Тактаташ асыу сценарий

                                        
 Обелиск асыу тантанаһы

 Музыка
уйнай.    

ПОЧЕТНЫЙ КАРАУЛ

Ғәзизә

 ҺУҒЫШ!
!!

Ҡәһәрле был
һалҡын  һүҙҙе ишетеү менән,
йөрәктәр
ҡыҫыла.Меңәрләгән
әсәләрҙең күҙ йәше
күңелде өтөп алғандай,гонаһһыҙ
сабыйҙарҙың йөрәк өҙгөс ауазы күңелде телеп үткәндәй.

Факил

ҺУҒЫШ!  Биш кенә
хәрефтән торган был һүҙҙә
мәңге уңалмаҫ ер яраһы, күңел яраһы,
ватылған- емерелгән яҙмыш, өҙөлгән
ғүмер, йәтимлек.

    Ғәзизә    
   Йәшен булып осто был хәбәр:

                  
Дошман беҙгә  ҡаршы ут аскан!…

                    
Гитлер бандалары илгә кергән,

                  Яна ауыл, яна    ҡала… түгелә ҡан.

   
 Факил  

                  
Илгә фашист ябырылғанда

                   
Мылтыҡ буйы ине бары.

                  
Шинель
кейҙе, ҡайыш быуҙы —

                  
«Ахыр
заман балалары..

     Арслан / уҡыусы/             Партам ҡалды,

           
                      Ҡалды китаптарым,

                 
                Үкһегәндәй булды мәктәбем,

                  
         Ауыҙ итмәгәнгә иңрәп ҡуйҙы

       
                   Ҡырҡып алған ҡара икмәгем

Ғәзизә: Хөрмәтле ҡунаҡтар, ауылдаштар! Яу
яландарында ятып ҡалған , һуғыштан  иҫән
ҡайтып вафат булған   ауылдаштарыбыҙ, үҙ
көстәре менән еңеүҙе яҡынайтыусы тыл
ветерандары, һуғыш осоро балалары иҫтәлегенә  ҡоролған
 обелиск асыу тантанаһын асыҡ тип  иғлан итәм.  

ГИМН 
РБ

Факил. 

Тәбрикләү
өсөн һүҙ Бәрйән
районы муниципаль район Советы рәйесе Кинйәбаев
Тәлғәт Талха  улына бирелә.                 

Ғәзизә: Еңеүгә үҙ
ѳлѳштәрен индергән тыл эшсәндәре:
ҡарт-ҡоро, ҡатын-ҡыҙ, балалар! Ир-егеттәр
һуғыш яландарында, ә һеҙ баҫыу ҡырҙарында еңеү
яуланығыҙ. Һеҙ күргән ауырлыҡтар,
хәсрәт-ҡайғыларҙы һѳйләп,
аңлатып бирерлек кенә түгел.

Факил.  Тылда һыйыр егеп ер һѳрѳүсе, балаларын астан
үлтермәҫ ѳсѳн, баҫыуҙа серек
бәрәңге, башаҡ эҙләүсе
әсәйҙәр, ѳләсәйҙәр,
ололар менән бер рәттән һабан һѳргән,
иген үҫтергән, урман ҡырҡып
бүрәнә ағыҙған малайҙар,
ҡыҙҙар, хәҙер инде олоғайып барған
инәйҙәр, бабайҙар алдында баш эйәбеҙ.

Ғәзизә: Һалдат һуғыш яланында
һеҙҙе онотманы, киреһенсә,
өҙөлөп хаттар көттө, һәм хат
килеп төшөү менән, ҡыуанып, шунда уҡ яуап
яҙырға ултырҙы. Һеҙҙең
һөйөүегеҙ көс арттырҙы һалдат
йәнендә.

УҠЫУСЫ
уҡый

  Ҡарт-ҡоро,
ҡатын-ҡыҙ, ауыл йәштәре һәм
уҡыусы балалар Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында колхозда
төп көскә әйләнә, фиҙаҡәр
хеҙмәте менән улар Тыуған илгә сикһеҙ
тоғролоҡтарын күрһәтә,
иңдәренә көс  еткеһеҙ
ҡыйынлыҡтар төшөүенә
ҡарамаҫтан, Еңеүҙе яҡынайтыу өсөн
мөмкин булғандың барыһын да эшләй.
Нығынмаған яурындарына һуғыштың бар
ауырлыҡтары ятҡан, балалығы урланған бала-саға ла
мең михнәт кисерә, ғазаптарға дусар була. Улар
аслыҡтан һәм һыуыҡтан интегә,
етемлектең йән өшөткөс тынлығынан яфалана.

  Ваҡыт
аяуһыҙ алға елә. Тиҫтәләрсә
миллион кешенең ғүмерен ҡыйған, яҙмышын
емергән, йәнен һәм тәнен
зәғифләгән, өмөтөн
һүндергән Бөйөк Ватан һуғышы
тамамланыуға ете тиҫтәнән ашыу ваҡыт
үтте.  Һуғыш тарих биттәрендә урын
алһа ла, уның халыҡ хәтеренән юйылыуы
мөмкин түгел. Илебеҙҙә һуғыштың
ут-ялҡынынан өтөлмәй ҡалған, афәте
ҡағылмаған ғаилә юҡ, сөнки
Бөйөк Еңеүгә өлөш индергән
ҡаһарман һәр ғаиләлә тиерлек бар.

   Ерҙә йәшәгән
һәр кемгә лә иң мөһиме –
Тыныслыҡ! Бөгөнгө матур, тыныс тормошта
йәшәүебеҙ менән беҙ һуғышта баш
һалған олатайҙарыбыҙға, Еңеү
яҡынлаштырырға көстәрен
йәлләмәгән
өләсәйҙәребеҙгә
 бурыслыбыҙ, улар алдында баш эйәбеҙ!

Уларҙың күрһәткән батырлыҡтары
беҙҙең йөрәк түрендә
мәңге һаҡланырға тейеш. Ә
беҙҙең төп бурысыбыҙ — ололарҙы
хөрмәт итеү, яҡшы итеп уҡыу һәм
илебеҙҙең ысын патриоттары булыу !

Килер көндәребеҙ яҡты булһын, ер
йөҙөндә бер ваҡытта ла һуғыш
сыҡмаһын!!!

Беҙҙең батырҙарыбыҙға мәңгелек
дан!  Беҙ уларға ҙур ихтирам һәм
рәхмәт белдерәбеҙ.

     Обелискты асыу хоҡуғы Район
хакимиәте башлығы Рөстәм Динислам улы
Шәриповҡа ,ауылыбыҙ
аҡһаҡалы, тыл ветераны Ҡарағолов
Ғәббәс Дәүләтҡол улына, уҡыу
алдынғыһы Арыҫлан Шамил улы Ҡолбирҙингә бирелә  

Музыка. Алҡыштар.

 А.Б.

Бөйөк
Ватан һуғышы тамамланыуға 74 йыл .һуғыш яралары
һаман да һыҙлай, күңел яралары
тынғылыҡ бирмәй. Беҙҙең яҡты тормош,
аяҙ күк йөҙө өсөн үҙ
йәндәрен, көстәрен   йәлләмәгән
тыл ветерандары һәм
һуғыш йылдары балалары хөрмәтенә  асылған обелискка веноктар
һәм сәскәләр һалайыҡ. /Вахутинский
маршы, Сәскәләр һалыу/

 Ғәзизә: 

Ҡәҙерле туғандар!
Әйҙәгеҙ бер минутҡа тын ҡалайыҡ!
Һуғышта яу яландарында ятып ҡалған
атай-олатайҙарыбыҙҙы… Һыуыҡ окоптарҙа
бар һаулығын юғалтып, яу яраларынан, ауырыуҙарҙан
бѳгѳнгѳ шатлыҡлы кѳндәргә килеп
етә алмай үлеп ҡалған һуғыш, тыл
ветерандырын хәтергә алып тын ҡалайыҡ!

       Факил: Эйе,
бер минутҡа тын ҡалайыҡ. Һуғыш яланында ятып
ҡалған,һуғыштан ҡайтып вафат булған, тыныс
тормошта бар ғүмерҙәрен бала
тәрбиәләүгә биргән уҡытыусы-
коллегаларыбыҙҙы,
хеҙмәткәрҙәребеҙҙе  лә хәтерләп
тын ҡалайыҡ!  Бөтәһен дә
иҫләйек! Бер минутҡа!!!…  / Тынлыҡ./

Ғәзизә: 

Беҙҙең Бөйөк Еңеү
хаҡындағы иҫтәлек быуаттан-быуатҡа нығынһын,
бар доньялағы тыныслыҡ һөйөүсе
кешеләрҙе берләштерһен. Бөйөк
Еңеү өсөн ғүмерҙәрен
аямаған батырҙарға мәңгелек дан! Байрам
менән ҡәҙерле дуҫтар!

Обелиск асыу тантанаһын ябыҡ тип  иғлан
итәм.

 /“День Победы” йыры / 

Сватовство- сценарий обряда. (татарская семья)

Идут вместе 2 свахи: у одной свахи гармонь, а у другой волшебный клубок и хлеб, завернутый в расшитое полотенце. Катится- катится клубок и останавливается на пороге одного дома.

1.Сваха со стороны жениха: Ис?нмесіз х?рметле дуслар! Доньялар тыныч, имин булсын, еллар б?рекетле булсын!

Сваха 2:Добрый вечер, хозяин с хозяюшкой!

               Добрый вечер, дорогие соседушки для доброй беседушки!

Сваха 1: Биз алыстан килдек сізг?

                Х?лігіз нищек?                Х?удыгыз нищек?

Сваха 2: За быстрой рекой Уй, за высокими лесами, за широкими полями раскинулось село Кенарал. Мы оттуда и пожаловали к вам.

Сваха 1: Безні? ауылда к?п егетл?р бар, бар сузг? оста, ішк? д? ?йб?т, колдарынан б?рі кил?. А  Безнін бала шундай ?йб?т, гармунда ойнай, жырлайда, акылды, шундай якшы бір егет бар.

Сваха 2: живет в нашей семье удалец, своему счастью кузнец, с виду ладный до работы жадный.

Сваха 1: Так что хозяева милые, приветливые просим уважить нашу просьбу и разрешить  показать нам красну девицу.

  Мать невесты: не знаем, не ведаем о ком речь ведете. У нас в дому много девиц проживает, одна другой краше и все умницы, умелицы.

Сваха1: Ух, красавицы! Мне особо приглянулась средняя.

Мать невесты: Стог не начинают с середины, так и я дочь не отдам.

Сваха2: Я пришла подушечной гостьей.

                Открыла я переднюю дверь,

                 Заднюю прикрыла,

                 К дочери вашей свахой пришла, что означало:

                Назад дороги нет, открыта только вперед.

  Сваха 1: Біз кильм?дік буш кит?рг?, кильдек алып кит?рг?.

                 Я пришла подушечной гостьей,

 соловей с шелковой веревкой есть в вашем селе, 

сокол с кожаным поводком есть в  нашем селе,

есть у нас сокол, я пришла  за соловьем,

если ты- железо, я- уголь, и расплавлю железо.

Сваха 2:  наш добрый молодец в Госбанке работает, при деньгах и при мехах. Терем отдельный имеет.

Мать невесты: Богатства не надо, парень должен быть мужчиной.

Сваха1: молодые хорошо знают друг- друга, крепко любят. Как вы на это смотрите.

РОдители невесты: Течение реки нельзя остановить, согласны породниться и заиметь сына с дочерью с хлебом- солью.

Мать невесты: любушка- голубушка покажись гостям какая ты хозяюшка. 

Сваха 2: ууу, конечно! Теперь все видят, и с лица белая, и телом стройная. Я боюсь опростоволоситься, попробуем  испытать ее.

Сваха 1 ( достает из кармана деньги мелочью и рассыпает на стол)

( девушка должна быстро собрать копейки в кулак и опустить себе в карман или держать в руке. Если сваха со стороны жениха попросит у нее мелочь не давать)

Сваха 2: Молодец, вижу хозяйкой экономной будешь, не станешь деньги разбазаривать и сор из избы не вынесешь, бросали деньги медные, чтобы вы со своим хозяином не были медные, есть серебро, чтоб принесла ты в нашу семью только добро. А вот денежка бумажная, чтоб вошла ты в наш дом хозяйкой простой, а не барыней важной.

Сваха1 : Умница! А вот еще такой вопрос: если у тебя одновременно попросят водички испить старик, парень молодой и малыш, кому первому подашь

Девушка: Я думаю, что надо дать малышу.

Сваха 2: -Ох хорошо отвечаешь, девица! По всему видать, что стараешься угодить нам. Вот теперь пришло при всех спросить у родителей невесты: согласны ли они дать свое родительское благословение дочери?

Мать невесты: Да, согласна.

Сваха1: После того, как родители невесты дали согласие , уместно будет сейчас наметить нашу невестку. Пусть до самой свадьбы наша невестка ходит с меткой жениха, а метим колечком серебряным с глазочком аметистовым .

Сваха 2: А сейчас приметите от нас к вашему столу вот этот волшебный мед. Тебе, хозяин, этим медком ушки смажем, чтобы ты о своем зятьке никогда ничего плохого не услышал, а тебе, хозяюшка, глаэки смажем, чтобы ты в своем зяте ничего плохого не увидела, а остальное мы себе на язык намажем и станем на общем нашем застолье речи вам сладкие говорить.

Сваха 1: Х?ерле б?йрем булсын! Б?х?тле, т?уфыйклы булыгыз, туй бул?гем шушы булыр сезг? аз булса да, куп итеп алыгыз

Мать невесты, безнен бул?гіміз кызымнын тастамалы.

Сваха        Бик  бик р?хм?т.    (все вместе поют песню)  Девочки танцуют. Все поем частушки

Частушки                                                           

  Ай икегез, икегез,                                                      

Икегез д? бертигез,                                                       

Эшне д? сез кулыгызда

Мен? шулай биетегез

      Бие, бие, Хэйбулла

    Биеген кеше бай була

    Биегэн кеше бай булса да,

    КЕсэ ягы сай була                        

 Иск? мунча почмагы 

Яна мунча почмагы                             

Житер инде, куп биедем,

Егылып китэрмен тагы

  Бие бие Х?йбулла

    Биеген кеше бай була

    Биег?н кеше бай булганчы

    ?апт алаша тай була

 Бие бие Х?йбулла

 Биеген кеше бай була

Бай булмаса тук була

Ашарына ю? була

Просмотр содержимого документа

«Сватовство (сценарий обряда татарская семья) »

Представление дошкольниками татарской культуры и традиций.

Развлечение на тему «Татарское гостеприимство»

Воспитатели:

Игнатова Татьяна Александровна (первая квалификационная категория);

Клишкина Надежда Борисовна (высшая квалификационная категория).

МАДОУ детский сад №186 города Тюмени

Цель: Познакомить детей дошкольного возраста с традициями и культурой татарского народа.

Программные задачи:

Познавательное развитие: Сформировать у детей знания и представления об образе жизни татар, их обычаях, традициях, фольклора и национальных костюмах.

Речевое развитие: Закреплять знание детьми татарских пословиц о гостеприимстве, о пользе чая.

Художественно-эстетическое развитие: Знакомить с татарскими народными танцами;  вызывать положительный эмоциональный отклик на красоту татарских народных танцев, музыки, одежды.

Физическое развитие: Знакомить с народными татарскими играми.

Социально-коммуникативное развитие: Вызвать у детей интерес к знакомству с традициями татарского народа. Сформировать у детей умение применять полученные знания, представления о татарском народе в самостоятельной деятельности (продуктивной, игровой).

Оборудование: стол, накрытый скатертью, самовар, посуда, предметы обихода, утварь, помогающие воссоздать интерьер татарской избы; изделия татарской народной кухни (из соленого теста), татарский рушник, чак-чак (по народному татарскому рецепту), полотенце, мыло, ковш с водой, изделия традиционной русской выпечки (из соленого теста (в корзине), отрезы ткани, платочки расписные, шапочка-самовар (атрибут) для ребенка, два подноса, шары из ткани с липкой лентой – 30 штук (для игры).

Место проведения мероприятия: музыкальный зал

Ход мероприятия:

Дети одеты в русские и татарские народные костюмы.

Тихо звучит спокойная татарская мелодия.

Воспитатель в русском костюме:Дорогие ребята, как вам известно, в нашей стране проживает множество различных национальностей. У каждого народа своя культура, свои обычаи, традиции. И это очень хорошо, что мы все такие разные. Насколько интереснее становится наша жизнь, когда мы знакомимся и узнаем так много нового и полезного для себя.

Ребенок:          Живут в России разные народы с давних пор.
                           Одним – тайга по нраву, другим – степной простор.
Ребенок:У каждого народа язык свой и наряд.
                           Один — черкеску носит, другой надел халат.
Ребенок:Один – рыбак с рожденья, другой – оленевод.
                           Один кумыс готовит, другой – готовит мёд.
Ребенок: Одним милее осень, другим милей весна.
                           А Родина Россия у нас у всех – одна.

А что же отличает один народ от другого? (ответы детей) Да, вы правы: язык, одежда, кухня, обычаи, традиции, религия.Сегодня мы представляем вашему вниманию малую часть культуры татарского народа.Обычай встречать и принимать гостей свойственен людям любой национальности. О гостеприимстве татарского народа слагают легенды. Пригласили нас сегодня в гости в татарскую семью –Альфия-апа (бабушка) и ее внучата. Навестим наших друзей? Татарская семья в самом приходе гостя в дом видит доброе предзнаменование, он – почетный, уважаемый, дорогой человек. Татары издавна очень внимательны, заботливы и вежливы по отношению к гостям. Стараются накрыть со вкусом стол, обильно угостить различными блюдами. Гостей было принято не только угощать, но и одаривать подарками. По обычаю и гость отвечал тем же. Давайте мы с вами соберем подарки для Альфии-апы и ее внучат.

 

Ребенок: Я возьму полотенце вышитое.

Ребенок: Я — мыло душистое.

Ребенок: А я платочек расписной.

Соседка: Ну а я возьму с собой наших пирожков с пылу, с жару.

Подходят к дому, выходит воспитатель и дети в татарской одежде с чак-чаком на рушнике.

Хозяйка: Исәнмесез, Никитична!Исенмесезбалалар! (дети здороваются).

Соседка: Мир вашему дому! (заходят, вручают угощение, жмут руки, моют руки, вытираются о полотенце).

Хозяйка: Гости это хорошо.  «Кто гостей не любить звать, тому радости не знать”- в моем селе так говорят. (говорит своим внукам) Если хочешь, чтобы тебя почитали, будь хлебосолен, приветлив,щедр. От этого добра твоего не убудет, а возможно, его станет больше. 

Ребенок в татарском костюме: «Если нет угощения, приласкай гостя словом»

Ребенок в татарском костюме: «Негостеприимный человек – неполноценный»

Ребенок в татарском костюме: «Если угощают, пей даже воду», — учат татарские народные пословицы.

Все рассаживаются вокруг стола, девочки с одной стороны, мальчики с другой. Хозяйка разливает чай из самовара в пиалы, подает гостям.

Хозяйка: По древнему татарскому обычаю в честь гостя мы расстилили праздничную скатерть и на стол выставили лучшие угощения сладкий чак-чак, щербет, и, конечно, душистый чай. Приятного вам чаепития! 

Ребенок:Ах, какой самовар,

   Из него валит пар.

 Мы чаек с тобою пьем,

   О здоровье речь ведем.

Ребенок:   Нужно мяту заварить,

   Про болезни все забыть.

Чай у нас всегда   в почете,

   Лучшего напитка нет.

   Потому что чай вы пьете,

   Много, много, много лет.

  

Хозяйка: Дорогие гости, а теперь посмотрим что вы знаете о чае.Я буду говорить пословицы, а вы должны ее продолжить.

— Чай пьешь – здоровье бережешь

— Пей чай — беды не знай.

— С чаю лиха не бывает, а здоровья прибавляет.

— Чай не пьешь – где силу берешь?

— Чай усталость всю снимает, настроение поднимает.

— Чай пить — приятно жить.

В горячий и крепкий чай кроме сахара добавляют молоко или топлёные сливки, или масло. А астраханские татары любят пить чай горячим, добавляя соль, масло и иногда чёрный молотый перец. Вот послушайте, какая история приключилась с мальчиком Маратом.

Шуточная сценка

Входит мальчик Марат в национальном костюме.

Марат.

Исамесез, мои друзья!
К вам пришёл на праздник я.
Зовут меня Марат!
В деревне у Бабая мне каждый очень рад!
Я весёлый, озорной!
И вот история какая приключилась со мной!
Раз купил бабай мой чаю….

Бабай. Должен ты его сварить!

Марат.

Но ведь я совсем не знаю,
Как грузинский чай варить?!

Бабай.           

Ты возьми ведро водички,
Всыпь весь чай скорей в горшок…..

Марат.

Я добавил перца, лука
И петрушки корешок
Разлил варево в пиалы…
Хорошенько помешал,
Остудил его немного…
И Бабаю чай подал!

Бабай (подносит к губам, морщится, плюёт)

После чая твоего в животе скрутило всё
Поскорее поспеши!
Доктора  мне  пригласи….

Марат.

Долго думал, удивлялся 
Чем я мог не угодить?!
А потом-то догадался
Чай забыл я … посолить!

Хозяйка:На нашем столе сегодня много угощенья татарской народной кухни: это и белиш, эчпочмак, сумса, перемячи, элеш. А давайте поиграем в народную татарскую игру «Самовар»?

Дети берут по тарелочке с одним из татарских угощений и встают в круг. В середине ребенок (самовар).

Игра «Самовар»

Ход игры:  Под любую весёлую татарскую мелодию со словами дети идут по кругу. Как слова заканчиваются, «самовар» подходит к тому ребенку, напротив которого он остановился и отгадывает то блюдо, которое у него в руках.

Все дети спрашивают: «Поскорей отгадай, с чем пью чай?»

Ребёнок – «Самовар» указывает рукой и называет национальный пирог или сладкое блюдо. Если отгадает правильно, дети танцуют в паре, если неверно, то выбирают ведущего. Играют 2  раза.

 Слова произносятся сначала на татарском, потом на русском языке.

Там, там, тамчы там,

Тамуынны яратам,

Там, там, тамчы там,

Тамуынны яратам.

Самовардан темле итеп,

Чэй эчэрге яратам.  

С самовара льется чай

Самовару не мешай

Ох, с самовара льется чай

Ложку с медом мне подай

Дуем, дуем,  чай мы пьем

Потом хором все споем….

Хозяйка: Самое вкусное угощенье на нашем столе – сладкий чак-чак. Хотите мы вам расскажем татарскую сказку про чак-чак? А вы поиграйте снами.(дети встают).

Игра с движеньями.

Жили-были дед да баба

На полянке у реки. (руки на поясе, приседания с поворотом)

И любили дед и баба

С медом вкусный чак-чак. (гладят живот)

Баба тесто замесила

И чак-чак она слепила, (месят тесто руками)

В масло его положила

И вот так оставила.(показывают ладошки)

Вышел он румян, пригож

И на солнышко похож. (гладят щечки)

Он хотел погулять,

От деда с бабой убежать, (бегут на месте)

По дорожке покатился,

Да рассыпался…(разводят руки в стороны)

Ой, ребята, рассыпался чак-чак на маленькие кусочки! Давайте поможем деду и бабе, соберем чак-чак?

Проводится игра: выбирают по 5 человек из зрителей и 5 человек из артистов.Под музыку выкладывают чак-чак из шариков в разных формах: бабочка, цветок, горка и т.п.)

Хозяйка: Для гостей дорогих приготовили мы подарок «Татарский танец» (плясовую)

Исполняется татарский танец.

Хозяйка:

Всем спасибо за внимание

В добрый путь и в добрый час!

Соседка. Ждите теперь в гости нас! Ходите друг к другу в гости, будьте открытыми, приветливыми, дружелюбными. Ведь главное в гостях – не застолье, а радость общения с дорогими людьми, на которых, как известно, и держится мир.

Список литературы:

1. От рождения до школы. Основная общеобразовательная программа дошкольного образования/ под ред. Н.Е. Вераксы, Т.С. Комаровой, М.А. Васильевой. М.: МОЗАИКА-СИНТЕЗ, 2014, 304.
2. 1. Фотографии из архива педагогов: Игнатовой Т. А. и Клишкиной Н.Б.

 Колхоз урамын  – 36 ел гомерен укытучы хезмәтенә багышлаган ТАССР Халык мәгарифе отличнигы  – Абдулла Абязов  исеменә үзгәртү тантанасы 

Сценарийны төзеде һәм кичәне алып барды: М.А.Таҗетдинова, Чүпрәле районы Иске Чүпрәле беренче гомуми белем бирү урта мәктәбенең югары категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы, Зәки Нури исемендәге район премиясе лауреаты

  Материал:

1.  Абязов А. Үзеңне табу җиңелме? /Социалистик Татарстан.  – 29 май, 1981.

2.  Хәлиуллина Г. Җырга чумган күңел дөньясы / Яңа юл.  – 25 окт., 1980.

3.  Шәрәпов А. Күпкырлы эшчәнлек / Социалистик Татарстан. – 2 сент., 1977.

                                       Тантана барышы
Фонограммадан Чүпрәле турында җыр яңгырый.
Алып баручылар  
                     Чүпрәле  –  ул Татарстанга, Рәсәйгә, хәтта дөнья күләменә танылган күренекле шәхесләрнең кендек каны тамган шагыйрәнә төбәк.

 Һәммә бөек шәхесләр дә иң элек укытучыдан белем ала. Мәгърифәт нигезләренә төшендереп, бөеклеккә таба юл күрсәтүче фидакарь зат  – ул укытучы!

Бүген без укытучы исемен мәңгеләштерү тантанасына җыелдык. Бүгеннән, 2010 елның 18 сентябреннән, районыбызда беренче тапкыр, урам –  укытучы исемен йөртә башлаячак!

                Колхоз исемен йөртүче урамны укытучы, ТАССР Халык мәгарифе отличнигы  Абдулла Насыйбулла улы Абязов исеменә алыштыру тантанасы ачык дип иъглан ителә.            
                    (Татарстан җыры яңгырый) 
Алып баручы карар белән таныштыра

ТР Чүпрәле муниципаль районы Иске

 Чүпрәле авыл җирлеге Советы

 карары

               ТАССР   халык мәгарифе отличнигы, Чәпрәле районы сугыш һәм хезмәт ветераннары Советының  беренче рәисе, күпкырлы талант иясе А.Н.Абязовның  район өчен күрсәткән фидакарь хезмәтләрен исәпкә алып, Иске Чүпрәле авылында яшәүчеләрнең теләген истә тотып, танылган шәхес Абдулла Абязовның якты истәлеген мәңгеләштерү максатында ТР Чүпрәле муниципаль районы Иске Чүпрәле авыл җирлеге советы карар бирә:

1.  ТР Чүпрәле муниипаль районы Иске Чүпрәле авыл җирлегенең Иске Чүпрәле авылындагы “Колхозная” урамының исемен “Абдулла Абязов” исеменә үзгәртергә.

Иске Чүпрәле авыл җирлеге Башлыгы         Тимур Дмитриевич Нагуманов

               Алып баручы
                 А.Н.Абязов хөрмәтенә мемориаль тактаны ачу  хокукы  

Чүпрәле муниципаль районы башкарма комитеты җитәкчесе Шәүкәт Әхмәтсафинович Алиулловка һәм Айдар Эмилевич, Радмил Саярович Абязовларга бирелә.
 Музыка(фонфары) астында мемориаль тактаны ачу. Чәчәкләр кую.

Алып баручылар.

  Абязов Абдулла Насыйбулла улы  1910 елда Бакуда туа.  Казанда  4 ел татар рабфагында укыганнан соң укытучылар институтында тарих, география бүлеген тәмамлый. 1936 елда әтисенең туган ягына кайтып, Иске Чүпрәле урта мәктәбендә тарих дәресләре алып бара. 1938  – 1940 нчы елларда мәктәп директоры вазифасын башкара.   

           Абдулла Насыйбуллович 1940 елда Совет Армиясе сафларына, сугышның беренче көннәреннән фронтка алына. 1946 елда Иске Чүпрәле урта мәктәбенә кайта, сызым һәм рәсем дәресләре алып бара. Ул үзенең 36 ел гомерен укыту-тәрбия эшләренә багышлый.

Абдулла Насыйбуллович Абязов  –  укытучы, шагыйрь, гармунчы, композитор, рәссам, оста лектор, район һәм республика хәбәрчесе, актив җәмәгать эшлеклесе буларак укучыларының, хезмәттәшләренең һәм халык ихтирамын казана. Аның көенә язылган җырлар 50нче елда ук Татарстан радиосыннан тапшырыла.

Абдулла Абязовның Шәрәф Мөдәррис сүзләренә язган “Чүпрәле” җырын Фәсәхәт апа Хөсәинова башкара.

Фәсәхәт апа Хөсәинова җырлый

Абдулла Абязов укучылар белән  рәсем түгәрәге оештыра,  “Яшь рәссамчы” исемле айлык журнал чыгаралар. Галия Абдулловна Хәлиуллина  белән бергә яшь иҗатчылар әдәби түгәрәген җитәкли, “Башлангыч иҗат” журналы чыгаралар.

 Ә хәзер Абдулла Абязовның укучысы да, хезмәттәше дә булган Моратова Гөлнур Һади кызына сүз бирелә.

Г.Һ.Моратова чыгышы

Алып баручылар
                    Абдулла Насыйбуллович, оста гармунчы буларак, мәктәптә халык уен кораллары ансамбле оештыра

       
                    Абдулла Насыйбуллович Абязов “Яңа юл” газетасы редакциясе каршында оештырылган “Бөреләр” әдәби берләшмәсенә җитәкчелек итә. Татарстан язучылар берлегенең Мактау Грамотасы белән бүләкләнә.

  “Бөреләр” әдәби берләшмәсе бүген дә сафта. Аны  Сания Шәрапова җитәкли. “Туган як” газетасының хатлар бүлеге мөдире, Татарстанның атказанган мәдәният хезмәткәре С.М.Шәраповага сүз бирелә.

С.М.Шәрапова чыгышы

Алып баручы

“Бөреләр” әдәби берләшмәсенең иң яшь каләм остасы Айгөл Мөдәррисова.   Ул үзенең өр-яңа шигыре белән таныштыра.

6 А сыйныфы укучысы Айгөл Мөдәррисова чыгышы.  

                       Абдулла Насыйбуллович Абязов овзак еллар пропаганда һәм сәяси эштә катнашуы өчен, Татарстан өлкә комитеты каршындагы партия мәгарифе йортының Почет китабына, 1980 елда партия  мәгарифе кабинетындагы Почет тактасына кертелә.

                  Абдулла Абязов гомере буе туган халкы мәнфәгатьләрен кайгыртып яши, бер үк хисләрне кичерә.  Ул  – сугыш һәм хезмәт ветераннарының иң беренче район советы рәисе.

                    Сүз ала: Чүпрәле муниипаль районы сугыш һәм хезмәт ветераннарының район советы рәисе Фиркать Сабирович Җәлалов.

  Фиркать Сабирович Җәлалов чыгышы

   Алып баручылар

                       Абдулла Насыйбулловичның тормыш иптәше Мөршидә Шәмсетдиновна да, аларның уллары Саяр Абдуллович һәм киленнәре Зоя Василевна да “укытучы” исеменә тугрылыклы булып, Иске Чүпрәле урта мәктәбендә намуслы хезмәт иттеләр.            Бүгенге тантанада Абдулла Насыйбуллович Абязовның балалары, оныклары катнаша.

            Абдулла Насыйбулловичның өлкән оныгы Айдар Эмиль улын тыңлыйбыз

А.Э.Абязов чыгышы

 Алып баручылар                   
                   И Туган җир! Синдә туганнарның үз бурычы сиңа, үз хакы! –

диюе белән якташыбыз Роберт Рәкыйпов бик хаклы.

А.Н.Абязов, бәрәкәтле гомер юлы узып, 1983нче елда вафат була.  Ләкин ул үзенең тырыш хезмәте, игелекле гамәлләре белән мәңгегә  халык хәтеренә кереп калды.

Бүген, укытучы елында, районыбызның 80 еллыгын бәйрәм иткәндә, 2010елның 18 сентябрендә, үзенең 36 ел гомерен укыту-тәрбия эшләренә багышлаган Иске Чүпрәле урта мәктәбе  укытучысы, шагыйрь, гармунчы, композитор, рәссам, оста лектор, район һәм республика хәбәрчесе, актив җәмәгать эшлеклесе Абдулла Насыйбуллович Абязовның исеме мәңгеләштерелде: Колхоз исемен йөрткән урамга Абязов исеме бирелде.

“Яшьлек” ансамбле башкаруында атар халык биюе. Җитәкчесе: мәктәбебезнең инглиз теле укытучысы Э.М.Яфизова.

Башҡортостан Республикаһы Хәйбулла районы муниципаль районының муниципаль автономиялы Дөйөм белем биреү учреждениеһы Аҡъяр ауылының 1-се урта дөйөм белем биреү мәктәбе филиалы

Сәғит ауылының Башланғыс дөйөм белем биреү мәктәбе

«Атай – ғаилә тотҡаһы»

(Ватанды һаҡлаусылар көнөнә арналған кисә сценарийы)

Уҡытыусы Абдуллина С. З.

башланғыс кластар уҡытыусыһы

2018

“Алға, Рәсәй”(О. Газманов) музыкаһы аҫтында балалар бейеп сығалар һәм бер рәткә теҙелеп торалар.

А.б. Ғаиләнең терәге – ир-ат, атай кеше. Беҙҙең башҡорт халҡында борондан атай кеше – ғаилә башлығы итеп, уға ҙур ихтирам, оло хөрмәт менән ҡарағандар, был бөгөнгө көндә лә шулай ҡала бирә. Ни әйтһәңдә ғаиләнең бөтөнлөгө, барлығы атай елкәһендә. Атайҙар ил терәге, ғаилә таянысы ла. Беҙҙең атайҙарыбыҙ, ҡартатайҙарыбыҙ, беҙ тыныс йәшәһендәр, матур уйнаһындар, тамаҡтарыбыҙ туҡ булһын, илебеҙ имен булһын өсөн Ватаныбыҙҙы һаҡлағандар. Беҙ был ҡәҙерле кешелеребеҙҙе 23 февраль – Ватанды һаҡлаусылар көнө менән тәбрик итәбеҙ! Һеҙгә, хөрмәтлеләребеҙ, ныҡлы сәләмәтлек, балаларыбыҙға үрнәк булыуығыҙҙы, ғүмерҙәрегеҙ оҙон булып, тыныс күк йөҙө аҫтында йәшәргә насип итһен!

Уҡыусыларҙың сығышы:

1. Бер байрам бар февралдә,

Ҡәҙерле ул һәркемгә.

Уны иң ҙур байрам тип

Мөмкин хатта әйтергә.

2. Ул тыныслык байрамы,

Уны һәр кеше белә.

Ватанды һаҡлаусылар

Байрамы тип йөртөлә.

3. Ул һалдаттар байрамы,

Беҙ ҡотлайбыҙ уларҙы

Атайҙарҙы, ағайҙарҙы,

Ҡартайҙарҙы һәм малайҙарҙы.

Йыр “Егеттәр”

4. Батыр hөнәр бар ерҙә –

Ерҙе , илде һаҡлаусы.

Һине, мине – hәркемде

Дошмандарҙан яҡлаусы.

 Генералмы, майормы,

Капитанмы йә сержант –

Барһының да исеме

Донья бер ул – һалдат.

5.Ватанды һаҡлаусылар

Аямайҙар үҙҙҙәрен:

Беләкле, йөрәклеләр,

Ихтиярлы hәм түҙемле.

6. Сабый бала йоҡлай бишектә

Уяна ул тауыш ишетһә.

Татлы булһын өсөн йоҡоһо,

Матур булһын өсөн тормошо,

Һаҡта тора һиҙгер егеттәр.

7. Бөтәһе лә ыласын кеүектәр.

Бөркөт кеүек уяу тора.

Илебеҙҙең һәр яғында

Тора һалдат көн дә, төн дә

Ғорур баҫып ил һағында.

Йыр “Егет ерҙән атлай”

8. Мин дә ҙур булып үҫкәс,

Хеҙмәткә ваҡыт еткәс,

Булырмын ысын һалдат,

Илемдең күген һаҡлап.

Һалдат булыу изге бурыс

Уны мин дә беләмен.

Сыныға торайым тиеп

Ағас атта еләмен.

Йыр “Ҡыҙыл юрға”

9.Бөгөн беҙҙең мәктәптә

Шундай рәхәт, күңелле.

Сөнки ҡунаҡ булып беҙгә

Атайҙарыбыҙ килде.

10. Минең әле бер ҡат та

Ҡолаҡты бормаһа ла,

Һабантуйҙарҙа ла әле

Еңгәне булмаһа ла,

Ул иң-иң көслө кеше!

Баһадир төҫлө кеше.

А.Б. Иң зирәктәр, шаяндар,

Аҡыллылар, һәйбәттәр.

Бына шундай атайҙар.

Бергә: Бына шундай беҙҙең атайҙар.

 А.Б. Иң аҡыллы, иң уңғандар

Бар эшкә лә булғандар

Бына шундай атайҙар.

Бергә: Бына шундай беҙҙең атайҙар.

 А.Б.Атайҙарилдең терәге

Ғаиләнең йөрәге.

Ауырлыҡтарға бирешмәй

Атайҙарҙыңбеләге.

Бына шундай атайҙар.

Бергә: Бына шундай беҙҙең атайҙар.

11.Атайҙарыбыҙбик ғәҙел,

Йомарт, шаян һәм көслө,

Беҙҙең өсөн ул зур терәк,

Атайбеҙгә бик кәрәк!

Атайбеҙҙең ғорурлыҡ,

Теләйбеҙ уға һаулыҡ,

Яҙһын инде ғүмергә

«Атай» тиеп йәшәргә!

12.Әсәйҙәр менән бергә

Озон-оҙак йәшәгеҙ.

Шатлыҡ килһен өйөбөҙгә

Ҡайғы-хәсрәт күрмәгеҙ.

Бәхетебеҙ тулы булһын

Һеҙ беҙгә шундай кәрәк.

Моряктар бейеүе

13. Әсәйҙәрҙе иң ҡәҙерле тибеҙ,

Атайҙарһыҙ йәшәп буламы?!

Таба алмам алыштырыр кеше-

Әйләнһәм дә бөтөн донъяны.

«Балам» тиеп бер өндәшеүе лә бит

Йылы һала йәнгә, күңелгә.

Ҡайғыртыуың өсөн рәхмәт, атай,

Шулай булһын ине ғүмергә!

14. Һәр тыуар таң Ерҙә тыныс булһын,

Имен булһын ине донъялар.

Аяҙ күгебеҙҙе болот ҡапламаһын.

Балҡып торһон күктә йондоҙҙар.

15. Шаулай урман, гөрләй болон,

Япраҡ яра тал-тирәк,

Йәшел баҡса төҙөү өсөн,

Бергә: Беҙгә тыныслыҡ кәрәк.

Тормошто, Ерҙе яратыу-

Беҙҙең беренсе теләк,

Ерҙә матур йәшәү өсөн,

Бергә: Беҙгә тыныслыҡ кәрәк.

Һалдаттар бейеүе

16. Атһын өсөн Тыуған илдең

Һәр таңы матур булып,

Үҫәбеҙ көрәшсе булып,

Үҙебеҙ матур булып.

17. Әйткән һүҙ – атҡан уҡ, тиҙәр,

Һүҙебеҙҙә торорбоҙ,

Уҡыуҙа ла, тормошта ла

Гел алдынғы булырбыҙ.

Йыр “Мин башҡорт балаһы”

А.Б. Афарин, балалар! Атайығыҙҙы бик яратаһығыҙ икән. Уларға әйткән яғымлы һүҙҙәрегеҙ атайҙарҙы шатландырып, һәр ваҡыт дәртләндереп, ҡолаҡтарында яңғырап торһон. Ә һеҙ уларҙы матур эштәрегеҙ менән шатландырып, уларға терәк булырһығыҙ тип ышанам.

Адрес публикации: https://www.prodlenka.org/metodicheskie-razrabotki/303173-scenarij-posvjaschennyj-k-dnju-zaschitnikov-r