд 6-8.
Семипалатинский испытательный ядерный полигон (СИЯП)
Владимир Нургалиев (21 февраля 2009)
Чтец1
Поезд – ж/д ветка,
Патрули вдоль состава,
Это – город Курчатов
И «Конечная» станция.
Чтец2
Чингистау притихли.
Их взрывать сейчас будут.
Воскресения этого
Никогда не забудут.
Чтец3
Закачалась земля,
Словно зыбкая стала,
Грохот в небе стоит,
Пыль пошла ураганом.
Чтец4
Затрещали дома,
Окна повылетали,
Так взрывная волна
Пронеслась над нами.
Чтец5
На седом Иртыше
Волны вдруг заплескались,
И беседка «от Сталина»
Заскрипела в печали.
Чтец6
Ядерная война!!!
Здесь – на полигоне –
Много лет уж идёт,
Никуда не уходит.
Чтец7
И рождаются вновь
Дети слепо-немые.
Атомные озёра
Не напоят в пустыне.
Чтец8
Котлованы кругом,
Там, где сопки стояли.
А внутри – радиация
Миллионы лет жалит.
— Человек из-за отсутствия необходимых органов чувств не может сразу ощутить радиацию, а лишь по прошествии времени. Люди получали облучение, дети рождались с нарушениями в развитии. Слайд 9.
— Стало очевидно, что ядерные испытания представляют опасность для территорий, прилегающих к Семипалатинскому полигону, наносят вред здоровью животных и людей: резкое ослабление иммунитета, увеличение количество болезней, острое течение и длительность болезней, злокачественные образования, анемия, необычные поражения кожного покрова, нарушение артериального давления, патология крови и сосудов, преждевременное старение, психические заболевания.
— 28 февраля 1989 года было создано антиядерное движение «Невада-Семипалатинск». Своей целью оно считало закрытие Семипалатинского полигона, а также всех ядерных полигонов на земле. Слайд 10.
— Массовые акции движения «Невада-Семей» остановили ядерные испытания на Семипалатинском полигоне. Последний взрыв прогремел здесь 19 октября 1989 года. Слайд 11.
— За 40 лет на полигоне произведено 456 воздушных, наземных и подземных ядерных взрывов. Слайд 12.
— Усилиями народного антиядерного движения были прекращены ядерные испытания на казахстанской земле. Когда на карте мира появился суверенный Казахстан, его первым государственным актом стал Указ Президента Н.А. Назарбаева от 29 августа 1991 года «О закрытии Семипалатинского испытательного ядерного полигона». Слайд 13-14.
— На базе бывшего Семипалатинского полигона создан Национальный ядерный центр Казахстана. Ученые ищут способы, как эффективно и безопасно использовать атомную энергию в мирных целях, проводят экологические обследования пораженных земель. Люди работают в сложных условиях, поэтому всегда носят средства защиты. Слайд 15.
— Для снижения уровня радиоактивного загрязнения на поверхности земли специалисты центра строят физические барьеры. Слайд 16.
— Ученые изучают влияние ядерных взрывов на почву, животных и человека. Слайд 17.
— 29 августа 2001 года на Семипалатинском ядерном полигоне был открыт мемориал жертвам ядерных испытаний — монумент «Сильнее смерти». Стела высотой 25 метров символизирует «Атомный гриб, а под ней мать, спасающая в отчаянном порыве своего ребёнка». Этот памятник стал символом жизни, продолжения человеческого рода наперекор всем невзгодам и бедствиям. Художник смог выразить особый драматизм нашего времени, трагедию казахстанской степи. Слайд 18.
Семипалатинский полигон
Остров Бандерлогов (2013)
Чтец1
В глухой степи, где растёт ковыль,
Стоят столбы, охраняя пыль.
На полигоне,
На полигоне.
Чтец2
И пыли той сотни мегатонн,
И стон Земли, и тротиловый звон.
На полигоне,
На полигоне.
Чтец3
Там злобный Гений, примеряя нимб,
Направил в небо смертоносный гриб.
На полигоне,
На полигоне.
Чтец4
Зловещий гриб гонит Роза ветров
На городок и на сто хуторов.
На полигоне,
На полигоне.
Чтец5
Там ангел смерти опускает вуаль,
Там сумасшедшая бродит печаль.
На полигоне,
На полигоне.
Чтец6
Но взрывов нет здесь давным-давно
Всё в забвение погребено.
На полигоне,
На полигоне.
Чтец7
Пройдёт и сотня, и тысяча лет,
Но не загладится ядерный след.
На полигоне,
На полигоне.
В глухой степи, где растёт ковыль
Стоят столбы, охраняя пыль.
— Мир нужен всем народам. Внесем свой вклад в дело мира, сделаем с помощью техники оригами журавликов – птиц мира, символ долгой жизни и счастья. Напишите на своих журавликах пожелания, призыв о мире, надежде, взаимопомощи, милосердии к людям планеты. (Учащиеся читают свои пожелания).
Учитель подводит итог внеклассного мероприятия:
— Что нового вы узнали?
— Что необходимо делать, чтобы на земле был мир?
«С.Бекбосынов орта мектебі» КММ
Полигонның үні мәңгі өшсін!
Мақсаты:
- Семей полигоны туралы білімдерінін тереңдету. Ядролық қарудың адамдарға тигізер зардабы туралы айта отырып ой-өрісін кеңейту.
- Оқушылардың шығармашылық жұмыс істеу қабілетін дамыту. Өз ойларын еркін айтуға үйрету.
- Елін, жерін, сүюге, аялауға, тәрбиелеу.
1953 жылы Қарауыл елді мекенінде сынақ алаңында қалдырылып, жарылыс кезінде қаза тапқан құрбандар тізімі .
. 1965 жылы қаңтар айында жасалған жарылыс-сынақта 3,5 миллион текше метр топырақ көкке ұшқан. Бұл сынақтың мақсаты – жасанды су қоймасын жасау еді. Сынақ нәтижесінде пайда болған «көл» көрінісі. «Айна» түріндегі су қоймасы бетінің диаметрі 400 метр, тереңдігі 100 метр шамасында. Жасанды көл радиоактивті ыдыраудың қалдықтарымен ластанған.
Ядролық жанталаса қарулану мен түрлі сынақтардың құрбандары.
Сынақ алаңының қақпасы мәңгіге жабылған сәт
Семей полигоны жайында…
«Қызжылаған» фильмі
«Заман-ай» әнінің авторлары Ұ.Есдәулет пен Т.Мұхамеджанов, орындаушысы – Р.Рымбаева
Сочиде 8 маусымда жабылған Ресейдің 25-ші ашық «Кинотавр» фестивалінің бас жүлдесін режиссер Александр Коттың дыбыссыз «Сынақ» фильмі иемденді. «Сынақ» — 1949 жылғы Семей полигонындағы ядролық сынақ аясындағы махаббат тарихы. Коттың айтуынша, дыбыссыз кино түсіру оның арманы болған. «Кино — бейнелеу екеніне сенімдімін, өйткені оны мылқау адам ойлап тапқан. Дыбыссыз фильм қай кезде де ішкі жан-дүниемді рахатқа бөлейді», — деді ол. http://kaztrk.kz
Назарларыңызға рахмет!!!
Тақырыбы: Полигонның үні мәңгі өшсін!
Мақсаты: Оқушыларға 40 жыл бойы сыналып келген Семей ядролық сынақ поигонындағы қатерлі қару зардабынан жазықсыз жапа шеккендер жайында ,полигон сұмдығы жайында әңгімелеу, болашақ ұрпақты қасиетті ата-баба жерінің мұңын бөлісуге шақыру,Семей полигоны- қайғылы шындық екенін ұмытпау.
Көрнекілік:слайд,бейнеролик.
Сабақтың барысы: Ұйымдастыру. Психологиялық сәт.
Табиғат туралы өлең шумағын оқу.
Табиғаттың тарылтпасын мөлдір кәусар тынысын,
Пәк табиғат жүрегімнің тамылжыған жырысың ,
Ей, адамдар, қалай ғана қатыгездік жасайсың,
Ол анаң ғой ,ал сен , кенже ұлысың!
Бүгінгі әңгімеміз табиғаттан басталмақ. Әуен тыңдай отырып,көздерін жұмып,көз алдарына табиғатты елестету.
1-слайд «INSERT» стратегиясы
+ -білемін ?–білгім келеді √ — таныстым,білдім
Слайд ( + -білемін )
Табиғат деген кезде көз алдарыңа не елестейді?(Оқушылар жауабын тыңдау)
-Міне,әсем табиғатты суреттеп бере алдыңдар.Табиғат үнемі осылай болып тұра бере ме?
Зилиһа: Осы табиғаттың адамның ықпалымен бұзылуы, яғни табиғат байлықтарын есепсіз пайдалануы табиғи орта заңдылықтарын ескермеу экологиялық зардаптарға әкеліп соқтыруда. Экология грек сөзінен аударғанда ел, қоныс деген мағына білдіреді.
Сайн: Жер бетінде ала шұбар дақтар көп. Соның бәрі де адам қолымен салынған таңбалар. Сулы- нулы көкорай планетаны талай ғасыр мекен етіп келген адамдар 20- ғасырдың қарсаңында өзен-көлді суалтып қу тақырға, жасыл шалғынды күйдіріп -өртеңге ,тау мен даланы тескілеп апанға айналдыруда.
Қымбат: Қазақстанда экологиялық зардапқа душар болған аймақтар бар. Мұндай аймақтар ағаштан ада, суы тұзды ,жері сортаң ,ауасы лас болады.
2-слайд . Апатты аймақтар.
Енді сол апатты аймақтарға көз салайықшы.
Байқоңыр ғарыш айлағы, Балқаш көлі, Каспий теңізі, Арал теңізі, Семей ядролық полигоны.(слайдтан суреттер көрсету)
?- білгім келеді
-Неге олай болды? Қай жерде ? Табиғат қалай тапталды?
Аружан: Адамзатты ғасырлар биігіне алып шыққан ғылым мен білімнің жемісі , адам атаулының өзін улап ,оның өзін жер-бесіктің бетінен типыл етіп жойып жіберуге әзір тұр. Енді тірі жанға жойылып кетудің қаупі төнді. Соның ең қатерлісі ядролық соғыс пен ядролық қаруды сынау болып отыр.+ слайд (бомба суреті).
Тоғжан :Осындай жағдай біздің елімізде болған деуге аузың бармайды. Бұл жағдай осыдан 63 жыл бұрын,яғни 1949 жылы 29 маусымда Семей полигонында алғаш рет ядролық қаруды сынаудан басталған. Ол Семей, Қарағанды ,Павлодар облыстары түйіскен жерде орналасқан. Жер көлемі 8372 км-ді қамтиды.Семей полигонында 500-ге жуық ,яғни 467 рет ядролық сынақ өткізілді.
Әрбір ядролық сынақтың құны 30 млн сом болды.
Диас:Қазақ жері,қазақ халқы қырық жыл бойы көз алдында адам өмірін жалмап жатқан аждаһаны көре тұра үнсіз қасірет шегумен келді.Мыңдаған адамдар кемтар болып қалды,көбі көз жұмды,мыңдаған сәби құрбандыққа айналды.
Мұндай сұрапыл апатты 1945 жылғы Хиросима мен Нагасакидегі адам қырғынымен ғана салыстыру керек.
Балалар,полигон деген сөздің мағынасы-әскери жаттығулар, сынаулар өтетін жер ) дегенді білдіреді.
Бейнеролик көрсету(полигон,атом бомбасы туралы)
Жанерке: Ядролық техн-я Семей жұртшылығына үлкен қайғы мен экол-қ күйзеліс ,апат алып келді.Адамдар ядролық жарылыстың құрбандарына айналды.Полигонда өткізілген әрбір сынақтың адам өміріне келтіретін зияны көп болды. Көп адамдар онк-қ аурудан,тұқым қуалайтын сырқаттан зардап шегуде.Өмірге келетін сәбилерде кемтар болып туу жиіледі.
Слайд(кемтар балалар суретін көрсету)
Ән:Заман-ай
Ел осындай ауыр қасіретке шыдамай 40 жылды артқа тастап,1989 жылы Олжас Сүлейменов бастаған «Невада -Семей» азаматтық қозғалысы құрылды. Мұндағы мақсат:ядролық сынақты тоқтату болды.Ел қолдарына жазулар алып, сынақ жасауға қарсы екендіктерін білдірді.
Слайд(қозғалыс суреттері)+слайд(О.Сүлейменов)
Мадияр:О.Сүлейменов өмірбаяны
Диас:Невада –АҚШ-ның бір бірлігінің аты.Онда АҚШ-ның атом полигоны орналасқан.Қоғамның аты «Невада-Семей» қойылуы АҚШ-тың да полигондарын жабу мақсатын көздегенін көрсетеді.
Мадина:Осы бүкілхалықтық қозғалыстың,О.Сүлейменовтың зор еңбегінің арқасында 1991 жылы 29 тамызда Қазақстан Кеңестік Социалистік Республикасының Президентінің «Семей ядролық сынақ полигонын жабу»туралы №409 жарлығы шықты.
Бүгінгі күні оған 20 жыл толып отыр,бұл біздің тәуелсіздігіміздің 20 жылдығымен тұспа-тұс келіп отыр.Елбасымыз ядролық қарусыз мемлекет туралы үндеуін әлем халықтарына жария етті.Елбасымыздың сөздеріне назар аударайық.
Тоғжан,Мадияр,Жанерке.
Өлең жолдары:Балғын,Арай,Айым,Ерасыл
Хаттар сөйлейді:Біржан,Ерсін,Мағжан.
-Б-р,Семей полигоны Дегелең тауының жанында орналасқан.
Асқар Алтайдың «Дегелеңдегі жарылыс» әңгімесінен көрініс.
Би: От
Венн диаграммасы арқылы салыстыру
Слайд(Дегелең тауының бұрынғы-қазіргі жағдайы)
Шығармашылық жұмыс (өлең құрастыру)
———————— қорғаймыз,
————————- болмаймыз
——————————————
————————- қорғаймыз.
Слайд(таныстым,білдім)
Ақниет: Семей полигоны елімізге үлкен қасірет әкелген екен.
Полигон қазір ірі ғылыми-зерттеу орталығына айналған.
Жер туралы заңда полигон территориясы мемлекет қарамағындағы жерлердің қатарына жатқызылған.Сауықтыруды қажет ететін жерлер мемлекет,үкімет тарапынан бақылауға алынған.
Ән:Атамекен
Слайд(қазақ даласы)
Бейнеролик(Шүкір,Алла!)
-Елімізде мұндай қайғылы қасірет мүлдем болмасын деп тілейік!Полигонның үні мәңгі өшсін!
Бүгінгі сабағымызды қорытындылай келе, мына роликті сіздер көре отырып,заманымыз тыныш, аспанымыз ашық, бейбіт өмір болсын деп тілейміз!Болашағымыз жарқын болсын деп аяқтамақпыз!Тыңдағандарыңызға рақмет.
Невада- Семей
Электронный журнал
Цель: Формирование понятия о миролюбивой политике Казахстана.
Задачи:
- Показать значение закрытия семипалатинского ядерного полигона, как одного из достижений Независимости.
- Дать представление о движении «Невада-Семей».
- Познакомить с художественной литературой о семипалатинском полигоне.
- Воспитывать чувства сострадания, патриотизма.
Форма проведения:
Электронный журнал
1 Историческая страница
2 Медицинская страница
3 Литературная страница
Техническое оснащение:
Интерактивная доска для демонстрации слайд-шоу и презентации.
Информационное обеспечение:
Библиотечная выставка «Мы — за безъядерный мир!»
Предварительная подготовка:
- Подбор информации, стихотворений по теме классного часа.
- Создание слайд-шоу «Менің Қазақстаным».
- Создание презентации «Невада — Семей»
- Оформление библиотечной выставки.
- Написание лозунгов.
Демонстрация слайд-шоу «Менің Қазақстаным».
На этом фоне звучат слова:
Природа Казахстана очень красива и разнообразна. Этот уголок Земли был создан для спокойной мирной жизни. Казахская земля много веков дарила людям здоровье и радость. Жизнь шла своим чередом.
Но в конце сороковых годов 20-го века правительство СССР решило создать на нашей территории ядерный полигон. Место выбрали недалеко от горы Чингистау, у подножья хребта Дегелен.
Картины природы сменяются ядерным взрывом.
Текст на фоне:
Наступило 29 августа 1949 года. В этот день здесь впервые провели наземные испытания ядерного оружия.
С этого дня началась трагедия Семипалатинской земли.
Открывается презентация «Невада — Семей» Слайд 1
Слайд 2 Историческая страница
Стихотворение «Дело было возле нас»
Слайд 3
Испытание ядерного оружия началось в мире с 1945 года. Первая атомная бомба была испытана 16 июля 1945 года близ города Аламогордо в штате Нью-Мексико на полигоне, входящем в состав ракетного полигона «Уайт-Сандс» (англ. White Sands). Место взрыва и испытания носили название Trinity(Троица). Первыми жертвами ядерных взрывов стали японские города Хиросима и Нагасаки.
6 августа 1945 года атомная бомба с ласковым названием «Малыш» взорвалась в небе над Хиросимой. Взорвалась она на высоте 600 м.
Слайд 4 В результате около 200 мирных жителей сгорели заживо или пропали без вести и 160 тысяч подверглись радиоактивному облучению и были обречены на медленную смерть. Через 3 дня 9 августа аналогичная операция была проведена над городом Нагасаки. Погибли 73 тысячи человек и 35 тысяч скончались позднее в результате ранений и облучения.
Слайд 5 Ядерный полигон в Неваде (англ. Nevada Test Site) расположен в США на юге штата Невада в округе Най на территории полигона и испытательной базы ВВС США Неллис (англ. Nellis Air Force Range) в южной части штата Невада и занимает площадь около 3500 км², что составляет около трети всей площади полигона. Его территория разделена на 28 частей, на которых расположены 1000 зданий, 2 взлётно-посадочных полосы, 10 вертолётных площадок. Полигон расположен, в 105 км к северо-западу от Лас-Вегаса
Центральное поселение полигона — город Меркури. С северо-востока к полигону примыкает некогда сверхсекретный испытательный центр ВВС США (Зона 51). Сейчас и полигон, и Зона 51 стали местом экскурсий, которые расписаны на месяцы вперёд. Посетителям не разрешают брать камеры, бинокли, мобильные телефоны и прочую технику, а также запрещают брать камни с полигона на память.
Первый ядерный взрыв на этом полигоне был проведён 27 января 1951 года.
Слайд 6 О пагубном воздействии радиации на здоровье человека тогда знали не много. Поэтому американцы, которые всегда стремились делать деньги из воздуха, организовали экскурсии к месту проведения очередных ядерных испытаний. Только представьте – люди платили деньги за то, чтобы поглазеть на взрыв атомной бомбы в нескольких десятках километров от эпицентра взрыва! К атомным взрывам относились так, как граждан Америки приучил Голливуд — это воспринималось как очередное грандиозное ШОУ! В непосредственной близости от ядерного гриба устраивались пикники и фотосессии.
Некоторые туристы специально приезжали в Лас–Вегас, чтобы полюбоваться на ядерный гриб из окон своего отеля. Это было равноценно прогулке по Чернобылю после аварии на АЭС, поэтому десятки тысяч человек после таких экскурсий заболели раком щитовидной железы.
Полигон в Неваде был закрыт в 1992 году после подписания Международного договора о запрещении ядерных взрывов «на земле, в небесах и на море».
Сейчас поверхность полигона напоминает лунную – безжизненная пустыня и многочисленные воронки, наподобие лунных кратеров. В некоторые из этих воронок легко может уместиться высотное здание. Самый большой кратер – кратер Седан, его глубина 100 метров, а диаметр все 400!
С 1951 по 1992 годы на полигоне было испытано 928 зарядов, 828 из которых подземные. В других местах США взорвали всего 126 ядерных зарядов.
Слайд 7
Семипалатинский полигон расположен в Казахстане на границе Восточно-Казахстанской, Павлодарской и Карагандинской областей, в 130 километрах северо-западнее Семипалатинска,
на левом берегу Иртыша.
Слайд 8 Полигон занимает площадь 18500 км2.
Площадь пострадавших территорий оценена в 304 000 км2.
Слайд 9
На территории полигона находится ранее закрытый город Курчатов, известный также как Семипалатинск -21, Москва – 400, Конечная.
Слайд 10 Взрывы проводились сначала воздушные, наземные и подземные. С 1963 года – только подземные.
С 1949 года на Семипалатинском ядерном полигоне было проведено 468 ядерных взрывов, из них 125 атмосферных, 343 подземных.
Очень многие данные, собранные учеными в ходе испытаний, до сих пор засекречены.
Ядерные взрывы нанесли большой вред не только людям, но и природе.
Слайд 11 Земля, вода вокруг полигона заражена, на ней ничего нельзя выращивать или производить. Но до сих пор Семипалатинский ядерный полигон – единственный из полигонов в мире, на территории которого живет население и использует землю в сельскохозяйственных целях.
Слайд 12,13, 14, 15 В конце 80-х годов, когда благодаря гласности, казахстанцы стали больше знать о проводимых на их земле испытаниях и осознавать их губительные воздействия на все живое, в нашей республике поднялась волна публичных протестов против испытаний.
Слайд 16
Об антиядерном движении «Невада — Семипалатинск» рассказано много — опубликованы брошюры, статьи, интервью, комментарии, сняты документальные фильмы, в том числе и зарубежных авторов..
Это знаменательное событие произошло 28 февраля 1989 года, в день приезда в Семипалатинск правительственной комиссии во главе с В. Букатовым. В этот день поэт и трибун Олжас Сулейменов выступил по Казахскому телевидению с заявлением. После той пламенной речи О. Сулейменова, можно сказать, вспыхнул пожар эмоций, направленных против ядерных испытаний на Семипалатинском полигоне.
В тот же день в Алма-Ате на многолюдном митинге О. Сулейменов зачитал Обращение ко всем общественным, творческим, религиозным организациям страны, к советскому Комитету защиты мира, к Международной организации «Зеленый мир», к Комитету международного фонда «За выживание человечества», к сторонникам движения за запрещение испытаний в штате Невада (США) и потребовал прекратить ядерные испытания в Казахстане. Обращение сразу же нашло горячую поддержку и отклик в сердцах людей, особенно тех, кто на своих плечах нес сорокалетнюю тяжелую ношу ядерных взрывов.
В поддержку движения только за март под Обращением поставлено более миллиона подписей, в фонд движения поступило множество благотворительных пожертвований. А 11 марта о создании движения сообщили зарубежные информационные агентства — миролюбивые народы планеты одобрили цели и задачи движения, выразив свою солидарность.
Слайд 17 Движение получило международное признание и объединило жертв ядерных испытаний по всему миру.
Так в 1898 году сформировалось общественное движение «Невада-Семей, которое возглавил известный казахстанский писатель, поэт, общественный деятель Олжас Сулейменов. Благодаря его авторитету движение «Невада-Семей» по решению ЮНЕСКО включено во Всемирный регистр « Память мира».
Слайд 18
Лидер Казахстана Нурсултан Назарбаев ввел мораторий на проведение испытаний. Президент, тогда еще союзной республики в составе Советского Союза, вопреки угрозам Кремля и мощному давлению военно-промышленного комплекса подписал Указ о закрытии Семипалатинского полигона № 409 от 29 августа 1991 года. Это было событие мирового масштаба.
Вслед за закрытием Семипалатинского полигона мораторий на испытания ядерного оружия на четырех крупнейших полигонах мира – Новая Земля (Россия), Невада (США), Мороруа (Франция), и Лобнор (КНР).
С обретением независимости огромная ответственность за то, как распорядиться ядерным арсеналом легла на плечи главы Казахстана. После распада Советского Союза ядерное оружие оказалось в руках России, Белоруссии, Украины и Казахстана.
У Казахстана был шанс, из никому неизвестного государства, сразу войти в клуб ядерных держав. Поэтому полный отказ от ядерного оружия был мужественным решением именно Президента Нурсултана Назарбаева.
Слайд 19 В нашем городе установлен монумент «Сильнее смерти» в память многочисленным жертвам ядерных испытаний».
Слайд 20 В октябре 2011 года в Казахстане состоялся Международный антиядерный форум, на котором присутствовали представители многих стран мира. Участники форума посетили Семей и Курчатов.
Слайд 21 Медицинская страница
Слайд 22 До 1953 года людей не предупреждали о взрывах и не отселяли в безопасные места.
Слайд 23 Только в 2005 году под давлением общественности и по рекомендации Парламента Казахстана были начаты работы по маркировке
границ полигона бетонными столбами.
Слайд 24 В 2008 году начаты работы по созданию защитных сооружений для наиболее загрязненных участков полигона
для предотвращения доступа в них населения и скота.
Слайд 25 Более сорока лет продолжались взрывы на полигоне, 20 лет как полигон молчит, но последствие страшные и никто не может сказать, как в дальнейшем испытания отразятся на последующих поколениях.
Стихотворение В. Кобрина «Здесь сорок лет от молний полигонных…»
Слайд 26 В Семее живет мальчик — Уалихан Сериккалиев. Его кости настолько хрупкие, что у него очень часты переломы. В медицине это называется «остеогенез». Отец Уалихана Сержанкали в свое время жил в Абайском районе, в эпицентре проводившихся взрывов и еще три года служил на корабле, перевозившем атомное оружие.
Слайд 27 Таких детей в настоящее время очень много. Называют их «хрустальными». Вылечить их невозможно, можно только облегчить страдания.
Слайд 28
Никите Бочкареву больше 20. Мама Никиты никогда не думала, что ее сын сможет учиться. Двое младших детей в семье абсолютно здоровы. Увидев его упорство, как он тянется говорить, общаться, его отец придумал для него приспособление в виде каски с металлическим усиком.
Если заглянете в Интернет, то под фотографией Никиты можете увидеть подпись «человек-муравей». Никита с помощью этого усика печатает на клавиатуре.
Слайд 29 Благодаря одной женщине из Алматы, пожелавшей остаться неизвестной, у Никиты появился Интернет, теперь он может общаться в Сети, у него есть свой сайт. Никита очень любознательный, пишет стихи. Год назад он женился.
Слайд 30 Вот такие страшные последствия ядерных испытаний.
Всего пострадавшими от ядерных испытаний признаны 1 323 000 человек.
Слайд 31 Литературная страница
Неоднократно к теме ядерного полигона обращались поэты и писатели Казахстана, творческие люди нашего города.
Слайд 32 Один из них поэт Николай Тимохин, живущий в Семее.
Чтение стихотворения «Семипалатинск».
Слайд 33
Имя, теперь уже всемирно известного поэта, писателя, общественного деятеля Олжаса Омаровича Сулейменова мы тоже уже произносили. В свое время 50 лет назад после первого полета человека в космос он написал поэму «Земля, поклонись человеку». Однако, по его мнению, уже давно наступила пора человеку поклониться своей земле. Эта мысль легла в основу программы «Возрождение Земли и Человека», которую претворяют в жизнь участники движения «Невада – Семей». Я предлагаю вашему вниманию книги Олжаса Сулейменова, которые есть в нашей библиотеке.
Слайд 34
Одним из участников, стоявших у истоков антиядерного движения «Невада – Семей» был поэт Вячеслав Кобрин. Его замечательные, сильные стихи мы сегодня слышали. Его по праву называют поэтом – пацифистом. Армейскую службу он проходил на Семипалатинском ядерном полигоне и своими газами видел все, что происходило здесь.
В конце сороковых нас, новобранцев,
На полигон военный привезли,
Чтоб в землю каменистую вгрызаться
И днями и ночами мы могли,
Мы на площадках строили дома,
В которые людей не заселяли…
Дела (не для солдатского ума)
В секретности строжайшей выполняли…
6 мая 1987 года на Семипалатинском испытательном ядерном полигоне был произведен мощный подземный ядерный взрыв. Смертоносное облако пошло на город. И именно в этот день был создан семипалатинский комитет защиты детей и мира. Председателем комитета был избран инженер и поэт Вячеслав Кобрин. 7 ноября 1987 года Вячеслав Григорьевич первым из горожан вышел на Центральную площадь, где проходила демонстрация трудящихся в честь 70-летия Октябрьской революции, с плакатом «Прекратить ядерные испытания!», а в июне 1990 года он пытался обратить внимание на наш регион депутатов Верховного Совета Казахской ССР. В то время депутаты разрабатывали проект Закона о пострадавших в связи с испытаниями на полигоне. В руках Вячеслава Кобрина был плакат«Семипалатинцам экологическую пенсию!». В своей борьбе за мир на Планете он неоднократно обращался в ЦК КПСС, Совет Министров СССР.
Вячеслав Кобрин, был одним из первых, вступивших в этот трудный бой. Его стихи, публиковавшиеся в областных газетах, звучали как призыв к действию.
В те годы, когда гласность и демократия еще набирали обороты, откровения поэта, выплеснувшиеся в его стихах, были приняты, мягко говоря, сдержанно. Тем не менее В. Кобрин настойчиво продолжал начатое непростое дело. Съездил в Москву, познакомился с тогдашним председателем советского Комитета защиты мира Юрием Жуковым, позже — с новым председателем — Генрихом Боровиком, получив их поддержку, в Семипалатинске совместно с другими активистами создал Комитет защиты мира, работали в нем на общественных началах.
Последующие бурные события вокруг полигона как бы отодвинули деятельность Комитета защиты мира на второй план. На арену антиядерной борьбы вступило движение «Невада — Семипалатинск», оказавшееся более мощным, организованным и своими масштабными действиями, программой, авторитетными лидерами сразу же завоевавшее доверие и уважение народа.
В 1991 года, после закрытия ядерного полигона Советский комитет защиты мира наградил поэтов Кобрина и Сулейменова Почетной медалью «Борцу за мир».
Не так давно Вячеслав Кобрин ушел из жизни, но остались его стихи: о жизни, о любви, о природе и о полигоне.
Слайд 35
Роллан Сейсенбаев – наш земляк. В семилетнем возрасте он стал свидетелем ядерного взрыва. Эти детские впечатления оказались настолько сильными, что став взрослым, он написал рассказ «День, когда рухнул мир». Этот рассказ даже записали на Всесоюзном радио, читал его известный актер Михаил Ульянов. А потом рассказ запретили. Запретили читать, печать. Власти считали, что людям не надо знать подробности ядерных испытаний.
Но мы с вами, живущие на этой многострадальной земле должны об этом знать и помнить, чтобы подобное больше никогда не повторилось.
(Читается отрывок из произведения «День, когда рухнул мир» – картина ядерного взрыва)
Слайд 36 Закрытие Семипалатинского ядерного полигона было первым шагом навстречу миру, свободному от угрозы ядерной войны. Это должны понять все, от кого зависит мирное небо над нашей головой.
Слайд 37
Песня «Пока не поздно» Сл. Н.Добронравова
Учащиеся поднимают плакаты
«Мы – за безъядерный мир»,
«Ядерным взрывам – нет»,
«Біз ядролық қаруға қарсымыз».
Сабақтың мақсаты: Семей ядролық полигонының қасіреті мен орны толмас зиянын кейінгі
ұрпаққа жеткізу.Жеке тұлғаның бейбітшілікті сақтаудағы өз үлесінің
болуы ұғымын қалыптастыру;
Сабақтың міндеттері:
- білімділік міндеті-Семей полигоны қасіреті тарихының мағанасын ашып.туған жердің
ащы шындығы туралы жан-жақты білім беру:
- дамытушылық міндеті-тұлғаның көпшілік ортада ашық, жүйелі сөйлей білу,ой-пікірін
білдіре отырып, қосымша деректер мен құжаттарды пайдаоқлана
отырып,ізденушілікке, шығармашылық жұмысқа баулу;
- тәрбиелік міндеті— тұлғаның өз Отанына , жеріне деген сүйіспеншілігін арттыру;
экологиялық тәрбие беру;
Сабақтың түрі: пресс-конференция
Сабақтың көрнекілігі: Қазақстан Республикасының картасы;
Семей ядролық полигоны аумағы картасы;
Қазақстан Республикасы президенті Н.Ә.Назарбаев портреті;
О.Сүлейменовтің суреті; куреттересте-сызбалар мен
иллюстрациялық суреттер,т.б.
Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі-( жұмыс бағытының мақсаты мен міндеттерімен таныстыру, оқушыларды топқа бөлу, сабаққа бейімдеу.)
- Жаңа тақырыпты меңгеру кезеңі🙁 ғалым оқушылар:т арихшы, атқарады.)
Мұғалімнің кіріспе сөзі: Қазақстан өз тәуелсіздігін алғаннан бері ғасырларға тең жолдардан
өтті. Солардың бірі -ұзақ жылдар сынақ орталығы болған Семей ядролық полигонының жабылуы.Семей ядролық полигоны еліміздің басына қасірет болып жабысқан отаршылдық саясаттың тағы бір қылмысы.Ақырзаман аждаһасы атанған ядролық қаруды сынау тек бір халықтың басындағы қасірет емес, ол күллі тіршіліктің жауы.
Тарихшы: Семей ядролық полигонын ашу туралы КСРО Министрлер Кеңесі шешімі 1947 жылы 2 тамызда қабылданды.1948 жылдың шілде айында полигонға әскер бөлімдері мен құрылысшылар келе бастады. 1949 жылы 29 тамыз күні Семей ядролық полигонында
алғашқы жарылыс жасалды. Осы күннен бастап КСРО әскери-өнеркәсіп кешені Қазақстан тұрғындарына қарсы жарияланбаған соғысты бастап кетті. Бұл қасірет 40 жылдан астам
уақытқа созылды.
Географ : Семей ядролық полигоны аумағы 8.372 шаршы шақырым. Орналасқан жері –
бұрынғыСемей және Павлодар,Қарағанды облыстарының түйіскен жері.Осы облыстардың кілең қазақтар тұратын шұрайлы жері атом тажалханасына айналып, жергілікті халық атамекенінен басқа аймақтарға күштеп көшірілді. Сынақ алдында Абай, Абыралы аудандары тұрғындары 200-250 шақырым аулаққа көшірілді.Шығын құны деп әркімге 50 сомнан
(ол кезде 500 сом) ақша берді.
Физик:1949-1953 жылдар аралығында жасалған сынақ Долон, Белтерек, Саржал, Қарауыл және Қайнар елді мекендерінің аумағында 150 рентген-сағатқа дейін білінді.1949 жылы Қайнар мен Белтеректегі радиоактивті фон 130-140 р-сағ.. нақты деректер бойынша 248 р-сағ. болды. 1951 жылы сәулелік зардап шегу дозасы Қайнарда 248 рад., Саржалда 220 рад., Қарауылда 260 рад. көлемінде болды. Қазақстан аумағында барлық жиынтық қуаты 50 мегатоннадан асатын 470 ядролық жарылыс жасалды.
Радияциялық бөліктерге бөлінген шектер мына кестеде көрсетілген:
| Ауру түрлері | Ауырғандардың
көрсеткіштері |
Өлгендердің
көрсеткіштері |
| 1990, 1989, 1988 | 1990, 1989, 1988 | |
| Қатерлі ісікпен ауырғандардың
Саны,оның ішінде әртүрлі рак Ауыруымен ауырғандар және өлгендер |
203,9 196,4 191,4 | 112,8 149,8 109,8 |
| Тыныс жүйесінің рагі | 34,9 34,8 31,8 | 24,1 39,7 20,4 |
| Асқазан рагі | 28,8 24,1 25,6 | 18,0 20,7 20,0 |
| Қылтамақ рагі | 20,6 20,4 21,4 | 14,6 20,9 15,9 |
Химик: полигонда алғашқы 14 жылда уран, сутегі және плутон бомбаларын жару
ашық ауада және жер үстінде жүргізілді. Осы кезеңдерде қауіпсіздік шаралары қолданылмады.
1987 жылы қуаты 20 килотоннадан 150 килотоннаға дейін жететін 18 жарылыс жасалды. 1989 жылы 12 ақпанда қуаты 90 килотонна жарылыс болды. Бұл жолғы радиоактивті газдар ағыны полигонға тікелей жақын жатұан аудандарды айтпағанның өзінде , Семей қаласында радиация мөлшері 450 микрорентгенге жетті.
Демограф: Семей поигонының ықпалы көш-қон мәселесіне де қатты әсер етті.1990 жылғы статистикалық мәлімет бойынша 32,4 мың адам Семей облысына сырттан келсе, 37,8 мың
адам тұрғылықты жерден, яғни, Семей өңірінен басқа жаққа орын ауыстырған. Тек1990 жылы ғана облыстан 18,9 мың адам сыртқа қоныс аударса,12,8 мың адам көшіп келген. Қарағанды облысының Егіндібұлақ ауданының халық саны да өте көп мөлшерде азайған.
Дәрігер: Полигон зардабы адамдардың екінші және үшінші ұрпақтарына ауыр әсерін тигізіп отыр.Полигонға жақын тұрғындар арасында жүрек-тамыр, онкология аурырулары ,лейкоз, орталық жүйке жүйесінің бұзылуы оқиғалары жиі кездеседі.Өлім көбейді. Біздергі ионданушы радияцияға байланысты туындаған ауыруларға диагноз қоюға тиым салынды.1975-1985 жылдары онкологиялық аурудан қайтыс болған Семей облысының тұрғындары саны 7 есеге дейін өсті Сәуле ауруына ұшыраған аймақтар: Абай ,Абыралы (бұрынғы Семей облысы) және Егіндібұлақ, Қарқаралы аудандары (Қарағанды облысы).
Бүгінгі күні полигон жабылып, ядролық сыныақтар жасау тоқталғанымен жергілікті
Халықтың азап шегуі одан әрі жалғасуда.Психологиялық аурудың саны үдей өскені
байқалуда. Қатерлі ісіктің қатарына ақ қан (лейкоз) ауруы да жататыны белгілі, осының салдарынан қан азаюы ауруы, әсіресе, балаларда 65-70 % кездеседі.Семей өңіріндегі тұрғындардың қатерлі ісікпен ауырғандары мен өлгендерінің 100 мың адамаға шаққандағы көрсеткіші төмендегідей:
| Ауру түрлері | Ауырғандардың
көрсеткіштері |
Өлгендердің
көрсеткіштері |
| 1990 1989 1988 | 1990 1989 1988 | |
| Қатерлі ісікпен ауырғандар-
дың саны, соның ішінда әртүрлі рак ауырымен ауырғандар және өлгендер |
203,9 196,4 191,4 |
112,8 149,8 109,8 |
| Тыныс жүйесінің рагі | 34,9 34,8 31,8 | 24,1 39,7 20,4 |
| Асқазан рагі | 28,8 24,1 25,6 | 18,0 20,7 20,0 |
| Қылтамақ рагі | 20,6 20,4 20,4 | 14,6 20,9 15,9 |
Тарихшы: 1989 жылы ақпанда « Невада-Семей» қозғалысы құрылды. Осы қозғалыстың
нақты жетістіктерінің бірі-өте қысқа мерзім ішінде халықтың бас көтеруі арқасында Семей полигонындағы ядролық жарылыстың санын азайтуға көмектесті. Ол қозғалыстың жетекшісі —
О.Сүлейменов. 1989 жылы 6 тамызда – Қарауыл ауылы жанында «Невада-Семей»
Қозғалысының ұйымдастыруымен митинг өткізілді. Қаралған мәселе: КСРО мен АҚШ
Сынаққа бірлесіп мораторий жариялау қажеттігі туралы үндеу қабылдады.
ІІ. Сұрақ-жауап кезеңі: ( журналист тобындағы оқушылар оқушы-ғалымдарға сұрақтар қоюы)
1.Физикке: -полигон аумағында түрлі зерттеу,эксперименттік жұмыстар жүргізілгенін білеміз.
Түрлі тәжірибе алаңдары болғандығы айтылып жүр, сол туралы тоқталсаңыз?
Жауап: Ең бастысы «Тәжірибелік алаң». Осы алаңда 1963 жылға дейін ауада және жер бетінде ядролық сынақтар өткізілген. Екіншісі, «Дегелең» тәжірибелік алаңы, онда жер асты ядролық жарылыстары жасалды. Үшіншісі, «Балапан» алаңы, онда жер асты жарылыстары жасалды.
2.географқа: -жалпы полигон орнын білдік, оның атауы туралы білсек?
Жауап: полигонды «Семей-21» деп те атаған.Оған қоса қаланың Курчатов деген екінші аты да бар болатын.Бұл ат 1974 жылы қалаға ғылымға орасан зор үлес қосқан аса дарынды ғалым-
физик Курачтовтың аты беріледі.
3.Дәрігерге: Семей қаласында «Бурцелезге қарсы 4-ші диспансер» деп аталған больницада
кімдер емделді?
Жауап: Онда науқас адамдарды емдеген жоқ, ғылым мен келешек үшін деген желеумен радиацияның тірі организмге тигізген әсерін зерттеді. Кейін де бұл «диспансер» жұмыс істей берді, бірақ, «Радиациялық медицина және экология ғылыми зерттеу институты» деп аталады.
4.тарихшыға: Полигон аумағында қанша жарылыстар болды және оның зардабын немен салыстырар едіңіз?
Жауап: 40 жылда 470 атом жарылысы жасалған, орта есеппен жылына 11,5 рет бомба жарылған. Онымен қоса 1963 жылға дейін жер үстінде және әуеде 118 ядролық бомба
жарылды. Мұндағы жер үстіндегі және жер астындағы жарылыстың жалпы қуаты
Хиросимаға тасталған бомбадан 1000(!) есе асып түседі екен.
5. Дәрігерге:- адам бойында радиацияның мөлшері қаншаға жеткенде қауіпті жағыдай туады?
Жауап: Медициналық өлшем бойынша әр адам жылына 0,5 бэрден артық радиация алуына болмайды. Бүл рак, ақ қан, жүрек-қан тамырлары сияқты ауруларды қоздырады. Жоғарыда аталған үш облыстың полигон аумағындағы халықтың,яғни, 1,5 миллион халық 1 бэр және одан да көп мөлшерде радиация алған.
Мұғалім : 1991 жылы тамызда Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаев Семей полигонын жабу туралы жарлыққа қол қойды.Оның тарихи маңызы :-алғаш рет ең ірі полигон жабылды;- жалпыға бірдей ядролық қарусыздандыру процессіне үлес қосылды;- Ресей, АҚШ, Франция полигондарына мораторий жарияланды.Қазақстан дүниежүзі елдері алдында өзінің бейбітсүйгіш ел екенін дәлелдеді.
Сабаққа қортынды: бүгінгі сабақта КСРО мемлекеті тұсында жүргізілген өктемдік саясаттың зардабы болып еліміздің тарихында өзінің өшпес ізін қалдырған Семей ядролық полигонының Тәуелсіздікке апарар жолдар кезінде жабылуы, оның Тәуелсіз еліміздің дамуындағы орыны айта отырып келешек еліміздің тірегі болып саналатын сендердің болашақта еліміздің нық қадаммен алға басуына өз үлестеріңді қосатындарыңа сенемін.
Ән: « Заманай»
Үй тапсырмасы: эссе жазу, тақырыбы «Әлемдегі бейбітшілік- менің тыныштығым»
Скачать