Зал бәйрәмчә бизәлә. Өстәлләрдә уңыш: җиләк-җимеш, яшелчәләр, башаклар куела. Салмак кына музыка астына балалар залга керәләр.
1 А.б. Исәнмесез, диеп башлыйк әле,
Һәр очрашу шулай башлана.
Исәнмесез, диеп башланса ул,
Күңелләрдә ныграк саклана.
Ни арада җәй үтте
Матур көз килеп җитте,
Шатлык тулы бу бәйрәмне
Балалар күптән көтте.
2 А.б. Исәнмесез, хөрмәтле кунаклар, әти-әниләр! Бүген без халкыбызның иң гүзәл бәйрәмнәреннән берсе –“Сөмбелә” бәйрәменә җыелдык. Елның сихри фасылында, көн белән төн тигезләшкән мәлдә, татар халкы Сөмбелә бәйрәмен үткәргән . Ул — көзге бәйрәм, уңыш бәйрәме. Сөмбелә — ул “ башак “ дигән сүз. Җитен чәчле, зәңгәр күзле, зифа буйлы , сүзгә тапкыр, эшкә уңган кызны Сөмбелә дигәннәр. Әйдәгез әле, без дә бәйрәмебезне башлап шигырьләр сөйләп үтик.
Инзилә. Сарыларга сарган ак каенга
Шыбыр –шыбыр килеп кем дәшә?
Уттай янган кызыл миләш белән
Пышылдашып кем ул сөйләшә?
Ранис . Көзге җиргә гашыйк әрсез җилләр
Яфракларга шулай эндәшә.
Хушыгыз, хуш, язга чаклы, диеп,
Алар белән уйнап сөйләшә.
Эмилия. Көзге урман тып-тын булган,
Агач башы- ялангач .
Соңгы яфрак төшә калтырап,
Әз генә җил шаяргач.
Адилә Көз һаман рәсем ясый
Төрле төсләре белән.
Сөендерә, куандыра
Мул уңышлары белән.
Камилә. Көз килде,
Уңыш булды,
Табын сый белән тулды.
Рәхим итегез , дуслар ,
Көзге бәйрәмгә.
Даша. Снова осень за окошком.
Дождик сыплется горошком,
Листья падают шурша,
Как же осень хороша!
Альбина. Листья золотом расшиты,
Тропки дождиком умыты,
В ярких тапочках грибы,
Все нам, осень, даришь ты!
Ләйсәнә. Килә шаулы, алтын матур көзем.
Оча яфрак, исә көзге җил.
Табигатнең бигрәк сокландыргыч,
Хуш киләсең, көзем, әйдә кил.
Җыр “Көз килә”.
1. Шаяра әле күбәләк
Үтсәләр дә җәйләре.
Ә урамга килеп керде,
Килде яфрак бәйрәме.
Кушымта:
Нинди генә төсләре юк,
Күреп исең китәрлек.
Яфрак ява, яфрак ява
Юлыбызга түшәлеп.
2. Өлгереп җиткән миләшләр
Утлар шикелле яна.
Ә яфраклар бөтерелеп
Ява да ява, ява.
Кушымта шул ук.
3. Югалмаган икән әле
Төсләрнең яшеле дә.
Ясап яфрак бәйрәмнәре
Килә көз әкрен генә.
Кушымта шул ук.
А.б. Балалар, көз безгә үзе белән байлык, муллык алып килә. Көз җиткәч, без бакчаларыбыздан бик күп яшелчә, җиләк-җимеш җыеп алабыз. Искә төшерик әле, без нинди яшелчәләр җыябыз?
Балалар. Помидор, кыяр, шалкан, кәбестә…
(Кәрзиндәге яшелчәләргә игътибар итәләр)
А.б. Балалар, карагыз әле, кемнең кәрзине икән бу? Кем шундый уңган-булган?
Шулчак Куян керә.
Куян. Исәнмесез, балалар! Күрәм, миңа кунакка килгәнсез. Мин кышка әзерләнәм. Җәе буе су сибеп, карап үстергән яшелчә һәм җиләк-җимешләрне бакчадан җыеп алам.
А.б. Куянкай, нишләп син барысын бергә тутырдың?
Куян. Яңгыр килә дип ашыктым, шуңа шулай булды. Менә хәзер шул яшелчә, җиләк-җимешләрне аерасым бар.
А.б. Куянкай, без сиңа булышыйкмы соң?
Уен “Яшелчә, җиләк-җимешләр аеру”
Куян. Сез бик уңган балалар булып чыктыгыз. Рәхмәт сезгә. Мин китим инде, кышка әзерләнүемне дәвам итим. (Чыгып китә)
А.Б. Балалар, безнең бәйрәмебезгә кемдер җитми бит. Кем икән ул?
Балалар. Сөмбелә!
А.Б. Әйе, әйдәгез, үзен бирегә чакырыйк.
(Чакыралар. Музыка астында кулына кәрзин тотып Сөмбелә керә)
Сөмбелә . Сез мине чакырдыгызмы?
Сез мине көттегезме?
Мин килдем, исәнмесез!
Алтын яфраклар кулымда
Минем сезгә бүләгем.
Кызыл миләш белән чиккән
Өстемдәге күлмәгем.
А.б. Исәнме, Сөмбелә! Әйдә рәхим ит бәйрәмебезгә. Без сине шундый сагынып көттек. Синең килүеңә шигырьләр дә өйрәндек.
Марат. Бүген бездә матур бәйрәм –
Бүген бездә көзге бал.
Бүген көзге байлык белән
Бизәлгән безнең зал.
В.Камил. Җирдә сары яфрак –
Көз килүнең билгесе.
Сары яфрак – көз чибәрнең
Төшеп калган көзгесе.
Әмир. Ашлык булып җирдә үсә
Уңыш бит ул Сөмбелә.
Бөтен җирне нурга күмә
Кояш бит ул Сөмбелә.
Сиринә. Син килүгә сөендек,
Бик күп җырлар өйрәндек.
Шигырьләр, табышмаклар,
Күп биюләр өйрәндек.
Бию. “Яфраклар” (кызлар бии)
Сөмбелә. Дусларым, күрәм, сез уңганнар икәнсез. Минем дә сезгә бүләк – табышмакларым бар. Яле, тыңлап карагыз әле.
Кар астында кыш үткәрә,
Ямь яшел тунын киеп.
Көздән чәчеп калдырганга
Өлгерә ул иң элек.
Башта буйга сикерә
Аннан серкә очыра.
Кыш чыкса да , янып көеп
Урганны көтеп тора .
Балалар. Арыш.
Сөмбелә. Буеның озынлыгы белән
Аз калыша арыштан
Ул аңардан күп уздыра
Уңыш өчен ярышта.
Эшкәртсәләр бөртегенең
Бөтен шартын китереп .
Оныннан күмәч пешә
Күбек кебек күпереп.
Балалар. Бодай.
Сөмбелә. Бик дөрес, дусларым. Зирәклегегез мине сокландырды. Ягез әле, башакларым, бире килегез. Ничек дулкынланып үсүегезне балаларга күрсәтегез әле.
1 башак Эльвина Җылы кояш җәй буе
Безгә нурларын сипте.
Алтынсу төс йөгертте .
Ярдәм итте яңгыр да,
Шифасын бирде безгә.
2 башак Ислам Әйе, яңгыр вакытында
Кичекми килеп җитте.
Безгә ул дым эчертте
Дөрес, нык ярдәм итте,
Җил дә безгә булышты.
1башак Эльвина Аннан игенче безне
Тегермәнгә төшерде.
Кызу мичләргә куеп
Тәмле күмәч пешерде.
Г.Камил. Ипи басуда үсә
Аннан амбарга күчә.
Аннары мичтә пешә,
Кызарып мичтән төшә.
Шуннан килә өстәлгә
Безгә куәт өстәргә.
Ипи булса табында
Булдырам мин барын да.
Иркә. Көзнең иң олы бүләге-
Икмәк тора табында.
Тормышыбыз ямьле була,
Икмәк булган чагында.
Риназ . Яшәү чыганагы- кояш нурын
Җир җылысын саклап үзендә.
Күкрәкләргә терәп кисәр икмәк
Һәр табынның тора түрендә.
(Сөмбелә тәрбиячегә икмәк тапшыра.)
А.б. Рәхмәт сиңа, Сөмбелә! Менә балалар, күрдегезме, көз безгә нинди муллык әзерли. Көз ул – тылсымчы!
Себерке тотып себерә-себерә Әтәч керә.
А.б. Балалар, карагыз әле безгә тагын ниндидер бер кунак килде. Сез кем буласыз?
Әтәч. Мин — әтәч Кикрикур,
Кикригем дә шуңа зур.
Һәр көн иртән җир себерәм ,
Кара, нинди чиста бакча!
Тукта бер башак таптым. (идәндә яткан башакларны күреп).
Нишлим икән, нишләтим?
Тычканнарны чакырыйкчы,
Алар белер нишлисен.
(Әтәч тычканнарны чакыра, алар күренми).
Балалар, сез кычкырып карагыз әле, чыкмаслар микән. Исемнәре дә аларның – Чәрли белән Чүрли.
Балалар. Чәрли, Чүрли, әйдә чыгыгыз!
(Тычканнар килә.)
Әтәч (тычканнарга карап)
Менә таптым башак,
Тегермәнгә барып
Тарттырырга кирәк .
Оннан, алла боерса,
Пешерербез икмәк .
Кайсыгыз бара соң тегермәнгә?
Тычканнар. Мин түгел. Мин дә түгел.
Әтәч . Ярый мин үзем барам,
Сез сакларсыз өйне.
(Әтәч чыгып китә. Тычканнар туп уйнап кала).
А.Б. Балалар, тычканнарга бер-береңә һәрчак булышырга кирәклеген аңлатыйк әле .
1 бала. Сез нигә әтәчкә булышмыйсыз?
2 бала Эшне бергә эшләргә кирәк.
3 бала Бергә эшләсәң күңелле була.
Тычканнар . Без арыйбыз, күтәрә дә алмыйбыз.
А.Б. Бергә эшләгәндә эш авыр булмый ул.
(Капчык күтәреп әтәч кайта).
Әтәч. Менә он алып кайттым,
Инде басыйк камырын.
Кызарып пешәр бәлеш,
Алмасын да салырмын.
Йә кем баса камырын?
Чәрли. Мин түгел.
Чүрли . Мин дә түгел.
Әтәч .(бармак яный). Эх, сезне! Балалар да көләр әле үзегездән. Балалар, мин камыр басыйм , ә сез берәр җыр җырламассызмы? Күңеллерәк булыр иде.
Җыр. “Чудная пора осень”
1. Стали дни давно короче,
Но зато длиннее ночи.
Пахнет желтою травою.
Яблони давно созрели,
Ветви яблонь поредели,
И усыпан сад листвою.
Припев:
Чудная пора – осень.
Ветер листья носит, носит.
Снова птицы улетают.
Тают в небе, тают в небе, в небе тают.
2. Я одна брожу у дома.
Мне все здесь давно знакомо,
Но в волненье замираю.
Словно птицы в поднебесье,
Мне вокруг все интересно,
От чего пока не знаю.
Припев:
Чудная пора – осень.
Ветер листья носит, носит.
Снова птицы улетают.
Тают в небе, тают в небе, в небе тают.
3. Куст рябины веткой машет.
Дождь на крыше тихо пляшет.
Я свое окно раскрою.
Здравствуй, осень золотая,
Скоро, скоро я узнаю
Тайны, что несешь с собою.
Припев:
Чудная пора – осень.
Ветер листья носит, носит.
Снова птицы улетают.
Тают в небе, тают в небе, в небе тают.
Әтәч. Рәхмәт сезгә, дусларым. Күңелләрем күтәрелеп китте. Менә камырым да әзер, инде ясап мичкә генә тыгасы калды. (Әтәч чыгып китә)
Тычканнар шатлана-шатлан бииләр, сикерәләр.
Әтәч бәлеш тотып керә. Менә булды да. Йә, кем бәлешне мичкә тыгып куя. Чәрли, синме? Әллә, Чүрли, синме?
Тычканнар. Юк-юк, без түгел!..
Әтәч. Ярый инде, мичкә үзем тыгармын. Ә бәлеш пешкәнче нәрсә эшлик икән?
А.б. Әйдәгез, биеп алыйк. (Әтәч бәлешне мичкә тыгарга чыгып китә, кире керә)
Бию. “Татар биюе”.
Әтәч. Бигрәк матур биедегез. Рәхмәт сезгә, балалар! Минем бәлешем дә пешеп чыккандыр инде. Алып чыгыйк әле.
(Әтәч бәлеш алып чыга).
Әтәч. Кем ашый бәлешне?
Тычканнар. (йөгереп килеп). Мин ашыйм, мин ашыйм.
Әтәч. Юк инде, мин сезне ашатмыйм. Сез бит берни дә эшләмәдегез.
( тычканнар башларын иеп чыгып китәләр).
Әтәч . Нишләргә инде бу тычканнар белән?
А.б. Без аларны гафу итик, әтәчкәй. Икенче алар сиңа булышмый калмаслар. Алар гаепләрен аңладылар инде.
Әтәч. Ярый алайса, бу юлыга гафу итәм. Тычканнар, керегез, мин сезне гафу иттем. (Тычканнар керәләр, шатланалар)
“Эш беткәч уйнарга ярый” ,
Дип әйтә безнең халык.
Әйдәгез, дусларым, басыгыз.
Бер уйнап көлеп алыйк.
Уен. “Капчыктагы яшелчәләрне белергә (күрмичә, тотып кына)
Сөмбелә. Мин дә тагын бер кат зирәк булуыгызны тикшереп карыйм әле. Мин сезгә табышмаклар әйтәм, ә сез җавапларын табыгыз.
1.Утыра бер ак чүлмәк
Өстенә кигән йөз күлмәк. Ул нәрсә? (Кәбестә).
2. Чибәр апага карыйм да елыйм. (Суган).
3.Чәчәге агачында, алмасы тамырында (Бәрәңге).
4.Җир астында картыгыз, сакалыннан тартыгыз(Шалкан).
5. Бабай мескен картайган, эшләпәсе янтайган. (Көнбагыш)
6. Гәүдәсе бар – җаны юк,
Эшләпә кикгән – башы юк. (Гөмбә)
7. Җәй буена яшел булам
Көз җиткәч тиз кызарам.
Хәтта чибәррәк булам
Кершән сөрткән кызлардан. (Помидор)
Сөмбелә. Бигрәк тә тапкырлар инде үзегез. Булдырдыгыз! Бик матур җырлыйсыз да, биисез дә. Мин сезгә үземнең бүләкләремне тапшырырга телим . (Кәрзинне карый, бүләкләр юк. Бер кырыйда чи-чи килеп тычканнар кәрзин карап утыралар).
Сөмбелә. Ай, оятсызлар, беркемгә дә булыша белмиләр, ялкаулар, ә бүләкләрне беренче эләктергәннәр.
Тычканнар. Гафу итегез инде безне, балалар! Безнең дә бит сезнең кебек күңел ачып яшисебез килә. Без бүтән алай эшләмибез.
Сөмбелә. Гафу итәбезме, балалар?
Балалар. Гафу итәбез!
А.Б. Әйдәгез, балалар, дуслашу хөрмәтеннән тагын бер көзне котлап биеп алыйк. Тычканнар, безнең белән биисезме?
Тычканнар. Биибез, биибез.
Бию. “Проказница осень”
Сөмбелә. Сез мине тагын бер кат шатландырдыгыз. Барысы өчен рәхмәт сезгә! Менә кәрзин тулы бүләкләремне сезгә калдырам. Ә миңа китәргә вакыт. Барысы өчен дә рәхмәт сезгә, дуслар!
Алдагы көннәрегездә
Телим сезгә уңышлар.
Муллыкта, рәхәт тормышта
Яшәгез, нәни дуслар!
А.б. Рәхмәт, Сөмбелә! Синең белән безгә дә бик күңелле булды. Безнең балалар янына тагын кил.
Балалар. Сау бул, Сөмбелә!
Сөмбелә саубуллашып чыгып китә.
Җыр “Листик, листик, листопад”
1.Лучик солнца отразился в чистом отблеске воды,
Лист осенний закружился над просторами земли.
Золотистым листопадом рассыпаясь в высоте,
Опустился на ладошку листик желтенький ко мне.
ПРИПЕВ:
Листик-листик-листопад,
Кто же в этом виноват,
Может ветер озорной,
Поиграть решил с листвой.
Листик-листик-листопад,
Листья желтые летят,
Кружат в танце надо мной,
Увлекая за собой.
2. Капли дождика искрятся, и сверкают на воде,
Лист осенний уплывает как кораблик по реке.
Загадаю три желанья тихо ветру прошепчу,
Листик желтый словно птицу,
Из ладошки отпущу.
ПРИПЕВ
А.б. Безнең бәйрәмебез шуның белән тәмам, игътибарыгыз өчен бик зур рәхмәт. Киләсе очрашуларга кадәр!
“Каратун “Гөлчәчәк” балалар бакчасы”
Көз бәйрәме — Сөмбелә
Зурлар төркеме өчен сценарий
Тәрбиячеләр: Миннуллина Л.А.
2015
Бэйрэм
барышы.
Алып
баручы:
Бар
куңеллелек бөтен дөньяда, бар бер ямь бүген,
Нәрсәдән
бу, мин беләм, бәйрәм бүген, бәйрәм бүген!
Алып
баручы: Хәерле
көн, хөрмәтле кунаклар,нэни дусларыбыз! Сөйкемле, ягымлы, йомшак кунелле әбиләребез!
Бүгенге кичәдә сезнең барлык кайгы-хәсрәтләрегезне, сызлануларыгызны оныттырып,
кунелегез белән яшьлек елларыгызга кайтара алсак , без бик шат булыр идек.
Бу
очрашу сезнең кунелләрегездә матур истәлекләр калдырсын иде.
Без
бүген көзге бәйрәмгә җыелдык. Карагыз әле, безнең бүлмә ничек матурбизәлгән.
Әйтерсеңлә алтын көз үзенең сары, кызгылт яфракларын безнең залга кертеп тутырган.
Курайларда
көз көйләрен уйнап,
Агачларны
сары төскә буяп,
Куакларга
җиләк-җимеш элеп,
Агач
төпләренә гөмбә тезеп
Урман
буйлап алтын көз йөри.
Балалар,
менә шушы көзге байлыкта, муллыкта бәйрәм ителә торган бәйрәм ул – Көз бәйрәме.
Көн белән төн тигезләшкән көннәрдә үткәрелә ул.
—
Балалар
хэзер безнен нинди ел фасылы?
—
Нинди
коз айларын без белэбез эле?
—
Балалар
коз фасылына сез ничек карыйсыз?
—
Нэрсэ
очен сез козне яратасыз?
—
Э сез
белэсезме сон без буген жыелдык бугенге залга?
Балалар,
менә шушы көзге байлыкта, муллыкта бәйрәм ителә торган бәйрәм ул – Көз бәйрәме.
Көн белән төн тигезләшкән көннәрдә үткәрелә ул. Килгән кунаклар, кадерле
балалар,с езне барыгызны да чын күңелдән Уңыш бәйрәме белән котлыйбыз!
Сезне
ихлас кунелдән бугенге бәйрәм белән котлап җыр буләк итәбез.
- Җыр
“Көз килә”
Әйдәгез
әле без дә бәйрәмебезне башлап шигырьләр сөйләп үтик.
2.
Шигырь
сөйлиләр
Назифа
Бүген
бездә матур бәйрәм,
Бүген
бездә көзге бал.
Бүген
көзге байлык белән
Бизәлгән
безнең зал.
Латифа
Уңыш
жыелды,
Аккошлар
китте.
Матур
көз ае –
Октябрь
житте.
Самат
Алтын
көз кунака килгән,
Сары
кулмәген кигән.
Елмаеп
карый безгә,
Җырлап
алыйк соң бергә.
3.
Туп
жыры
А.Б. Балалар, көз безгә үзе
белән байлык, муллык алып килә. Көз җиткәч без бакчаларыбыздан бик күп яшелчә,
җиләк-җимеш җыеп алабыз. Искә төшерик әле, без нинди яшелчәләр җыябыз.
Күңелләргә
якты нур өләшеп,
Шатлык
өстәп һәрбер йөрәккә,
Үз
муллыгы белән көзләр килә,
Йомгак
ясап җәйге хезмәткә.
4.Музыкальный
инструментларда (Кечкенэлэр торкеменнэн малайлар)
Балалар, безнен матур козге бал бэйрэменэ
кемдер житми шикелле буген? Кем сон ул? Эйтеп карыйк эле??Әйдәгез әле кул чабып Көз кызын каршы
алыйк.(Балалар кул чабалар, Сөмбелә керә)
5. Көз килә
Сөмбелә. Мин – Көз кызы, киләм сезгә,
Көзге
байлык кулымда.
Муллык
белән байлык телим
Кем
очраса юлымда.
(Кулында
яшелчәләр салынган кәрзин)
Исәнмесез,
балалар, кунаклар! Сезне күрүемә мин бик шат! Мин Көз кызы – исемем Сөмбелә.
Бүген – бәйрәм! Мин сезгә кәрзинемә тутырып көзнең матур
бизәкләрен, уңышларын алып килдем.
Бии-бии
яшелчәләр керә.
Алып
баручы:
Дуслар,
бәйрәмгә килгәнсез,
Гөлдәй
матур киенгәнсез.
Ниләр
китердегез көзгә,
Сөйләп
бирегезче безгә!
Яшелчәләр
булып киенгән балаларның чыгышлары тыңланыла.
6. Кечкенәләр шигыр сойли
Кабак
(Зэлинэ)
Мин
буллам кабак,
Әйтмим
кабат-кабат.
Бик
файдалы зат мин,
Тик
мин җәяү кайтмыйм.
Кәбестә (Сафина)
Мин
буллам кәбестә,
Үзем
гел яшел төстә.
Күлмәгем
күпкатлы,
Ә
үзем бик татлы.
Кишер
(Данияр)
Минем
исемем кишер,
Теләсәң
болай пешер,
Теләсәң
ашка тура.
Мине
яраткан баланың
Күзләре
яхшы күрә.
Бәрәңге
(Булат)
Тыгызланып,
туп кебек
Үсеп
җитә бәрәңге.
Кырда,
көлдә пешкәне
Һай,
бигрәк тәмле инде.
Суган (Раяз)
Минем
исемем суган,
Мин
Һиндстанда туган.
Мине
бик тә мактыйлар,
Шифалы
дип атыйлар.
Салатка
да турыйлар,
Тураганда
елыйлар
Чөгендер (Гузэл)
Чөгендер
булам мин менә,
Мине
бар халык белә.
Төсем
матур, үзем тәмле,
Ашым
булла бик ямьле.
Сарымсак
(Раиль)
Минем
күлмәгем бик ак,
Мин
буламын сарымсак.
Мең
чирдән дәва булам,
Мине
дә алсаң була.
Шалкан
(Эмир)
Мин
бик таныш әкияттән.
Мине
таныйсызмы сез?
Үсә-үсә
зур булдым,
Мине
алырсызмы сез?
А.б
Балалар,
без бик күп яшелчәләр үстерәбез, тәмле – тәмле ризыклар пешерәбез. Ә иң кирәкле,
иң тәмле ризык нәрсә ул? (Балалар: Икмәк)
7. Ипи керә
Көз: Дөрес, балалар. Иң тәмле,
иң кирәкле ризык ул – икмәк.
А.Б.Яшэу чыганагы кояш нурын,
жир жылысын саклап узендэ
Кукрэклэргэ
терэп кисэр икмэк, хэр табыннын тора турендэ.
Икмэк
игенченен жан жылысы, Жир – Анага кадер-хормэте,
Яшэу
тамыры ул хэр йорэкнен, шуна кадерлибез икмэкне.
Эти-энихэм
дэ икмэк, бусузлэрдэтормыш мэгънэсе
Бэхет-хезмэт,
ирекяшэу яме, шул сузлэргэ бэйле хэммэсе!
Давыт
Ипи
басуда үсә
Аннан
амбарга күчә
Аннары
мичтә пешә
Кызарып
мичтән төшә.
Дәнис
Шуннан
килә өстәлгә
Безгә
күәт өстәргә.
Һәркемгә
ипи кирәк!
Һәркөнне
ипи кирәк!
Гөлсем
Көзнең
иң олы бүләге –
Икмәк
тора табында.
Тормышыбыз
ямьле булыр,
Икмәк
булган чагында.
8.Яфрак бию
Көз: Балалар, ел саен сезгә киләм
мин,
Киеп матур күлмәкләр.
Әйдәгез, килегез яныма,
Уйныйк әле бергәләп.
10.
Уен:
“Кем күбрәк бэрэнге җыя”
(Музыка
астынабалалар сибелгән
бәрәңгеләрне кәрзингәҗыя).
А.б
Рэхмэт сина,
Сомбелэ, килгэнен очен, кызыклы уеннарын очен!
А.б.Яңгырдан
соң гөмбәләр дә күп булып үсеп чыгалар. Сезнең алдыгызда
11. “Гөмбәләр бию”
16. Уен “Кем тизрәк чүпләр?” уены (Яшелчәләрне, фрукты кәрзингә
җыю)
Көз: Зирәк икән үзегез.
Бәхетле
һәм матур булсын
Сезнең
һәрбер көнегез.
Көз: бик
зур ускэнсез икэн,.
Ләкин
миңа китәр вакыт та җитте, киләсе елга кадәр, сау булыгыз, балалар!
18. Көз китә
А.Б. Рәхмәт, Көз! Синең
белән безгә дә бик күңелле булды. Безнең балалар янына тагын кил! Сау булыгыз.
Балалар: Саубулыгыз!
19.Жыр:
От улыбки
Алыпбаручы:
Бүгенгә без хушлашабыз,
Бәйрәмне
тәмамлыйбыз,
Күңелле
дәсоң бу көз!
Һәрвакыт
шундый белемле, зирәк, тырыш, уңган булыгыз.
Алып
баручы.: Шуның
белән бәйрәмебез ахырына якынлашты
Көзге кафе
Максат һәм бурычлар:
Балаларда бәйрәмгә карата уңай тәэсирләр калдыру, балаларның кәефен күтәрү, дустанә мөнәсәбәт тәрбияләү
Җырлау, бию сәләтләрен үстерү, активлыкларын арттыру
Татар халкының милли бәйрәм, йолалары белән таныштыруны дәвам итү
Җиһазлар: төрле төстәге кыршаулар, яшелчә, җимеш битлекләре, “Салат һәм компот әзерлә” дид.уены, руль, чебен гөмбәләре, поднослар, 2 мольберт, “Бар матур бакча”, “Миңа кыяр кирәк”, “Көз килә”, “Көзге моң”, “Яфрак бәйрәме”, бию көе аудиоязмалары, күчтәнәчләр
(Балалар залга керәләр)
1бала:
Сарыларга сарган ак каенга
Шыбыр-шыбыр килеп кем дәшә?
Уттай янган кызыл миләш белән
Пышылдашып кем ул сөйләшә?
Көзге җиргә әрсез гашыйк җилләр
Яфракларга шулай эндәшә.
Хушыгыз,хуш язга чаклы, диеп,
Алар белән уйнап сөйләшә.
2 бала
Ни арада җәй үтте,
Матур көз килеп җитте.
Шатлык тулы бу бәйрәмне
Балалар күптән көтте.
3 бала
Килә шаулы алтын матур көзем,
Оча яфрак, исә көзге җил.
Табигатең шундый сокландыргыч
Хуш киләсең, көзем, әйдә кил!
Җыр “Көз килә”
(Балалар утыралар. Убырлы килеп керә.)
БАБА ЯГА: Здравствуйте, вам, пожалуйста!
Явились, не запылились, голубчики!
Ой…! Тфү! Нәрсә сөйлим мин?Исәнмесез, саумысыз
Рәхим итегез. Мин бик шат сезнең килүгезгә.
Өйгә ремонт ясаттым да ,
Модный кафешка ачтым.
Хәзер Убырлы түгелмен-
Бизнес –леди булам мин.
Мин сезне күптән көттем,
Чебен гөмбәсе һәм тагын бик күп
Гөмбәләрдән бәлеш пешердем.,
Бүген бит бәйрәм бездә-
Шуңа чакырдым сезне дә.
Так, что касатики вы мои, заждалась я вас!
Онытым торам икән,
Кафе белән таныштырып үтәм.
Исеме “Көзге кафе “
Сөмбелә килә үзе.
Ә Сөмбеләне беләсезме соң сез?
Убырлы: Сөмбелә килгәнче, әйдәгез репетиция ясап алыйк. Нәрсәдән башларга микән? Әйдәгез, шигырьләрдән башлыйк әле.
4 бала
Көз-сылу килгән ерактан,
Нәрсә генә алмаган?
Нинди бүләк кирәклеген
Әйтмәсәң дә аңлаган.
5бала
Каеннарга – сары яулык,
Миләшкә – муенсалар.
Чиягә – көрән алкалар
Бигрәк килешеп торалар.
6 бала
Алсу, яшел буяуларны
Биргән алма, кыярга.
Бөрлегән кызыл мәрҗәнен
Белми кая куярга.
7 бала
Көз шулай төрле төсләргә
Буйый бөтен җирне дә.
Җиләк-җимеш белән сыйлый
Шатландырып безне дә.
8 бала
Көз килде дә бөтен җирне
Сары төскә буяды.
Яшелгә дә буяр иде-
Юктыр аның буявы.
Яфракларны алтын белән
Кем төнлә бизәп йөргән?
Танымыйча торам икән-
Бакчабызга көз килгән!
9 бала
Ямьле кояш нурлар чәчеп,
Елмаеп карый безгә.
Нинди тәмле күчтәнәчләр
Көз алып килгән безгә.
Алтын яфраклар очалар,
Безнең башларга тиеп.
Саубуллаша кыр казлары
Язын кайтырбыз, диеп.
Убырлы: Булдырдыгыз. Ә табышмакларга җавап таба алырсыз микән? Хәзер, хәзер, тикшереп карыйм.Мин бит сезгә бүген бик күп тәмнюшкалар әзерләдем. Әгәр дә табышмакларга җавапларны тапмасагыз, мин аларны, извините, үземә калдырам. Ой, что же я такое говорю, я же добрая, не жадная, я ведь исправилась. Вот вам мои загадки — табышмаклар:
-“Ал”, дисәң дә алалар,
“Алма”, дисәң дә алалар.
Нәрсә соң ул, балалар? (алма)
-Башы – тәтәй,
Төбендә – ун күкәй. (бәрәңге)
-Утыра бер ак чүлмәк,
Өстенә кигән йөз күлмәк. (кәбестә)
-Үзем туныйм,
Үзем елыйм да елыйм. (суган)
-Түгәрәк – ай түгел,
Сары – май түгел.
Койрыгы бар – тычкан түгел.(шалкан)
Убырлы
Булдырдыгыз. Менә минем тәмле-тәмле чебен гөмбәләрем. Ашагыз, ашагыз, балакайларым. Ешьте, угощайтесь-мухоморчики свежие, только собрала. Ну, берите же…. Ой , кемдер килә бугай? (чебен гөмбәләрен яшерә, ә үзе бизәнә-төзәнә.) Әллә Сөмбелә килеп тә җитте инде?
(Карачкы керә)
Убырлы: Әссәгыфирулла, кем син? Карачкы кыяфәтендә кем килгән минем кафема. Кайда дрес-код?
Карачкы: Әй, әүлия икәсең. Дөрес әйтәсең. Карачкы мин. Бакчадагы карачкы. Валентин Юлдашкин киемнәрен кияргә бик күп акча кирәк, понимаешь.Ә миңа бусы да ярап тора. Матур итеп киенсәм, каргалар курыкмый бит.
Убырлы: Ярый, ярый, аңладым, җүләр түгел. Карачкы тек карачкы. Ә монда ник килдең соң син, миннем клиентларны куркытып бетерәсең бит. Бар, бар кит тизрәк. Зур кунаклар көтәм мин.
Карачкы : Убырлы, зря куасың син мине. Миннән башка берни дә эшли алмыйсың бит син. Да без меня тебе не справиться, и праздник осенний не провести.
Убырлы : Әкият сөйләмә монда .!А вдруг он меня обманывает? А вдруг ты меня обманываешь? Әһә, әйдә, менә кунаклар белән уйнап кит әле.
Карачкы: Мин һәрвакыт әзер!
Уен «Кем җитезрәк?”
(Балаларда төрле төстәге яшелчә, җимешләр сүрәтләнгән битлекләр. Балалар матур бию көенә бииләр. Музыка туктагач, Карачкы бер төс әйтә: кызыл, сары, яшел, кызылсары. Карачкы атаган төстәге битлекле балалар гына шул төстәге кыршауларга басалар. Ә калганнар кыршауларга кермиләр. Уен шулай дәвам итә. )
Убырлы: Әйбәт уйныйсың син, кәнишне. Ләкин миңа бит ярдәмче кирәк. Официант, мәсәлән.
Карачкы: Әй, Убырлы, как раз мин тренерлыкка укып кайттым. Менә бу балалар белән разминка ясадык инде без. Күз ачып йомганчы алар сиңа өстәл әзерләп куярлар.
Уен “Салат һәм компот әзерлә”
(1 команда яшел яшелчәләрдән – салат ясый, 2 команда сары җимешләрдән компот пешерә)
Малайлар башкаруында «Официантлар биюе» (
Карачкы: Убырлы, бик ябыгып та киткәнсең бугай. Кыш көне бөтен хайваннар кышка әзерләнә, запас җыя. Ә син нишләргә уйлыйсың?
Убырлы: Кәнишне, минем һәрвакыт киптерелгән чебен гөмбәләрем бар.Сиңа да биреп торырга могу. Ачтан үлмәссең. Әй, шундый тәмле үзләре.
Карачкы: Ни сөйлисең, убырлы. Минем үләсем килми әле синең гөмбәләреңне ашап. Менә мин монда якында гына бер бакча күрдем. Анда менә әллә нәрсәләр үсә.
Җырлы –биюле уен “Бар матур бакча”
.Убырлы: Карачкы, синең белән күңелле кәнишне. Балаларга бит син түгел, Сөмбелә кирәк.
Карачкы: Кайгырма, Убырлы, булдырабыз аны. Сөмбелә бит үзе генә килми, уңыш, сары яфраклар, яңгырлар белән килә. Сары яфраклар турында җырны ишетсә, ул йөгереп килеп җитәр.
Җыр “Яфраклар бәйрәме”
(Җырдан соң Сөмбелә керә)
Сөмбелә: Исәнмесез, дусларым.
Дусларым, туганнарым.
Мин – Сөмбелә, килдем сезгә.
Көзге байлык кулымда.
Муллык белән байлык телим-
Кем очраса юлымда.
Убырлы: Менә Сөмбеләбез дә килеп җитте. Без сиңа бик күп бүләкләр әзерләдек.
Җырлы-биюле уен “Миңа кыяр кирәк”
Җыр “Көзге моң”
Карачкы: Внимание!Игътибар! Бездә кунаклар – иң оста биючеләр!
Кулчатырлар белән бию
Сөмбелә: Рәхмәт сезгә, дусларым.
Сөмбелә: Минем дә сезгә бүләкләрем бар.
Убырлы: (алга йөгереп чыга). Миңа, миңа иң зур бүләк. Мин бүген төне буе йокламадым, бәйрәмгә әзерләндем. Тәмле бәлеш пешердем. Бөтен бүләкләр дә минеке. Ә син, Карачкы, читкәрәк китеп тор.
Карачкы: Миннән, балалардан башка, бүген бәйрәм дә булмас иде.
Убырлы: Ярый, ярый. Сдаюсь. Әйдә, Карачкы,: мирись, мирись, мирись, больше не дерись.
Сөмбелә: Кайгырмагыз, минем бүләкләрем барыгызга да җитәр.
(Балаларны күчтәнәчләр белән сыйлый)
Рәхмәт сезгә, бик күңелле
Уйнадыгыз, дусларым.
Байлыкта, матур тормышта
Яшәгез, туганнарым..
Уртанчы һәм зурлар төркеме балалары белән уңыш бәйрәме үткәрү өчен сценарий.
Максат:
1. Балаларның көз, уңыш, яшелчәләр турында белемнәрен киңәйтү;
2. Татар бәйрәмнәренең матурлыгын күрсәтү;
3. Табигатькә сакчыл караш тәрбияләү, хезмәт кешесенә хөрмәт уяту.
Алып баручы: Хәерле көн, дуслар!!!
Бүген залга «Сөмбелә» бәйрәменә җыелдык,
Бәйрәмебез күңелле үтсен,
Балалар көлүе яңгырап торсын!
Елның сихри фасылында — көн белән төн тигезләшкән вакытта татар халкы «Сөмбелә» бәйрәмен уздырган… Ул – көзге бәйрәм, уңыш бәйрәме. Бу вакытта инде уңыш җыю эшләре тәмамлана. Табигать кышкы ялга әзерләнә. «Сөмбелә»- ул башак, иген дигән сүз. Сары чәчле, зәңгәр күзле, зифа буйлы, сүзгә тапкыр, эшкә уңган кызны да Сөмбелә дигәннәр.
Балалар шигырь сөйлиләр:
1. Ни арада җәй үтте,
Алтын көз килеп җитте.
Шатлык тулы бу бәйрәмне,
Балалар күптән көтте
2. Көз көннәре бик күңелле,
Бик күп җимешләр пешә.
Помидор, карбыз өлгерә,
Алмалар егылып төшә.
3 Килә шаулы Алтын көзем,
Оча яфрак, исә көзге җил,
Табигатең бигрәк сокландыргыч,
Хуш киләсен, көзем, әйдә, кил.
4.Моңлы, гүзәл,
Матур аяз көннәр,
Мул игеннәр —
Синең бүләгең.
Сокландыргыч синең табигатең,
Бигрәк матур, ай-ай күлмәгең.
Җыр –«Көз килә»
5. Бәйрәмебез бик күңелсез бит,
Күңелсездер сезгә дә.
Бәйрәмнәр кирәк сезгә дә,
Бәйрәмнәр кирәк безгә дә.
Бәйрәмнәр кирәк һәммәбезгә дә.
6 .Күрәмсез, дусларым, көз килде тышта,
Озак тормас, килер ак тунлы кыш та.
Китә башлады инде бездән кошлар,
Алар бездән ерак җирләрдә кышлар.
Алып баручы: Әйдәгез, балалар, бәйрәмгә без «Сөмбеләне чакырабыз!
Балалар: «Сөмбелә», кил безгә!
Музыка астында «Сөмбелә» керә. (Биеп әйләнеп чыга)
Алып баручы: Исәнмесез, «Сөмбелә». Без сине бик көттек.
«Сөмбелә»: Исәнмесез, балалар! Исәнмесез, кунаклар!
Мин сезгә буш кул белән килмәдем. Мин үземнең салкын җилләрем, яңгырларым белән килдем. Кәрзинем тулы алтын, сары, төрле төстәге яфраклар, уеннар, табышмаклар алып килдем. Әйдәгез, бергәләп зур түгәрәк ясыйбыз.
Җырлы-биюле уен «Күрсәт әле үскәнем»
«Сөмбелә»: Бик матур җырлыйсыз икән, балалар. Хәзер бераз ял итеп алсак та була. Сынап карыйм әле, үзегез турында табышмаклар беләсезме?
1.Җир астында алтын казык, Без аны алдык казып. (кишер)
2.Үсеп утыра бер чүлмәк, Өстенә кигән йөз күлмәк. (кәбестә)
3.Үзе йомры—ай түгел, Төсе сары –май түгел, Койрыклы—тычкан түгел. (шалкан)
4.Йодрык-йодрык булып үсә Алма кебек кызарып пешә, Үзе матур, аны кем әйтер? (помидор) 5.Кечкенә генә сары карт, Кигән туны җиде кат. Туннарын туныйсың, Тунаганда елыйсың. (суган) «Сөмбелә»: Булдырдыгыз, балалар, сезнең белән бик күңелле икән. Әйдәгез, уйнап алабыз.
Уен «Бер сүз белән әйт»
(1 кәрзиндә яшелчәләр, 2 нче кәрзиндә җимешләр, «Сөмбелә» 2 кәрзинне дә идәнгә буташтырып сибеп җибәрә, 2 бала чыга, берсе яшелчәләр җыя икенчесе җимешләрне җыя. Җыеп бетергәч «Сөмбелә» һәр баладан сорый. — Син нәрсәләр җыйдың? Бер сүз белән ничек атыйбыз?)
«Сөмбелә»: Яшелчә, җимешләрне бик әйбәт беләсез, булдырдыгыз. Хәзер 8 төркем балалары белән җырлы-биюле уен: «Бар матур бакча, анда кишер үсә»
Җырлы-биюле уен: «Бар матур бакча, анда кишер үсә».
Алып баручы: «Сөмбелә», безнең дә уен-ярышларыбыз бар. Әйдә сиңа без аны уйнап күрсәтәбез.
1.«Кем тизрәк» (балалар 2 командага бүленәләр, һәр командадан берәр бала, аякларына сыңар галош киеп ярышалар.)
2«Гөмбәләр аланында» (карточкалар ярдәмендә, агулы гөмбәләрне беренче команда җыя, икенче команда ашарга яраклы гөмбәләр җыя. Кем беренче җыеп бетерә, шул команда җиңүче була)
«Сөмбелә»: Балалар без сезнең белән бергәләп күңел ачтык, Мине кыш ашыктыра, миңа китәргә вакыт җитте. Менә сезгә миннән истәлеккә яфраклар. Әйдәгез, бергәләп биеп алабыз.
«Яфрак белән бию».
К сожалению, реакцию можно поставить не более одного раза 
Мы работаем над улучшением нашего сервиса
Сэмбелэ бэйрэме
Бала. Үтте-китте матур җǝйлǝр,
Кɵзлǝр килеп җитте.
Ак каенның яфракларын
Сары тɵскǝ кертте.
Бала. Урман аланнарына
Алтын келǝм ябылган.
Милǝш телгǝшлǝренǝ
Назлап кояш сарылган.
Бала Яхшы күңелле агачлар
Җирне дǝ онытмыйлар.
Тɵрле-тɵрле бизǝк тɵшкǝн
Кием белǝн котлыйлар.
Бала Урамнар буйлап килǝ
Кɵзбикǝ кɵлǝ-кɵлǝ.
Яфракларын сибǝ-сибǝ
Шаяра,уйный,кɵлǝ.
Жыр «Сэмбелэ, син тизрэк кил» (Сɵмбелǝ керǝ)
Сɵмбелǝ.Исǝнмесез,дусларым,
Килдем мин сезгǝ тагын.
Мин кɵз кызы-Сɵмбелǝ,
Кɵзге байлык кулымда.
Муллык –сǝламǝтлек телим
Кем очраса юлымда.
Бала. Рǝхмǝт сиңа,кɵз-Сɵмбелǝ,
Синең барлыгың ɵчен.
Тормыш чыганагы булган
Барлык байлыгың ɵчен.
Сɵмбелǝ. Бǝйрǝм итик бергǝ-бергǝ,
Мул уңыш хɵрмǝтенǝ.
Чакырам мин һǝммǝгезне
Сɵмбелǝ бǝйрǝменǝ.
(Шул вакыт Җилбикǝ белǝн Юешбикǝ килеп керǝлǝр.)
Жилбикǝ. Əһǝ,бездǝн башка гына бǝйрǝм итеп ятмакчы буласызмы? Барып чыкмас! У-у-у,ɵшетǝм(очып йɵри).
Юешбикǝ. Безнең дǝ бǝйрǝм итǝсе килǝ.Апчхи!
Сɵмбелǝ.Я,Юешбикǝ,Җилбикǝ,безгǝ микроблар таратып,безнең юлны бүлеп йɵрмǝгез ǝле,балаларны бǝйрǝмсез калдырмагыз.
Жилбикǝ. Безнең дǝ күңел ачасыбыз килǝ.
Юешбикǝ.Бер биеп күрсǝтсǝгез,күңелебез ачылыр иде,ичмасам.
Сɵмбелǝ.Балалар,ǝйдǝгез Юешбикǝ белǝн Җилбикǝгǝ бер биеп күрсǝ-
тик ǝле.
Бала. Һǝр кɵз үзенчǝ килǝ ул,
Һǝр кɵз үзенчǝ матур.
Елмаешып бер биесǝк
Кɵзне ярату булыр.
(Татар халык биюе «Əпипǝ».)
Җилбикǝ. Шǝп биедегез,балалар,җил кебек җилдердегез генǝ.Менǝ болай: у-у-у…(йɵгереп йɵри).
Бала. Кɵзге җил,яңгыр
Салкын булса да,
Колак-борыннар
Бераз туңса да.
Куркытмый безне
Яңгыр,суык җил.
Һǝрвакыт ямьле
Безнең туган ил.
Юешбикǝ. Ярар,ярар,бǝйрǝмегезгǝ калдырсагыз,без сезне куркытма-
быз.Мондый балаларны куркытып буламы соң? Чыныгып беткǝн бит болар.
Сɵмбелǝ. Ярар,алайса тǝртип бозмасалар,калдырыйкмы боларны ?
Балалар. Əйе.
Бала. Кɵз килде,салкын һава
Курку салды кошларга.
Торналар оча туктаусыз
Җылы якка кышларга.
Бала . Һǝркайсы җилпи канатын
Очканда авыл аша.
Əйтерсең лǝ,каңгылдап
Җǝй белǝн саубуллаша.
Бала. Яшел куаклар буялды
Ал,кызыл,сары тɵскǝ.
Кɵзге җил,яңгыр артыннан
Яфраклар ява ɵскǝ.
Укучы. Əй,балалар,күрегез,тышта,
Əнǝ килǝ кɵз!
Балалар.Əйе,ǝйе,күрǝбез
Кɵз килгǝнен белǝбез.
Укучы. Əйтегез ǝле,сɵйлǝгез,
Ничек итеп килǝ кɵз?
Балалар. Канат кагып еракка
Кошлар очты кɵньякка.
Аюлар ɵн казыды
Бик тирǝн итеп базны.
Балыклар да тындылар,
Су тɵбенǝ чумдылар.
Агачлар-ялангачлар
Җиллǝрдǝ чайкалалар.
Тик безгǝ күңелле кɵз-
Без мǝктǝптǝ укыйбыз.
Бала. Китсǝ дǝ бездǝн,
Җǝйнең зур яме.
Алмашка килде
Уңыш бǝйрǝме.
Бала. Мичлǝрдǝ пешǝ күпереп,
Кызарып яңа икмǝк,
Бу-кɵз бǝйрǝме,димǝк.
Һич уфтанмыйм,китерсǝ дǝ
Кɵз үзенең салкынын.
Күр,ул юмартланып сибǝ,
Уңга –сулга алтынын.
Бала. Гǝрǝбǝдǝй булып үсте,
Түгелгǝн тир бушка китмǝде.
Игенченең батыр хезмǝте бу-
Күпереп пешкǝн арыш икмǝге.
Сɵмбелǝ. Сезнең алгы кɵннǝрегез
Мактау белǝн үтсеннǝр.
Барлык мǝктǝп балалары
Хезмǝт сɵеп үссеннǝр.
Юешбикǝ. Жэй буе балалар яшелчэ бакчасында эшлэде. Яшелчǝ бакчасында нилǝр ɵлгерде микǝн? Мин җǝй буе аларга су сиптем бит.
Сɵмбелǝ.Əйдǝгез,үзлǝрен тыңлап карыйк ǝле.
Керегез, керегез! Тургэ утэ курегез!
(Куян алга чыга, кулына кишер тоткан)
Куян: Кишер зур, кишер кечкенэ,
Кишер пычрак, юыйк тиз генэ.
Кишер бик тэмле, бирик куянга
Кишер бик баллы, сэенсен куян да.
Мин сезгэ табышмаклар алып килдем. Жавапларын табыгыз эле!
Помидор: Итләч, йомры, яшелен
Өзеп алдым, яшердем;
Гаҗәпләндем бераздан,
Кояшсыз да кызарган.
Мин кем , дуслар?
Бэрэнге: Өстә дә үсә алмалар,
Төптә дә үсә алмалар;
Өстәгесе кирәксез,
Төптәгесен, җиткәч көз,
Караңгыдан алалар,
Караңгыга салалар.
Пешерсәң аны тагын,
Тәмләнә шулчак табын.
Кызыл чэгендер: Ул жир астына тешкэн,
Кып-кызыл булып пешкэн.
Ашка тэм хэм тэс бирер
Дуслар, аны кем белер?
Борчак: Тар бүлмәдә үстек без,
Тезелдек тә бер сафка;
Саргайгач та йөзебез,
Сибелдек төрле якка.
Суган: Тышым сары, эчем ак,
Исемем дэ бик эйбэт.
Ай хай бигрэк яратам
Ерактан ук елатам.
Алма:Исемем- боерык,
Зурлыгым- йодырык;
Эленеп торырлык
Бар миндә коерык.
Гэмбэ: Яңгырны бик яратсам да,
Эшләпә киям көн дә.
Аягым минем бер генә,
Аумый торам мин..
(Балалар кулларындагы яшелчэлэрне дэрес жавап биргэн укучыларга бирэлэр)
(Яшелчэлэр биюе)
3 «А» классы чыгышы
3 «Б» классы чыгышы
Бала. Э хэзер 1 класска сузне бирэбез.
2 класска сузне бирэбез.
4 класска сузне бирэбез.
Сɵмбелǝ Бигрэк матур жырладыгыз,
Шигырьлэр сойлэдегез,
Барысы очен рэхмэт сезгэ.
Алдагы коннэрдэ дэ
Телим сезгэ унышлар.
Муллыкта, рэхэт тормышта
Яшэгез нэни дуслар!
Бала. Сау бул, Сомбелэ! Яз житкэч, Нэуруз бэйрэмендэ сине котеп калабыз.
Эй,Сомбелэ, Сомбелэ,
Сомбелэне кем белэ?
Сомбелэне шулар белэ –
Кем эшенэ олгерэ.
Мул унышлы козге бэйрэм
Хэркемне соендерэ.
Сэмбелэ: Балалар, мин сезгэ тэмле ризыклар китердем. Рэхим итегез, сыйланыгыз! -Сау булыгыз!
(Балалар ризыклар элэшэ)
Сэмбелэ киткэч, тэрле уеннар уйнала.
Осенний праздник урожая «Сөмбелә бәйрәме»
Сценарий праздника для детей старшей группы
Цель праздника:
Расширять кругозор детей о традициях, обычаях татарского народа, знакомить детей с татарским народным праздником «Сөмбелә» (Праздник урожая);
Воспитывать любовь и уважение к татарскому языку и татарской культуре;
Развивать творческие способности детей в создании художественного образа, используя игровые и танцевальные импровизации.
Ход праздника
Ведущий: Ни арада жәй үтте,
Матур көз килеп җитте.
Шатлык тулы бу бәйрәмне
Балалар куптән көтте.
Здравствуйте, ребята и гости нашего праздника!
Кадерле балалар, кунаклар! Исәнмесез!
Без бүген сезнен белән бергәләшеп “Сөмбелә”бөйрәмен үткәрергә җыелдык!
Мы сегодня собрались на праздник Сөмбелә — праздник урожая. Его отмечают в день осеннего равноденствия, когда день и ночь уравниваются. В давние времена, когда урожай был убран, осенняя посевная закончена — люди устраивали этот праздник. Хозяйкой праздника была девушка по имени Сөмбелә. Ее выбирали из числа красивых, озорных,острых на язык девушек , переодевали в Сөмбелю, выводили на площадь и там задавали ей вопросы. Например, «топор или шило?». Если она скажет «топор», то полагали, что осень будет холодная — лед можно будет разбивать только топором. Если ответ был «шило», то ожидалось, что осень будет относительно теплой — лед можно будет разбить и шилом. К её словам прислушивались даже старики и аплодировали со словами «юравың юш булсын», т. е. пусть твое гадание осуществится. Сөмбелә должна была иметь светло-желтые волосы, потому что она символизировала осень, колосья.
Давайте и мы с вами отметим этот праздник в нашем уютном зале и позовем на наш праздник Сөмбелю. (стук в дверь) Ой, а кто же это стучится в нашу дверь? (Влетает птица с письмом, отдает его ведущему.)
Давайте, ребята прочитаем письмо:
”Праздник ваш никогда не начнется, и Сөмбелә к вам не вернется!
Скучно мне в лесу одному, к вам ее я не пущу!
Вам спешу передать привет! Думали-меня уж нет?
Шурале еще живой! Что?! Не справились со мной?”
Ведущий:
Ребята, что же нам делать?
Ведь праздник без Сөмбели не начать,
кого на помощь нам позвать?
К ведущей подбегает мальчик Батыр.
Батыр:
Не переживайте!
Шурале я обхитрю,
К вам Сөмбелю приведу!
И помогут мне друзья
Только медлить мне нельзя!
Ведущий: Спасибо тебе, Батыр! Отправляйся в путь дорогу. Удачи тебе. Будут трудности, зови друзей и они тебе обязательно помогут.
(Батыр идет по воображаемому лесу и читает стихи «Яфрак бәйрәме” Ләбиба Лерона.)
Сары, сары, сап-сары
Агачның яфраклары.
Җил исә, ява яфрак —
Көзнең матур чаклары.
Оча яфрак, уйный яфрак,
Һаваларда әйләнеп.
Бүген, бүген, бүген, бүген
Яфракларның бәйрәме!
Дети исполняют песню «Алтын көз» (муз. А. Батыршина, сл. З. Нури).
Девочки исполняют под лирическую татарскую мелодию танец с листьями. Батыр любуется этим танцем.Вдруг музыка становится тревожной:навстречу Батыру выбегает волк.
Волк:
Сам обед ко мне идет!
Вот сегодня мне везет!
Съем тебя!…
Батыр:
Ты не спеши!
Лучше мне ты помоги!
Шурале знаком тебе?
Сөмбелә у нас в беде!
Держит он ее взаперти,
Мне дорогу не найти!
Волк:
Ладно, ладно, помогу!
За просто так-я не могу!
Должен ты меня развлечь
и стихи мне здесь прочесть!
Батыр :
Здесь помогут мне друзья,
Ну, ребята, выходите!
Волка тут развеселите!
Дети читают стихи.
1. Күрәмсез, дусларым, көз килде тышта;
Озак тормас, килер ак тунлы кыш та.
Китә башлады бездән инде кошлар;
Алар бездән ерак җирләрдә кышлар.
(Габдулла Тукай.)
2. Җилдә назланып оча
Алтын , сары яфраклар.
Сокланмый мөмкин түгел,
Бигрәк матур шул чаклар.
3. Яңгыры явып торсын,
Көннәре суык булсын,
Мин барыбер яратам,
Мин көзләрне яратам.
4. Кояш та сүрән генә
Күзәтә көзге ямьне.
Тезелеп кошлар китә,
Ә шулай да көз ямьле.
5. Көз һаман рәсем ясый
Төрле төсләре белән.
Сөендерә, куандыра
Мул уңышлары белән.
Волк:
Как красиво вы стихи читаете
И татарский язык хорошо знаете!
Сам,, рәхмәт” скажу я вам,
Моим новым друзьям!
Ты,Батыр,вперед иди,
Доброго тебе пути!
Батыр:
Рәхмәт, дустым!Приходи к нам на праздник!
(Идет Батыр дальше. На пути встречает «Уңыш» бабая.)
Батыр:
Исәнме, бабай! Исәнме!
Давно тебя я не видал!
Уңыш бабай:
Батыр! Исәнме! Хорошо,
Что здесь тебя я повстречал!
Я тут урожай собрал.
Все в корзину побросал.
Непорядок!Знаю я!
Да спина заболела моя,
Поэтому помощь нужна мне твоя.
Не останусь я в долгу,
Тебе подарок подарю!
Батыр:
Уңыш бабай, ты подарков не дари,
лучше Сөмбелю найти помоги.
Знаешь, где живет Шурале?
Уңыш бабай:
Ладно, помогу тебе!
Батыр: Друзья мои, помощники! Давайте поможем дедушке (зовет детей). Уңыш бабай: Вот-вот посмотрим, что же здесь есть. (Показывает овощи и фрукты. Дети должны назвать фрукт или овощ на татарском языке.) Так-так, в овощах и фруктах разбираетесь, значит сможете все правильно разложить. (Во время игры звучит татарская мелодия в быстром темпе.)
Игра-аттракцион «Рассортируй овощи и фрукты по корзинам»
Уңыш бабай:
Менә рәхмәт. Помогли.
Ну, Батыр, теперь иди
прямо, прямо по дороге!
Не сворачивай с пути!
Батыр: Рәхмәт. Сау бул, Уңыш бабай.
(Батыр идет дальше. Вдруг он видит девочку. Она сидит и плачет. Он подходит к ней.)
Батыр: Девочка, ты почему плачешь? И как тебя зовут?
Девочка: Меня зовут Айсылу. Я заблудилась, поэтому и плачу.
Батыр: Не плачь, Айсылу. Это горе, не беда. А пойдем со мной спасать Сөмбелю. Хитрый Шурале спрятал ее о нас, а без нее мы не можем праздник начать. Вдвоем будет веселее.
Айсылу: Пойдем (замечая воображаемые капли дождя). Ой!
Батыр, безгә артыбыздан
Шыбыр-шыбыр кем дәшә?
Батыр: Кем дә дәшми, көзге яңгыр
Зонтик белән сөйләшә. (Мәрзия Фәйзуллина.)
Под музыку выходят девочки с зонтиками. Один зонтик отдают Батыру и Айсылу, они прячутся под ним.
Исполняется танец с зонтиками под песню «Кулчатыр».
Дождь кончается, Айсылу с Батыром идут дальше и приходят к дому Шурале.
Батыр:
Шүрале! Шүрале!
Тату, дус булыйк әле!
Отпусти Сөмбелю-осень,
Очень, очень тебя просим!
Шурале:
Ха-ха-ха!Ха-ха-ха!
Шул кирәк сезгә!
Айсылу:
Ты же не такой плохой,
В сказке –Шурале другой!
Что захочешь, все проси!
Только Осень отпусти!
Шурале:
Ладно, ладно! Буду добрым я,
Если поиграете со мной, друзья!
Батыр: Я думаю, ребята нам с удовольствием в этом помогут.
Дети исполняют песню «Шүрәле» (З.Хөснияр сүзлөре,З.Гыйбадуллин көе.)
Дети играют с Шурале в игру:
”Син уртада, без кырыйда,
Әйләнәбез, Шүрәле.
Син нишләсең, ни кылансаң,
Шуны эшләргә була. (Шурале показывает различные фигуры, дети повторяют.)
Шурале: Балалар, мин сезгә начарлык иттем, ә сез миңа яхшылык белән җавап кайтардыгыз!
Вы меня развеселили,
И мне очень угодили!
Сюмбелю я вам верну,
У вас прощенья я прошу!
Под музыку выходит Сөмбелә.
Батыр с Айсылу подбегают к Сөмбеле, обнимают ее и ведут в центр зала.
Батыр:
Сөмбелю вы все встречайте,
Праздник дружно начинайте!
Шатлык булып бакчабызны
Гөлгә күмдең, Сөмбелә,
Безнең матур җырыбызга
Син дә кушыл, Сөмбелә!
Дети исполняют песню “Сөмбелә” Г. Зәйнәшева сүзләре, М. Шәмсетдинова көе.
Сөмбелә дип матур исем
Кушты икән кем генә?
Сөмбел гөлдән өзлеп тешкән
Чәчәк кебек Сөмбелә.
Сөмбелә, Сөмбелә,
Сөмбел гөлдән өзлеп төшкән.
Чәчәктер ул ,кем белә?
Әткәсенә, әнкәсенә
Ул күз карасы кебек.
Гөл арасында сайраган
Былбыл баласы кебек.
Сөмбелә, Сөмбелә,
Гөл арасында сайраган
Былбылдыр ул,кем белә?
Чәчәк кебек сөйкемле ул,
Былбыл кебек моңлы ул.
Таң аткач та сүнми торган
Йолдыз кебек нурлы ул.
Сөмбелә, Сөмбелә,
Таң аткач та сүнми торган
Йолдызлар ул, кем белә?
Ведущий:
Сагынып көткән, зарыгып көткән
Сөмбелә килеп җитте,
Чәчәкле, җиләкле җәйләр
Инде үтте дә китте.
Сөмбелә, Сөмбелә
Бәйрәмебез түрендә,
Алтын чәчле гүзәл кыз ул—
Уңыш кызы Сөмбелә.
Здравствуй Сөмбеля. Мы тебя очень ждали и целый год по тебе скучали.
Сөмбел: Исәнмесез, балалар! Исәнмесез, кунаклар!
Я — Сөмбелә. К вам пришла, праздник осенний вам принесла.
Ребенок:
Исәнме, Көз, алтын көз,
Безне сагынып килдеңме?
Агачларга куакларга
Сары чуклар элдеңме?
Сөмбелә:
Саумы, якын дусларым,
Сезне сагынып килдем мин,
Сезгә матур көннәр дә
Уңыш та китердем мин.
Дети исполняют песню-хоровод ”Көз җыры”.
Балалар: Көз, көз, әйт әле?
Кәрзинеңдә ниләр бар?
Сөмбелә. Кәрзинемдә кыярлар,
Помидор һәм алмалар.
Балалар. Көз, көз, әйт әле?
Кәрзинеңдә ниләр бар?
Сөмбелә. Кәрзинемдә яңгырлар,
Җылы, суык көннәр бар.
Балалар. Көз, көз, әйт әле?
Кәрзинеңдә ниләр бар?
Сөмбелә. Кәрзинемдә кызыл, матур
Алтын, матур төсләр бар
Сөмбелә:
Бик матур җырлыйсыз икән, балалар. Хәзер бераз ял итеп алсак та була. Сынап карыйм әле, үзегез турында табышмаклар беләсезме икән? А сейчас я вам загадаю загадки.
1. Җир астында алтын казык,
Без аны алдык казып. (кишер)
2. Үсеп утыра бер чүлмәк,
Өстенә кигән йөз күлмәк. (кәбестә)
3. Үзе йомры—ай түгел,
Төсе сары –май түгел,
Койрыклы—тычкан түгел. (шалкан)
4. Йодрык-йодрык булып үсә
Алма кебек кызарып пешә,
Үзе матур, аны кем әйтер? (помидор)
5. Кечкенә генә сары карт,
Кигән туны биде кат.
Туннарын туныйсың,
Тунаганда елыйсың. (суган)
Балалар, сезнең белән бик күңелле икән. Әйдәгез, уйнап алабыз. Поиграем в музыкально-хороводную игру «Бар матур бакча» («Есть красивый огород».)
Бар матур бакча
Анда үсә кишер (дети идут по кругу)
Менә шундый кишер зур (поднимают руки)
Менә шундый кечкенә (приседают)
Кишер, кишер кил әле
Биеп, биеп кит әле (хлопают)
Игра продолжается со всеми изученными овощами.
Ведущая предлагает детям сесть на стульчики.
Ведущий:
Спасибо осени за все её щедроты,
Спасибо хлеборобам за работу –
Трудились на полях они на славу!
Еще богаче стал любимый край.
Скажите, какое главное богатство осени?
Дети: Икмәк, хлеб.
Сөмбелә. Дөрес, балалар. Иң тәмле, иң кирәкле ризык ул – икмәк. Правильно, дети. Самый дорогой подарок осени – хлеб. Не зря в народе говорится «Ипи, төз – якты йөз».
Дети читают стихотворение Р.Миннулина «Икмәк булса»
1. Ипи басуда үсә,
Аннан амбарга күчә.
Аннары мичтә пешә,
Кызарып мичтән төшә.
2. Шуннан килә өстәлгә
Безгә куәт өстәргә.
Ипи булса табында
Булдырам мин барында.
3. Һәркемгә ипи кирәк
Һәркөнне ипи кирәк.
Шуңа күрә игенчене
Хөрмәт итәргә кирәк.
Ведущий: Матур бер җыр тыңлыйсың киләме, Сөмбелә?
“Икмәк кадере” җыры башкарыла. (Ф. Рәхимкулова сүзләре, К. Әһлиуллин көе.)
Сюмбеля: Бик матур җырлар өйрәнгәнсез, балалар, рәхмәт сезгә.
Ипи, өстәлгә килгәнче, никадәр ю л үтә, никадәр хезмәт сорый. Хлеб-всему голова! Икмәк булса, җыр да була, диләр. Җыр булган җирдә оста биюче дә табыла.
Дети исполняют танец с колосьями. (Песня“Чайкала иген кырлары”.)
Ведущая: Спасибо тебе, Сөмбелә, за праздник! Нам очень понравилось! И поэтому мы приготовили для тебя подарок.
Дети выносят поделку, сделанную своими руками. Сөмбелә благодарит за подарок.
Сөмбелә: Күңелле булды кичә
Мичтә бәлешләр пешә,
Хәзер инде ял итик,
Бергәләп чәйләр эчик!
Ведущий: Сау бул, Сембелә!
Яз житкәч, Нәуруз бәйрәмендә сине көтеп калабыз.
Эй,Сөмбелә, Сөмбелә,
Сембеләне кем белә?
Сөмбеләне шулар белә –
Кем эшенә өлгерә.
Мул уңышлы көзге бәйрәм
Хәркемне сөендерә.
Дети возвращаются в группу, где проходит чаепитие вместе с героями праздника.
Список используемой литературы:
1. “Балачак аланы” (“На поляне детства”). Закирова К.В. Хрестоматия для воспитателей детских садов и родителей. Казан: РИЦ, 2011. — 560 б.
2. Закирова К.В.,Мортазина Л.Р” Балачак –уйнап-көлеп үсәр чак.”Балалар бакчасында уеннар.Балалар бакчасы тәрбиячеләре hәм физкультура
инструкторлары өчен методик кулланма. Казан. Редакционно-издательский центр, 2012. – 192 б.
3. Гарафиева Г.З. Сөмбеләне кем белә? Казан, 2003.
4. Шаехова Р. К.Региональная программа дошкольного образования.
Төбәкнең мәктәпкәчә белем бирү программасы. – РИЦ,
2012. – 208 с.
5. От рождения до школы. Основная общеобразовательная программа дошкольного образования / Под ред. Н. Е. Вераксы, Т. С. Комаровой, М. А. Васильевой. — М.: МОЗАИКА-СИНТЕЗ, 2010. — 304 с.
Ссылки на оn-line cтатьи:
Хусаинова Н.Р.Татарские национально-календарные праздники и игры.
http://www.pandia.ru энциклопедия знаний.
Э. Ризаева. Сценарий татарского праздника «Сюмбеля». http://www.maam.ru/ международный образовательный портал.
Сөмбелә бәйрәме. Праздник Сомбеля.
Ход праздника
Ведущий1:
Ни арада жәй үтте,
Матур көз килеп җитте.
Шатлык тулы бу бәйрәмне
Балалар куптән көтте.
Ведущий2: Здравствуйте, ребята и гости нашего праздника!
Ведущий1: Кадерле балалар, кунаклар! Исәнмесез!
Без бүген сезнен белән бергәләшеп “Сөмбелә”бөйрәмен үткәрергә җыелдык!
Ведущий2: Мы сегодня собрались на праздник Сөмбелә — праздник урожая. Его
отмечают в день осеннего равноденствия, когда день и ночь уравниваются. В давние
времена, когда урожай был убран, осенняя посевная закончена — люди устраивали этот
праздник. Хозяйкой праздника была девушка по имени Сөмбелә. Ее выбирали из
числа красивых, озорных,острых на язык девушек , переодевали в Сөмбелю, выводили
на площадь и там задавали ей вопросы. Например, «топор или шило?». Если она
скажет «топор», то полагали, что осень будет холодная — лед можно будет разбивать
только топором. Если ответ был «шило», то ожидалось, что осень будет относительно
теплой — лед можно будет разбить и шилом. К её словам прислушивались даже
старики и аплодировали со словами «юравың юш булсын», т. е. пусть твое гадание
осуществится. Сөмбелә должна была иметь светло—желтые волосы, потому что она
символизировала осень, колосья.
Давайте и мы с вами отметим этот праздник в нашем уютном зале и позовем на
наш праздник Сөмбелю.
Ведущий1:
Сагынып көткән, зарыгып көткән
Сөмбелә килеп җитте,
Чәчәкле, җиләкле җәйләр
Татарстан Республикасы
Алабуга муниципаль районы муниципаль бюджет гомуми белем учреждениесе
”Россия Федерациясе Герое А.Н.Епанешников исемендәге 3 нче урта гомуми белем мәктәбе”
Сөмбелә бәйрәме
(башлангыч сыйныфлар өчен уңыш бәйрәме)
Татар теле һәм әдәбияты укытучысы
Мурдашева Резидә Фоат кызы тарафыннан
төзелде һәм үткәрелде
Алабуга
2014 -2015 уку елы
“Сөмбелә бәйрәме” уздыруның максаты:
Татар халкының милли йолаларының берсе – уңыш бәйрәме – белән таныштыру.
Укучыларның сөйләм телен үстерү.
Татар теленә, татар халкының бәйрәмнәренә кызыксыну уяту.
Укучыларның бергәләп төркемдә эшләү күнекмәләрен камилләштерү.
Уздыру вакыты:
30нчы октябрь 2014нче ел, сәгать 12дә.
Уздыру урыны:
3нче мәктәп, 2нче кабинет
Бәйрәмгә чакырылалар
администрация, укытучылар, 2 А сыйныф укучылары, ата-аналар.
Файдаланылган әдәбият:
“Балачак дөньясында”, рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 2нче
сыйныфы өчен хрестоматия,Казан, Татарстан китап нәшрияты, 2013.
“Гөлбакча”,Казан, 1990.
“Мәктәптә бәйрәмнәр, кичәләр”, Чаллы, 1994.
Сөмбелә бәйрәме
(Бәйрәмчә бизәлгән зал. Көзге букетлар,”көз” темасына рәсемнәр күргәзмәсе.Тактада презентациянең 1нче слайды (уңыш бәйрәме ) күрсәтелә. Балалар ярымтүгәрәкләп утырганнар.)
Алып баручы: Исәнмесез балалар!
Балалар: Исәнмесез!
Алып баручы: Бәйрәмгә рәхим итегез!Укучылар ,елның кайсы вакыты җитте?
Балалар: Көз.
Алып баручы: Көзнең нинди айларын беләсез?
Балалар:Сентябрь , октябрь, ноябрь.
Алып баручы:Көзне яратасызмы?
Балалар:Яратабыз!
Алып баручы:Нигә яратасыз?
Балалар:Көз көне җиләк-җимеш күп.
Көз көне табигать матур.
Көз көне яшелчәләр күп.
Алып баручы:
Алтын яфрактан
Алсу яфрактан
Бәйрәмгә итеп
Көз ничек киенгән?
Көз ничек сөенгән?
1нче укучы:
Ашлыгы уңган,
Җимеше мулдан,
Буралар тулган-
Шуңа сөенгән.
2нче слайд (бәйрәм күренеше)
Алып баручы:Көз көне халык мул уңыш җыеп ала һәм елның сихри фасылында-көн белән төн тигезләшкән мәлдә Сөмбелә бәйрәме уздыра.Ул — уңыш бәйрәме.Элек бәйрәмнең хуҗабикәсен сайлаганнар.Ул чибәр,уңган кыз булган.Аны Сөмбелә дип атаганнар,башаклар белән бизәлгән тәхеткә утыртканнар.Бу көнне мул теп ризык пешерелгән,кешеләр өйдән-өйгә йөреп,җырлап-биеп күңел ачканнар.Бездә шулай күңел ачарбыз,көз сылуы Сөмбелә белән очрашырбыз.Балалар ,әйдәгез,бәйрәмебезгә Сөмбеләне чакырыйк.
Балалар :Сөмбелә! Сөмбелә!Кил безгә!
Сөмбелә:Исәнмесез дусларым!(залга керә).
Балалар:Исәнме Сөмбелә!
Алып баручы:Әйдә бәйрәмгә рәхим ит!
Сөмбелә:
Сөмбелә мин,Сөмбелә
Мине һәркем дә белә
Җиргә муллык китерәм,
Илгә шатлык китерәм.
Алып баручы: Балалар,әйдәгез Сөмбеләгә шигырь сөйлик.
2нче укучы:
Сөмбелә дип,матур исем
Кушты икән кем генә?
Сөмбел гөлдән өзелеп төшкән
Чәчәк кебек Сөмбелә.
3нче укучы
Әткәсенә,әнкәсенә
Ул-күз карасы кебек
Гөл арасында сайраган
Былбыл баласы кебек.
4нче укучы
Чәчәк кебек сөйкемле ул
Былбыл кебек моңлы ул.
Таң аткач та сүнми торган
Йолдыз кебек нурлы ул.
Сөмбелә:
Рәхмәт балалар.Шатландырдыгыз.
Иң тәмле ашамлык нәрсә икән? Беләсезме? Табышмакны тыңлагыз әле:
Каты да,йомшак та,
Кара да,ак та
Авыр да,яңа да
Ачы да,төче дә
Бар кешегә кадерле дә
Бу нәрсә?
Балалар: Ипи.
6нчы слайд (пешкән ипи)
Алып баручы: (сөйләгәндә Сөмбелә балаларга ипи авыз иттерә)
Күрегезче ,ничек күпереп
Өстәлгә ипи килгән?
Беләсезме зур юлында
Ул күпме хезмәт күргән?
Бу турында балалар шигырь сөйлиләр:
4нче слайд(кырдагы иген)
5нче укучы
Ипи басуда үсә,
Аннан амбарга күчә,
Аннары мичтә пешә,
Кызарып мичтән төшә.
6нчы слайд(пешкән ипи)
6нчы укучы
Шуннан килә өстәлгә
Безгә күп көч өстәргә.
Ипи булса табында-
Булдырам мин барын да.
7нче укучы
Бигрәк тәмле карасы,
Бигрәк тәмле агы да
Җитми калды аз гына,
Җитми калды тагында.
8нче укучы
Һәркемгә ипи кирәк,
Һәркөнне ипи кирәк.
Шуңа күрә игенчене
Хөрмәт итәргә кирәк.
Алып баручы:(ипине өләшеп бетереп) Балалар,икмәк ипи булып җиткәнче,озын юл үтеп безнең табынга килә .Шуңа ул бик кадерле дә. Ипине ашап бетерерлек кенә алырга кирәк. Ипине ташларга гөнаһ. Көз безгә тагын нәрсәләр алып килгән? Сорыйк әле Сөмбеләдән.
(“Көз һәм балалар” җыры башкарыла. Автор – Г. Гәрәева)
Балалар:
1нче слайд
Көз,көз ,әйт әле
Кәрзинеңдә ниләр бар? (2 тапкыр)
Сөмбелә:
Кәрзинемдә кыярлар
Помидорлар,алмалар?(2 тапкыр)
7нче слайд
Балалар:
Көз,көз ,әйт әле
Кәрзинеңдә ниләр бар? (2 тапкыр)
Сөмбелә:
Кәрзинемдә сары,кызыл,
Алтын матур төсләр бар.(2тапкыр)
9нчы слайд
Балалар:
Көз,көз ,әйт әле
Кәрзинеңдә ниләр бар? (2 тапкыр
Сөмбелә:
Кәрзинемдә яңгырлар
Җылы,суык көннәр бар (2 тапкыр)
7нче слайд (мәкаль)
Алып баручы:
Безнең балалар бик уңган.Бакчада алар җиләк-җимеш,яшелчәләр үстерделәр һәм шул турыда шигырь сөйлиләр.
9нчы укучы:
Безнең мәктәп балалары
Яшелчәләр үстерә.
Бакчадагы туптан да зур
Мәсәлән,бу кәбестә.
10нчы укучы:
Карагыз әле бер генә
Менә бу ташкабакка.
Турап куйсагызда сыймый
Хәтта тугыз табакка.
11нче укучы:
Ә бәрәңге,бәрәңге
Бәрәңгене күр әле!
Сап-сары бәрәңге белән
Тирән базыбыз тулды.
12нче укучы:
Безнең җирдә мул үсте
Игеннәрнең һәр төре
Саламнары камыш кебек
Алтын кебек бөртеге.
Сөмбелә:
Рәхмәт сезгә балалар!
Бик тырыш ,уңган сез.
Эш сөя һәрберегез
Шуңа балкый йөзегез.
Алып баручы:Безнең балалар бик уңган ,эшчән генә түгел,зирәк тә әле.
1нче слайд
Сөмбелә:Шулаймы?Сынап карыйм әле. Табышмакларны тыңлагыз һәм җавап бирегез.
1.Тышы ямь –яшел,эче кып-кызыл.(карбыз)
2.Ормыйда ,сукмыйда,елата үзе.(суган)
3.Утыра бер чүлмәк,өстендә йөз күлмәк.(кәбестә)
4.Чәчәге башында,җимеше тамырында.(бәрәңге)
5.Ишеге юк,тәрәзәсе юк,эче тулы халык.(кыяр)
6.Җир астында ,алтын казык.(кишер)
7.Кат-кат тунлы,карыш буйлы.(кәбестә)
8.Алсу битле кыз үсте,тып итеп сикереп төште.(алма)
9.Җир астына төшкән,кып-кызыл булып пешкән.(чөгендер)
10.Озын,яшел –түтәлдә ,сары ,тозлы кисмәктә.(кыяр)
11.Итләч,йомры,яшелен
Өзеп алдым, яшердем
Гаҗәпләндем-бераздан
Кояшсызда кызарган.(помидор)
12.Үзе шардай,эче кандай,тәме балдай.(карбыз)
13.Җир астында җиз бүкән .(бәрәңге)
Сөмбелә:Балалар,ә сез көз турында шигырьләр,җырлар беләсезме?
Балалар:
13нче укучы
Һәр елның дүрт фасылы бар,
Һәр фасылның үз төсе
Һәр фасылның яме һәм
Үз хезмәте,үз эше
14нче укучы
Яз яшел яме белән килә
Кызыл җәй –җылы белән
Гарәбә көз-мул уңыш һәм
Көмеш кыш-сафлык белән.
Алып баручы: Р.Вәлиеваның “Көз” шигыре – Зарина сөйли.
Н.Некрасов «Осень» — Виктория
“Яфрак бәйрәме” җырын Белла башкара.
“Бакалар җыры”н бергәләп җырлыйк.
(Яңгыр тавышы ишетелә)
Алып баручы:Балалар ,карагыз әле!Чынлап та безгә кунакка яңгыр килгән.
Яңгыр :
Саумы минем дусларым!
Сезне сагынып килдем мин
Көзге аяз көннәрдә
Чылатырга килдем мин
Балалар:
Яңгыр яу-яу-яу
Иләкләп тә чиләкләп!
(Балалар качалар,янгыр куып тота,тотылган бала уеннан чыга)
Яңгыр :
Яу-яу-яу дисез
Үзегез качып йөрисез.
Киттем.Сау булыгыз.
Алып баручы:
Сентябрьдә бакчада бәрәңге җыйдыгызмы?
Бәрәңге җыю буенча ярыш уздырыйк әле.Кем өлгеррәк икән? Кем җитезрәк икән?
(Идәнгә 10 литрлы 1 чиләк бәрәңге таратыла. Ике бала ике 5 литрлы чиләккә җыялар).
Сөмбелә:Балалар ,сез чынлап та уңган да,зирәк тә икәнсез. Афәрин!
Алып баручы:
Күмәкләшеп без дә дуслар
Уйнап алыйк ,әйдә әле
Котлы булсын,гөрләп торсын
Сөмбеләнең бәйрәме.
Очты-очты” уенын уйныйбыз. Кошларны әйтсәм — кулларыгызны күтәрегез, башка сүзләр әйтсәм — күтәрмәгез.Аңлашылдымы?
Чыпчык алма
Сыерчык кишер
Торна бәрәңге
Тургай кәбестә
Песнәк кабак
Алып баручы:Көз көне гөлләр бакчасы матур була.Татар халкында кызларны гөл сүзе кергән исем бирү күркәм гадәт булып тора. Гөлдән башланган исемнәрне беләсезме? Кәгазьгә
языгыз.(группаларда эшләү).(Шул ук вакытта тамашачылар белән эшләү).
Алып баручы:Мәкальләрне әйтеп бетерегез :
Кем эшләми,шул ашамый
Эш кешене төзәтә,ялкаулык боза.
Җәй эшләсәң-кыш ашарсың.
Эшләмәгән –ашамый.
Алып баручы:Жюри нәтиҗәләр чыгарыр.Ә без шул вакытта “артык” уены уйныйбыз.
Тыңлагыз : аңлатам уенны.Кешеләр саны урындыклар саныннан бергә күбрәк.Музыкага биибез.Музыка туктагач, урындыкка утырып өлгерергә кирәк. Кем өлгерми –уеннан чыга.
Жюри:Нәтиҗәләр………………..
Сөмбелә: Кадерле дусларым! Бәйрәмегез бик күңелле .Миңа сез бик ошадыгыз.Әмма минем китәр вакытым җитте.Сау булыгыз!
Балалар: Сау булыгыз!