Юл кагыйдэлэре буенча сценарий



Сценарий «Юл йөрү кагыйдәләре патшалыгына сәяхәт»

 Әлдермеш “Умырзая” балалар бакчасында КВН.

Тема :”Юл йөрү кагыйдәләре”

Максат:

1.Балаларның юл йөрү кагыйдәләре турындагы белемен ныгыту.Юл билгеләрен танырга һәм аера белергә өйрәтү.

2.Светафор төсләрен аера белүләрен ,аның буенча ничек хәрәкәт итүләрен тикшерү.

3.Урамда йөргәндә игътибарлылык  тәрбияләү,юл кагыйдәләренә буйсынырга өйрәтү.

Җиһазлау:

1. Светафор макеты,машина юлы.

2.Һәр команданың эмблемасы.

      3.Юл билгеләре,табышмаклар,шигырьләр.

КВНның эчтәлеге:

1.Кереш өлеш.Балаларга проблемалы ситуация тудырыла.

2.КВНда балалар 2 командага бүленә:”Мактанчык үрдәкләр” һәм “Нәни чебиләр”.

3. Команданың җырлары башкарыла.

4.Командага төрле биремнәр (табышмаклар)бирелә.

5.Физкультминутта”Регулировщик биюе”башкарыла.

6.Төрле биремнәр ярдәмендә командалар ярышы үткәрелә.

КВНда катнашалар:

1. Алып баручы-тәрбиячеләр.

2.Убырлы-проблемалы ситуация тудыручы.

3.Командалар әгъзалары- балалар.

4.Жюри әгъзалары.

5.ЮХИДИ инспекторы.

Зал бәйрәмчә бизәлгән.Идәнгә авыл макеты куелган. Светафор ,төрле билгеләр,плакатлар. Музыка яңгырый.Балалар кереп ярымтүгәрәк ясап басалар.

1нче Алып баручы:

Исәнмесез дусларым!

Бүген бик күңелле көн.

Тапкырлар һәм зирәкләрне

Табып бирәчәк бу көн.

2нче Алып баручы:

Бүген бездә бәйрәм көн,

Кояш та көлә күктән.

Бәйрәмебез кунагы

Дәртле күңелле уен

Күптәннән безне көткән.

1 нче Алып баручы:Әйе ,дуслар,бүген бездә КВН- бик гаҗәеп кызыклы уен.Ә кичәбезнең темасы:Юл йөрү кагыйдәләре”.

2нче Алып баручы:Җылы,матур ял көннәрендә безнең  урамда йөгерәсе,төрле уеннар уйныйсы,велосипедта йөрисе килә.Ә шул чакта юл йөрү кагыйдәләрен яхшы белергә кирәк.

Убырлы килеп чыга,ул машина юлында туп уйный.

1нче Алып баручы:Балалар карагыз әле.Машиналар йөри торган юл кырыенда кемдер туп уйный.Юл кырыенда туп уйнарга ярыймы?

Балалар:Бу бит Убырлы.

2нче Алып баручы: Убырлы син нишлисең?Юл кырыенда уйнарга ярамый бит.

Убырлы: Урам киң бит ул,урын күп.Туп белән дә,сикергеч белән дә уйнап була.Ә менә шашка,шахмат уйнап булмый,машиналар фигураларны туздырып ташлыйлар.

Балалар: Син бик ялгышасың ,Убырлы.Менә безне тыңлап кара.

Балалар шигырьләр сөйлиләр:

1. Карап торам да мин,

Уйлап- уйлап торам да

Куркып куям ай-һай кыен

Йөрүләре урамда.

1. Светофорның сигналы бар,

Тыңла аны карусыз

Кызыл төс –эле куркыныч

Тукта син дигән сүз.

Сары әйтә- әзерлән;-ди,

Хәзер юл ачылачак.

Яшел әйтә:-әйдә кузгал,-

Юлдан чык курыкмыйча.

3.Бергә булса да

Ялгыз булса да

Урамда дөрес

Йөрсен һәр бала.

4.Хокей уйнарга

Чыкма син юлга

 Туп тибәргә дә

Ярамый анда.

5.Як-якка карап

Нәрсә барын күр

Машиналарга

Атларга юл бир.

6.Ут чыккан кебек

Ашыгып чапма

Бераз туктап тор

Урам чатында.

7.Светафорга кара син

 Тора ул сакта

Чыгарга кирәк юл аша

Яшел ут янган чакта.

8.Кызыл,сары ут янганда

 Сак булыгыз ,балалар,

Хәвеф-хәтәр булмасын,дип,

Сине кисәтә алар.

Убырлы:-Ә таяк тоткан бу абый –юл уртасында нишли инде?

1нче Алып баручы:-Ул абый ,юл халәкәтен киләүче.Ул юлда иң кирәкле кеше.Җәяүлеләр,машина йөртүчеләр аңа буйсыналар.

2 нче Алып баручы:Алар юлда  хәвеф- хәтәр булмасын өчен көн-төн,җәен кышын поста торалар.

Бергә:”Юлда йөрсәң –уяу бул”,-ди алар.

Убырлы :Ә менә ничек икән!

1нче Алып баручы:-Ә син,Убырлы,бездә кунакта кал.Без сиңа юл кагыйдәләрен өйрәнергә булышырбыз.

Убырлы: Рөхсәт итсәгез мин игътибар белән сезне тыңлап утырырмын.

1 нче бала:Безнең әти-әниләр

                     Бик борчылмасын өчен,

                     Машинада шофёр абый

                     Тынычлап барсын өчен,

                     Юл йөрү кагыйдәләрен

                     Әйбәт белергә кирәк.

                      Онытмыйча үтәргә,

                      Өйрәнергә бик кирәк!

2нче бала:Ярышларны башлыйбыз,

                      Барыбыз да тапкыр без.

                       Барыбыз да зирәк без,  

                      Сынашыйк көчебезне!

1нче Алып баручы:Балалар әйдәгез КВНны башлап җибәрик ,ә КВНның девизы:”Юлда йөрсәң-бул өлгер,юл кагыйдәләрен бел!”

2нче Алып баручы:Хөкемдарларны игълан итәбез(……)

КВНда 2 команда катнаша:”Мактанчык үрдәкләр”һәм”Нәни чебиләр”

1нче алып баручы:1нче бирем:командалар бер-берсен  сәламлиләр.

1нче команда—Безнең девиз:”Озын борыным,эзлә,тырыш

                                                       Юл кагыйдәләрен белергә  тырыш”

2нче команда—Безнең девиз:”Һәр җирдә дә,һәркайда да

                                                      Белик юл кагыйдәсен.

                                                       Һичбер истән чыгармыйк

                                                        Без олыларның сүзен”

1 нче команда—Безнең җыр”МАктанчык үрдәк”

2нче команда:Безнең җыр”Нәни чебиләр”

1нче Алып баручы:Бик яхшы балалар.Сез КВНга ныклы әзерлек белән килгәнсез.

2нче Алып баручы:-Хәзер сезгә 2 нче бирем:Без сезгә табышмаклар әйтәбез,сез безгә җавапларын бирерсез

1.Бер аяклыдыр үзе

Маңгаенда өч күзе.

                                       (Светофор)

2.Барам-барам –очы юк.

                                                (Юл)

3.Урам уртасында тора

Өч күзе белән командир.

Үзе усал,үзе кырыс

Үзе безгә якын дус.

                                         (Светофор)

4.Арбасы бар аты юк.

Утырсаң алып китә,

Көче йөз атка җитә.

                                   (машина)

5.Ике аяклы үгез,

Маңаенда куш мөгез.

                                      (Велосипед)

6.Тәрәзәле һәр ягы,

Җиргә тими аягы.

Сыртында бар дугасы,

Я бу нинди юрга соң?

                                       (Трамвай)

7.Уф-уф сулар

Уфтанса да алып китер,

Батыр битеңә җитәр.

                                   (поезд)

8.Каян белә,каян күрә

Машиналар күплеген.

Җәяүлеләр чыксын диеп

Туктата ул һәрберсен.

                                      (Светвфор)

Ә хәзер ял итеп алыйк,”Регулеровщик биюен карыйк.

1 нче Алып баручы:Ял иттек,ярышны дәвам итәбез.

3 нче бирем-мин сезгә юл биремнәрен күрсәтеп барам. Сез аларның нәрсә аңлатуларын әйтерсез.

2 нче алып баручы:-Хәзер без бөтенесен кирегә эшлибез.

4 нче бирем-мин сезгә табышмак-шигыр? Әйтәм.ә сез өстәлдәге билгеләр арасыннан дөрес җавап бирергә тиеш.Кем өлгер була инде.

1.Ак өчпочмак  билге

Җәяүлегә киңәшче.

“Кыю атлап юл аркылы

Мин булганда ,әйдәле!”

                                           (җәяүле сукмагы)

2.Кызыл түгәрәктә кеше

Әйтә кебек шул хакта:

“Юл юк монда җәяүлегә,

Икенче юлдан атла!”

                                     (Җәяүлегә юл юк)

3.Юлда бик ачыксагыз,

Ашханәне табарга

Сезгә ярдәмгә  килер

Кайсы билге,кем әйтер?

                                           (“Ашханә”-хезмәт күрсәтү билгесе)

4.Сезгә киңәш кирәк булса,

Борчылма :ул якында.

                                              (“Телефон”)

5.Кызыл түгәрәк эчендә

Бу нинди ап-ак шакмак?

                                           (“Юл юк”)

6.Юлда туктап ял итәргә

Урын кирәк һәркемгә.

Җавап эзләп аптрамагыз

Таныш билге ул сезгә.

                                        (“Ял итү урыны”)

7.Андый билге булган җирдә

Йөреп була “сәпид”тә.

                                          (“Велосипед юлы”)

8.Эчәсен килсә әгәр,

Чатнап кипсә авызың.

Су табарга булышырмын,

Билге исеңдә калсын.

                                              (“Эчәргә яраклы су”)

1 нче Алып баручы:-5 нче бирем-Әйдәгез “Юл билгеләре “дигән уенны уйнап алыйк,кайсы команда беренче булыр икән.

2 нче алып баручы:-Бик яхшы,балалар,без бик шат сезнең өчен,ә син Убырлы ничек уйлыйсың,балалар юл кагыйдәләрен беләләрме?

Убырлы:Бик күпне белә икән сезнең балалар.Мин сезгә тагын кунакка киләм әле,балалар сез ризамы?

Балалар:Әйе ,риза.

1 нче Алып баручы:-Әйдәле Убырлы,безнең балалар белән”Светафор”уены уйнап кара әле.

2 нче Алып баручы:-6 нчы соңгы бирем.Хәзер  ике команда да велосипед белән ярышалар.

1 нче Алып баручы:Менә балалар.барлык төр ярышлар буенча безнең биремнәр тәмам.Ә хәзер сүзне хөкемдарларга бирәбез.

(жри агъзалары КВН нәтиҗәләре белән таныштыралар,котлау сүзләрен әйтәләр)

2 нче Алып баручы:Балалар! Бүген без нинди девиз астында уйнадык?

Балалар:”Юлда йөрсәң-бул өлгер,

Юл кагыйдәләрен бел!”

1 нче Алып баручы:-Бу сүзләрне исегегдән чыгармагыз,юлларыгызда хәвеф- хәтәр күрмәссез!

Музыка яңгырый,балалар шаян җыр башкаралар.

Әгәр һәрвакыт үтәсәң

Юл йөрү кагыйдәсен

Аяк-кулың төзек булыр

Шуны нык белеп тор син.

Кызыл күзле светафор

Замечательная

Юл кагыйдәләрен үтәү

Обязательная.

Зебра сызыклары кебек

Туры булса юлларың

Иминлек белән бәхеттә

Үтәр синең елларың.

Яшел күзле светафор

Замечательная

Юл кагыйдәләрен үтәү

Обязательная.

Максат: юл йөрү кагыйдәләре турындагы белемнәрне ныгыту, урамда йөргәндә игътибарлы булырга өйрәтү, машина йөртүче, юл хәрәкәтен көйләүче хезмәткәр һөнәрләренә кызыксыну тәрбияләү.

Җиһазлау: сәхнәгә “Юлда йөрсәң бул өлгер, юл кагыйдәләрен бел!”дип язып эленгән, зал юл хәрәкәтенә багышланган стендлар белән бизәлгән, ә залдагы урындык араларына светофор һәм юл билгеләре утыртып куелган.

Катнашучылар: Айсылу, Айрат, 4 бала, ЮХИДИ хезмәткәре, шәфкать туташы, Шәвәли, “автобус”, “трактор”.

Чара барышында төрле җырлар, шигырьләр ярдәмендә юлда йөрү кагыйдәләре искә төшерелә. Аларны төгәл үтәмәгән очракта килеп чыгарга мөмкин булган бәхетсезлек очракларына мисал китерелә. Төп герой урынында һәрбер бала була алганга күрә, тема укучылар күңеленә якын, таныш. Һәм бу балалар иртәсе үзенең тәрбияви максатын тормышка ашыра.

Барышы

Айсылу: Исәнмесез, кадерле укучылар, хөрмәтле укытучылар! Бүгенге балалар иртәсен юл йөрү кагыйдәләренә багышлыйбыз. Безнең татар халкында бик матур бер гадәт бар: бездә юлга чыгучыларны: “Хәерле юл!” – диеп озатып калалар һәм: “Исән-сау кайттыңмы?” – диеп каршы алалар. Әйе, хәзерге заманда юллардан исән-сау әйләнеп кайту бик күп зиһен һәм тапкырлык сорый торган эш. Шуңа күрә без кечкенәдән үк юл йөрү кагыйдәләрен өйрәнергә тиеш.

(Залга велосипедка утырган яки “велосипед руле” тоткан Айрат килеп керә. Ул “урамнар аша” үтә, “светофорның” кызыл утына бара, юл билгеләренә игътибар итми, зур тизлек белән сәхнәгә уза)

Айсылу: Айрат! Син минем күз алдымда гына да әллә ничә юл йөрү кагыйдәсен боздың! Я үзең бәла-казага юлыгасың инде, я башкаларга зыян салырсың!

Айрат: Туйдырдың инде, Айсылу, шул юл йөрү кагыйдәләрең белән!

Айсылу: Мин бит синең өчен борчылам. Күпме өйрәтергә тырышам, бөтенесе бушка.

Айрат: Айсылу! Безнең авылда бер генә дә юл билгесе юк бит. Шуңа күрә миңа кагыйдәләре дә кирәкми.

Айсылу: Юл билгеләре булмаса да, һәр кеше юлда үз-үзен дөрес тоту кагыйдәләрен беләргә тиеш. Менә аларның берничәсе: әгәр велосипедчының яше ундүрттән ким булса, аңа ишегалдында гына йөрергә рөхсәт ителә. Ә син бөтен авыл буйлап чабасың. Юлны аркылы чыкканда, велосипедтан төшеп, аны тотып чыгарга кирәк.
Менә бу билгеләр сиңа танышмы?

         Велосипед юлы белән кисешү

     
      Велосипедларда хәрәкәт итү тыела

           Велосипед юлы

Айрат (кул селтәп): Әй, исем китми, әле бернәрсә дә булганы юк, моннан соң да булмас. Мин бик оста җилдерәм, үскәч, шофер булам.
(Велосипедына утырып кузгала һәм “автобус” булып киенгән бала белән бәрелешә язып чыгып китә)

“Автобус”: Кара инде, нинди игътибарсыз бала! Шундыйлар аркасында күпме авария була! (чыгып китә)

Җыр “Шофер буласым килә”. Э. Шәрифуллина сүзләре, Л.Батыр-Болгари көе.

Айсылу: Әйе, Айрат дөрес әйтә, безнең авыл җирендә бер генә дә юл билгесе юк. Бәлки аларны куйсалар, иң шук малайлар да аларга игътибар итәрләр иде. Шулай да юл йөрүнең куркыныч икәнлеген аңлаучылар бар. Алар минем дусларым. Менә алар:

1нче укучы: Юлда булсаң, уяу бул!

2нче укучы: Юлда да акыл кирәк.

3нче укучы: Бер алдыңа, биш артыңа кара.

4нче укучы: Акрын барсаң, ераграк булырсың.

1нче укучы:

Машина узганын көтми,
Йөгермә син тизрәк.
Моны белү һәркемгә дә,
Кайда йөрсә дә кирәк.

2нче укучы:

Юл аша чыкканда,
Кирәк сак булырга.
Башта сулга карарга,
Аннан карарга уңга.

3нче укучы:

Юл кырыеннан бармаска,
Уйнамаска, чапмаска.
Апа өйрәтә инде,
Бик нык кисәтә инде.

4нче укучы:

Гали, Вәли, Шәвәли
Яхшы уен тапканнар.
Машина юлына чыгып,
Туп тибеп уйнаганнар.
Әй, малайлар,малайлар,
Болай итеп йөрмәгез!
Гомер бер генә килә ул,
Аны шулай өзмәгез!

(Шулвакыт сәхнәгә велосипедка утырып Айрат чыга һәм каршы килүче “трактор” “астына килеп керә”. Куркыныч тавыш ишетелә. Айрат идәндә ята, янына балалар җыела, шәфкать туташы ярдәм күрсәтә).

Җыр: “Мактанчык үрдәк” М.Разов сүзләре, В.Агапов көе

(Аягы, кулы бинт белән чорналган Айрат уртада урындыкта утыра, тирә-ягында балалар басып торалар)

ЮХИДИ хезмәткәре:

Кем гаепле? Нигә мондый
Фаҗигаләр еш була?
Чөнки бик күп балалар
Юл кагыйдәсен боза.

Айрат:

Җилдәй җитез бара идем
Алга да карамыйча.
Килеп чыкты бер трактор
Торам мин аңламыйча.
Мине бәреп тә екты:
Бер читкә тәгәрәдем.
Зур бәладан котылдым дип
Бик озак өнсез тордым.
Юл йөрү кагыйдәләрен белү, чынлап та, бик кирәк икән шул.

Балалар (бергә):

Урамда йөрү
Күңелле бигрәк!
Урамда йөри
Белергә кирәк!

Айсылу: Дуслар, хәзер Шәвәлине тыңлап карыйк әле.

Шәвәли: Исәнмесез, балалар! Сез мине беләсезме? Мин дә сезне беләм. Сез дә минем кебек үк шук малайлар һәм кызлар. Хәзер мин сезгә күңелле сораулар бирәм, ләкин сез игътибарлы булыгыз, мин шулай сезнең белемнәрегезне тикшерәм.

1. Юл аша чыкканда ничек карарга?

1. Башта уңга, аннан сулга;
2. Башта сулга, аннан уңга;
3. Күзләрне йомып, чабарга.

2. Җәяүлеләр кайдан йөрергә тиешләр?

1. автомагистральләрдән;
2. тимер юллардан;
3. тротуарлардан.

3. Тротуар булмаган урында юлдан ничек барырга?

1. Хәрәкәткә каршы;
2. Хәрәкәт уңаена;
3. Юл уртасыннан.

4. Юл хәрәкәтен көйләүче кем дип атала?

1. Инженер;
2. Инспектор;
3. Энергетик.

5. Җәмәгать транспортында билет сатучы кем дип атала?

1. Кондуктор;
2. Директор;
3. Кондитер.

6. Җәмәгать транспортында билетсыз йөрүче ничек атала?

1. “Карга”;
2. “Куян”;
3. “Кунак”.

Шәвәли: Рәхмәт, дуслар. Сез дөрес җавапларыгыз белән мине шатландырдыгыз.

Айсылу: Шәвәли әле безгә бүләккә шигырьләр дә алып килгән. Айрат, юл йөрү кагыйдәләрен белү бик әһәмиятле. Әгәр шулай булмаса, бу шигырьләр иҗат та ителмәгән булырлар иде. Тыңлыйк әле.

1 нче укучы: Ш.Галиев “Ялгыш адым”.

Трамвайга асылынып
Йөргән чакта шаярып.
Уйлагандыр – егетлек,
Өлгерлек бу, чаялык!
Бер аяк белән баскан,
Бер кул белән ябышкан.
Бик тә хәтәр ярышкан,
Бик тә хәтәр ялгышкан…
Калган ялгыш адымда –
Ялгыш баскан аягы;
Сакланып кына атлый –
Хәзер култык таягы…

2нче укучы: М.Фәйзуллина “Урам аркылы чыкканда”.

Урам аркылы чыкканда
Элек карыйбыз сулга.
Урам уртасына җиткәч,
Туктап карыйбыз уңга.
Шулай итеп, җайлап кына
Чыгабыз урам аша.
Аннан-моннан бу тәртипне
Аңлый алмый саташа.
Ул башта сул якка түгел,
Уң якка карап ала…
Урам уртасына җиткәч,
Карый сул якка таба.

Айсылу: Минем дә үзем иҗат иткән бер шигырем бар. “Юл кагыйдәләре” дип атала.

Юлларда машиналар күп,
Барысы да ашыга.
Уйнап түгел, ялгыш кына,
Чыга күрмә каршына!
Узып китәләр выж да выж
Һәммәсенә тиз кирәк.
Тик арада кагыйдәне
Үтәүчеләр бик сирәк.
Һәлакәтләр булмас иде,
Шоферлар уяу булса,
Юл кагыйдәләрен барысы
Төп-төгәл үтәп торса.

(“Автобус” килеп керә)

“Автобус”: Балалар, әллә оныттыгыз дамы? Мин бит бүген сезне сәяхәткә алып барам. Әйдәгез, утырыгыз! Ләкин мин Айратны утыртырга теләмим. Чөнки ул бик игътибарсыз, җавапсыз, юлда йөрү кагыйдәләрен белми. Мөгаен, пассажирлар өчен кагыйдәләрне дә белмидер әле.
(Айрат оялып, йөзен каплый)

Айсылу: Дустыбыз, Автобус! Зинһар өчен, үзебез белән Айратны да алыйк инде. Ул үзенең ялгышын аңлады һәм бүгеннән юл йөрү кагыйдәләрен өйрәнә башлаячак. Ә хәзер без аңа пассажирлар өчен булган кагыйдәләрне аңлатабыз.

1нче укучы: Пассажирлар тиеш:

– Утыру һәм төшүне тротуар ягыннан яисә юл кырыеннан һәм фәкать транспорт чарасы туктап беткәннән соң гына башкарырга;
– Куркынычсызлык каешларын эләктерергә;

2нче укучы: Пассажирларга тыела:

– Хәрәкәт вакытында урыныннан торып йөрү;
– Хәрәкәт вакытында йөртүчегә комачаулау;
– Хәрәкәт вакытында транспорт чарасының ишекләрен ачу;
– Кычкырып сөйләшү; музыка тыңлау; һ.б.

3нче укучы: Ш.Галиев”Автобуста”

Әби аяк өсте кайта,
Аяклары авырта.
Букчалары кулын тарта –
Киләдер бик авырга…
Малайга да җиңел түгел
Гел утырып барырга…
Йөз кат күргән урамнарны
Күз алдыннан үткәреп,
Күрмәмешкә салыша ул,
Тәрәзәгә текәлеп,
Кыбырсып кайта юл буе,
Кызарынып, үртәнеп…
Муены авыртып бетте,
Тәмам арыды үзе,
Тик барыбер бирешмәде,
Читен булса да түзде…

4нче укучы: В.Казыйханов “Вөҗдан газабы”

Боргалана-сыргалана
Йоклап китәлми Ләлә.
Әнисе дә сизеп алды:
“Авырыйсыңмы әллә?”
“Юк”, – дигән булды да кызый,
Бер мәлгә туктап калды.
Күзен яшерде юрганга,
Авыр итеп тын алды.
“Әйткәч әйтим, әни, – диде, –
Бүген мин трамвайда
Урынымны бирмәдем, ди,
Басып торган бабайга.
Ышан, әни, мондый хәлләр
Башкача кабатланмас”.
“Хатаңны аңлагач,кызым,
Вөҗданың газапламас”.

1нче укучы: Менә шундый оят хәлдә калмагыз, дуслар!

Айсылу: Без барысын да аңладык. Ә хәзер утырышыйк.

Шәһәрдә дә, авылда,
Болында да, урманда,
Һәм, әлбәттә, урамда.
Әти-әни, әби-бабай,
Кыз һәм малай – һәммәсе
Бердәй белсен һәм үтәсен
Юл йөрү кагыйдәсен!

Балалар (барысы):

Онытма син,
Беркайчан син
Юл йөрү
Кагыйдәсен!

Айрат: 

Егылсаң, торып була,
Торсаң, йөгереп була,
Йөгерсәң, җитеп була –
Дусларың гына булсын!
Сөйләшеп, уйнап була,
Шаярып, көлеп була,
Күп нәрсә белеп була –
Дусларың гына булсын!
Рәхмәт, дусларым, сезгә,
Хәерле юллар безгә!

Юл йөрү билгеләре мәктәбе

(Мәктәпкә хәзерлек төркеме балалары белән үткәрү өчен күңел ачу кичәсе)

Авторы: Розалия  Нургали кызы Шәйдуллина, Арча районы Үрнәк бистәсе балалар бакчасының музыка җитәкчесе.

Максат: Балаларның юл йөрү кагыйдәләре, юл билгеләре турында белемнәрен уен формасында ныгыту һәм киңәйтү.

Бурычлар: 1. Юл йөрү кагыйдәләре белән таныштыруны дәвам итү.

2. Юлда үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен үтәгәндә җаваплылык хисләрен формалаштыруны дәвам итү.

3. Юл йөрү кагыйдәләре, юл билгеләре турында белемнәрне ныгыту.

4. Игътибарлык тәрбияләү.

Җиһазлау: юл билгеләр макетлары, светофорлар, рульләр, жезл, машиналар һәм киселгән юл билгеләре ярышы өчен кызыл, сары, яшел туплар, магнитофон.

Сценарийны түбәндәрәк укыгыз:

Кичәнең барышы:

Балалар залга керәләр һәм утыралар

ЮХИДИ хезмәткәре: Исәнмесез, балалар һәм кунаклар! Урамда хәвеф-хәтәрсез йөрү өчен, юл йөрү кагыйдәләрен яхшы белергә һәм төгәл үтәргә кирәк. Менә бүген без сезнең белән шул кагыйдәләрне кабатлыйбыз. «Юл йөрү билгеләре мәктәбе»нә рәхим итегез!

Безнең әти-әниләр

Бик борчылмасын өчен,

Машинада шофер абый

Тынычлап барсын өчен,

Юл йөрү кагыйдәләрен

Әйбәт белергә кирәк.

Онытмыйча үтәргә,

Өйрәнергә бик кирәк!

Юлны аркылы чыкканда

Карыйм уңга һәм сулга.

Күрсәм алдымда машина,

Ашыгып басмыйм юлга.

Урамда сак булыгыз,

Кагыйдәне белегез,

Онытмагыз беркайчан да,

Бәлага юлыкмагыз!

Бала(1): Без сездән шуны үтенәбез

           Җәяүлеләр игътибарлы булыгыз.

           Юл йөрү кагыйдәләрен

           Игътибар белән үтәгез.

Бала(2): Без сездән шуны үтенәбез

           Руль артында игътибарлы булыгыз.

           Юл йөрү кагыйдәләрен

           Игътибар белән үтәгез.

Җыр «Светофор».

Җыр беткәч, залга руль тотып, Кагыйдә бозучы йөгерәп керә.

ЮХИДИ хезмәткәре: Син кем? Шофёрмы?

Кагыйдә бозучы: Юк, мин Кагыйдә бозучы.

ЮХИДИ хезмәткәре: Документ күрсәтегез?

Кагыйдә бозучы: Миндә бернинди документ юк.

ЮХИДИ хезмәткәре: Сез юл йөрү кагыйдәләрен боздыгыз.

Кагыйдә бозучы Мин юл йөрү кагыйдәләрен белмим һәм аларны беләсем дә килми.

ЮХИДИ хезмәткәре: Сез урам аркылы светофорның кызыл утына чыктыгыз.

Кагыйдә бозучы Светофор, светофор. Ә нәрсә ул? Агачмы?

ЮХИДИ хезмәткәре: Эх син, Кагыйдә бозучы! Светофорның нәрсә икәнен дә белмисеңме?! Ә менә балалар беләләр!

Бала(3): Урамнарны күзәтеп,

Кешеләрне кисәтеп                              

Чатта тора светофор,                            

Сакта тора светофор.

Янып тора өч күзе                           

Күреп тора ич безне

Әйтеп тора өч сүзне:

— Кузгалма!- ди кызыл күз,

— Сабыр!-дия сары күз,

— Ярый!- дия яшел күз.

Бала(4): Бездә аңа карыйбыз,

           Күзебезне алмыйбыз

           Ни әйткәнен аңлыйбыз:

           — Кузгалма!- ди кызыл күз,

  — Сабыр!-дия сары күз,

  — Ярый!- дия яшел күз. (Шәүкәт Галиев)

ЮХИДИ хезмәткәре: Светофордан башка, юлда йөрүне юл билгеләре тәртипкә сала. Менә нинди юл билгеләре бар тыңлап кара.

Бала(5): Ак, кара тасмалар буйлап

          Җәяүле горур атлый.

          Чөнки белә: шушы билге

          Гомерен уяу саклый.

          Әлеге билге кисәтә

          Шофёрларны бу хакта:

          -Игътибарлы булыгыз, -ди, —

          Җәяүле үткән чакта!      (Җәяүлеләрнең юлны аркылы чыгу урыны)

Бала(6): Кызыл белән каелган

           Ак өчпочмак эчендә

           Әй йөгерә ике бала

           Каядыр бар көченә.

           Бу билгене, билгеле,

           Шофёрлар бик шәп белә –

           Аеруча сак булыгыз,

          Юлдан балалар килә!     (Балалар)

Бала(7): Бу юлдан атлап баралар

           Йә йөгерә, йә чабалар

           Ак сакаллы бабайлар,

           Нәни шаян малайлар,

           Әбиләр һәм бәбиләр,

           Өлкәннәр һәм нәниләр.

           Кызы белән әнисе,

           Әтисе белән улы.

           Әнә билге дә куелган,

           “Бу, — дип, — җәяүле юлы”.    (Җәяүлеләр юлы)

ЮХИДИ хезмәткәре: Юл билгеләре бик күп һәм алар юл йөрү кагыйдәләре китабында күрсәтелгән. Ә хәзер юл аркылы ничек чыгасын балалар светофор ярдәмендә уйнап күрсәтерләр.

Уен «Светофор»

(Берничә бала машина итеп билгеләнә, калган балалар җәяүлеләр була. Тәрбияче кулында кызыл, яшел төстәге түгәрәкләр. Ул җәяүлеләр өчен яшел түгәрәк күтәргәндә, машиналар өчен кызыл түгәрәк күтәрә.)

ЮХИДИ хезмәткәре: Кагыйдә бозучы, игътибар белән тыңла, балалар сиңа юл йөрү кагыйдәләре турында сөйләячәк.

—           Кайда җәмәгатьчелек транспортын көтәләр? (Тукталышта)

—           Светофорның сары уты нәрсәне аңлата? (Әзерлән)

—           Нинди юл йөрү өлеше җәнлек исемен йөртә? (Зебра)

—           ЮХИДИ хезмәткәренең яңгырап торган коралы? (Сыбызгы)

—           ЮХИДИ хезмәткәренең юлда йөрүне көйләү җайланмасы? (Жезл)

—           Ничек һәм кайда юлны аркылы чыгарга ярый? (Зебра буенча, светофорның яшел утына)

Кагыйдә бозучы: Хәзер мин инде аңладым. Рәхмәт. Сезгә карап, сезне тыңлап, мин табышмаклар уйлап чыгардым:

      Тик бар аның өч күзе.

      Урамдагы хәрәкәтне

      Көйләп тора ул үзе. (Светофор)

     Утсыз да алга чаба. (Велосипед)

     Утырсаң алып китә,

     Көче йөз атка җитә. (Машина)

     Уфтанса да алып китер,

     Барыр җиреңә җитәр. (Поезд)

ЮХИДИ хезмәткәре: Афәрин, табышмакларга җавап таптыгыз. Ә хәзер балалар биеп күрсәтерләр.

«Светофор» биюе (кызыл, сары, яшел туплар белән)

ЮХИДИ хезмәткәре: Балалар, әйдәгез ярышып алыйк.

«Кегли арасыннан машина белән йөрү» ярышы (малайлар арасында)

Уен «Юл билгесен җый» (кызлар арасында)

Кагыйдә бозучы: Минем дә сезнең белән уйныйсым килә.

ЮХИДИ хезмәткәре: Әйдә, бергәләп уйныйк!

Җырлы-сүзле «Автобус» уены

(балалар сүзләргә туры китереп хәрәкәтләр ясыйлар)

Автобуска утырдык,

Сәяхәткә җыендык.

Би-би-би, би-би-би!

Сәяхәткә җыендык.

Барабыз урам аша,

Безгә кояш елмая.

Би-би-би, би-би-би!

Безгә кояш елмая.

ЮХИДИ хезмәткәре: Дәвам итәбез.

«Юл билгесен тап» уены

(бала юл билгеләре арасында дөрес билгене табып күрсәтә)

1)Төп юлны күрсәтеп тора

    Сары ромбиклы билге. (Төп юл)

2)Пешкән тәмле өчпочмакка

    Охшап тора үзе.

    Шул өчпочмак гел кисәтә:

    -Чапма, тукта син, юл бир. (Юл бирегез)

3)Мөгезеннән тотасың да

   Утырасың да, китәсең.

   Кирәк җиргә бик тиз генә,

   Ансат барып җитәсең.

   Зәңгәр түгәрәк эчендә

   Ак велосипед көтеп торса,

   Шушы булыр синең юл. (Велосипед юлы)

4)Ерак түгел кайнар чәй дә,

   Тәмле аш һәм ботка да,

   Ашарга тукталыйм дисәң,

   Шушы билге коткара. (Туклану пункты)

5)Ерактан ук күренә

   Ак байраклы кызыл хач.

   Тизрәк яныма килсен, ди,

   Кемнәр ярдәмгә мохтаҗ. (Беренче медицина ярдәме пункты)

Җыр «Юл әлифбасы»

Кагыйдә бозучы: Балалар, рәхмәт! Мин сездән бик күп нәрсәгә өйрәндем. Хәзер мин гел юл йөрү кагыйдәләре буенча йөриячәкмен. Ә хәзер миңа китәргә вакыты. Сау булыгыз!

Кагыйдә бозучы китә.

ЮХИДИ хезмәткәре: Хөрмәтле кунаклар, безгә килгәнегез өчен бик зур рәхмәт. «Юл йөрү билгеләре мәктәбе»ндә дәресе тәмам.

Олы юлда бик күп алар –

Мондый тамга-билгеләр.

Ерактан ук күренәләр,

Һәммәсе белсен, диләр.

Аларның изге уйлары,

Аларның изге эше.

Безне белсен, онытмасын,

Бәлаләргә юлыкмасын,

Исән-имин булсын, диләр,

Юлга чыккан һәр кеше!

Алып баручы:

Исәнмесез дусларым!

Бүген бик күңелле көн.

Тапкырлар һәм зирәкләрне

Табып бирәчәк бу көн.

Бүген бездә бәйрәм көн,

Кояш та көлә күктән.

Бәйрәмебез кунагы

Дәртле күңелле уен

Күптәннән безне көткән.

(Музыка тавышы, этеп-төртеп оныгын ияртеп әби чыга һәм светофорның кызыл утына юл аша чыгарга тели).

Светофор: (сыбызгы сызгырта) Әби! Тукта, кызыл ут яна бит!

Әби: Ашыгам, ашыгам! Өч күзле нәмәстәкәй, юлымны бүлмә әле. Бакчага ашыгам!

Светофор: Әби, минем кемлегемне дә белмисеңме? Светофор булам мин, юл иминлеге саклыйм. Кызыл ут янганда юл аркылы чыгарга ярамый, әби.

Әби: Балалар бакчасында “Юл йөрү кагыйдәләре” турында кичә була икән, баламны шунда илтәм.

Светофор: Бик яхшы, ашыксагыз да, яшел ут янганын көтәргә кирәк, әби.

Әби: Рәхмәт, игелекле икәнсең үзең, өйрәнеп кайтырбыз.

Светофор: Әйдәгез, мин сезне озатам (китәләр).Светофор саубуллашып чыгып китә.

Бәйрәмебезне башлау өчен сүзне балаларга бирик. (Балалар керәләр һәм ярымтүгәрәк ясап җырга басалар).

ҖЫР: “СВЕТОФОР УТЛАРЫ”

(балалар шигырь сөйлиләр)

Кояшның шаян нурлары

Иркәли безне иртән.

Күңелле, тапкыр уеннар

Күптәннән безне көткән. (Г.Ислам)

Машина узганын көтми

Йөгермә син тизрәк.

Моны-белү һәркемгә дә,

Кайда йөрсә дә кирәк! (Ф.Ильяс)

Юл чатында дуслаштым, мин

Горур светофор белән

Аның барлык сигналларын

Тыңларга кирәк-беләм. (Г.Ильяс)

Иң кырыйсы-мин-Кызыл төс,

Син һәрчак миңа кара.

Алдыңда кызыл ут янса,

Ашыгып алга барма! (Рузинә)

Әти белән әниеңне

Кайгылардан сакла син.

“Юл фәне әлифбасы”ның

Һәр билгесен ятла син. (Булат)

Светофорның һәр әмерен

Тиешенчә үтә син.

Йөзгә кадәр яшәрсең,

Имгәнүләр күрмәссең. (Ралинә)

Кызыл, сары ут янганда

Ярамый, ди, чыгарга.

Янган чакта яшеле

Кирәк икән чыгарга. (Лиана)

Переходя дорогу, не торопись,

Сначала слева, потом справа осмотрись.

Кто правила дорожные соблюдает,

Тот до ста лет доживает. (Амир)

Юл йөрү кагыйдәләрен

Онытма син кич-иртән.

Әти-әниең синең

Сау кайтуыңны көтә. (Зәринә)

Юлдан тыныч чыгу өчен

Минем киңәшләрне тыңла:

-Көт!Күрерсең, Сары янар

Өч төснең уртасында. (Данил)

Без бәйрәмгә килдек бүген,

Бәйрәм күңелле узсын.

Җырлыйк, уйныйк, уйлыйк, дуслар,

Җаваплар дөрес булсын. (Әнвәр)

Артыннан ук мин – Яшел төс

Янармын синең алда.

Әйтермен, каршылыклар юк,

Курыкмый, алга атла! (Эмиль)

Светофор сказал нам строго:

– Осторожно, здесь дорога!

Не играйте, не шалите,

Просто стойте и смотрите! (Раниль)

Движеньем полон город:
Бегут машины в ряд,

Цветные светофоры
И день, и ночь горят. (Дарина)

Алып баручы: Әйе, дуслар, бүген бездә КВН- бик гаҗәеп кызыклы уен. Ә кичәбезнең темасы: “Юл йөрү кагыйдәләре” дип атала. Җылы,матур ял көннәрендә безнең  урамда йөгерәсе, төрле уеннар уйныйсы, велосипедта йөрисе килә. Ә шул чакта юл йөрү кагыйдәләрен яхшы белергә кирәк. Уен-ярышта 3 команда катнашачак. Командаларга бүленү өчен һәр бала тартмадан түгәрәкләр ала. (тартмада кызыл, сары, яшел түгәрәкләр салына). Кызыл түгәрәк алучылар “Кызыллар” командасы, сары түгәрәк алучылар “Сарылар” командасы, яшел түгәрәк алучылар “Яшелләр” командасы дип аталачак. (Балалар үз урыннарын алалар).

1 нче конкурс “Табышмак әйтәм – җавабын тап”

1. Очмый, жуылдамый да,

Улу рам буйлап чаба.

Аның ике күзендә дә,

Яктырып утлар яна. (Машина)

1. Сайрамый, оя да кормый,

Кешеләр һәм йөк ташый.

Кем миңа әйтер икән,

Ә бу нинди кош икән? (Самолет)

1. Уф-уф сулар,

Уфтанса да алып китәр

Барыр җиренә җитәр. (Поезд)

1. Ике көпчәкле арба

Утсыз да алга чаба. (Велосипед)

1. Нинди гаҗәп бер өй бу.

Һәр ягы тәрәзәле.

Аяклары резина.

Бар ашаганы бензин. (Автобус)

1. Авызы юк, борыны юк

Тик бар аның өч күзе.

Урамдагы хәрәкәтне

Көйләп торадыр үзе. (Светофор)

Тәнәфес: “Светофор” биюе башкаралар.

Йөгереп Убырлы керә кулында сумка, себеркесе белән балаларны куркытып ала..

Алып баручы: Әбекәй, нигә безнең бәйрәмне бозып йөрисең?

Убырлы. Мин нинди әбекәй булыйм, мин данлыклы Убырлы бит.

Алып баручы: Убырлы, сумкада нәрсәләр ул?

Убырлы. Нәрсә булсын, юл кырыенда ниндидер рәсемнәр тора иде, үзләре матур, машиналарга да комачауламасыннар дип җыеп алган идем бит. Кисеп тә бетердем (Күрсәтә)

А.б. Убырлы, син нык ялгышлык эшләгәнсең бит, ул рәсемнәр юл билгеләре дип атала, машина йөртүчеләргә һәм җәяүлеләргә кирәк. Син бу билгеләрнең нәрсә аңлатканнарын беләсеңме соң?

Убырлы. Юк, белмим.

Алып баручы: Менә сиңа хәзер балалар сиңа ул билгеләрне җыеп нәрсә аңлатканын әйтеп бирерләр.

2 нче конкурс. “Юл билгеләрен җый” (Командалар җыя һәм аңлата)

Убырлы. Ай, балалар, сез бик уңган-булган икәнсез. Сез әйбәт җәяүлеләр. Ә менә карыйк әле, сездән нинди шофер чыгар икән?

3 нче конкурс. “Шоферлар”

Кеглялар арасыннан руль тотып йөгерәләр.

Җырлы-биюле уен: “Едим-едим”

Убырлы: Ай-яй, оста шоферлар икән үзегез. Балалар, ә миңа китергә вакыт, киләсе очрашуларга кадәр.

4 нче конкурс “Юл математикасы” (Юл хәлләрен чишү) 

1нче бирем. “Яшел” төсле командага .

Җиде бала юлда туп белән уйнаганнар. Икесе өйләренә киткән. Калган балалар уйный калганнар.

Сорау: Ничә бала дөрес эшләгән?

Җавап: Берсе дә дөрес эшләмәгән. Чөнки юлда уйнарга ярамый.

 2нче бирем. “Сары” төсле командага.

Ике малай һәм өч кыз мәктәптән чыктылар һәм юлны аркылы чыгу өчен “зебра” янына килеп бастылар. Бу вакытта светофорның яшел уты җемелди башлаган иде инде. Малайлар тиз генә юлны йөгереп чыктылар, ә кызлар чираттагы яшел утны көтеп калдылар.

Сорау: Ничә бала юлны дөрес чыккан?

Җавап: Өч кыз. Чөнки яшел ут җемелди башласа, чыгарга ярамый.  Юлдан йөгереп чыгу да бик куркыныч!

 3нче бирем. “Кызыл” төсле командага.

Дүрт малай урам буйлап велосипедта йөрергә чыгалар. Бер малайга 13, ә калганнарына 15 яшь.

Сорау: Ничә малай “Юл йөрү кагыйдәләрен” бозмаган?

Җавап: Өчесе. Чөнки 14 яшьтән велосипедта йөрергә ярый.

5 нче конкурс “Юлдагы кызык хәлләр” (Шаян сораулар)

“Яшел” командага.

Ишегалдында Азат үзенең дусты Ришатны очрата. Ришат Азаттан: “Яңа зебра күрәсең киләме?” дип сорый һәм аны кулыннан тотып машиналар, автобуслар йөри торган юл кырыена алып килә. Син ничек уйлыйсың, малайлар ни өчен “зебра” карарга зоопаркка түгел,ә юл янына килгәннәр?Аңлат.

Җавап: Чөнки асфальтта ясалган буй-буй ак төстәге сызыклар “зебра” дип атала. “Зебра” аркылы җәяүлеләр юлны аркылы чыга.

 “Сары”командага.

Булат беркөнне үзенең дусты Руслан янына баргач, үзе белән булган хәлне сөйли. Ул юлны аркылы чыгарга җыенган һәм светофор аңа сары “күзен” кыскан. Ә дусты моңа ышанмый. Сез ничек уйлыйсыз? Бу хәл булырга мөмкинме?

Җавап: мөмкин. Әгәр светофор сары “күзен” кысса, юл аркылы чыкканда бик тә игътибарлы булырга кирәк.

“Кызыл” командага.

Равил беркөнне урамда “Йөгерүче кыз белән малай” билгесе күрә һәм юл аркылы йөгереп чыга. Аны инспектор күреп туктата һәм кисәтү ясый. Сез ничек уйлыйсыз, инспектор ни өчен Равилне орышкан?

Җавап: Равил күргән билге машина йөртүчеләр өчен. Бу билгене балалар бакчалары, мәктәпләр янына куялар.

6 нчы конкурс “Могҗизалар кыры” (3 командадан берешәр бала чакырыла, өстәлдәге барабанны әйләндерәләр, ук туктаган төснең конвертын алып, нинди юл билгесе чыккан, шуңа аңлатма бирәләр).

Алып баручы: Шуның белән безнең бүгенге бәйгебез тәмам. Жюри әгъзалары киңәшкән арада, балалар җыр тәкъдим итәләр.

ҖЫР: “СВЕТОФОР”.

(ЖЮРИ СҮЗ ӘЙТӘ. ФЛЕШМОБ БИИЛӘР)

Татарстан Республикасы Биектау муниципаль районы

“Ямаширмә “Йолдыз” балалар бакчасы

муниципаль бюджет мәктәпкәчә белем бирү учреждениесе

Тема: “Юл билгеләре”

(зурлар катнаш төркемендә үткәрелгән ачык белем бирү эшчәнлеге, уен-КВН)

Тәрбиячеләр: Гыйләҗиева Энҗе Рәшид кызы

Мифтахова Алсу Әдхәм кызы

Музыка җитәкчесе: Гыйлметдинова Алина Азат кызы

2017 – 2018 нче уку елы

Адымнар нык, юллар имин булсын!

( юлда йөрү кагыйдәләре буенча уздырылган класстан тыш чараның методик эшкәртмәсе.)

Тамчы-шоу программасының  барышы:

Ике команда да 3 әр укучы бүленеп утыралар.

 Максат:

1. Укучыларның юл йөрү кагыйдәләре буенча белемнәрен арттыру һәм үзләштерү дәрәҗәсен тикшерү.

2.Балаларның игътибарлылыгын,мөстәкыйль эзләнүен,иҗади сәләтләрен үстерү.

3.Юл йөрү кагыйдәләрен өйрәнүгә кызыксыну уяту, балаларның үзара аралашуларын яхшырту, дуслык, бердәмлек хисләре тәрбияләү.

Җиһазлау: юл билгеләре, филворд, табышмаклар, презентация.

Бүген була “Тамчы – шоу”

Бик күңелле бу уен.

5нче һәм 6 лар

Үзара көч сынаша,

Менә булыр тамаша

Чараның барышы.

А.Б. Хәерле көн, килгән кунаклар, балалар! Көнебез шатлык-куанычларга бай булсын. Изге гамәлләр һәм файдалы эшләр генә кылыйк. Без һәркөн иртән яраткан мәктәбебезгә ашыгабыз. Килгәндә һәрберебез юл белән очраша. Ә ул юлларны хәвеф-хәтәрсез генә үтү безнең тормышыбызның иминлеген тәэмин итә. Авыл урамнарында машиналар күп йөрми. Ә менә шәһәр, районга чыксак, бертуктаусыз машиналар йөрүенә аптырап, югалып калабыз. Шуңа күрә без бүген сезнең белән юл иминлеге кагыйдәләре турындагы белемнәребезне ныгыту максатыннан уен-ярыш уткәрергә дип бирегә җыелдык. Күргәнебезчә, ярышыбыз ике командага буленеп алып барылачак.

Безнең беренче команданын капитаны-_______________

 икенче команданыкы- ______________ Һәм, әлбәттә инде, уен-ярышка бәя бирүче гадел хөкемдар лар белән танышып китик. Командалар белән таныштыру һәм сәләмләү өчен сүзне капитаннарга бирәбез. Рәхим итегез. 

Айгөл:

Безнең команданың исеме: Светофор

Шоферлар командасына

Кайнар сәлам юллыйбыз

Ярышларда зирәк,тапкыр

Булуларын телибез.

Светофор командасының девизы: Юлда йөргәндә бул өлгер, юл кагыйдәсен нык бел!

Камилә:

Безнең команданың исеме: Шоферлар

Без бәйрәмгә килдек бүген

Бер дә ялкауланмагыз

Светофорга сәлам юллап

Уңыш теләп калабыз.

Шоферлар командасының девизы: Юлда да акыл кирәк.

Тәрбияче: Командалар бер-берсен сәламләделәр. Ә хәзер әйдәгез уенчыларга уңышлар теләп уен-ярышыбызны башлап җибәрик.

А.б. 1нче бәйге. Светофордан хат( 1слайд)

Һәрбер командага түбәндәне текст бирелә.

Җәяүлеләр өчен белешмә.

Җәяүлеләр………………….. буенча гына йөри. Шәһәрдән читтә ……………….. буйлап ……………… каршы юнәлештә генә йөрергә кирәк. Урам аша чыгар алдыннан……….. якка, ә урам (юл) уртасына җиткәч, ……….якка кара. Урам аша чыгып өлгермәсәң, ……………………………….. туктап тор. Урам аша чыкканда………………………………….. булырга кирәк.

Файдалану өчен сүзләр: куркынычсызлык утравында, уң, сул, бик игътибарлы, юл кырые, транспортка, тротуар.

Бәяләү өчен текстлар жюрига бирелә.

Укытучы. 2 нче бәйге. “Ярый, ярамый” уены. ( 2 слайд )

— Мин сезгә телдән җөмләләр әйтәм, ә сез ярый яки ярамый сүзе белән тулыландырып бетерәсез, һәр командага 2шәр сорау.

1.Светофорда яшел ут янганда юл аркылы чыгарга ( ярый)

2.Юлны теләсә кайдан чыгарга (ярамый)

3.Велосипед белән теләгән урында йөрергә (ярамый)

4.Автобус ишегенә терәлеп барырга (ярамый)

5.Автобус яки машина артына тотынып барырга (ярамый)

6.Җәяүлегә машина хәрәкәтенә каршы барырга (ярый)

А.б.. 3нче бәйге. “Велосипедта йөри беләсеңме?” (3 слайд ) дип атала. Һәр команда аерым биткә велосипедта йөрүгә кагылышлы кагыйдәләрне яза.

4 нче бәйге
“Сорау миннән, җавап сездән ”

• -Җәяү йөрүче кем дип атала?

• — Светофорның ничә төсе бар?

• — Машина юлы аша ничек чыгарга?

• — Велосипедта ничек йөререгә ярамый?

• — Җәяүлеләр өчен яшел ут янса, машиналар өчен тинди төс янар

• — Җәяүле юлы

• — Нинди транспорт төрләре бар?

• — Ничә яшьтән юлда велосипедта йөрергә ярый?

• — Автобус көтү урыны.

• — Транспортта баручы ничек атала?

• — Зебра ничә төсле?

• — Светофорда кызыл сигнал кайда урнашкан?

• — Трамвай кайдан йөри?

• — Светофор ни өчен кирәк?

5 нче бәйге — “Татарча да яхшы бел, русча да яхшы бел.” бәйгесе

А.б. Татарстанда яшәсәк тә татар телен генә түгел, ә рус телен дә белү мәҗбүри. Ә сез билгеләрнең атамаларын ике телдә дә беләсезме икән, тикшереп үтик әле. 

• Тайгак юл. — Скользкая дорога.

• Велосипед белән йөрү тыела. — Движение на велосипедах запрещено.

• Җир астыннан үтү юлы. — Подземный пешеходный переход.

• Җәялеләр чыгу урыны. — Пешеходный переход.

• Автобус тукталышы. — Место остановки автобуса.

• Керү тыела. — Въезд запрещен.

Укытучы . 6 нчы бәйге — “ Юлда үз-үзеңне хәвефсез тоту” дип атала .

Тест биремнәре . Һәр командага аерым биттә чыгарыла, командалар бирелгән сорауларга җавап табарга тиеш.

1. Иң беренче йөк ташу өчен нинди транспорт чарасы кулланылган?

а) автомобиль;

б) трактор;

в) җигүле ат.

1. Светофорның төсләре нинди тәртиптә урнашкан (өстән аска )

а) кызыл,сары, яшел;

б) яшел, сары, кызыл;

в) сары,яшел, кызыл.

1. Тыю билгеләре ничек сурәтләнә:

а) кызыл өчпочмак;

б) кызыл түгәрәк;

в) зәңгәр түгәрәк.

1. Әгәр юлда җәяүләп барсаң, син:

а) пассажир;

б) җәяүле;

в) йөртүче.

1. Әгәр автобуста, троллейбуста, трамвайда барсаң, син:

а) җәяүле;

б) кунакка баручы;

в) пассажир.

1. Транспортның хәрәкәт итә торган урыны:

а) сукмак;

б) ял итү урыны;

в) юл.

1. Автомобильне кем йөртә?

а) машинист;

б) йөртүче (водитель);

в) очучы.

8. Бу билге нәрсәне аңлата?

а) җәяүле чыгу урыны;

б) җир өсте чыгу урыны;

в) җир асты чыгу урыны.

9. Әгәр уңайлы юл кырые (тротуар) булмаса җәяүлеләргә барырга рөхсәт ителә:

а) юл уртасыннан;

б) машина юлының кырыеннан,машина хәрәкәтенә каршы;

в) тыкырыктан.

А.Б Ә хәзер 4 нче бәйге . Ул “Табышмаклар бәйгесе” (4 -9 слайд ) дип атала. Һәр командага берәм-берәм табышмаклар әйтелә , кайсы команда күбрәк дөрес җавап әйтә шул команда җиңүче була.

1. Дүрт аяклы,

Кара тояклы,

Бар ягы тәрәзәле,

Нәрсә соң ул,бел әле?.( автобус)

2) Ике тәгәрмәчле арба,

Атсыз да алга чаба. (велосипед)

3) Маңгаенда мөгезе бар,

Боргаласаң -үкерә

Менеп атлансаң биленә

Җилдән җитез йөгерә. (мотоцикл)

4) Үзе тыр да тыр килә,

Бар эшне эшли белә.

Сукалый да, тырмалый да

Я нәрсә ул,кем белә? ( трактор)

5) Уф- пуф итәр,

Еракка алып китәр,

Кирәк җиреңә илтәр. (поезд)

Укытучы . 7 нче бәйге “ Сүзләр тап ”дип атала.

Бирелгән таблицадан кайсы команда күпме сүз таба ала,табылган сүзләрне төсле карандашлар белән буяп барырга.

ю	т	у	к	т	а	л	ы	ш	а	в	т
л	о	б	у	с	т	р	а	м	в	а	й
м	ш	н	т	р	а	к	т	о	р	с	а
а	и	а	с	т	о	п	т	ё	л	о	м

ю	т	у	к	т	а	л	ы	ш	а	в	т
л	о	б	у	с	т	р	а	м	в	а	й
м	ш	н	т	р	а	к	т	о	р	с	а
а	и	а	с	т	о	п	т	ё	л	о	м

Югалган сүзләр: юл, тукталыш, автобус, трамвай, машина, трактор,самолёт,стоп.

8 нче бәйге — “Җавапны бел!” капитаннар бәйгесе. 

Түбәндәге сораулар укыла, һәр команда капитаны сорауга «әйе” яки “юк” дип җавап бирә.

1 капитанга:

1. Машинаны туктату җайланмасы ул тормоз-әйе

2. Автомашинаның юл яктырту җайланмасы ул фара- әйе

3. Тыю билгесе кызыл өчпочмак белән сүрәтләнә-юк (кызыл түгәрәк)

4. Җәяү йөрүчеләрне пассажирлар дип атыйлар –юк (Җәүле)

5. Транспортның хәрәкәт итә торган урыны ул сукмак-юк (ЮЛ)

6. Автобус туктагач, аны арттан әйләнеп чыгарга-юк (алдан)

7. Велосипедтта йөрү 16 яшьтән рөхсәт ителә- юк (14)

8. Чаллы – КамАЗ машинасы чыгара торган шәһәр (әйе)

9. Трамвай юлдан йөри-юк (рельстан)

10. Мотоциклны 14 яшьтән йөртеп була –юк (16)

    1. капитанга:

1.Кешеләр йөри торган юл тротуар-әйе

2.Светофорда яшел төс янганда юл аркылы чыгарга ярамый-юк (ярый)

3.Машинаның уң тәгәрмәче әйләнми-юк (запас)

4.Юл аша чыгу урынында зебра ята-әйе

5.Автомобильне машинист йөртә-юк (водитель)

6. Юлны аркылы чыгар алдыннан башта- уңга, аннан сулга карарга-юк (башта сулга)

7. Алты алтың кырык алты— (юк) (36)

8. “Шүрәле” әкиятен А.Алиш язган- (юк) Г.Тукай

9.  Казанда метро бар- (Әйе)

10. Юл читеннән барганда җияүле транспортка каршы барырга тиеш.-әйе

Жюри нәтиҗә ясый. Җиңүче команда билгеләнә.

Йомгаклау. Менә безнең уеныбыз тәмамланды. Укучыларыбыз үзләренең юл йөрү кагыйдәләрен бик әйбәт белүләрен күрсәттеләр. Юл йөрү кагыйдәләрен өйрәнүне киләчәктә дә дәвам итәрбез.

Әйдәгез, җиңүче команданы көчле алкышлар белән котлыйк.

Кадерле укучылар, юл билгеләре безгә бик күп нәрсә турында сөйли. Кирәк чакта боералар, кирәк чакта кисәтәләр. Аларның һәрберсе һәлакәтләр булмасын өчен куелган. Шуңа күрә һәрбер кеше: әти-әниме, абый-энеме, укытучымы, директормы, әллә президентмы — юлларда бик сак булырга, юл йөрү кагыйдәләрен үтәргә тиеш. Сез дә аларны бик яхшы итеп өйрәнергә, башкаларга да өйрәтергә һәм һәрвакыт үтәргә тиеш . Шул вакытта гына безнең сәламәтлегебезгә куркыныч янамас.

Адымнар нык, юллар имин, хәвеф-хәтәрсез булсын!

Физ-минут.

-Әйдәгез ардыгыз да бугай, хәзер әзрәк ял итеп алыйк. Балалар музыка астында бирелгән сорауларның җавапларына туры килә торган итеп берләшергә тиеш.

Сораулар:

• Светофорда ничә төс бар,шулкадәр берләшегез.

• Тракторда ничә көпчәк булса,шулкадәр берләшегез.

• Велосипедта ничә көпчәк булса,шулкадәр берләшегез.

• Машинада ничә руль булса ,шулкадәр берләшегез.

Укытучы. Рәхмәт, матур итеп ял иттек, хәзер яңадан эшкә тотыныйк.

Тема: Юл йөрү кагыйдәләрен өйрәнәбез

(зурлар һәм мәктәпкә әзерлек төркемендә юл

йөрү кагыйдәләрен өйрәнү буенча шөгыль конспекты)

Максат:

1.Балаларда урамда, җәмәгать транспортында, торак зонасында үз-үзеңне тоту культурасын тәрбияләү.

2. Юлларда күзәтүчәнлекне, фикерләү мөстәкыйльлеген, игътибарлылыкны үстерү.

3. Юл билгеләрен аера белү, юлда хәвефсезлек кагыйдәләрен өйрәнүне дәвам итү.

Җиһазлау: урам макеты, юл билгеләре, рәсемнәр

Шөгыль барышы:

Тәрбияче: Исәнмесез, балалар! Хәерле көн! Хәлләрегез ничек?

Балалар: Исәнмесез! Хәерле көн! Әйбәт!

Тәрбияче: Балалар, әйтегез әле, без кайда яшибез?

Балалар: Мамадыш шәһәрендә, «Мамадыш совхозы» бистәсендә.

Тәрбияче: Әйе,бик дөрес. Ә безнең шәһәребезнең юлларыннан бик күп машиналар йөри. Алар бик зур тизлектә йөриләр. Әйдәгез әле, бер генә минутка күзләребезне йомып, урамдагы тавышны тыңлап карыйк әле. (Магнитофон тасмасын тыңлау)

Тәрбияче: Урамнарның һәм юлларның бик җитди законы бар. Ул “Юл йөрү кагыйдәләре” дип атала. Ул җәяүлегә юлда дөрес йөрергә ярдәм итә.

Тәрбияче шигырь укый.

Кызыл ут (Рәшит Бәшәр)

Бу ни хикмәт, тамаша:

Янып тора кызыл ут,

Малай чыга юл аша.

Ачуланды светофор,

Алма кебек кызартып,

Борып алды колагын:

– Йөри-йөри кыланып,

Машинаны ек тагын!

Бу ни булды, туктале –

Кызыл колакны күреп,

Машиналар туктады.

Тәрбияче. Балалар, светофор ни өчен малайны ачуланган?

Балалар. Чөнки, кызыл ут янып торганда, юл аша чыгарга ярамый.

Балалар светофор, аның төсләре, җәяүлеләр юлы, юл билгеләре турында сөйлиләр. Аларның җаваплары гомумиләштерелә, әңгәмәгә йомгак ясала.

Тәрбияче: Ә хәзер ял итеп алабыз. “Бу билгеләр сезгә танышмы?” уены.

Җәяүлеләрнең юлны Җәяүлеләр юлы. Җәүлеләрнең хәрәкәте тыела.

аркылы чыгу урыны.

Велосипедларда

хәрәкәт итү тыела. Велосипед юлы.    Автобус тукталышы

Урам макетын карау. Балалар белән әңгәмә үткәрү:

• Бу юлда хәрәкәт ничә юнәлешле?

• Светофорның нинди сигналларын беләсең һәм алар нәрсә аңлата?

• Урам үз эченә нәрсәләрне ала?

• Җәяүле нинди юлдан һәм кайсы яктан йөри?

• Монда нинди юл билгеләре бар?

“Светофор” уенын уйнау.

(Уен кагыйдәсе: кызыл төстә – басып торалар, сарыда – чүгәлиләр, яшелдә -урында атлыйлар.)

Тәрбияче: Балалар, карагыз әле, сез нәрсәләр күрәсез? (Төрле транспорт рәсемнәре). Балалар, һәр төркемгә транспорт чараларын дөрес җыйганнармы, юкмы?

Уен:   “Нәрсә артык? Ни өчен?”

– мотоцикл, трамвай, троллейбус, автобус

– самолёт, вертолет, поезд

– теплоход, пароход, метеор, такси

– самокат, велосипед, мотоцикл

– комбайн, трактор, экскаватор, самолет.

Тәрбияче: Булдырдыгыз,балалар. Беләсезме, балалар, транспорт үзе генә хәрәкәтләнми бит, аны кемдер йөртә, ә сез беләсезме? Әйдәгез әле, шушы рәсемнәрне карап, җавап бирик:

– Тракторны кем йөртә? (Тракторчы)

– Поездны ? (Машинист)

– Самолетны? (Очучы)

– Пароходны (Капитан)

– Комбайнны (Комбайнчы)

– Машинаны ( Машина йөртүче).

Тәрбияче: Бик дөрес җавап бирдегез. Балалар, бүген без сезнең белән нәрсәләр турында сөйләштек, нинди кызыклы яңа белемнәр алдыгыз, нәрсә сезгә күбрәк ошады? Нигә?

Рейтинг:   / 7

ТР Актаныш муниципаль районы
Колын башлангыч мәктәбе.

Тема: Юлда йөрү кагыйдәсен белергә тиеш һәркем!
(Башлангыч класс укучылары өчен уен-дәрес)

Үткәрде:Башлангыч класс
укытучысы Кашапова Гөлия
Галимулла кызы.

2013
Тема: Юлда йөрү кагыйдәсен белергә тиеш һәркем!
Уен дәрес.
Максат: Юлда йөрү кагыйдәләре турындагы белемнәрне ныгыту; уен аша балаларның фикерләү сәләтләрен, игътибарлылыкларын үстерү; урамда йөргәндә игътибарлы булырга, юл йөрү кагыйдәләрен үтәргә өйрәтү; машина йөртүче һөнәренә кызыксыну уяту.
Җиһазлау: Яшел,кызыл төстәге күрсткечләр, уенчык машиналар, спорт инвентарьларе, темага карата балаларның рәсемнәре, ЮХИДИ хезмәткәре булып киенгән укучы, шарлар, юл билгеләре төшерелгән карточкалар, фишкалар, плакатлар.
Дәрес барышы:
I. Кереш.
Укучылар 2 командага бүленеп спортзалда скамейкаларга утыралар.
— Укучылар, без бүген сезнең белән сәяхәткә барырбыз. Сез ризамы? Алайса, кузгалдык!
— Ә нәрсәгә утырып барабыз соң? Моның өчен табышмакның җавабын белергә кирәк.
Тәрәзәле һәр ягы
Җиргә тими аягы
Сыртында бар дугасы.
(Трамвай)
— Трамвайны кайдан алабыз соң? Без аны үзебез ясыйбыз. Трамвайның төп өлеше – звонок. Барсыда безнең килгәнне белсеннәр,юл бирсеннәр өчен кирәк ул. Ул менә болай чылтырый: зиң-зиң-зиң! (Укучылар укытучы артыннан кабатлыйлар.
— Тагын трамвайга тукталышларда чыгарга һәм керергә ишекләр кирәк. Ишекләр ачылганда без уңга бөгеләбез, тавыш белән булышабыз ш-ш-ш (кабатлап карыйбыз). Трамвайда билетларсыз йөрергә ярамый. Әйдәгез, билетларны компостерда тишәбез (кул чабу).
— Укучылар без тәгәрмәчләр турында бөтенләй оыттык. Хәтта әкияттәге трамвайлар да тәгәрмәчсез йөрми. Тәгәрмәчләр менә болай тавыш чыгара (аяк тыпырдату).

II.Төп өлеш.
— Укучылар, без транспортта үз-үзенне тоту кагыйдәсен искә төшермичә юлга кузгала алмыйбыз.
— Танспортта утырып барганда без үзебезне ничек тотарга тиеш? Шушы кагыйдәләрне искә төшерү өчен “Кызыл, Яшел” уенын уйнап алабыз.
“Кызыл, Яшел” уены.
Команда уенчыларының һәрберсенә кызыл һәм яшел төстәге күрсәткечләр бирелә. Укытучы кагыйдәләрне укый (командалар чиратлашып җавап бирәләр).
Команда уенчылары ярый дигән җавапларга яшел күрсәткечне, ярамый дигән җавапка кызыл күрсәткечне күтәрергә тиешләр. (Дөрес җавапларга фишкалар бирелә).
*Транспортта барганда транспорттан сикереп төшеп калырга … ( Кызыл)
*Транспортның тәрәзәсеннән башны тыгып барырга … ( Кызыл)
*Транспортның утыргычының тоткаларына тотынып барырга … (Яшел)
*Транспортта этешергә, төртешергә … (Кызыл)
*Алгы утыргычларны өлкәннәргә, авыруларга, балалы пассажирларга калдырырга … (Яшел)
*Транспортта тәмәке тартырга … (Кызыл)
*Кычкырып сөйләшергә, шаулашып барырга … (Кызыл)
*Алдагы ишекләрдән өлкәннәр, инвалидлар, балалы пассажирлар керергә: арткы ишектән калганнар керергә … (Яшел)
*Салонны чүпләргә … (Кызыл)
*Билетлар алырга … (Яшел)
— Молодцы! Юлга! Ишекләр ябыла! Зиң-зиң-зиң! Кузгалдык! Ишекләр ачыла!
“Паровоз тукталышы.”
Ике команда да тезелеп басалар.Беренче уенчылар катлаулы булмаган каршылыклар аша йөгереп командага әйләнеп кайталар, аңа икенче уенчы “тагыла”, алар әйләнеп килгәч 3, 4 һ.б. кушылып урап киләләр. Җиңүче итеп, тулы составта, бер-берсенә тотынган килеш финишка беренче килгән команда җиңүче дип табыла.
— Трамвайга керәбез, утырабыз. Ишекләр ябыла. Билетлар алабыз. Зиң-зиң-зиң! Кузгалдык! Туктагыз ни булды? Алда күпер ватылган, без бара алмыйбыз. Безгә аны төзәтергә кирәк. 1 команда чүкеч белән эшләүчеләр булалар (тук-тук-тук, бер! Балалар кагу хәрәкәте ясыйлар, хор белән әйтәләр). 2 команда балтачылар була.Тюк-тюк-тюк, ике! Чабу хәрәкәте ясыйлар, хор белән әйтәләр). 2 команда бергә: Выж-выж-выж! өч! (кисү хәрәкәте ясыйлар, хор белән әйтәләр).
Бергә: Үт! Юл төзек ич!
Нишләптер акрын эшлибез!Темпны арттырып, хәрәкәтләрне ясап, сүзләрне әйтәләр.
Тук-тук-тук-бер!
Тюк-тюк-тюк-ике!
Выж-выж-выж-өч!
Үт! Юл төзек ич!
Юлны дәвам итәр өчен “Ярый-ярамый!”уенын уйнап алырбыз. (Командаларга сораулар чиратлаштырып бирелә, җаваплар “ярый”, “ярамый” дип хор белән әйтелә.
*Күпердә уйнарга … (ярамый)
*Светофорның яшел уты янганда юл аркылы чыгарга … (ярый)
*Юлны җир асты юлы аша чыгарга …
*Велосипедта рульне җибәреп йөрергә …
*Өлкәннәргә юл аркылы чыгарга булышырга …
*Юлдан барган машина артына ябышып барырга …
*Светофорның сары уты янганда юл аркылы чыгарга …
*Машиналар юлында уйнарга …
*Машиналар юлын зебра аша чыгарга …
*14 яшьтән велосипедта йөрергә …
— Молодцы! (Дөрес җавапларга фишкалар бирелә). Юлны дәвам итсәк тә ярый Ишекләр ябыла! Зиң-зиң-зиң! Билетлар алабыз. Кузгалдык! Туктадык! Ишекләр ачыла! (Хәрәкәтләр кабатлана).

“Машина йөртүче”тукталышы.
Уен “Иң яхшы шофер”.
Команда уенчыларына бауга тагылган машиналарны каршылыклар аша тизрәк, төгәлрәк, юл фаҗигасе ясамыйча йөртеп кире әйләнеп кайтырга кирәк. (Җиңүчеләргә фишкалар бирелә).
— Молодцы! Трамвайга утырабыз. Ишекләр ябыла! Зиң-зиң-зиң! Билетлар алабыз. Кузгалдык! Туктадык! Ишекләр ачыла! (Хәрәкәтләр кабатлана).
“Автомобиль тукталышы”
— Сез нинди автомобиль маркалары беләсез? (Күбрәк әйткән команда җиңүче була).
— Молодцы! Трамвайга утырабыз. Ишекләр ябыла! Зиң-зиң-зиң! Билетлар алабыз. Кузгалдык! Туктадык! Ишекләр ачыла! (Хәрәкәтләр кабатлана).
“Хат тукталышы”
Уен: “Серле хат”
— Менә Сезгә плакат-хат. Моны сезгә ЮХИДИ хезмәткәре калдырып киткән иде. Әйдәгез әле, шуны бергәләшеп карап үтик. Монда нәрсә язылган икән?
I командага “с” хәрефеннән башлап укырга.
КУСВЕОЛТОКНФОРАНЫ РОХӨРСВМӘТ ВЫИТ!
(Светофорны хөрмәт ит!)

II командага “ю” хәрефеннән башлап укырга.
ПРЮЛ РАКАСҖГЫЙТУДӘИТСЕН ВЫБЕЛ!
(Юл кагыйдәсен бел!)
— Молодцы! Трамвайга утырабыз. Ишекләр ябыла! Зиң-зиң-зиң! Билетлар алабыз. Кузгалдык! Туктадык! Ишекләр ачыла! (Хәрәкәтләр кабатлана).
Юл билгеләре тулталышы!
Капитаннар арасында уен: “Мозайка”
— Минем кулда юл билгеләре төшерелгән мозайка.Мин команда биргәч капитаннар мозайканы җыялар. (Җиңүчегә фишка бирелә).
Хәзер юл билгесе җыелды. Биремне тыңлагыз, сезнең тагын 2 фишка алу мөмкинлегегез бар. Берсе — юл билгесенең исемен дәрес әйтсәгез бирелә, икенчесе юл билгесенең төркемен дөрес әйтсәгез бирелә.

1. 2.

Дөрес җаваплар:
1. Күрсәтүче билге. Җәяүленең юлны аркылы чыгу урыны.
2. Кисәтүче билге. Җияүленең юлны аркылы чыгу урыны.
— Капитаннар булдырдыгыз! Ә хәзер командалар өчен уен.
Уен: “Парын тап!”
— Минем кулдагы карточкаларга һәр командага 8 әр юл билгесе ясалган. 10 ар карточкага юл билгеләренең исемнәре язылган. Һәр юл билгесенә аның парын, юл билгесенең дөрес исеме язылган карточканы табыгыз. (Карточкалар бирелә. Дөрес җавапларга карточкалар бирелә).
— Бик яхшы! Юл билгеләре турындагы белемнәрне кабатладык, юлыбызны дәвам итсәк тә ярый. Юлга! Ишекләр ябыла! Зиң-зиң-зиң! Билетлар алабыз. Кузгалдык!Туктадык! Ишекләр ачыла! (Хәрәкәтләр кабатлана).
“Юл чаты тукталышы”
Уен: “Юл чаты хуҗасы”
— Һәр командадан 5әр кеше чыгып түгәрәккә баса. Кулларында кабартылган 3 төстәге шар. (кызыл, сары, яшел).
(ЮХИДИ хезмәткәрен өлкән класс укучысы уйный).
ЮХИДИ хезмәткәре:
Мин ЮХИДИ хезмәткәре
Юлларда сакта торам
Юлларда Сез йөрегез
Һәрвакыт исән-имин!
— Кадерле укучылар! Минем кулымдагы таякның исеме … (укучыларның җавабын көтә). Жезл! Дөрес! Мин хәрәкәтләр белән сөйләшәм. Җәяүлеләр өчен минем сигналларым бик аз. Минем хәрәкәтләрне сез шарлар белән күрсәтегез.
ЮХИДИ хезмәткәре укучыларга йөзе белән, кулларын аска төшереп карап баса.
— Укучылар, ЮХИДИ хезмәткәренең торышы светофорның нинди төсенә туры килә, юлны аркылы чыгарга ярыймы? Шул төстәге шарларны күрсәтегез! (Укучылар кызыл шарны күтәрергә тиеш, кем ялгыша, шул уеннан чыга).
ЮХИДИ хезмәткәре уенчыларга йөзе белән карап, жезл тоткан кулын өскә күтәреп баса.
— Укучылар, светофорның нинди төсенә туры килә бу хәрәкәт.Юлны аркылы чыгарга ярыймы? (Уенчылар сары төстәге шарларны күтәрергә тиеш. Юлны аркылы чыгарга ярамый “Кем ялгыша шул уеннан чыгарыла).
ЮХИДИ хезмәткәре уенчыларга яны белән борылып баса һәм жезл тоткан кулын аска төшерә (яки кулларын як-якка суза).
— Укучылар, ЮХИДИ хезмәткәренең торышы светофорның нинди төсенә туры килә, юлны аркылы чыгарга ярыймы? Шул төстәге шарларны күрсәтегез! (Укучылар яшел шарны күтәрергә тиеш, кем ялгыша шул уеннан чыгарыла). Кайсы команданың уенчылары күбрәк кала, шул командага фишка бирелә.
III. Йомгаклау өлеше.
Командалар арасында җиңүче билгеләнә.
— Менә шуның белән уен-сәяхәтебез тәмам.
Гел-гел уңсын юлыгыз,
Бәла-каза булмасын!
Өйрәнегез ныгытып,
Юл йөрү кагыйдәсен!

Кулланылган әдәбият:
1.Н.А. Извекова “Правила дорожного движения”.
2. Шевченко Г.Н.”Основа безопастности жизнедеятельности. 4 класс

Тема: Кызыл калфак- тәртипле җәяүле.

(уртанчылар төркеме)

Максат: иң гади математик һәм транспорт турындагы күзаллауларын, киңәйтү.

Тәрбия бурычы: бер-берсен дустанә мөнәсәбәт тәрбияләү һәм белем алуда ярдәм итү теләге тудыру.

Үстерү бурычы: хәрәкәт координациясен, ориентлашуны, зурлык турындагы төшенчәләрне, бәйләнешле сөйләмне үстерү.

Белем бирү бурычы: куб, цилиндр, шар “паспортлары” билгеләре буенча транспортны сүрәтли белү; җөмләләрдә сүзләрне (исем фигыль) яраштырырга һәм дөрес итеп төзергә өйрәтү.

Төп белем бирү өлкәсе: танып белү үсеше.

Интеграль белем бирү өлкәләре: социаль-аралашу үсеше, сөйләм теле үсеше, иҗат үсеше.

Методик алымнар һәм чаралар: сүзле уен, дидактик уеннар, хәрәкәтле уеннар, практик эш, сөенеч мизгеле, сорау, нәфис сүз, мактау, бәяләү.

Җиһазлау: мультимедия-проектор, такта, предметлы рәсемнәр.

Сүзлек өстендә эш: балалар кәнәфие, куркынычсызлык каешы, җәяүле.

Алдан үткәрелгән эш: күрсәтмә һәм таратма материаллар, табышмаклар чишү, юл билгеләрен карау.

Эшчәнлек төзелеше:

1. Психологик көлү.

2.Төп өлеш:

— Табышмак чишү.

— Үстерешле диалог.

— Балалар сөйләме

— Сөенеч мизгеле

— Дидактик уен “Юлны сайла”

3. Практик эш: “Бу нәрсә?”,

— Ял минуты.

— Дидактик уен “Юл билгесе нәрсә аңлата?”

— Слайдтан транспортта үз үзен ничек тоту ситуациясен карау аңлату.

4. Йомгаклау.

Эшчәнлек барышы:

— Балалар, кәефләрегез ничек? Миңа иртән эшкә килгәндә юл күрсәтүче абый менә шундый табышмаклар биреп җибәрде. Әйдәгез әле, без аларны чишеп карыйк.

а) Кылга асылына,

Тимергә таяна,

Утыртып чаба

Теләсәң кая. (Трамвай)

б) Уф итәр, пуф итәр,

Төкеренер дә пошкырыр.

Пошкарса да алып китәр,

Акча түләсәң, илтәр. (Поезд)

в) Канаты бар-йоны юк.

Үзе бара-юлы юк. (Самолет).

г) Җәен суда шуа,

кышын ятып тора. (Көймә)

Балалар трамвай, поезд, самолёт, көймә – алар нәрсәләр икән?(алар транспортлар)

— Нинди транспорт төрләре (Һава, су, җир)

— Булдырдыгыз, балалар. Мин сезнең җаваплардан бик канәгать. Ә безгә бүген балалар бер кунак кызы килергә тиеш бит әле. Ул әбисе янына урманга бара, әбисе аның авырый. Ул кыз нинди әкияттән икән? (Кызыл калфак әкиятеннән)

Ул әкияттә нинди транспорт төренә утырып йөри? (Ул утырмый, җәяүләп йөри)

• Димәк, ул урамда кем була? (Җәяүле)

Ишек шакыйлар (Тәрбияче кызыл калфак булып тиз генә киенеп керә.)

• Здравствуйте, как меня зовут,
• У меня есть друг – это кто?
• Кошка хочет с вами познакомиться Как тебя зовут?
• Тебя зовут Алсу?
• А ты кто?
• Ты мальчик или девочка?
• Ты самат?

Мин әбиемә тәмле кабартмалар алып барам ул авырып ята. Ләкин урамга чыккан идем анда бик күп машиналар. Юл аша да чыгып булмый миңа ярдәм итәрсезме.

Менә миндә карта бар, юл кагыйдәләрен төгәл үтәп башта урман аланына чыгарга кирәк. Ә аннан инде әбиемнең өенә ерак түгел инде.

• Юлның 5 геометрик фигура ясалганын сайларга кирәк?(саныйлар 1,2,3,4,5,6,7 монда барысы 7 геометрик фигура)) 1,2,3,4,5 монда барысы 5 геометрик фигура))
• Ул юл кайсы якка бара уңгамы, сулгамы?
• Бардык таптык, юлыбызны нәрсә бүлә? (Тимер юл, шлагбаум)
• Ни өчен шлагбаум төшерелгән? (Чөнки озакламый тимер юлдан поезд китәчәк)
• Балалар поезд составы үтә кайсы вагон озын, кайсы кыскарак, ә кайсы иң кыскасы. (иң озыннан башлап тезеп куегыз)

Балалар без бик матур бер аланга чыктык, барасы юлыбыз озын мин бит тәртипле җәяүле әйдәгез уйнап алыйк

дәфтәрләрдә эш 60 бит, занятие 30

2. Көзге
3. — батон
4. –самовар
5. Сәдәф
6. Китап
7. Картина
8. Колпак
9. Зонтик
10. Сәгать
11. мендәр

“Бу нәрсә?(Шар, куб, цилиндр)

-Сезнең алдыгызда аларның “Паспортлары” бар әйдәгез алардан җир транспорты төзегез.

— нәрсә ясадың?

Сез эшләгән арада балалар бер машина килеп туктады безне утырырга чакыралар , әби янына тиз генә илтеп куябыз диләр, әллә утырабызмы соң.

• Юк, (балалар җавабы)
• Кечкенә балаларны машинада йөртү өчен нәрсә таләп ителә?

( балалар кәнәфие), куркынычсылык каешы.

-Әйдәгез әле балалар балалар кәнәфие, куркынычсызлык каешы сүзен кабатлыйк, пышылдап әйтик, кычкырып әйтик.

Ял минуты.

Машинаны кабыздык

Ш-ш-ш-ш

Тәгәрмәчкә тын керттек

Ш-ш-ш-ш

Елмайдык матур итеп

Һәм киттек юлга чыгып

Балалар без урманга килеп чыктык, урман аша юл китә

Бу юлда бик күп юл билгеләре күп икән?

• Бу билгеләр нәрсәне аңлата?
• Җир өсте юлы, җир асты юлы, җәяүлеләр юлы(зебра) – күрсәтүче билгеләр
• Юл эшләре, балалар, тайгак юл, велосипед юлы- кисәтүче билгеләр.
• Һай балалар монда минем тубым калган булган икән, әйдәгез уйнап алыйк.

Балалар: Кызыл калфак юлда туп белән уйнарга ярамый бит.

Кызыл калфак: Шулаймы балалар, мин үземне бик тәртипле җәяүле дип уйлаган идем мин юл кагыйдәләрен төгәл үтәмим икән. Ә кайда уйнарга кирәк?

• Махсус балалар өчен мәйданчыкларда.
• Балалар ә мин автобуска утырганым бар. Карагыз әле анда кемнәр дөрес утыра, балалар үзләрен ничек тоталар.

• Кыз, авыру кешегә урын бирмичә туңдырма ашап утыра, ул дөрес эшләми.
• Бу малай кычкыртып җыр тыңлап утыра, ә сок савытын идәнгә ыргыткан.
• Песи кешеләр утыра торган урындыкка басып, тәрәзәдән башын чыгарып бара.
• Бу малай өлкән кешегә урын тәкъдим итә ул дөрес эшли.

Кызыл калфак ;Бик зур рәхмәт балалар, мине әбием янына озатканыгыз өчен. Сезгә минем белән сәяхәт итү ошадымы? Саубулыгыз.

Тәрбияче: Сез кайда бардыгыз? Ничек ярдәм иттегез? Нинди яңалык белдегез?