Татарча экият сценарий

 Исәнмесез, кадерле дусларым! Сез беләсезме икән, дөньяда кешегә нәрсә бәхет китергәнен? Белмисездер шул. Әйтсәм әйтим инде, кешегә хезмәт бәхет китерә. Бары тик яраткан шөгыле, һөнәре булган кеше генә тулы бәхеткә ия. Дөньяда ничәмә-ничә төрле һөнәр бар. Һәр кеше үзе сайлаган һөнәрен яратып, аңа чын күңелен, бөтен көчен, тырышлыгын биреп башкарса гына, ул зур уңышларга ирешә ала, үз эшенең чын остасы була. Эштә булдыксызлык күрсәтү- ялкаулык белән дуслашу дигән сүз. Ә ялкаулык белән хезмәт — кан дошманнар икәнен беркайчан да онытмагыз! Хәзер мин сезгә бер вакыйга турында сөйләп китәрмен. Хәер, вакыйгада катнашучылар аны сезгә үзләре күрсәтерләр. Сез игътибар белән карагыз һәм үзегезгә кирәкле нәтиҗәләр ясагыз.

Яшәгән ди ике тычкан баласы — Әйләнчек белән Бөтерчек. Алар белән бергә гомер иткән ди әтәч — Ал Кикрик. Тычкан балалары бер дә эш сөймәгәннәр ди, уйнаганнар да көлгәннәр, биегәннәр дә җырлаганнар ди болар. Ә Ал Кикрик иртүк тора, тору белән башкалар йоклап калмасын дип үзенең иртәнге җырын сузып җибәрә һәм бар җиһан татлы йокысыннан уяна ди.

«Башак»

(«Колосок» әкияте буенча)

Катнашалар:

Алып баручы

Әтәч

1 тычкан- Әйләнчек

2 тычкан- Бөтерчек

Алып баручы:

— Исәнмесез, кадерле дусларым! Сез беләсезме икән, дөньяда кешегә нәрсә бәхет китергәнен? Белмисездер шул. Әйтсәм әйтим инде, кешегә хезмәт бәхет китерә. Бары тик яраткан шөгыле, һөнәре булган кеше генә тулы бәхеткә ия. Дөньяда ничәмә-ничә төрле һөнәр бар. Һәр кеше үзе сайлаган һөнәрен яратып, аңа чын күңелен, бөтен көчен, тырышлыгын биреп башкарса гына, ул зур уңышларга ирешә ала, үз эшенең чын остасы була. Эштә булдыксызлык күрсәтү- ялкаулык белән дуслашу дигән сүз. Ә ялкаулык белән хезмәт — кан дошманнар икәнен беркайчан да онытмагыз! Хәзер мин сезгә бер вакыйга турында сөйләп китәрмен. Хәер, вакыйгада катнашучылар аны сезгә үзләре күрсәтерләр. Сез игътибар белән карагыз һәм үзегезгә кирәкле нәтиҗәләр ясагыз.

Алып баручы:

— Яшәгән ди ике тычкан баласы — Әйләнчек белән Бөтерчек. Алар белән бергә гомер иткән ди әтәч — Ал Кикрик. Тычкан балалары бер дә эш сөймәгәннәр ди, уйнаганнар да көлгәннәр, биегәннәр дә җырлаганнар ди болар. Ә Ал Кикрик иртүк тора, тору белән башкалар йоклап калмасын дип үзенең иртәнге җырын сузып җибәрә һәм бар җиһан татлы йокысыннан уяна ди.

(Әтәч кычкырган тавыш ишетелә)

Сәхнәгә тычкан балалары керә. Алар җыр башлый:

Әтәч таңда кычкыра да,

Барыбызны уята.

Таң нурыдай балкый аның

Ал Кикриге кояшта.

(Сәхнәгә әтәч керә, кушымтаны җырлый)

Кикрикүк! Нихәлләр?

Эшкә тотыныр вакыт.

Алсу таңга сәлам бирми,

Калма син йоклап ятып.

Тычканнар:

И әтәчкәй, рәхмәт сиңа,

Уятканга йокыдан.

Безнең тормыш тора һәрчак

Җыр-бию һәм уеннан.

Әтәч:

Кикрикүк! Нихәлләр?

Эшкә тотыныр вакыт.

Алсу таңга сәлам бирми,

Калма син йоклап ятып .

Әйләнчек:

— И әтәчкәй, дускаебыз! Бу дөньяда уйнап-көлеп яшәп калыйк! Ә син гел эш тә, эш дисең. Кил, әйдә, безнең янга, бераз уйнап-көлеп, җырлап-биеп алыйк!

Бөтерчек: Әйе-әйе! Әйдә!

Әтәч: И балакайларым! Аңлагыз, җырлап-биеп кенә дөнья бармый шул ул. Хезмәт итәргә кирәк. Ансыз аш та, мал да булмый, табын да ярлы була. Ичмасам, миңа булышсагыз иде. Акыллыларым, әнә сарайда себеркеләр бар. Алып килегез дә, бергәләп себереп алыйк әле ишек алдын, көлеп торсын!

Әйләнчек: Ой! Әтәчкәй! Бүген бер дә эшлисем килми бит әле, үзең генә себереп ал инде. Әллә нишләп кәефем дә китеп тора, кереп ял итеп торыйм әле. Бәлки үтәр.

Бөтерчек: Әйе, Әтәчкәй, син булдырасың да, рәтен дә беләсең. Әллә нәрсәсенә минем дә кәеф дан түгел бүген, магнит давылы ахрысы. (кереп китәләр)

Әтәч: Ярар, ярар! Мин каршы килмим. (Себерә-себерә чыгып китә. Сәхнәгә тычкан балалары керә. Як-якларына каранып, әтәч киткәнлеген тикшерәләр. )

Әйләнчек: Дустым, әйдә бер җыр сузып җибәрик әле. Җаннар рәхәтләнеп китсен.

Бөтерчек: Әйдә! Ә нинди җыр?

Әйләнчек: «Кояшлы ил»не җырлыйбызмы соң?

Бөтерчек: Ярый, әйбәт җыр. Я, әйдә башладык!

(«Кояшлы ил» җырын җырлыйлар) Җыр беткәч тычканнар «Әйдә әбәкле уйныйбыз» дип сәхнәдән йөгереп чыгып китәләр.

Себерке тотып әтәч керә. » Сарман буйларында » җырының көенә җырлый-җырлый ишек алды себерүен дәвам итә:

Ялтыратып, куйыйм, себерим әле

Ишек алдым һәрчак нур чәчсен (шул)

Бу дөньяда ярый хезмәт булган,

Эшсез калсаң әгәр нишләрсең?

— Тукта, нәрсәдер бар бугай монда. Башак! Менә ичмасам, байлык! Тукта, тычканнарга дәшеп, табышымны күрсәтим әле тизрәк!

— Әй Әйләнчек, әй Бөтерчек! Килегез әле монда, кил ! Күрегез әле мин ни тап- тым!

Әйләнчек: Башак, башак. Моны суктырырга кирәк инде!

Әтәч: Ә кем суктырыр соң?

Бөтерчек: Мин түгел!

Әйләнчек: Мин дә түгел! Әйттек бит инде , кәеф тә китеп тора дип.

Әтәч: Ярар соң. Үзем суктырырмын. (авыр сулап чыгып китә)

Әйләнчек: Ә без әйдә биеп алыйк булмаса! Син ризамы?

Бөтерчек: Риза-риза! Әйдә! (Заманча бию куела. Тычканнар бииләр).

Әтәч кайтып керә.

Әтәч: Нәрсә магнит давыллары бетте дә мени, дусларым?

Бөтерчек: И, дускаебыз Ал Кикрик, син башак тапкач, күңелләр күтәрелеп китте. Димәк, тәмле нәрсәләр ашап булачак!

Әйләнчек: Әйе шул, ур-р-ра!

Әтәч: Ә имәндә икән чикләвек! Башак табып кына тәмле нәрсә ашап булмый шул. Менә суктырып кайттым, күпме ашлык чыкты бит ә!

Әйләнчек: Ай-яй күп булган бу!!!

Бөтерчек: Чыннан да, инде хәзер ашлыкны тегермәнгә алып барып он тарттырырга кирәк.

Әтәч: Аңлашыла, ә кем тарттырыр соң?

Әйләнчек: Мин түгел!

Бөтерчек: Мин дә түгел!

Әтәч: Ярар, нишлисең бит, үзем барырмын. Ашлыгы булгач, тегермәнгә алып баруы гына булыр, анысы. ( капчыгын сыртына сала да чыгып китә.)

Бөтерчек: Дустым, әтәч кайтканчы әйдә болай уйныйк: (Кеше исемнәре әйтешеп уйныйлар) Мәсәлән: Таһир — Ринат — Тәлгат — Тәнзилә ….

Әйләнчек: О, Ес! Бу уенны мин шундый яратам!

Бөтерчек: Беренче мин әйтәм!

Әйләнчек: Әйдә, башладык!

(Җырлый-җырлый әтәч кайта) «Сез иң гүзәл кеше икәнсез» җырының көенә.

Әтәч: Әй Әйләнчек, әй Бөтерчек, килегез әле монда, кил! Күрегез әле бу онны! Ап-ак! Моннан пешкән ризык һичшиксез телеңне йотарлык булачак!

(Ике тычкан бергә): — Ур- р-ра! Ур-р-ра! Менә булган ич! Хәзер инде камыр басып, пирог кына пешерәсе кала.

Әтәч: Ә …. Ә кем камыр басар инде?

Әйләнчек: Мин түгел.

Бөтерчек: Мин дә түгел.

Әтәч: Ярар соң. Үзем эшләрмен инде анысын да! ( Эшкә керешә)

Әйләнчек: Дустым, әйдә уйныйк инде тизрәк!

Бөтерчек: Ниндиле?

Әйләнчек: Табышмак әйтешле кызык уен ич, әйеме?

Бөтерчек: Әйе, әйе. Әйдә уйныйбыз. Беренче мин әйтәм, тыңла! (табышмак әйтешәләр)

Алып баручы: Бу вакытта әтәч камыр баса, мичкә яга, пирог ясап мичкә тыга, пешеп җиткәч, алып, табын янына куя. Шуны гына көткәндәй, тычкан балалары өстәл янына килеп тә утыралар.

Әйләнчек: Ах! Нинди тәмле ис!

Бөтерчек: Бигрәк тамак ачыкты инде. Нәкъ вакытында пеште бу пирог!

Әтәч: Сабыр, сабыр, дусларым! Иң элек әйтегез әле. Башакны кем тапты? (Бергә әйтәләр)

— Син таптың син! (кычкырып әйтәләр)

— Ә кем башакны суктырды?

— Син инде, Ал Кикрик, син! (бераз тынычрак)

— Кем сыртына салып, ашлыкны тегермәнгә алып барды?

— Син, әтәчкәй, син. (тыныч тавыш белән)

— Һәм, ниһаять, кем камыр басты, утын алып кереп мичкә якты, пирог пешерде?

— Барысын да син эшләдең, син! (пышылдап)

— Ә сез, кадерлеләрем, ни эшләдегез? (тычканнар берни дә әйтмиләр, үз ялгышларын аңлап берәм-берәм өстәл яныннан китәләр. Әтәчкә алар бик кызганыч тоела һәм ул аларны кире дәшеп ала.)

Әтәч:

Их, дусларым, ялкаулыкның

Нәтиҗәсе аяныч.

Һәркемгә дә бары хезмәт-

Бу дөньяда таяныч.

Әгәр дә сез бүгеннән

Тырышып, чын күңелдән,

Эшләсәгез, сезне мин

Коткарырмын үлемнән.

Тычканнар:

Ялгышыбыз аңладык,

Кичер безне, дускаем.

Бергә-бергә хезмәттә

Табарбыз балын, маен.

Алып баручы:

Дөньяда тик эш икән

Кешене кеше иткән!

Бәхет елмаеп караган,

Бу дусларга бер читтән.

Яңа ел әкияте

Максат: Кышкы табигатьнең матурлыгына соклана белү сыйфаты тәрбияләү; кыш турындагы белемнәрен тирәнәйтү; балаларда бәйрәмгә карата уңай мөнәсәбәт, үз фикереңне бер юнәлештә туплый һәм аны башкаларга җиткерә белү сыйфаты тәрбияләү; балаларда яңа ел бәйрәме уңаеннан яхшы кәеф, шатлык хисләре булдыру.

Катнашалар: төлке Алиса, песи Базилио, Буратино, Мальвина, Кыш бабай, Кар кызы.

“Яңа ел вальсы” музыкасы астында балалар залга керәләр һәм ярымтүгәрәк ясап басалар. Зал уртасында чыршы бизәлгән.

А.б. Нинди матур безнең чыршы!

Җем – җем килеп яна ул.

Башлыйбыз чыршы бәйрәмен,

Котлы булсын Яңа ел!

Урманнан безгә бәйрәмгә

Ямь – яшел чыршы килгән.

Яңа елны каршыларга

Матур күлмәген кигән.

Җыр “Чыршы”

1 бала. Исәнме, чыршы, исәнме.

Яңа ел килеп җитте.

Күңелле чыршы бәйрәмен

Балалар күптән көтте.

2 бала. Саумы, саумы, чыршыкай,

Саумы, саумы, Яңа ел!

Яшел чыршы тирәли

Әйләнәбез елмаеп.

Җыр “Чыршыкай, купшыкай”

3 бала. Күрегез бу чыршыны

Чыршының да чып – чыны.

Нинди төз, матур, биек.

Тора түшәмгә тиеп.

4 бала.Кунак булып яшел чыршы

Урманнан безгә килгән.

Ел да безне шаккаттыра,

Ничек матур киенгән.

5 бала.Төрле – төрле утлар яна

Без уйныйбыз әйләнеп.

Бигрәк матур, бигрәк ямьле

Безнең чыршы бәйрәме.

Җыр “Чыршы янында”

Күңелле көй агышында залга Буратино керә. Кулында – алтын ачкыч. Буратино.Исәнмесез! Яңа ел белән! Сез мине таныдыгызмы? Әйе, мин Буратино – әкият герое. Тортилла исемле ташбака миңа шушы ачкычны бүләк итте. Бу ачкыч гади түгел. Аның тылсымы бар. Мин үземнең дустымны Мальвинаны эзлим. Ул монда юк икән. Аны эзләп килгәнче ачкыч чыршыда эленеп торсын әле. (Чыршыга ачкычны элеп, көй агышында чыгып китә)

Залга Алиса белән песи Базилио керәләр. Песи таякка таянган, төлкенең пычкысы бар

Төлке белән песи биюе

Төлке.Без мескеннәрне бәйрәмгә кертегезче.

Песи.Безнең дураклар илендә шундый суык, өшеп беттек.

Төлке. Безгә учак ясар өчен зур агач кирәк. Учак җылысында җылыныр идек.

Песи.О! Кара әле, Алиса. Нинди зур, күркәм агач (чыршыны күрсәтә). Бу агачтан утын күп чыгар.

Төлке. Менә шәп бу. Әле аның бизәкләре, уенчыклары да бар.

Песи. Ә без агачны кисик, уенчыкларын җыеп алыйк һәм үзебезнең дураклар илендә аларны сатарбыз. Күп итеп акча эшләрбез.

Төлке. Шәп фикер бу! Мин инде уенчыкларны ничек итеп бүләсен дә исәпләдем: сиңа – икесе, миңа – өчесе. Тигез итеп бүлү була.

Песи.Тигез булмый бит алай!

Төлке. Ярар, мырылдама! Әйдә, башта агачны кисик әле. (чыршының утлары сүнә)

Песи.О! Кара әле, чыршының утлары сүнде! Үпкәләде бугай ул безгә. (Песи белән төлке чыршыны кисмәкче булалар һәм анда ачкычны күрәләр)

Төлке. Базилио, кара әле: ачкыч бит бу! Алтын бит бу. (ачкычны алып тешләп карый). Буратиноның ачкычы түгелме соң бу?

Песи.Шуныкы, шуныкы. Димәк, ул үзе дә шушы тирәдә йөридер.

Күңелле көй агышында залга Буратино белән Мальвина керәләр.

Буратино. Менә, Мальвина, син чыршы бәйрәменә килеп тә җиттең.

Мальвина.Мин бик шатмын. Исәнмесез, балалар,

Исәнмесез, кунаклар!

Яңа ел котлы булсын,

Бәхетләр алып килсен! (баш ия, реверанс ясый)

Буратино.Мальвина, кара әле, миңа Тортилла нинди матур ачкыч бүләк итте. Мин аны чыршыга элеп торган идем. (чыршыны әйләнеп чыга, ачкычны тапмый).

Төлке.Хә – хә – хә. Ачкычны эзлисеңме? Менә бу ачкыч кирәкме сиңа? Без аны сиңа бирмибез. Алтын үзебезгә кирәк.

Песи.Әйе, үзебезгә кирәк! Сиңа да кирәкме?

Мальвина.Әйе, бу ачкыч Буратинога кирәк. Аныкы бит ул.

Төлке. Кирәк булса соң.

Песи. Без аны бушка гына бирмибез.

А.б. Сез ачкычны кире Буратинога бирсен өчен без нишлик соң?

Төлке. Безнең күңелне күтәрергә кирәк.

Песи. Әйе, күтәрегез күңелне.

А.б. Ярар. Әйдәгез, безнең белән “Чыршы” уеныуйнарга басыгыз, бергәләп уйнап алыйк.

Уен “Чыршы”

А.б. Хәзер мин сезгә чыршыга эленә һәм эленми торган әйберләрне атыйм., ә сез барыгыз бергә “әйе” яисә “юк” дип җавап бирерсез. Шулай итеп башладык.

Төрле төстәге шарлар?

Мендәрләр, одеяллар?

Мармелад, шоколадлар?

Күпсанлы урындыклар?

Ә йомшак уенчыклар?

Дәфтәрләр һәм китаплар?

Кызыл – сары утлар?

Әкияттәге җеннәр?

Матур – матур чылбырлар?

Серпантин, мишуралар?

Сумкадагы папкалар?

Туфли һәм кроссовкилар?

Чәнечке, пычак, калак?

Көзге һәм агач тарак?

Тәмле – тәмле конфетлар?

Кыздырылган котлетлар?

Ә малайлар һәм кызлар?

Һавадагы йолдызлар?

Булдырдыгыз, афәрин!

Төлке. Уеннары күңелле булды. Ләкин әле безнең яңа ел турында шигырьләр дә тыңлыйсыбыз килә..

Песи. Алар шигырьләр сөйли белмиләрдер әле.

А.б. Нишләп белмәсеннәр?! Безнең балалар бик матур итеп шигырьләр сөйли белә. Менә тыңлап карагыз әле.

6 бала. Бүген бездә зур бәйрәм-

Бүген Яңа ел килә.

Бүген күңелләр җырга

Һәм биергә җилкенә.

7 бала. Без бүген чыршы янында

Әйлән – бәйлән уйнарбыз.

Кыш бабайны каршыларбыз,

Яңа җырлар җырларбыз.

8 бала. Яңа ел ул Яңа шул

Иске ел булмас әле.

Шатлыгын да, бәхетен дә

Кызганып тормас әле.

Төлке. Ярар, ярар… шигырьләр беләсез икән. Менә алыгыз ачкычны!

Песи. Әйе алыгыз.

(Буратино белән Мальвина ачкычны алып, көй агышына чыгып китәләр).

Төлке. Ә син беләсеңме, Базилио, монда тиздән Кыш бабай белән Кар кызы киләчәк. Ул Кар кызының чибәрлеген күрсәң син…

Песи. Карап та тормыйм.

Төлке. Әйдә, Базилио, без ул чибәр Кар кызын урлап китәбез дә, аны бүләкләргә алыштырып алабыз. Рәхәтләнеп шоколад, конфет ашарбыз.

Песи. Дөрес фикер йөртәсең син, Алиса. Рәхәтләнеп ашыйбыз тәм – томнарны. Ләкин Кар кызын ничек урларбыз соң?

Төлке. Ә без Кыш бабайны йоклатырбыз.

Песи. Ничек йоклатырбыз соң аны?

Төлке. Без Кыш бабайга компот эчерербез. Ә компотка йокы даруы салырбыз!!!

Песи. Ә – ә – ә. Менә шәп хәйлә. Бабакай йоклагач, без Кар кызын урлыйбыз. Әйдә качыйк та, Кыш бабай килгәнен көтеп торыйк (чыгып китәләр).

А.б. Кемнең кигән киемнәре

Энҗе кар бөртекләре?

Кемнең көмештәй сакалы

Чәчләре, керфекләре.

Кем соң безгә шундый ямьле

Яңа ел алып килә?

Матур кәгазь капчыкларга

Күчтәнәч салып килә.

Балалар. Кыш бабай.

Җыр “Чыршы әйләнәсндә”

А.б.Кыш бабай килгәнче бер уен да уйнап алыйк әле.

Әгәр мин дөрес әйтсәм, сез кул чабарсыз. Әгәр мин дөрес әйтмәсәм, аяклар белән тыпырдарсыз.

• Кыш бабай барыбызга да таныш бабаймы?

• Ул җәй көне киләме?

• Кар кызы белән Кыш бабай дуслармы?

• Кыш бабай салкыннан куркамы?

• Кыш бабай шугалаклар бүләк итәме?

• Кыш бабай яңгырлар яудырамы?

• Кыш бабай карлар яудырып, таулар өяме?

• Кыш бабай галошлар кияме?

• Кыш бабабыз тиздән киләме?

• Бүләкләр алып киләме?

Игътибарлы икәнсез. Будырдыгыз балалар.

Ә хәзер Кыш бабайны чакырыйк.

Бергә. Кыш бабай, кил безгә,

Ямь бир бәйрәмебезгә.

Килче тизрәк, Кыш бабай,

Безнең белән дус бабай!

(Тылсымлы көй агышында Кыш бабай килеп керә)

Кыш бабай. Саумы, көтеп алган бәйрәм!

Саумы, чыршыкай!

Исәнмесез, бар кунаклар,

Сезне күреп шатландым.

Бу хәерле сәгатьтә,

Бәйрәм теләге сезгә,

Шат яшәгез гомергә.

Кар бураннар туздырып,

Барыгызны туңдырып,

Ерак юллар үттем мин,

Сезгә килеп җиттем мин.

А.б. Хуш киләсең, Кыш бабай,

Әйдә, тизрәк уз, бабай.

Балалр сине көтте,

Тагын бер яшькә үсте.

9 бала. Рәхмәтсиңа, Кыш бабай,

Чыршы китергән өчен.

Яңа елга һәммәбезне

Матур бизәгән өчен.

Кыш бабай. Исәнмесез, дусларым! Яңа ел белән сезне!

А.б. Исәнме, Кыш бабай! Безнең чыршыныңутлары янмый бит әле.

Кыш бабай. Хәзер, хәзер без моны төзәтәбез. (чыршы янына килә, тылсымлы таягы белән селки). Чыршы, чыршы кабын син, утларыңны балкыт син!

(Чыршыда утлар яна)

Кыш бабай. Чыршы янына чакырам,

Матур итеп басыгыз.

Яңа елда әйлән – бәйлән

Җырлап – биеп алыгыз.

Җыр “Исәнме, Кыш бабай”

Кыш бабай. Сезнең белән бигрәк күңелле булды. Бераз эсселәп тә киттем.

Су эчәсем килә. (Чокыр тотып Төлке белән Песи йөгереп керәләр).

Төлке. Ай, Кыш бабай,эчәсең киләме? Менә безнең тәмле суыбыз бар. Авыз итеп кара.

Песи. Сусауны бик тиз баса.

Кыш бабай. Нинди эчемлек соң ул?

Песи. “Йокыкола”

Кыш бабай. Бер дә ишеткәнем юк мондый эчемлек турында.

Төлке. Менә дигән эчемлек ул. Син эчеп кара.

Кыш бабай. Ярый алайса, бирегез. Бик сусадым мин.(эчә) Ай, нәрсә булды миңа?.. күзләрем йомыла… йоклыйсы килә… йоклап китәм бугай… (йоклый).

Төлке. (шатланып). Менә булды!

Песи. Йоклаттык бит бабайны. (Чыршы артына качалар. Кар кызы керә)

Кар кызы. Исәнмесез, кадерле дусларым. Менә мин дә килеп җиттем. Кыш бабайны күрмәдегезме сез?.. Ай, бабакайга ни булган? Йоклый түгелме ул?

Төлке. Әйе, йоклый шул, арыгандыр.

Песи. Ә син безнең белән барырсың. Без сине бүләкләргә алыштырып алабыз.

Кар кызы. Болай булмый бит. Явызланмагыз!

Төлке. Әйдә ,тизрәк. Әнә Кыш бабай уяна инде. (Кар кызын алып чыгып китәләр).

Кыш бабай (уянып). Ой, нәрсә булды бу?.. Балалар бәйрәм хөрмәтенә шигырьләр әзерләгән, ә мин йоклаганмын. Ягез, нәни дусларым, миңа шигырьләрегезне сөйләгез инде.

10 бала. Әй, Кыш бабай, Кыш бабай

Безгә якын дус бабай!

Көтеп алдык без сине,

Күңелләргә хуш бабай.

11 бала. Ак туныңны кигәнсең,

Безне котлап килгәнсең,

Сине көтеп торганны,

Әллә каян белгәнсең.

12 бала. Кыш бабай, син дә,

Нәни булдыңмы?

Безнең шикелле

Чана шудыңмы?

Кар тәгәрәтеп

Шар ясадыңмы?

Сиздерми генә

Кар ашадыңмы?

13 бала. Кыш бабайның куллары

Салкын диеп уйладым.

Башымнан сөйгән иде,

Чак –чак “эреп” куймадым.

Җылы икән , бик җылы

Кыш бабайның куллары.

Шуңа күрә гел актыр,

Аның йөргән юллары.

14 бала. Кыш бабай, Кыш бабай

Безгә бик таныш бабай.

Сакал, мыек ап – актан,

Килгән безгә ерактан.

Үзең шаян, үзең юмарт,

Үзең һаман шулай карт.

Безнең белән бие, җырла

Бүлмәбезгә ямь тарат.

Кыш бабай. Мин әле һаман уянып бетә алмыйм. Әллә берәр һөнәрегезне күрсәтәсезме?

А. Алишның “Ил гизүчеләр белән хәйлә сөючеләр” әкияте.

1 нче күренеш

Диск №48 2 – 3 яшь.

Алинә: Ишетәсезме, әтәч кычкыра!

Камилә: Таң ата бугай,

Әтәч кычкыра:

• Кикрикүк

• Кикрикүк.

Алинә: Дустым, ә сезнең әтәч белән тавык маҗаралары турында әкият ишеткәнегез бармы?

Камилә: Юк! Сөйләп күрсәт әле, зинһар өчен!

Алинә: Ярый, тыңлагыз. ( Чирәмгә утыралар ) Әтәч белән Тавык күптәннән бергә гомер кичерделәр, бик тату яшәделәр.

( Әтәч чыга, ул тибенә, җим табып тавыкны чакыра. )

Әтәч: Тавыккаем, матуркаем,

Әнә бер бөртек таптым,

Ялгыш авызыма каптым,

Каптым да ялгыш йоттым.

Хәзер тагын эзләрмен,

Тапсам, сиңа бирермен.

Тамагыңны туйдырырмын,

Күңелеңне күрермен.

Тавык: Кыт – кыт кытыйк, кыт – кыт кытыйк.

Көндә бөртек, көндә бөртек.

Туйдым шул бөртегеңнән.

Телим дөнья күрергә,

Сахраларда йөрергә.

Кыт – кыт кытыйк, кыт – кыт кытыйк.

Дөньялар гизеп кайтыйк.

Әтәч: Булсын, әйдә синеңчә,

Кузгалыйк иртән – иртүк.

Кикрикүк – кикрикүк.

( Күңелле көйгә кагына – кагына чыгып китәләр.)

2 нче күренеш

Диск №52 2 -3 яшь.

( Урман күренеше. Кошлар сайраган тавыш. №19 2 – 3 яшь. Күбәләкләр вальс бии. Сәхнәне уратып Әтәч белән Тавык килеп керәләр.)

Тавык: Әтәчкәем, бәгыръкәем, бер ботак сындыр, мине куандыр, яшел яфрак та булсын, кызыл җимешләре дә…

Әтәч: Тавыккаем, булдырам, хәзер, хәзер сындырам.

( Әтәч ботакны сындырырга маташа, шулвакыт каршысына Куян килеп чыга.)

Куян: Кем ул минем урманыма баш булмакчы, сорамый – нитми агачларымны сындырмакчы? Бик кирәк икән, рөхсәт сора.

Әтәч: Сызыйк тизрәк без моннан, сындырырбыз соңыннан. Монда дөньяда тиңе булмаган ерткычлар яши икән, киемнәре соры, колаклары ярты метр икән, бик усал ерткычлардыр, безнең өчен куркынычлардыр, кош ите ашаучылардыр.

( музыка. Әтәч белән Тавык урман эченнән алга таба китәләр. Чикләвек агачы янына тукталалар.)

Тавык: Әтәчкәем, бәгыръкәем, кыт — кытак, кыт – кытак, сындырып бирче бер ботак, яшел яфраклысын, чикләвеклесен.

Әтәч: Тавыккаем, сындырам, хәзер, хәзер булдырам. ( Әтәч каршына Тиен килеп чыга.)

Тиен: Әй, кем ул, кем урманда йөри, кем ул минем чикләвек агачымны сындырырга тели?

Әтәч: Сызыйк тизрәк без моннан, сындырырбыз соңыннан, күрәсеңме,нинди усал ерткычлар бар, безгә, ахры, бу зур урман булыр тар. Колагын күрәсеңме, утыртып тора, йонлач койрыгын селеккәләп куя.

( музыка. Әтәч белән Тавык урман эченнән алга таба китәләр. Кыргый аламгач янына тукталалар.)

Тавык: Әтәчкәем, бәгыръкәем, ничек тә булса кара, ике – өч кенә алмалы нәни ботак булса да ярар.

Әтәч: Тавыккаем, булдырам, хәзер, хәзер сындырам. ( Әтәч ботакны селкетә. Алмагач артыннан Төлке килеп чыга.)

Төлке: Хуш килдегез, рәхим итегез, өемә керегез, түремә узыгыз, кунагым булырсыз. Аякларыгыз арыгандыр, сусагансыздыр, талчыккансыздыр. Мин сезне күптәннән көттем, сезгә дип күчтәнәчләр дә хәзерләгәндәй иттем. Урманнан иң кызыл алмалар сайладым, сезнең өчен генә саргаеп өлгергән чикләвекләр җыя алдым, бәхетегез шул икән, ризыгыгыз мул икән.

Әтәч: Кара әле, монда ерткычлар нинди яхшылар икән.

Төлке: ( үз – үзенә ) Менә дигән тәмле ашлар…Менә юләр башлар, үзләре килеп керделәр. ( Тавык белән Әтәчкә ):

Әйдә керик өемә,

Кунак булырсыз менә.

( Әтәч белән Тавык Төлкенең өенә кереп китәләр)

Төлке: Утырыгыз шушында,

Ашый торыгыз, менә.

Мин күршегә кереп чыгам,

Танышырга чакырам.

( Төлке күршесе янына йөгерә. Бүре чыга.)

Бүре: У – у – у – у, у – у – у – у!

Ничә көн инде мин ач,

Куян тотып булмагач,

Хәлем бер дә яхшы түгел

Азык табып булмагач.

Төлке: Күршекәем, кара әле,

Минем арттан бар әле

Анда ике юләр баш-

Пешереп ашарбыз тәмле аш. ( Китәләр )

( Төлке өе яныннан Куян узып бара. Өйдән Тавык белән Әтәч чыгып баралар.)

Куян: Син, Әтәч әфәнде, артыграк батырланасың, берни белмичә кыланасың, Төлкенең кем икәнең соңгарак белерсең, бу өйгә керүеңә бик үкенерсең, ләкин ул чакта инде соң булыр, хәйләкәр төлкенең тамагы туйган булыр.

Тавык: Монда бит шундый яхшы ерткычлар яши, алар беркемгә дә тимиләр.

( Тиен килеп җитә һәм ул да кызып сөйләп китә. )

Тиен: Бу оядан тизрәк сызыгыз, төлке кармагыннан котылыгыз. Төлке ул бик хәйләкәр ерткыч, аның өендә калу бик куркыныч.

Әтәч: Төлке безне шундый шат каршы алды. Аның турында бездә бик яхшы фикер калды.

Тиен: Әй, юләр башлар, хәзер икегезне дә пешереп ашар.

( Әтәч капчыкка күз сала, аның тавык йоны белән тулы икәнең күрә. )

Әтәч: Ай – ай, харап булганбыз, чыннан да бик ялгышканбыз!

Тавык: Кыт – кыт кытыйк, кыт – кытыйк.

Әйдә тизрәк сызыйк. ( Әтәч белән Тавык чыгып качалар, Төлке белән Бүре аларны эзлиләр, ләкин таба алмыйлар.)

Бүре: Нихәл инде буу – у?

Ышандым шушы Төлкегә,

Калдым шулай көлкегә. ( Төлке белән Бүре башларын иеп чыгып китәләр. )

( Музыка тавышы кире ишегалдына алып кайта. )

Алинә: Шулай итеп, Әтәч белән Тавык чак исән калганнар.

Камилә: Нинди кызык әкият!

Алинә: Әйдәгез, дуслар, әтәч – тавыкларны ашатыйк. Ил гизәргә чыгып китмәсеннәр, хәйлә сөючеләргә эләкмәсеннәр.

Җыр:

15 бала. Йомшак кына кар яуды,

Бөтен җирне каплады.

Ап – ак булды болыннар,

Ап –ак булды киң кырлар.

16 бала.Кыш бабай килгән,

Ап – ак тун кигән.

Көтәм: кем генә

Чыгар дип өйдән.

Чыксаң чеметә,

Битне өшетә,

Менә шул аның

Бөтен эше дә.

17 бала.

Кыш бабай. Ай, арып киттем әле мин. Картайдым шул… Ә минем оныгым Кар кызы кая соң?

Балалар җавабы.

Төлке, Песи, Кар кызы керәләр.

Песи. Нәрсә шаулашасыз? Менә ул Кар кызыгыз!

Төлке. Кыш бабай, Кар кызың кирәкме? Без аны бүләкләргә алыштырабыз.

Кыш бабай. Ай –ай –ай!!! Сез ничек оялмыйсыз? Ярар, сезнеңчә булсын, алыгыз бүләкләрне. Минем кызымны кайтарыгыз (капчыкны бирә)

Песи белән төлке капчыкны алып чыгып китәләр.

Кыш бабай. Исәнме, кызым! Менә, ниһаять, син безнең белән. Ә сез, балалар, борчылмагыз. Мин бит тылсымчы. Песи белән Төлке алып киткән капчыкта чын бүләкләр түгел, ә күркәләр һәм ылыслар гына булыр.

18 бала. Суык бабай, алтыным,

Битләрең кызарган.

Әйдәле, бер биик,

Уздырып кызлардан.

Кыш бабай. Әйе шул. Инде бер матур итеп бер биеп алсаң да була! Бүген бит бәйрәм!

Кыш бабай биюе.

Кыш бабай. Ярый, инде балаларны бүләкләр белән сөендерер чак җитте. Ә бүләкләрем гади генә түгел, аларны чанага салып алып килергә кирәк..

Кыш бабай. Менә чана белән сандык та килеп җитте. Аны ачарга кирәк… Ләкин ул ни өчендер ачылмый әле…

А.б. Буратиноның алтын ачкычы бар бит! Аның белән ачып карыйк.

(Буратино ачкычын Кыш бабайга бирә).

Кыш бабай. О – о –о! Рәхмәт! Бер – ике – өч, ачкыч йозакны ач! ( сандык ачыла, аның эчендә җеп йомгагы). Син, тылсымлы йомгак, капчыкны тизрәк алып кил!

Кыш бабай йомгакны “Тылсымлы бүлмә”гә ыргыта. Беренче тартып чыгарганда йомгакта итек, икенчесендә бер баланың әтисе, өченчесендә бүләкләр белән капчык ияреп чыга. Капчык артыннан Төлке белән Песи дә керәләр.

Песи. Гафу итегез безне.

Төлке. Без бүтән алай явызланмабыз.

Икесе бергә. Бәйрәмегездә калырга рөхсәт итегезче.

Кыш бабай. Балалар, гафу итәбезме бу явызларны?

Балалар. Итәбез.

Кыш бабай. Ярар, елга бер генә килә торган тылсымлы Яңа ел бәйрәме хөрмәтенә гафу итәбез сезне. Калыгыз безнең бәйрәмебездә.

А.б. Төлке , син хәйләкәр дә, җитез дә, Яңа елны табып, алып кил әле безгә.

Кыш бабай. Менә дусларым, сезгә

Яңа ел бүләкләре.

Матур, рәхәт яшәгез,

Шул минем теләкләрем.

(Кыш бабай белән Кар кызы бүләкләр өләшәләр)

Кыш бабай. Көтеп алган очрашулар

Тиз генә үтеп китте

Инде хәзер саубуллашып

Китәр вакытлар җитте.

Күңел тынычлыгы телим,

Яңа елда һәркемгә

Бәхет, шатлык, сәламәтлек

Юлдаш булсын гомергә.

Кар кызы. Бәйрәм үтте, ә Яңа ел

Һәрбер өйгә киләчәк

Яхшы булсын, имин булсын

Матур булсын киләчәк.

Кыш бабай. Рәхмәт әйтик чыршыбызга,

Матур бәйрәме өчен.

Рәхмәт әйтик кунакларга

Килеп караган өчен.

Яңа елга яңа юлдан,

Нык басып бердәм керик.

Иң изге, саф теләкләрне

Бер – беребезгә телик.

А.б. Яңа бәхет, зур уңышлар

Алып килсен Яңа ел.

Шатлык белән үтсен һәр көне.

Котлы булсын, Яңа ел!

Җыр “Бер яшькә үстем”

Главная /
Начальные классы /
Разное

Әкият-сценарийлар

Похожие материалы

Борын-борын заманда да т?гел, Метр?й диг?н бер авылда яш?г?н ди,булган ди бер патшалык.Ул патшалыкны? исеме”Л?йс?н”балалар бакчасы булган ди.Бу патшалыкта ??рвакыт кызыклы б?йр?мн?р ?тк?н,матур ?ырлар я?гырап торган. Балалары бик т?рбияле,т?ртипле булганнар ди ,? т?рбияче апаоары бик белемле,тырыш кешел?р булган.

                         ?ыр: “Безне? бакча”.

Балалар ??р б?йр?мне к?теп алалар  “Л?йс?н”диг?н к??елле д?ньяда алар биерг?,?ырларга,матур шигырьл?р с?йл?рг? ,берг? дус ,тату булып  к??елле уеннар уйнарга яратканнар.?,”Л?йс?н” диг?н патшалыкта гел ?зг?решл?р булып кына торган.Табигать патшабыз бу кечкен? билл?м?не ?йл?неп,карап кына торган.Яз ?итс? балалар бакчасы шау-г?р килг?н. Патшалыкта язгы эшл?р башланган.Т?рбияче апалары бел?н берг? балалар ч?ч?кл?р утыртырга бик яратканнар,шу?а к?р? “Л?йс?н”патшалыгы ??рвакыт ч?ч?кк? к?мелеп торган.

                        “Ч?ч?кл?р,к?б?л?кл?р биюе”.

Мен? шулай шат,тыныч кына яш?г?нд? ч?ч?кле,к?б?л?кле матур д?нья ?зг?реп кит?.

(  ?ил тавышы,я?гыр болыты кер?. Ул ?йл?неп, я?гыр б?ртекл?рен ч?чеп балаларны куркыта.)

Болыт:

• Ха-ха-ха!!!!!!! Бетте матур к?нн?регез мин сезне? тыныч д?ньягызны тар-мар ит?рг? килдем! Мин салкын я?гыр болыты! Мин суык я?гыр,пычраклар алып кил?м сезг?. Сезне ту?дырам,сазлар ч?чр?т?м.Ч?ч?кл?регез ши?еп бет?ч?к,бакчагыз да ямьсезл?неп калыр ?ле!В?т сезг?!!
• 1 бала:Тукта!Тукта я?гыр усалланма ?ле син! Без бит к?з кил?сен бел?без.?йд? дус булыйк!
• 2.бала: Я?гыры да кары да безг? якын бары да!
• Болыт: Тукта,тукта! Сез нишл?п минн?н бер д? курыкмыйсыз ?ле?

Т?рбияче:?й,я?гыр,безне?балалар бар н?рс?не д? бел?л?р!Табигать фасылларыны? алмашуын да.?йтегез ?ле балалар:

— нинди ел фасылларын бел?сез?

-айларны? исемн?рен?

-к?нн?рне? исемн?рен?

-безне? район исеме?

-авылыбыз исеме?

-к?з к?ненд? табигатьт? нинди ?зг?решл?р була?

К?рде?ме болыт алар бар н?рс?не д? бел?л?р к?зне? нинди булгасын да белеп торалар!

“ К?зл?р кил?”.

•  

“Безг? б?йр?м килде”(Т?г?р?к уен).

К?й.Я?гыр кит?.

А.Б: Мен? шулай безне? кечкен? патшалыгыбызда зур ?и??л?р яулана. Ел фасыллары ?йл?н? тора,балалар ?с? тора. Чираттагы б?йр?м ?ит?.

•  

1. К?з к?нн?ре килеп ?итте.

Хушлашабыз ??й бел?н.

Б?тен ?ирг? яфраклардан

Алтын кел?м ??елг?н.

1. Яфракларны алтын бел?н

Кем т?нл? биз?п й?рг?н?

Танымыйча торам ик?н

Бакчабызга к?з килг?н.

1. Алтын яфраклар очалар

Безне? башларга тиеп.

К?н д? бакчага барабыз

матур к?лм?кл?р киеп.

1. Бик к??елле урамда

Алтын-сары бар д?нья.

?ил яфраклар бет?,

К?з шатлана,с?ен?.

“ Яфраклар бел?н бию”.

А.Б: Мен? шулай “Л?йс?н” балалар бакчасына к?з кил?.??р ел фасылы ?зе матур. Кыш безег? ак карлары,чыршы б?йр?ме бел?н к??елд? аерым урын алса,??й т?мле ?ил?кл?ре,матур ч?ч?кл?ре,?ылы к?нн?ре бел?н якын.Яз айлары яшел б?рел?ре,?ылы яктан кайткан кошлары бел?н к??елг? кереп кала.?,к?з айлары бигр?к матур. Бар д?нья сары,кызыл алтын т?ск? кер?.Агачлар и? матур к?лм?кл?рен киеп к?з килг?нен к?т?л?р. Бакчаларда эшл?р т?г?лл?н?.У?ыш ?ыеп алына,кыш ашарга базларга салына.Эшл?р кими.Без кышка эзерл?н?без.

А.Б: К?з килг?ч байлык арта. Безне? бакчада да яшелч?л?р мулдан булды.

Матур к?й ишетел?

                                              . Залга к?з кер?.

Ис?нмесез балалары! Мин сезг? к?з б?йр?мен? кунак булып килдем!

                                                 “С?мбел?” ?ыр.

И, балалар, бигр?к матур ?ыр бел?н каршы алдыгыз.Р?хм?т сезг?.Килг?нд? бар ?ирне карап килдем.Бик матур хезм?т куйгансыз ик?н ??й буе. Ч?ч?к-г?лл?регез,яшелч?-?имешл?регез мулдан булган. Мине каршыларга ныклап ?зерл?нг?нсез ик?н. Мин д? сынатмадым быел! Озак к?ттерм?дем! Бик суык та булмадым. Я?гырларымны тыеп тордым сез  яшелч? бакчасында,басуларда эшл?рен т?г?лл?сен дип.Карап торам да танымыйм. Бигр?к ?ск?нн?р? Кая со? ?ле Шамил,Динар, Илнар?  Шулай инде  балалар,к?н артыннан к?н ?т? торыр,айлар елларга тоташыр.Сез д? олы кешел?р булырсыз .Тырыш ,хезм?т с?юч?н,т?рбияле балалар булып ?с?рсез дип ышанып калам.?йд?гез ?ле б?р?мебез г?рл?п торсын бер биеп к?рс?тегез!

                                                     Татарча бию.

К?з : Булдырдыгыз балалар! Мин кил?г? ничек эзерл?ндегез со??

1:Яшелч?,?ил?кл?рне ?ыеп куйдык!

2. Бакчаларны ?ыештырдык.

3. Матур ?ырлар,шигырьл?р ?йр?ндек.

                                                   Айгиз ?ыр.

4.Б?лм?не биз?дек.

5.Биюл?р,?ырлар  ?йр?ндек.

К?з: Кая ?ле тикшереп карыйм!

                                       ?ыр :”Яфраклар б?йр?ме”

Уеннар:

1. Б?р??ге ?ыю.

2.Суган утырту.

3.Эстафета.

                                        ?и??челэрг? б?л?к: Илзир ?ыр

К?з : Ай,у?ганнар,булганнар!

Яшелч?л?р чыгып басалар:

5. Без инде х?зер зурлар

Тиз эшли безне? куллар

Яшелч?л?р алабыз

К?рзинн?рг? салабыз.

                                                “У?ыш ?ыры”

                                          “Яшелч?л?р полькасы”.

1. Безне? бакчада ?с?

яшелч?не? т?рлесе.

Т?г?р?ге бар,озыны

Ачысы бар т?чесе.

1. К?бест? аш пешереп,

Т?рле салатлар ясый.

Витаминга бай ул диеп

Шул килеш т? ашылар.

1. Тураган да елата дип

Мине с?йлил?р туган.

Грипп эл?км?сен дис??

К?бр?к аша суган.

1. Кыярны ??ркем таный.

Кыяр салатка ярый.

?г?рд? куйса? тозлап,

Кыяр саклана озак.

1. ? мин -булам помидор.

Т?п яшелч? салатта.

Т?мле ген? т?гел ?ле,

Витамин к?п томатта.

1. Тыгызланып туп кебек

?сеп ?ит?б?р??ге.

Кырдан к?лд? пешк?не

?ай,бигр?к,инде т?мле!

1. Мин булам кызыл ч?гендер

Бик файдалы яшелч?.

Минн?н салатлар ясыйлар

Ашыйлар пешереп т?. “

•  

Балалар,яз,??й,к?з безне? ?тил?ребез,бабаларыбыз,абыйларыбыз басуларда хезм?т куялар .Иген ?стер?л?р.Без сезне? бел?н икм?к кадерен д? белеп ?с?рг? тиеш. Икм?к К?зне? и? олы б?л?ге.Безне? и? олы сыебыз.

“Икм?к кадере”

• :К??елем булды балалар!Сезне к?з б?йр?ме бел?н тагы бер  котлыйм! Шатлыклы,б?хетле балачак ,тыныч,имин еллар тел?п мин инде юлга кузгалам.Минем бер басуда  ?ылы якка кит?че кошлар тукталганнар,шуларны озатасым бар .Хушыгыз балалар! Мин сезг? б?л?к калдырам.Зур алма.

Залга алма керт?л?р.

1.  

А. Б: К?з безг? табышмаклар калдырган:

1. Исе юк,т?се юк

Аннан башка тормыш юк(су).

2. Ул булса к?н була,

Ул булмаса т?н була.(кояш).

3. Агач б?г? кулы юк,

Й?ри торган юлы юк.

•  

Тузаннарны туздыра.(?ил).

4. ?зем ап-ак,

•  

Мул итеп у?ыш бир?м

Вакытында ?ыймасагыз,

?зем чыгып й?гер?м.(борчак).

5.Нинди аучы коралсыз,

??нлек аулый т?н буе.

Аннан мыегын селкетеп

Йоклап ята к?н буе.(песи).

Барлык б?йр?м кунакларына б?л?к :

“Зонтиклар бел?н бию”

• : Булдырдыгыз балалар.?,х?зер алма бел?н сыйланабыз!

К?й ишетел?.Залга алма корты кер?.

• Сыйланды ди мен?!.Минем алма бит ул.Мин бел?сегез килс?- шушы алманы? ху?асы-алма корты.Кайссы тишегенн?н керс?м д?,чыксам да мина ирек!В?т!!!!!!!!. (Алма корты алма артына кача тишект?н кулларын чыгара-бию
• : ?й, алма корты!? безне? балаларга к?чт?н?чне д? син ашап бетерде?ме?

Алма корты: И,сез бигр?к инде! Ми?а шушы алма да бик ?итк?н.?н? тегенд? к?рзин бел?н к?чт?н?чл?р бар.Ансы сезг? .?, минем алмага тим?гез!Кая ?ле тынычлап ашап бетерим,пока!(алмасын тартып алып кереп кит?.)

Балаларга алмалар тараталар.

• .Б: Х?рм?тле кунакларыбыз,кадерле балалар! ??ркемг? ис?нлке-саулык тел?п без сезне? бел?н хушлашабаз! К??елле б?йр?мебез т?мам!Сау булыгыз!

Просмотр содержимого документа

«»Козге экият»(сценарий) »

ТР Актаныш муниципаль районы

МББУ “Байсар төп гомуми белем бирү мәктәбе”

Яңа ел

әкияте

(Башлангыч класс укучылары белән яңа ел бәйрәменә)

Оештыручы: Әмирова Айзилә Наил кызы

Яңа ел әкияте.

Катнашалар: Үги әни

Гөлбикә

Иркәбикә

Кыш бабай

Бүре

Куян

Төлке

Көй яңгырый. Гөлбикә өй эчендэ бәйләм бәйләп утыра.

Гөлбикә. Инде таң да ата, тиздән әтәчләр дә кычкырачак. Ә мин эшемне дә бетерә алмадым. Әгәр өлгермәсәм… уйларга да куркам. (Бәйли башлый һәм йоклап китә)

Үги ана. Ах син, ялкау кызый. Йокларга бирмисең, уяттың бит. Әле һаман эшлэрне бетермәдеңмени?

Гөлбикә. Бетердем, әнием, бетердем. Бүтән алай эшләмәм.

Үги ана. Ничек инде эшләмәм. Нәрсә уйлап таптың тагын! Бар әнә утын яр, мичкә як, су китер, Иркәбикәмә артәнге аш әзерлә!

Гөлбикә. Ярар, әнием.(китә)

Үги ана. Бар, бар, тиз бул!

Иркәбикә керә, авыз ачып исни.

Үги ана. Иркәбиркәм, алтыным, ничек йокладың бәбкәм? 12 ястык, 3 мендәр өстендә, 2 юрган астында кыен булмадымы, балакаем?

Иркәбикә. Начар, әнием. Аркаларым, билләрем авырта. Төне буе колагымда нидер чыңлады.

Үги ана. Гөлбикә ул, юньсез. Төне буе энәләре белән чыңлап утырды, йокларга бирмәде. Мә, кызым, кәнфит суыр.

Иркәбикә. Кирәкми кәнфит.

Үги ана. Минем матурыма нәрсә кирәк соң?

Иркәбикә. Миңа шундый күп бүләкләре, чып-чын тылсымлы Кыш бабае белән Яңа ел кирәк. Уртада чыршы утырсын. Утлары балкып, янып торсын.

Үги ана. Син нәрсә, кызым, урамда күзачкысыз буран котыра. Кем урманга чыршы артыннан барсын..

Иркәбикә. Әнә, Гөлбикә барсын.

Үги ана. Әйе шул. Гөлбикә барсын. Эше дә юк. (Чакыра) Гөлбикә, Гөлбикә…

Гөлбикә. Нәрсә, әнкәй?

Үги ана. Эшләреңне бетердеңме?

Гөлбикә. Әйе, утын ярдым, мичкә яктым, су китердем, ашарга пешердем.

Үги ана. Алайса, бар әле, урманга барып кайт.

Гөлбикә. Нигә, әнкәй?

Үги ана. Тиздән яңа ел. Кыш бабайны эзләп тап. Аннан күп итеп бүләкләр сора, иң матур, иң биек чыршыны алып кайт. Утлары янып, балкып торсын.

Гөлбикә. Анда бит буран, салкын. Мин адашырмын.

Үги ана. Каршы дәшмә! (Аяк тибеп кычкыра). Бар, юлыңда бул!

Әкиятче: Шулай итеп Гөлбикә урманга чыгып китә. Әйдәгез әле, балалар, Гөлбикәгә күңелсез булмасын өчен бергәләп бер җырлап китик.

Балалар түгәрәккә басып җыр җырлыйлар. Җыр беткәч,

балалар урыннарына утыралар, Гөлбикә кала.

Гөлбикә. Менә мин урманда. Берүземә бик куркыныч. Миңа кая барырга? Кыш бабайны каян табарга? Их, берәрсе миңа ярдәм итсен иде. (куянны күрә) Ой, кем син? Чык, курыкма. Мин сиңа тимәм.

(Куян яшеренгән урыныннан чыга, калтырый).

Куян. Өшедем, туңдым. Дер-дер киләм.

Гөлбикә. Бу кайгы – кайгы түгел. Мә, минем тунымны ал. Ул ап-ак, үзе җылы, йомшак. Ул сине җылытыр.

Куян. Рәхмәт, Гөлбикә. Ә син?

Гөлбикә. Борчылма. Миңа салкын түгел.

Куян. Минем туным шундый җылы. Мин хәзер бернәрсәдән дә курыкмыйм. Мин хәзер ап-ак. Туйганчы йөгерсәм дә, күңел ачсам да ярый. Бүре дә, төлке дә мине күрмәс. Гөлбикә, минем кишерем бар, әйдә уйныйбыз.

Гөлбикә. Күңелле синең белән, Куян. Ләкин мин ашыгам.

Куян. Кая ашыгасың?

Гөлбикә. Үги әнием мине урманга Кыш бабайны эзләргә җибәрде. Бик матур чыршы да алып кайтырга кушты.

Куян. Әйе, авыр икән синең хәлләр. Мә, ал бу кишерне. Әгәр сиңа минем ярдәм кирәк булса, шушы кишерне тотып:

“Бер, ике, өч кишер

Куянны монда китер” — диярсең.

Гөлбикә. Рәхмәт, Куянкай.

Куян. Әйдә, Гөлбикә, мин сине озатам, юлны да күрсәтермен.

Әкиятче: Куянкай Гөлбикәгә юлны күрсәтә киткән. Алар артыннан җиргә бер- бер артлы кар бөртекләре сибелеп калды. Әйдәгез әле, аларның биюләрен карап китик.

Кар бөртекләре биюе.

Бию туктагач, бүре керә.

Бүре. Мин ач соры бүре.

Урманда йөрим,

Җәнлекләр күзлим.

Картайдым шул инде,

Бетте бит хәлем.

У-У-у!

Менә кайгы, менә хәсрәт:

Аякларым өшеде,

Итекләрем тишелде.

Нишләргә инде?

Гөлбикә (керә). Кем анда шулай күңелсезләнеп утыра? Ә Бүре абзыкай, исәнме.

Бүре. Кем анда миңа абзый дип эндәшә? Ничә ел урманда яшәп, әле берәүнең дә миңа абзый дигәне юк иде. Күренеп тора, изге күңелле кызга ошагансың?

Гөлбикә. Кайгыңны күрдем, хәсрәтеңне белдем, Бүре абзыкай. Мә минем итекләремне. Алар яңарак та, калынрак та, сине шундук җылытырлар.

Бүре итекләрне кия.

Бүре. Әйе шул, аякларым шундук җылынып киттеләр. Биисе килеп тора.

Бии.

Бүре. Рәхмәт сиңа, Гөлбикә. Кая барышың болай?

Гөлбикә. Үги әни мине Кыш бабайдан күп итеп бүләкләр һәм матур чыршы алып кайтырга җибәрде. Тик менә аның кайда яшәгәнен генә белмим.

Бүре. Мин сиңа ярдәм итәрмен, юлны күрсәтермен. Үзеңнең яхшылыгың һәм юмартлыгың өчен бер күркә дә бүләк итәрмен. Әгәр синең белән берәр нәрсә булса, минем ярдәмем кирәк булса, шушы күркәне ыргыт та әйт:

“Чыршы күркәсе, чыршы күркәсе,

Бүре абзыкай бире килсәче”, — диген.

Гөлбикә. Рәхмәт сиңа, Буре абзыкай.

Бүре. Әйдә, Гөлбикә, киттек.

Әкиятче. Әкият тиз барса да, эшләр тиз генә эшләнми шул. Бүре белән Гөлбикә бара торган арада, әйдәгез, балалар бер җыр тыңлап китик.

3 класс укучылары башкаруында җыр.

Музыка астында уйнаклый-уйнаклый төлке керә.

Төлке. Кем исе килә монда? Куянмы? Юк. Бүреме? Юк. Әллә йомры икмәк исеме соң? Юк.

Гөлбикә. Исәнме, Төлке апакай. Мин әле бу урман буйлап йөрим. Кыш бабайны эзлим.

Төлке. Шушындый салкында кара урманда кар ерып берүзең нишләп йөрисең?

Гөлбикә. Мин бит үзем теләп түгел. Үги әнием бик усал минем. Ул мине урманга җибәрде. Кыш бабайны табарга, күп итеп бүләкләр, чыршы алып кайтырга кушты. Кыш бабайның кайда икәнен генә белмим. (елый)

Төлке. Кыш бабай барыбызга да кирәк шул. Тик аны бөтен кеше дә таба алмый шул. Борчылма, әгәр минем табышмакларыма җавап бирсәң, мин сиңа ярдәм итәрмен.

(табышмаклар әйтә. Кыз җавап бирә).

Төлке. Булдырдың, молодец! Менә сиңа шуның өчен пешкән җиләкләр. Әгәр сиңа минем ярдәмем кирәк булса, җиләкләрне селкетерсең, шундук килеп җитәрмен.

Гөлбикә. Рәхмәт сиңа, Төлке апакай. Миңа ярдәмең өчен мин сиңа үземнең бияләйләремне бүләк итәмен.

Төлке. Ой шундый матурлар, шундый җылылар. Күптән шул бияләйләргә кызыгып йөри идем. Әйдә мин сине озатам, юлны күрсәтәм.

Әкиятче: Көн киттеләр, төн киттеләр Төлке белән Гөлбикә. Һаман барып җитә алмадылар Кыш бабай янына. Әйдәгез, балалар, алар өшемәсеннәр, тизрәк Кыш бабайны тапсыннар өчен бергәләп җыр җырлап алыйк.

Җыр.Әйлән-бәйлән.

Җыр туктагач Гөлбикә керә. Өшегән.

Гөлбикә. Мин адаштым бугай, юлны да югалттым. (Чыршы төбенә бүрәнәгә барып утыра)

Мин бик өшедем. Кыш бабайны ничек табарга соң? (елый)

Кыш бабай (керә). Тс! Шауламагыз! Мин ниндидер тавыш ишетәм. Әллә тамчы тама инде: тып-тып-тып. Юк, шыбырдап яңгыр ява бугай. Ошамаган. Ә-ә-ә, монда бер кызыкай елап утыра икән.

Кыш бабай. Җылымы сиңа, кызыкай?

Җылымы сиңа, матуркай?

Гөлбикә. Җылы, Кыш бабай,

Җылы, Суык бабай.

Кыш бабай (салкын сулышын өреп): Ә хәзер җылымы сиңа, кызыкай?

Җылымы сиңа, сылукай?

Гөлбикә. Җылы, Кыш бабай,

Җылы, Суык бабай.

Кыш бабай (3нче тапкыр салкын сулышын өреп): Ә хәзер ничек, кызыкай?

Гөлбикә. Җылы, Кыш бабай,

Кыш бабай. Ах, юләр карт! Тишек баш! Катып үлә бит кызыкай. (таягы белән суга) Кар бөртекләрем, тизрәк тун китерегез әле ! (Кар бөртекләре тун кертәләр). Кар бөртекләрем, итекләрне алып килегез! (кар бөртекләре итек алып керәләр). Кар бөртекләрем, бияләйләр кая? (Кар бөртекләре бияләйләр алып килә).

Гөлбикә. Рәхмәт сиңа, Кыш бабай.

Кыш бабай. Шундый салкын көндә урманда нишләп йөрисең, балакаем?

Гөлбикә. Мине үги әнием җибәрде. Чыршысыз һәм бүләкләрсез кайтмаска кушты.

Кыш бабай. Мин синең арттан күптән күзәтәм, балакаем. Син бүләкләргә лаек. (Бүләкләр бирә). Менә бу иң матур, иң зур чыршыны да үзең белән алырсың. Әйдә озатып куям.

Әкиятче. Гөлбикә өенә исән – сау килеш, күп итеп бүләкләр төяяп кайткан. Үги ана белән Иркәбикә көнләшүдән үлә язганнар. Шуңа күрә алар Иркәбикәне дә урманга җибәрергә булганнар. Калын тун, киез ката кидергәннәр, башына җылы шәл бәйләткәннәр. Кулына 1 кәрзин пирожкилар тоттырганнар да урманга озатканнар. Бара кыз, бара сөйрәлеп. Хәле бетә.

Иркәбикә йөри-йөри дә бүрәнә өстенә барып утыра.

Иркәбикә. Арыдым. Утырып ашап алыйм әле.

Музыка астында куян керә.

Куян . Нинди тәмле ис килә. Кызыкай, миңа да бир әле.

Иркәбикә. Кит әле, кылый. Үземә дә әз.

Куян. Кара син нинди саран. (Китә)

Бүре керә.

Бүре. Нинди тәмле исләр килә. Ит пирожкие бугай. Сорап карыйм әле. Кызыкай, бүре абзыеңны да сыйла әле.

Иркәбикә. Югал күз алдымнан, ач тәре. Хәзер сыртыңа бирермен.

Бүре. У-у-у, саран. Нинди әдәпсез кыз! (китә)

Иркәбикә. Үзең син саран. Пешер дә аша.

Төлке керә.

Иркәбикә. Әнә тагын бер хәйләкәре килә (пирожкиен яшерә).

Төлке. Тавык итеннән пешкән пирожки исе килә.

Иркәбикә. Монда бүре исе килә.

Төлке. Син мине алдый алмассың. Нишлисең монда.

Иркәбикә. Әйтмим әле.

Төлке. Әйтмәсәң дә беләм. Кыш бабайны көтәсең. (китә)

Кыш бабай. Кара әле, тагын бер кыз утыра. Кемнедер көтә бугай. Тикшереп карыйк әле. (Кыз янына килә). Өшедеңме, кызым.

Иркәбикә. Күрмисеңмени, катып үләм!

Кыш бабай (салкын сулышын өрә). Ә хәзер, кызыкай?

Иркәбикә. Өшим, тизрәк бүләкләреңне бир!

Кыш бабай. Ярар, синеңчә булсын. Кар бөртекләрем, китерегез әле, бүләкләрне. (Таягы белән суга, кар бөртекләре, себерке алып чыгалар)

Иркәбикә. Кирәкми миңа болар. Миңа бүләкләр кирәк!

Абау, кара нинди холык! Эттэн дэ явызрак бу. Кара ничек ачулана! Кара ничек өрә! Шундый дорфа булганың өчен мин сине эткә әйләндерәм.

Иркәбикә чыршы артына йөгереп кереп китә,

икенче яклап шуннан ук өрә-өрә эт килеп чыга.

Әкиятче. Шулай икенче кыз эт булып кайтып керә. Капка төпләрендә күпме генә өрсә дә кертүче генә булмый.

Үги әни керә. Бар әле, өреп торма. Кит моннан, кит. Хәзер мин сине себерке белән…

Гөлбикә йөгереп чыга.

Гөлбикә. Юк, тимәгез аңа, тимәгез. Карагыз ничек ачыккан, өшегән. Хәзер мескенкәем мин сине ашатам. (башыннан сыйпый, ашарга бирә) Бу бит безнең Иркәбикәбез!

Үги ана. Кит аннан, ни сөйлисең җүнсез! Бу көчек ничек минем кызым булсын! Минем Иркәбикәм, алтын бөртегем, бүләкләр белән кайтачак.

Гөлбикә кесәсеннән кыңгырау ала, шалтырата.

Кыш бабай. Ишетәм-ишетәм, киләм-киләм. Чакырдыңмы, кызым?

Гөлбикә. Чакырдым, бабакай. Бездә бүген кайгы. Иркәбикәбез эткә әйләнгән. Ярдәм ит зинһар!

Кыш бабай. О-хо-хо!Мин моны үзем генә эшли алмыйм. Урман җәнлекләренең ярдәме кирәк.

Гөлбикә. Мин беләм нишләргә кирәген.

Кишер, күркә, җиләкләрне файдаланып җәнлекләрне чакыра.

Куян, Төлке, бүре керә.

Бергә. Чакырдыңмы безне? Ни булды?

Гөлбикә. Ярдәм итегез, дусларым, Иркәбикәне кабат матур кызга әйләндерергә иде..

Куян.Ул бит усал. Мин куркам.

Бүре. Ул бит саран. Минем булышасым килми.

Төлке. Ул миннән дә хәйләкәррәк. Булышмыйм.

Гөлбикә. Юк, ул андый түгел. Ул бүтән саран да, усал да, хәйләкәр дә булмас. Ул бик акыллы, әйбәт кыз. Шулай бит, Иркәбикә?

Эт баш кага.

Бергә. Ярар алайса, булышырбыз.

Куян. Менә сиңа кишер.

Бүре. Менә сиңа күркә.

Төлке. Менә сиңа җиләк

Бергә. Матур кызга әйлән тизрәк!

Эт сикерә, өрә башлый. Чыршы артына кача.

Икенче яклап Иркәбикә йөгереп керә.

Иркәбикә. Исәнме, Әнием. Мин сине шундый сагындым!(Йөгереп килеп, әнисен кочаклый). Исәнме, Гөлбикә! (Шатланышып әйләнәләр). Исәнме, Кыш бабакай! Исәнмесез, дусларым! Мине коткаруыгыз , ярдәм итүегез өчен Сезгә бик зур рәхмәт. Гафу итегез мине, мин беркайчан да бүтән ялкау, киребеткән булмам.

Яңа ел җыры башкарыла

Исәнмесез, кадерле дусларым! Сез беләсезме икән, дөньяда кешегә нәрсә бәхет китергәнен? Белмисездер шул. Әйтсәм әйтим инде, кешегә хезмәт бәхет китерә. Бары тик яраткан шөгыле, һөнәре булган кеше генә тулы бәхеткә ия. Дөньяда ничәмә-ничә төрле һөнәр бар. Һәр кеше үзе сайлаган һөнәрен яратып, аңа чын күңелен, бөтен көчен, тырышлыгын биреп башкарса гына, ул зур уңышларга ирешә ала, үз эшенең чын остасы була. Эштә булдыксызлык күрсәтү- ялкаулык белән дуслашу дигән сүз. Ә ялкаулык белән хезмәт — кан дошманнар икәнен беркайчан да онытмагыз! Хәзер мин сезгә бер вакыйга турында сөйләп китәрмен. Хәер, вакыйгада катнашучылар аны сезгә үзләре күрсәтерләр. Сез игътибар белән карагыз һәм үзегезгә кирәкле нәтиҗәләр ясагыз.

Яшәгән ди ике тычкан баласы — Әйләнчек белән Бөтерчек. Алар белән бергә гомер иткән ди әтәч — Ал Кикрик. Тычкан балалары бер дә эш сөймәгәннәр ди, уйнаганнар да көлгәннәр, биегәннәр дә җырлаганнар ди болар. Ә Ал Кикрик иртүк тора, тору белән башкалар йоклап калмасын дип үзенең иртәнге җырын сузып җибәрә һәм бар җиһан татлы йокысыннан уяна ди.